Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for February 2023

Shoqata “Kraja” festoi me madhështi 30-të vjetorin e themelimit të saj

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

\Ngado shko, por Krajën kurrë mos e harro!Në mjediset e zbukuruara si për festë në Hilton Garden Inn në Staten Island, Shoqata “Kraja” festoi 30-të Vjetorin e saj të themelimit. Më së shumti Krajanët, por dhe Ulqinakët nga Mali i Zi dhe shqiptarë të tjerë nga të gjitha trevat u mblodhën për të festuar këtë datë të shënuar dhe shumë domethënëse. Tek bisedoja dhe takohesha me krajanët e pamundur të mos më vinte në mendje Gjon Buzuku i kësaj treve shqiptare, përkthyesi dhe përpiluesi i librit të parë të botuar si dhe përkthimit të parë në gjuhën shqipe, një liber liturgjik kishtar i titulluar “Meshari”. Vepra e Gjon Buzukut hapi një etapë të re në lëvrimin e shqipes si gjuhë e shkruar. Ai u lind në fshatin Ljarje të Krajës trevë shqiptare ende sot nën Malin e Zi. Dhe ja bijte dhe bijat e Krajës vinin grupe grupe në këtë festë madhështore organizuar nga Shoqata “Kraja” me kryetar Samih Kanaqi, n/kryetar Venera Gjenashi, Musa Luka, sekretar Armend Gjecbritaj, Agim Gjenashi dhe arkëtar Urim Draga. Në sfond dëgjohej një muzikë e lehtë DJ Jasho nga këgëtarët, bilbilat e Krajës. Mbrëmjen e moderuan me plot përkushtim si z. Selman Haxhimurati, i cili ishte njëkohësisht moderartor dhe skenarist, Arlinda Sukaliq e cila ëhtë mësuese pranë shkollës “Mëso Shqip” si dhe Hanah Demiri. Shfaqja u hap me këngën “Kënon Bega Zana në mal-e nga Hasan Pali shoqëruar me lahutë nga Zijad Mariseni. Tek dëgjoja tingujt e Lahutës zemra më ngazëllehej dhe doja që këta tinguj t’i kishja ne gjirin e gjithë shqiptarëve për ta ruajtur fort këtë vegël të lashtë muzikore që UNESKO-ja ia dha pa të drejtë Serbisë…Shumë interesante ishte ardhja e nxënësve veshur me kostumet krajane të cilët mbanin sofrën me ushqimet tradicionale. Ata sollën emocione dhe duartrokitje në sallë, ndërkohë shikoja reflektimin e qelqtë të llambës që ka sjellë me vite dritë ndër sofrat shqiptare. Është bukur përcjellja e traditës krajane ndër breza. Mjeshtri Tom Lleshaj me interpretimin në lodër, si dhe Zejadin Mehaj dhe Zijad Mariseni i dhanë dhe më shumë gjallëri bashkë me grupin e njohur “Barbana”. Dy Hymnet Kombëtare shqiptare dhe amerikane u interpretuan plot profesionalizëm dhe kulturë nga artistja e famshme shqiptare Dëshira Ahmeti dhe e bija e saj Dea Kërliu ish nxënëse brilante e Shkollës Shqipe “Alba Life” dhe vazhduese në “Mëso Shqip”. Interpretimet e tyre u përcollën me duartrokitje të zjarrta.Zonjusha Demiri falënderoi të gjithë sponsorët që me gjenerozitetin e tyre bënë të mundur realizimin e programit të bukur krajan. PërshëndetjetNë emër të kryesisë dhe të shoqatës fjalën e mori kryetari i Shoqatës z. Samih Kanaqi i cili midis të tjerash tha se ndihej i nderuar t’ju uronte mirëseardhjen pjesëmarrësve, aktivistëve, kryetarëve dhe të ftuarve. Ai ndihej i privilegjuar që ky Jubile e gjente në krye të Shoqatës “Kraja”. Tri dekada janë të mbushura me histori suksesi, pëkushtim për Gjuhën Shqipe, kulturën dhe atdhedashurinë për vendlindjen dhe Kombin. Z. Kanaqi falënderoi të ftuarit duke e filluar me Prokurorin e Qarkut të Richmond County z.Michael E. McMahon i cili është një politikan dhe avokat amerikan. Ish Kongresisti McMahon është një figurë e njohur publike për shërbimin e tij ndaj Kombit Amerikan.Prokurori McMahon ndau certificatë mirënjohjeje për Shoqatën “Kraja”, po ashtu dhe nga zyrat e senatorëve, ansambleistëve dhe këshilltarëve të Nju Jorkut. Nga zyra e Senatores Jessica Scarela ishte znj.Umamah Masum, nga Keshilltari David Carr ishte Michael Pardo. Gjithashtu kishte përfaqësues nga Kongresistja Nicole Malliotakis, si z. Naser Nika, nga Ansambleistti Charles Fall, nga zyra e Presidentit Vito Fosella z. Jasin Gjokaj etj. Nderonin me pjesëmarrjen e tyre dy Imamët si Imam Isuf Bolaj dhe Imam Edin Gjoni. Fjala përshëndetëse e Imam Gjonit si gjithmonë është dritëdhënëse, shpirtërore dhe plot dashuri prej Zotit. Kryetari aktual falënderoi z. Marko Kepi si president i Rrënjëve Shqiptare, z. Eddie Drishti si kryetar i Shoqatës “Rozafa”, z. Shaqo Gjokaj si Kryetar i Malësisë së Madhe, ish kryetarin e Anës së Malit z. Safet Llolla, Kryetarin e shoqatës “Ulqini” Xhemo Lanica. Nderonin me pjesëmarrjen e tyre Themeluesi dhe Drejtori i TV dhe Shkollave Shqipe në New York dhe në Online z. Qemal Zylo i cili filmonte aktivitetin si TV “Alba Life”.Ai falënderoi në mungesë z. Mark Gjonaj “Nderi i Kombit” për mbështetjen e vazhdueshme që iu ka dhënë. Z. Samih Kanaqi ndau çertifikata mirënjohjeje për shumë aktivistë të shoqatës, kryetar që kanë dhënë kontribute të vazhdueshme në punët e ndryshme dhe zbatimin e programit të shoqatës.Në emër të Federatës Panshqiptare “Vatra” përshëndeti Dr. Pashko Camaj i cili iu uroi të gjithë pjesëmarrësve dhe shoqatës jetëgjatësi.Ish kryetari i Shoqatës “Kraja” z. Hamid Alaj i cili ka botuar disa vepra lexoi referatin e historikut gjatë 30- të viteve pune të shoqatës dhe drejtuesve të saj. E pamundur të sjellim gjithë përmbajtjet e kumtesave në këte reportazh, por po sjellë vetëm një fragment nga z. Alaj që do të thotë shumë për të gjithë ne bashkatdhetarët dhe ja si:Qëllimi i themelimit të Shoqatës “Kraja” këtu në Diasporë ishte dhe do të vazhdojë të jetë siç cekëm edhe më parë “ruajtja dhe përhapja e vlerave dhe traditave krajane” dhe atyre gjithë kombëtare shqiptare, si një bashkim i komunitetit krajan kudo që ndodhën duke kultivuar traditat dhe vlerat më të mira të të parëve tanë që do ta rreshtoja nën moton “Nga do shko, por Krajën mos e harro”. Si vatër e vetme e grumbullimit të krajanëve në Diasporë Shoqata “Kraja” është dhe do të vazhdojë të jetë qendra e vetme e cila u ka hapur dyert, zemrën dhe shpirtin bijave dhe bijëve të vet, nga të gjithë fshatrat e trevës së Krajës. Një zë special dhe shumë i vecantë ishte nga aktivistja e njohur znj. Drita Pereziqi një atdhetare e flaktë . Ajo tha me krenari se jam bijë e Krajës kudo ku ndodhem. Në karrierën e saj 25 vjeçare ajo ka shërbyer në Brigadën Gjenerale të Ushtrisë Amerikane, në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Kosovës, dhe po punon si eksperte e jashtme në sektorin e sigurisë kombëtare në Presidencën e Republikës së Kosovës. Mësuese Merita Dragaj përshëndeti dhe premtoi se do të vazhdojë më tej për mësimin e Gjuhës Shqipe fëmijëve të shkollës.Nxënësit dhe grupi “Barbana” dhanë një program të bukur artistik me valle, këngë dhe recitime te ndryshme. Moderatori i Mbrëmjes z.Haxhimurati solli me plot humor dhe mjeshtërisht fjalë të ndryshme turke dhe kuptimin e tyre nga fjalët shqipe, si dhe emërtime të ndryshme se çfarë kuptimi marrin kur përkthehen në turqisht.Nën shoqërimin e tupanës nga mjeshtri Tom Lleshaj dolën në vallëzim si Hannah, Nadia, Kujtim dhe Bekimi të shoqëruara nën tingujt e harmonikës nga Zejadin Mehoviqi.Shumë emocionuese ishte vallja e traditës, vallja krajane që u udhëhoq nga Hasan Pali dhe Kujtim Duraku. Të pranishmit u argëtuan me muzikë nën shoqërimin e këngëtarëve të mirënjohur si Myzafer Koliqi, Afërdita Demaku, Ermal Fejzullahu dhe muzikantët Lydi Boli, Smajl Pali, Studio Rozafa, Isuf Gjoni, Hoxha Studio, Ismet Hoxha, Amir Pelinku dhe Luli Popi..Një lojë e bukur ishte llotaria me raffle e udhëhequr nga Hannah dhe Lumi Demiri.Në fund u nda torta e traditës me shënimin simbolik: 30 Vjet Kraja! Gëzuar Ditëlindjen!Ishte një natë e paharrueshme, pjesëmarësit do ta mbajnë gjatë në kujtesë për orët e këndshme që kaluan. Gezuar Krajan të dashur!Në këtë aktivitet ishte i pranishëm TV “Alba Life” që së shpejti do të sjellë kronikën e përgatitur rreth aktivitetit në 30- të vjetorin e Shoqatës “Kraja”.27 Shkurt, 2023Staten Island, New York

Hënë

by

Astrit Lulushi/

Civilizimin nuk e bënë toka por e bëjnë njerëzit. Por çfarë do të ndodhte me Tokën nëse Hëna nuk do të ishte? Dallimi më i menjëhershëm do të ishte zhdukja e baticave. Si dielli ashtu edhe hëna ndikojnë në baticat në Tokë, por hëna është forca mbizotëruese. Largoni hënën dhe nxitimi i përditshëm i baticave do të tërhiqej në një valëzim të butë.Oguri tjetër i dënimit do të ishin lëkundjet e egra në boshtin rrotullues të Tokës nga një pozicion pothuajse pingul me planin ekliptik deri në të qenit praktikisht paralel me të. Këto lëkundje do të provokonin ndryshime drastike klimatike: kur boshti drejtohet drejt lart, secila pikë në glob do të merrte një sasi konstante nxehtësie gjatë gjithë vitit, por, kur boshti shtrihet paralel me ekliptikën, tokësorët do të kalonin gjashtë muaj të vitit nën flakët e pafund të diellit, vetëm për t’u rrotulluar dhe dridhur për gjashtë muajt e ardhshëm, të fshehur në sipërfaqen e ftohtë të anës së errët të Tokës.Megjithatë, nga të gjitha fatkeqësitë, krijesa për t’u ardhur keq është procesi detar i quajtur “nautilus”. Ky molusk jeton në një guaskë elegante në formë si një spirale e përsosur e ndarë në ndarje. Nautilusi jeton vetëm në ndarjen më të jashtme, dhe çdo ditë shton një shtresë të re në guaskën e saj. Në fund të çdo muaji, kur hëna ka përfunduar një rrotullim rreth Tokës, nautilusi braktis ndarjen e tij aktuale, e mbyll atë dhe kalon në një të re. Shkencëtarët kanë vërtetuar se numri i shtresave që përbëjnë një dhomë janë të lidhura drejtpërdrejt me numrin e ditëve që i duhen hënës për të rrethuar Tokën. Hiqni hënën dhe nautilusi qëndron i bllokuar, i mbyllur përgjithmonë në të njëjtën dhomë dhe duke uruar me keqardhje për ditët kur mund të pres me padurim një shtëpi të re.Por jeta nuk do të shuhej. Duket e pamundur që një anije kozmike aliene të vijë dhe të vjedhë hënën, për ta çuar në qytetërimet që kanë avancuar shumë miliona vjet përtej tokës.

PLANI FRANKO-GJERMAN PËR MARRËVESHJEN KOSOVË- SERBI

by

Propozimi përmban 11 nene: Palët e dakorduara,Të vetëdijshëm për përgjegjësinë e tyre për ruajtjen e paqes,Të përkushtuar për të kontribuar në bashkëpunimin dhe sigurinë e frytshme rajonale në Evropë dhe për të kapërcyer trashëgiminë e së kaluarës,Të vetëdijshëm se paprekshmëria e kufijve dhe respektimi i integritetit dhe sovranitetit territorial dhe mbrojtja e pakicave kombëtare janë kusht themelor për paqen,Duke u nisur nga faktet historike dhe pa paragjykuar pikëpamjet e ndryshme të Palëve për çështjet themelore, duke përfshirë çështjet e statusit,Me dëshirën për të krijuar kushtet për bashkëpunim ndërmjet Palëve në dobi të popullit,Kanë rënë dakord si më poshtë:Neni 1Palët do të zhvillojnë marrëdhënie normale, të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën mbi bazën e të drejtave të barabarta.Të dyja Palët do të njohin reciprokisht dokumentet e tyre përkatëse dhe simbolet kombëtare, duke përfshirë pasaportat, diplomat, targat dhe vulat doganore.Neni 2Të dyja palët do të udhëhiqen nga qëllimet dhe parimet e përcaktuara në Kartën e Kombeve të Bashkuara, veçanërisht ato të barazisë sovrane të të gjitha shteteve, respektimit të pavarësisë, autonomisë dhe integritetit territorial të tyre, të drejtën e vetëvendosjes, mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe mosdiskriminimi.Neni 3Në përputhje me Kartën e Kombeve të Bashkuara, Palët do të zgjidhin çdo mosmarrëveshje ndërmjet tyre ekskluzivisht me mjete paqësore dhe do të përmbahen nga kërcënimi ose përdorimi i forcës.Neni 4Palët vazhdojnë me supozimin se asnjëra nga të dyja nuk mund të përfaqësojë tjetrën në sferën ndërkombëtare ose të veprojë në emër të saj.Serbia nuk do të kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare.Neni 5Asnjëra palë nuk do të bllokojë, as nuk do të inkurajojë të tjerët të bllokojnë, përparimin e palës tjetër në rrugën e tyre përkatëse në BE bazuar në meritat e tyre. Të dyja palët do të respektojnë vlerat e përmendura në nenet 2 dhe 21 të Traktatit të Bashkimit Evropian.Neni 6Ndërsa Marrëveshja aktuale përbën një hap të rëndësishëm normalizimi, të dyja palët do të vazhdojnë me një shtysë të re procesin e dialogut të udhëhequr nga BE-ja, i cili duhet të çojë në një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme për normalizimin e plotë të marrëdhënieve të tyre.Palët bien dakord të thellojnë bashkëpunimin e ardhshëm në fushat e ekonomisë, shkencës dhe teknologjisë, transportit dhe konektivitetit, marrëdhënieve gjyqësore dhe të zbatimit të ligjit, postës dhe telekomunikacionit, shëndetësisë, kulturës, fesë, sportit, mbrojtjes së mjedisit, personave të zhdukur, personave të zhvendosur dhe fushave të tjera të ngjashme nëpërmjet lidhjes së marrëveshjeve specifike.Detajet do të bien dakord në marrëveshje shtesë të ndërmjetësuara nga Dialogu i udhëhequr nga BE.Neni 7Të dyja palët angazhohen të krijojnë marrëveshje dhe garanci specifike, në përputhje me instrumentet përkatëse të Këshillit të Evropës dhe duke u mbështetur në përvojat ekzistuese evropiane, për të siguruar një nivel të duhur të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë dhe aftësinë për ofrimin e shërbimeve në fusha specifike, duke përfshirë mundësinë e mbështetjes financiare nga Serbia dhe një kanal të drejtpërdrejtë komunikimi për komunitetin serb me Qeverinë e Kosovës.Palët do ta zyrtarizojnë statusin e Kishës Ortodokse Serbe në Kosovë dhe do të ofrojnë nivel të fortë mbrojtjeje për objektet e trashëgimisë fetare dhe kulturore serbe, në përputhje me modelet ekzistuese evropiane.Neni 8Palët do të shkëmbejnë Misionet e Përhershme. Ato do të vendosen në selinë e Qeverive përkatëse.Çështjet praktike në lidhje me themelimin e Misioneve do të trajtohen veçmas.Neni 9Të dyja palët marrin parasysh angazhimin e BE-së dhe donatorëve të tjerë për të krijuar një paketë të veçantë investimi dhe mbështetje financiare për projektet e përbashkëta të Palëve në zhvillimin ekonomik, lidhjen, tranzicionin e gjelbër dhe fusha të tjera kyçe.Neni 10Palët do të krijojnë një Komitet të përbashkët, të kryesuar nga BE-ja, për monitorimin e zbatimit të kësaj Marrëveshjeje.Të dyja palët konfirmojnë detyrimin e tyre për të zbatuar të gjitha marrëveshjet e kaluara të Dialogut, të cilat mbeten të vlefshme dhe detyruese.Neni 11Të dyja palët zotohen të respektojnë Udhërrëfyesin e Zbatimit si aneks të kësaj Marrëveshjeje.https://www.eeas.europa.eu/…/belgrade-pristina-dialogue…

All reactions:11

Ç’ RRËFEN XHAFER DEVA PËR VETE DHE KRIJIMINE “SHQIPËRISË ETNIKE” MË 1943-1944

by

Me rastin e 45 të vdekjes

Prof.Muhamed Mufaku/

Ky vit,që shënon 45 vjet të vdekjes së Xhafer Deva (1904-1978),filloi herët nga Tirana me cerominin e pagëzimit të një segment të Rugës së Ibrahim Rugova me me një emër domethënës (Rruga “Dëshmorët ee 4 shkurti”),gjë e aktulaizoi përnjë herë polimikat në shtyp dhe mjetet sociale rreth Xheafer Devës: kriminel dhe bashkëpunëtor me Gjermaninë naziste apo lider nacionalit që e lidhi fatin me rishpalljen e Pavarësisë shquptare dhe për shpëtimin e Kosovës prej rrezikut të pritur atëherë.Vërtetë,këto polimika të nxituara reflektojnë dy kultura politike shqiptare që u krijuan me kohë gjatë 1941-1945: Kultura politike në Shqipërinë e 1913,e sidomos në jug,e cila ishte i hapur për bashkëpunim me “vëllazërit” sllavë që erdhën më 1941 për ndihmë për themellimin e partisë komuniste dhe e ngirtën Enver Hoxhën në krye të asaj partie duke siguruar më vonë edhe ndihmën e partizanëve shqiptarë në 1944-1945 për “çlirimin” e Kosovës,me pasojat që dihen.Për këtë kultuë,Xh.Deva fillon dhe përfundon si kriminel,në saj të teksteve shkollore të hartave me direktivat e Partisë,pra nuk përcillet aktiviteti i tij i madh në Mërgim për bashkimin e opozitës antikomuniste dhe në “Operacionin e madh” sektet (1948-1951),i cili kishte për qëllim përgatitijen e terrenit në Shqipëri për një kryengritje kundër regjimit komunist me ndihmën e aleatëve( SHBA dhe Britania).Nga ana tjetër,kultura politike në Shqipërinë e vriut,dhe sidomos në Kosovë, kishte një përvojë tjetër me sllavët,si më 1877-1878,1912-1913 dhe më 1918-1941,ndaj ajo u shpreh përsëeri me Lidhjen e dytë të Prizrenit në krye me Devën dhe shokët e “Grupit Kosovar”(Rexhep Mitrovica,Xhelal Mitrovica,Tahir Zajmi dhe Rexhep Krasniqi),i cili vazhdoi aktivitin politik në Mërgim duke ngritur për herë fatin e Kosovës edhe kur aleatët u pajtuan gjatë Luftës së fohtë me fatin e Kosovës në kuadër të Jugosllavisë,duke themelluar më 1962 Lidha e Prizrenit në Mërgim në krye me Devën deri në vdekjen e tij më 1978.Mu për këtë,këto figura u rehabilutuan në Kosovë më 1999 në mënyra të ndryshme.Në këtë kontekst,polimika rreth Rrugës “Dëshmorët e4 shkurtit” nuk u kufizua vetëm me faktin që ajo ishte një segment të Rrugës së Ibrahim Rugovës,por tejkaloi së shpejti te Xhevaer Deva si “kriminiel” për ta mjegulluar këtë cënim të emrit të Ibrahim Rugovës.Tani,me rastin e 45 vjetorit të vdekjes së Xh.Devës,ishte moment të sqarohet ç’ ndodhi më 4 shkurt 1944 në kundër të një konferenca shkencore për figurën e Xhafer Devës,i cili është shumë më dimensional se sa mendohet. Kuptohet,kjo mund të arrihet vetëm në bazë të dokumenteve të arkivave të ndryshme dhe të shkrimeve të Xh.Devës.Nga këto shkrime,do të lëshojmë tani një shkrim të Xh.Devës që botohet për herë të parë.Shkrimi përmbledh një analizë të dendur të ngjarjeve të rendësishme që ndodhën më 1943-1944,përkatësisht kapitullimi i Italisë dhe shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë që tani e kaloi shumë kufinjtë e 1913,duke përfshirë një pjesë të madhe të Kosovës dhe Maqedonisë përendimore dhe një pjesë të Malit të zi.Siç duket,këto faqe që botohen tani për herë të parë mund të jeni pjesë të një punimi të gjatë të shkruar me tahmin në 1962.Në atë kohë Grupi Kosovar u forcua në Mërgim,në prag të themellimit të Lidhjes së Prizrenit në Mërgim,dhe krerët e tij (Xhfer Deva,Rexhep Krasniqi dhe Tahir Zajmi) sikurse u moren vesh për të shkruar versionin e tyre nacionalist shqiptar për ato ngjarje historike pasiqë secili prej tyre kishte rolin e vet në ato ngjarje që e karektarizuan Shqipërinë etnike,pra Shqipëria e 1913 me “Tokat e lirueme”.Kështu,Rexhep Krasniqi(1906-1999),i pari shqiptar që u dokorua në histori në Universitetin e Vjenës më 1935,botoi disa shkrime dhe tek pas vdekjes iu botua në Prishtinë disertacioni “Kongresi i Berlinit dhe Shqipëria Verilindore”,kurse Tahir Zajmi e botoi në Bruksel më 1964 librin e tij “Lidhja e dytë e Prizrenit dhe lufta heroike e popullit për mbrojtjen e Kosovës”.Këto faqe të Devës kanë vlerën e vet sepse aurori paraqet një analizë të veten për gjendjen në rajon pas shpartallimit të Jugosllavisë në Prill 1941 dhe kapitullimit të Italisë 1943, që hapen një horizont të ri për shqiptarët me përvoja të ndryshme në vendet ku jetonin deri atëherë. Me rendësi të veçantë janë ato të dhëna që i oërmend Deva për kontaktat e parë me komandën gjermane në Beograd dhe për lëvizjet e tij në Kosovë dhe në Shqipëri për një shtet të ri të pavarur shqiptar me sovranitet të kufizuar që mund të pranonte praninë ushtarake gjermane në pika të caktuara “derisa të kryehet lufta”. Më këto lëvizje të Devës u sigurua pajtimi për konceptin e shtetit të ri shqiptar me regjencë në krye me Mehdi Frashërin dhe një qeveri me prani të ndieshme të Grupit Kosovar:Kryeministri Rexhep Mitrovica,Ministri i mbrëndshëm Xhafer Deva dhe Ministri i arsimit Rexhep Krasniqi.Kutohet,kjo qeveri nuk u shikua me sy të mirë në terë Shqipëri,e sidomos në jug ku partia komuniste kishte agjenda tjera.Këto fleta dhe tjera ruhen me kujdes të madh të vetrani Idriz Lamaj, miku dhe bashkëpunëtori i ngushtë i Xhafer Devës,i cili e trashigoi nga bashkëshortja e Devës nja 1000 faqe me korespodenca dhe shkrimet e tij në disa gjuhë.Z.Lamaj,i cili botoi disa libra me vlerë për historinë shqiptare,u mbeshtet në këtë mori dokumentash për ta paraqitur më ndryshe Devën në librin e tij “Xhafer Deva në dritën e letrave të veta dhe zbulesa tjera të mërgatës” që doli në New York më 2002 dhe u ribotua në Prishtinë më 2022 . Tani,me bujarinë e vet të njohur(i dhuroi Arkivit të Kosovës 15 mijë dokumente më 2021) na lejoi që ti botojmë këtë shkrim origjinal të Devës,e shkruar me makinë me dorën e vet,si kontribut për një qasje më objektive të figurës së Devës,për çka meriton një diskutim në një konferencë shkencore me rastin e 45 vjet të vdekjes.Në fund,vlen të theksohet se Xh.Deva, i lindur në Mitrovicë më 21 shkurt 1904, nuk arriti të mësojë gjuhën amëtare në shkollë,por e kreu shkollimn në serbish dhe vazhdoi shkollimin duke mësuar shumë gjuhë(serbisht,rusisht, turqisht,gjermanisht, italisht dhe anglisht). Shkrimi është në gegnishte të rrjedhshme që e mësoi në shtëpi dhe e ruajti më vonë në mërgim qoftë në diskutimet ose shkrimet e tij.Tani ky shkrim me vlerë i Devës do të botohet për herë të parë në revistën mujore “Shënja” të Shkupit me rastin e 45 vjetori të vdekjes.