Archives for October 2023

Tentativa për të eleminuar me “aksident ajrorë” disa nga drejtuesit më të lartë të shtetit në vitin 1925

October 25, 2023 by s p

Prof.as.Dr. Hasan Bello/

Një nga tentativat më të sofistikuara për të eleminuar disa nga politikanët dhe drejtuesit më të lartë të shtetit është realizuar në vitin 1925. Sipas një shkrese urgjente që ministri i Punëve Botore, Kostaq Kota, i drejtonte Ministrisë së Brendshme më 31 maj 1925 informonte se Shoqëria Aeroplanëve “Adria Aero Llojd” e kishte njoftuar se në aerodromin e Korçës kishte ndodhur një incident, i cili mund të kishte pasoja të paparishikueshme.

Në një moment kur piloti i linjës Korçë-Tiranë sapo ishte largur nga aeroplani, një person i panjohur kishte ngatërruar në timonin e tij një “rryp gome automobili”. Në relacion nënvizohej se “po mos ta kishte vrejtë përpara piloti avionin dhe të mos i kishin shkue sytë te ajo gomë e vueme me mjeshtëri, dhe si duket me kast, aeroplani megjithë pasagjerët do të ishte rrëzue patjetër”.

Po cilët ishin politikanët e njohur që po udhëtonin drejt Tiranës me këtë avion?

Ata ishin ish-kryeministri dhe deputeti Pandeli Evangjeli, i cili në zgjedhjet e 2 marsit 1925 ishte zgjedhur Kryetar i Senatit; ish-kryetari i Parlamentit, ish-ministri dhe deputeti i Korçës Eshref Frashëri; si dhe deputeti Kostaq Kosturi. Dy personalitetet e para kishin mbajtur dhe do të mbajnë deri në pushtimin e Shqipërisë nga Italia funksione të larta shtetërore.

Ministri i Punëve Botore, Kostaq Kota, kritikonte prefekturën e Korçës, e cila sipas tij nuk kujdesej aspak për shesh fluturimin dhe aeroplanët që bënin linjën Tiranë-Korçë dhe anasjelltas. Për këtë qëllim, ai kërkonte nga Ministria e Brendshme që të urdhëronte prefekturat e Korçës, Vlorës dhe të Shkodrës që të merrnin masa për të ruajtur aerodromet dhe avionët, duke mos lejuar që të afrohej askush, me përjashtim të personelit të shoqërisë ajrore dhe pasagjerëve.

Ministria e Brendshme mori masa të menjëhershme. Ajo urdhëroi prefekturat që të mos lejonin asnjë person përveç pasagjerëve, të cilët duhej të afroheshin për të hipur në avion pak momente para nisjes. Nga ana tjetër, ministri i Brendshëm i dha urdhër Komandës së Xhandarmërisë që të ruante perimentrin e aerodromit të Tiranës i cili konsiderohej si më kryesori.

Kjo tregon se ky atentat i mbetur në tentativë për të eleminuar disa nga politikanët më të njohur të kohës, nuk ishte diçka që e kishte burimin në mosmarrëveshjet e brendshme politike.

Më 5 maj 1925, Eshref Frashëri ishte përfolur nga shtypi si organizator i një komploti kundër Zogut me qendër në Korçë. Për t`i hapur rrugën hetimeve, ai i kishte kërkuar Presidentit dorëheqjen si Kryetar Senati, duke vijuar detyrën vetëm si anëtar i thjeshtë.

Gjasat që dikush jasht Shqipërisë të kishte informacion për këto zhvillime, ishin një rast i volitshëm. Alibia se politikanët shqiptarë po eliminonin njëri-tjetrin ishte gati…

Monizëm

October 25, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Kjo botë nuk është e jona; ka dritë dhe hije, të nxehtë dhe të ftohtë, ka të mirë dhe të keqe. Diku e dikur kemi bërë një gabim dhe jemi lënë në Tokë. Shpesh, kjo na bën të mendojmë se ndodhemi midis dy botëve – më gjasa ka që bota të jetë ndarë më dysh. Konceptimi dualist ka qenë një fazë e domosdoshme në evolucionin e mendimit. Gjejmë pikëpamje të mira dhe të këqija që mbizotërojnë mes të gjithëve; ke të drejtë, s’ke të drejtë, ka Zot, s’ka zot.

Njeriu përpiqet të unifikojë konceptet e tij. Prandaj, ndërsa njerëzit e mirë priren drejt formimit të doktrinës së monoteizmit, njerëzit e këqinj çojnë natyrshëm në pranimin e një hyjnie të vetme të keqe supreme, të konceptuar si mishërim i gjithçkaje që del se është shkatërruese. Monoteizmi dhe monodiabolizmi, që të dyja e kanë origjinën në tendencat moniste të evolucionit mendor, dhe së bashku përbëjnë një Dualizëm, i cili për shumë është koncepti më i pranueshëm i botës. Megjithatë, nuk është qëllimi përfundimtar i filozofisë njerëzore. Sapo mendimtarët ndërgjegjësohen për Dualizmin e nënkuptuar në këtë interpretim të botës, tendenca përsëri shfaqet drejt një konceptimi më të lartë, që është një pikëpamje thjesht moniste. A do ta eliminojë Monizmi idenë e Djallit për ta bërë Zotin një dhe të gjithë? Apo do të shfuqizojë edhe Perëndinë edhe Djallin, për t’i lënë vend vetëm një bote materiale në lëvizje? A do të jetë e ardhmja e njerëzimit një periudhë në të cilën feja do të zhduket dhe do t’i hapë vendin mosfesë? Ata që nuk e vlerësojnë misionin e Dualizmit në evolucionin e mendimit natyrisht presin që e ardhmja e njerëzimit të jetë jofetare, madje se ateizmi do të zëvendësojë të gjitha konceptet e ndryshme të Zotit. Por kjo nuk është e mundshme. Prirjet moniste të epokës nuk do ta shkatërrojnë, por do ta pastrojnë dhe lartësojnë fenë. Zbutja e të egërit është një fazë e domosdoshme e evolucionit darvinian: megjithëse shfaqet si një gabim a hipokrizi për njeriun më të zhvilluar të një periudhe gjysmë të qytetëruar; por gabimi përmban një të vërtetë që natyrshëm zhvillohet në një konceptim më të përsosur të botës përreth. Në mënyrë të ngjashme, idetë fetare të kohës së sotme janë simbole. Marrë në kuptimin e tyre të mirëfilltë, ato janë të paqëndrueshme, por kuptohen në natyrën e tyre simbolike, ato janë fara nga të cilat do të rritet një konceptim më i pastër i së vërtetës. Tendencat e mendimit filozofik që mbizotërojnë sot çojnë në një konceptim pozitiv të botës, i cili zëvendëson simbolet me deklarata dhe sjell me vete jo një mohim të alegorive fetare, por një konceptim më të thellë dhe më korrekt të tyre. Një gjendje e pafe në të cilën njerëzimi do të adoptonte dhe do të mësonte publikisht një doktrinë të ateizmit është e pamundur, shumë vende kanë provuar, Shqipëria në veçanti, dhe dështuan. Monizmi dhe Ateizmi janë mohim dhe mohimet nuk mund të qëndrojnë, sepse ato kanë kuptim vetëm kur ballafaqohen me çështje pozitive të cilat i refuzojnë.

Presidentja Osmani u prit në Iowa nga Guverantorja Kim Reynolds

October 25, 2023 by s p

Me ftesë të Guvernatores së Iowa-s, Presidentja Osmani nisi vizitën zyrtare në Iowa të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Presidentja Osmani dhe Zotëriu i Parë z.Prindon Sadriu u pritën me pritje ceremoniale nga Guvernatorja e Iowa-s, Kim Reynolds dhe Zotëriu i Parë z.Kevin Reynold. Presidentja e falënderoi Guvernatoren për pritjen dhe për vizitën bërë Kosovës, në muajin qershor të këtij viti.

Gjatë takimit, Presidentja Osmani theksoi se Kosova nuk ka aleate e mike më të mirë se Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me të cilën sipas saj ndajnë vlerat e njëjta të demokracisë, të drejtave të njeriut dhe bashkëpunimit ndërkombëtarë.

Sipas Presidentes Osmani, nënshkrimi kohë më parë i Programit të Partneritetit Shtetëror të Iowa-s, përbën një element thelbësor të marrëdhënieve strategjike me Shtetet e Bashkuara.

“Ky program luan një rol jetik në zhvillimin tonë të vazhdueshëm ushtarak dhe përpjekjet për ngritjen e kapaciteteve, në përputhje me objektivat dhe aspiratat tona të sigurisë kombëtare për anëtarësim në NATO”, ka theksuar Presidentja Osmani.

Më tej, Presidentja Osmani shtroi nevojën e ndihmës substanciale ekonomike dhe programet e zhvillimit të iniciuara nga Shtetet e Bashkuara për ta mbështetur rritjen dhe stabilitetin ekonomik të Kosovës.

Në takim me guvernatoren Reynolds u diskutua për shkëmbime të mëtejshme studentore, bursa dhe bashkëpunime akademike ndërmjet universiteteve të Kosovës dhe Iowa-s, duke përfshirë shkëmbimin në fakultete, projekteve të përbashkëta kërkimore dhe iniciativave për ngritjen e kapaciteteve në arsim.

U diskutua për mundësinë e shkëmbimit të njohurive, transferimin e teknologjisë bujqësore dhe bashkëpunimin në praktikat e qëndrueshme bujqësore, ku në kuadër të këtij bashkëpunimi do të përmirësohen edhe më tej lidhjet ekonomike me shtetin e Iowas. Me qëllim që të përforcohet ky bashkëpunim, pjesë e delegacionit të Presidentes është edhe Ministri i bujqësisë Faton Peci.

Presidentja Osmani ndër të tjera, e njoftoi Guvernatoren lidhur me zhvillimet e fundit në Kosovë, pas aktit të agresionit që Serbia kreu në Republikën e Kosovës më 24 shtator.

Sipas Presidentes Osmani, Kosova do të vazhdojë bashkëpunimin me aleatë, ndërkohë që autorët e sulmit terrorist dhe aktit të agresionit ndaj Republikës së Kosovës të kryer më 24 shtator duhet të vihen para përgjegjësisë.

Mikpritja jonë e gabuar në gjuhën shqipe!

October 25, 2023 by s p

Sevi Lami Agolli

Kur udhëton nga një vend tjetër drejt vendit tënd, drejt Shqipërisë, krahas mallit dhe emocioneve që po shkel në tokën tënde, se më fund arrin të dëgjosh shqip dhe të komunikosh lirshëm në gjuhën e nënës, emocionet dhe mallin për vendin tënd ta mbytin tabelat që të urojnë mirëseardhjen, që janë plot me gabime drejtshkrimore.

Pikërisht në vendin ku fillon toka shqiptare, para syve të del tabela e zverdhur dhe e pluhurosur, që të uron “Republika e Shqiperise – Miresevini!”.

Këtë shprehje e has edhe nëpër xhamat e sporteleve të doganës, kudo nëpër pikat doganore të Shqipërisë. Përpiqesh ta largosh mendjen nga këto pakujdesi të rënda dhe të përqendrohesh te ndjesitë e çmalljes me atë copëz tokë të shtrenjtë, që quhet vendlindje.

Pasi përfundon procedurat në doganë, dalëngadalë futesh më në brendësi të atdheut tënd, më në brendësi të mijëra e mijëra kujtimeve që ke aty. Por, sapo bën hapat e parë, një zile në telefon të njofton për një mesazh të ardhur në kutinë tënde të mesazheve. Është kompania celulare, që të uron mirëseardhjen, po me gabime drejtshkrimore: “Miresevjen ne Shqiperi…”

Pas kilometrave të parë për në brendësi të vendit tënd, kalon para disa qyteteve, që u paraprin një tabelë e shkruar po ashtu me gabime: “Mirësevini në qytetin X!”.

Mund të kesh kaluar shumë shtete e qytete nëpër botë, por asnjëri prej tyre nuk ta uron mirëseardhjen të shkruar me gabime! Po ne, pse i kushtojmë kaq pak rëndësi gjuhës sonë nëpër institucione të rëndësishme shtetërore?! Pse këtë gjuhë të shkruar e mbrojtur me gjak, sot e shpërfillim dhe e shkelim kështu?

Gjuha është një ndër simbolet më të rëndësishme të një kombi. Ajo përcakton identitetin dhe mbart në vetvete historinë dhe kulturën e tij. Lufta kundër gjuhës shqipe ka qenë e ashpër, e egër, mizore. Pushtues të ndryshëm që kanë sunduar vendin tonë kanë bërë përpjekje për ta shfarosur me të gjitha mënyrat. Shumë atdhetarë dhe patriotë të shquar shqiptarë dhanë jetën e tyre, që shqipja të mos vdiste, por të jetonte… Dhe rruga deri në Kongresin e Manastirit qe mjaft e vështirë, por vendimtare për fatin e gjuhës sonë. E sot, falë këtyre përpjekjeve të përgjakshme, ne kemi një pasuri kombëtare, siç është gjuha jonë. Një pasuri që nuk e njohim, që nuk e vlerësojmë dhe nuk dimë ta çmojmë!

Një pasuri që sot po e përdhosim çdo ditë e më shumë…

Këto mendime t’i ndërpret një tabelë edhe më trishtuese se të parat. “Mirësevini nxënës të dashur!” shkruhet në hyrjen e një shkolle… E kur këtë urim e has të shkruar gabim edhe në institucione ku merren dijet bazë të gjuhës shqipe, gjendja bëhet vërtet edhe më e pashpresë!

Drejtshkrimi ynë po bën gjysmë shekulli jetë dhe rregullat e gjuhës shqipe janë “vendosur dhe vulosur” një herë e mirë aty gjysmë shekulli më parë dhe nuk është se po i shpikim sot, por ne nuk i njohim! Përveçse nuk i njohim, nuk marrim mundimin të konsultohemi, pyesim, të shfletojmë, të paktën kur duam të shkruajmë një emërtim publik, një tabelë, një njoftim etj.

Si rregullave të gjuhës shqipe, shprehjet pasthirrmore që shprehin përshëndetje, urime, falënderime, ngushëllime shkruhen ndaras, pasi pjesët përbërëse të tyre e ruajnë pavarësinë kuptimore!

Dhe kemi “Mirë se vini! Mirë se erdhe! Mirë se vjen! Mirë se rrini! Mirë se ju gjeta! Mirë ardhsh! Mirë mbetsh!

KUJDES! Këto lokucione shkruhen bashkë vetëm kur marrin veçoritë e emrit, (dhe për t’i dalluar, ato kanë një përdorim të rrallë). P.sh.: I uroi mirëseardhjen. Fjala e mirëseardhjes. Në shenjë mirëseardhjeje etj.

Ndaj, të dashura pika doganore, kryetarë bashkish dhe drejtues të shkollave, që kontrolloni dhe drejtoni punët në këto institucione shtetërore, shkruajini saktë këto tabela, ashtu siç i ka hije gjuhës shqipe!

KUR FAIK KONICA ZBULONTE IDENTITETIN E TIJ TË VËRTETË SHKRIMTARIT GUILLAUME APOLLINAIRE (LETRA ORIGJINALE E 21 TETORIT 1903)

October 25, 2023 by s p

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 25 Tetor 2023

Në veprën “Guillaume Apollinaire. Correspondance. I Lettres reçues. XI K-La.”, gjejmë një letër të Faik Konicës (alias Thrank-Spiroberg) drejtuar shkrimtarit francez me 21 tetor 1903, në të cilën atdhetari shqiptar zbulon identitetin e tij të vërtetë. Këtë letër, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Albania

Një përmbledhje mujore shqiptare e letërsisë dhe politikës,

Themeluar në 1896, Bruksel.

Zyra: 4, Oakley Crescent, City Road, Londër, E.C.

21 tetor 1903.

Zotëri,

Dje, mora letrën tuaj dashamirëse. Çfarë titulli simpatik i jepni revistës tuaj! “Gostia e Ezopit”: vetëm një studiues i shkëlqyer mund ta bënte këtë zbulim plot shije. Vetëkuptohet se unë do të isha i nderuar të publikoja aty herë pas here ndonjë faqe të cilën do të përpiqem ta bëj interesante.

Emri im i vërtetë është :

Faik beg Konica; “beg” është forma arkaike e “beut” dhe e vetmja në përdorim ende në Shqipëri. “Begët” ishin nën regjimin e vjetër (që në Shqipëri përfundoi në 1830) feudalët e vendit. Sulltan Mahmudi, për të ulur arrogancën e begëve, pati idenë gjeniale të dekretonte në Perandori se kushdo mund ta mbante këtë titull. Gjithashtu, sot ka përfunduar me kuptimin “zotëri” në Turqi; në Shqipëri dhe në mesin e kurdëve, fjala ka ruajtur ende një pjesë të kuptimit të saj të lashtë. – Në vitin 1896 nisa të organizoja një lëvizje politike në Shqipëri, krahas lëvizjes letrare: për të mos kompromentuar familjen time, duhej të zgjidhja një pseudonim, një “emër të dytë” siç do të thoshte fillimisht Bollack. Kisha lexuar një roman (« Hasan jeniçeri ») të Léon Cahun, ish-ndihmës kurator i Bibliotekës Mazarinë, një roman heroi i të cilit është një shqiptar dhe i kampuar aq mirë (një ringjallje e vërtetë e jetës në shekullin e 16-të), sa e firmosa, për të treguar respekt për autorin, me emrin e Trank Spiro Beg (që është ai i personazhit të këtij romani) gjithçka kam shkruar në atë kohë. Pasi sekreti im nuk ishte më i tillë, përdora emrin tim të vërtetë në revistën time dhe në manifeste. Por, për çdo gjë që shkon përtej çështjeve shqiptare, kam vendosur të mbaj atë që anglezët e quajnë “nom de plume”; E modifikova pak, për t’i dhënë një pamje më pak baroke: do t’i shtoj edhe një “r”, Thrank-Spiroberg, dhe kjo do të jetë forma e tij përfundimtare; sepse “beg” të vret veshin, ndërsa “berg” do të bëhet njësh me Spiron. – Dhe ja ku po flas një orë për këto aranzhime!…

“Paola majora canamus”. Nëse udhëtimi juaj në Londër do të bëhej në mes të shkurtit, do t’ju kisha kërkuar që të më bënit nderin dhe të vinit direkt në shtëpinë time. Nga kjo datë, në fakt, do të jetoj në një vilë të vogël në fshat, afër Londrës. Vetë qyteti, këtu, është vërtet i pisët; jo vetëm jemi ngushtë këtu, por thithim ajër të ngarkuar me qymyr dhe tym. Për të thënë të vërtetën, pak njerëz jetojnë brenda Londrës.

Ndërkohë, po rri këtu, pas një angazhimi të bërë ndaj pronarit. Jam i kënaqur që sot kam mundësinë t’ju njoh personalisht dhe mbase ky vend do t’ju zgjojë kureshtjen sa duhet që të kaloni disa muaj këtu pas një udhëtimi të dytë.

Nëse, siç supozoj, askush nuk do të vijë dhe do t’ju presë në stacion, a do të më lejoni që të vij atje? Nëse ju është rekomanduar një hotel, unë do t’ju çoj atje; përndryshe, do të kërkojmë dhe do të gjejmë shpejt një të mirë.

Por këtu ka një numër të pafund stacionesh treni. Unë supozoj se do të vini nëpërmjet rrugës Dieppe-Newhaven, e cila është më e favorshmja. Nga Newhaven, ju mbërrini në Londër në më pak se dy orë; ju zbrisni ose në Stacionin Victoria (Victoria Station) ose në Stacionin e Urës së Londrës (London Bridge Station), në varësi të trenit. Prandaj duhet të informoheni për këtë në stacionin e Newhaven dhe të lini telegramin e bashkangjitur në zyrën telegrafike, duke fshirë me laps emrin e stacionit ku nuk do të zbrisni.

Që të bie në sy nga ju, unë do të vendos, si Joe Chamberlain, një orkide në xhaketën time, një gjë qesharake që vetëm domosdoshmëria praktike më bën ta bëj; sepse nuk kam mbajtur kurrë një lule. Ndoshta ju do të adoptoni një shenjë të ngjashme në anën tuaj.

Më në fund, meqenëse gjithçka duhet planifikuar, nuk ka gjasa por nëse shkresa juaj nuk do të më arrinte në kohë, do të vendosnit ose të prisni pak në bufe ose të më dërgoni një fjalë nga një hotel i përkohshëm afër stacionit të trenit. Mjeti më i shpejtë i komunikimit këtu nuk është telegrami, por letra-ekspres.

Kjo, mendoj, është e mjaftueshme për të na nxjerrë nga telashet. Dhe po e mbyll, këtë letër të shkruar me rrjedhën e penës.

Më shkruani një fjalë një ditë para se të niseni nga Parisi dhe më besoni, zotëri i dashur, me shumë përzemërsi i juaji.

Thrank-Spiroberg

P.s. Ju nuk duhet të paguani asgjë për këtë telegram dhe nuk lëshojnë faturë.

Për : Z. Guillaume Apollinaire

23, Rruga Napoli,

Paris (8)