Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for October 2023

BOTA NË KËMBË PËR SULMIN MBI SPITALIN NË GAZA

by

Në natën midis 17 dhe 18 tetorit 2023, u godit një spital në Rripin e Gazës ku humbën jetën rreth 500 vetë të sëmure dhe personel mjeksor. Ky veprim ngriti në këmbe jo vetem ndërluftuesit Izrael e Hamaz por gjithë botën. Kjo ndodhi sepse ky akt, është hapur një krim lufte i dënueshëm nga ligji ndërkombtar.

Pyetja shtrohet kush e bëri? Hamazi dhe pothuaj gjithë vendet arabe thonë e bëri Izraeli, kurse Izraeli thotë absolutisht jo. Eshtë dikush tjeter pas ketij akti terrorist. Investigimi nderkombtar vazhdon dhe është krijuar bindja se do te zbardhet, madje ndoshta shpejt kur akoma askush nuk e ka marrë ate përsipër.

Fillimisht le të analizojmë si subjekt Izraelin. A kishte interes ai ta godiste spitalin në një kohë që bota sulmin e Hamazit kundër tij (mbi popullsinë civile) e quajti barbarizëm dhe krim lufte? Por nga ana tjetër Izraeli a mund të bënte një vet vrasje në sytë e botës me një krim të tillë mbi të sëmuret e personelin mjeksor? Mendoj se jo. Pranë brigjeve të Izraelit jane dislokuar dy aeroplan mbajtese, nëndetse dhe shumë anije mbiujse, në ndihmë të Izraelit dhe për parandalimin e perhapjes konfliktit ne rajon. Në nje ditë që Presidenti i SHBA-se do te vizitonte Izraelin dhe do te bente nje takim me drejtuesit e vendeve te rajonit, per te qetesuar situaten dhe gjetjen e nje zgjidhje, a besohet se Izraeli mund te bente nje marrezi te tille? Une them jo.

Aktori tjeter eshte Hamazi. A mundet që kjo organizate megjithse terroriste te vriste 500 nga njerzit e vet ne spital vetem qe te behej fajtor Izraeli? Mendoj se jo. Hamazi eshte krijuar si organizem politik e ushtarak qe nga 2007 per te luftuar dhe mundesisht asgjesuar Izraelin. Ka bere ndoshta me shume se 400 kilometra tunele, strehime te nëndheshme, uzina montimi te pjesve te raketave e armatimeve te renda. Ka nje sasi prej gati 70 mije luftetaresh, ka marre ndihma teknike, special e monetare nga Irani (ndoshta edhe nga Rusia e Katari ose ndonje aktor tjeter nderkombetar). E me gjithate ai nuk besohet te qellonte mbi vetveten (spitalin e Gazes).

Aktor tjeter është Irani i cili nuk e njeh Izraelin si shtet dhe me cdo kusht dëshiron shkatërrimin dhe asgjësimin e tij. Ai është ekspozuar në armatosjen e stërvitjen e Hamazit, Hezbollahut, ISIS-it ndosha edhe të Xhihadit. Në një farë mënyre është dora e largët e Rusisë (ndoshta dhe mashë e saj) për nxitjen e veprimeve kundër izraelite në rajon. Por në një kohë që ishte në bisedime me SHBA-në për të ju cliruar nga bllokimi në Korenë e jugut të 6 miliard dollarëve, është pak e vështirë të mendohet se Irani e goditi spitalin.

Vendet e tjera për rreth si: Egjipti, Autoriteti Palestinez, Jordania, Siria, Libani, Iraku e pak më larg Turqia e Arabia Saudite, nuk kishin asnjë interes të momentit të rindizej konflikti Izrael- Hamaz e aq më paktë të goditej një spital.

Rusia po bën cdo gjë që të largohet vemendja prej luftës së saj me Ukrahinën. Për interesat e saj gjeopolitike, mund të bënte gjithcka, duke shtyrë ndonjë “mashë ” terroriste në rajon që të punonte për te. Por drejt për së drejti ajo nuk mendohet se mund ta ul stegën deri tek një spital, duke ditur se Putini me Netanjahun kanë një farë mirkuptimi nën rogozë, sepse Izraeli nuk mori pjesë në sanksionet ndërkombëtare kundër Rusisë.

Presidenti Biden deklaroi në Izrael se ai i beson ata se nuk e kanë shenjestruar spitalin, por duhen fakte për ta mbështetur këtë version. Shërbimi inteligjent amerikan e britanik ka lënë të kuptohet se nuk është qëlluar spitali, por parkingu dhe për pasojë depozitat e gazit kanë shkaktuar shpethim masiv. Raketa që ka goditur parkingun nuk është e kalibrit të madh si ato izraelite, por e vogël. Kështu është krijuar ideja se këtë e ka bërë Xhihadi. Le të presim përfundimet e investigimit ndërkombëtar. Por në se kjo është e vertetë, lind pyetja: Xhihadi për interest të kujt e bëri këtë duke shinjestruar si fajtor Izraelin? Ndoshta është një dorë e largët e interesuar për shkatrrimin e Izraelit dhe ndezjen e një lufte rajonale madje edhe botrore. Në gjykimin tim, as Izraeli nuk do të asgjësohet e as luftë botrore në kete moment nuk do të ketë. Por dhimbje ndjejmë si për civilët hebre dhe për ata palestinez që janë thjeshtë viktima të konfliktit.

ASLLAN BUSHATI

Kongresi Klinik – Prishtina në qendër të ekspertizës kirurgjikale ndërkombëtare

by

Kolegji i Kirurgëve të Kosovës ka organizuar me sukses Kongresin e Tretë Klinik, një ngjarje e jashtëzakonshme që solli në Prishtinë ligjërues të nivelit të lartë nga e gjithë bota në Prishtinë.

Në këtë kongres të pranishëm ishin mbi 130 prezantues, prej tyre 56 ligjërues të ftuar ndërkombëtarë nga niveli më i lartë botëror, shkencor dhe klinik, së bashku me rreth 70 prezantues dhe ekspertë nga Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.

Gjatë dy ditëve radhazi, kongresi priti 180 prezantime shkencore që përfshinin të gjitha disiplinat kirurgjikale. Më shumë se 700 pjesëmarrës nga vendet e rajonit morën pjesë në aktivitet, duke nxitur një mjedis shkëmbimi dhe bashkëpunimi njohurish.

Rifat Latifi ne pesë vjetorin e themelimit të Kolegjit të Kirurgëve foli për fillimet e themelimit të këtij kolegji.

“Do të duhej ky rrëfim, ky titull të pasqyroj edhe ata që nuk na besuan shumë dhe në një mënyrë aktive direkte ose indirekte e injoruan gjithë idenë e krijimit të Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës, si të pamundur, si të pa bëshme dhe të panevojshme. Por, në këtë vjeshtë të bukur në Kosovën ne kirurgët kosovarë dhe miqtë tanë nga shumë vende të botës po festojmë pesë vjetorin e themelimit zyrtar të Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës”, deklaroi kryetari i kolegjit.

Kryetari i Kongresit, Osman Zhuri, shprehu synimin e tyre parësor për ngritjen e kapaciteteve kërkimore dhe shkencore.

“Siç jeni duke parë Kolegji i Kirurgëve të Kosovës po mundohet të shndërrohet në një platformë të rëndësishme kirurgjike në Kosovë, në një fener të dijes. Fener ky i cili do ndriçoj edhe më shumë me përkrahjen dhe bashkëpunimin tonë me një qëllim. Qëllimin në realizimin e kapaciteteve profesionale dhe hulumtuese dhe me një shërbim sa më profesional për pacientët tonë.

Me praninë e tij ceremoninë e hapjes e ka nderuar Ministri i Shëndetësisë së Kosovës, Arben Vitia dhe ka pohuar se konkluzionet e nxjerra nga ky kongres do të miratohen dhe përkrahen nga ministria e tij.

Në kongres u ndanë edhe çmimet për arritje të jetës për Isuf Dedushaj, Arben Djata dhe Hasim Saliu për kontributin e tyre të rëndësishëm në fushën e kirurgjisë. Për më tepër, Instituti Standfort mori Çmimin për Partneritet në njohje të angazhimit të tij të jashtëzakonshëm për avancimin e njohurive kirurgjikale.

Përmes ngjarjeve si Kongresi Klinik, Kosova është duke u vendosur vazhdimisht si qendër për shkëmbimin e arritjeve shkencore dhe qendër për bashkëpunim në zhvillimet e fundit kirurgjikale. Ky takim i jashtëzakonshëm nënvizon përkushtimin e Kosovës për të ngritur aftësitë e saj mjekësore dhe për të nxitur partneritetet ndërkombëtare për përmirësimin e industrisë së kujdesit shëndetësor.

KONGRESI I ELBASANIT, KONGRESI I SHKOLLËS SHQIPE

by

Prof.Dr. Roland Gjini/

Një vit pas Kongresit të Manastirit, në Elbasan u mbajt në 2 deri 9 shtator, pra në vitin 1909, kongresi mbarëkombtar i cilësuar si “Kongresi i shkollës shqipe”. Dita e sotme (9 shtatori) përkon me marrjen e vendimeve dhe mbylljen e Kongresit. Ky kongres u mbajt në një situatë të tillë kur politika xhonturke, e shqetësuar nga Kongresi i Manastirit dhe vendimi i tij për t’u shkruar shqipja me gërma latine,organizoi Kongresin e Dibrës për të penguar shkrimin e gjuhës shqipe sipas alfabetit të Manastirit, madje për këtë Ministria e Arsimit e qeverisë xhonturke urdhëroi shkollat shqipe shtetërore në trojet shqiptare që të përdornin alfabetin arab.Jo rastësisht zgjidhet Elbasani si qyteti i mbajtjes së këtij Kongresi. Traditat patriotike, arsimore e kulturore që në krye të herës të këtij qyteti, me figura të shquara të Dhaskal Todrit, Kostandin Kristoforidhit etj, kanë qenë të njohura në të gjitha trevat shqiptare dhe kishin ushtruar një ndikim të fuqishëm në ata intelektualë që vendosën për mbledhjen e këtij Kongresi në këtë qytet.
Kongresi i Elbasanit mori përmasa mbarëkombëtare për dy arësye:
Së pari, se në të morën pjesë përfaqësues nga pothuaj tërë trevat shqiptare, personalitete të lëvizjes kombëtare në përgjithësi e asaj arsimore në veçanti, të cilët erdhën, përveç Elbasanit, nga Tirana, Korça, Berati, Durrësi, Gjirokastra, Përmeti, Pogradeci, Dibra, Shkupi, Manastiri, Ohri, Struga, Filati e deri nga Janina e Selaniku. Ndërsa Shkodra në emër të shoqërive, klubeve dhe arsimit shqip të zonës së Veriut, deklaroi se do të ishte dakort me çdo vendim që do të merrte Kongresi i Elbasanit në të mirë të arsimit e lëvizjes kombëtare. Të 35 delegatët u përzgjodhën nga 28 klube e shoqëri patriotike që vepronin asokohe në mbarë trevat shqiptare e përreth tyre. Një delegat mund të përfaqësonte nga një deri disa klube e degë të tyre; kështu, për shembull, Mithat Frashëri përfaqësonte 6 degë, ose një klub i një zone mund të caktonte delegat një përfaqësues nga një zonë tjetër, kështu elbasanasi Ahmet Dakli ishte zgjedhur nga Struga, Qemal Karaosmani nga Berati, Selman Blloshmi nga Starova e Pogradecit, etj. Ndër pjesëmarrësit e tjerë në Kongres përmendim Lef Nosin, që ishte edhe organizatori kryesor i Kongresit, Dervish Biçakun që u zgjodh edhe kryetar i Kongresit, Taq Buda, Simon Shuteriqi, Josif Haxhimima, Qamil Haxhifeza, Orhan Pojani, Idhomene Kosturi, Gjergj dhe Sevasti Qiriazi, Kristo Dako, Andrea Konomi, Thoma Papapano, Qemal Karaosmani, Refik Toptani, hafëz Ibrahim Dalliu, dom Nikoll Kacorri, Mihal Sava, Kareman Vrioni, Hamdi dhe Irfan Ohri, e të tjerë.Shumë figura elbasanase, megjithëse nuk ishin zgjedhur delegatë, u morën gjallërisht me mikpritjen dhe organizimin e punimeve të Kongresit.
Së dyti. Ky kongres mori përmasa mbarë kombëtare nisur nga vendimet e tij. Të shkruara e nënshkruara me 15 pika, vendime të cilat kishin të bënin me masivizimin dhe organizmin e shkollave shqipe, shoqërive dhe klubeve patriotike në mbarë trevat e vendit. Ndër pikat më të rëndësishme të vendimeve të Kongresit përmendim, vijimin e të shkruarit të shqipes me gërma latine, sipas vendimit të Kongresit të Manastirit, unifikimn e një gjuhe zyrtare standarde, ku të merrej për bazë dialekti i Elbasanit. Kongresi vendosi gjithashtu që shkollat shqipe të organizoheshin me programe e të përcaktoheshin lëndët mësimore, në to të përdorej vetëm gjuha shqipe, dhe të përpiqeshin që materialet mësimore dhe të shprehurit t’i përmbaheshin një gjuhe standarde, të qartë si për toskët ashtu edhe për gegët. Mund të themi se vendimet që kishin të bënin me përmbajtjen e shkollës mund të cilësohen si vënia e themelit të krijimit të arsimit e shkollës sonë kombëtare. Prandaj ky Kongres mori edhe emërtimin “kongresi i shkollave shqipe”, pasi ai me vendimet e tij konkretizoi krijimin dhe organizimin e sistemit arsimor shqiptar dhe e konsideroi atë mjetin kryesor të përparimit shoqëror. Pika të veçanta i kushtoheshin financimit e mbështetjes ekonomike të shkollave shqipe, për këtë rolin organizues do ta kryenin klubet e shoqëritë patriotike, që me anë të donacioneve do të krijonin një fond të veçantë e do të kujdeseshin për mirëpërdorimin e tij. Kongresi gjithashtu u bënte thirrje shkollave fetare që në programet tyre të përfshihej domosdoshmërisht edhe lënda e gjuhës shqipe. Një vendim i veçantë dhe shumë i rëndësishëm ishte edhe ai për hapjen e shkollës Normale në Elbasan, e cila u bë e mundur po atë vit, pak muaj më pas. Hapja e kësaj shkolle do të bënte realitet masivizimin, pasi do të përgatiste kontigjentet e mësuesve për shkollat jo vetëm ekzistuese por edhe për ato që do të hapeshin. Dhe është fakt që Normalja e Elbasanit, që nga hapja e saj e deri në vitin 1946, vit kur u hap në Tiranë Instituti 2-vjeçar për mësues, do të ishte institucioni i vetëm kombëtar për përgatitjen e kontigjenteve të mësuesve për tërë shkollat e trevave shqiptare.
Pavarësisht se anëtarët e Kongresit deklaruan se nuk do të merren me politikë, në diskutimet dhe në vendimet e marra u vu re një përmbajtje e thellë politike në mbrojtje të alfabetit, shkollës shqipe e lëvizjes sonë kombëtare në tërësi. Me vendimet e tij ky Kongres atakoi hapur politikën antishqiptare të xhonturqve dhe mund të themi se ky kundërshtim qe një nxitje e rëndësishme për kryegritjet e armatosura antiosmane që do të shpërthenin në mbarë vendin e do të çonin në shpalljen e Pavarësisë.
Kongresi që u mbajt në Elbasan, nuk ishte rastësi. Prej dekadash ky qytet e trevat rreth tij jo vetëm kishin shfaqur dëshirën për shkollën shqipe, por edhe kishin bërë hapa konkretë në këtë drejtim. Me këtë kongres dhe me Normalen që vendosi të hapë ai, Elbasani fitoi tashmë de jure, rolin e avangardit në arsimin e shkollën shqipe, duke krijuar një traditë të vyer e duke i shërbyer shkollës shqiptare gjithandej. Le të shërbejë kjo traditë, dhe në rastin tonë përkujtimi i ngjarjeve të tilla si një shtysë për ditët e sotme dhe për ato që do vijnë. Pavarësisht se kohët evoluojnë, e bashkë me kohët evoluojnë edhe qytete e treva të tjera, duhet ta kemi të qartë ne shqiptarët, mësues të vërtetë dhe arsim të vërtetë prodhon Elbasani. Këtë traditë, përvojë dhe vlerë brezat e sotëm dhe ata që do të vijnë më pas duhet jo vetëm ta ruajnë, por edhe ta çojnë më tej.

Photo by: Wikipedia.org

“Tirana Music Festival”

by

Vasil S. Tole/

Dje ishte nata mbyllëse e KOSMOS- “Tirana Music Festival”, ku 6 muziktarë të shquar evropianë, dy prej tyre me origjinë shqiptare, krijuan një atmosferë magjike për publikun që kishte mbushur hollin e Universitetit të Arteve.

Sonata nr. 2 për violinë solo e Bahut u interpretua mjeshtërisht nga kitaristi ynë Petrit Çeku, i njohur tej e mbanë si i thonë fjalës, për artin e tij , aq e vërtetë është kjo sa vepra në fjalë erdhi tek dëgjuesit si të ishte varianti origjinal i saj, për shkak të peshës interpretative të Çekut. Versioni për kitarë ishte përshtatur nga Deshpali, pinjoll i shquar i kësaj familjeje artitësh të muzikës nga shqiptarët e Kroacisë.

Trio e Shumanit në re minor, op. 63, u interpretua nga Hernan në violinë, Rahmatulla në çelo dhe Greenberg në violinë, tre muziktarë që sollën një Shuman shumë planësh në këndvështrimin emocional, ku eleganca muzikore dhe fryma romantike e muzikës së tij, herë e gëzuar, idilike dhe e trishtuar herë pas here, i mbivendosej arkitekturës, strukturave dhe formave kompozicionale të fshehura brenda veprës, aq të dukshme tek pararendësit gjermanë të mëdhenj, si Bahu apo Beethoveni.

Piano Kuinteti op.29 i Enescut mbylli programin. Një kryevepër lloji ku shpirti autokton i muzikës me frymë kombëtare, në këtë rast ajo rumune, ndërthurej natyrshëm me tiparet e muzikës evropiane, duke krijuar një arketip e qasje të re muzikore për piano kuintetet, falë talentit dhe vizionit për krijimin e muzikës kombëtare nga Enescu. Ky shpirt autokton i muzikës sē Enescut u përcoll nga loja plot individualitet e Kadeshës si violinë e 1, Hernanit-violinë e dytë, Francis në violë, Hunter në çelo dhe në piano Greenberg.

I lashë për në fund dy fjalë pë veprën time ALLA SHQIPTARÇE për violinë solo, e cila u interpretua nga Kadesha.

E thashë dhe dje pas koncertit, se Kadesha të sfidon me qasjen e tij unike ndaj muzikës që interpreton, jo thjesht tek ALLA SHQIPTARÇE.

Përtej të ndjerit i vlerësuar për faktin që Ai e interpretoi veprën ndryshe dhe mrekullisht, për publikun, por dhe për mua si autor i saj, dëshiroj të them që me brezin e Kadeshës, e deri tek më të rinjtë si Daniel Vlashi apo Laura LLozi etj, po vjen një kalibër tjetër interpretuesish që e nderojnë muzikën tonë në nivel europian e më gjerë.

Vlerësim për të gjithë muziktarët shqiptarë kudo ku janë, për ata që mbajnë gjallë skenēn muzikore në Shqipëri, por edhe për ata si Kadesha me shokë e shoqe, që ndajnë me vendin tonë dhe publikun shqiptar, arritjet e tyre interpretative më të fundit.

Jetë të gjatë KOSMOS, festivalit që i shtohet gjerdanit të veprimtarive që i shndërrojnë skenat tona në skena evropiane të muzikës! 👏👏👏👏👏👏

▪︎Këtu shihni ALLA SHQIPTARCE interpretuar nga Jonian Ilias Kadesha