Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2023

111 VJETORI I PAVARËSISË, VATRA BASHKOI SHQIPTARËT E AMERIKËS NË FESTËN E FLAMURIT KOMBËTAR

by

Sokol Paja/

New York, 28 Nëntor 2023- Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA bashkoi patriotët shqiptarë nga të gjitha shtetet e Amerikës duke festuar me madhështi e hijeshi 111 vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë dhe Festën e Flamurit Kombëtar. Në një ceremoni festive që bashkoi veprimtarë të çështjes kombëtare, mësues, vatranë, përfaqësues nga shoqat shqiptare në New York, luftëtarë të UÇK, diplomatë e aktivistë të komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, folësit falënderuan Vatrën për punën e shkëlqyer në dobi të komunitetit shqiptar dhe çështjes kombëtare në mërgatën shqiptare të Amerikës. Festa e flamurit kombëtar është festa më e shenjtë dhe më e shtrenjtë e popullit e kombit shqiptar. 28 Nëntori 1912 është dita e lirisë së përjetshme dhe e pavdekshme të popullit shqiptar dhe hedhja e themeleve të shtetit modern shqiptar. Flamuri është simboli më i çmuar i një populli e kombi. Flamuri kuqezi është krenaria jonë kombëtare, identiteti ynë, frymëzimi ynë. Në themel të pavarësisë është gjaku, mundi, djersa, sakrifica, lufta, përpjekja e patriotëve, heronjve, dëshmorëve, luftëtarëve e çlirimtarëve shqiptarë që dhanë jetën për komb, për flamur, për atdhe.

Darka gala e Vatrës në Bronx filloi me këndimin e himneve kombëtare të Republikës së Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës që u ekzekutuan mjeshtërisht nga tenori Julian Gjojdeshi. Në nderim të heronjve të kombit dhe vatranit Ukë Gjonbalaj u mbajt një minutë heshtje.

Dom Nikolin Përgjini bekoi darkën e flamurit ndërsa kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha shpalosi para të pranishmëve sukseset dhe arritjet e Vatrës në vitet e fundit duke rreshtuar vizat zyrtare, memorandumet institucionale, punët e jashtëzakonshme lobuese në Uashington në dobi të kombit e çështjes shqiptare. Ish-kryeministri i Kosovës Avdullah Hoti dhe deputeti Driton Selmanaj vlerësuan rëndësinë historike të Nëntorit si festë pavarësie, ditëlindjen e komandantit legjendar të UÇK Adem Jashari, daljen zyrtare publike të UÇK dhe punën e madhe të Vatrës në mërgatën e Amerikës.

Ambasadori i Shqipërisë në Uashington z.Ervin Bushati dhe z.Ferit Hoxha në Kombet e Bashkuara uruan Festën e Pavarësisë, dhanë mesazhe bashkimi e bashkëpunimi në dobi të çështjes shqiptare në Amerikë ku Vatra ka pasur rol historik.

Deputeti shqiptar në Parlamentin e Malit të Zi z.Nikollë Camaj foli rreth rritjes dhe fuqizimit të peshës së shqiptarëve në Mal të Zi e kudo në viset shqiptare në Ballkan, ndërsa diplomati Fatmir Zajmi përshëndeti darkën e Vatrës në emër të Konsullatës së Kosovës në New York.

Veprimtari i komunitetit z.Mark Gjonaj tha i ekzaltuar se Vatra bashkon rreth vetes shqiptarët më të suksesshëm dhe festa e bashkimi i shqiptarëve për të gëzuar e festuar suksese të kombit tonë është diçka madhështore. Ambasadorja e Vatrës zonja Emina Çunmulaj emocionoi të gjithë të pranishmit me mesazhe atdhedashurie për ruajtjen e gjuhës, kulturës, traditës autentike shqiptare.

Kryetari i komisionit organizativ të festës së Flamurit z.Ilir Cubi shprehu mirënjohje për pjesëmarrësit dhe renditi rëndësinë që ka Vatra për shqiptarët në Amerikë. Festa e Flamurit u mbyll me dekorimin nga Vatra të mësuesit të shquar nga Kosova z.Demë Malota për kontribut të jashtëzakonshëm në zhvillimin e mësimit shqip në Kosovë, zhdukjen e analfabetizmit, qëndresën ndaj okupatorit serb dhe kultivimin e vlerave më të larta edukative e atdhetare ndër breza. Nga Kalifornia ish-nënkryetari i Vatrës Ahmet Xhafo dergoi nje urim te ngrohte per te gjithe patriotët. Nën tingujt e magjishëm të muzikës autentike shqiptare kënduar nga Greta Tafa, tenori Julian Gjojdeshi, Hermes dhe i madhi Bashkim Alibali, mbrëmja festive vazhdoi deri në orët e vona.

Në kalendarin historik të lavdisë së kombit tonë, Vatra ka meritë historike pasi e mbrojti pavarësinë e Shqipërisë, i priu mbrojtjes së shtetit shqiptar, organizoi diplomacinë, pagoi ambasadorë dhe luftoi fort për të mbrojtur territoret e Shqipërisë nga copëtimi.

Vatra është nderi i kombit shqiptar. Vatra është historia, identiteti, krenaria dhe trashëgimia me e çmuar historike, shpirtërore dhe atdhetare e shqiptarëve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Kryeministri Kurti pas homazheve në Prekaz: Prekazi me Epopenë e UÇK-së është shndërruar në kryeqytet të kryengritjes shqiptare

by

Pas pjesëmarrjes në ceremoninë shtetërore të ngritjes së flamurit dhe homazheve në “Sheshin e Flamurit” në Vlorë, në shënim të 111-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, i shoqëruar nga ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, ka bërë homazhe edhe në Prekaz, te Kompleksi Memorial “Adem Jashari”.

Duke kujtuar flijimin, sakrificën dhe çmimin për lirinë të cilën e gëzojmë, kryeministri tha se ndaj saj duhet të sillemi me përgjegjësi institucionale e qytetare.

“Prekazi me Epopenë e UCK-së është shndërruar në kryeqytet të kryengritjes shqiptare dhe këtu ne e kuptojmë se sa i lartë ka qenë flijimi, sakrifica, çmimi për lirinë, të cilën e gëzojmë e ndaj të cilës duhet të sillemi me përgjegjësi institucionale e qytetare”, tha kryeministri Kurti, dhe shtoi se dje, kur kishim Ditën e Ushtrisë sonë, edhe sot, që e kemi 28 Nëntorin, këtë festën më të madhe të kombit shqiptar, kemi aktivitete të dendura publike, kulturore, historike.

Më tej kryeministri Kurti tha se për çdo 28 Nëntor kujtojmë e përkujtojmë jo vetëm Skënderbeun në Krujë, flamurin tonë kombëtar dhe çlirimin arbënor nga shekulli i XV-të; jo vetëm Ismail Qemalin në Vlorë dhe pavarësinë e Shqipërisë, por gjithashtu edhe ditëlindjen e Kryekomandantit Adem Jashari dhe njëkohësisht shpalljen publike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

“Lavdi Jasharajve, lavdi Kryekomandantit Adem Jashari, lavdi Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe të gjithë dëshmorëve të kombit”, tha në fund kryeministri Kurti.

NJË VËMENDJE PËR KLERIKUN E PATRIOTIN E MADH HAFIZ ALI KORÇA

by

NDUE BACAJ/

Nëse ka një klerik patriot musliman shqiptar, veprimtaria e të cilit e bënë atë simbol të binomit Fe e Atdhe, është pa më të voglin dyshim Hafiz Ali Korça.

Hafiz Ali Korça u lind në Korçë më 5 prill 1873. Ai ishte i biri i Iljaz efendi Kadiut dhe vinte nga një familje që kishin qenë brez pas brezi dijetarë të fesë, por edhe patriot shqiptar të palëkundur. Hafiz Ali Korça, përveç edukatës familjare të shkelqyer që do ta merrte që në djep së bashku me qumshtin e nënës, do të përfitonte edhe nga edukata, tradita shoqërore e patriotike e Korçës që nuk i kanë munguar kurrë. Ndërsa nën kujdesin e familjarëve dhe aftësive të tij, ai, mësimet fillore dhe të mesme i mori në vendlindje (Korçë), në shkollën iptidaije dhe atë idadije. Studimet e larta i kreu në medresen “Çifte Minareli” në Stamboll. Vlenë të cilësohet se mësimet e para fetare islame, Hafiz Ali Korça i kishte marrë që në Korçë, nga babai i tij, ku që në moshën 12 vjeçare atje kishte mësuar të gjithë Kur’anin përmendësh dhe ishte bërë hafiz. Ndërkohë Hafiz Ali Korça zgjeroi jo vëtëm njohurit fetare studimore të mirëfillta në Stamboll, por kompletoi dhe zgjeroi njohuritë e tij si intelektual i shquar në disa fusha të jetës shoqërore e patriotike. Ai ishte edhe një poliglot i mirfilltë ku zotronte gjuhët arabe, perse, osmanishte, turqishte dhe frëngjishtën. Pas këtij arsimimi dhe kompletimi me vlerat e një intelektuali patriot Hafiz Ali Korça do t’i hynte pamëndyshje rrugës fetare, letrar, publicistike.

NËPË VEPRIMTARINË PATRIOTIKE, FETARE, KULTURORE E PUBLICISTIKE TË HAFIZ ALI KORÇËS

Hafiz Ali Korça, filloi të jetë aktiv e ti bashkohet lëvizjes kombëtare shqiptare që në vitin 1889, pra kur ishte vetëm 16 vjeç, në kohen kur filloi të jepte mësime falas në shkollën shqipe të djemve në Korçë dhe pas një viti edhe në idadijen e Korçës. Hafiz Ali Korça që në fillimet e aktivitetit të tij atdhetar shqiptar, do të përndiqej e dënohej nga organet e qeverisë turke-osmane. Ishte në moshën 20 vjeçare (1893), kur u internua në Sinop, pasi kur udhëtonte me trenin Sofije-Stamboll, iu kapen librat shqip, atëherë të ndaluar. Më 1900, u internua përsëri në Anadoll, për aktivitetin e tij në mësonjëtoren e Korçës. Megjithë këto masa nëshkimore nga qeveria e stambollit, Hafiz Ali Korça nuk do të ndalej në veprimtarinë e tij patriotike shqiptare. Hafiz Ali Korça ishte ndër mësuesit e parë të mësonjëtores shqipe në Korçë dhe bashkëpunoi ngushtë me Pandeli Sotirin, drejtorin e kësaj mësonjëtore. Hafiz Ali Korça gjatë kohës së debatit të shtyrë nga disa qarqe në Stamboll për llojin e alfabetit për gjuhën shqipe, Hafëz Ali Korça përkrahu alfabetin latin.

Këtë e tregoi Hafiz Ali Korça edhe kur ishte pjesmarrës aktiv në kongresin e Manastirit (14-22 nëntor) 1908. Kongres ku do të vendosej fati i alfabetit shqip, alfabet që na shtroi rrugën e komunikimit (të njëjtë) me Europën Perendimore. Kongresi do të thirrej me inisiativen e shoqerisë “BASHKIMI” në qytetin historik të Manastirit. Këtu u mblodhen perfaqesues nga të gjitha trevat shqiptare, por edhe shoqeritë jashtë vendit, si ato të Sofjes , Bukureshtit ,Stambollit, Konstances , Amerikës, Egjyptit , Italisë e tjer… Programi i kongresit kishte në themel filozofinë : “Jo me pushkë e barut, por me pendë e letra”.. Në kongres muarën pjesë rreth 400 shqiptarë të njohur si Mit’hat Frasheri, Gjergj Qiriazi, Gjergj Fishta , Nikollë Kaçorri , Ndre Mjeda, Hil Mosi , Mati Logoreci, Thoma Avrami , Sotir Peci , Shahin Kolonja, Luigj Gurakuqi , Adam Shkaba , Bajo e Çerciz Topulli , Mihal Grameno , Fehmi Zavalani , Dhimiter Mole , Nysret Vrioni , Rrok Berisha , Leonidha Naço , Dhimitraq Buda , Akil Eftimi , Shefqet Frasheri , Refik Toptani , Gligor Cilka , Emin Shkupi , Hafiz Ibrahimi (nga Shkupi) , Ramiz Daci , Xhemal Beu (nga Ohri ) , Fahri Frasheri nga Resna etjerë, në mes të cilëve dallohej edhe Hafiz Ali Korça…. (Shaban Demiraj , K.Prifti “Kongresi i Manastirit” , fq.73-74 . + Gazeta “Rilindja Demokratike “ dt.14 nentor 2008). Në Kongresin e Manastirit vezhguese kishte qënë edhe misionaria amerikane Fineas Kenedi , e cili shkruente se këtu u mbajten shumë kumtesa , por ajo e potetit Gjergj Fishta nga Shkodra ishte më e mira dhe i bëri dëgjuesit t’u rridhnin lotët. Një hoxhë u prek aq shumë sa që rendi ta perqafonte para gjithë të pranishmve… (Edwin Jacques, “SHQIPTARET, histori e popullit shqiptar nga lashtesia deri ne ditet e sotme, fq.342-343 . + Gazeta “55” dt.06 nentor 2008). Hoxha që përqafoi Gjergj Fishten ishte pikrisht kleriku patriot Hafiz Ali Korça, pjesëmarrës në kongresin e Manastirit. (At Daniel Gjeçaj, Jeta dhe Vepra , fq.57, Botime Franceskane , Shkodër 2007). Veprimtari tjetër e rëndësishme atdhetare e Hafiz Ali Korçës është dhe pjesëmarrja e tij në Kongresin e Dibrës, më 23-29 Korrik 1909, ku merrnin pjesë edhe shumë atdhetarë të tjerë të shquar, si: Aqif Pashë Elbasani, Abdyl Bej Ypi, Dervish Hima etj. Fjala e Hafiz Ali Korçës në këtë kongres ishte kryesorja, fjalë që prishte synimet e xhonturqëve dhe bashkëpuntorëve të tyre shqiptar, fjalë që i kushtoj shkatërrimin e shtëpisë… Kongresi i Dibrës, i quajtur Kongresi kushtetues i përbashkët shqiptaro-osman …. Megjithatë, një pjesë e mirë e patriotëve shqiptarë pjesëmarrës në kongres refuzuan kategorikisht që të nënshkruanin symbyllur rezolutën e propozuar nga xhonturqit. Në kongres me këmbënguljen e patriotëve shqiptar si Hafiz Ali Korça u përfshinë për herë të parë disa masa që lejonin që shqipja të bëhej gjuhë zyrtare në Perandori dhe të mund të jepej mësim nëpër shkolla shtetërore. (https://gazetadita.al/kongresi-historik-i-dibres/). Veprimtarinë patriotike për alfabetin e miratuar në Kongresin e Manastirit, Hafiz Ali Korça, do ta vijonte me pjesmarrjen e tij aktive në Kongresin Kombëtar të Elbasanit të zhvilluar 2-9 shtator 1909. Ky kongres iu kundërvu propogandës përçarëse të xhonturqëve që propogandonin se gjuha shqipe duhet të shkruhet me me alfabetin turko-arab e jo me alfabetin (e kaurrit) latin. Patriotë shqiptar që muarën pjesë në këtë kongres iu kundërvunë synimeve xhonturke dhe mbrojtën interesat kombëtare. Në kongres muarën pjesë 35 delegatë të klubeve e shoqërive shqiptare. Disa nga vendimet e rëndësishme të këtij kongresi ishin: a) Çelja e një shkolle të mesme pedagogjike (normale) në Elbasan, e cila do të përgatiste mësues për shkollat fillore shqipe. b) Krijimi i shoqërisë qëndrore shkollore “Përparimi” në Korçë e cila do të kujdesej për mbarvajtjen e shkollës normale e shkollave të tjera shqipe dhe për botimin e librave mësimorë, c) Rizgjedhja e klubit të Manastirit si klub qëndror dhe pë dy vjet të tjera. Duke u mbështetur në vendimet e këtij kongresi, në shtator 1909 u krijua në Korçë shoqëria “Përparimi” dhe me 1 dhjetor 1909 u çel në Elbasan shkolla Normale Shqipe. Drejtor i saj u caktua Luigj Gurakuqi, së bashku me mësuesit e parë të kësaj shkolle kombëtare, Aleksandër Xhuvani, Sotir Peci, Pjetër Dodbiba etj. (Histori e popullit shqiptar; fq.124-126, për shkollat e mesme, Hartuar nën drejtimin e Institutit të Historisë të Akademisë së shkencave të Rep.Shqipërisë, sh.b. “Eurprilindja”, Tiranë 1994, Akte të Rilindjes Kombetare Shqiptere 1878-1912, Akademia e Shkencave, Instituti i Histiorisë –perg. nga Stefanaq Pollo dhe Selami Pulaha, fq.199-201-Tiranë -1978). Pas shpalljes së Pavarësisë, në Qeverinë e përkohshme të Vlorës të kryesuar nga Ismail Qemali, Hafiz Ali Korça u ngarkuan me detyra të rëndësishme, si këshilltar i Ministrisë së Arsimit, Drejtor i Përgjithshëm po i kësaj Ministrie, pedagog në Medresenë e Lartë të Tiranës, ku ndërmori reforma në kurrikula dhe hartoi tekste për nxënësit, që t’u lehtësoheshin studimet edhe në shkollat e larta jashtë shtetit etj…. Kur Princ Vidi erdhi në Durrës më 7 mars 1914, Dervish Hima dhe Hafiz Ali Korça mbajtën nga një fjalim në frëngjisht, dhe Princ Vidi iu kthye atyre në të njëjtën gjuhë. (https://sq.wikipedia.org/wiki/Haf%C3%ABz_Ali_Kor%C3%A7a). Është me vlera të cilësohet se për veprimtarinë e tij, përveç tjerash, Hafiz Ali Korçen e ndoqën rebelët e Musa Qazimit (1914….) të cilin e burgosën në Elbasan… (https://dritaislame.al/hafiz-ali-korca-1873-1957-drejtor…/). Me hymjen e Austro-Hungarezëve në Shkodër, fillon edhe një lëvizje e re kulturore në Shkodër: themelohet “Komisia Letrare Shqipe”, e cila vazhdoi që nga 1916 deri me 1918, ku morën pjesë shumë patriot përparimtarë e me kulturë të gjërë, siç ishin Luigj Gurakuqi, Sotir Peci, Aleksandër Xhuvani, Hilë Mosi, Hafiz Ali Korça, Dom Ndre Mjeda, Luigj Naraçi etj. , si dhe albanolog të huaj e vendas, siç qenë Profesor R. Nachtigal. Maksimilan Lambertz, Gjergj Pekmezi. Hamdi Bushati, Shkodra dhe Motet-traditë, ngjarje njerëz..vëllimi II, fq.128, shtëpia botuese “IDROMENO”, Shkodër 1999. Qellimi ishte të krijohej një standard letrar dhe drejtshkrim të standartizuar për përdorim zyrtar, sidomos për botimie të teksteve shkollore në gjuhen shqipe. Antarë të komisionit ishin: Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Maximilan Lambretz, Mati Logoreci, Ndre Mjeda, Hilë Mosi, Sotir Peci, Gjergj Pekmezi, Aleksandër Xhuvani. Pas disa diskutimesh Komisija vendosi që të përdorej dialekti qëndror i Elbasanit, si kompromis asnjënës për gjuhën letrare standard. Robert Elsie, Fjalori Historik i Shqipërisë, fq.319, sh.b. UEGEN 2011. Gjatë jetës së tij Hafiz Ali Korça bashkëpunoi me një varg figurash që luajtën rol të rëndësishëm në historinë e kohës së re të Shqipërisë, siç janë: Kristo Luarasi, Jusuf Turabi Kërçova, Pandeli Sotiri, Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Mati Logoreci, Sali Nivica etj. Hafiz Ali Korça zhvilloi një veprimtari intensive në disa drejtime dhe kryesisht në fushën e kulturës, të fesë dhe të publicistikës. Ai ka shkruar një varg veprash origjinale në prozë e poezi fetare dhe laike. Ndër to shquhen:

Mevludi (1900).

“303 fjalë të Imam Aliut” (Botuar në Korçë më 1910).

“Historia e shenjtë dhe të katër halifetë” (Botuar në Tiranë më 1931, fq.288).

“Jusufi me Zelihanë” (Botuar në Elbasan më 1923).

Më 1925 botoi në Tiranë pamfletin “Bolshevizma a çkatërrimi i njerëzimit”. “Gjylistani”, përkthim nga Sadiu, (1918).

“Shtatë Ëndrrat e Shqipërisë”, poezi, (Botuar në Tiranë më 1944).

“Tefsiri i Kur’anit”, (mbetur dorëshkrim, me një vëllim prej 2000 faqesh, R.Z.) punuar gjatë viteve 1920-1924.

“Rubaijjati Khajam”(Hajjam, përkthim nga Omer Khajami, 1930- Ribotim 1942 në Tiranë).

Një rëndësi të veçantë kanë gjithashtu edhe tekstet shkollore si :

“Abetare shqip” (1910).

“Fe Rrëfenjësi, morali” (1914).

“Gramatika, Syntaksa shqip—arabisht edhe fjalime”, (1916).

Hafiz Ali Korça, duke përkthyer kryeveprat si “Gjylistani”, “Rubairat” si dhe “Jusufi me Zelihane”, i bëri të flasin shqip poetët e mëdhenj si Saadiun, O.Kajamin etj.

Hafiz Ali Korça ka lënë edhe një numër të konsiderueshëm dorëshkrimesh e përkthimesh. (https://sq.wikipedia.org/wiki/Haf%C3%ABz_Ali_Kor%C3%A7a).

GJITHASHTU HAFIZ ALI KORÇA KA LËNË MJAFT FJALë TË URTA SI :

E nxë, harron; e shkruan, qëndron.

Të mos ish e uruara pendë, mësimi do t’ish fort i rëndë.

Vijat e pendës janë pikat (bebet) e syrit dhe bardhësia e zemrës.

Mendjet e njerëzve ndodhen në mes të dy çatajve të pendës.

S’ka më e lart se shkall’e diturisë, ajo të bën të parin e njerëzisë dhe t’afron pranë Perëndisë.

Kush është me Zotin e vërtetë, është i shumët edhe sikur të jetë vet.

Kush nuk është me Zotin, edhe i shumët të jetë, s’quhet fare gjë në jetë.

Të mirat e punëve janë të mesmet.

Trupi merr fuqi nga hamja e pimja, e mendja forcohet nga dituritë e filozofitë.

(https://urtesi.al/nga-hafiz-ali-korca/).

Me ardhjen në pushtet të komunizmit, kur edhe duhej të fillonte një vlersim për veprimtarinë patriotike e letrare, filloi persekutimi e dënimi i Hafiz Ali Korçës që në vitin 1945 e mbaroi kur ai vdiq me 1957 në Kavajë i internuar. Hafiz Ali Korçës do ti dënonin edhe dy djemtë e tij si armiq, njëri me vdekje, tjetri me burg e përndjekje…

Është interesant se si Hafiz Ali Korça në pak vargje përshkruan vuajtjet e persekutimin e tij (“Shtatë ëndrrat e Shqipërisë”):

Për Shqipërinë u përpoqa

rezikova jetën t’ime

Nuk rëfehet se sa hoqa

se shteti m’i njihte krime.

]https://www.standard.al/…/denuar-ne-45-si-u-survejua…/

E VERTET VONON POR NUK HARRON

Kjo sentencë popullore, megjithëse shumë vonë e pas vdekjes vertetohet edhe me Hafiz Ali Korçen:

Presidenti i Republikës Bujar Nishani me 15 shkurt 2017 e vlerësoi Hafiz Ali Korçën (pas vdekjes) me dekoratën më të lartë, “Nderi i Kombit” me motivacionin:

“Për rolin dhe kontributin e tij të rëndësishëm e vetëmohues në dobi të çështjes kombëtare: si martir i kombit e kulturës shqiptare, si klerik atdhetar i shquar e veprimtar i flaktë për çlirimin e vendit nga zgjedha e huaj, si figurë e papërsëritshme intelektuale, duke u shndërruar në një nga dijetarët më të ndritur të filozofisë islame në Shqipëri”.

Së fundi mendova ta mbyllë këtë shënim të vogël për këtë klerik të madh patriot, me fjalët që e fillova këtë shkrim vëmendje me rastin e 111 vjetorit të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë: Nëse ka një klerik patriot musliman shqiptar, veprimtaria e të cilit e bënë atë simbol të binomit Fe e Atdhe, është pa më të voglin dyshim Hafiz Ali Korça.

Përkujtohet me madhështi 111 vjetori i Pavarësisë në Michigan

by

Nga Rafael Floqi/

Shqipëria, një komb me një histori të pasur dhe kulturë të gjallë, feston me 28 Nëntor Ditën e Pavarësisë së saj me shumë zjarr dhe krenari. Kjo ditë e rëndësishme shënon çlirimin e vendit nga sundimi osman në vitin 1912, duke simbolizuar triumfin e luftës së popullit shqiptar për autonomi dhe vetëvendosje. 111-vjetori i Pavarësisë së Shqipërisë u përkujtua me një sërë ngjarjesh dhe festash që mblodhën bashkë qytetarë nga të gjitha sferat e shoqërisë kudo në diasporën e Amerikës.

28 Nëntori, Dita e Flamurit, e mbushur me krenari dhe lavdi për shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë! Kjo ditë e shenjtë na sjellë bashkimin dhe kujtimin e heronjve të kombit tonë. Të festojmë së bashku me zemër të hapur, duke ndezur flakët e lavdisë për atdheun tonë të përbashkët. Në Michigan ditën e ditën e shtunë e të diel janë mbajtur ceremoni për kremtimin e festës të Flamurit tonë kombëtar 28 Nëntorit 111 vjetorit të Pavarësisë Kombëtare.

Ditën e shtunë në mjediset e Kishës Katolike të Shën Palit u kremtua në praninë e disa qindra bashkatdhetarë përgjithësisht malësorë dita e pavarësisë. Mjediset e sallës të zbukuruar si për festë me panele dekorative, që të kujtojnë këtë ngjarje te madhe te krijonin atmosferën e kësaj feste të madhe. Ceremonia u hap me një recitim kushtuar flamurit kombëtar ne video nga aktori Timo Flloko. Por skena me e bukur si gjithnjë ishte e skena e hyrjes te flamujve kombëtare të shoqëruar nga fëmijët e grupit te valleve, Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Të drejtuar me dashuri dhe pasion nga koreografja Joli Paparisto. Vetë pamja të bënte të ndjeheshe krenar që je shqiptar.

Himnin kombëtar e këndoi sopranoja e mirënjohur Hermelinda Paparisto, që me gjithë vitet mbi supe notat e këndon me aq përpikëri dhe entuziazëm. Vallëzimet e fëmijëve janë gjithnjë ëmbëlsia e çdo aktiviteti që organizohet në Kishën e Shën Palit, dhe ato momente të gjithë prindërit improvizohen kameramanë.

Ne magjinë e ngjyrave kuq e zi të rrobave dhe të veshjeve kombëtare të fëmijëve, një zë i fuqishëm e mbush plot sallën plot patriotizëm është këngëtarja e ftuar nga Kosova Shpresa Gojani, që me këngën e lavdishme kushtuar Adem Jasharit i entuziazmoi të gjithë të pranishmit.

Pas bekimit te darkës nga dom Ndue Gjergji dhe dom Fred Kalaj, famullitarët e të dy kishave motra ky i fundit theksoi rëndësinë e kësaj feste të 111 vjetorit të pavarësisë për të gjithë shqiptarët. Me tej u caktua dhe tryeza e nderit kur mes se tjerësh shquheshin, veç klerikëve të ftuarit Nikollë Camaj deputet shqiptar i Forumit shqiptar në Mal të zi që mbajti fjalën e nderit, z. Pashko Cama, sekretar i Vatrës, z. Ferid Balliu Berisha ish-komandant i UÇK-së, si dhe drejtues të këshillave të kishave e të shoqatave.

I ftuar për të mbajtur fjalën e nderit z Nikollë Camaj, përpara të pranishmëve shumica bashkatdhetarë të tij, duke evokuar frymën e Pavarësisë dhe bashkimin mes shqiptarëve përmendi sloganin, se “kur shqiptarët, bashkojnë kokat atëherë ata mund të bashkojnë edhe tokat”. Për të pranishmit përgjithësisht shqiptarë, nga trojet tona në Mal të zi, z. Camaj analizoi veprimet e fundit të qeverisë malazeze, dhe futjen e disa partive shqiptare në Parlamentin e Malit të zi ai shtoi, se “Qeveria e Re dhe pika e marrëveshjes për deputetët shqiptarë shtoi se ka qenë presioni i miqve tanë ndërkombëtarë, pasi kjo qeveri të mos ishte e pranueshme as do që do të krijohej, dhe shqiptarët do ta bojkotonin”.

Është e rëndësishme që studiues dhe historianë të njohur të ndajnë njohuri, mbi ngjarjet që çuan në shpalljen e pavarësisë, duke theksuar sakrificat e bëra nga ata që luajtën, një rol kryesor në formësimin e historisë së kombit. Përgjithësisht në evente të tilla fjalimet e gjata s’para pëlqehen, por entuziazmi dhe interesi i malësoreve të pranishëm ishte i dukshëm.

Po aq interes gjeti, dhe përshëndetja e komandantit të UÇK-së Ferid Balliu Berisha, i njohur me nofkën “Shkupi” i cili përshëndeti të pranishmit dhe evokoi rolin e bashkatdhetarëve që “na ndihmuan në luftë e që i shoh ne mes tuaj. Kemi qenë jo aq të bashkuar, sa kemi dashur, jo aq të bashkuar aq sa doni ju, por gjithnjë keni qenë bashkë, se vetëm të bashkuar mund të mbrojmë amanetin e të parëve”.

Këngët e vallet e grupit Gjergj Kastrioti me valle nga të gjitha trevat. Me fëmijë të gjitha moshave nga të rinjtë që morën pjesë në festivalin e Gjirokastrës, i dhanë një larmi te pashlyeshme mbrëmjes por natyrisht edhe një frymë gare, kur interpretuan dhe valltarët e grupit Rrapsha në Mërgim drejtuar nga Anton Juncaj, dhe mbrëmja u mbush nga një zë sa i fortë e aq fëmijëror i këngëtarit 10 vjeçar Valon Gjolaj që i kënaqi të pranishmit me interpretimin e tij të këngës “ Jam shqiptar e jam malësor” .

Z Juncaj u ftua nga konferencierët një djalë dhe një vajzë malësore të lindur në Amerikë, por që flasin aq bukur shqipe të përshëndeste në emër të shoqatës “Rrapsha të gjitha shoqatat, që e mbështetën mbrëmjen, si shoqatën Malësia e madhe, Jehona e Malësisë, Rrapsha, Kosova, Kastrati, Gjergj Fishta etj.

Dhe mbrëmja qe e mbushur me ushqime dhe pije tradicionale shqiptare, ku nuk mungonte as rakia ‘Malësia” dhe as Vera e kuqe e Kosovës “ Stone castle” as edhe bisedat me familjarëve dhe mes miqsh.

Ja dy vajza të vogla kërkojnë një foto me këngëtaren Shpresa Gojani dhe mësuesi i tyre vjen për t’ja mundësuar një foto atyre. Do të ishte pikërisht shpresa me zërin e saj potent që do të plotësonte atmosferën e gëzimit të kësaj mbrëmje. Shqiptarët janë shumicë tani në Michigan dhe një sallë e vetme si nxeh. Shpesh shumë syresh janë bashkuar në evente të ndryshme pranë qendrave fetare dhe organizime private. Po ashtu ditën e shtunë një ceremoni për 111 vjetorin e Pavarësisë u mbajt dhe në Qendrën islamike shqiptare të shtunën si edhe në kishën Ortodokse të Shën Thomait e asaj katolike të Zonjës Pajtore ditën e diel.

Po ashtu dega e Federatës Vatra në Michigan organizoi të dielën pasdite në Teqenë e Baba Rexhepit, që mban emrin e këtij vatrani të vjetër që bashkëpunoi si me Nolin, me famullitar si Dom Prek Ndrevashaj dhe imam Vehbi Ismailin, një ceremoni mjaft dinjitoze për t’u marrë shembull veprimtari të cilën do të paraqesim në veçanti me imtësi .

Paraqitjes së veprimtarisë të Vatrës i kemi kushtuar një kronikë të veçantë. Nga e tij televizioni ALBTVUSA bëri të mundur filmimin dhe transmetimin e të gjitha veprimtarive.

Ndërkohë dhe organizime private si koncerti i organizuar nga LV entertainment e këngëtarja Aurela Gace u mblodhën mjaft spektatorë të shtunën mbrëma në hallin Imperial House.

Festimi i Ditës së Pavarësisë së Shqipërisë në Michigan në vitin 2023 ishte një dëshmi e qëndrueshmërisë dhe unitetit të popullit shqiptar. Nëpërmjet një kombinimi të ceremonive tradicionale, ngjarjeve kulturore, programeve arsimore dhe angazhimit të komunitetit, kombi u mblodh për të nderuar të kaluarën e tij, për të festuar të tashmen e tij dhe për të parë përpara për një të ardhme të mbushur me prosperitet dhe unitet. 111-vjetori i pavarësisë shërbeu si një kujtesë e shpirtit të qëndrueshëm që lidh popullin e Shqipërisë së bashku, duke kapërcyer kohën dhe brezat.

NË DITËN E PAVARËSISË KOMBËTARE, 2023

by

Dokumenta të Agimit të Lirisë: “Memorandumi i shqiptarëvet që kanë dalur maleve”

Nga Frank Shkreli

A group of people standing in front of a flag Description automatically generated

Në numrin e revistës mujore kulturore “Leka”*, numri 4, prill, i viti 1937, botohej “Memorandumi i Shqiptarvet që kanë Dalun Malevet”, dërguar Perandorisë Otomane.  Memorandumi që mban datën, “Në Shqipnie me 28 të Vjeshtës III, 1910) është një thirrje drejtuar jo vetëm Perandorisë Osmane, por edhe “Botës së qytetnueme të Evropës”, ku shprehen pakënaqësitë dhe padrejtësitë nga “Shqiptarët e Dalun Malevet” dhe në të cilin i paraqiten qeverisë otomane kërkesa specifike si dhe plotësimin e tyre.  Ata shprehen se, “Me anën e ksaj, na Shqiptarët që gjindemi malevet, po paralajëmorjmë hyqymetin e sotshme të Perandorisë Ottomane si dhe gjithë botën e qytetnueme t’Evropës se i vetmi shkak që na jemi bamun firare edhe kemi dalë malevet ashtë Qeveria Ottomane vetë. Me të vërtetë, po të mos ishim bamu firare, kush na siguron se shumë prej nesh – në mos të gjithë –do të mos ishim varun,do të mos ishim burgosun, ose do të mos ishim bamun syrgjyn si shumë prej shokëve tonë, megjithqë nuk kemi  tjetër faj, përveç se Zoti na ka bamun Shqiptarë dhe na dëshirojmë që të aresohemi me anë të gjuhës  t’onë amtare dhe të vdesim Shqiptarë.”

Malësorët thonë në Memoradumin e tyre drejtuar Qeverisë Otomane dhe “botës së qytetënueme”– në një kohë kur Evropa i quante Shqiptarët njerëz të egjër barbarë e kundërshtarë të çdo përparimi, siç është shprehur At Gjergj Fishta në shkrimin Lot e Gjak — se ata nuk kanë dalë maleve për të rrëmbyer ose për të vrarë ndonjë njeri. “Përkundrazi”, theksojnë ata, “Kemi dalë për një qellim të shënjtë për me i kallzue botës se nuk jemi të kënaqun me Qeverinë e sotshme të Perandorisë Ottomane, për me protestue mbe botën e qytetnueme për të gjitha pa drejtësitë që ashtë tue bamë sot kjo Qeveri kundër Kombit Shqiptar dhe për me luftue deri me nji, derisa Qeveria turke të bindet dhe të mbushë kërkimet t’ona.”

A group of people standing on a balcony Description automatically generated

Në “Memorandumin e Shqiptarvet që Kanë Dalun Malevet”, të vitit 1910, bëhën tri kërkesa kryesore, pa të cilat ata thonë se, “Nuk munt të rrojmë”, e të cilat kanë të bëjnë me lirinë në përgjithësi, ndërsa kërkesat e tjera, sipas tyre, kanë të bëjnë me, “Qetësinë dhe Përparimin e vendit”.  Ata paraqesin këto tri kërkesa kryesore në memorandumin e tyre:

Në “Memorandumin e Shqiptarvet që Kanë Dalun Malevet”, të vitit 1910, bëhën tri kërkesa kryesore, pa të cilat ata thonë se, “Nuk munt të rrojmë”, e të cilat kanë të bëjnë me lirinë në përgjithësi, ndërsa kërkesat e tjera, sipas tyre, kanë të bëjnë me, “Qetësinë dhe Përparimin e vendit”.  Ata paraqesin këto tri kërkesa kryesore në memorandumin e tyre:

1)“Një falje të përgjithshme për të gjithë vëllaznit tonë Shqiptarë, qofshin ata

Musylmanë, qofshin Kristianë, të dënuem për politikë.

2)Liri të plotë për të gjithë Shqiptarët, Musylmanë edhe Kristianë që të aresohen me anën e gjuhës amtare, me shkronjat tona kombtare.

3)Liri të plotë që të hapen të gjitha shkollat shqip të mbylluna prej Qeverisë; liri të plotë për të dalë të gjitha gazetat shqip të ndalume nga Qeveria dhe të hapunit e Shtypshkronjës Shqip që ka mbyllun Qeveria.”

A painting of a person holding a flag Description automatically generated

Këto ishin tri kërkesat bazë të Memorandumit të malësorve kryengritës të “dalur maleve”, por ata njëherazi  ngulnin këmbë që qeveria otomane — për hir të qetësisë dhe përparimit të vendit të tyre – të plotësonte edhe një numër kërkesash të tjera. Kërkon që mësuesit të mos jenë turq, por shqiptarë, pasi “ata dijnë gjuhën shqipe dhe zakonet e vendit”, dhe që qeveria të jepte, “Urdhër zyrtarisht që gjuha shqip të mësohet nepër të gjitha shkollat që gjënden në Shqipni, jo me shkronjat arabisht, por me shkronjat tona kombëtare.”

Duke paraqitur këto kërkesa, natyrisht, se pas pas 500-vjet robërimi otoman, ata kishin si shqetësim kryesor ruajtjen e identitetit kombëtar, të gjuhës e të kulturës shqiptare, por ishin të shqetësuar edhe për mirëqenjen e popullit në përgjithësi dhe konsideronin si të rëndësishëm edhe zhvillimin ekonomik  dhe bujqësor të vendit.  I kërkonin qeverisë otomane, “Të hapi Shkolla bujqësie, tregtare dhe normale në tre ose katër qytete të mëdha të Shqipënisë dhe që të gjitha shkrimet të jenë shqip me shkronjat tona kombëtare.”  Në memorandumin e tyre ata nuk shpreheshin kundër pagesës së taksave, por vendosmërisht kërkonin që ato, “të holla të përdoren për me bamun xhade dhe udhë të hekurta në Shqipni.”

Këto ishin mjaft kërkesa të avancuara për atë kohë, nga një popull i shtypur për 500-vjet. Kërkonin që qeveria otomane,“Të hapi banka bujqësie, të cilat t‘u japin Shqiptarëve të holla për me blemun vegla dhe maqina për me punuem vendin e tyne dhe kështu të mundin të fitojnë për të rrojtur…”

Madje, i bënin thirrje qeverisë otomane që “të lejojë kapitalin e huaj  të hyjë në Shqipëni, për tregti  e për bujqësi…por që këto kapitale të mos kenë prapa tyne ndonji propagandë të huaj…”

Përveç këtyre kërkesave, Memorandumi përmbante edhe një paralajmërim të fortë për qeverinë otomane dhe për botën tjetër nëqoftse këto kërkesa nuk do të plotësoheshin: “Le t’a dijë mirë e tanë bota e qytetnume dhe veçanërisht Qeveria e Perandorisë Ottomane, se të gjithë Shqiptarët, Toskë e Gegë, nuk do të pushojnë së luftuari për këto tri kërkime, që thamë më sipër…” dhe se , “Të gjithë me anën e kësaj, po e lajmërojmë hyqymetin e Turqisë se e morëm ftesën që na dërgoi, me anë të cilës na jepte haberin se na falë fajin që kemi bamun.?!dhe na këshillon që të zbresim nga malet dhe të kthehemi nëpër shtëpiat tona.”

“Memorandumi i Shqiptarvet që kanë Dalun Malevet”, dërguar Perandorisë Otomane, e që mban datën, “Në Shqipnie me 28 të Vjeshtës III, 1910), vendosmërisht i përgjigjet qeverisë otomane duke i thënë se, “Fjala e jonë e fundit për Qeverinë Ottomane ashtë se nuk kemi bamun ndonji faj dhe nuk do të këthehemi të gjallë në katundet tona derisa kërkimet që numëruam në këtë shkresë do të mos mbushen dhe gjersa të mos marrim siguri të plotë se kurrë ndonjë herë tjetër do të mos shkelen” më, këto liri e të drejta.

*(Burimi:Revista e përmuajshme “Leka”, botimi I klerit katolik shqiptar dhe organ i shoqatës LEKA, themeluar më 9 dhjetor 1928 në Shkodër, shërbente si një revistë mujore kulturore, politike, filozofike, shoqërore, historike, letrare, pedagogjike e folklorike. Numri I parë doli në qarkullim, në prill të vitit 1929. Në vitin 1941, botimi I saj u ndërpre përkohësisht, ndërsa në vitin 1942 doli një botim i veçantë me rastin e 25-vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. “Leka” do të botohej deri në vitin 1944, kur u mbyll nga regjimi komunist I Enver Hoxhës. (Ribotim)