Archives for February 2024

Për Elvirën…

February 1, 2024 by s p

Veprimtari përkujtimore, përshpirtje te “Bijtë e Shqipes” për zonjën Elvira Budo: gjithënjë e dashur dhe e qeshur me të gjithë – e respektuar nga të gjithë.

Nga dr. Sadik Elshani

Në ditën e Vitit të Ri na vjen një lajm që nuk e prisnim, një lajm i hidhur: në Holandë ka ndërruar jetë zonja Elvira Budo, anëtare shumëvjecare e shoqatës, anëtare e kryesisë dhe nismëtare e themelimit të shoqatës Mbarëshqiptare“Bijtë e shqipes” në Philadelphia. Zonja Elvira Budo ka lindur në Gjirokastër. Ka mbaruar studimet në fakultetin filologji – histori, dega, gjuhë angleze, në Universitetin Shtetëror të Tiranës. Në Shqipëri ka punuar si mësuese dhe përkthyese në institucione të rëndësishme shtetërore. Në mesin e viteve të 90-ta të shekullit të kaluar familjarisht vendoset në Filadelfia, ku qëndron gjer në qershor të vitit 2018. Për shkak të punës së vajzës dhe dhëndrit ata shpërngulen në Holandë. Kjo ndarje ishte e rëndë për Elvirën dhe bashkëshortin e saj, dr. Besnikun, por ishte e rëndë edhe për ne, sepse po ndaheshim me anëtarët më të devotshëm të shoqatës sonë. Por, edhe më e rëndë e më e hidhur është ndarja e Elvirës nga kjo botë, fjalët nuk mund ta shprehin dhimbjen tonë.

Zonja Elvira Budo, njëra nga nismëtaret e shoqatës dhe shkollës shqipe në Philadelphia

Ajo ishte një zonjë fisnike, me zemër të bardhë e shpirt të paster, atdhetare, shumë pozitive – shembëlltyrë e mirësisë njerëzore. Gjithmonë shumë miqësore, e dashur, e qeshur me të gjithë dhe e respektuar nga të gjithë. E cilësonte ajo ndjenja e atdhedashurisë, sakrificës, përkushtimi për të bërë diçka më tepër për atdheun, bashkësinë shqiptaro – amerikane të Philadelphias, për të zhvilluar veprimtari të përbashkëta si një komunitet i organizuar mirë. Ishte mjaft e guximshme dhe e pakompromis kur duhej të bëhej diçka në të mirë të shoqatës, komunitetit. Si e tillë, ajo ishte pjesëtare e grupit nismëtar për themelimin e shqatës sonë, ndërsa dy vite më vonë Elvira do të jetë edhe nismëtare për hapjen e shkollës shqipe, “Gjuha jonë”, ku fëmijët tanë mësojnë gjuhët tonë të bukur shqipe, njihen me historinë, kulturën e traditat tona kombëtare, brumosen me ndjenjat e atdhedashurisë. Për disa vite me radhë Elvira punoi edhe si mësuese e kësaj shkolle. Falë përkushtimit të Elvirës e mësueseve tona atdhetare, shkolla jonë pati nje rrugetim të lakmueshëm ndër vite dhe këtë vit feston 20 vjetorin e saj.

Elvira kishte edhe mjaft angazhime familjare: kujdesej për babain e moshuar, vajzat, nipin e mbesat. U vinte në ndihmë edhe fqinjve e pjesëtarëve të komunitetit tonë kur kishin ndonjë nevojë. Por, ajo dhe bashkëshorti i saj kurrë nuk mungonin në veprimtaritë e shumta që organizonte (dhe vazhdon të organizojë) shoqata jonë. Prania e tyre gjithmonë krijonte një atmosferë të ngrohtë familjare, bisedat me ta gjithmonë ishin të frytshme, të përzemërta e shumë njerëzore. Elvira në shoqatën tonë ishte një zë i fuqishëm i arsyes, tolerancës e bashkimit. Ka bërë një punë të mirë në shtimin e anëtarëve të rinj të shoqatës dhe sidomos afrimin e angazhimin e grave në veprimtaritë tona, nxitjen e nënave për t’i sjellë fëmijët në shkollën shqipe. Po ashtu, ajo ishte e preokupuar edhe për angazhimin e rinisë në shoqatë. Gjithmonë thoshte: “Të bëjmë diçka për rininë”.

Veprimtari përkujtimore, përshpirtje për Elvirën

Duke patur para syshë këto që u cekën më lart, shoqata “Bijtë e shqipes” vendosi që ditën e shtunë, më 27 janar, të organizojë një veprimtari përkujtimore, përshpirtje për këtë zonjë të nderaur, engjëll, siç e quajti zonja Tatjana Vero. Në këtë veprimtari merrnin pjesë anëtarë të shoqatës e komunitetit tonë, miq të familjes Budo. Merrte pjesë edhe vëllai i Elvirës, Pirro Duka me të birin. Pasi e vlerësoi lart personalitetin, punën dhe angazhimin e zonjës Budo në shoqatë, kryetari, z. Dritan Matraku u shpreh se, edhe pse ndiejmë dhimbje të madhe, sot nuk jemi mbledhur për ta vajtuar Elvirën, por për ta festuar jetën e saj, “celebrating the life”, siç thonë këtu në Amerikë për raste të tilla. Por, edhe për të ndarë me njëri – tjetrin kujtimet tona, çastet e lumtura të kaluara së bashku. Janë këto çaste që i japin kuptim jetës e që do të mbeten gjithmonë në kujtesën tonë.

Fjalën e rastit e mbajti z. Llazar Vero, edhe ky pjesëtar i grupit themelues, anëtar i kryesisë e kryetar disavjeçarë i shoqatës, mik i ngushtë i familjes Budo. Në fjalën e tij ai theksoi virtytet e larta atdhetare e njerëzore,angazhimin e Elvirës në familje dhe në të gjitha veprimtaritë e shoqatës “për ta bërë Qendrën Kulturore të Shoqatës një vatër të ngrohtë dhe të dashur për të gjithë bashkatdhetarët”. “U nda, por la pas një emër të dashur, të respektuar, të atdhetares së përkushtuar, të bashkëshortes ideale, të nënës, motrës, shoqes fjalëmbël…Të faleminderit Elvira për gjthçka. I paharruar kujtimi juaj i nderuar”! – e përfundoi fjalën e tij, z. Vero.

I vëllai i Elvirës, z. Pirro Duka, në fillimtë fjalës së tij falenderoi të pranishmit dhe shoqatën për kujdesin e organizimin e kësaj veprimtarie përkujtimorre për të motren. Me të pranishmit ai i ndau disa kujtime për Elvirën, nga fëmijëria e jeta në familje. Ai e ceku përkushtimin e Elvirës për t’u ndihmuar njerëzve në nevojë, për të bërë mirë dhe solli shembullin e luftës së fundit në Kosovë, numrin e madh të refugjtëve kosovarë në Shqipëri që kishin nevojë për t’u strehuar diku.. Elvira ua kishte lënë çelësat e banesës dhe në banesën e saj ishin strehuar 40 -50 bashkëkombës nga Kosova. Meqenëse ra fjala për Kosovën, më duhet të përmend këtu se Elvira dhe bashkëshorti i saj, dr. Besniku, ishin përkrahës të flaktë të çështjes së Kosovës, gjithmonë të preokupuar me fatet e saj. Lidhjet e tyre me Kosovën janë të kahershme, ata janë rritur me rrëfimet për Kosovën. Babai i Elvirës, z. Koço Duka, ka qenë mik i ngushtë i Qazim Bllacës, figurë e njohur kombëtare e atdhetar i flaktë i çështjes së Kosovës dhe asja shqiptare në përgjithësi. Ndërsa daja i dr. Besnikut, në periudhën e viteve 1941 – 1944 ka qenë nëpunës në Kosovë dhe i ka treguar atij shumë gjëra për Kosovën dhe historinë e saj të lavdishme. Bisedat tona kryesisht përqëndroheshin rreth gjendjes në Kosovë, ruajtjen e pavarësisë dhe të ardhmen e saj.

Zonja Laureta Petoshati, nga Vlora, na kishte dërguar disa fjalë për këtë veprimtari për ta kujtuar e nderuar figurën e Elvirës, përkushtimin e guximin e saj. Edhe ajo rrëfen rastet kur ajo (Laureta) dhe veprimtari tjetër i shoqatës, z. Sotiraq Pema. ndërronin 2 – 3 atobusë për të marrë pjesë në veprimtaritë e shoqatës. Elvira e vërente këtë, ndiente dhimbje për ta dhe u thoshte: “Rrini ore të uruar, se po vij unë me makinë”. E tillë ishte Elvira, gjithmonë e gatshme për të ndihmuar për të sakrifikuar. (Laureta Petoshati ka qenë pjesëtare e grupit themelues të shoqatës, por pak kohë pas themelimit të saj, së bashku me familjen janë kthyer në Shqipëri, Vlorë). E falenderojmë Lauretën për kujtimet e saj, fjalët e mira për Elvirën dhe përshëndetjen për shoqatën, “burra dhe gra me aftësi e virtyte të jashtëzakonshme, mbi të gjitha humanë dhe patriotë”.

Në vazhdim, për figurën e Elvirës floën edhe zonja Tatjana Vero, zotërinjtë: Eqerem Murataj, Petrit Zanaj, Bujar Gjoka, Tom Tola, Sinan Ruçi, Mikel Gjogu, Sadik Elshani, etj. Të gjithë i thanë fjalët më të mira dhe me të pranishmit i ndanë kujtimet e tyre nga takimet që kishin pasur me Elvirën. Ishin fjalë zemre të mbështjella me vellon e dhimbjes për humbjen e një ntareje të dashur e të devotshme si Elvira.

Për ta plotësuar e për ta përmbyllur këtë veprimtari përkujtimore ishin përzgjedhur disa video: një pjesë nga simfonia e tretë e J. Bramsit, pocco allegretto – një pjsë mjaft e bukur muzikore, e ndjeshme, nostalgjike; një video me pamje nga qyteti i Gjirokastrës, vendlindja e Elvirës dhe në fund, kënga “Gjirokastra ime”, kënduar nga këngëtari i njohur gjirokastrit, Petrit Lulo, njëherësh edhe mik i familjes Budo.

Në fund, sipas traditës së shoqatës sonë dhe traditës shqiptare, u shtrua një koktej, me kafe, raki e ca ushqime – një kafshatë bukë për Elvirën. Edhe gjatë këtij kokteji bisedat vazhduan me kujtimet për Elvirën. Secili kishte diçka të mirë për të thënë.

Edhe një herë u shprehim ngushëllimet tona më të thella familjes Budo: dr. Besnikut, vajzave, vellezërve, nipit e mbesave, dhëndrit.

Është vështirë të thuhet lamtumirë për rrugën e pakthimit. Të pikëlluar që u largove nga kjo botë, por të lumtur që të kishim në mesin tonë, që ishe e do të mbetesh gjithmonë pjesë e jetës sonë. U prehsh në paqe Elvira jonë e dashur, gjithmonë në zemrat e kujtimet tona!

Filadelfia , më 28 janar 2024

Sadik Elshani është ish-kryetar i Shoqatës Marëshqiptare “Bijtë e shqipes.

A mund të ndryshojmë Shqipërinë pa ndryshuar mendjen tonë?

February 1, 2024 by s p

Artan Nati/

Përpara se John Lennon të imagjinonte “të jetuarit e jetës në paqe”, ai sugjeroi “nuk ka parajsë … / asnjë ferr poshtë nesh … / dhe as fe.” Pa fe: Çfarë po këndonte Lennon? Si fillim, një botë pa lajmëtarë “hyjnorë”, duke ndezur dhunë, apo Putin si mbrojtës i ortodoksisë duke hapur luftë ose Trump si mbrojtës i protestantizmit duke mohuar kulturat e tjera etj. Një botë ku gabimet, si humbja e mundshme e jetës nga tërmeti apo aksidentet, do të korrigjoheshin në vend që të perceptoheshin sipas “vullnetit të Zotit”. Një botë ku politikanët nuk konkurrojnë më për të provuar se kush beson më fort në të paarsyeshmen dhe të paqëndrueshmen. Aty ku mendimi kritik është një ideal. Me pak fjalë, një botë që ka kuptim.

Vitet e fundit, shkencëtarët e specializuar në psikologji kanë filluar të zbulojnë “ADN”-në e fesë. Ata kanë prodhuar teori të forta, të mbështetura nga prova empirike (përfshirë studimet “imazherike” të trurit në punë), që mbështesin përfundimin se ishin njerëzit ata që krijuan Zotin dhe jo anasjelltas. Dhe sa më mirë ta kuptojmë shkencën, aq më afër mund t’i afrohemi paqes “pa parajsë … pa ferr … dhe pa fe gjithashtu.”

Individët ua atribuojnë krijesave fiktive cilësitë ose ndjenjat e tyre të papranueshme. Kur diskutohet për konceptin e Zotit, njerëzit mund të projektojnë frikën, shpresat dhe pritjet e tyre mbi entitetin hyjnor si një mënyrë për të përballuar pasigurinë ose për të kuptuar të panjohurën.

Skllavëria ndaj një perëndie mund të rrjedhë nga dëshira për kontroll dhe siguri. Duke ia atribuar fuqinë dhe lirinë e zgjedhjes një qenieje hyjnore, individët mund të kërkojnë siguri dhe mbrojtje nga pasiguritë e jetës. Kjo mund të çojë në dorëzimin e autonomisë personale dhe vendimmarrjes ndaj vullnetit të hyjnisë.

Ky është problemi ynë. Historikisht, gjërat më të tmerrshme si lufta, gjenocidi dhe skllavëria nuk kanë ardhur nga mosbindja, por nga bindja. Protesta përtej ligjit nuk është largim nga demokracia; është absolutisht thelbësore për të. Besimet dominante fetare në Shqipëi, myslimanizmi ortodoksia dhe katolicizmi, nën pushtimin turk nuk patën mundësi të reformoheshin siç ndodhi në Europë me rilindjen europiane dhe lëvizjen protestantiste të shekullit të 16-të. Në vendin tonë, si edhe vendet e tjera nën pushtimin otoman, fenomenet shpjegoheshin si vullnet i zotit ose magjisë dhe e vetmja mënyrë që njerëzit besonin dhe praktikonin ishte besimi total ndaj zotit dhe autoritetit hierarkik fetar. Kjo formë hierarkike u praktikua në familjen e zgjeruar patriarkale apo edhe në familjen bazë, ku figura e babait ishte e plotëfuqishme dhe e padiskutueshme. Kjo formë është praktikuar edhe sot në organizimin shtetëror apo partiak si edhe qelizat më të vogla të shoqërisë.

Ka vetëm një yll në galaksinë e shtetit shqiptar dhe ai është kryeministri i rradhës. Evolucioni i liderëve tanë në një figurë të ngjashme me Jezusin apo Muhamedin për socialistët, apo edhe për opozitarët fillon menjëherë pasi ata vendosen apo zgjidhen si kryeministër, kryetar partie, kryebashkiak apo edhe deputet. Sapo marrin pushtetin ata kurorëzohen si të shenjtë dhe të plotëfuqishëm ne pjesën më të madhe të vendit dhe si djall për pjesën tjetër.

Disa nga ndjekësit e krishterë apo myslimanë ose ateist të tyre duket se janë bindur për të parë ata si një lloj figure fetare. Ata janë shpëtimtarë në mendjen e tyre. Mendoj se fillon me ndjenjën se ata janë angazhuar në mënyrë unike për t’i shpëtuar ata nga armiqtë e tyre dhe për të shpëtuar Shqipërinë nga gjithçka që e kërcënon atë. Ata ndonjëherë shihen edhe si udhëheqës të bekuar e të dërguar nga Perëndia. “Të bekuar” këtu do të thotë të veçuar dhe të pajisur veçanërisht nga Perëndia për një detyrë të shenjtë. Akuzat e shumta kundër tyre shërbejnë për të forcuar besimin e shumë ungjillorëve për lidhjet e tyre me Zotin.

A i krijuam ne liderët tanë, apo ata krijuan partitë, qeverinë dhe shtetin tonë? Mendoj se kjo është një nga çështjet kryesore në thelb të diskutimit të funksionimit të demokracisë dhe funksionimit të shtetit tonë. “Fuqia e Mujit”, si pjesë themelore e mitologjisë shqiptare, jep përgjigjen më të saktë. Zanat, tek të cilat populli ynë projektonte frikën, shpresat dhe pritjet e tij si një mënyrë për të përballuar pasigurinë ose për të kuptuar të panjohurën, vendosin ti japin qumësht Mujit për ti dhënë fuqi në mënyrë që ai të mbrojë vendin e tij dhe të ndihmojë dhe mbrojë popullin e tij. Ato nuk i japin shumë fuqi sepse mendojnë se ai mund të bëhej shumë i fuqishëm dhe mund të shkatërronte gjithë botën dhe vetë zanat e malit. Përse ne bëjmë të kundërtën e Zanave dhe u japim më shumë pushtet (qumësht) pushtetarëve tanë, drejtuesëve të partive si edhe kryeministrit ? Përse ne ankohemi se ata tradhëtuan besimin tonë dhe janë të korruptuar, autokrat dhe burimi i fatkeqësive tona? Ndoshta duhet të hedhim vështrimin në kulturën tonë, në formën hierarkike të funksionimit të shoqërisë sonë, të familjeve tona dhe të bëhemi të ndërgjegshëm për defektet tona. Le të hedhim vështrimin në zgjuarsinë e popullit tonë dhe ashtu si edhe Zanat të mendojmë ti japim pushtet të kufizuar pushtetarëve, kryeministrit e drejtuesëve të partive dhe ti shikojmë ata si shërbëtorët tanë dhe jo si figura hyjnore.

See Insights and Ads

Create Ad

All reactions:

Promovim veprash të gjenocidit serb mbi shqiptarët!

February 1, 2024 by s p

Në lokalet e restoranit „Sportgaststätte“, të pronarit shqiptar, Besnik Thaçi në Heilbronn, u promovuan veprat publicistike e dokumentare: „Terrori i Serbisë Pushtuese mbi Shqiptarët 1844 – 1999“, të autorit Nusret Pllana, „Fëmijët shqiptarë viktima të gjenocidit shtetëror të Serbisë 1981 – 1999“, të autorëve: Hanëmshahe Ilazi e Nusret Pllana, „Mos harro kurrë – Vergiss Niemals “, të autorëve: Nusret Pllana e Agim Aliçkaj, të filmit dokumentar „Kush i vret fëmijët?! “, të autorëve: Nusret Pllana e Esat Shala dhe, të filmit dokumentar „Drenusha“, të autorit Nusret Pllana.

Me këtë rast, me prezencën e tyre, përveç të tjerëve na nderuan: Imer Lladrovci – ish Konsulli i Republikës së Kosovës dhe Shefi i Konsullatës së Republikës së Kosovës në Shtutgart, z. Hamdi Berbatovci, veprimtari dhe diplomati, z. Kadri Gërvalla, veprimtari i çështjes kombëtare dhe Kryetari i Ansamblit „Pavarësia“ të Shtutgartit, z. Baki Mustafa me bashkëshorten e tij Bedrije Mustafa, veprimtarët e palodhshëm të çështjes kombëtare, Shaip Ademaj, Lindita Haxhiu, Shemsi Zeqiri, Nazim Bajrami, Naser Sadiku, Lon Karrica, Skender Alimetaj dhe Grupi i të rinjëve nga Heilbronni, të Shoqatës „Zanat e Mërgimit“, me koreografen Arbnora Sadiku, ish i burgosuri politik dhe bashkëvuajtës me Nusret Pllanën, z. Abdullah Zhegrova, këngëtarët Nikolin Perpali, Claudie Prenaj e Pajazit Zhegrova, mësuesja e Shkollës shqipe në Heilbronn, znj. Luljeta Krasniqi dhe fotografi e kameramani i përkushtuar, Prof.Gani Kryeziu, të cilët i falënderojmë nga zemra për kontributin e madh gjatë kësaj mbrëmjeje të suksesshme promovuese, të cilën e udhëhoqi me përgjegjësi e profesionalizëm, patrioti dhe veprimtari i devotshëm i çështjes kombëtare, tropojani Can Tahiri – Kryetar i Parlamentit paqësor kombëtar shqipëtar.

Një falënderim i veçantë për këtë manifestim të suksesshëm kulturor i shkon bashkëluftëtarit tim, z. Agron Morina dhe veprimtarit e poetit Lulzim Osmanaj.

Shkruan: Nusret Pllana

E drejta për zhvillimin e luftës

February 1, 2024 by s p

Prof.Asc.Dr. Gëzim MUSTAFAJ/

Në të drejtën ndërkombëtare klasike është parashikuar e drejta e shtetit për të bërë luftë, domethënë për të përdorur forcën e armëve si mjet për realizimin e qëllimeve kundrejt një shteti tjetër. Kjo mund të parashikohet në rastet për të vënë në vend një të drejtë të shkelur, për të detyruar kundërshtarin të tërhiqet nga territori i pushtuar ose të shlyejë një dëmshpërblim. Historia e zhvillimit të shoqërive ka treguar se realizimi i së drejtës me anë të forcës ka qenë metodë që përdorej nga një rreth i ngushtë i shteteve të mëdha ose më të fortët.

Popujt kanë synuar gjithmonë të gjenin mënyra të përbashkëta për parandalimin e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve me anë të përdorimit të forcës së armëve. Përpjekja e parë për të institucionalizuar këtë u bë pas mbarimit te Luftës së Parë Botërore. Statuti i Lidhjes së Kombeve në vitin 1920, me gjithë kufizimet që parashikonte në zhvillimin e luftës, ai nuk e përjashtonte krejt luftën dhe përdorimin e forcës. Sipas Statutit të Lidhjes, një shtet kishte të drejtë të bënte luftë, “për të ruajtur të drejtën dhe drejtësinë”. Kuptohet se një formulim i tillë kaq i përgjithshëm e i papërcaktuar qartë linte mundësinë e kryerjes së agresionit të një shteti ndaj një tjetri. Në Paktin e Parisit të 27 Gushtit 1928, i cili zyrtarisht njihet si Traktati i Përgjithshëm për Heqjen dorë nga Lufta si Instrument i Politikës Kombëtare. Pakti mban emrin e autorëve të tij, Sekretarit të Shtetit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës Frank B. Kellogg dhe ministrit të jashtëm francez Aristide Briand. Fillimisht pakti u nënshkrua nga Gjermania, Franca dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe më pas nga shumë shtete të tjera, duke përfshirë edhe Fuqitë e Mëdha (në këtë pakt aderoi edhe Bashkimi Sovjetik), Më e rëndësishme ishte sepse ai është akti i parë ndërkombëtar që ndalonte luftën si mjet i politikës së jashtme. Sipas nenit të këtij Pakti, shtetet nënshkruese deklaruan solemnisht në emër të popujve të tyre, se ata e dënonin përdorimin e forcës për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ndërkombëtare dhe hiqnin dorë nga konsiderimi i luftës si mjet i politikës kombëtare. Problematike ishte sepse pakti u lidh jashtë Lidhjes së Kombeve.

Që prej nënshkrimit të këtij pakti, ndalimi i luftës është sanksionuar si një normë e së drejtës ndërkombëtare. Kjo normë është ripohuar edhe në një varg aktesh të tjera ndërkombëtare siç janë Karta e OKB-së dhe Statuti i Gjykatës Ushtarake Ndërkombëtare pas Luftës së II të Botërore. Karta e OKB-së në nenin e saj të dytë, paragrafi i 4-të shkruhet: “Në marrëdhëniet e tyre ndërkombëtare anëtarët e organizatës heqin dorë nga kërcënimi ose përdorimi i forcës, qoftë kundër tërësisë territoriale ose pavarësisë politike të çfarëdo shteti, qoftë në çdo mënyrë tjetër të papajtueshme me qëllimet e Kombeve të Bashkuara”.

Pakti nuk i përmbushi të gjitha synimet e tij, pasi ai nuk ishte në gjendje të parandalonte Luftën e Dytë Botërore por, luftërat u bënë më të rralla pas vitit 1945. Pakti nuk kishte asnjë mekanizëm për zbatim, ndoshta kjo ishte edhe një nga problematikat kryesore të tij. Megjithatë, pakti shërbeu si bazë ligjore për konceptin e një krimi kundër paqes, për të cilin Gjykata e Nurembergut dhe Tribunali i Tokios gjykuan dhe ekzekutuan udhëheqësit kryesorë përgjegjës për fillimin e Luftës së Dytë Botërore. Dispozita të ngjashme u përshtaten më vonë në Kartën e Kombeve të Bashkuara dhe traktate të tjera, të cilat krijuan një politikë të jashtme më aktive e cila filloi me nënshkrimin e paktit. Nga sa më sipër mund të thuhet se, marrë në kuptimin thjesht si, “e drejta e shtetit për të bërë luftë” për të përdorur forcën e armëve, e drejta e luftës nuk njihet më nga e drejta ndërkombëtare e sotme. Çdo shtet, që bën një akt agresioni dhe përdor luftën për qëllimet e politikës së tij të jashtme, kryen një shkelje të rëndë të së drejtës ndërkombëtare. Por kjo nuk duhet kuptuar sikur e drejta ndërkombëtare ndalon çdo lloj lufte. Objekt ndalimi i së drejtës ndërkombëtare janë luftërat pushtuese, grabitqare për përvetësimin e pasurive të të tjerëve. Këto janë luftëra të padrejta. Veç luftërave pushtuese, grabitqare janë edhe luftërat vetëmbrojtëse, për tu mbrojtur nga agresioni. Këto luftëra janë të drejta. Ato nuk mund te cilësohen si të paligjshme nga pikëpamja e së drejtës ndërkombëtare. Në klasifikimin dhe vlerësimin e luftërave ka një evoluim të ri të koncepteve. Kështu për të vlerësuar një luftë nuk mjafton vetëm koncepti tradicional i përcaktimit nëse ajo është e drejtë ose e padrejtë. Në përkufizimin e luftërave tashmë ndikojnë shumë faktorë të cilët ende nuk janë marrë në konsideratë nga e drejta ndërkombëtare.

Nëse e marrim në mënyrë absolute ndalimin e përdorimit të forcës atëherë pse nevojiten forcat e armatosura? Forca ushtarake nuk konceptohet vetëm për zhvillimin e agresioneve madje në kohën e sotme ku pjesa më e madhe e rreziqeve e kërcënimeve nuk janë të karakterit jo ushtarak dhe zgjidhja e tyre nuk kërkon përdorimin e forcës ushtarake. Madje sot shprehja “nuk ka vend pa ushtri” nuk është plotësisht reale pasi vende të tilla ka, por gjithashtu shprehja se “ushtria është për luftë” nuk është plotësisht e përshtatshme pasi ushtritë kanë edhe detyra të tjera të rëndësishme dhe kur nuk ka rrezik për luftë kanë detyra edhe më të rëndësishme se lufta.

E drejta e vetëmbrojtjes njeh sot një zhvillim të ri. Në kuadrin e OKB-se, Karta e Kombeve te Bashkuara parashikon një sistem të tërë të sigurimit kolektiv. OKB-ja bazuar në kreun e VII-të të Kartës të OKB-së për ruajtjen e paqes dhe të sigurimit ndërkombëtar, nënkuptojnë që ajo të kundërveprojë kundër çdo akti të agresionit. Nga kjo del se shteti, që është viktimë e një agresioni sot nuk lihet vetëm në fatin e tij. Gjithë sistemi i Kombeve të Bashkuara në sajë të paqes dhe të sigurimit ndërkombëtar ka këtë kuptim: që një shtet i sulmuar të mbrohet nga të gjithë sikurse edhe një shteti keqbërës të ndëshkohet po nga të gjithë.

Karta e Kombeve të Bashkuara ngarkon me kompetenca e përgjegjësi kryesore për sigurinë dhe paqen ndërkombëtare Këshillin e Sigurimit dhe Asamblenë e Përgjithshme. Zhvillimet kanë treguar se dispozitat e Kartës jo gjithmonë kanë gjetur zbatim. Këshilli i Sigurimit në këtë veprimtari mjaft herë ka qenë i bllokuar nga parimi i unanimitetit të pesë anëtarëve të përhershëm,(ShBA, Rusi, Francë, Angli, Kinë). Rasti i Kosovës, 1999 ishte ndoshta rasti më i veçantë kur NATO ndërhyri pa mandat nga Këshilli Sigurimit. Megjithatë ka disa raste të veprimit të Këshillit të Sigurimit me anë të sanksioneve ekonomike ose edhe prerja e marrëdhënieve diplomatike me shtetin agresor dhe përdorimi i forcës ushtarake aq sa mund te jetë e nevojshme për të ruajtur ose rivendosur paqen. Pavarësisht nga atributet e Këshillit të Sigurimit për sigurimin e paqes ndërkombëtare asnjë shteti jo vetëm që nuk i kufizohet e drejta e vetëmbrojtjes por parashihet në nenin 51 të Kartës së OKB-së ku thuhet: “Derisa Këshilli i Sigurimit të marrë masat e nevojshme për ruajtjen e paqes dhe të sigurimit ndërkombëtar asnjë dispozitë e kësaj Karte nuk cenon të drejtën e natyrshme të vetëmbrojtjes së ligjshme, individuale ose kolektive në rast se një anëtar i Kombeve të Bashkuara bëhet objekt i një sulmi të armatosur”.

Rëndësi të veçantë, në lidhje me këtë ka përcaktimi i nocionit të agresionit. Debati për këtë nocion ka vazhduar për disa dekada, deri sa sot është arritur një përkufizim në bazë të një rezolute të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-se, në vitin 1974, neni 1 i kësaj rezolute e përcakton agresionin si përdorim të forcës së armatosur nga një shtet kundër sovranitetit, tërësisë territoriale ose pavarësisë politike të një shteti tjetër, ose përdorim të çdo mënyre tjetër që nuk pajtohet me Kartën e OKB-së. Në këtë rezolutë jepen edhe disa shembuj të akteve agresive siç janë përdorimi i armëve nga një shtet kundër territorit të shtetit tjetër, bllokimi i portit ose bregdetit të një shteti nga forcat e armatosura të një shteti tjetër, sulmi Forcave të Armatosura të një shteti kundrejt një shteti tjetër, (sot rasti i sulmit Rusë kundër Ukrainës), dërgimi i bandave të armatosura në territorin e një shteti tjetër për të kryer akte dhune (rasti i fundit në Kosovë).

Zhvillimet e deritanishme ndërkombëtare kanë treguar se normat juridike kanë rëndësi relative. Një dekade pas miratimit të Paktit Brian- Kellog, shpërthen Lufta e Dyte Botërore, lufta më e madhe e më gjakderdhëse në historinë e njerëzimit. Edhe pas mbarimit të kësaj lufte, përvoja po tregon mjaft raste të shkeljes së kësaj norme, e cila vazhdon edhe sot dhe të “fortit”, nuk janë në gjendje ti ndalojnë ato. Ky fakt shtron nevojën e përcaktimit të disa normave dhe rregullave të posaçme që duhet të respektohen nga të gjithë përfshi edhe këta të “fortët”. Tërësia e këtyre normave dhe rregullave përbën “të drejtën e luftës”. Pra, e drejta e luftës mund të përkufizohet si një pjesë e së drejtës ndërkombëtare publike si një degë e saj e veçantë që ka për objekt të rregullojë marrëdhëniet midis vete shteteve që janë në luftë, nga njëra anë, si dhe marrëdhëniet midis shteteve ndërluftuese dhe shteteve neutrale, nga ana tjetër. Ajo që është më domethënësja, OKB-ja edhe pse e ndalon shprehimisht luftën si mjet të politikës së jashtme, nuk ka fuqi të ndaloje Fuqitë e Mëdha në rast shpërthimi të një lufte. Për këtë OKB-ja ka hartuar një kod të krimeve kundër paqes dhe njerëzimit, vetëm kaq. Ka mbi një vit që vazhdon lufta në Ukrainë, (Rusia fuqi e Madhe?), vriten me qindra të pafajshëm në Lindjen e Mesme, Izrael-Hamas, (Fuqitë e Mëdha vetëm flasin, asgjë më shumë). Mos vallë ka ardhur koha që vet OKB-ja të bëjë një riorganizim brenda saj? Në gjykimin tim po! Pyetja që me të drejtë lind sot është! A po shkon bota drejt një konflikti të ri botërorë? Unë do ti referohem shkurtimisht shkaqeve që sollën Luftën e Parë dhe Luftën e Dytë Botërore.

Shkaqet e vërteta të Luftës së Parë Botërore ishin sepse, Britania e Madhe dhe Franca humben parësinë e madhe ushtarako-ekonomike që kishin. Ky vend ishte marrë nga forcat e reja ushtarako-ekonomike si SHBA, Gjermani dhe Japoni. Ky ekuilibër i ri ushtarako-ekonomike, këmbëngulja për ndarje të reja të botës në zona për ndikim, ndarja e tregjeve të reja, etj, ndërlikoi seriozisht jetën politike ndërkombëtare dhe krizat politike bëheshin gjithnjë me te shpeshta dhe më të rrezikshme. Rivaliteti midis Fuqive të Mëdha u bë më i ashpër si në Evropë, Azi dhe Afrikë. Pamvarësisht preteksit, këto ishin shkaqet kryesore që çuan në Luftën e Parë Botërore.

Marrëveshja e Versajës në Paris pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore ngarkoi Gjermaninë me të gjitha fajet e luftës. Sanksionet që iu vendosën Gjermanisë ishin të rënda, por ajo do të firmoste këtë marrëveshje. Inflacioni, shkëputja e territoreve, kushtet e këqija të jetesës, tensioni i madh dhe çështjet e pa përfunduara të Luftës së Parë Botërore për ndarjen e territoreve, si edhe shumë arsye të tjera do bënin që vetëm pas 20 vjetësh të fillonte Lufta e Dytë Botërore.

Ç’farë po ndodh sot? Këmbëngulja e Fuqive të Mëdha për ruajtjen e zonave të tyre të ndikimit, krizat politike në vende të ndryshme po bëhen gjithnjë me të shpeshta dhe më të rrezikshme, terrorizmi në rritje, luftërat dhe konfliktet në disa rajone mund të zgjerohen, inflacioni dhe kushtet e jetesës në përkeqësim, etj. Midis këtyre paralelizmave dhe gjendjes së sotme, të gjithë janë në gjendje të gjykojnë se; A ka vërtetë premisa për një konflikt më të gjerë botërorë? Popujt nuk duan luftë! Ata shpresojnë dhe besojnë që Fuqitë e Mëdha “të fortit”, jashtë preferencave ta marrin situatën seriozisht dhe të ruajnë ekuilibrat.

Lavdi u qoftë për veprën dhe gjithë jetën e tyre Zahir Pajazitit, Hakif Zejnullahut, Edmond Hoxhës, Ilir Konushevcit dhe dëshmorëve të tjerë të rënë për lirinë e Kosovës

February 1, 2024 by s p

Albin Kurti/

Sot, është dita kur e kujtojmë Zahir Pajazitin, në datën e rënies së tij bashkë me Hakif Zejnullahun dhe Edmond Hoxhën, më 31 janar 1997. Sivjet u bënë 27 vite nga atëherë! Mëngjesin e sotëm, bëmë homazhe te varri i Zahir Pajazitit, në Kompleksin Memorial “Zahir Pajaziti” në Orllan, te vendlindja e Zahirit. Pastaj, nga Orllani u ndalëm në Podujevë, ku në sheshin qendror të qytetit vendosëm lule te shtatoret e Zahir Pajazitit, Hakif Zejnullahut, Ilir Konushevcit dhe Edmond Hoxhës.

Ato ishin ditët e fundit të jetës së tij, që ai e jetoi në një mënyrë aq autentike, intensive dhe të jashtëzakonshme. Njëmbëdhjetë ditë më parë, më 20 janar 1997, Zahir Pajaziti ishte kthyer nga Shqipëria. Si gjithmonë, ilegalisht, e kishte kaluar kufirin në Shishman të Gjakovës, për tu ndalur te Xhemë Jakupi. Bashkë me të ishin edhe Adrian Krasniqi dhe Qerim Kelmendi. Kishin shkuar t’i merrnin Hakif Zejnullahu me Ilir Konushevcin dhe Shaip Hazirin. Hera e parë që e kishte kaluar kufirin për të dalë nga Kosova në Shqipëri, kishte qenë viti 1980, për çka si i mitur që ishte, Zahirin e kishin burgosur 18 ditë në Shkodër dhe 15 ditë kur ishte kthyer në shtëpi. Shtatëmbëdhjetë vite më pas, tani ai po kthehej nga Shqipëria si një nga prijësit e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Të nesërmen më 21 janar, ai i takoi shokët që t’i dëgjonte rrëfimet e tyre për dy aksione guerile që i kishin kryer gjatë kohës sa ai kishte qenë në Shqipëri. Në pesë vitet e fundit, vet ai kishte organizuar dhe kishte kryer dhjetëra aksione guerile duke shënjestruar disa nga figurat më famëkeqe të policisë së Serbisë dhe sigurimit shtetëror që e terrorizonin popullin e Kosovës në ato vite. Atentatet pothuajse perfekte të Zahirit me shokë, e kishin krijuar një mit për grupin e tij: ata bënin plane, sulmonin, kryenin aksione pa lënë shumë gjurmë dhe zhdukeshin deri në aksionin tjetër.

Kjo lloj jete prej guerilësh, ua kishte imponuar Zahirit dhe shokëve të tij që të organizoheshin në grupe të vogla, të thirreshin me nofka mes tyre, të komunikonin edhe me kode, të ndërronin shpesh vendbanim si dhe të jetonin në një formë gjysmë ilegale. Mes tyre vet Zahiri që e njihnin si “Ismeti” nga emri i Ismet Abdullahut; Ilir Konushevci apo “Mërgimi”, Rexhep Selimi që e njihnin edhe si “Agroni”; Qerim Kelmendi – “Dema”, Rrustem Mustafa – “Remi”, Shaip Haziri – “Cima”, Avni Ajeti – “Sokoli”, Selim Haziri – “Bekriu”, Fatmir Humolli – “Baci”, Naim Haziri – “Dilaveri, Sejdi Rama, Nebih Balaj, Nazmi Zuka, Isak Shabani, Lahi Brahimaj, Muharrem Ismajli dhe shumë shokë të tjerë që ishin pjesë e organizimeve të kohës.

Kur qëllonte që ndonjëri të pikasej a të arrestohej, grupet riorganizoheshin për të mos u dekonspiruar shokët e grupit. Por kësaj radhe, gjurmimet e shërbimit sekret të Serbisë kishin gjetur kanalet e tyre të komunikimit deri te rrethet e grupeve të armatosura të UÇK-së në zonën e Llapit, të përqendruar mes Prishtinës dhe Podujevës.

Natën mes 25 dhe 26 janarit, Zahiri me vëllain e tij Bajramin, si dhe Hakif Zejnullahu me dy vëllezërit e tij Bajramin dhe Sabedinin, e kaluan në shtëpinë e familjes së Zahirit. Ajo natë ishte hera e fundit që Zahiri fjeti në shtëpinë e tij. Më 30 janar, Zahiri i takoi sërish disa nga shokët në Podujevë dhe u kërkoi të bënin kujdes. Si Zahiri ashtu edhe Hakifi, kishin filluar të dyshonin që shërbimi sekret i Serbisë u kishte rënë në gjurmë. Fatkeqësisht, dita e nesërme e vërtetoi këtë.

Atë ditë të premte, më 31 janar 1997, Zahir Pajaziti ishte bashkë me Shaip Hazirin në banesën e Zahirit në lagjen “Tophane” të Prishtinës. Nga mesdita deri pasdite, Zahiri bashkë me Shaipin, me Ilir Konushevcin dhe me Hakif Zejnullahun, qëndruan te një pikë e njohur për ta, në një çajtore afër tregut të gjelbër të kryeqytetit. Pasdite vonë, ata u ndanë: Shaipi me Ilirin mbetën në Prishtinë kurse Zahir Pajaziti, Hakif Zejnullahu dhe Edmond Hoxha, morën udhë duke u nisur në rrugën Prishtinë – Mitrovicë. Të përcjellur nga shërbimi sekret i Serbisë, ata ishin nxjerrë në pritë në fshatin Pestovë të Vushtrrisë, prej ku nisën të shtënat duke mbetur të tre të vdekur. Rënia e Zahirit ishte aq tronditëse për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, sa që u dashën gjashtë muaj riorganizime deri të aksionet e para pas rënies së tij.

I lindur më 1 nëntor 1962 në fshatin Turiqicë të Llapit, Zahir Pajaziti ishte rritur duke marrë një edukim patriotik në familje. Në vendlindje, ai ishte nxënës i shkëlqyer te mësuesi i tij Musa Sylejmani. Pas dy vitesh të kaluara në Shkollën e Policisë në Vushtrri (1976-’78), ai u përjashtua për arsye politike. Shkollimin e mesëm e vazhdoi në Podujevë dhe pasi e kreu, në vitin 1981 ai i regjistroi studimet për gjuhë angleze në të sapoemëruarin Universiteti i Kosovës në Prishtinë. Në tetor të vitit 1991, ai ishte një nga 54 vullnetarët e grupit të parë të atyre që u stërvitën ushtarakisht nga oficerë në Shqipëri. Politikisht, ai ishte i formuar nga veprat dhe bisedat me Adem Demaçin si dhe literatura e ndaluar e marrë nga Shqipëria. Idealisht, ai ishte i vendosur në rrugën e rezistencës së armatosur dhe luftës deri në çlirimin e Kosovës, duke e kthyer jetën e tij në një shembull të angazhimit dhe sakrificës më totale për atdheun. Për gjithë këto, Zahiri me shokë do të kujtohet ndër mote nga populli shqiptar dhe do të studiohet nga historia moderne e tij!

Lavdi u qoftë për veprën dhe gjithë jetën e tyre Zahir Pajazitit, Hakif Zejnullahut, Edmond Hoxhës, Ilir Konushevcit dhe dëshmorëve të tjerë të rënë për lirinë e Kosovës.