• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for March 2024

Osmani i kundërpërgjigjet Vuçiqit: Do të dalësh sërish i dështuar

March 20, 2024 by s p

M.Shefkiu/RTKLive/

Deklaratave kërcënues të presidentit të Serbisë se “do ta sulmojë Kosovën”, i është përgjigjur presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani e cila thotë se Vuçiq do të dal sërish i dështua. Osmani tha se deklarata e tij është vetëm vazhdimësi e deklaratave të shumta publike që Vuçiq i ka dhënë duke kërcënuar Republikën e Kosovës.

“Deklarata që u publikua mbrëmë është vazhdimësi, njësoj si edhe në të kaluarën, ai duhet ta dijë se do të dalë i dështuar, sepse të gjitha përpjekjet e Serbisë nga viti 1998-99 e tutje, që ta pushtojnë Kosovën dhe ta kenë territorin e Kosovës, kanë dështuar”, deklaroi presidentja Osmani.

Ajo përmendi sakrificën e popullit të Kosovës dhe luftës çlirimtare, por edhe partnerët ndërkombëtarë që kanë mbrojtur, siç tha ajo, vlerat më të rëndësishme të lirisë dhe demokracisë.

“Edhe sot 25 vite pas kur në qershor do të festojmë këtë përvjetor jubilar të çlirimit të Kosovës jemi me fat e të bekuar si popull që në krahë kemi aleatët tanë të cilët bashkë me ne siç edhe kanë deklaruar së fundmi do ta mbrojnë çdo pëllëmbë të Kosovës”, ka deklaruar Osmani.

Kështu që Vuçiq, sipas saj, sërish do të dështojë, mirëpo përmes këtyre deklaratave ai po shpërfaq një fakt shumë të rëndësishëm, që “është që ai është vazhdimësi e mendësisë së Millosheviqit i cili kërkon territore dhe asnjëherë nuk i intereson për të drejtat dhe liritë e njerëzve”.

Kujtojmë se presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq ka theksuar se nuk e përjashton mundësinë që Serbia të përdorë forcën në Kosovë, për shkak të sjelljes së autoriteteve të Prishtinës.

Filed Under: Ekonomi

SHËNIME ME RASTIN E 303 VJETORIT TË SHKUARJES NË AMSHIM TË PAPA KLEMENTI XI (1721-19 mars-2024)

March 20, 2024 by s p

NGA NDUE BACAJ/

Mund të thuhet pa drojtje se ekzistenca e shqiptarisë në shekujt XVI-XVIII-të, ka qenë më në zgrip se kurrë. E kjo pasi pushtuesi Otoman jo vetëm ishte instaluar dhunshëm, por mbi të gjitha ishte “betonuar” me një “mur” të pakapërcyeshëm, jo vetëm nga shqiptarët e mbyllur këtu, por edhe nga pjesa tjetër e Europës që u zgjonte “kureshtje” qytetërimi e besimi që po “lulëzonte” pikërisht në zemër të Europës… Ato kohë në të vertet shpesh kishin qenë të ligështa edhe për vetë Europën, e cila për të shpëtuar veten, të paktën heshte para sakrifikimit e martirizimit që i bëhej një prej popujve më të vjetër të saj, arbëro-shqiptarëve, ku për 25 vite me radhë (1443-1468) me në krye Gjergj Kastriotin Skenderbe kishin luftuar me guxim kundër perandorisë turke-osmane për mbrojtjen e trojeve arbënore, por edhe të atyre europiane… Fatësisht në këto momente kritike për ne arbënoro-shqiptarët u zgjodhë në vitin 1700 në krye të selisë së shenjte Gjon Françesk Albani , që do të merrte emrin fetar Papa Klementi XI.

PAK HISTORI FAMILJARE!

Historia familjes ALBANI (nga Kurbini), sipas shumë studiuesve fillon që në kohen e Gjergj Kastriotit –Skenderbeu . Si paraardhesi i Papa Klementit XI njihet fisniku Mikel Laçi , i cili kishte dy djem ; Gjergj Mikel Laçin dhe Filip Mikel Laçin (që njihen si luftetar të shquar të ushtrisë së Skenderbeut). Këta dy arbër emigruan në Urbino të Italisë. Gjergi në Itali pati dy djem ; Altobelin dhe Hanibalin. Edhe Altobeli kishte dy djem ; Horacin dhe Karlin. Karl Altobel Gjergj Mikel Laçi është babai i Gjon Françesk Albanit (Papa Klementit XI). Mbiemrin Albani trashigimtaret e familjes “Laçi” filluan ta marrin rreth një shekull pas emigrimit në Itali. Fillimisht trashigimtaret e Mikel Laçit muaren mbiemrin Albanesi ,që “dalngadal” e bënë ALBANI…

NËPËR JETSHKRIMIN E PAPA KLEMENTIT XI.

Jetshkrimin e Papa Klementit XI mendova t’a filloj me Biografin e njohur të këtij Papë, francezin Reboulet, i cili në veprën (monografinë) e tij “Historia e Klementit XI”, ndër të tjera ciotoj: “Gjon Françesk Albani lindin në Urbino (Itali) me 23 korrik të vitit 1649. Familja fisnike Albani e kishte origjinën në Epirin e Vjetër, domethënë Shqipërinë e sotme. Gjon Françesk Albani, pasi u shkollua me një pasion të pashoq, arriti të laurohet po në Urbino të Italisë nga ku dhe i hyri karierës Kishtare, ku edhe hyri në shërbim të Rietit, Sabinës dhe Orvietit për rreth shtatë vjet. Pas kësaj për aftësitë e tij u bë Sekretar i letrave Papnore, ku qëndroi derisa u zgjodh Papë. Gjon Françesk Albani u zgjodhë në krye të selisë së shejtë me daten 23 nëntor të vitit 1700 ,duke filluar zyrtarisht ketë detyrë hyjnore e “toksore” me daten 08 dhjetor (1700), si Papa i 243 në historinë e Selisë së shejte.. Zgjedhjen e Gjon Françeskut si Papë padyshim e kishte ndihmuar Papa paraardhës Aleksandri VIII, që në fakt këtë besim edhe tek mbarë kristianizmi e shpërbleu me punën e tij doktrinare në shërbim të fesë e njerëzimit. Papa Klementi XI u kujdes posaçërisht për fatin e Kishës në vendin e paraardhësve të tij. Me inisiativën e tij u mblodh kuvendi i Peshkopëve Katolikë të Ballkanit nën kryesinë e Imzot Vincent Zmajevskut, Kryepeshkop i Tivarit dhe Primat i Kishës. Kështu filloi “rekrutimi” i djelmoshave shqiptarë që mësuan me u ba priftën në Kolegjin e Assisit. Ata u bënë misionarë të Shën Françeskut. Ky ishte një fitim i madh për Nacionalizmin dhe kulturën shqiptare, pasi Kleri Katolik ishte i pari që filloi me shkrue në gjuhën amtare dhe krijoi monumentin e parë të letërsisë shqipe…”. Papa Klementi XI në këtë detyrë të shenjtë qëndroi 21 vjet,(deri sa nderroi jetë me 19 mars 1721) , duke mbetur në histori si një ndër Papët më të sukseshëm të historisë Papale, por edhe i katerti papë më jetëgjatë në historinë e papatit deri sot në fillimet e shekullit XXI. ( I pari Shen Pjetri 35 vjet , I dyti Papa Piu i IX me 31 vjet I treti Papa Gjon Pali II me 26 vjet dhe i katërti Papa Klementi XI me 21 vjet)… Vlenë të cilësohet se kur Gjon Françesk Albani u zgjodhë Papa Klementi XI, meshtari i njohur arbër Imzot Vincent Zmajeviku, ndër të tjera do të shkruante: “O Shenjt atë Papë nën hijen tënde dheu i Shqipënisë po gazmohet, se mbas shumë vitesh po hynë të marri frymë e të çeli sytë… nën një Papë shqiptar po del në dritë e mezi ç’pret me fitue emrin e Lumninë. Ndërkaq unë me gjithë Popullin e Shqipërisë i lutemi Zotit që ty, Papë shqiptar të ruaj për gjatë e mot me jetë e shëndet, për të mirën e Kishës e për fatin e mirë t’anin…” Megjithatë duhet theksuar se kjo zgjedhje u prit me gëzim jo vetëm nga Bota Katolike, por edhe nga ajo jo katolike, ku vetë Pashai i Kajros e sundimtari i Bitinjes, shkruan G. Moroni, e priti jo pa gëzim për lumninë e Zotsinë që kishin “Shtetasit” e Perandorisë… Froni i Papës kishte një rëndësi të veçantë si dhe sot, pasi ky ishte froni i trashëguar nga Shën Pjetri (një ndër Apostujt e Jezusit dhe përhapësit e doktrinës Kristiane në Botë). Përveç sukseseve që i ka shkruar historia në zhvillimin e shenjtërimin e doktrinës së Jezu Krishtit në mbarë Botën e veçanërisht në atë Katolike, rëndësi ka se ai që kur hipi në fronin e Shenjtë të Papës, në Selinë e Shenjtë, “tregoi” origjinën e tij shqiptare dhe shprehu interesin e tij për të mbrojtur mbarë shqiptarët e të gjitha besimeve e veçanërisht organizimin e atyre me besimin Katolik kudo në Shqipëri. Papa Klementi XI në vitin 1703 urdheroi zhvillimin e kuvendin e dheut të Arbërit.. Ku ky kuvend krahas problemeve të “ngushta” fetare, nën kryesinë e Imzot Vinçent Zmajeviku-t që ishte edhe Kryepeshkopi i Tivarit dhe Primat i kishës katolike shqiptare, ndër të tjera vendosi që shënimet në regjistrat shqiptarë të bëhen në gjuhën shqipe, si dhe meshët të thuhen po në gjuhen shqipe .. Gjithashtu u vendos zbatimi pa ekuivok i sakramenteve të shenjta. Këto vendime shqiptarin kristian (katolik) do ta kthenin në rrugen e Zotit… Duke filluar po nga ky vit (1703) Papa Klementi XI ndihmoi në përhapjen e letërsisë fetare në gjuhën shqipe.. Me kujdesin e Papa Klementit XI më 1711 u hap katedra e gjuhës shqipe në shkollën e Montorinos në Romë (Itali). Po nën urdhëresën e këtij Papë me origjinë shqiptare, në vitin 1720 në Voskopojë u themelua shkolla e mesme e quajtur “Akademia e Re”, si dhe u hap edhe një shtypshkronjë, duke e bërë këtë qytet shqiptar qendër të rëndësishme kulturore e fetare për kohën.. Gjithashtu ky Papë me origjinë shqiptare arriti të ndihmojë e sensibilizojë Europën në luftën e madhe që bënte në këto vite Malësia e Madhe e veçanërisht Fisi i Kemendit kudra Turkut. Por një ndihmë e përkrahje të pakursyer dha ky Papë edhe për Himariotët (që në ato vite ende ruanin besimin Kristina-Katolik), duke i ndihmuar të hapnin shkolla e Kisha të reja e ruajtur të vjetrat, duke e bërë kështu këtë trevë shqiptare vatër Feje e atdhedashurie. Padyshim autoriteti i Papës ishte mjaft i madh aq sa çoi peshë jo pak në Venedik , Austri e tjera vende europiane të kohës që kishin kontribuar deri në një fare mase në mbrojtje të besimit e të drejtave të shqiptarëve që donin t’i merrnin nëpër këmbë pushtuesit Osmanë, ku për të mos hapur fronte të reja lufte e armiqësie dalëngadalë kjo perandori erdhi duke u zbutur e bërë më “tolerante”.. Në këtë kohë me ndihmën e Papës shqiptar nga vendi jonë filluan të “rekrutohen” djelmosha shqiptarë të cilët shkuan të shkollohen në kolegjin e Assisit, duke u bërë kështu misionarë të Shën Françeskut dhe barinjtë shpirtërorë të Grigjës katolike deri atëherë mjaft të çorganizuar. Gjithashtu po në fillim të shekullit XVIII nën kujdesin e Papa Klementit XI u krijua Kongregacioni i propagandës Fide, ku padyshim edhe shënon kthesën e qëndresës pa-kthim dhe organizimin më të lartë të komunitetit katolik i cili trashëgonte virtytet më të mira të Shqiptarisë. Gjithsesi tashmë Katolikët në veçanti e shqiptarët në përgjithësi kishin një Engjëll mbrojtës që ishte Papa shqiptar dhe Selia e Shenjtë që ishte i vetmi vend ku shqiptarët mundeshin të hynin pa “trokitur”. Natyrisht Papa Klementi XI, nuk ishte thjeshtë një Papë që kishte për mision vetëm mbrojtjen e popullit të tij.. Misioni dhe veprmtaria e Papa Klementit XI ishte jashtëzakonisht e madhe dhe e sukseshme në shërbim të njerëzimit e shenjtërimit të jetës tij jo pak të trazuar nepër Botë…Historia e jetes dhe vepres së Papa Klementit XI në krye të Selisë së Shenjtë ka të memorizuara dhjetra misione e vizita baritore në Abisini, në Afrikën Veriore, në Persi, në Indi, Japoni, Kinë, në Amerikën Jugore, Meksikë, Kaliforni etjerë etjerë që tregojnë punën e palodhshme e të guximshme të këtij Papë me origjinë shqiptare, që vetë gjaku nga rridhte ia shtonte dhuntinë e guximin për të plotësuar misionet e tij kristiane shpesh edhe me rreziqe për jetën…Në fushën e dokumentave të shkruar për këtë misionar mëkëmbës të Shën Pjetrit shënohen 1412 letra, 28 ligjërata, 130 biseda të shkruara në dy blej (vëllime) që ruhen edhe sot në Selinë e Shenjtë në Vatikan, siç thotë Ludoviku Von Pastor: “Se këto shkrime janë një përmendore e bukur, e zellit Barituer, e trimërisë Apostolike dhe e veprimtarisë së palodhshme të një pape ndër më të mëdhenjtë e Kishës Katolike”.Vlen të theksohet se Papa Klementi i XI ishte nxitësi dhe financuesi i fillimit të veprës madhore “Ilirikum Sacrum” (Iliria e Shenjtë), për të cilën ka edhe një kontribut jo të vogël edhe si historian. Gjithashtu nën kujdesin e këtij Pape u ruajtën visaret arkeologjike të Romës, si dhe mbledhja e të tjerave nga vise të ndryshme, ku sot Muzeu i madh i Romës ka në themel kontributin e shqiptarit Papë, që nga historia njihet si një nga themeluesit e kësaj vepre madhore të kulturës Botërore. Papa Klementi XI njihet edhe si një ndër “kudjestarët” më të mëdhenj të ruajtjes, meremtimit e stolisjes së përmendoreve e objekteve antike të trashëguara, si dhe shkrimeve, kanuneve e dokumentave të tjerë që vërtetonin jetën e kaluar të popujve….

NË VEND TË NJË EPILOGU

Është interesant të thuhet se banoret e Kelmendit , Papa Klementin e XI e “konsiderojnë” me origjinë nga Kelmendi, ku per ketë thonë se paraardhesi i Gjon Francesk Albanit , Mikel Laci (e jo Laçi) së bashku me dy djemt e tij (Gjergjin e Filipin) janë larguar nga Kelmendi per në Kurbin ku u rrjeshtuan në ushtrinë e Gjergj Kastriotit. Largimi per në Itali i Gjergj e Filip Mikelit ka ndodhur pas vdekjes të Skenderbeut. Ndersa trashigimtari i tyre… Gjon Francesk Albani kur u bë Papë mori jo vetem “emrin” e Shën Klementit (shenjetorit mbrojtes të Kelmendit, Shën Klementi i parë), por edhe “pak” nga origjina e tij e largët…Kelmendi. Sidoqoftë kjo është vetëm një gojëdhënë pasi e rëndësishme është që ai ishte me origjinë të pakontestuar Arbënore (Shqiptare). Natyrisht nga ajo kohë e “Lumnueme” kanë kaluar shekuj bashkë me baticat e zbaticat që suallën motet e shekujt, por të gjitha këto janë disi më të “natyrshme”, se vetë Shenjtëria që është Hyjnore e Qiellore , e si e tillë nuk shuhet kurrë, ashtu si drita e këtij Shenjtori shqiptar që shndritë jo pak Botën, por për fat të keq tek ne ende ka “hije” që vazhdojnë ta zënë disi dritën e ketij shenjtorit shqiptar që na bënë krenar…

Filed Under: Fejton

IMZOT VINÇENC PRENUSHI: DËSHMI DRITE NË ERRËSIRËN  E DHUNËS KOMUNISTO-BOLSHEVIKE SHQIPTARE

March 19, 2024 by s p

Nga Frank Shkreli

A person standing at a podium with a flag

Description automatically generated

19 Marsi shënon ditën që Kisha Katolike universale pёrkujton festёn liturgjike kishtare tё Ipeshkvit martir shqiptar të Lum, Imzot Vinçenc Prennushit, në përvjetorin e vdekjes së tij në burg si martir i Kishës Katolike dhe i Kombit Shqiptar, në kohën e regjimit komunist, më 19 mars 1949, nën tortura të regjimit diktatorial bolshevik komunist të Enver Hoxhës. Për lexuesit që mund të jenë të interesuar në anën shpirtërore të rëndësisë së kësaj dite,  mund të lexojnë shkrimin,  me këtë rast, në portalin e Radio Vatikanit në gjuhën shqipe Festa e tё Lumit Imzot Vinçenc Prennushi, martir – Vatican News.

 Por në këtë ditë të vdekjes unë dëshiroj që, shkurtimisht, të ndaj me lexuesit e sotëm disa kujtime të shkrimtarit dhe poetit, të ndjerit Profesor Arshi Pipa, i cili e ka cilësuar Imzot Vinçenc Prenushin si “Simboli i të së kaluemes së Shqipënisë me të cilin ne mburremi”!  Kujtimet e tija për Prenushin janë të periudhës kur ai vet ishte i burgosur me Ipeshkvin martir të Kishës Katolike Shqiptare në Mars të vitit 1949, kur prelati i lartë i Kishës Shqiptare vdiq në burgun e Durrësit, nën torturat më çnjerëzore që mund të imagjinoheshin, atëherë dhe sot, i akuzuar si “armik i popullit.”  Profesor Pipa rrëfen një bisedë që ka pasur me Prenushin gjatë të cilës prelati i lartë kishtar i kishte folur për një takim të tij me Enver Hoxhën, i ftuar, qellimisht, nga diktatori për t’i imponuar Imzot Prenushit pikëpamjet komuniste të tija ndaj fesë.  Ndonëse Enveri nuk kishte mundur ta bindte, ka kujtuar në esenë e tij Prof Arshi Pipa, Vinçenc Prenushi, si përfundim, përfunduar në burg, ndërkohë që Enver Hoxha kishte mbajtur një fjalim të ashpër kundër ipeshkvit katolik.   

Në  esenë, “Kujtime mbi Vinçenc Prendushin”, botuar në “Flije Atdheut”, Profesori Arshi Pipa ka kujtuar ditët në burgun e regjimit komunist në Durrës me mikun dhe bashkëvuajtësin e tij, me atdhetarin dhe njeriun e kulturës shqiptare dhe me martirin e Kishës Katolike, ndërsa ka rrëfyer se si me duart e tija ia kishte “mbyllur sytë, sytë e lodhur e të shterur”, kur dha shpirt nga torturat çnjerzore, Imzot  Prenushi — klerikut të lartë katolik shqiptar, por njëkohësisht edhe të shkrimtarit, poetit, përkthyesit, publicistit dhe një studiuesi të rëndësishëm. 

                             Gjatë viteve në burg pas ardhjes së komunizmit në pushtet, si kundërshtar i regjimit komunist të Enver Hoxhës, Prof. Arshi Pipa kujtonte se ishte njoftuar dhe kishte lidhje dhe miqësi të ngushta me përfaqësues të lartë të klerit katolik shqiptar, bashkëvuajtës me ’ta, në birucat e tmerrshme të burgjeve të Enver Hoxhës – aty ku të gjithë ata që kundërshtonin regjimin komunist vuajtën “mundimet e territ” , shkruante ai– përfshirë ndër ta edhe Ipeshkvin Vinçenc Prenushin. Për Prenushin, Profesor Arshi Pipa shprehte admirimin e tij duke shkruar se, përveç se ai pasqyronte shumë vlera dhe virtyte, “Ishte i butë në shpirt, e i paqtë, thellë i devotçëm, i kushtuem kryekëput misionit të vet kishtar, në kuadrin e të cilit dinte me pajtue – me një urtësi të bindshme – dashuninë e vet për Atdheun dhe shijen e tij për letërsinë.”  Profesori i nderuar, Arshi Pipa e ka cilësuar Vinçenc Prenushin si një njeri të cilin nuk e interesonte aspak politika, ndërsa ishte gjithmonë i buzëqeshur në të folur, zemërgjerë në gjykime, i qetë e i sigurt në qëndrimet e tija të patundura.

                               Albanologu Robert Elsie e rendit Vinçenc Prenushin, pas At Gjergj Fishtës dhe Dom Ndre Mjedës, si njërin prej shkrimtarëve më të vjetër dhe më të respektuar të Shkodrës dhe të letërsisë shqiptare.  I njohur dhe shumë i respektuar në kohën e tij, si nga të krishterët ashtu edhe nga myslimanët, të cilët e quanin Imzot Prenushin “melek” që do të thotë “engjëll”, për respektin që ai gëzonte në mbarë shoqërinë shqiptare në kohën kur jetoi, ka kujtuar Imzot Prenushin,  albanologu gjerman Robert Elsie.   

Në esenë klasike, “Kujtime mbi Vinçenc Prendushin”, Arshi Pipa vë në dukje jo vetëm vuajtjet dhe mundimet në duart e regjimit komunist. por ka venë në dukje edhe vlerat kombëtare, njerëzore, kishtare dhe letrare të Vinçenc Prenushit, duke theksuar se, “Dinjiteti kishtar i Vinçenc Prenushit, i kombinuem me vlerën e tij letrare dhe i kqyrun nën prizmën e patriotizmës shqiptare, i jep fëtyrës së tij nji randësi madhore në radhët e përfaqësuesve të Kombit.”   Pipa ka shkruar se si udhëheqës i lartë i Kishës Katolike dhe si njëri prej përfaqsuesve të dalluar të letërsisë kombëtare, “Imzot Prenushi nuk do ta kishte të gjatë me komunizmin, i cili ashtë, në të njajtën kohë, jo vetëm kundër fesë, por edhe kombësisë.”         

I burgosur, i rrahur e i torturuar, “Lidhur kambësh e duarsh”, i “varun e i munduem” në burgun e Durrësit, shkruan Profesor Arshi Pipa për mikun dhe bashkëvuajtësin e tij Ipeshkvin Vinçenc Prenushin, duke iu drejtuar lexuesve sot nëse mund të: “Përfytyroni tash këtë njeri, nji burr gjashtdhetë e pesëvjeçar, nji prelat të naltë të Kishës, nji nga fort të rrallët shkrimtarë të Rilindjes ende të mbetun gjallë, përfytyronje të varun asisoj në nji nevojtore të Degës së Sigurimit”. Është ky përfytyrim, të cilin Profesor Arshi Pipa kishte gjithë jetën e tij para vetes së tij.  Ishte ky përfytyrim e të tjerë si ky, që e bënte atë të papajtueshëm me komunizmin të cilin e luftoi me të gjitha energjitë e tija.  Ai përfytyronte mikun e tij të rrahur e të munduar, të varur në një nevojtore të Degës së Sigurimit, Ipeshkvin Vinçenc Prenushin, të cilit i referohet: “Këtij simboli të së kaluemes së Shqipnisë me të cilën na mburremi, këtij njeriu i cili rrëmbehet me dhunë nga shtëpia e përvunjtë e nji katundi, ku kalonte ditët e mbrame të jetës së vet, bashkë me Zotin dhe me librat dhe ndryhet në burgje dhe torturohet”, megjithëse Imzot Prenushi vuante nga zemra dhe astma.

Profesor Arshi Pipa përfundon rrëfimin e tij prej poeti, për vuajtjet dhe mundimet dhe për kohën e kaluar me Imzot Vinçenc Prenushin në burgun e Enver Hoxhës në Durrës, duke përshkruar ditët e fundit me të, ndarjen nga kjo jetë të prelatit katolik shqiptar, 70-vjetë më parë:   “Atë natë kishte zjarr në vatër. Kur ia mbylla sytë, sytë e lodhur e të shterur, që aq shumë kishin vuajtur për dritë, m’u duk se pashë në fytyrën e tij të hajthët, të shkrirë, të paqtë, mbas aq shumë mundimesh, nji ndriçim jo të zakonshëm.  Ndofta mua më bajshin sytë e përlotur, ndofta nuk ishte veçse një reflex i flakërimeve të kuqrremta të zjarmit të votrës, ngujue ndër rrudhat e thella të ballit të gjanë, ndër zgavrrat e faqeve dhe ndër gropzat e syve.  Por, ndofta ishte diçka tjetër.  Shpirti që në grahmat e dhimbjes fizike topitet, tkurret, terratiset, ai kullohet prej saj kur dhimbja të prajë, të pushojë si ujt prej lymit që e pat trazuar.  Njeriu mund të mos besojë në pavdeksinë e shpirtit. Por ashtë vështirë me pranue se gjithçka mbaron me trupin, kur vërejmë se si njerzit vdesin për ideale”, ka shkruar Profesor Arshi Pipa në dëshminë e tij për natën kur është ndarë nga kjo jetë Imzot Vinçenc Prenushi, atë natë të zezë të 19 Marsit, 1949 – 75-vjetë më parë!

Frank Shkreli 

Filed Under: Komente

NË VËMENDJE 149 VJETORI I LINDJES SË FAIK KONICËS.

March 19, 2024 by s p

(1875-15 mars-2024)

NGA NDUE BACAJ 

Siç është bërë zakon atij që perkujtohet i bëhet edhe një Curriculum-Vitae (jetëshkrim). Megjithse kolosi i mendimit Faik Konica nuk ka nevojë per një gjë të till , unë mendova t’a bëjë këtë “adet” të kahmotshëm..: 

NJË CURRICULUM I VOGËL PËR FAIK KONICËN E MADH 

Faik Konica ka lindur me 15 mars të vitit 1875 në Konicë të Çamerisë së Shqiperisë Etnike (sot nën Greqi). Familja ku lindi ishte një derë bejleresh që ndër mote ishte “pershtatur” ekonomikisht nën pushtuesin turko-osman , por që kishte arritur të ruante atdhedashurin për Shqiperinë – Skenderbegëjane dhe Europiane.. Ishte pikrisht kjo traditë familjare-shqiptare , që beri të mundur që bejlerët e Konices , inteligjentin e vogël (Faikun) , mbasi kishte perfunduar shkelqyeshem shkollimin fillor në Konicë ,ta dergonin të shkollohej më tej në Shkodër , në një shkollë Kristiane (jezuito-Franceskane), ku mësohej e propogandohej shqiptarisht, në gjuhen latine dhe kulturen Europerendimore… Faik Konica vijoj shkollim e tij në Kostandinopoj (Stambollë) , në Paris (Francë) për filozofi , e deri u diplomua për letersi në Universitetin e Harvardit (SHBA) me medalje ari.. Faik Konica për asnjë moment nuk kishte harruar se kush ishte dhe nga vinte , ndaj që në moshë të re Ai ja kishte kushtuar jetën dhe vepren levizjes kombetare shqiptare për një Shqiperi me të drejta të plota , të lirë dhe të pavarur në mes kombeve të tjera europiane , ku siç thoshte vazhdimisht Konica e kemi vendin të parët… Disa nga veprat e veprimtaria e Konicës janë: ‘Broshura’, “Shqiperia dhe turqit” -1895 , Revista “Albania” 1897-1909 (Bruksel) –(Londer), e cila njihet si një enciklopedi e vertet ,ku mbizotronte propogandimi i programit të levizjes kombetare të rilindjes shqiptare. Pas vitit 1909 ,kur mbyllet revista “Albania” Faik Konica i ftuar nga atdhetaret shqiptarë në Amerikë (SHBA) ,shkon atje me deshirë dhe drejton gazeten “Dielli”, dhe më vonë edhe gazeten “Trumpeta e Krujes”, që për vet titullin kuptohet se i bënte jehonë kohës së lavdishme të Arberisë së Gjergj Kastriotit, që kishte qënë e lavdishme edhe për vetë fatet e Europes të atyre moteve të liga… Me themelimin e Federates panshqiptare “VATRA” me 1912 , zgjidhet sekretar i pergjithshem i saj , por edhe do të shquhej për drejtimin dhe shkrimet e tij në gazetë “Dielli” plotë zjarrë të pashuar atdhedashurie , që kishte lindur në tempullin e lirisë e demokracisë botërore (SHBA)… Faik Konica së bashku me veprimtarin (tjeter) të Vatrës, Fan Nolin do të shkonin në Londer në vitin 1913 për mbrojtjen e çeshtjes kombëtare shqiptare në Konferencen e Ambasadorëve. Po këtë vitë (1913) Faik Konica do t’u bënte protagonist në Kongresin shqiptarë të Triestes , Kongres që u mblodh per të kundershtuar coptimin e Shqiperisë nga disa fuqi Europiane të kohes, në favor të fqinjeve shoven… Faik Konica u zgjodh kryetar i ketij kongresi… Vlenë të cilësohet se me datën 7 mars 1914 priti Princ Vidin i veshur me fustanellë të bardhë deri te gjunjët, xhokën e zezë krahëve dhe këpucët allafrënga. Ai shkelqeu në veprimtarinë e tij diplomatike si gjatë luftes së parë botërore e më pas . Me ketë rastë vlenë të veçohet veprimtaria diplomatike e Konicës në Itali, Zvicerr , Austri etjerë.. Në vitin 1921 Faik Konica do të kthehej në SHBA dhe do të zgjidhej kryetar i Federatës panshqiptare “Vatra”, gjithashtu do të vijonte me shkrimet e tij brilante te gazeta “Dielli” ,”Shqiptari i Amerikes” etj.. Faik Konica njihej si një poliglot i rrallë , ai zotronte shumë gjuhë të huaja , si gjuhen turke, arabe , greke, franceze , italiane , angleze e tjer , por ai njihte edhe shumë dialekte të ketyre gjuhëve.. Faik Konica ishte një njohes i shkelqyer kultures , arteve, muzikes (i binte mrekullisht vet pianos), letersisë dhe historisë. Një shembull domethënës është ai kur Konica takohet me ministrin e jashtem Anglez , i cili mendonte se shqiptaret janë të pa kulturuar, ndaj takimin me Konicen e kishte pritur me skepticizem. Por kur Konica i tha atij me çfarë dialekti Anglez deshiron të flasim ai u çudit , por kjo çudi nuk mbaroi me kaq pasi Konica filloi ti flasë atij per kulturen dhe autoret e dores “parë” ,”dytë” e të “tretë” Britanikë dhe Europianë. Atëherë ministri i jashtem anglez i zënë në befasi i tha Konices , tani e mbrapa, kur të kerkosh të prezantosh Shqiperinë tënde nuk ke nevojë të flasësh gjatë , veçse ti thuash se Shqiperia jamë unë… F.Konica për shkallen e lartë të njohjes së kultures, letersisë dhe artit është “etiketuar” “Biblioteka levizëse”.. Faik Konica ka një veprimtari të dokumentuar si prozator , poet , publicist , estetist , kritik letrar , perkthyes , historian , politikan e diplomat… Madje Faik Konica shquhet edhe për një sarkazëm therëse me të cilën shprehte pikpamjet e tij të papajtueshme kundrejt naivitetit të bashkatdhetarëve e kundrejt shumë tabuve të kulturës dhe historisë shqiptare, përhapi një fllad të freskët në kopshtin e letrave shqipe. (Robert Elsie; Fjalori historik i Shqipërisë, fq.330, Sh.B.Eugen, Tiranë 2011). Konica ndonse jetonte larg Shqiperisë ai jetonte në çdo moment me hallet e problemet e saj. Ai ishte mbështetës i çdo veprimtarie që i sherbente prosperitet dhe zhvillimit , siç ishte kretikues dhe fshikullues i rreptë i çdo gjeje që nuk i sherbente Shqiperisë. Konica ishte mik i Nolit dhe i At Gjergj Fishtes . Ai ishte kundershtarë, por edhe mbeshtetes i Ahmet Zogut, kur i sherbente Shqiptarisë… Faik Konica është modeli “absolut” i një perfaqesuesi diplomatik të vendit tonë . Kjo vertetohet saktesisht nga dokumentacioni i trashiguar kur Konica ishte ambasador i Shqiperisë në SHBA….Vepra e tij tashma gjindet në arkiva, biblioteka , në koleksione revistash , gazetash , në botime librash etjer… Pas rënies së regjimit komunist, në vitet e pluralizmit janë botuar disa vepra që përmbledhin veprimtarinë letrare-publicistike, historike, kritike, Esse e filozofike të Faik Konicës, ku tre nga këta vepra unë i kam në bibliotekën time si: “1”.Ç’është Liria-Tiranë 2005. “2”.Doktor Gjilpëra, Katër përrallat. Shqipëria si mu duk.-Sh.b. “Naim Frashëri” 2006. “3”.Shqipëria kopshti shkëmbor i Europës Juglindore-Reklama, Tiranë 2010. 

VDEKJA E FAIK KONICËS 

Me 15 dhjetor 1942 në Shtetet e Bashkuara të Amerikes (Uashington) do të pushonte së rrahuri një zemer e madhe shqiptare, do të shuhej një mendje e ndritur , do të “thyhej” një pendë e artë e publicistikes , gazetarisë , historisë dhe diplomacisë , do të vdiste një simbol i inteligjences së racës sonë Iliro-Arbnore , do të vdiste Faik Konica. Në ato kohë Shqiperia ishte ligështuar nën rrebeshet fashiste, ndërsa në horizont shihte një “çadër të kuqe”, që e joshte të hynte nën të , se gjoja do t’a “shpëtonte” nga rrebeshet që e kishin lagur e drobitur si mos më keq… Në këto kushte Faik Konica iku nga kjo botë me zemer plastë… Trupi i Faik Konicës u përcoll për në banesën e fundit nën tingujt e kompozitorit të famshëm Vagnerit, që aq shumë e kish adhuruar. Edhe pse Faik Konica kishte lënë një trashigimi të plotë letrare e atdhetare për Shqiperinë e Shqiptarët , të cilet mjerisht pasi “hynë” nën çadrën e kuqe bolshevike-komuniste u detyruan ta anatemojnë , mohojnë e “harrojnë” Konicën dhe vepren e tij…, por siç thotë një sentencë e moçme , e drejta vonon , por kurr nuk harron.. Dhe kjo e drejtë erdhi pas vitit 1991, kur çadrës së kuqe ju thye “shkopi” në Rusi (ku ishte fabrikuar) dhe ju shkye “pelhura” edhe në Shqiperi… Në muajin maj të vitit 1995 eshtrat e Faik Konicës u kthyen në atdhe dhe u vendosën në Parkun e Tiranës, pranë varreve të vëllezërve Frashëri. Sot Konica dhe vepra e tij studiohet , vlersohet dhe nderohet nga të gjithë shqiptarët me fëtyrë nga perendimi… 

NË VEND TË NJË EPILOGU 

Duke dashur t’a perfundojë këtë vëmendje modeste, unë mendova të risjell disa rrjeshta nga një shkrim brilant i Konices i vitit 1913 me titull “Dukja e pergjithshme e Vendit”, (shkrim që vë ball per ball ëndërrat e patriotëve shqiptarë me realitetin e asaj kohe…)…: ”…Njeriu që shkon kohen me ëndërra të pëlqyera ka frikë të zgjohet. Dëshira që vendi të lulëzojë të bën pak nga pak të ënderrosh se lulëzon. Edhe largimi i gjatë ta ngulitë ca më thellë në gjumë dhe ta shpie shpirtin dhe mendjen në një botë të bukur , e cila s’ka trup dhe nuk ndodhet gjëkundi , veçse në tru të ënderronjësit… Kuptova se kisha arritur në Shqiperi , një vend i bekuar me një mijë bukurira , por i shkelur nga një turmë e cila ushqen një farë urrejtje kundër bukurisë…”. (Faik Konica … Shqipëria kopshti shkembor i Europes Juglindore ,fq.7-10).

Filed Under: Rajon

OGLINDA LUMII (1923) / AHMET ZOGU, NAPOLEON BONAPARTI SHQIPTAR

March 19, 2024 by s p


Kryeministri Ahmet Zogu në të majtë – Burimi : Our World , 4 nëntor 1923, f.67
Kryeministri Ahmet Zogu në të majtë – Burimi : Our World , 4 nëntor 1923, f.67

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 17 Mars 2024

Revista rumune “Oglinda Lumii” ka botuar, të shtunën e 6 janarit 1923, në faqen n°770, një artikull lavdërues asokohe për Napoleon Bonapartin shqiptar, Ahmet Zogun, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Napoleoni shqiptar

Burimi : Oglinda Lumii, e shtunë, 6 janar 1923, faqe n°770
Burimi : Oglinda Lumii, e shtunë, 6 janar 1923, faqe n°770

Ky është Ahmet Zogu, presidenti i Këshillit të Ministrave të Shqipërisë, pavarësia e të cilës u njoh përfundimisht vetëm një vit e gjysmë më parë. Kryeministri i ri, të cilin bashkatdhetarët e krahasojnë me Napoleon Bonapartin, është një figurë kurioze në politikën botërore dhe, pa dyshim, ai është kreu më i ri i qeverisë në të gjithë botën (ai është 27 vjeç).

Në një moshë kur shumë të tjerë sapo kishin kaluar pragun e shoqërisë, Ahmet Zogu tashmë i përket legjendës. Ai konsiderohet njeriu i paracaktuar për ta çuar Shqipërinë drejt begatisë dhe madhështisë; Vendimet e tij janë ligj për të gjithë shqiptarët, pavarësisht besimit fetar.

Karriera politike e Zogut, ose më saktë lufta për pavarësinë e vendit, daton prej kohësh, pasi diktatori aktual ishte vetëm një adoleshent 15-vjeçar. Që atëherë, ai u hodh shkabave dhe më shumë se një herë rrezikoi jetën e tij gjatë kryengritjeve përmes të cilave populli shqiptar shfaqi dëshirën për të jetuar jetën e tij, i lirë nga tutela e huaj. Natyrisht, ka shumë vështirësi për të zbutur, të gjitha që rrjedhin nga keqkuptimet me Greqinë, nga njëra anë, Jugosllavinë, nga ana tjetër, në lidhje me përcaktimin e kufijve. Por duke qenë se Republika Shqiptare lindi nën kujdesin e Lidhjes së Kombeve, është për të shpresuar që këto konflikte të zgjidhen së shpejti.

***

Forma e qeverisjes së Shqipërisë ka veçori që e bëjnë atë të ndryshme nga regjimi demokratik i republikave të tjera.

Nominalisht, pushteti suprem ushtrohet nga ai që quhet Këshilli i Regjencës, një lloj Lejtenance Mbretërore. Ky këshill, i përbërë nga katër anëtarë, zgjidhet me plebishit. Ai që aktualisht është në funksion është rrjedha e konsultës së përgjithshme të vendit të vitit 1920.

Këshilli i Regjencës emëron kryeministrin, i cili zgjedh vetë bashkëpunëtorët e tij.

Kontrolli i akteve të pushtetit ekzekutiv ushtrohet nga një parlament prej 75 deputetësh. Për përfaqësimin kombëtar është përgjegjës vetëm kreu i qeverisë; Ministrat e tjerë janë zyrtarë të thjeshtë, nën autoritetin e drejtpërdrejtë të kryeministrit.

Ahmet Zogu është edhe ministër i Brendshëm dhe i Jashtëm.

Filed Under: Kronike

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • …
  • 58
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT