Archives for July 2024

T’i japim një dorë Amerikës!

July 23, 2024 by s p

Satirë buxheliane nga Arben Iliazi

Hall i madh na ka gjetur ne shqiptarëve, nuk zgjedhim dot presidentin e ri të Amerikës. I harruam të gjitha: vrasjet (pa dashje) në mes të lokaleve, vapën, gjobat, mushkonjat, plazhet, turistët, dritat, sigurinë ushqimore…I madh e i vogël, media e portale, qytetarë e katundarë, të martuar e beqarë, me sy të mbërthyer te Shtëpia e Bardhë! Kanë filluar edhe bastet on line. Kush do fitojë? Pashë ç’pashë edhe unë, meqë nuk duroja dot, i hipa aeroplanit dhe u detyrova të bëj një vizitë kortezie në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. T’i japim një dorë Amerikës së ngratë të gjejë një president për të qenë, thashë me vete. Sa shkela në sheshet dhe trotuaret e New Jorkut, vetëm këngë shqiptare: “Dy dele, dy dele treqind pare”, “Merre moj, merre plakun-o / Qyqja moj, ç’ta du plakun-o/ Kur kam në shtëpi plakën-o”…“

“Mo po, amerikanët janë këta që i këndojnë plakut dhe plakës, apo shqiptarët? – pyeta një malësor me qeleshe. Le, pastaj, po t’u hidhje një sy posterave, reklamave, të tëra në shqip! Të merrte malli të dëgjoje një këngë amerikane, të shikoje një film, apo një shfaqje teatrale të tyre. Ç’të them më tej për emrat e mbiemrat e tregtarëve e kioskaxhinjve? Jo Xhafë, por Xheferson. Jo Beqo, por Begson, jo Gjergj, por Xhorxh.

Të nesërmen shkova drejt e në Shtëpinë e Bardhë, ashtu pa lajmëruar fare. Sidoqoftë pritja qe shumë e ngrohtë. Presidenti Biden, ende në krye të detyrës, sapo i thanë se ka ardhur një shqiptar, doli te dera, hapi krahët dhe më tha: “Hello sir! What news do we have from Albania”? Sipas zakonit amerikan, më pyeti pa humbur kohë: “Si jeni, si shkoni, si i keni gratë, po burrat? Bëmë muhabet sa u lodhëm, i qamë hallet e Amerikës, por harruam ato të Shqipërisë…

Me shumë takt i paraqita vërejtjet dhe sugjerimet e shqiptarëve për rrugën që duhet të ndjekë Amerika në momentet historike para zgjedhjeve. “Po aman, ore, pse kaq vonë?”, ndërhyri zëdhënësi i Departamentit. “Ne jemi në pikë të hallit. Presidenti sapo është tërhequr nga nominimi dhe ka propozuar Kamelën. Po zihemi me njëri-tjetrin…Si të duket Kamela? A keni ndonjë sugjerim, si të shpëtojmë procesin e zgjedhjes së Presidentit?

-Amani, ore, pse ziheni? Please? – i thashë duke iu lutur. Ne le të hamë edhe bar, vetëm ju mos u zini. E kam një sugjerim, por s’di a do ta pranoni: Zgjidhni një shqiptar që ka lindur këtu dhe mbyllet sherri. Shqiptarët duan më shumë Amerikën se sa vetveten. Kanë edhe një avantazh që nuk lajthisin kollaj…se kanë pirë ujë bjeshke….Zëdhënësi ngriti supet, ndërsa presidenti më pa si i shastisur dhe, ashtu si në jerm, më përcolli gjer tek dera me dorën në qafë. “Thank you, sir! Ju lutem, kujdes lidhëset e këpucëve, se do ngatërroheni kur të dilni dhe mund të rrëzoheni nga shkallët”. Vërtet, gati u rrëzova tek po zbrisja. Tani po hidhem një vrap deri te Trampi. Mbase i dëgjon më mirë këshillat tona tani që e ka veshin të shpuar…

Dy herë më të lashtë

July 23, 2024 by s p

Astrit Lulushi/

Kush ishte populli i parë që kolonizoi Amerikën? Deri pak vite më parë, besohej se kultura e parë amerikane ishte ajo e Clovis, paraardhësve të vendasve të Amerikës së Veriut. Për më tepër, njerëzit mendohej se kishin mbërritur në atë kontinent jo më herët se rreth 14,000 vjet më parë. Prandaj, në këtë “rindërtim” të historisë, qytetërimet e para do të kishin qenë ato të Amerikës së Veriut, ndërsa Aztekët, Majat dhe Inkasit do të kishin ardhur shumë më vonë. Zbulimet e fundit, duke përfshirë analizën e ADN-së, kanë nxjerrë në pah se si arkeologjia ishte edhe një herë e gabuar. Qytetërimet e para të Amerikës ishin popujt e Amerikës Qendrore dhe Jugore, të paktën 15,000 – 20,000 vjet më herët se sa besohej më parë. Dhe këto popullsi erdhën nga deti, nga Siberia dhe Sundaland (kontinenti që u zhduk për shkak të shkrirjes, që korrespondon me Indonezinë e sotme dhe ishujt përreth).

Në fakt, rreth vitit 2020 disa studiues publikuan rezultatet e zbulimit të mbetjeve njerëzore në shpellën Chiquihuite, në Meksikë. Gërmimet filluan në vitin 2012. Gërmime më të gjera u kryen në 2016 dhe 2017. Puna u botua në revistën Nature. Ajo që u gjet në shpellë revolucionarizoi plotësisht mendimin e arkeologëve. Studimi, i paraqitur nga Ciprian Ardelean, një arkeolog në Universitetin Autonom të Zacatecas (Meksikë) dhe kolegët e tij, sugjeron se njerëzit kanë jetuar në Meksikën qendrore të paktën 26,500 vjet më parë. Profesori thotë: “Duhen shekuj ose mijëvjeçarë që njerëzit të kalojnë Beringinë dhe të mbërrijnë në mes të Meksikës.” Më vonë, ai shton: “Duhen shumë vite prani të mëparshme për t’i çuar atje, qofshin ato nga deti ose nga toka.” Kjo do të thotë se njerëzit kanë qenë në Amerikën Qendrore më shume se 30,000 vjet më parë.

Por kjo nuk është e gjitha. Një tjetër qendër kërkimore ka zbuluar se popullatat vendase të Amerikës Qendrore dhe Jugore nuk kanë vetëm një paraardhës, por kanë dy. Si të thuash, ata kanë një “popull nënë”, i cili identifikohet si “popullsia Y” dhe që janë banorët origjinalë të Sundaland nga e kaluara e largët, rreth kohës së shkrirjes. Por ata kanë edhe një “popull baba”, që janë Inupiat, të ardhur nga Siberia.

Këto zbulime revolucionarizojnë rrënjësisht të gjitha besimet arkeologjike për të kaluarën e Amerikës. Kush i kishte rrënojat më të vjetra të gjetura në ato toka atëherë? Cili qytetërim i së kaluarës ishte në gjendje të krijonte gjeopolimere në majën e Andeve? Kush i krijoi vizatimet gjigante të Nazca-s dhe mbi të gjitha për çfarë qëllimi? Dhe mbi të gjitha: nëse 30,000 vjet më parë njerëzit mund të udhëtonin nga Australia në Amerikën Qendrore, çfarë i pengoi ata të shkonin nga Amerika Qendrore në Egjipt, siç duket se tregojnë tani dëshmi të ndryshme?

Diskriminimi i shqiptarëve në Preshevë, Medvegjë, Bujanoc

July 23, 2024 by s p

Pakica Serbe e Kosovës, me dokumenta ilegale do të lëvizin pa viza në BE, kurse shqiptarët në Preshevë, Medvegjë, Bujanoc po diskriminohen duke ju pasivizuar adresat si një pastrim etnik. Dje Këshilli Evropian ka marrë vendim për liberalizimin e vizave për qytetarët që mbajnë pasaporta serbe të lëshuara nga Drejtoria Koordinuese e Serbisë.

Pra, Serbia ende i mban funksionale institucionet paralele të Republikës së Kosovës, dhe Drejtoria Koordinuese e Serbisë, gjatë gjithë kohës ka lëshuar dokumenta, e të cilët edhe pse ilegal, poseduesit e këtyre dokumenteve do të lëvizin pa viza në BE.

Në këtë rast pakica Serbe në Kosovë, askush nuk i ka penguar që të pajisen me dokumenta të Republikës së Kosovës.

Kurse, shqiptarët në Preshevë, Medvegjë, Bujanoc e gjithë andej Serbisë, po përballen me një të ashtuquajtur pasivizim i adresave që ka një qëllim dhe objektiv-për pastrim etnik, një diskriminim i llojit të vetë.

Pasivizimi i adresave është, cenim, mohim i së drejtës elementare individuale dhe kolektive një diskriminim, është kundër standardeve dhe konventave të BE-së dhe akteve tjera që janë të garantuara edhe me kartën OKB-së.

Deri më tani jan të pasivizuar mbi 15 mijë qytetarë shqiptarë, që jan shtetas të Serbisë me vendbanim në Preshevë, Medvegjë, Bujanoc e gjithë andej Serbisë.

Që nga dita e sotme, pakica Serbe e Kosovës, me dokumenta ilegale do të lëvizin pa viza në BE, kurse shqiptarët në Preshevë, Medvegjë, Bujanoc po diskriminohen duke ju pasivizuar adresat si një pastrim etnik.

22.07.2024

*Autori, i këtij vështrimi është Refik©HASANI, nga Bujanoci.

Simon Qafa rrëfen kujtimet me Profesor Ernest Koliqin, Papa Palin VI e takimin me Nënë Terezën

July 23, 2024 by s p

Sokol Paja/

Simon Qafa, aktivist i shquar i çështjes kombëtare e komunitetit shqiptar në mërgatën e Amerikës, vatran e atdhetar i spikatur, në një rrëfim emocional për gazetën “Dielli” të Vatrës në New York, rrëfen kujtimet dhe mbresat e pa shlyeshme në memorien e tij me Profesor Ernest Koliqin, Papa Palin VI e takimin me Nënë Terezën në Vatikan. Rrëfimet personale dhe eksperiencat e jashtëzakonshme me personalitete të veçanta kombëtare e botërore janë kontribut për shoqërinë, historinë dhe brezat pasardhës. “Kam qenë seminarist i ri në Romë kur Dom Prek Ndrevashaj me prezantoi me Profesor Ernest Koliqin. Atë e kisha parë në vitin 1968 kur refugjatët nga San Biaggio dhe Atina, ishin tuj prit me emigrue në Amerikë, ishin te ftuar me marrë pjesë në Vatikan dhe tek Shtatorja e Gjergj Kastriotit në Piazza Albania” kujton Simon Qafa. Kur unë u regjistrova në Seminar me ra mu tokue me Profesorin dhe me ndejt me të disa herë pasi në atë kohë në Romë ishin Profesor Koliqi, Kapidani Mirditës Nue Gjomarkaj, Ismaili Verlaci, Don Prenk Ndrevashaj, Pater Daniel Gjeçaj, Dom Gjeto Radi, dhe disa herë kishim kënaqësi kur na vizitonte Dom Zef Oroshi nga New Yorku dhe Profesor Martin Camaj nga Gjermania” rrëfen z.Qafa për Diellin e Vatrës. Ishte një kohë e vështirë për Shqipërinë e shqiptarët nën terrorin komunist, e elita intelektuale ishte arratisur jashtë vendit. Simoni vazhdon rrëfimin e tij në detaje “si një seminarist i ri ishte kënaqësi me ndejt në nji tavolinë me këta gjiganta, veç me i ndigjue bisedat e tyre jo zyrtare por në mes shoqnisë që kishin njëri për tjetrin. Ah sa mëkat që nuk kishim celular në atë kohë me regjistrue këto takime. Sa pasuri e madhe do ishte” shprehet z.Qafa. Profesor Koliqi ishte një njeri ma i thjeshti dhe i pervujtëri që unë kam njoftë ne jetën time, kujton Simon Qafa teksa shton se Profesor Koliqi nuk kishte mëndje të madhe por ishte shumë i thjeshtë, sikurse mos me dit njeriu se kush ishte Koliqi i vërtetë, do kishte mendue se ky është nji katunar” arsyeton z.Qafa. Profesor Koliqi kishte një miqësi të madhe me Papa Palin e VI, sepse kanë qenë miq të ngushtë nga koha kur Papa Pali VI ishte Kardinal në Romë, rrëfet Simoni. Më tej ai kujton: “Për Papen edhe unë fitova një respekt të veçantë dhe të madh për të sepse ai kishte një dhimbje të madhe në zemër për shqyptarët dhe vuajtjet e tyre ndër komunizëm, për persekutimin e klerikëve dhe për kishën e persekutueme shqyptare, shprehet z.Qafa për Diellin e Vatrës. Ai tregon të veçantat e thjeshtësinë e Atit të Shenjtë. Papa Pali kishte një zakon të veçantë, ai shpesh shkonte me hangër darkë me seminarista nëpër seminare të ndryshme. Seminari im, kujton Simon Qafa, ka qenë mbrenda Vatikanit dhe nje ditë kur u ulëm na seminaristat me ngranë, befas futet mbrenda edhe Papa Pali VI. Ati shpirtëror i imi një prift i ri Don Angelo Comastri, mandej që u ba Kardinal dhe ma vonë Vikari Vatikanit e miku i ngushtë i Nënës Terezë me prezentoi me Papën. Mu dridhen gjujtë kur ja putha unazën, shprehet i emocionuar Simoni. Atë Comastri i tha: “Ati Shenjtë, ky është nji seminarist shqyptar nga Shqypnia e persekutueme. Më bekoi Papa dhe më tha “me trego pak historinë tande si erdhe në Romë dhe me trego pak se çpo ndodhë në at tokë shënjtë” pak o shumë atë çfarë i tregova unë kishte ndigjue edhe nga Profesor Koliqi, kujton me nostalgji bisedën me Atin e Shenjtë. Z.Qafa vazhdon rrëfimin e tij: “Miku im Atë Comastri në disa vizita të miat në Romë një ditë më tha “Simon kur me tregojshe se çpo hjek Shqypnia nga komunizmi, mendojsha se po tregon fantazina por mbas përmbysjes së komunizmit e kuptova që vuajtjet paskan qenë 1,000 herë ma të tmerrshme, dëshmon z.Qafa. Atë Comastri më ka prezentue për të parën herë, ditë që njofta Nanën Tereze më 6 Janar 1971 në sheshin e Shen Pjetrit kur Nana Terezë ishte e ftueme nga Papa Pali VI për një dekoratë. Me humor Simon Qafa tregon dhe momente gazmore mes miqve të tij: “Nji të shtunde shkova tek banesa e Dom Prek Ndrevashës dhe mas sa minutash krisi telefoni. “Alo” a “Profesor si je” “nuk muj me ardhe sonte për darkë se më ka ardhë një cub Mirdite dhe dua ta çoj jashtë për darkë në Trattoria Frascati” “a po vjen?” Mandej një e qeshme e madhe nga Don Preka. “Ani pra se po vijmë ” E pyeta Dom Preken, tregon Simoni se “Çka të tha profesori që qeshe aq fort? Don Preka më tregoi: “Më tha se kishte përgaditë do pilaf me vokabular dhe më ftoj në darkë, por kur i tregova që kishe ardhe ti, me tha “merre cubin me vedi, por më nep nja gjysë orë afat sa ti mshefi lugët e pirujtë se mi vjedh cubi Mirditës” rrëfen me humor Simon Qafa. Kisha nji respekt të madh për Profesor Koliqin. Në Janar të vitit 1975, shkuam në vorrimin e profesorit në Romë nga Detroiti, unë dhe Don Prek Ndrevashaj kurse nga New Yorku Gjon Gjinaj. Aty më priti Gjek Gjelaj që atë kohë ishte me rezidencë në Romë mbas largimit nga Propaganda Fide, kujton Simn Qafa. Dëshira ime? Kisha me dëshirue që çdo shqyptar i ri ose i vjetër ta kishte njoftë Profesor Koliqin personalisht, mbyll rrëfimin e tij emocional e shumë intim Simon Qafa mbi kujtimet e jetës së tij si seminarist në Romë, në bashkëveprim me personalitetet më të shquara shqiptare të shekullit të kaluar.

Shkolla verore shqipe për nxënësit e mësimit të gjuhës shqipe të Kroacisë

July 23, 2024 by s p

Këshilli i Mësuesve Shqiptarë në Kroaci, në bashkëpunim me Këshillin e Pakicës Kombëtare Shqiptare të Qytetit të Zagrebit, organizoi shkollën verore shqipe për nxënësit e mësimit të gjuhës shqipe të Zagrebit, Osijekut dhe Gjakovës, e cila këtë vit u mbajt prej 24-29 qershor 2024, në qytetin e Sellcës, në Kroaci. Gjatë gjashtë ditëve të shkollës verore, nxënësit mësuan dhe zgjeruan njohuritë e tyre, por edhe u argëtuan në punëtoritë gjuhësore, letrare, muzikore, të vizatimit, sportive dhe të dramës, sipas një plan-programi të miratuar nga Ministria e Shkencës, Arsimit dhe të Rinjve të Republikës së Kroacisë. Nxënësit treguan interes për përdorimin e gjuhës shqipe në të gjitha kushtet dhe rrethanat e komunikimit. Ky është viti i tretë që e mbajmë shkollën verore shqipe, në të cilat kanë marrë pjesë nxënësit e mësimit shqip të moshave prej 6-17 vjeçare.

Në punëtoritë u trajtuan temat rreth natyrës, kafshëve, simboleve kombëtare shqiptare, gjuhës shqipe dhe shëtitjeve virtuale në qytetet e Shqipërisë. Profesorja Đurđica Ramqaj, si udhërrëfyese turistike, u tregoi nxënësve për Prefekturën Bregdetaro-malore dhe prefektura të tjera në Kroaci në gjuhën shqipe.

Nxënësit kënduan edhe këngë shqipe, recituan, aktruan, shkruan, vizatuan dhe luajtën gjëegjëza, lojëra popullore shqiptare dhe lojëra të tjera sportive. Drejtuesja e shkollës verore, mësuesja Melita Oreshkoviq, mësuesi Mendu Imeri dhe profesorja Gjurgjica Ramqaj udhëhoqën punëtoritë, ndërsa nxënësit u shoqëruan edhe nga një asistente. Vitin e ardhshëm do të angazhojmë edhe studentë shqiptarë, në mënyrë që të na ndihmojnë për tu kujdesur për fëmijët edhe gjatë kohës së lirë.

Mësuesit dhe nxënësit në oborrin e kampit veror „Trešnjevka“ përgatitën dhe festuan Ditën e Grurit, një traditë, që daton që nga kohërat e lashta në zonën e Myzeqejës, fshatin Pojan, në Shqipëri. Fëmijët dhe mësuesit kënduan këngë shqiptare kushtuar të korrurave, vallëzuan, përgatitën një tryezë me grurë, misër, miell dhe petulla të gatuara nga asistentja Sadife, e cila u tregoi fëmijëve recetën e gjyshes së saj.

Mësuesit dhe asistentët vullnetarë japin një kontribut të çmuar për fëmijët shqiptarë, që të zhvillojnë dhe ruajnë identitetin e tyre kombëtar përmes punëtorive të gjuhës, letërsisë, muzikës, artit dhe dramës edhe gjatë pushimeve verore. Nxënësit shkruan edhe kartolinat me dedikimin “Përshëndetje nga Sellce” prindërve, shokëve dhe familjarëve.

Ata së bashku me mësuesit e tyre vizituan Akuariumin në Crikvenicë, ku panë 300 lloje peshqish dhe zhvilluan një udhëtim njëditor me anije në Vrbnik, ku ndodhet edhe rrugica Klančić, rrugica më e ngushtë në botë rreth 40 cm, në të cilën kaluan edhe nxënësit tanë. Shkolla verore u financua nga Ministria e Shkencës, Arsimit dhe të Rinjve të Republikës së Kroacisë, Këshilli i Pakicës Kombëtare Shqiptare të qytetit të Zagrebit, prindërit dhe donatorë të tjerë.

Autor: Melita Oreshkoviq

Fotografitë: Arkivi i Këshillit të Mësuesve Shqiptarë të Kroacisë.