Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for March 2025

Shkolla shqipe “Gjergj Fishta” New York dhe “Vatra” Long Island N.Y. festuan 7 – 8 Marsin

by

Fabjola Gjinaj/

Shkolla shqipe “Gjergj Fishta” New York dhe “Vatra” Long Island N.Y. festuan 7 – 8 Marsin. Një aktivitet i shkëlqyer patriotik, edukativ e social me pjesëmarrjen thelbësore të prindërve duke gëzuar e festuar të gjithë bashkë si një familje e bashkuar. Nxënësit e shkollës shqipe uruan mësuesit për 7 – Marsin ku gjatë orës së mësimit, çdo nxënës shkruajti një letër urimi në gjuhën shqipe shoqëruar me një trëndafil për nënën e seicilit duke e lexuar para të pranishmëve. Një emocion shumë i veçantë. Pasi mbaroi mësimi, nxënësit iu dhuruan prindërve letrën e urimit me trëndafil, ku uronin nënën për 8 – Marsin në gjuhën e ëmbël shqipe. Edhe pse në Shqipëri e festojmë si festën e nënës, ndërkombëtarisht kjo datë njihet si dita ndërkombëtare e gruas. Prindërit fisnikë kishin përgatitur plot pasion e dashuri ushqime tradicionale shqiptare për të gjithë pjesëmarrësit. Gjej rastin të uroj edhe njëherë prindërit e shkollës shqipe dhe të falënderoj secilën prej tyre për bashkëpunimin e shkëlqyer dhe seriozitetin në organizimin e të gjitha festave. Shkolla shqipe “Gjergj Fishta” New York dhe “Vatra” Long Island N.Y. po krijon një traditë të shkëlqyer atdhetare e komunitare duke bashkuar e promovuar komunitetin dhe duke i shërbyer kulturës e traditës kombëtare shqiptare në mërgatën e Amerikës. Jemi vërtetë me fat që kemi një bashkëpunimin të frytshëm dhe respekt reciprok në rritje me prindërit e shkollës shqipe ku falë mbështetjes së tyre shkolla po rritet çdo ditë e më tepër. Dua ta ritheksoj se ne bashkëpunojmë në grup dhe jemi si një familje e madhe në diasporë, ku na bashkon gjaku, gjuha, tradita e historia jonë kombëtare. Festa e 7 – 8 Marsit u zhvillua në ambientet e shkollës me muzikë shqiptare dhe në një harmoni e atmosferë patriotike shumë emocionuese. Uroj çdo mësimdhënes, Gezuar 7 marsin, ditën e dijes, kulturës e pasionit për mësimdhënie. Në mbyllje uroj nënat e vajzat e shkollës shqipe dhe çdo femër që feston këtë ditë të shënuar, i uroj Gëzuar 8 marsin. Çdo herë u mbledhshim për festa, gëzime e promovime të komunitetit shqiptar në Long Island N.Y.

HISTORIA E ZONJËS SË PARË TË SHQIPËRISË

by

Nga Evarist Beqiri*

HISTORIA E ZONJËS SË PARË TË SHQIPËRISË

Nga Evarist Beqiri*

Me rastin e 8 marsit Ditës Ndërkombëtare të Gruas, po përkujtojmë me anë të këtij shkrimi një grua që historia jonë e ka harruar krejtësisht. Ajo është gruaja që i qëndroi në krah Themeluesit të Shqipërisë moderne Ismail Qemal Vlorës, për plotë pesëdhjetë e një vite, si në ditët e bukura ashtu edhe në ato të vështirat.

Më 1864, Ismail Qemali u martua me një grua nga Konica, e cila vdiq në vitin e parë të martesës, së bashku me vajzën (ndoshta gjatë lindjes). Pas vdekjes së bashkëshortes së parë, Ismail Qemali u martua sërish në vitin 1867, me Kleoniqi Surmeli, vajzën e Antonit, një fisniku grek nga krahina e Edërnesë, i cili banonte në Rusçuk, Bullgari. Nëna e saj quhej Anastasia Misirli. Gruaja, me të cilën u dashurua Ismail Qemali, rridhte nga familja e Vezirit të Madh, Ali Pasha Surmeli (Vezir i Madh 1694-’95). Kleoniqi Surmeli u lind në qytetin Rusçuk (Ruse), Bullgari, më 15 gusht 1850.

Ismail Qemali, ishte vetëm 23 vjeç, kur u dashurua me këtë zonjushë të re. Ai shërbente asokohe në Ruse, si zyrtar i Perandorisë Osmane. Ndryshimi në besimin fetar ishte bërë pengesë për realizimin e kësaj martese. Ismail Qemal Vlora ishte një djalë i ri tepër i hijshëm asokohe. Ai vinte nga dera e madhe shqiptare e Vlorajve. Natyrshëm joshet nga një vajzë e bukur, që e ka parë në pazar. Por, njerka e vajzës e kundërshtonte me ngulm këtë bashkim. Prandaj, një natë, Ismail Qemali me mirëkuptimin e vajzës dhe pëlqimin e heshtur të të atit të saj, e rrëmbeu vajzën. 

Në vijim, Ismail Qemali thirri dëshmitarët në shtëpinë e tij dhe nënshkroi “kontratën e martesës” në prani të dëshmitarëve, njëri prej të cilëve konsulli belg. Akti i martesës ishte hartuar në mënyrë të tillë që e përjashtonte përgjithmonë çdo mundësi për një martesë të dytë nga ana e bashkëshortit. Ky akt fisnik i Ismail Qemal Vlorës, ishte prova më sublime e dashurisë së tij të vërtetë.

Martesa e Ismail Qemalit me gjithë bujën që kishte shkaktuar, i dha atij prova simpatie nga ana e miqve të tij. Martesa me Kleoniqi Surmelin i dha Ismail Qemalit qetësinë dhe lumturinë e duhur. Nga kjo martesë ai pati 10 fëmijë, gjashtë djem: Mahmud bej Vlora (1871 – 1920), Tahir bej Vlora (1875 – 1932), Et’hem bej Vlora (1885 – 1937), Xhevdet bej Vlora (1888 – 1910), Qazim bej Vlora (1893 – 1953), Qamil bej Vlora (1895 – 1950) dhe katër vajza: Mevedet (1873 – 1954), Alije (xx – 1955), Ylvije (xx – 1934), një vajzë vdiq pak pas lindjes.

Beqir Velo Kanina sjell një dëshmi origjinale pak pas Shpalljes së Pavarësisë: “Kur u kthyem në Vlorë, më thirri Smail beu një mbrëmje me Ali Dautin e më tha, të shoqëroja zonjën e tij Kleoniqi dhe gruan e Pashko Vasës me dy djemtë e saj, për të pjekur në Kaninë Isa Boletinin. Hera e parë dhe e fundit që u poqa me znj. Kleoniqi. Në bisedë me të në Kaninë mësova se ishte e mbesa e Kapedan Siqeca nga arvanitasit e Sulit. Ajo qëndroi veç pak muaj në Vlorë. Ajo fliste një shqipe të kulluar, që e kishte edhe gjuhën e nënës.”

Me krijimin e familjes dhe martesën me një femër të një kombësie dhe feje tjetër, Ismail Qemali shfaq sërish konceptet e tij përparimtare. Për Ismail Qemalin, në themel të institucionit të martesës qëndronte dashuria e çiltër dhe e dëlirë midis bashkëshortëve. Ai e sfidoi mjedisin e prapambetur, i cili e kundërshtonte martesën midis të krishterëve dhe myslimanëve. Ky veprim i Ismail Qemalit ishte shumë i guximshëm për kohën. Ai tregon se, Ismail Qemali ishte zhveshur nga çfarëdolloj paragjykimi, fanatizmi dhe mungesa e tolerancës. Historia e martesës së tij të pazakontë, shumë kohë përpara se ai të bëhej i njohur, u shfrytëzua më pas prej shtypit të kohës për të hedhur baltë mbi atë vetë, e natyrisht mbi shtetin e porsathemeluar.

Zgjedhja e bashkëshortes është një moment i rëndësishëm për jetën e çdo njeriu dhe në veçanti të një lideri. Ajo është zgjedhje intime, personale dhe private, por që ka shumë ndikim në jetën publike, pasi, siç thuhet shpesh, “pas çdo burri të madh, qëndron një grua madhështore” dhe “madhështia e një burri matet me madhësinë e bibliotekës dhe vlerat e gruas së tij.”. Kjo përzgjedhje është vendimtare për ecurinë e karrierës së mëtejshme të liderit. 

Nënvleftësimi i këtij momenti mund të ketë pasoja shumë negative për të ardhmen tuaj si lider, ashtu si edhe vlerësimi dhe përzgjedhja e duhur mund t’ju sjellë shumë avantazhe. Historia ka plot shembuj grash, të cilat jo vetëm e kanë kryer me sukses rolin e bashkëshortes, por kanë shërbyer edhe si këshilltaret më të mira të liderëve. Vlen të përmendim këtu rastet e bashkëshorteve të Uinston Çurçillit, Xhon F. Kenedit, Bill Klintonit, Barak Obamës, Volodymyr Zelensky etj.

Martesa mund të rrisë ndjeshëm efektivitetin e një lideri duke ofruar mbështetje, vizion të përbashkët dhe një ekuilibër të shëndetshëm midis jetës personale dhe profesionale. Një partneritet i fortë mund të kontribuojë në suksesin e një lideri dhe në përmbushjen e misionit të tij. Martesa e Ismail Qemalit dhe Kleoniqi Surmelit ndikoi si në jetën e tij personale ashtu edhe në udhëtimin e tij politik, duke theksuar rëndësinë e mbështetjes familjare në udhëheqësi. Partneriteti i tyre mishëroi angazhimin e përbashkët ndaj idealeve të pavarësisë dhe unitetit kombëtar. Më 5 mars 1918, në moshën 68-vjeçare, pas një jete me plotë sakrifica në krah të bashkëshortit të saj, Kleoniqi Surmeli do t’i mbyllte sytë njëherë e përgjithmonë në Rue Tonduti de l’Escarene 26, Nicë, Francë, ku edhe prehet. Sot, po publikojmë për herë të parë edhe dokumentin zyrtar të vdekjes së saj në Nicë.

* Nuk lejohet publikimi i këtij shkrimi pa lejen e autorit. Çdo portal, gazetë online apo e shtypur, që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Evarist Beqiri). Falenderojmë Darling Ismail Vlorën dhe Qamil Ismail Vlorën (stërnipat e Ismail Qemal Vlorës) për vendosjen në dispozicion të dokumentit.

C:\Users\user\Desktop\ISMAIL QEMAL VLORA\ISMAIL QEMALI FOTO ARTIKUJ\AKTI I VDEKJES KLEONIKI SURMELI VLORA.jpg

Akti i Vdekjes së Kleoniqi Surmeli Vlora, Nicë, Francë, më 5 Mars 1918.

VATRA PËRKUJTON 150 VJETORIN E LINDJES SË FAIK KONICËS

by

PROGRAMI I CEREMONISË SË PROMOVIMIT TË LIBRIT: “FAIK KONICA – PËR NJË SHQIPËRI EUROPIANE”:

ORGANIZON: Vatra Boston + Vatra Worcester

MODERATOR: Jorid Çelaj

DATA: 15 Mars 2025

ORA: 12 pm – 3 pm

ADRESA:

Bentley University

Student Center, 175 Forest St, Waltham, MA 02452

PROGRAMI:

1. Dr. Elmi Berisha: Fjala e mirëseardhjes

2. Mentor Maksutaj: Fjala falenderuese

3. Efi Qeleshi: Fjalë mirënjohjeje

4. Fotaq Andrea: Prezantim i antologjisë: “Faik Konica – për një Shqipëri europiane”

5. Prof. Thanas L. Gjika: “Kritikat dhe mësimet e Faik Konicës janë aktuale edhe sot”.

6. Peshkop Theophan Koja: “Djaloshi Faik Konica, vizionar”

7. Frank Shkreli: “Faik Konica në 150-vjetorin e lindjes – aktualiteti i fjalëve të tija përball realitetit të sotëm politik ndër shqiptarë”

8. Dr. Paulin Marku: “Roli i Faik Konicës në themelimin e Federatës Vatra”

9. Sokol Paja: “Korrespondenca e Faik Konicës 1920-1925”

10 . Rafael Floqi: “Raportet e Konicës me Nolin në dritën e Diellit”

11. Valdete Dida Cenalia: “Konica mes Nolit dhe Zogut”

12. Adnan Mehmeti: Poezi kushtuar Faik Konicës.

13. Prof.as.dr. Besim Muhadri: “Konica, publicist dhe kritik letrar”

14. Andra Pani: Trashëgimia e Konicës dhe familja Pani

15. Dr. Pashko Camaj – Fjala përmbyllëse e aktivitetit.

*Gjatë ceremonisë në sallë do të ekspozohen artifakte nga Faik Konica të sjella nga familja Pani dhe pas aktivitetit do vizitohet varri memorial i Faik Konicës.

VATRA DHUROI FLAMUJ KOMBËTARË, ABETARE, LIBRA SHQIP DHE GAZETA DIELLI PËR FËMIJËT E SHKOLLËS SHQIPE “ZOJA E SHKODRËS” NË NEW YORK

by

Sokol Paja/

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra dhuroi 100 flamuj kombëtarë, 20 abetare, 50 libra shqip, 50 gazeta Dielli e 100 flamuj amerikanë për nxënësit e shkollës shqipe “Zoja e Shkodrës” pranë Qendrës Kulturore “Nënë Tereza” të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York. Ky dhurim prej Federatës Vatra vjen në shenjë nderimi, vlerësimi e respekti për përkushtimin e punën e jashtëzakonshme edukative, patriotike, kulturore, sociale e atdhetare të mësueseve Liza Pëllumbaj, Anila Syku, famullitarit Dom Pjetër Popaj, Këshillit të Kishës, prindërve e nxënësve në ruajtjen e gjuhës shqipe dhe kulturës kombëtare. Në ceremoninë e dhurimit zyrtarët e Vatrës sekretari Dr. Pashko Camaj, editori i Diellit anëtari i kryesisë Ilir Cubi shprehën vlerësim për punën plot pasion e profesionalizëm të mësueseve Liza Pëllumbaj e Anila Syku dhe garantuan se Vatra do të jetë një mbështetje e pakursyer për shkollën shqipe “Zoja e Shkodrës”. Si institucion arsimor e patriotik Shkolla shqipe “Zoja e Shkodrës” u themelua më 2017. Në këtë shkollë aktualisht mësojnë rreth 50 nxënës të ndarë në nivelin fillestar dhe nivelin e avancuar. Mësimi organizohet çdo të shtunë nga ora 12-2 pm. Mësuesja Anila Syku përmes gazetës Dielli apeloi për prindërit që të punojnë me fëmijët që të mos harrojnë e humbasin gjuhën e kulturën shqiptare por ta trashëgojnë këtë pasuri brez pas brezi pasi gjuha shqipe është identitet dhe krenari kombëtare. Më herët Federata Vatra ka shpërndarë flamuj kombëtarë, libra, abetare e gazeta Dielli edhe në shkollat shqipe New York, New Jersey, Philadelphia, Missouri, Connecticut, Florida etj. Në Qendrën Kulturore “Nënë Tereza” të premteve nga ora 6 -10 pm Grupi artistik “Rozafati” pranë kishës “Zoja e Shkodrës” udhëhequr nga koreografja Angjelina Nika (Mjeshtër i Madh) u mëson rreth 230 nxënësve shqiptarë valle shqiptare. Një punë fenomenale kulturore në shërbim të traditës dhe identitetit kombëtar. Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York prej dekadash denjësisht ruan e zhvillon gjuhën shqipe, kulturën kombëtare dhe identitetin shqiptar në çdo aktivitet. Kjo kishë si institucion kombëtar është shndërruar në një qendër të fuqishme fetare, patriotike, sociale, edukative, kulturore e atdhetare permes aktiviteve të shkëlqyera kulturore e atdhetare që rrezatojnë vlerat tona më të mira kombëtare shqiptare në mërgatën e Amerikë.

U THEMELUA “VATRA MËMËDHEU – NEW JERSEY” DEGA MË E RE E VATRËS NË AMERIKË

by

Sokol Paja/

New Jersey, 8 Mars 2025 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra themeloi degën më të re të saj “Vatra Mëmëdheu – New Jersey”. Në një atmosferë të shkëlqyer atdhetare e vëllazërore, patriotët shqiptarë të New Jersey bashkuan komunitetin shqiptar rreth Vatrës, institucionit më të fuqishëm patriotik dhe më të nderuar historik, për të fuqizuar patriotizmën, komunitetin dhe shqiptarizmën në mërgatën e Amerikës. Me pjesëmarrjen e autoriteteve më të larta shtetërore e lokale në New Jersey dhe të organizatave patriotike e shoqatave atdhetare shqiptare, themelimi i degës së re të Vatrës hap një rrugë të fuqishme dhe shumë të rëndësishme në historinë e Vatrës dhe të komunitetit shqiptar në Amerikë. Nën prezantimin mjeshtëror të Nuredin Secit, këndimi i himneve kombëtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Shqipërisë i hapi rrugë leximit solemn të përbërjes së “Vatra Mëmëdheu – New Jersey” kryetar: Edmond Drishti, zv.kryetare: Mimoza Ferraj Kule, sekretar: Kamber Elezi, arkëtar: Florian Malaj, anëtarë kryesie: Nuredin Seci, Halim Malaj, Sadri Kortoçi. Anjeza Shema dhe Ram Dunisha kordinatorë për organizimin e aktiviteteve të degës. Ekipi drejtues i degës përbëhet nga personalitete patriotike veprimtarë, atdhetarë dhe aktivistë me integritet, kontributorë të vazhdueshëm të çështjes kombëtare në Amerikë.

Kryetari i Vatrës Dr. Elmi Berisha falenderoi e përgëzoi themeluesit dhe organizatorët dhe shprehu mirënjohjen për angazhimin e çdo patrioti për rritjen e komunitetit e Vatrës në lavdinë e saj si në kohën e Nolit e Konicës. “Vatra po ruan energjinë, shpirtin dhe filozofinë e themeluesve të Vatrës. Vatra po punon fort në Uashington për të mirën e shqiptarëve në Shqipëri e Kosovë”, tha në fjalën e tij Dr. Berisha. “Vatra është Vatikan dhe Mekë e shqiptarëve në diasporë” u shpreh kryetari i Vatrës Dr. Elmi Berisha teksa u bëri thirrje që ti bashkohen Vatrës patriotët e të rinjtë shqiptarë në Amerikë për të çuar përpara punën patriotike. Kryetari i Vatra Mëmëdheu në New Jersey z.Edmond Drishti në fjalën e tij falenderoi të pranishmit, shpalosi historinë e Vatrës, rolin e kontributin për çështjen shqiptare dhe punën për bashkimin e shqiptarëve dhe për ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe historike shqiptare. Në fjalën e tij foli rreth lidhjes familjare me Vatrën, nevojën dhe rëndësinë e lidhjes patriotike nga fëmijët te gjeneratat në vazhdimësi. Z. Drishti falenderoi në mënyrë të veçantë imamin shqiptar në New Jersey Rifat Alili për punën e shkëlqyer për komunitetin shqiptar në New Jersey.

Kryetarja e Bashkisë Fairview në New Jersey znj.Violetta Berisha u shpreh e impresionuar mbi aktivitetin, përgëzoi organizatorët dhe ofroi ndihmë e mbështetjen për Vatrën e komunitetin shqiptar në New Jersey. Këshilltari i qytetit të Garfield në New Jersey Richard Rigoglioso vlerësoi shqiptarët në Garfield duke thënë se në komunitet kanë sjellë kulturë, tradita e vlera familjare të pasura. Imam Rifat Alili uroi nënat dhe gratë shqiptare me rastin e 8 marsit dhe uroi begati për Vatrën dhe shqiptarët në Garfield. “Vatra në New Jersey kompleton mozaikun shqiptar në New Jersey pas Xhamisë shqiptare dhe Parkut Nënë Tereza. Vatra është oxhaku ku ndërtohet dhe ngrohet shpirti i kombit” tha ndër të tjera imam Alili. Nënkryetarja e Vatrës Mëmëdheu në New Jersey Mimoza Ferraj Kule në fjalën e saj theksoi se

Federata Vatra ka qenë aktive në çdo fushë të jetës dhe veprimtarisë në mbarë kombin shqiptar. Në art, diplomaci, qeverisje dhe udhëheqje shtetërore, duke kontribuar në themelimin dhe forcimin e komuniteteve fetare dhe harmonisë, në arsim, letërsi, kulturë, gazetari, muzikë dhe shkencë. Çdo shqiptar i diasporës ndjen përgjegjësinë kombëtare për të qenë i angazhuar në mbështetjen e Vatrës. E tashmja na thërret që edhe një herë, më tepër se kurrë, të vazhdojmë rrugën e veprave të mira për kombin dhe bashkatdhetaret tanë” tha zonja Ferraj Kule. Patrioti Halim Malaj në fjalën e tij shpalosi rolin atdhetar e publicistik të Faik Konicës dhe kontributin e tij për gjuhën shqipe, Federatën Vatra, gazetën Dielli e çështjen kombëtare shqiptare në Europë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Nënkryetari i Vatrës z.Alfons Grishaj përmendi dhe përgëzoi personalitetet si Edmond Drishti, Virgjil Kule, Mimoza Ferraj e patriotët kontributorë nga New Jersey për themelimin e degës më të re të Vatrës në Amerikë. Gjithashtu përgëzoi udhëheqësit fetarë shqiptarë për kontributin e tyre në çështjen kombëtare. “Nëse s’do kishte besim e fe nuk do kishte as atdhe” deklaroi z.Grishaj. Kryetari i Këshillit të Vatrës z.Kolec Ndoja diskutoi rreth rolit të Vatrës për çështjen shqiptare dhe bashkimin e trojeve shqiptare. “Vatra është shpirti i shqiptarisë” tha ndër të tjera z.Ndoja. Sekretari i Vatrës Dr. Pashko Camaj theksoi se angazhimi i sotëm patriotik është detyrim i nderimit dhe respektit për të kaluarën e lavdishme. Në ceremoninë atdhetare përshëndetën edhe Agim Shehi, Sab Gashi e Lirim Kaba të cilët i ofruan mbështetje degës së re të Vatrës dhe përgëzuan arritjet dhe forcimin e Vatrës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Televizioni i Vatrës “Noli Tv” drejtuar nga producenti Nazim Salihu regjistroi një tjetër aktivitet mbresëlënës që bashkon, forcon e promovon komunitetin shqiptar në mërgatën e Amerikës.