Archives for July 2025

Atdheu gjithmonë pret fëmijët që të kthehen…

July 1, 2025 by s p

Prof. Romeo Gurakuqi/

Atdheu është ai vend që të siguron dhe të përmbush nevojat minimale të jetesës dhe jo ai që të përgatit çdo ditë për ikjen ose vdekjen. Atdheu, si rregull, kurrë nuk nxjerrë jashtë bijtë e tij. Atdheu është përherë në gjendje të mbrojë njëlloj bijtë e tij, jetën dhe prosperitetin. Atdheu promovon drejtësinë dhe ligjin. Por kur atdheu të nxjerrë jashtë fëmijët, të përjashton nga gezimi i barabartë i të drejtave dhe të mirave, të dhunon përmes duarve të liga, ti mbetesh pa atdhe. Nëse atdheun e kanë zaptuar disa që thonë se ai është i mirë dhe i bukur veç për ata, ndërkohë që të tjerët duhet të vuajnë, të dhunohen, të përjashtohen, të varfërohen, ky lloj atdheu ka një gabim të rëndë në sistem: ai udhëton përmes udhëve të denacionalizimit dhe shpërbashkimit. Në momentin që atdheu nuk të pret më fëmijët, ai kthehet në një gënjeshtër. Dhe ky rast përbën një fatkeqësi që një komb i vogël, sidomos, duhet ta parandalojë dhe korrektojë me emergjencë.

Kjo sepse Atdheu nuk humb asnjëherë, sepse ai pret të bëhet, përmes drejtësisë, punës dhe mendjes së bijve të vet. Sepse Atdheu gjithmonë pret fëmijët që të kthehen…Sa më sipër është, sipas meje, mesazhi themelor i romanit “Saga e Sarajeves” të shkrimtarit Stefan Çapaliku.

Fëmijët e gjeneratës Alpha…

July 1, 2025 by s p

Alma Lleshi Tandili/

Ju që po rriteni në një botë që ndryshon më shpejt se dita me natën, ju që lindët me teknologjinë në pëllëmbë, por me shpirtin ende të pastër, mos harroni se bota, përveç ekraneve, ka edhe dritë dielli, ka edhe njerëz që presin të dëgjohen, ka edhe heshtje që duhet përqafuar, jo mbushur me zhurmë.

Ju jeni gjenerata e mundësive të pafundme, por edhe ajo që do të bartë pasojat e zgjedhjeve tona. Ju jeni zëri i tokës që kërkon drejtësi, e njëkohësisht premtimi që jeta mund të bëhet më e mirë, më e mençur, më e butë.

Mos e matni vlerën tuaj me ndjekës apo pëlqime, por me mirësi, me ndjeshmëri, me mënyrën si i trajtoni të tjerët. Mund të mësoni gjithçka me një klikim, por mençuria lind kur dini të prisni, të dëgjoni dhe të kuptoni.

Ju vajzat e mia dhe bashkëmoshatarët tuaj, jeni fryt i një kohe të re, i një gjeneratë që shkenca e quan alpha , por mbartës të një shprese të vjetër që dashuria, nderi dhe ndjeshmëria nuk dalin kurrë nga moda. Nëse ruani këto vlera, bota nuk do t’ju ndryshojë. Ju do ta ndryshoni botën.

Udhëtimi i Edward Lear në Shqipërinë e Veriut dhe galeria e personazheve historikë në Shkodër

July 1, 2025 by s p

Dr. Dorian Koçi/

Udhëtimi drejt së panjohurës në mesin e shekullit të XIX në botën kulturore britanike u kthye dalë nga dalë në një udhëtim për argëtim në një domosdoshmëri për të mbledhur përvojë e fituar dije. Territori i së ashtëquajturës Turqi Evropiane apo Lindje e Afërt vazhdoi për një kohë të gjatë të grishte kureshtje dhe interesim.

Shpesh herë këto territore u panë drejtë për së drejtë si një vazhdim i Orientit që ndodhej shumë afër pothuajse tëk pragu i derës ku pas teksteve të hershme të Bajronit , Leak e Ulhart nuk mungojnë të gjejnë pasqyrim dhe skicat dhe tablotë e ndryshme. Mes piktorëve të tjerë që ilustruan veprat voluminoze të udhëtarëve të mëparshëm britanikë që udhëtuan në Shqipëri ishte dhe Edward Lear (1812-1888), peizazhist, piktor dhe poet i periudhës Viktoriane në Britani.

Përmes portreteve të pikturuara prej tij në Shkodër arrijmë të gjurmojmë një seri personazhesh kulturorë dhe historikë të kryeqendrës së veriut së Shqipërisë.

Edward Lear në kulturën britanike është i përmendur më shumë sot për “vargjet e tij origjinale e pa kuptim për fëmijët në letërsinë angleze”, por në fushën e studimeve ballkanike përmendet për ditarin e vet “Journal of a Landscape Painter in Albania” i botuar për herë parë më 1851.

Ditari është pasqyrim i mbresave dhe shënimeve të udhëtimit që Lear-i ndërmori në Shqipëri më 24 shtator –4 nëntor 1848. Janë të shumtë udhëtarët dhe piktorët të nxitur dhe të joshur nga ekzotizmi i veprave të Byron dhe veprës së Hobhauzit “A journey through Albania and other European provinces of Turkish Empire” që vizituan dhe skicuan Epirin dhe Greqinë por asnjëri prej tyre nuk vizitoi veriun e Shqipërisë dhe ish-kryeqendrën e rezistencës shqiptare në shekullin e XV, Krujën.

E veçanta e Lear-it krahasuar me udhëtarët e tjerë britanikë nuk është vetëm fakti se ai hyri nga lindja e Ballkanit (porti i Selanikut) por se udhëtoi gjatë e thellë në drejtimin jug-veri.Vetë Lear ndihet krenar për udhëtimin e ndërmarrë pasi thekson në ditarin e vet se është i “vetmi anglez që jep të dhëna për disa vende si pjesa e maleve Akrokerane, Kruja e rrethinat e Ohrit”.

Në 2 tetor të vitit 1848 ai arriti deri në Shkodër ku u prit nga zv.konsulli britanik, Spiridon Bonnati. Edward Lear kishte letra rekomandimi për z Bonati dhe ai e rregulloi të flinte në shtëpinë e një farmacisti venecian të quajtur Marko.

Pasioni i Lear-it ishte piktura dhe gravurat. Një nga karakteristikat e udhëtarit britanik në gjysmën e shekullit të XIX ishte se ai zakonisht e zgjidhte kauzën të cilën dëshironte të përkrahte përpara se të fillonte udhëtimin. Lear bënte pjesë në këtë kategori udhëtarësh, pasi duke qenë para së gjithash një peizazhist dhe ilustrues me një ambicie të madhe, ai vazhdimisht ishte në kërkim të piktoreskes dhe sublimes të inspiruar nga panoramat e Mesdheut.

Për këtë arsye pas vizitave të kortezisë te Pashai i Shkodrës dhe drekës së shtruar për nder të tij, ai nxitoi që të nesërmen të pikturonte pejsazhet e mrekullueshme të Shkodrës. Përveç pejsazheve Lear skicoi dhe portretet e të njohurve të rrethit miqësor të Spiridon Bonattit që ai takoi në Shkodër.

Ditën e katërt të qëndrimit në Shkodër Lear-i e kish planifikuar për të pikturuar për miqtë. Që herët në datën 5 tetor 1848 shkoi në shtëpinë e Konsullit për të vizatuar një kapedan gegë, Abdullah Beun, i veshur aq mrekullisht në ato kostume në të kuq e me ar.

I mrekulluar nga kostumet popullore shqiptare në ditë më vonë në 6 tetor , Lear pikturoi Kaliopi Bonatin, vajzën e dytë të zv/konsullit britanik ne Shkodër, z Spiridon Bonatti, të veshur me kostum tradicional shkodran.

Familja Bonati kishte ardhur nga Korfuzi dhe ishte vendosur ne Shkodër. Disa të dhëna interesante rreth familjes Bonati gjenden në një libër të botuar në Itali për jetën e doktor Xhenaro [Gennaro] Simini [1812-1880], Giacinto Simini, “Një atdhetar nga Leçe në Shqipërinë osmane” [Un Patriota Leccese Nell’Albania Ottomana], nxjerrë nën kujdesin e Mirella Galletti, Parathënia e Franco Cardini, Argo 2011.

Dr.Xhenaro Semini që ka jetuar në Shkodër në shënimet e tij shkruan se origjina e Spiridon Bonatti, përndryshe italian nga Venediku, “me prejardhje e ndjenja” [f. 17, 99] ishte nga Venediku. Më parë Spiridon Bonati kish shërbyer në Prevezë si konsull britanik. Ai shërbeu për një kohë të gjatë në Shkodër si zvkonsull i Britanisë së Madhe.

Tetë vjet më vonë më 1856 një nga vajzat e tij Elena Bonati u martua me Dr. Xhenaro [Gennaro] Simini [1812-1880], që ishte vendosur në Shkodër pas vitit 1848. Ai bënte pjesë në rrethin e emigrantëve politikë që për t’i shpëtuar reaksionit burbon, … gjetën strehim të përkohshëm në trojet arbërore…përfshirë portet e Tivarit, Durrësit, Prevezës, Vlorës, për t’u ngulur më tej në Gjirokastër, Shkodër, Tiranë, etj. Shumica vijonin më tutje, në Ishujt Jonianë, Greqi, Dalmaci e Stamboll.

Elena Bonati lindi në Shkodër dhe ishte grua e nderuar dhe respektuar nga mbarë populli. Ata lindën pesë fëmijë: Guljelmin, Angjolinën, Gjiacintin, Atilion dhe Emilion. Vajza vdiq në moshë të re.

Nga viti 1842-1847 pranë konsullatës britanike punoi edhe Pashko Vasa si sekretar i kësaj nën konsullate. Gjatë punës së tij në këtë nënkonsullatë pati rast të njihte atdhetarë italianë, të cilët Burbonët i kishin dëbuar nga Napoli. Shumica e këtyre atdhetarëve italianë pajiseshin me dokumente identiteti të lëshuara prej komisarit britanik të ishujve jonianë, ndaj si emigrantë politikë gjenin si pikë kontakti nënkonsullatën britanike në Shkodër.

Këto kontakte dhe shkëmbime idesh me këta revolucionarë të përndjekur krijuan humusin ideor ku Pashko Vasa gjeti solidaritet kulturor dhe njohu idetë politike që mbizotëronin në Evropë.

Është e rëndësishme të bëjmë një vlerësim të disa zhvillimeve të përgjithshme, ku përfshihet jo vetëm Ballkani, por edhe pjesa tjetër e Europës, të cilat do të ushtronin një ndikim të rëndësishëm mbi aktivitetet revolucionare ku një vend të rëndësishëm zë formulimi dhe pranimi në shkallë të gjerë të ideologjive liberale dhe kombëtare. Pas kontakteve me këto ide, Pashko Vasa e braktisi punën nën nënkonsullatën britanike për të vajtur në Itali që të merrte pjesë, bashkë me internacionalistë të tjerë, në çlirimin e këtij vendi nga sundimet e huaja, me qëllim që “të rrokë shpatën italiane dhe të ngadhënjejë ose të vdesë me lavdi bashkë me italianët”.

Mesa duket në këto vite ai është njohur me Katerina Bonatin (Ninën), motra e Elenës me të cilën ai u martua më vonë më 23 maj të vitit 1861, në Stamboll. Katerina Bonati ishte vejushë e një oficeri garabildian Xhovani Montezi i vrarë në ekspeditën e Garibaldit në Itali më 1 tetor 1860.

Pashko Vasa kishte qenë më parë i martuar që më 1855 me një grua shqiptare për të cilën nuk ka të dhëna. Ata patën së bashku katër vajza dhe një djalë, ndër të cilët tri vajza dhe djali vdiqën në moshë të njomë, ndërsa vajza e katërt Roza, vdiq më vonë, por edhe ajo e re, në moshën 28–vjeçare.

Nga martesa me Katerina Bonattin i lindi vajza Tereza Teodolina Paskalina më 1864. Katerina Bonnati vdiq e sëmurë nga tuberkulozi, në vitin 1884 në Bejrut, ku Pashko Vasa është i emëruar një vit më parë, më 8 maj 1883, si Konsull i Përgjithshëm i Libanit.

Ndërkohë motra e saj, Elena Bonati vdiq më 30 shtator 1873 . Sipas dorëshkrimit, humbja e kësaj gruaje të virtytshme shkaktoi pikëllimin e Shkodrës mbarë. I shoqi i saj Dr Semini vdiq 7 vjet më vonë në 9 prill 1880. Në funeralin e tij morën pjesë autoritetet qeveritare, konsullore, kleri, qytetarë, malësorë, të krishterë dhe myslimanë, kurse arkivoli shoqërohej nga një trupë ushtarakësh otomanë të kryesuar nga kolonel Hodo Bej.

Ky ishte një nga aktivistët më të rëndësishëm të Lidhjes së Prizrenit në Shkodër. Ai ishte i biri i Mahmud beg Sokolit, në një familje me prejardhje nga viset e Sumës të vendosur në lagjen Dërgut në kohën e Pashallëkut të Shkodrës. Më 1876 u gradua kolonel i xhandarmërisë së Shkodrës, atëherë me titullin kullukçibash.

Pas ndodhive të Lidhjes së Prizrenit, kur skema e lëshimit të territoreve kaloi nga Plava e Gucia në Hot, Grudë e Kelmend sipas linjës Korti, Hodo begu u zgjodh kryetar i Komitetit të degës vendore të Lidhjes, me zëvendës Preng Bibë Dodën. Komiteti nxorri kushtrimin dhe Hodo Begu u priu 8.000 burrave për në Tuz, ku Hodo Begut i ishin bashkuar gati tërë oficerët e xhandarmërisë osmane.

Pas veprimeve në mbrojtjen e bajrakëve të Malësisë së Madhe, Hodo Begu u gradua pashë mirliva (gjeneral brigade) dhe nisi të punonte për mobilizim të përgjithshëm në të gjitha viset shqiptare, për punën e tij për autonomi nuk vonoi shumë dhe më 12 dhjetor 1880 Dervish Pasha i arrestoi dhe i nisi për në Stamboll.

Pas takimeve në Babu-serasqeri (Ministria e Luftës), burimet e kohës tregojnë se Sulltani donte t’i internonte në Erzurum, por ndërhyrja e ambasadorëve të shumtë bënë që mos të merrej ky vendim dhe të qëndronin në Stamboll. Hodo Pasha refuzoi për arsye shëndetësore emërtimin mytesarif i Damaskut. Sipas Bushatit e internuan në Erzinxhan, ku disa burime thonë se nga dëshpërimi u hodh nga pallati apo kështjella, burime të tjera kumtojnë se ndërroi jetë nga kolera, ose u ekzekutua më 1883.

Në krye të kortezhit ishte banda muzikore e qytetit dhe arqipeshkvi tetëdhjetëvjeçar. Kallja e trupit në dhé e Dr Seminit u shoqëria me breshëri të shtënash. [ff. 105-106].

Afërsia familjare e Dr Seminit me Pashko Vasën mund të ketë ndikuar në aktivizimin e tij politik në çështjen shqiptare në vitet e Lidhjes së Prizrenit. Pashko Vasa në shkurt 1878 u emërua si këshilltar i valiut të Kosovës, Qamil Pashës.

Pashko Vasa arriti në Kosovë në pranverë 1878. Ai ishte një nga organizatorët e Lidhjes së Prizrenit. Pandehet se është autor i memorandumeve të muajit mars të këtij viti drejtuar A.H Layard, ambasador i Britanisë së Madhe, pranë Portës së Lartë, dhe të memorandumit të datës 20 qershor, drejtuar përfaqësuesve të Gjermanisë, Austro-Hungarisë dhe Francës në Kongresin e Berlinit për çështjen shqiptare. Në memorandumin e fundit, midis nënshkrimeve të tjera, gjendet dhe ai i Pashko Vasës.

Si dihet Pashko Vasa është një nga formuluesit kryesorë të shqiptarizmit ideologjisë nacionaliste që kërkonte në fushën politike, të çlironte atdheun nga robëria e huaj shekullore dhe të formonte shtetin kombëtar shqiptar, të shtrirë në mbarë trojet shqiptare; në fushën shoqërore, të çlironte vendin nga marrëdhëniet e vjetëruara feudale dhe ta shkëpuste nga prapambetja politike, ekonomike dhe shoqërore duke vendosur rendin demokratik përparimtar, nën shembullin e vendeve të qytetëruara të kohës; në fushën kulturore, të çlironte masat nga prapambetja mendore dhe të shpejtonte zhvillimin e tyre arsimor, kulturor dhe shkencor me bazë gjuhën shqipe.

Si e tillë ajo do ishte një lëvizje revolucionare kombëtare me karakter çlirimtar, demokratik dhe iluminist. Idealet e vjetra revolucionare të Dr Seminit gjetën një ambjent pjellor në përpjekjet e shqiptarëve për të afirmuar kombësinë e tyre dhe betejave për të mbrojtur Plavën, Gucinë, Hotin dhe Grudën.

Dr. Semini, sipas dorëshkrimit, u lidh aq shumë pas vendit që i shpëtoi jetën aq sa e mbështeti “gjithmonë” pavarësinë e Shqipërisë nga Perandoria Osmane. Madje, pas pavarësisë së Italisë Simini nuk pranoi ofertat për poste qeveritare – sikurse përmendëm – ndërkohë që miku i tij, avokati Del Donno, u kthye në Itali dhe madje u zgjodh edhe deputet.

Aq shumë u njësua Simini me atdheun e ri sa u përfshi edhe në lëvizjen kombëtare shqiptare pas Kongresit të Berlinit me 13 korrik 1878. Sipas dorëshkrimit, “Gennaro Simini ishte një ndër krerët e lëvizjes së Lidhjes së Prizrenit dhe punoi që Kongresi i Berlinit të njihte pavarësinë e Shqipërisë nga qeveria turke” [f. 104].

Ky pohim është paksa i egzagjeruar pasi në dokumentacionin e degës së Lidhjes së Prizenit për Shkodrën nuk gjendet një e dhënë e tillë por ai duhet marrë në formën e pohimeve romantike që karakterizojnë kujtimet dhe shënimet e shekullit të XIX përsa i përket idealeve të lirisë kombëtare të popujve.

Shkodra si një nga qendrat më të mëdha administrative të popullsisë shqiptare në shekullin e XIX ishte kthyer dhe një qytet kozmopolit ku kishin gjetur strehë pikëpamjet e nacionalizmit romantik, shteformimit, rilindjes italiane e revolucionit të vitit 1848.

Skicimi i galerisë së personazheve historikë shqiptarë që ndërvepruan me botën evropiane është i vështirë pasi duhen gjurmuar tekste dhe autorë të shekullit të XIX, ndonjëherë dhe në dorëshkrime.

Gjithësesi tekste të tilla si të Lear apo Dr Seminit na lejojnë që të kemi mundësinë për të hedhur dritë mbi disa nga këta personazhe të rëndësishëm që mbizotëruan në jetën publike të Shkodrës si familja Bonati, Pashko Vasa, Dr Semini, Hodo Sokoli.

Ndërveprimet e tyre shoqërore shpesh herë ndikuan dhe në farkëtimin e identitetit shqiptar që vinte si në të gjitha rastet në Evropën Lindore si një shumësi e identiteteve të ndryshëm kulturorë.

Bibliografi:

1- Agron Alibali. NJË INCIDENT DIPLOMATIK NË SHKODËR – MARS 1865. www.peizazhe.com. dt. 13 Korrik 2021

2- Andre Hammond, The uses of Balkanism: Representation and Power in British Travel Writing, 1850-1914, The Slavonic and East European Review, Vol.82,No.3 (Jul.,2004).

3- Afrim Q. Karagjozi, Eduard Liri, Botimet Enciklopedike, Tiranë, 1997

4- Barbara Jelavich, The British Traveller in the Balkans: the Abuses of Ottoman Administration in the Slavonic Provinces, The Slavonic and East Review, Vol.33, No. 81 (June.,1955)

5- Kristo Frashëri, Historia e Qytetërimit Shqiptar, Akademia e Shkencave: Tiranë, 2008.

6- Ymer Jaka. Biibliografi. Pashko Vasa. Vepra I, Botimet Toena, Tiranë, 2009, fq 55-56.

ANSAMBLI “VATRA”, TRI DEKADA VEPRIMTARI ATDHETARE E KULTURORE PËR RUAJTJEN DHE PROMOVIMIN E KULTURËS SHQIPTARE NË MËRGATËN E ZVICRËS

July 1, 2025 by s p

Patrioti Shaban Haliti rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës “VATRA”, New York, historinë e themelimit të Ansamblit “Vatra” në Zvicër që daton që nga viti 1993, aktivitetet kulturore, patriotike, atdhetare e komunitare me qëllim për të ruajtur gjuhën, kulturën, historinë dhe traditën shqiptare në mërgatën e Zvicrës. Me patriotin Shaban Haliti bisedoi editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIA E THEMELIMIT TË ANSAMBLIT “VATRA”

Ansambli “Vatra” daton që nga viti 1993 kur një grup bashkëatdhetarësh formuan Klubin shqiptarë “Vatra” e që një vit më vonë një grup entuziastësh dhe artdashës themeluan seksionin e kulturës e që menjëherë më vonë mori emrin Ansambli i sotëm “VATRA” pra pikërisht në tetorin e vitit 1994 filluan hapat e parë të vallëzimit shqip nga Nexhmedin Isufi, Arsim Berisha, Ilmi Luma, Rexhep Dreshaj e shumë të tjerë të cilët e lindën dhe konsoliduan një Ansambël i cili për plot 30 vite dha kontribut të pa parë në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave tona kulturore. Pra në këtë “Vatër” gjetën veten qindra aktivistë, artistë, valltarë e koontribues që e kam të pamundur ti përmendi me emra të përvetshëm sepse jan një armatë e tërë patriotësh. Për ti veçuar janë përpos themeluesve të lartpërmendur edhe kryetarët që e morën barrën dhe e koordinuan këtë Ansambël e që ishin Arsim Berisha, i ndjeri Bajram Oruqi, Nexhmedin Isufi dhe kryetari aktual i cili filloi hapat e parë të vallzimit në Vatër për ti mbetur besnik deri më sot, Lulzim Krasniqi, një valltar dhe aktivist i pandalshëm. Kurse unë isha në kontakte të ngushta që nga themelimi, përcjella dhe përkraha shumë manifestime dhe organizime të Ansamblit e për tu përqëndruar si përfaqësues i këtij Ansambli që nga viti 20012 e deri më sot e që për mua është një nder i veçantë.

VEPRIMTARITË KRYESORE ARTISTIKE QË ZHVILLONI GJATË VITIT

Veprimtaria kryesore artistike e kulturore dhe qëllimi i Ansamblit “Vatra” ishte dhe është edhe sot e kësaj dite kultivimi dhe prezentimi i valleve, këngëve dhe kulturës së mirëfilltë shqiptare këtu në shtetin Helvetik. Nuk mund ti përmendi me emra se janë shumë kontributorë por kryesia dhe aktivistët e Ansamblit VATRA meritojnë shumë respekt të veçantë dhe janë shtylla kryesore e Ansamblit si Zhuj Gashi, Driton Zeqiraj, Rexhep Dreshaj, Gzim Dani e shumë tjerë.

ROLI I “VATRËS” NË KOMUNITETIN SHQIPTAR PËR RUAJTJEN E TRADITAVE E KULTURËS KOMBËTARE

Vatra ka luajtur një rol jashtëzakonisht të madh në rajtjen dhe përcjellja e vlerave tona te gjeneratat e reja që lindin dhe rriten këtu. Pra thjeshtë kontributi dhe përkushtimi i ruajtjes së gjuhës, traditave dhe vlerave tona kombëtare posaçërisht te gjeneratat e reja. Ne motivojmë, rekrutojmë dhe ua mësojmë fëmijëve vallet, këngët, recitimet dhe gjuhën shqipe.

BASHKËPUNIMI ME ORGANIZATAT E TJERA SHQIPTARE PËR TË RRITUR PATRIOTIZMIN DHE ATDHETARINË TE SHQIPTARËT E MËRGUAR

Ansambli “Vatra” ka bashkëpunim me shumë Ansamble shqiptare, shkolla shqipe e shoqata shqiptare këtu në Zvicër dhe më gjerë gjithëandej ku ka shqiptarë dhe jemi shumë të hapur për të gjithë ata që kontribuojnë në ruajtjen e kulturës sonë kombëtare.

ANSAMBLI “VATRA”, VLERËSIMET DHE PJESËMARRJET NË AKTIVITETE KOMBËTARE E NDËRKOMBËTARE

Ansambli “Vatra” ka marrë pjesë gjithëandej Europës nëpër festivale e festa kombëtare dhe ndërkombëtare. Vlen të përmendet pjesëmarrja në festivalin gjithëkombëtarë të Berlinit në vitin ku Vatra mori çmimin e parë të jurisë, pastaj festivalin e Gjirokastrës në 2009 disa herë në festivalin e Klinës, në Zarë të Kroacisë, në Kongreshaus Zürich në festivalin e kombeve që mbahej nëpër Europën juglindore, dhe më të veçantat janë edhe në vitin 2022 në festën më të madhe tipike Zviceriane e quajtur Schwingfest apo në shqip festa e mindjes e pehlivanëve ku Vatra ishte Ansambli i parë i një kulture jo vendore i cili përformoj para dhjetëra- mijëra të pranishmëve. Dhe së fundi edhe në festën shumë tradicionale të quajtur Albanifest e cila ka një tradit qindra vjeçare dhe gjithashtu Ansambli Vatra në vitin 2024 dhe 2025 ishte Ansambli i parë shqiptar i cili prezentoi me krenari kuzhinën, kulturën dhe traditën shqiptare për tri ditë me radhë.

PROJEKTET E BINJAKËZIMIT PËR TË ARDHMEN E ANSAMBLIT “VATRA”

Ne kemi pas dhe kemi bashkëpunim me ansamble dhe shoqata shqiptare në mënyra të ndryshme por nuk kemi ndonjërën për ta veçuar konkretisht. Shpresojmë në të ardhmen të thellohen kontaktet dhe bashkëpunimet gjithandej ku veprojnë shoqatat shqiptare dhe ne jemi shumë të hapur dhe mirëpresim dhe admirojmë secilin kontribut kombëtar.

Një javë pas marrëveshjes së brihtë të paqes Izrael-Iran: Misteri mbetet?

July 1, 2025 by s p

Analizë nga Rafael Floqi /

Ka kaluar një javë që kur Shtetet e Bashkuara të Amerikës arritën të shtyjnë Izraelin dhe Iranin drejt një armëpushimi, duke i dhënë fund një konflikti të përgjakshëm 12-ditor që rrezikoi të përfshinte në flakë jo vetëm Lindjen e Mesme, por edhe stabilitetin global.

Paqja e brishtë, e ndërmjetësuar nga Uashingtoni menjëherë pasi avionët amerikanë hodhën bomba të rënda prej 30,000 paundësh mbi tri objekte kyçe bërthamore të Iranit, deri tani po mbahet. Por në horizont shfaqen ende shumë pikëpyetje.

Sa pas është çuar Irani në programi i tij bërthamor?

Presidenti amerikan Trump deklaroi se tre objektivat iraniane të goditura nga sulmet amerikane ishin “shkatërruar plotësisht”. Sekretari i tij i mbrojtjes pohoi se ishin “rrënuar”. Por një raport paraprak i Agjencisë së Inteligjencës së Mbrojtjes të SHBA-së tregon se edhe pse objektet në Fordo, Natanz dhe Isfahan pësuan dëme të mëdha, ato nuk u asgjësuan tërësisht.

Kreu i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike, Rafael Grossi, deklaroi se objektet iraniane për pasurimin, konvertimin dhe trajtimin e uraniumit janë “dëmtuar në një shkallë të rëndësishme”, por shtoi se “diçka ka mbetur ende në këmbë” dhe se “nëse Irani dëshiron, mund t’i rifillojë ato procese”. Vlerësimi i plotë i dëmeve do të varet nga gatishmëria e Teheranit për të lejuar inspektorët ndërkombëtarë të hyjnë në terren.

Si do të jenë marrëdhëniet e ardhshme SHBA-Iran?

Pas marrëveshjes së armëpushimit, Trump foli me tone të zbutura, duke lënë të hapur mundësinë e lehtësimit të sanksioneve të ashpra ndaj Teheranit dhe madje parashikoi që Irani mund të bëhet një “komb i madh tregtar” nëse heq dorë njëherë e përgjithmonë nga programi i tij bërthamor.

Por kjo fjalë e ëmbël nuk zgjati shumë. Udhëheqësi suprem iranian, Ajatollah Ali Khamenei, në daljen e tij të parë publike pas njoftimit të armëpushimit, tha se Irani i kishte dhënë “një shuplakë fytyrës së Amerikës”. Trump reagoi me cinizëm, duke thënë se Khamenei duhet të pranojë që “Irani u rrah keq”, dhe shtoi se nuk do të shqyrtonte ndonjë heqje të menjëhershme të sanksioneve për shkak të retorikës përçmuese të Khameneit.

Zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë konfirmojnë se SHBA dhe Irani janë në kontakt paraprak për të rinisur bisedimet që kishin ngecur kur Izraeli filloi të bombardonte objektiva iraniane. Megjithatë, ministri i jashtëm iranian Abbas Araghchi e mohoi se ka një marrëveshje për të rifilluar zyrtarisht negociatat. Është ende e paqartë nëse udhëheqësia iraniane është gati të rikthehet në tryezën e bisedimeve, sidomos nëse Trump ngul këmbë që Irani të heqë dorë madje edhe nga pasurimi i uraniumit për qëllime civile.

Vetë Trump ka dhënë sinjale kontradiktore, duke thënë në një samit të NATO-s: “Mund të nënshkruajmë një marrëveshje, por nuk mendoj se është edhe aq e domosdoshme.”

Çfarë roli do të luajë Khamenei në këtë kontekst?

Shëndeti i përkeqësuar dhe paraqitja e zbehtë e Khameneit së fundmi kanë ngritur pikëpyetje mbi shkallën e angazhimit të tij në raportet SHBA-Iran dhe në përgjigjen e Teheranit ndaj sulmeve amerikano-izraelite. Megjithatë, edhe pse javët e fundit u raportua se kishte qëndruar në bunker për shkak të kërcënimeve ndaj jetës së tij, nuk ka shenja se ai nuk e kontrollon ende plotësisht aparatin ushtarak dhe shtetëror iranian.

Khamenei ka sunduar tri herë më gjatë se pararendësi i tij, Ruhollah Khomeini, dhe ka ndikuar ndoshta edhe më thellë në jetën e mbi 90 milionë iranianëve. Ai ka konsoliduar regjimin e “mullahëve”, duke u bërë autoriteti absolut në sytë e krahut radikal, vetëm një shkallë poshtë Zotit. Po ashtu, ai e ka shndërruar Gardën Revolucionare në forcën më të fuqishme të ushtrisë dhe politikës së brendshme të Iranit.

Si mund të hakmerret Irani?

Sulmet raketore të Iranit mbi një bazë amerikane në Katar, të ndërmarra si përgjigje ndaj bombardimeve, u cilësuan nga Uashingtoni si një përpjekje gjysmake për të shpëtuar fytyrën. SHBA ishte paralajmëruar dhe raketat u asgjësuan lehtësisht.

Por kërcënimi iranian mbetet i madh, sidomos nëpërmjet luftës kibernetike. Hakerë të lidhur me Teheranin kanë shënjestruar tashmë banka amerikane, kontraktorë të mbrojtjes dhe kompani të industrisë së naftës , edhe pse deri tani nuk kanë shkaktuar ndërprerje të mëdha të infrastrukturës jetike. Departamenti i Sigurisë Kombëtare të SHBA lëshoi javën e kaluar një paralajmërim publik mbi kërcënimet në rritje kibernetike nga Irani, ndërsa Agjencia Amerikane për Sigurinë Kibernetike u bëri thirrje operatorëve të sistemeve të ujit, tubacioneve dhe centraleve elektrike të qëndrojnë në gatishmëri maksimale.

A do të zgjasë ky armëpushim?

Paqja mbetet tepër e brishtë. Menjëherë pas sulmeve, Trump telefonoi Netanyahun dhe i bëri të qartë se SHBA nuk kishte ndërmend të ndërmerrte më aksione të reja ushtarake. Nga ana tjetër, Netanyahu paralajmëroi se Izraeli do të godasë sërish “nëse dikush në Iran përpiqet të ringjallë këtë projekt”.

Marrëveshja e armëpushimit nuk përfshin ndonjë angazhim nga Irani për çmontimin e programit të tij bërthamor. Khamenei madje tha se sulmet “nuk bënë asgjë të rëndësishme” ndaj këtyre kapaciteteve. Trump u shpreh me besim se “gjëja e fundit që Irani po mendon tani është uraniumi i pasuruar”. Por ai pret që Irani të lejojë inspektorë ndërkombëtarë të konfirmojnë se programi nuk do të rifillojë, qoftë nga IAEA, OKB apo ndonjë organ tjetër që “ne e respektojmë, përfshirë vetveten”.

A do të arrijë Trump të shtyjë Netanyahun drejt një marrëveshjeje për Gazën?

Presidenti amerikan rrezikoi shumë me vendimin e tij për të urdhëruar sulmet ndaj “fortesave bërthamore” të Iranit. Gjatë fushatës ai kishte premtuar se do të përfundonte shpejt luftën brutale të Rusisë në Ukrainë dhe konfliktin Izrael-Hamas në Gaza, por ende nuk ka gjetur një zgjidhje për asnjërën. Ai gjithashtu kishte premtuar të mbante SHBA larg konflikteve të huaja.

Megjithatë, pas mbështetjes që i dha Izraelit me sulmet kundër Iranit, Trump , në biseda me Netanyahun dhe liderë të tjerë botërorë , ka bërë të qartë se dëshiron të arrijë një marrëveshje së shpejti. “Ne mendojmë se brenda javës së ardhshme do të arrijmë një armëpushim”, tha ai të premten për gazetarët, pa dhënë më shumë detaje.

Ndërkohë, ministri izraelit i Çështjeve Strategjike Ron Dermer do të udhëtojë në Uashington për të diskutuar me zyrtarët e lartë të administratës mbi një armëpushim në Gaza, Iranin dhe çështje të tjera.

Në fund të kësaj jave të parë të “paqes”, bota rri pezull. Shumë pyetje ende nuk kanë përgjigje, ndërsa çdo palë, në Teheran, Tel Aviv apo Uashington, duket se përpiqet të imponojë narrativën e vet.

E ardhmja e këtij armëpushimi , dhe e gjithë rajonit, mbetet e varur në fije të perit.