dgreca – Page 2043 – Dielli

Dekorimi i kater figurave te shquara antikomuniste

April 29, 2017 by dgreca

Nga Reshat Kripa/Me daten 18 prill 2017 ne Presidence u zhvillua ceremonia e dekorimit te kater figurave te shquara te nacionalizmit shqiptar, zoterinjve Isuf Hysenbegasi, Kudret Kokoshi dhe Hysni Alimerko ( pas vdekjes) me urdherin ‘Nderi i Kombit” si dhe te zotit Avni Xhomaqi me “Dekoraten e Arte te Shqiponjes”.Fort i nderuari Shkelqesia Juaj zoti President i Republikes.

Me lejoni t’ju falenderoj per dekorimin qe i bete ketyre kater figurave te shquara te rezistences antikomuniste ne Shqiperi. Veprimi juaj nuk eshte vetem nje nder qe u behet ketyre figurave por eshte gjithashtu nje vleresim i madh qe i beni gjithe shtreses se te perndjelurve politike. Dua te theksoj se ky nuk eshte rasti i vetem qe ju keni ndermare inisiativa te tilla dhe ne e vleresojme qendrimin tuaj per kete veprim. Ndaj ju faleminderit edhe nje here i nderuar zoti President.

Por cili eshte kontributi i ketyre figurave qe merituan nderimin nga ana juaj? Dua te perqendrohem ne disa çaste te veçanta qe karakterizojne karakterin dhe veprimtarine e tyre dhe keto jane ngjarje qe i kam mbijetuar vete se bashku me ta ose qe m’i kane rrefyer miqte e tyre me te ngushte.Me lejoni pra te filloj;

Isuf Hysenbegasi/

Isuf Hysenbegasi lindi në vitin 1913 në Starovë të Pogradecit. Ishte biri i Jasharit, një luftëtar i vendosur kundër pabesive greke që, në atë periudhë, ndesheshin në çdo hap që hidhte atdheu. Ati i tij i shkolloi të dy djemtë. Isufin e dërgoi në Romë, në Universitetin Shtetëror, që më vonë do të merrte emrin “La Sapienza”, në fakultetin e mjekësisë në vitin 1932, ku u laureua për doktor në mjekësi dhe kirurgji me rezultate të larta. Nga 100 pikë të mundshme mori 97. Një rezultat me të vërtetë i mrekullueshëm.

7 prilli i vitit 1939 e gjen në Tiranë.Është njëri nga tetë anëtarët e komisionit të të rinjve që shkuan për të kërkuar armë në pallatin mbretëror, por mbreti tashmë kishte ikur.

Në vitin 1941 shkon për specializim në Itali. Dikush i propozon që të vishej mjek ushtarak në frontin italo-grek, kundrejt një page të konsiderueshme. Doktori përsëri refuzoi. Rezultati ishin tetë muaj internim në ishullin Capraia ne Firence..

Viti 1945 e gjen në klinikën e tij në Tirane ku, në fund të dhjetorit 1946, arrestohet. Pas dy vjet torturash të tmerrshme në hetuesi, përballë të cilave qëndroi i paepur, dënohet nga Gjykata e Lartë Ushtarake me pushkatim. Pak më parë kishte vdekur nga torturat në hetuesi i vëllai Feriti. Kjo bëri që me vendim të Kuvendit Popullor, vendimi t’i kthehej në burgim të përjetshëm. Lirohet pas nëntë vjet burg.

U lirua në fund të vitit 1955 dhe u emërua të punonte në qytetin e Vlorës. Vlonjatët nuk do ta harrojnë kurrë figurën e ndritur të tij dhe në mënyrë të veçantë ish-të burgosurit politikë të cilëve ai u qëndroi gjithmonë në krah.:

I mbylli sytë më 4 tetor 1988. I mbylli i qetë, pa iu rënduar njeriu, pa u ankuar. I mbylli siç i mbyllin burrat e mëdhenj. Por i mbetën dy brenga pa u plotësuar. E para që nuk pa ditën e rilindjes së atdheut, ditën e demokracisë, së cilës i ishte përkushtuar dhe që do të vinte pas dy vitesh dhe e dyta për djalin e vetëm, Enin, që nuk kishte mundur t’i trasmetonte profesionin e tij, profesionin e mjekut, për të cilin ai kishte punuar gjithë jetën.

Megjithatë të dy këto dëshira u plotësuan, ndonëse ai nuk mundi t’i gëzonte. Shqipëria e shpërtheu perden e hekurt që e kishte ngujuar për gati një gjysëm shekulli, ndërsa Eni, me përkujdesjen e jashtëzakonshme të nënës së tij të nderuar, fisnikes Gjyltere Hysenbegasi, sot punon në profesionin e mjekut në Romë, duke ndjekur shembullin e të atit.Kudret Kokoshi/

Lindi në vitin 1908 në qytetin e Vlorës. Bir i një familje të madhe qytetare me tradita të pasura patriotike, nacionaliste dhe intelektuale. Lindi në ato vite kur Shqipëria përgatitej për të firmosur aktin më të madh të historisë së saj, që nga koha e Skënderbeut legjendar, aktin e pavarësisë kombëtare, ku krahas firmës së Plakut të Vlorës, do të vihej dhe ajo e Qazim Kokoshit, xhaxhait të tij. Do të ishte përsëri ky një nga ata që do të formonin treshen drejtuese Osmën Haxhiu, Qazim Koculi dhe Qazim Kokoshi në luftën patriotike të Vlorës më 1920, për të vazhduar me aktivitetin e tij patriotik deri sa do ta mbyllte jetën e tij në burgun e Vlorës më 1946 si kundërshtar i regjimit komunist.

Që kur ishte fëmijë Kudreti, i ati Hasan Efendiu, e kishte njohur karakterin dhe intelektin e të birit. E dërgoi në Romë ku kreu studimet e mesme dhe të larta, duke u laureuar ‘’Doktor në jurisprudencë‘’ në vitin 1933.

7 Prilli 1939 e gjen anëtar të gjykatës së shkallës së parë në Korçë. Më vonë shkon po me këtë detyrë në Shkodër dhe Tiranë. U angazhua në radhët e Ballit Kombëtar si anëtar i qarkorit të Vlorës dhe mori pjesë në të gjitha aktivitetet kryesore të tij.

Në vitin 1941shkon në Kosovë për organizimin e gjykatave të atjeshme.

Më 28 nëntor 1942 është në ballë të demonstratës së madhe antifashiste të zhvilluar në Prizren.

Gushti i vitit 1943 e gjen ne Mukje, në konferencën historike.

Ne fund te dhjetorit 1944, duke u kthyer nga kampi i internimit ne kufirin Austro-Hungarez arrestohet dhe i lidhur i dorëzohet Shefqet Peçit në kufirin shqiptar.

Kështu për Kudretin filloi kalvari nëntëmbëdhjetë vjeçar i vuajtjeve të burgut të Burrelit.

Kudret Kokoshi ndërroi jetë më 26 prill 1991.

Hysni Alimerko/
Lindi ne Tragjas te rrethit te Vlores ne 19 Janar 1919. Mesimet e shkolles fillore i kreu ne Vlore , me tej vazhdoi te ndjeke shkollen Teknike Amerikane te Harry Fultz deri ne 1935. Studimet e mesme i kryeu ne shkollen Normale te Elbasanit deri ne 1939.

Ndjek dhe perfundon shkelqyeshem studimet e larta Universitare ne Firenze te Italise deri ne 1943, ku titullohet Profesor ne Letersi-Histori. Njohes shume i mire i tre gjuheve te huaja Anglisht,Frengjisht dhe Italisht.

Pas perfundimit te studimeve universitare, emerohet si arsimtar ne Prishtine. Kthehet ne Vlore ku perfshihet ne levizjen antifashiste te Ballit Kombetar.

Merr pjese si degjues ne Konferencen e Mukjes, 1-2 Gusht te 1943. Nga Shtatori i 1943 zgjidhet si Sekretar i Komitetit Qarkor te Ballit Kombetar deri ne fund te vitit 1944

Ne fillim te vitit 1945 emerohet profesor ne gjimnazin e Elbasanit. Ne 1946 transferohet per ne gjimnazin e Tiranes dhe ne Nentor te po atij viti transferohet ne gjimnazin e Peshkopise

Me 16 maj te 1947 arrestohet si pjesemarres i grupit te ashtuquajtur te “Bashkimi Demokratik” .

Me 21 nentor 1947 me Vendim te Gjykates Ushtarake te Elbasanit denohet me vdekje. . Denimi kthehet me burgim te perjetshem dhe pune te detyruar nga Gjykata e Larte. Vuan 20 vjet ne burgun e Burrelit deri ne 1964.Pas perfundimit tedenimit lirohet dhe punon si punetor i thjeshte per 16 vjet ne Fabriken e Tullave Vlore deri sa del ne pension.Ne fillim vitet ’90 perfshihet dhe jep kontribut familjarisht ne levizjet antikomuniste. Mer pjese ne organizimin e Shoqates se ish te Perndjekurve Politike ku zgjidhet kryetar per degen e Vlores dhe njekohesisht Nenkryetar i Pergjithshem i Shoqates Kombetare te ish te Perndjekurve Politike deri ne vitin 1995. Ne zgjedhjet e para demokratike per administrimin lokal te vitit 1992 zgjidhet anetar i Keshillit te Bashkise Vlore dhe njekohesisht Kryetar i Grupit te Partise Demokratike deri ne 1996.

Nderroi jete ne moshen 83 vjeçare ne Mars 2002

Avni Xhomaqi/

Lindi me 18 dhjetor 1924 në fshatin Bejkovë të Kolonjës në një familje me tradita të pasura nacionaliste.Ne vitin 1943, i ati i tij Zenel Xhomaqi rreshtohet ne rradhet e çetws balliste qw drejtohej nga Safet Butka

Me krijimin e organizates se Ballit Kombetar edhe Avniu bashkohet me këtë organizatë.

Zenel Xhomaqin e arrestuan në fillim të vitit 1945. E dënuan me vdekje me pushkatim.

Me 23 maj 1945 arrestohet dhe Avniu. Vendimi, Avni Bejkova me vdekje me pushkatim. Më prapa ky dënim u kthye në burgim të pëtrletshëm.

Në 1946, Avni Bejkovën e dërguan në Burgun e Burrelit. U lirua pasi kreu 20 vjet në këtë burg. Por odisea e persekutimit nuk mbaroi këtu. E internuan në fshatrat e Elbasanit ku qëndroi deri në përmbysjen e sistemit totalitar.

Menjeherë sapo u krijua Shoqata e të Dënuarve dhe të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, me në krye të nderuarin Osman Kazazi, u bashkua me të duke mbajtur postin e anëtarit të kryesise kombetare, post të cilin e ruan deri në ditët tona.

* * *

Prill 1953. Kampi i punës së detyruar Vlashuk. Djali gjashtë vjeçar i toger Ademit, operativit mizor të kampit, ishte sëmurë rëndë. Një ftohmë e tmerrshme e kishte shpënë në buzë të varrit, me gjithë kujdesin që kishte treguar doktor Isufi. Shpëtimi i vetëm ishte inxheksioni me penicilinë oleoze, një medikament i kohëve të fundit që vinte nga SHBA. Një të tillë kishte avokati Jani Ikonomi nga Narta, një i burgosur politik. Togeri e mësoi një gjë të tillë dhe iu lut doktorit t’ia merrte duke i premtuar se do t’ia kthente përsëri.Ujku ishte shndërruar në dele. Doktori ndërhyri, e mori penicilinën dhe ia injektoi fëmijës që u shërua, por bashkë me sëmundjen togeri harroi edhe premtimin. Delja ishte kthyer përsëri në ujk

Pas pak kohe u sëmur rëndë Bejo Vrazhdua nga Bolena. Edhe për këtë rast shpëtimi ishte penicilina oleoze. Doktori i kërkoi togerit të mbante premtimin, por ai ishte i atij brumi që premtimet i hidhte në koshin e plehrave pa e vrarë farë ndërgjegja, sepse nuk kishte ndërgjegje. Në fillim të qershorit Bejua mbylli sytë. Ajo ishte një ditë zie për gjithë kampin.. Më i prekuri, më i revoltuari ishte doktori. Një i burgosur, një nga ata që fjalën e fundit e thonë në fillim, i tha një fjalë të rëndë. Doktori iu përgjigj:

– Unë jam mjek. Detyra ime është të shëroj çdo të sëmurë, i kujtdo kraho qofte, aq më tepër kur ai është fëmijë. Ndoshta një ditë këtij djali do t’i vijë rëndë për xhestin e të atit.

Nuk dihet nëse ky djalë rron apo jo dhe se çfarë mendon për të atin, por po të jetonte duhej ta dinte se jeta e tij është ngritur mbi vdekjen e dikujt tjetër.

Maji i vitit 1954. Kampi i punës së detyruar Shtyllas. Sulejman Dizdari e ndjeu veten të sëmurë Ishte i pafuqishëm dhe me temperaturë. Doktori e pa dhe vendosi ta shtronte në infermieri. Por e ndaloi toger Ademi. Sulejmani bënte pjesë në forcat që duhej të shkonin në punë. Doktori u mundua shumë, bile u ndesh shumë ashpër me togerin, por ishte e pamundur. I sëmuri u detyrua që i mbajtur nga shokët të nisej. Por ai nuk ishte në gjendje të punonte. Duke shtyrë karron u rrëzua dhe nuk ngrihej dot më. Togeri urdhëroi disa të dënuar ordinerë ta mbulonin me dhe. Dëgjoheshin rënkimet e mbytura të Sulejmanit, por askush nuk kishte mundësi ta ndihmonte. Rojet nuk lejonin t’i afroheshe. Ai u mbulua me dhe duke patur jashtë vetëm kokën. Në mbarim të orarit të punës shokët e tij e nxorrën nga dheu dhe duke e mbajtur në krah e çuan në kamp. Atje shkëlqeu gjenia e doktorit. Ishte merita e tij nëse Sulejman Dizdari u kthye përsëri në jetë. Doktor Isuf Hysenbegasi me përkushtimin e tij, me vetëmohimin e tij e ringjalli përsëri

Shtatori i vitit 1955 në kampin e punës së detyruar të Bulqizës. Me nismën e doktor Isuf Hysenbegasit u organizua fshehurazi një pasdite përkujtimore kushtuar tridhjetepesë vjetorit të luftës së Vlorës. Në atë pasdite nuk pati fjalime dhe kumtesa. Nuk pati kokteje dhe darka. Në vend të koktejit ishte çaji i ftohtë pa sheqer, dhe në vend të kumtesave ishin vargjet e mikut të tij, poetit të burgosur politikë Kudret Kokoshi, një figurë tjetër e shquar e nacionalizmit shqiptar. U deklamuan ‘’Toto Bolena’’ dhe ‘’Epopeja’’, ‘’Luftëtarit të Kombit’’ dhe ‘’Vegimi epik’’, ‘’Vlorës’’ dhe ‘’Këngën më të bukur këndoj’’, ‘’Spartaku’’ dhe ‘’Neroni’’, ‘’Nënës’’ dhe ‘’Gruas shqiptare’’, “Një ditë vjeshte “ dhe të tjera. Natyrisht atë natë dhe netë të tjera të gjithë përfunduan në qeli.

* * *

Në kohën kur Kudreti studionte në Itali për drejtësi në ambjentet studentore të asaj kohe shqiptarët konsideroheshin inferiorë në krahasim me studentët e vendeve të tjera. Një gjë e tillë nuk kishte si të mos binte ndesh me karakterin e Kudretit dhe të miqve të tij. Ndaj vendosën që t’i sfidojnë. Organizuan një konferencë në të cilën përveç profesorëve dhe studentëve të universitetit, morën pjesë edhe disa nga mendjet më të ndritura të asaj kohe në Romë. Kumtesën kryesore e mbajti Kudreti.

Foli e foli me oratorinë e tij për Shqipërinë dhe shqiptarët, për shqipet dhe vendin e tyre, për doket dhe zakonet e këtij populli, për besën dhe nderin e shqiptarit. Foli për Pirron dhe Teutën, per Skënderbeun dhe Ismail Qemalin, për Faik Konicën dhe Fan Nolin. Foli per Bilbilenjtë që ‘’vanë në litare vetë‘’ duke dredhur cigaren. Në fund foli për historinë e malësorit krenar që luftonte pa u epur para hordhive pushtuese otomane. Dikur malësori trim kapet nga koshadhet turke dhe dërgohet para trikëmbëshit. Në ekzekutimin e tij merr pjesë edhe valiu i krahinës. Në momentin e hedhjes së litarit ai, gjithë fodullëk, i drejtohet me ironi malësorit:

– Eh or mik, a e ke ndjerë veten ndonjëherë më ngushtë se sot?

Malësori i qetë, pa i lëvizur qepalla, i përgjigjet rëndë rëndë me një krenari mospërfillëse:

– Po mor zotni! E kam ndier atëhere kur më ka ardhë miku për darkë dhe nuk kam patun as bukë dhe as krypë per t’i nxjerrun.

Suksesi ishte i jashtëzakonshëm. Që nga ajo ditë nëpër gazetat e kohës filloi të shkruhej për Shqipërine dhe shqiptarët.

Në mars 1944 ndodhej në Kosovë, ku arrestohet nga gestapua dhe internohet në kampet e shfarrosjes në Prishtinë dhe, më pas, në kufirin Austro-Hungarez. Lirohet nga forcat aleate në fund të dhjetorit 1944. Mori rrugën e kthimit. Rrugës spiunohet nga agjentët shqiptarë të UDB-së. Arrestohet dhe i lidhur i dorëzohet Shefqet Peçit në kufirin shqiptar.

Nje farsë e vërtetë gjyqi i zhvilluar kundër tij. U quajt antishqiptar dhe bashkëpuntor i fashizmit. Lakejtë e regjimit lëshonin thirrje histerike. Prokurori çirrej dhe hakërrohej. Kudreti në vend që të revoltohej apo të mbrohej me termat juridike për të cilat ishte mjeshtër, u drejtohej me vargjet e tij që i kish shkruar pas demonstratës së zhvilluar në Prizren:

Mallkuar qofsh, Benito Musolini!

Një zë nëmës shpërthen nga çdo stërkalë,

Mallkuar qofshi ju që vdekjen bini,

Dhe nëma ushton nga mali në mal.

* * *

Po afronte festa e flamurit, 28 nentori i vitit 1991. Shoqata e te perndjekurve politike Vlore vendosi te mos lejonte qe ne shtizen e flamurit te ngrihej ai me yll. Per kete, me nismen e kryetarit te saj, Hysni Alimerko, u organizua nje takim me forcat e djathta, Partine Demokratike, Republikane dhe Bashkimin e Sindikatave te Pavarura e Shoqaten “Çameria”. Iu dergua nje kerkese Komitetit Ekzekutiv Pluralist ku shumicen e kishin ish-komunistet te cilen ai e refuzoi.

Me 27 nentor, me urdher te Komitetit u ngrit flamuri me yllin e kuq. Por Vlora kishte djem te gjalle. Xhemal Mustafaraj, ish- i denuar politike dhe Fadil Ndreu, lindur dhe rritur ne internim, hipen ne shtizen e flamurit, grisen yllin e kuq dhe e ngriten ate pa yllin e urryer. Ne mbremje komiteti u detyrua te pranonte qe te nesermen te ngrihej flamuri pa yll.

28 nentor. Suita e drejtuesve te Komitetit Ekzekutiv po drejtohej per te ngritur flamurin. Te porta e lulishtes, nje grup ish-te burgosurish politike me ne krye kryetarin Hysni Alimerko i dolen para dhe i thane:

Duart e atyre qe kane ngritur flamurin e komunizmit nuk do te ngrene

flamurin e Ismail Qemalit! Ky flamur eshte i yni

Flamurin e ngriten duart e pastra te Altin Kokoshit, djalit 17 vjeçar te Burim Kokoshit, ish- i burgosur politike dhe nipit te Qazim Kokoshit, firmetar i aktit te pavaresise me 1912.

Ne ato çaste nga syte e Hysniut filluan te rridhnin dy pika lot.

Mos harroni, ne ate kohe Kuvendi i Shqiperise nuk e kishte vendosur ende heqjen e yllit nga flamuri.

* * *

Avni Xhomaqin e arrestuan më 23 maj 1945. E morën para syve të ngrirë nga tmerri i të vëllait katërmbëdhjetëvjeçar, Hasanit dhe e çuan në komandën e vendit. E futën në birucë.

Kështu erdhi dita e gjyqit, por Avniu nuk e kishte firmosur procesverbalin. Pasdite hetuesit bënë gjithçka që ai të firmoste një procesverbal tjetër, më të zbutur por ai nuk pranoi. “Nuk dua të më vrisni me duart e mia!”, u tha. E hodhi firmën vetëm në një variant të hartuar siç deshte ai. Gjithçka u mbyll pak minuta para se të niste seanca gjyqësore.

U dha vendimi, Avni Xhomaqi me vdekje me pushkatim. Më prapa ky dënim u kthye në burgim të pëtrletshëm. Ndërkohë i ati ishte ekzekutuar.

Në 1946, Avniun e dërguan në Burgun e Burrelit. U lirua pasi kreu 20 vjet në këtë burg. Por odisea e persekutimit nuk mbaroi këtu. E internuan në fshatrat e Elbasanit ku qëndroi deri në përmbysjen e sistemit totalitar.

Menjeherë sapo u krijua Shoqata e të Dënuarve dhe të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, Avniu nuk mund te qendronte spektator. Ndergjegja e tij nuk e lejonte. Erdhi ne Tirane dhe mori pjese qysh ne konferencen e pare te shoqates, me 28 prill 1991, e cila zgjodhi në krye të nderuarin Osman Kazazi. Qysh nga Kuvendi i Pare i Shoqates dhe deri ne ditet tona Avniu ka qene anetar i Kryesise Kombetare te saj.

Eshte fati yne i madh qe sot e kemi ende ne mes tone kete figure te shquar te rezistences antikomuniste, kete enciklopedi te nacionalizmit shqiptar. Pyeteni per çfare te deshironi rreth historise se luftes se dyte boterore dhe perballjes se eger midis dy forcave, komunisteve dhe antikomunisteve dhe do te merrni nje pergjigje qe nuk do e degjonit nga asnje historian i njohur. Ate mund ta gjeni çdo mengjes duke pire kafe ne “Fast Fut Xheni” ne rrugen Ismail Qemali.

Avni Bejkova nuk ka qejf të zbresi në nivelin e fanatikëve partiakë. Ndoshta ky është edhe sekreti i mbijetimit të bindjeve të tij. Këtë bindje ai e ka edhe sot kur deklaron:

“Sa më shumë kohë shkon aq më tepër ballist bëhem”.

Ky eshte Avni Xhomaqi.

They rescued her from Nazism, Jews daughter returns to Shkodra after 74 years

April 29, 2017 by dgreca

Agostin and Sonia/

At the beginning of the summer of 1943, Shalom Adishe decided to leave Prishtina occupied by the Nazis and headed to Albania. Together with his wife, Nina and the 2-year-old daughter Sonia crossed the border as clandestines and one midnight of June landed on the ‘Dogajt e reja’ Street in Shkodra, at Agostin Çiftja café.

Çiftja, a long-standing man in outfit was closing down the bar when saw the arrivals in the street and asked them in Albanian: Where are you from?
Shalom Adishe (Adiže) did not know how to answer. Çiftja spoke again in Italian.
After a moment of hesitation, Shalom replied: “We are not Italians, we are Jews and we seek refuge to save our lifes!
Seventy-four years after this dramatic meeting, Sonia Adishe traveled with her children and grandchildren from Israel to Albania to meet Çiftja Family that saved them.
The two families met accidentally during a lunch at “Mrizi i Zanave” Restaurant in Lezha. Next to Sonia is sitting John Çiftja – the 84-year-old son of Agostin who has worked as a math professor at the University of Shkodra. He came to this meeting with family members, his sister Xhovana and her wife.
Unlike Sonja, whose memories have been told by his father, John Çiftja recalls the time when Adishe’s family fled to their home.
“This is my shelter. You will sleep in my bedroom, while me, my wife and my children will rest in the other part of the house,” he recalled his father saying to Shalom and Nina.
Their house consisted of two rooms and a kitchen. Outside the walls, the warm wind of June conveyed the echoes of the church bells and the sound coming out of the mosque minarets.
“This is Shkodra. You will stay here as you please and share everything together for good and for worse,” Agostini said, while John at the time only 11 years old claimed to be a witness of this moment.
Sonja Adishe says she has great respect for Albania and that the meeting with Xhovana, John’s sister seemed to her as she have met her mother.
“I was afraid of death so I came,” says the elderly from Israel.
“Now I know I’m going to live, because I met my people,” she adds as bursts into tears.
The names of the Çiftja relatives are found among many other Albanian families in Yad Vashem, known by Israel as “Right Among the Nations” for their contribution to the salvation of Jewish families during World War II.
At Mrizi i Zanave the families see pictures and recall that June evening that made them friends. After the capitulation of Italy, the German command was placed at the same alley near the house of Agostin Çiftja in Shkodra.-The meeting of two families in Gjon Çiftja’s home in Shkodra./

“In front of the house of Agostin and Josephine, there was a 20-meter-long building with 12 rooms,” recalled the family.
The danger was near and Shalom had to leave again.
“Only four Albanian families lived in the alley. The Germans ordered the doors of the gates to remain open. This was very worrying and dangerous. From moment to moment, Germans could go home and find friends there,” recalls John Çiftja.
The decision they took was not easy. Two adults had to leave in rural areas, while Sonja would remain in Shkodra’s home.
By the end of the war, man and woman stayed in Thumana. Agostini sent to them food and clothing, while the girl grew up with his children as part of the family. When half of Albania was liberated, Shalom Adishe and Nina decided to leave Albania.
In the forged Albanian passport, the name of Shalom was alienated in Shaban, Nina retained the name he had and also Sonja. The little girl, raised in Shkodra, was sent to her parents in Thumana and from there, they traveled to the border with Macedonia to go in Israel.

Before they parted, Augustine and Shalom exchanged a few words – as his son John recalls. “Take this tobacco box,” said at the time of the separation Agostin to Shalom.

“I do not smoke, you know,” answered Shalomi.

“Take it and keep it as a reminder, but open it to see what you have inside”, returned Augustine.

Within the box were the jewels that Adishe family left at the house of Çiftja family. Was all they had but they thought to give the jewels to Agostin for the help, but Agostin turned them back.

Almost 73 years later, Sonja returned to the place where she was at that time to show the story of her family to her three sons, Charli Shalom, Jacob and Uri.

To get to this meeting, there have been many casual circumstances and surprises. Sonja shows that she was reconnected with the family of Shkodra around the 1990s. Her mother Nina had met in Israel in an activity dedicated to the rescue of Jews the Albanian Refik Veseli, among the first to be honored for the salvation of the Jews during World War II.

“After he showed his story at that meeting, the mother said that she has a similar story related to a fammily in Shkodra. Confessed the story. He wrote a letter and handed it to him, giving the address of the house where he had been sheltered. Especially the ‘Dugajt e reja’ alley, recalls Sonja.

Upon arrival in Albania, Refik Veseli met John. The correspondence started between him and Nina.

“There are 40 letters that my mother and brother have written to each other,” she says.

Gjon Çiftja tells that when Refiku brought the letter of Nina was very emotional.

“I wrote to her quickly and quickly after ten days,” he says.

In 1992, the Çiftja family was honored in Israel for the salvation of Adishe family.

“I’m proud of this, but I’m more proud to meet my sister. It’s exciting. I can not describe it,” says John to BIRN.

The correspondence between him and Nina continued further, while the coincidences tied the two families even harder./Oculus News

Johanna Newmann died, the Jewish woman sheltered by Albanians

April 29, 2017 by dgreca

Johanna Neumann, the wife that survived the Holocaust sheltered and protected by the Albanians, who played an important role in recognizing and assessing Albania’s contribution in saving Jews during World War II, died on Wednesday at the age of 86-years-old in Washington DC.

She was surrounded by her man David, her children and grandchildren.

In a statement by the Holocaust Museum in Washington, where Mrs Neumann worked is said that her extraordinary life was a testament to the victory of good for evil and that she touched the lives of thousands of people, confessing her life story to Inspire others for a better future.

Johanna went to Albania with her family in 1939 where she survived the Nazi Holocaust, sheltering from several families, including Pilku family.

“The Pilku family was completely exposed for our sake. The Germans might have discovered that we were Jewish and they might have suffered. There can be no words to praise all those people who rescued Jews at any cost, including some people in the so-called puppet government, such as Mustafa Kruja, who was aware of this situation. All this was dictated by Kanun and Besa. People had given the word and the word given could not be returned. They said to themselves: if I tell you that I will hide and save you, and if I do not, I will be ashamed in front of myself, in front of my family and the whole village,” she said in an interview to VOA on January, 2012.

At a ceremony in Washington in 2012, where the former Prime Minister of Albania, Sali Berisha honored the event Johanna Neumann, she spoke of her gratitude.

“The more I learn and read about the crimes that happened, the more I feel the obligation to raise the Albanians to the pedestal because what they did was extraordinary. They lived with a high morale. They told the world that when people are in need, they need help. What each does is important. Every individual who has the courage to do something to help another human being gives a great contribution,” Mrs Neumann said.

In 2014, she was honored with decoration by President Nishani.

Johanna Neumann was born into a family of merchants in Hamburg on December 2, 1930. Her family tried several times to get visas to come to the United States, but failed.

They went to Albania in 1939 where they stayed until they were liberated by the allies in 1945. They went to Italy and in 1946 she went to the United States with her mother. In 1947, her father joined the family in America. Mrs. Neumann lived in Silver Spring, Maryland, near Washington./Oculus News

Pikësynimet Sllave

April 29, 2017 by dgreca

Pikësynimet Sllave: Veshtrim i Ministrisë së Punëve të Jashtme Shqiptare në Vitin 1944./

*Hito Çako dhe Shefqet Peçi: “Shqiptarë të Kosovës, Pritni siç u ka hije Ushtrin e TITOS dhe të ENVERIT”/

Nxjerre nga “Tokat e Liruara 1941-1944: Përmbledhje dokumentesh”,

Vëllimi III nga Qerim Lita. Botim i vitit 2016 nga shtepia botuese LOGOS A, Shkup.

Me titull “Notë politike 6 maj 1944 – pikësynimet sllave”, hartuar në maj të vitit 1944 nga Ministria e Punëve të Jashtme Shqiptare, lidhur me disa deklarata dhënë opinionit demokratik perëndimor nga të deleguarit e Titos rreth shtetit të ardhshëm jugosllav.

Tiranë, maj 1944/

Në ditët e fundit, sikundër na lajmëroi radjoja e Londrës, paska arritur në Kryeqytetin e Perandorisë Britanike një gjeneral përfaqsonjës i Titos, i cili, si t’ish e natyrëshme, bëri edhe disa deklarata, mbi qëllimet dhe pikësynimet e lëvizjes nacional-çlirimtare jugosllave.

Ky Zoti gjeneral për vullnet të të kuqve të vetëemëruarit Mareshall Tito, deklaroi se, lëvizja nacional-çlirimtare jugosllave nuk synon aspak në themelin e një Republike Sovjetike në Jugosllavi, por thjeshtësisht në rikrijimin e një Jugosllavije, e cila mund të jetë edhe nën Mbretin Pjetër, në rasë se populli e kërkon këtë gjë. Në këtë Jugosllavi, që kërkon Titoja të rikrijojë, gjithënjë sipas deklaratave të zotit gjeneral, minoriteteve ungareze, italjane dhe shqipëtare, do t’u njifen të drejtat e tyre minoritare.

Sigurisht është hera e parë dhe e vetme që një përfaqsonjës zyrtar i Titos thot të vërtetën, të paktën për sa u përket pikësynimëve të lëvizjes së punëtorit të djeshëm metalurgjik dhe sot, për hir të Moskës, kryetar i lëvizjes nacjonal-çlirimtare jugosllave.

Nuk ka asnjë dyshim se lëvizja e Titos synon në rikrijimin e ish Jugosllavisë, sikundër nuk ka asnjë dyshim se edhe Jugosllavija e Titos, për sa u përket minoritetëve do të ndjekë po atë politikë të maruemes Jugosllavije, që konstatonte në sllavizimin e minoritetëve dhe veçanërisht për sa u përket shqiptarëve në çdukjen e tyre fizike me anën e masave shumë moderne për sllavët: të masakrave kolektive, të kolonizimit, të emigrimit të forcuar dhe kështu me rradhë, me që shqiptarët u-provua se është e pamundur të sllavizohen.

S’ka shumë kohë që një tjetër përfaqsonjës zyrtar i Titos, Komisari i tij për P. të Jashtme, deklaroi në Bari se, lëvizja e Titos synon një Federatë Ballkanike, pa Turqinë, pa Greqinë dhe pa Rumaninë, por vetëm me bashkimin e Jugosllavisë dhe të Bullgarisë, në të cilën do të futet edhe Shqipërija. Dy miljonë shqiptarësh, mbrenda 20 miljonë sllavësh! Ky na tha masakrimin e kërkesave të Titos. Tashti na vjen Zoti gjeneral i tij në Londër dhe na zbulon minimumin e kërkesave të Titos: ish Jugosllavija me Kosovën shqiptare – ndoshta edhe ndonjë pjesë tjetër të Shqipërisë – minoritet në Jugosllavin e re.

Shqiptarët me mënd, Kombi në përgjithësi, që kanë një eksperiencë të hidhur dhe i njohin mirë sllavët, edhe kur këta paraqiten në veshjen e kuqe, nuk kanë patur asnjë dyshim mbi pikësynimet e vërteta të Titos me shokë. Lëvizja e Titos, për njëmend, nuk është veçse një rrugë e re e politikës pansllave të Kremlinit të vjetër, të cilit i pasoi Kremlini i ri në përpjekjen e tij për të shtyp nën influencën ruse Ballkanin. Për t’i arritur këtij qëllimi, Rusija e Carëve paraqitesh si mprojtëse e krishterimit kundra gjysmëhënës; për t’i arritur po këtij qëllimi, Rusija Sovjetike e Stalinit, paraqitet si gjoja kundra gjermanëve, duke çpikur lëvizjet nacjonal-çlirimtare, në realitet kundra forcave antisllave të Ballkanit. Edhe në të dy kohërat dhe rastet, një dhe i vetmi qëllim dhe pikësynim: nënshtrimi i Ballkanit nënë sllavët. Mbi këtë gjë, zoti gjeneral i Titos, pardje, sikundër komisari i tij për P. të Jashtme, para disa ditësh, janë të qartë dhe të përpikët.

Por vallë, edhe pas kësaj prove, ç’kanë për të na thënë komunistët t’onë dhe disa miq dhe patriotë të radjove shqiptarofonë të Londrës dhe të Barit?

AQSH. F. 198. D. 35. V. 1944. fl.2

***

Hito Çako dhe Shefqet Peçi: “Shqiptarë të Kosovës, Pritni siç u ka hije Ushtrin e TITOS dhe të ENVERIT”

Nxjerre nga “Tokat e Liruara 1941-1944: Përmbledhje dokumentesh”,

Vëllimi III nga Qerim Lita. Botim i vitit 2016 nga shtepia botuese LOGOS A, Shkup.

AFISHE

lëshuar në Prizren dhe në pjesë tjera të Kosovës, në pjesën e dytë të muajit shtator 1944 nga Shtabi operativ i Brigadave III e V partizane shqiptare, përmes së cilës etiketohej personaliteti i Xhafer Devës dhe i organizatës atdhetare Lidhja II e Prizrenit, si dhe ftoheshin shqiptarët e Kosovës që ushtrinë komuniste të Titos e të Enverit ta presin si çlirimtare

Gjermanija Nasiste që mbyti në gjak popujt e Europës kontinentale po përmbyset, bashkë me to po përmbysen njera mbas tjetrës dhe qeverit kuislinge që formoi kudo ku shkeli këmba e ushtarve të saj barbar. Aleatët fitimtarë të popujve Antifashist po marshojnë me shpejti nga gjithë drejtimet drejt Gjermanisë vet, për të godit në strofull bishat naziste që tërhiqen n’at drejtim. Ushtritë Anglo-Amerikane në veri kanë hyrë thellë në t’okat Gjermane dhe po shkatërrojnë sistematikisht vijën e fortifikuar si frikë ndërsa në jugë, po likuidojnë rezistencën e fundit gjermane që bahet n’Italin e veriut për lehtësim të tërheqjes së trupave që kanë mbetur t’isoluar në Ballkan, Ushtrija e Kuqe e popujve të lumtur të Unionit Sovjetik, mbasi çliroji Bullgarinë, Rumaninë dhe pjesën ma të madhe të Polonisë, në veri mori me sulmue fortifikatat e mëdha që mpronin Rusinë lindore dhe po likuidon me shpejtësi qendrën e militarizmit brutal nasist. Në jugë kolonat e sajë që përparojnë thellë në Hungari, Çekosllovaki e Jugosllavi, pasi çliruan qytetin e rëndësishëm të Beogradit, sod po përparojnë drejt Vienës, Budapestit e Monastirit; duke përçarë trupat Gjermane kudo e duke ua bërë të pa mundur tërheqjen.

Ushtrit Nacional çlirimtare të vendeve të shtypura, sod po shtypin nën hapat e tyre përparimtare mbeturinat e Ushtrive Hitleriane që po mbesin në mëshirën e armëve shliruese pa asnjë rrugë shpëtimi. Kudo popujt po shijojnë ditën e liris që po e presin me ankth dhe po urojnë suksesin final ushtrive të Bllokut Antifashist që po dërmojnë nasismin, sistemin më të uryer. Të gëzuara e të entuziaumuara, të forte e të ashpër po sullen me tërbim kundër hismeqarëve të nasismit që me vesh varur e sit ë penduar sod vajtojnë zhdukjen e sistemit të tiranis që aq shumë i ndihmuan, duke shpresuar mëshirën nga drejtësia që dje s’e njihnin. Sod asht vonë, aktiviteti i tradhëtarëve ka coptuar zemrat e qindra mijëra nënavet, ka zhdukur pasurin e po aq familjeve. Drejtësia e luftës Nacional Çlirimtare ka për të qëndruar gjithnjë në drejtësi e si e tillë ka për të përlarë një soi gjithë tradhëtarët koshient, dhe këtë na e caktojnë gjyqet e krijuara në Bullgari e Rumani dhe aktiviteti i tyre i gjerë.

Nga kjo luftë që u shkaktoi, popujve skamje e mjerime, dhe u kushtoi mirjra e mijra dëshmorë u dalluan patriotët dhe përparimtarët që të bashkuar me frontin Nacional Çlirimtar me frontin e vërtetë të luftës dhe të përparimit luftuan fashizmin dhe okupatorin, duke mos neveritur çdo gja para nderit, atdheut e kombit të grabitun e të dhunuar; pa mos u trembur aspak nga vrasja, djegja, terrori, masakra që nasistat ndërmorën për t’i nënshtruar. U dalluan nga gjithë bota përparimtare gjithë frikacakët, anti-përparimtarët, mohuesit e lirisë, me një fjalë gjithë kundrinat e popujve të robëruar që për vjetë me radhë po i shërbejnë besnikërisht okupatorit të urryer.

Shqiptarë të Kosovës e Metohis:

Në radhë të fundrinave të popujve, në radhët e mohuesvet t’atdheut e të Flamurit, në radhët e besnikëve të Hitlerit jeni duke hyrë edhe ju me bashkëpunimin që i jepni ushtrisë Gjermane nga Xhafer Deva e nga gjithë axhentat e Gestapos që drejtojnë Lidhjen e Dytë tradhtare të Prizrenit, po mbushni radhët e xhandarmërisë, policisë e formacioneve S.S.që Gjermanët organizojnë në vendet e hueja. Ju të organizuarë në këtë mënyrë dhe të komanduar nga oficera dhe ushtarë gjerman po luftoni kundra Ushtris Nacional Çlirimtare të Jugosllavisë së Re dhe kundra Brigadave Shqiptare që kanë ardhur t’u ndihmojnë për të shpëtuar sa më shpejtë nga kthetrat naziste gjermane dhe nga rrenat e Xhafer Devës me shokë.

Kjo rrugë e gabuar që jeni duke ndjekur po përlyn emnin e Bajram Currit, Isa Boletinit e të tjerë Kosovarë të ndershëm që luftuan me trimëri për liri dhe vëllazërimin e popullit të Kosovës me gjithë fqinjtë.Kjo u banë armiq të Ingliterës të Amerikës dhe të Bashkimit Sovjetik, tre shteteve të mëdhaja që po fitojnë luftën, dhe u përgjak me ushtrit e Mareshalit tito dhe me Brigadat shqiptare që kanë ardhur për të shliruar Kosovën.

U bënë pra armiq të gjithë ushtrive më të forta të botës, pse ju besoni gënjeshtrës të Xhafer Devës dhe të tjerë larove të këtij lloji, sipas së cilës Brigadat Shqiptare dhe Ushtria e Mareshalit Tito që luftojnë në rrethet e Kosovës paskan ardhur me u hak-marrë me popullin Kosovarë, për krimet, vjedhjet dhe plaçkitjet që bijt e tij kanë bërë në Shqipëri, Jugosllavi krahë për krahë me Ushtrit e okupatorit.

Kjo ësht gënjeshtër që kërkon t’u lidh juve si mishin me kockën me gjrmanë dhe tradhtarë, se Xhafer deva don t’u mbajë begshi të gatshëm për të mbrojtur sod që bajonetat gjermane po rrallohen, nga grushti i Ushtrive Çlirimtare.

Ju sod duhet të kuptoni qëllimin përparimtarë që ka lufta që bëjnë djemt e Jugosllavisë së Re ndën udhëheqjen e ndritur të Mareshalit TITO. Ata luftojnë me tërbim zaptuesin gjermanë dhe veglat e tij Nediç, Mihajlloviç, Xhafer Deva e të tjerë që dje nën pushtetin e Kral Pietrit vranë burgosën internuen e çkombtarizuen pjesë të tëra të popujve jugosllavë dhe sod nën bajonetat gjermane po përçajnë popujt për hirin e ithtarëve të tyre shoviniste viktimë e së cilës janë dhe qindra e qindra bijt të Kosovës që u therrën si derrat prej banditve të Mihajlloviçit në Bihor. Ata luftojnë dhe s’ka gjë që t’i ndalë vëllazërimin e popujve të jugosllavisë së Re Federative ku s’ka për të pasë vend uria, shtypja dhe çkombtarizimi i së kaluarës.

Ata për ju dhe për gjithë të tjerët ushqejnë dashuri dhe po japin jetën. Këtë e tregon kjartazi lufta që bëjnë kundra armiqvet tuej e të mare popujve Jugosllav, Nediq-Mihajlloviq dhe të tjerë dhe sjellja vëllaznore që kanë mbajtë karrshi shqiptarëve të Kosovës që kanë zënë në fushë të luftës.

Shqiptarë të Kosovës dhe të Metohis

Sod që rezistenca e deshpëruar gjermane po dobësohet dhe blloku antifashist po korë suksese të mëdha në çdo vend, sod që lufta Nacional Çlirimtare që ka arritur kulmin dhe qëllimet e sajë përparimtare shkëlqejnë, sod që edhe aleatët më të ngushtë Rumanija e Bullgarija lane Hitlerin e tradhëtarët vetëm, sod dhe ju duhet t’u mbushet mendja se qëndrimi me gjermanë dhe tradhtarë do të thotë turp, do të thotë vdekje, dhe shkëputje prej tyre e nderi e vetmja rrugë e shpëtimit.

Prandaj shkëputi nga radhët e tradhtisë, pritni siç u ka hije Ushtrin e TITOS dhe të ENVERIT që vjen t’u shlirojë, forconi pushtetin tuej popullorë dhe shtoni aradhet e Ushtris së Kosmetit ku gjenden bijtë më të ndershëm të Kosovës, dhe turri me tërbim mbi Gjermanët dhe tradhtarët për shlirimin e shpejtë të vatrave t’ueja dhe për larjen e njollave të deri tashme.

PËR SHTABIN OPERATIV TË BRIGADËS III, V SULMUESE

KOMISARI POLITIK KOMANDANTI

(Hito Çako) MAJOR

(Shefqet Peçi)

ДАРМ.1.14.9.202/284-285

Dhe për t’ia dorëzuar xhelatit shekullor, Serbisë, përkatësisht Jugosllavisë komuniste, e cila posa u fut në tokat shqiptare, vrau, pushkatoi, terrorizoi dhe burgosi mbi 50.000 shqiptarë. Kjo ishte politika e “Re” e Titos, që Enver Hoxha dhe klika e tij zhvilloi një fushatë të gjerë jo vetëm propaganduese, por edhe luftarake, vetëm e vetëm që tokat shqiptare jashtë Shqipërisë politike të ripushtohen nga ushtria e kuqe jugosllave, apo siç ai e quante “Ushtria e Mareshalit Tito”.

2 Një krahasim i pakuptueshëm.

3Cilët ishin ata popuj jugosllav!?

4 Po i njëjti njeri i cili kreu masakrën e Bihorit, tashti nën petkun e ushtrisë së “Mareshalit Tito”, organizoi dhe kreu masakrën e mirënjohur të Tivarit.

DHUNA MBI DR. ZIJADIN SELA, SULM RACIST

April 29, 2017 by dgreca

REAGIM I SHOQATËS SË SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE SHQIPTARË ”PAPA KLEMENTI XI ALBANI”, SUEDI, NDAJ NGJARJEVE NË MAQEDONI DHE LËNDIMIT TÊ RËNDË/

TË DR. ZIJADIN SELËS/

Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi, (SHSASHS) i ka përjetuar shumë rëndë ngjarjet në Maqedoni. Sulmi kriminal i organizuar dhe i përgaditur deri në marrjen e urdhërave për të sulmuar ishte i ditur dhe njoftuar që më parë. Dhuna ndaj deputetëve të Kuvendit të Maqedonisë mund të përfundonte edhe me jetëra njerzish.

SHSASHS sikur edhe tërë bota demokratike i dënon ashpër këto veprime dhe ngjarje. Në veçanti denojmë rastin e deputetit dhe liderit të Lëvizjes për Reforma i Partisë Demokratike Shqiptare, Dr. Zijadin Sela, që ishte sulm i përmasave raciste dhe shoviniste.

Kërkojmë që kriminelët të nxirren para drejtësisë sa më parë. Kurse kryetarit të Kuvendit të Maqedonisë, zotit Talat Xhaferi, të zgjedhur konform Kushtetutës së Maqedonisë, ia urojmë postin dhe i dëshirojmë suksese. Ne e konsiderojmë si ngjarje historike zgjedhjen e një shqiptari në krye të Kuvendit të Maqedonisë.

Ne mendojmë se dy shtetet tona, Shqipëria dhe Republika e Kosovës, duhet reaguar ashpër kur cenohet identiteti i shqiptarëve kudo në botë e në veçanti ndaj atyre që janë përfaqsues të popullit sikurse në rastin e Dr. Zijadin Selës dhe të tjerëve.

Dr. Selës i urojmë shërim sa më të shpejtë dhe kthim në detyrën e tij të shenjtë.

Dr. Zijadin Sela është i dekoruar nga Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi, për kontributin e dhënë në bashkëpunim vëllazror në sferën gjuhës, kulturës, artit dhe traditës kombëtare me mërgatën, në Uddevalla, më datë 31 maj 2014.

Në emër të SHSHASHS-së, Ängelholm/Suedi

Hysen Ibrahimi, kryetar 29.04.2017