• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Trump nuk do të marrë pjesë në inaugurimin e Bidenit

January 8, 2021 by dgreca

Presidenti amerikan, Donald Trump deklaroi se nuk do të marrë pjesë ne inaugurimin e presidentit të zgjedhur, Joe Biden, më 20 janar.

Trump e bëri këtë koment ne rrjetin social Twitter.

Më herët, Trump është zotuar se do të sigurojë një tranzicion të qetë tek administrata e Bidenit.

Trumpi është duke u përballur me thirrjet për një gjykim të dytë, për largim të menjëhershëm nga zyra, pas protestave të dhunshme të mbështetësve të tij, të cilët sulmuan Kongresin më 6 janar.

Nga këto ngjarje, pesë persona kanë vdekur, thanë autoritetet amerikane.

Më 6 janar, Kongresi ishte duke mbajtur një mbledhje të përbashkët për të certifikuar fitoren e Bidenit në zgjedhje, kur protestuesit u futën në ndërtesë.

Pas disa orësh pauzë, Kongresi iu kthye punimeve dhe certifikoi fitoren e Bidenit në zgjedhjet presidenciale të 3 nëntorit, të vitit 2020.

Filed Under: Politike Tagged With: Jo ne Inaugurimin presidencial, Trump

SHBA hap hetim kriminal për sulmin ndaj Kapitolit

January 8, 2021 by dgreca

Autoritetet amerikane të zbatimit të ligjit kanë hapur një hetim penal për sulmin e së mërkurës ndaj Kapitolit nga protestuesit pro-Trump, duke rekrutuar qindra hetues për të identifikuar dhe arrestuar autorët, njoftuan zyrtarët të enjten.

Prokurori në detyrë i Distriktit të Kolumbias tha se ndaj 15 personave janë ngritur akuza në gjykatën federale në Uashington në lidhje me trazirat, ndërsa ndaj 40 të tjerëve në gjykatën e lartë të Uashingtonit për përfshirjen në trazirat e së mërkurës në Kapitol. Shumica e tyre akuzohen për hyrje të paligjshme në kompleksin e Kongresit, tha prokurori Sherwin.

Akuzat federale përfshijnë vjedhje të pronës së qeverisë dhe shkelje të ligjit të armëmbajtjes. Një burrë u arrestua pranë Kapitolit nën akuzat për mbajtje të një arme gjysmë-automatike dhe 11 bombave molotov që ishin “të gatshme për përdorim”, tha prokurori Sherwin.

Gjatë sulmit në Kapitol katër persona humbën jetën dhe dhjetra të tjerë u plagosën.

Prokurori Michael Sherwin tha se arrestimet shënojnë fillimin e një përpjekje disa mujore për të sjellë autorët e krimeve para drejtësisë.

“Kjo ishte padyshim një situatë shumë e rrezikshme“, tha prokurori Sherwin. “Ne jemi duke u përpjekur në mënyrë agresive t’i trajtojmë këto raste sa më shpejt që të jetë e mundur, dhe të mos bëjmë asnjë gabim në lidhje me të, edhe pse deri më tani kemi përgatitur vetëm 15 raste, mendoj se ky është një fillim i mirë, por nuk është fundi i përpjekjeve tona.”

Numri i madh i akuzave brenda 36 orëve, që pritet të rritet më tej në ditët në vijim, nënvizon agresivitetin me të cilin prokurorët po e trajtojnë hetimin.

Zoti Sherwin paralajmëroi se duke marrë parasysh se Policia e Kapitolit lejoi shumicën e njerëzve të largoheshin nga kompleksi i Kongresit, përpjekja për të identifikuar dhe arrestuar autorët mund të zgjasë me muaj, ndoshta gjatë gjithë vitit.

Ai tha se qindra hetues po analizojnë pamjet filmike të kamerave të sigurisë dhe ato të publikuara në mediat sociale për të identifikuar autorët.

“Ne do të ngrejmë akuza në mënyrë agresive për këto raste“, tha zoti Sherwin.

Prokurori i Përgjithshëm në detyrë, Jeffrey Rosen tha se Departamenti i Drejtësisë “është i përkushtuar të sigurohet që ata që janë përgjegjës për këtë sulm ndaj qeverisë sonë dhe sundimit të ligjit të përballen me pasojat e plota ligjore për veprimet e tyre”.

“Prokurorët tanë kanë punuar gjatë gjithë natës me agjentë specialë dhe hetues nga Policia e Kapitolit, FBI, ATF, Departamenti i Policisë Metropolitane dhe publiku për të mbledhur provat, për të identifikuar autorët dhe për të ngritur akuza për krimet federale në raste kur kjo do të jetë e nevojshme“, tha prokurori Rosen në një deklaratë të lëshuar të enjten.

FBI Director Christopher Wray
FBI Director Christopher Wray

Drejtori i FBI-së Christopher Wray tha se FBI-ja ka “dislokuar burimet tona të plota hetimore” për të ngritura akuza ndaj atyre që janë përfshirë në sulmin ndaj Kapitolit. 

“Me ndihmën e partnerëve tanë, ne do t’i mbajmë përgjegjës ata që morën pjesë në sulmin e djeshëm (të së mërkurës) në Kapitol“, thuhet në deklaratën e zotit Wray.

Sulmi, i cilësuar nga Prokurori i Përgjithshëm Rosen si “një sulm i patolerueshëm ndaj një institucioni themelor të demokracisë”, filloi me qindra mbështetës të Presidentit Donald Trump që vërshuan drejt Kapitolit, ndërsa anëtarët e Kongresit po mblidheshin në një seancë të përbashkët për të certifikuar fitoren e Presidentit të zgjedhur Joe Biden.

President Donald Trump
President Donald Trump

Në një video-mesazh të publikuar të enjten mbrëma në Twitter, Presidenti Trump foli për “sulmin e rëndë ndaj Kapitolit të Shteteve të Bashkuara”, duke thënë se ai ishte “i zemëruar nga dhuna dhe shkelja e ligjit dhe rendit”.

Presidenti Trump është dënuar gjerësisht për nxitjen e dhunës, pasu u kërkoi mbështetësve të zemëruar nga humbja e tij në zgjedhjet e 3 nëntorit, që të marshonin drejt Kapitolit. Në një kritikë të rrallë, ish-Prokurori i Përgjithshëm William Barr, një aleat i vendosur i Presidentit Trump kur ishte në detyrë, tha në një deklaratë për agjencinë e lajmeve Associated Press se sjellja e Presidentit “ishte një tradhti ndaj zyrës (së Presidentit) dhe mbështetësve të tij”.

I pyetur nëse prokurorët federalë po hetonin edhe rolin e Presidentit Trump në veprimet e dhunshme të së mërkurës në Uashington, prokurori Sherwin tha, “Ne po shikojmë të gjithë aktorët dhe këdo që ka patur rol (në trazirat në Uashington) dhe provat që përshtaten me elementët e një krimi, ata do të akuzohen”.

Roli i policisë

Trazirat përfunduan ndërsa oficerë nga më shumë se 18 agjenci të zbatimit të ligjit dhe Garda Kombëtare u dislokuan në qytet. Por një pyetje kryesore në lidhje me incidentin mbeti kryesisht pa përgjigje: Pse forcat e policisë që mbronin Kapitolin nuk ishin në gjendje të pengonin hyrjen e protestuesve në ndërtesë? Zyrtarët e zbatimit të ligjit thanë se ndërsa ishin të përgatitur për një protestë masive, ata u zunë në befasi nga ajo që ndodhi.

“(Policia e Kapitolit) kishte një plan të fortë për të trajtuar aktivitetet e mbrojtura nga Amandamenti i Parë (i kushtetutës). Por, këto trazira masive nuk ishin aktivitete të Amendamentit të Parë; ato ishin sjellje kriminale“, tha Shefi i Policisë së Kapitolit, Steven Sund në një deklaratë të lëshuar të enjten.

Zoti Sund mbrojti oficerët e tij, duke thënë se “mijëra individë” ishin të përfshirë “në veprime të dhunshme të trazirave”, duke sulmuar oficerët e zbatimit të ligjit me shufra hekuri, substanca kimike dhe armë të tjera. Më shumë se 50 policë të Kapitolit dhe të qytetit të Uashingtonit u plagosën, dhe disa prej tyre u dërguan për trajtime mjekësore në spital.

Policia e Kapitolit gjithashtu është përballur me pyetje në lidhje me dështimin e tyre për të ndaluar njerëzit madje edhe kur ata po thyenin dritaret dhe hynin nëpër zyra, duke vjedhur dokumente dhe materiale qeveritare.

Një zëdhënës më vonë tha se Shefi i Policisë së Kapitolit, Steven Sund dha dorëheqjen.

Prokurori Michael Sherwin tha se dështimi i Policisë së Kapitolit e ka bërë më të vështirë punën e hetuesve federalë për të gjetur dhe arrestuar autorët e sulmit në Kapitol.

Shumë prej tyre lanë pas prova inkriminuese në formën e videove dhe fotografive të postuara në mediat sociale. Një mbështetës i grupit QAnon u fotografua në sallën e Senatit. Një tjetër mbështetës i Presidentit Trump u fotografua në zyrën e Kryetares së Dhomës së Përfaqësuesve, Nancy Pelosi.

Zyrtarët e zbatimit të ligjit thanë se ata po analizojnë videot e regjistruara nga kamerat e sigurisë dhe imazhet e postuara në mediat sociale për të identifikuar autorët. FBI-ja i ka bërë thirrje publikut që të ndajë “informacione dhe të dhëna nga media sociale që përshkruajnë trazirat ose dhunën”.

Jordan Strauss, një ish-prokuror federal që tani është drejtor menaxhues në firmën e sigurisë Kroll, tha se videot dhe fotografitë ofrojnë “prova me bollëk” që prokurorët mund të përdorin për të ngritur akuza.

“Shumë njerëz i transmetuan drejtpërdrejt krimet e tyre ndërsa ishin duke i kryer ato”, tha zoti Strauss.

Akuza të mundshme

Pjesëmarrësit në trazirat e së mërkurës në Kapitol mund të përballen me disa akuza federale, si shkatërrimi i pronës, kërcënimi i anëtarëve të Kongresit dhe kryengritje, tha zoti Strauss. Prokurori Michael Sherwin tha se asnjë akuzë, përfshirë edhe atë për kryengritje, nuk do të përjashtohet nga ky hetim.

Kryengritja është akti i kundërshtimit të autoritetit qeveritar me forcë. Në një memorandum për prokurorët federal verën e kaluar, ish Prokurori i Përgjithshëm William Barr ka përmendur mundësinë e ngritjes së akuzave për kryengritje ndaj atyre që protestonin kundër policisë gjatë atyre muajve.

Eksperti i sigurisë Jordan Strauss tha se prokurorët me gjasë do të zgjedhin akuza “më të pastra” që nuk “rrezikojnë shkeljen e të drejtave të mbrojtura nga Amandamenti i Parë (i Kushtetutës) ose lejimin e një individi që të pretendojë se ekziston një lloj ndjekjeje politike”.

Joel Hirschhorn, një avokat mbrojtjes, tha se arrestimi dhe ngritja e akuzave ndaj çdo protestuesi do të jetë praktikisht i pamundur.

“Unë mendoj se kushdo që ishte brenda ndërtesës së Kapitolit është në rrezik sepse kjo ishte një hyrje e paligjshme në pronën qeveritare“, tha zoti Hirschhorn. “A do të jenë ata në gjendje të ndjekin penalisht të gjithë? Jo, kjo është e pamundur”, tha ai.(Kortezi-Zeri i Amerikes)

Filed Under: Featured Tagged With: Hetim kriminal, Sulmi ne Kapitol

LAMTUMIRË I DASHUR MIK, LUIGJ ÇEKAJ!

January 8, 2021 by dgreca

SOT, SHËRBIMET FUNERALE, TË SHTUNËN MESHA DHE CEREMONIA E VARRIMIT/

Nga Dalip Greca/DIELLI/

Siç ka njoftuar gazeta Dielli, me 5 Janar 2021, në New York, ndërroi jetë në moshën 70 vjeçare poeti Luigj Çekaj. Komuniteti është njoftua se sot e Premte 8 Janar 2021, nga ora 2.00 pm – 9 .00 pm,  trupi i të ndjerit do të pushojë në Shtëpinë Mortore Farenga Brodhers INC në adresën: 920 Allerton Ave, The Bronx, NY 10469(Tel -718-654-0500).

   Mesha e Dritës do të kremtohet ditën e Shtunë, 9 Janar 2021, në Orën 10.00 am në Kishën Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”. Më pas organizohet ceremonia e varrimit në varrezat “Gate of Heaven”, në adresën 10 West Stevens Ave, Hawthorne, NY.

    ***

Luigj Kolë Çekaj u lind 28 Maj 1950 në Shkrel të Malësisë së Madhe, në fshatin Bzhetë, Çekdedaj. Ai u rrit jetim që nga mosha 2 vjeçare pasi babai Kola, për t’i shëptuar përndjekjes nga diktatura komunsite u arratis në SHBA. Siç e ka rrëfyer vetë në librin e tij “Unë Vij nga Shkodra”, Luigji 2 vjeçar përfundoi me gjithë nënën dhe motrën 6 muajshe të lidhur në djep në degën e  punëve të brendshme në Shkodër. Shkëpus nga parathënia e librit shkruar prej meje në Janar 2004, koha e botimit të librit voluminoz prej 450 faqesh: ”Babai i Luigjit, për t’i shpëtuar kurthvdekjes , kishte kapërcyer kufirin, ndërsa familja shkonte për t’u kryqzuar. Hakmarrja u zbraz mbi gruan e pambrojtur të Kolë Çekaj,e cila do të plasej në birucat e ftohta. Ç’mund të mbetej në kujtesën e një fëmije 2 vjeçar, që provonte burgun në moshën e lodrave? …”

…Në burg qëndruam vetëm 5 ditë. Nëna ime nuk më ka folur asnjëherë për torturat, që iu bënë asaj në burg, ndoshta thjesht nuk ka dashtë t’më egërsojë me shtetin….

Në nënshtresat e kujtesës së Luigjit, janë ruajtur pamjet tronditëse, ku në oborrin e degës së brendshme ishin grumbulluar më shumë se 30 familje”armike” të Shkodrës, të cilat degdiseshin në Gulagët e Myzeqesë apo kampin skëterrë të Tepelenës…Pikërisht përpara asaj mase të pafajshme shpirtrash të përvujtur, ka gjetur çastin kryetari i degës së brendshme të Shkodrës, i cili pasi ka vënë gishtin tregues mbi fëmijën 2 vjeçar, ka nisë  një ligjërate, ku ka zbrazur të gjithë oratorinë e vet komuniste:”E shikoni se çfarë trëndafilash të njomë lënë pas armiqtë e popullit?…Trëndafila që më pas, ne i kthejmë në gjëmbaçe…”

Dhe djali i pafajshëm 2 vjeçar, që nuk ka kuptuar se ç’ndodh, ka kapur ca zaje (gurë të vegjël”, që ka gjetë përreth, dhe i ka hedhë në drejtim të oratorit gjithë zemrim….

E gjithë jeta e Luigjit u end nën ankthin e biografisë së babës së arratisur. Edhe pse e shkëputën nga nëna, për t’u përkujdesur për të daja dhe njerëzit zemërmirë të fisit, atij nuk iu hoq prej vetes përndjekja e biografisë; e kreu shërbimin ushtarak në repartet e xhenjos me pushkë druri e nën mbikqyrje të rreptë si biri i armikut, ku ishin të gjithë bijtë e “armiqëve”, dhe kur mundi të niste studimet me shkëputje nga puna në një çast zbutjeje të luftës së klasave, ata që shihnin biografitë me lupën e partisë, e thirrën dhe i kumtuan urdhërin: Ka qenë gabim, ti nuk mund të studiosh në shkollë të lartë! Largohu!

Një nga poezitë e vëllimit poetik”Vjeshta në aeroporte”, titullohet” BIOGRAFIA”. Ka vetëm 8 vargje; as 20 fjalë, por i thotë të gjitha:

BIOGRAFIA

Ndër shpikjet më të çmendura të këtij shekulli

Biografia,

Alkimi, sjellë fshehtas që nga Uralet larg…

Observatorët,

                         Teleskopët,

                                     Tërë radioskopia

Njolla e gaverna

                         Zbuluan më pak…

                                                  Në shpinën tërë gjak…(1975)

Dhe Luigji nuk shpëtoi nga mbikqyrsit e biografive, as në momentin, kur mendohej se ia kishin harruar arratisjen e babait…Ja si i ka përjetuar momentet e vështira tek i libri i tij i parë poetik, “Vjeshta në Aeroporte”, ku botohej dhe poezia e shkruar që më 1975:

“Në prill vjen urdhëri: përjashtim nga Universiteti!

Në maj vjen urdhëri tjetër:të pushohet nga puna!

Dhe në qershor i treti: të dëbohet nga qyteti!

          Kështu që dekanati, shefi i kuadrit, policia,

Shpirtrat tanë si dreqër i përzinin nga Shqipëria…

          Në këto vargje përmblidhet kuintsentenca e fëmijërisë dhe rinisë së vrarë të Luigj Çekajt, i cili me kurajo denoncoi të keqen, krimet komuniste që kishte lënë pas në Shkodrën e tij dhe në të gjithë Shqipërinë.

 Më 1998 Luigji botoi librin me perla poetike”VJESHTA NË AEROPORTE” i shkruar me dhimbjet e shpirtit, që u prit mirë nga bota letrare, por që ende prêt të studiohet nga kritika e munguar. Libri doli në dritë 5 vjet pasi Luigji kishte mërguar në SHBA (mërgoi më 1993).

Më pas, 2004, botoi librin “Unë vij nga Shkodra”. Isha nga lexuesit e parë që në dorëshkrim dhe iu përgjigja pozitivisht kërkesës së tij për t’i shkruar parathënien. Për 10 vite sa isha editor tek Gazeta Illyria, Luigji ishte ndër bashkëpunëtorët më të mirë, ku botonte poezitë e saposhkruara. Po ashtu kemi bashkëpunuar bashkë edhe në ngjarjet e komunitetit, siç ishte reportazhi i shkruar me rastin e ceremonisë së vendosjes së shtatores së Nënë Terezës në front të Kishës Katolike Shqiptare”Zoja e Shkodrës” në Neë York, dhuratë nga vëllezërit Gojçaj. Reportazhi mbante si autorë emrat:Luigj Çekaj dhe Dalip Greca.

Duke qenë se për 10 vite jetonim afër njeri-tjetrit në Pelham Park,në fundjavë shiheshim shpesh dhe diskutonim rreth Letërsisë dhe krijimeve të Luigjit.Edhe libri i tij “Humor Shkodran ne Pelham Parkway”, ka kaluar fillimisht nëpër duart e mia.

Luigji ka kryer edhe detyrën e redaktorit në revistën kulturore letrare “Jeta Katolike”, ndërkohë që në kohëkrijimin e Shoqatës së Shkrimtarëve dhe artistëve Shqiptaro-Amerikan, ai u zgjodh sekretar i saj.

Luigji na iku shpejt. Kishte ende shumë për t’i dhënë kulturës shqiptare.

Lamtumirë mik i dashur! Pushofsh në Paqë!

Ngushëllime familjes!

New York, 8 Janar 2021.

Filed Under: Histori Tagged With: dalip greca, LUIGJ ÇEKAJ

Dy vorre për nji të vdekun

January 8, 2021 by dgreca

Nga Qamil. S. Dardhankodra/

Ndodhi në vitin 1937 në Gjilan kur kishte kalue në amshim Avdirrahim Hysen Ilia, i cili vdiq nga sëmundja e sheqerit. Ai qe nji hoxhë shumë i aft dhe i njoftun në Gjilan e rrethinë prandaj kur vdiq shumë njerëz ishin të mendimit që myderrizin, siç e qunin, duhej me e vorros në yrtin e xhamisë. Kundër këtij mendimi ishin në rend të parë hoxhët e qytetit të cilët u gëzuen që ua lëshoi udhën “ky katundar” edhe paria e qytetit me në krye Ramush Sfircën ishte kundër vorrimit të myderrizit në yrtin e xhamisë. U vendos që ai me hy në dhe në vorret e qytetit që ishin aty ku asht sot policia, Shtëpia e Kulturës, etj: funerali me trupin e të ndjerit u nis drejt vorreve të qytetit, kur kortezhi mbërrini perballë të xhamisë së medresës ndodhi diçka tepër e befasishme, spektakulare dhe tepër e rrezikshme. Dy vetë me revolverë në dorë e ndalën kortezhin dhe i urdhnuen njerëzit që të ktheheshin drejt xhamisë tue thanë “zgjidhni e merrni: në këtë vorr ja myderrizi ja Ramush Sfirca”, askush nuk bani za, gjendje tepër e tensionueme shumë leht mund të bahej gjaku deri në gju; ata qenë Rashit Llashtica me të vëllain Qazimin. Ata e kishin çel këtë vorr pa e ditun askush e sot e atë ditë aty ndodhet vorri i myderrizit, vorri në qytet mbeti i zbrazët. Rashit Halit Llashtica qe nji njeri i pasun dhe i njoftun në qytet, ai nga Llashtica u shpërngul në 1922 dhe ishte nga familja Pali i lagjës Mata. Jeta e tij përfundoi shumë keq, ai nuk e meritoi nji vdekje të tillë. Myderrizi Avdirrahim ishte nga Llashtica, lagjja Ilia, ai qe vëllai i katragjyshit tim Qazimit, mbas disa mësimeve fetare që i kishte marr në katund aty kah viti 1900 shkon në Stamboll dhe i vazhdoi mësimet fetare. Ai u kthye në vendlindje rreth viteve 1908 -1909, gjatë shpalljes së Hyrijetit më 1908 ai qe në Stamboll dhe mësues e nxanës qanin atë ditë se “po prishet Turqia”, qenë kundër reformës së xhonturqve. U frigësuen e u brengosën kot sepse xhonturqit qenë edhe ma të zi se të parët – antishqiptarizmin e kishin në shpirtin e tyne të zi. Myderrizi qe shumë i aftë në drejtimin e tij, ai e kishte fitue nji duel me hoxhët e Shkupit të cilët ia kishin dhanë dorën. Ndjenjat kombëtare i kishte shumë të pakta, ishte turkoshak (turkofil), këta qenë dorë e djathtë e pushtuesit turk. Myderrizi i pengonte njerëzit me shkue e me luftue në Grykën e Kaçanikut, “qysh me ia kthye pushkën padishahut, qysh me ia kthye pushkën babës mbret” megjithatë shumë luftarë nga katundi im morrën pjesë në ato beteja heroike. Ishte kundër vajtjes në Maje të Lybetenit (Luboten 2498m) që shkonin pelegrinët në çdo dy gusht për rituale pagane, frikësohej shumë nga pushteti serb dhe njikohësisht merrte rrogë të majme dhe i takonte grupit të dërrzhavni imamëve (imamët shtetnorë) dhe mjerisht shumica prej tyne i përçonin direktivat antishqiptare që vinin nga akademia serbe e Beogradit. Ndryshe nga i ati, i biri i tij Alisahiti ishte nji intelektual dhe atdhetar i madh i dëshmuem me punë e me vepra.

Qamil. S. Dardhankodra 

Llashticë, Gjilan/Toronto, Kanadë

Filed Under: ESSE Tagged With: dy vorre, nji histori, Qamil Dardhankodra

GJUHA DHE IDENTITETI KOMBËTAR SHQIPTAR NË GJERMANI

January 8, 2021 by dgreca


Etleva Mançe, mësuese e Gjuhës Shqipe-Gjermani/

Etleva Mançe, mësuese e Gjuhës Shqipe në Landin e Vestfalisë-Veriore – Gjermani, rrëfen ekskluzivisht për gazetën DIELLI, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Gjermani nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe. Me Etleva Mançe, bisedoi gazetari i “Diellit” Sokol PAJA….

“GJUHA E NËNËS” SI NJË DOMOSDOSHMËRI NJERËZORE
 
Mësimi i gjuhës amtare, ose siç u quajt si fillim “Gjuha e Nënës” doli si nevojë pas viteve `60-të me ardhjen e emigrantëve të parë nga ish Jugosllavia në Gjermani. Shkollat e para ishin ato të punëtorëve, të cilit kishin ndërprerë shkollimin në Kosovë dhe për punësimin e tyre duhej një kualifikim. Më pas u mendua që fëmijët e tyre duhet të mësonin gjuhën shqipe, ta lexonin dhe ta shkruanin atë, mbasi kjo do t`ju duhej kur të riatdhesoheshin. Por sot jemi shumë larg kësaj, pasi këta fëmijë tashmë jetojnë në brezin e dytë e të tretë këtu, dhe shumë larg asaj që ata mund të kthehen një ditë andej nga kanë ardhur prindërit apo gjyshërit e tyre. Në mësimin e “Gjuhës së prejardhjes” siç quhet sot, nxënësit mësojnë gjuhën, kulturën dhe traditat nga ata rrjedhin. Është vërtetuar edhe shkencërisht, fëmijët që rriten në dy gjuhë, kanë probabilitetin për të qenë më të suksesshëm dhe të aftë për të mësuar edhe gjuhë të tjera të huaja. Kush e flet bukur dhe ka një fjalor të pasur në gjuhën e nënës, mëson shpejt dhe ka rezultate të mira edhe në gjuhën gjermane. Ky mësim promovon pasuri gjuhësore të cilat nuk duhen nënvleftësuar,  si në aspektin kulturor por edhe në atë shkencor. 
 
MËSIMI I GJUHËS SHQIPE NË LANDIN E LANDIN E VESTFALISË-VERIORE
 
Gjurmët e parat të Shkollës Shqipe në Gjermani i gjejmë në Landin e Vestfalisë-Veriore, në qytetin Euskirshenit (afër Këlnit) në shkollën fillore  Paul-Gerhard-Schule. Mësimi shqip filloi me 21 Prill 1975. Sot në Landin e Landin e Vestfalisë-Veriore  krahas gjuhës shqipe mësohen edhe mbi 20 gjuhë të tjera, ndërmjet tyre edhe vietnamezish, kurde, farsi etj. Në Landin e Landin e Vestfalisë-Veriore nxënësve iu jepet mundësia të mësojnë gjuhën shqipe nga klasa e 1-10. Në fund të klasës së 10 (9,G8) ata që kanë ndjekur rregullisht mësimin e japin dhe provim. Nota është ekuivalente për një notë jo kaluese të gjuhës së huaj (anglisht/frengjisht etj). Është menduar edhe për fëmijët e emigrantëve të ardhur me vonesë në Gjermani, për nxënësit që kanë bërë shkollën fillore në vendlindje. Si fillim që këta të koncetrohen në mësimin e gjuhës gjermane, ju jepet mundësia, në vend të një gjuhe të huaje të japin provim gjuhën shqipe. Kjo notë zëvendëson notën e gjuhës së huaj dhe ju jep mundësinë e kualifikimit në sistemin shkollor gjerman, përfshirë këtu maturantët dhe maturantët e specializuar apo me kualifikim. Ky  provim është i pavarur nga mësimi i rregullt i gjuhës shqipe. Tezat e provimit përgatiten në rang landi nga një grup pune, mbi bazën e  plan-programeve dhe kurrikulave të mësimit plotësues të gjuhës së prejardhjes.
 
LANDET E GJERMANISË KU MËSIMI SHQIP ËSHTË I INSTITUCIONALIZUAR
 
Mësimi i gjuhës shqipe zhvillohet pothuajse në të gjitha Landet e Gjermanisë. Por vetëm në tri Lande ky mësim dhe është i institucionalizuar, pra varet drejtpërsëdrejti nga institucionet  gjermane: në Landin e Vestfalisë-Veriore, në Rheinland Pfalz dhe në Niedersachsen. Si rrjedhojë edhe përqëndrimi më i madh i nxënësve dhe i shkollave shqipe në Gjermani është  pikërisht në këto tri lande. Por në pjesën më të madhe ky mësim bëhet mbi bazën vullnetare,  individuale, përmes shoqatave si edhe me ndihmën dhe mbështetjen e  Konsullatave si dhe të institucioneve të shtetit të Kosovës, nga MASHT dhe Ministria e Diasporës.
 
DURIM DHE KËMBËNGULJE NGA NGA MËSUESIT, PRINDËRIT DHE NXËNËSIT
 
Interesi dhe dëshira e prindërve që fëmijët e tyre të flasin gjuhën amtare dhe të ndjekin Mësimin Plotësues të Gjuhës Shqipe është i madh. Por vetëm kjo nuk mjafton. Qëllimi ynë është që nxënësit tanë të lexojnë dhe shkruajnë një gjuhë të standarteve dhe nivele të larta, që jo vetëm ta kuptojnë por edhe ta flasin bukur dhe rrjedhshëm gjuhën e nënës. Dhe kjo kërkon durim dhe këmbëngulje nga të gjtha palët, si nga mësuesit edhe nga prindërit dhe nxënësit.
Unë jam vetë nënë, tani femijët e mi i marrin vetë vendimet për jetën e tyre. Por mendoj se prindërit janë ata që duhet t`u tregojnë drejtimin fëmijëve. Kjo fillon që në moshë të vogël, duke i orintuar ata se si të kalojnë kohën e lirë: para TV, lojëra elektronike apo të jenë aktivë. Është ajo “lufta” e përditshme që bën familja, shoqëria dhe rrethi ku ne jetojmë me përmbushjen e kohës së lirë të nxënësve. Nga ana tjetër detyra jonë si mësues është që ta bëjmë sa më interesante dhe shumë dimensionale orën e mësimit, vetëm kështu rritet interesi i nxënësve për mësimin e gjuhës shqipe. Kënaqësia më e madhe për mua është kur shikoj fëmijë që i sjellin prindërit, ndonjëherë edhe pa dëshirën e tyre, por në fund të mësimit kur ikin thonë duke buzëqeshur – “Më pëlqeu, unë do të vij përsëri në shkollën shqipe”, dhe unë jam e sigurt që ata nuk do ndjehen më inferior kur të shkojnë për pushime në vendlindje. Këtu dua të shtoj edhe më të rëndësishmen, që dialekti nuk luan asnjë rol, madje dialektet e gjuhës shqipe janë aq të ndryshme dhe të larmishme, sa unë e kam theksuar dhe ja u them edhe prindërve që t`a flasin bukur, t`a ruajnë dhe mos e tradhetojnë dialektin GEGË. Personalisht duke qënë në kontakt me prinderit dhe nxënësit me prejardhje nga Kosova, apo Maqedonia kam pasuruar fjalorin tim, dhe tani kur lexoj Gjergj Fishtën e kuptoj shumë mirë, dikur nuk e kuptoja. Nëqoftëse do te flasim me shifra, këtu numri duhet të ishte edhe më i mirë. Në landin e Landin e Vestfalisë-Veriore që kemi dhe përqëndrimin më të madh të emigrantëve është rreth 10% e fëmijëve shqipëfolës, ndërsa në qytetet ku mbahet ky mësim rreth 30%. Nuk kemi shifra të sakta për të gjithë Gjermaninë, por mendohet tek 2-3%, dhe nëqoftëse do të bënim një tabelë sipas vendeve të origjinës, nga Shqipëria, e them me keqeardhje,  numri është shumë shumë i vogël, nuk bëhet fjalë për shifra. Për këtë kemi kërkuar disa herë edhe mbështetjen dhe bashkëpunimin me Ambasadën Shqiptare në Berlin, por fatkeqësisht ata nuk na janë përgjigjur, pothuajse në shumicën e rasteve ka rezultuar pa sukses. 
 
GJUHA SI FORMË E RUAJTJES SË IDENTITETIT TË NJË KOMBI
 
Më tepër se gjysma e gjuhëve të nënës në botë janë të kërcënuara nga zhdukja, për këtë arsye ato mbrohen sot nga UNESCO. 21 Shkurti është Dita Ndërkombëtare e Gjuhës së Nënës, që u caktuan në përkujtimin e të rënëve në këtë ditë, në protestat e studentëve të Universitetit në Dhaka, me origjinë nga Bangladeshi. Roli primar i gjuhës është identifikimi dhe ajo e ruajtjes së identitetit të një kombi, ajo lidh dhe bashkon një komb. Gjuha i jep forcë dhe dinamizëm kombit, ajo identifikon dhe i jep integritet e indetitet kombit. Nëpërmjet gjuhës ne shprehim/përcjellim historinë, kulturën, traditat dhe dashurinë që kemi jo vetëm përkundrejt saj dhe njëri-tjetrit, por edhe ndaj kombit. Gjuha nuk njeh kufij, mure apo barrikada, ajo hap dyer, horizonte dhe prespektiva. Këtu do kujtoj thënien e J.P. Belmondo “Edhe ai që zotëron 20 gjuhë, përdorë gjuhën e nënës kur pret gishtin!”
 
KËSHILLI I ARSIMTARVE SHQIPTARË “NAIM FRASHËRI” NË GJERMANI
 
Një ndihmesë dhe mbështetje të veçantë Shkollës Shqipe ndër vite i ka  dhënë edhe Këshilli i Arsimtarve Shqiptarë “NaimFrashëri” në Gjermani. Krijimi i KASH-it me 14 shtator 1990  si një organ profesional me qëllim edukativ dhe arsimor, që solli shkëputjen juridike të shkollës shqipe nga autoritetet e atëhershme ish-Jugosllave, dhe si rrjedhojë çoi në pavarësinë e  Shkollës Shqipe në Gjermani. KASH-i mblodhi rreth tij pothuajse të gjithë mësimdhënësit e atëhershëmnë Gjermani, dhe bëri që të rritej dukshëm interesi për mësimin e gjuhës shqipe në komuntetin shqiptar, si pasojë edhe numri i nxënësve.  Ndër vite KASH-i, i cili u bë edhe institucioni i vetëm i Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe në Gjermani ka dominuar me prezencën, aktivitetet, punën si atë organizative, me Kampionatet e Diturisë, festat kombëtare, Garat Sportiveetj., por edhe në atë profesional, pedagogjikë, metodikë, didaktikë, duke botuar   libra të  ndryshëm me përmbajtje historike e biografike, dhe libra mësimore ku autorë ishin   mësuesit dhe anëtarët e KASH-it. E theksojshumë e bindur, që  ka patur  një këmbëngulje dhe bashkëpunim ndërthemeluesve të KASH-it, si Rifat Hamitin, Sami Thaçin, Sejdi Gashin etj, por edhe kolegëve dhe mësusesve të tjerë si p.sh. Adem Shala, Kemajl Çallaku, Sylejman Salihu, Shpresa Perzhaku, Sofje dhe Bajram Dumnica, Sabri Gashi, Hatixhe Ramadani, Gjejrane Curri etj. të cilët kontribuan ndërvite për vazhdimësinë e KASH-it.  Sot ne jemi në kushte komplet të reja, dhe na duhet një riorganizim më aktual, duhet ti përshtatemi   kushteve   të cilat kanë ndryshuar, ti shikojmë këto  ndryshime si avantazh i punës dhe vazhdimësisë   tonë. Asnjëherë më parë nuk është folur dhe bashkëpunuar kaq shumë dhe kaq intesivisht me diasporën, sa sot. Qeveritë e shteteve tona kanë drejtuar sytë dhe vemendjen nga diaspora, dhe kjo për ta parë diasporën si një potencial për të cilin nuk ka nevojë vetëm Gjermania, Amerika, Zvicra etj. por  nga  kjo diasporë  e re, nga ky brez i ri do të dalin përfaqësuesit, ambasadorët   e   urave   lidhëse   midis   këtyre   vendeve  dhe   vendeve   të origjinës. Dhe në fund dua të theksoj se duke kordinuar të gjitha mënyrat e bashkëpunimit dhe përvojat e ndryshme të qeverive në Tirane, Prishtinë dhe Shkup do të ketë me shumë efikasitet në arritjen e qëllimeve tona, duke u nisur në atë që ne kemi të përbashkët dhe me kryesoren, Gjuhën Shqipe. Dhe të gjitha këto përpjekje dhe investim për t`ju lënë nxënësve, prindërve dhe komunitetit shqiptar në Gjermani një Shkollë Shqipe për të gjithë shqiptarët, me mësues dhe nxënës nga të gjitha trevat shqiptare.
 
SHQIPTARËT NË NË LANDIN E VESTFALISË-VERIORE – GJERMANI
 
Landi i Vestfalise-Veriore ka një dendësi të madhe si në numrin e popullsisë por edhe në atë të përqëndrimit të ekonomisë gjermane. Kjo ka sjellë edhe përqëndrimin e shumë emigrantëve, dhe midis tyre edhe të shqiptarve nga të gjitha trojet shqiptare. Siç e theksova edhe me lart, emigrantët e parë shqiptarë në Gjermani kanë ardhur në vitet `60, ishin kryesisht emigrantë ekonomik nga ish Jugosllavia. Një dyndje të madhe pati në vite ´90, kryesisht për arsye politike, dhe në këto vitet e fundit kemi përsëri ardhje të konsiderueshme kryesisht nga Shqiperia të kuadrove të kualifikuar. Pothuajse të gjithë shqiptaret, duke filluar nga ata që tashmë jetojnë në brezin e tretë në Gjermani, por edhe të ardhurit e fundit, janë plotesisht të integruar në jetën sociale e shoqërore gjermane. Të rinjtë nga të gjitha trojet shqiptare luajnë një rol kryesor në zhvillimin e shoqërisë dhe ekonomisë gjermane, duke dhënë kontributin e tyre në mjekësi, industri, shkencë dhe politikë. Por më e rëndësishmja është që shumë të rinj, integracionin e tyre e kanë ndërthurur tepër mirë, me kulturën e prejardhjes dhe identitetin e tyre. Kjo pasqyrohet nga shoqatat e shumta kulturore dhe profesioniste që janë aktive në landin e Vestfalisë-Veriore. Këtu mund të përmend shoqatën e te rinjve “URA-KULT” në Köln, “Shoqatën e Biznesmenëve Shqiptarë” në Düsseldorf, atë të Grave Shqiptare po në Düsseldorf, “Klubin Nexhmije Pagarusha” në Solingen, Shoqatën e Poetëve, etj. Brezi i ri, i lindur dhe rritur në Gjermani është nje potencial i madhë jo vetëm për Gjermaninë, por edhe për vendet prejardhëse, ky brez duhet të shërbejë  si urë lidhëse midis vendeve të prejardhjes dhe Gjermanisë. 
 
MESAZHI JUAJ PËR DIASPORËN NË USA
 
Me dhëmb, kur shkoj me pushime në Shqipëri dhe shikoj e dëgjoj fëmijë, e të rinj të cilat vinë me shumë dëshirë për tu takuar me gjyshin, gjyshen, e të afermit e tyre, por që nuk kuptojnë, e nuk  flasin asnjë fjalë shqip! Ju lutem të gjithe bashkëkombsave të mi, jo vetëm në USA, por kudo ku ndodhen, flitini fëmijëve shqip, deri sa nuk është vonë! Unë mund të tregoj me dhjetra dhe qindra raste nga pervoja ime e perditshme, shqiptarë, fëmijë, të rinj që e kanë humbur shancin për ta mësuar gjuhën shqipe. Por kam edhe me qindra dhe mijëra bashkëkombas, të cilët me shumë dëshirë dhe këmbëngulje, ja u kanë mësuar fëmijëve gjuhën shqipe. 
 

Filed Under: Featured Tagged With: Etleva Mance, Gjermani, gjuha shqipe, Sokol Paja

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 243
  • 244
  • 245
  • 246
  • 247
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT