Hap pas hapi, operacioni i ndjekur nga mjetet detare të FD/
Speciale per Diellin- Nga Shefqet Kërcelli/
Më datën 28 dhjetor, në orën 07.05, Komanda e FD, mori një informacion nga QBO e QNOD, të cilët mbi bazën e lajmit të marë nga Kapiteneria e Pirreut, Greqi, sqaronin se trageti me emër “Norman Atlantik”, MMSI247277400 dhe IMO 9435466, i nisur nga Igumenica për Ankona, Itali, ka marrë zjarr në bord dhe ndodhet në kordinatat, φ= 40 o24’1” N dhe λ=08 o59’ E. Për këtë arësye pasagjerët e anijes kanë filluar abondonimin,{braktisjen} e saj. Ky mesazh i është dhënë dhe Rojes Bregdetare Greke dhe asaj Italiane, si dhe mjeteve të tjera që lundronin në rajon. Më të marrë sinjalin, Komandanti i FD u njoh me situatën dhe prognozën e detit, dhe i dha urdhër anijes “Butrinti”, P-134, të dalë menjëherë në det për operacion kërkim-shpëtimi SAR. Në orën 07.50, anija P-134, doli në det për operacionin e kërkuar, duke ju drejtuar rajonin të aksidentit detar. Në orën 10.45, P-134, mbrriti e para në rajon, dhe raportoi se janë evokuar rreth 46 persona dhe 400 të tjerë ndodhen në bord. Në 10.55, vrojtuesi i anijes “Butrinti” sheh tymin e tragetit dhe raporton se vazhdon operacioni për evakuimin e pasagjerëve dhe fikjen e zjarrit brenda tragetit nga mjetet ajrore greke dhe italiane. Në orën 12.00, P-134, sheh praninë e një zadre të verdhë {mjet shpëtimi, shqip}, rrotull tragetit. Nga ora 12.40, anija P-134, nën drejtimin e tragetit ndihmues “Cruise Evrope”, mori pjesë në shuarjen e zjarrit me mjetet e saj, duke pompuar ujë më kapacitetin e saj dhe dukeu përpjekur për të marrë persona në bord. Por theksojmë se deti 7 ballë, vështirësonte kryerjen e veprimeve nga anijet për imbarkimin e pasgjerëve në bordin e tyre. Në orën 12.40, në operacion u fut dhe një rimorkiator i ardhur nga Italia {Marrieta}, i cili së bashku me P-134, u përpoqën për fikjen e zjarrit. Në këtë moment nga ana e personelit të tragetit është bërë kalimi i pasagjerëve në bashin,{pjesën fundore të anijes, shqip} të tragetit të përfshirë nga flakët, me qëllim evakuimin e tyre të shpejtë me helikopter dhe pa rrezikuar jetën. Në orën 13.00, ju dha urdhër dhe anijes “Lissus”, P-133, për të qenë e gatshme në rajon. Në orën 15.25, kapiteni i anijes “Butrinti” raporton se janë evakuar nga trageti 350 pasagjerë, dhe dy rimorkjatorë italianë po vazhdojnë shuarjen e zjarrit. Në orën 15.30, nga P-134, u raportua se gjatë evakuimit një shtetas grek është përplasur me anijen dhe si pasojë ka rënë në det, i cili u mor nga anija jonë dhe ju dha autoriteve përkatëse. Ndërsa një person tjetër i seksit femër pasi mori goditje gjatë evakuimit, u nis drejt Italisë me Motovedetën e Guardia Costiera Italiane, të ndodhur në operacion. Në orën 17.30, është raportuar se në traget janë dhe 220 persona në bord dhe po shihet mundësia mundësia e rimorkjimit drejt Brindizit nga ana e rimorkiatorëve italianë. Në orën 18.40, P-134, “Butrinti”, duke bërë kërkim rreth e rotull tragetit, raporton se në bordin e anijes ndodhen 170 persona. Gjatë kësaj kohe, Komandanti i anijes “Butrinti” herë pas here i bëri thirrje kapitenit të tragetit “Norman Atlantik” për tu strehuar në portin e Vlorës ose të Durrësit, pasi ishin marrë masat përkatëse nga shteti shqiptar për këtë emergjencë detare. Në orën 19.30, me urdhër të SHSHP, Gjeneralmajor Jeronim Bazo dhe Komandantit të FD, Gjeneralbrigade Qemal Shkurti, anija “Butrinti”, P-134, u urdhërua të kthehet në bazë. Theksojmë se këtë operacion tragjik detar e ndoqën nga afër kryeministri i Republikës së Shqipërisë, zoti Edi Rama, Ministrja e Mbrojtjes, zonja Mimi Kodheli, dhe drejtues të lartë ushtarakë dhe civilë të shtetit shqiptar. Më datën 29 dhjetor, në orën 05.10, P-133, “LISSUS”, doli në det të hapur drejt zonës së operacionit, brenda ujërave tona në VP të Vjosës, me drejtim Jug. Aktualisht në operacion marrin pjesë Anija “Lissus”, P-133, 4 rimorkiatorë italianë, Fregata italiane “SAN Giorgo”, e cila drejton operacionin, trageti “Cruise Europa”, dhe nëntë anije tregtare që ndodhen në rajon. Sipas burimeve të tragetit, deri tani, ora 14.00, data 29 dhjetor, nga trageti “Norman Atlantik” janë evakuar 380 persona, në anije ndodhen 140 persona, ndërsa 5 persona janë viktima të kësaj tragjedie detare. Trageti vazhdon lundrimin drejt Brindizit.
Konkluzione të operacionit
-Në vëllimin e parë të “Antologjisë së Detarëisë Shqiptare”, në faqen 178, ka një kapitull të vecantë “Detet i bashkojnë shtetet , të cilat ata vetë i ndajnë”. Aty thuhet shkoqur se kemi rivalizuar e vuajtur shumë historikisht Grekë, {Helenë}, Shqiptarë, {Ilirë}, Italianë,{Romakë} për të zotëruar e shfrytëzuar Detin Jon dhe Adriatik. Por rasti i tragetit “Norman Atlantik” tregoi se deti nuk të fal, se ne trekombasit e përjetshëm të Adria-Jonit , duhet të jemi bashkë, në të mirë dhe të keq, për të shpëtuar njerzit tanë. Në traget shumica e pasagjerëve ishin Grekë, Italianë, Shqiptarë e Ballkanas. Klithmat e tyre gjatë kësaj tragjedie na bënë thirje për bashkim. Kapiteni i anijes së Forcës Detare Shqiptare, “Butrinti”, djaloshi Orikumas, Ermal Hila, i kuptoi të gjitha gjuhët, dhe gjuhën e qytetarit grek, të cilin e mbajti në bord të pajetë. Pra, kjo tragjedi detare na bën thirje për të hedhur pas gjurmët e të kaluarës, sepse deti nuk njeh racë, komb, ngjyrë, por do humanizëm, vëllazëri, në emër të bashkëjetesës së brezave e gjeneratave që vijnë pas.
-Në operacion u bashkuan mjete dhe personel nga të tre shtetet Greqi, Shqipëri, Itali. Ky operacion tregoi më së miri vlerat e detarëve tanë, të qytetarëve tanë, se deti nuk ka ngjyrë e komb, ndaj le ta duam të gjithë, se një jetë kemi, dhe atë mos na i marrë as fortunali i Jonit, as ai i Adriatikut, që herë pas herë tregon egërsinë e tij.
-Operacioni i “Norman Atlantik”, bashkoi jo vetëm pasgjerët dhe ekuipazhin e tragetit, por dhe qeveritarët kryesorë të tre shteteve, të cilët njëzëshëm shprehën gatishmërinë për të vënë kapacitete zyrtare, operacionale, njerzore në shpëtimin e njerzve, viktima të kësaj tragjedie detare. Gjykoj se komunikimi midis zyrtarëve të tre shteteve fqinjë do ngelet në historinë e mijëvjecarit të III-të, si model bashkëjetese e sinqeriteti, në emër të paqes e shpëtimit të këtyre njerzve.
-Gjatë këtyre 20 viteve, të tre shtetet fqinje zotëruese të këtyre deteve kanë zhvilluar mjaft stërvitje të përbashkëta për kërkimi-shpëtim ose zbatim ligjshmërie , herë pas here dhe me Flotën e 6-të të SHBA, një përvojë e cila i shërbeu ecurisë së këtij operacioni.
-Operacioni tregoi më së miri dhe kapacitetet teknikë dhe operacionalë të mjeteve aero-detare të Greqisë, Italisë dhe Shqipërisë.
-Gjatë dy ditëve ndoqa mjaft intervista e kronika, ku në mjaft raste shihja njerëz që donin të mburreshin, por që për mbarëvajtjen e operacionit nuk kishin asnjë kapacitet operacional përvec vetes.
-Për problematikën detare që ka vendi ynë, në vitin 2006, kam kërkuar organizimin e një konference kombëtare për detin, me qëllimin e mirë që shumë gjera të vihen në hullinë e duhur për detin, por si rrjedhim u hoqa nga puna nga klika ushtarako-civile e asaj kohe. Jam gati që me të gjithë institucionet detare shqiptare ta organizojmë këtë konferencë në vitin 2015. Duhet të vihet pika mbi “i” në shumë probleme të detit. Kjo duhet të jetë pjesë e programit të cdo qeverie shqiptare, kushdo të jetë.
-Paraprakisht po ju them, zoti kryeministër, që si Forcës Detare, ashtu dhe kompanisë së Mjeteve tona Detare, i duhet një mjet që të përballojë 10 ballë det, dhe mos shfaqësohemi, apo të fshihemi më me shprehjen, ishte deti 7 ballë, se si det JON ashtu dhe Adriatiku, kanë kapriciot e veta, por jeta e njerzve tane vlen më shumë se kushdo.
-Sot në mëngjes herët kur dola nga shtëpia kisha veshur një mushama marinari për të shmangur erën e fortë, kur komshiu im Ceni, mbasi më përshëndeti si do ditë më tha, o Ceto! – këta rob që u morën me atë operacion shpëtimi, po ti kishin kërkuar ndihmë Flotës së 6-të të SHBA, mund ti kishin shpëtuar këta njerëz për 1 orë, se ne si ballkanas-adriatikas, aq e kemi takatin. Po mire, a mund të na japin ata një anije që të përballojë 10 ballë!? Ose dhe mund të blihet, se jeta e robit nuk llogaritet!? Në heshtje vazhdova rrugën për të shkruar lajmin e radhës të detarëve tanë.