Në të gjithë Shqipërinë, sikurse edhe trevat shqipfolëse, Ndre Mjeda njihet si poet, rilindas, filozof, klerik, studiues por gjithë këtë veprimtari, ai e zhvilloi në një shtëpi e cila ndodhet në një fshat midis Shkodrës dhe Lezhës, i quajtur Kukël. Këtë shtëpi, Mjeda e ndërtoi në vitin 1907, ndërsa kishën në vitin 1913, me një stil neoklasik të projektuar nga vetë ai.
Ne vitet ’90 kjo shtëpi ishte në gjendje të mjerueshme dhe e braktisur, deri në ardhjen e Dom Nikë Ukgjini i cili u kujdes që kjo ndërtese të rikonstruktohej.
Falë përpjekjeve të gjata dhe në saj të një bashkëpunimit të gjerë nga aktorë të ndryshëm, si shqiptarë ashtu edhe të huaj, shtëpisë së poetit Mjeda i është kthyer identiteti.
Me një ceremoni të veçantë është përuruar një ditë më parë në Kukël, “Qendra Muzeale e Mjedës”, me pjesëmarjen e Ministres së Kulturës, Mirela Kumbaro Furxhi, zëvëndësministrit Zef Çuni, e personazhe të tjerë të njohur të jetës politike e shoqërore.
“Ndaluni në Kukël, vetëm 40 minuta larg Tiranës. Mos ia hiqni vetes kënaqësinë e peizazhit të këngës së “Bylbylit” në kompleksin muzeal “Ndre Mjeda” që inauguruam”, apelon ministrja Kumbaro.
Me restaurimin e shtëpisë muze dhe sistemin e objekteve muzeale, Qendra ka marr formën e vet të duhur, duke u shndërruar ne një vend shtegtimi, në fushën kulturore e të turizmit gjithëkombëtar
. “Puna e arritur është fryte i dashamirësisë, të njerëzve vullnet mire shqiptar dhe të huaj, të cilët kontribuuan në mënyra të ndryshme qe të shndërrohet në realitet ëndrra e jetës se poeti Mjeda, njëherit dhe e imja. Mjedologu Mentor Quku, deri tani ka botuar 12 vëllime studimore për Mjedën, dhe shprehej se “po të kisha edhe një jetë, do botoja po aq vëllime të tjera për poetin Mjeda”, u shpreh Dom Nikë Ukgjini, gjatë ceremonisë së përurimit.
Ai bën të ditur se ”puna për rikonstruksionin e kësaj Qendre të rëndësishme, e zhvilluar në etape të ndryshme kohore, është fryt i disa aktorëve, të heshtur apo të zëshëm, nga jashtë dhe brenda vendit tonë. Për shkak të rëndësisë qe ka Qendra Muzeore “Ndre Mjeda”, emrat e tyre të merituar janë të vulosur tashme në librin, me të ri Mjedologji”.
Kisha ku punoi Dom Ndre Mjeda u ndërtua në vitin 1913, kushtuar Shën Shtjefnit, martir i shekullit të parë, ndërsa qela u ndërtua në vitin 1906. Kisha ndodhet në fshatin Kukël, në komunën e Bushatit, në afërsi të Gjadrit dhe i takon stilit neoklasik, ndërsa banesa është e stilit austro-hungarez e gërshetuar më stilin neoklasik. Projekti i kishës dhe qelës u ideuan nga vetë Ndre Mjeda, po ashtu edhe muret të cilat janë zbukuruar me figura që i ka gdhendur vetë ai.
Ata paraqesin episode të mitologjisë ilire e kishtare. Në ballinën e shtëpisë është koka e kurorëzuar e Bachtusit, martirit sirian të shek. IV, ndërsa në të majtë të ndërtesës është Labeatia (basoreliev i emblemës së një prej fiseve ilire). Këto dy skulptura, Mjeda i ka gdhendur në allçi e pastaj i ka gdhendur në çimento. Në vitin 1967, Kisha e Kuklit u mbyll duke u kthyer menjëherë në një depo armësh. Banesa u kthye fillimisht në shkollë, e më pas u adaptua në shtëpi banimi.
Kati i dytë i ndërtesës, më 25 nëntor të vitit 1982 u kthye në shtëpi muze kushtuar poetit të madh Ndre Mjeda. Aty ishin të sistemuara botimet e Mjedës, objekte të ndryshme të përdorura prej tij si shtrati, tavolina e punës, pena e shkrimit etj. Në vitin 1991 ky muze u mbyll dhe inventari i tij me pajisjet, një pjesë u tjetërsua, ndërsa pjesa tjetër iu dorëzuan Muzeut Historik në Shkodër.(Kortezi: Almarina Gegvataj-ATSH)
Shqiptarët në Turqi mbështesin kombëtaren shqiptare
Kryetari Halil Metin: ‘Ne e dënojmë këtë akt të dhunës ndaj shqiptarëve dhe ftojmë median e Turqisë që të mbështesë Shqipërinë dhe dënojmë dhe çdo shkrim që është publikuar në Turqi kundër skuadrës shqiptare’ tha për median./
Shoqata ‘Vllazëria Shqiptaro-Turke’ e themeluar në vitin 1952 me qëndër në Stamboll në një deklaratë për median mbështet skuadrën e Futbollit të Shqipërisë. Kryetari I Shoqatës ‘Vllazëria Shqiptaro-Turke’ Halil Metin shprehu shqetesimin e tim për dhunën e ushtruar ndaj futbollistëve shqiptarë. Metin, në komunikatën për media shprehu se është e papranueshme dhe shprehim shqetesimin tonë që u ushtrua dhunë ndaj lojtarëve shqiptarë sepse ende nuk dihet se kush e dërgoi helikopteri me telekomandë me flamurin e Shqiperisë. Metin, ‘Ne e dënojmë këtë akt të dhunës ndaj shqiptarëve dhe ftojmë median e Turqisë që të mbështesë Shqipërinë dhe dënojmë dhe çdo shkrim që është publikuar në Turqi kundër skuadrës shqiptare’ tha për median.(Per Diellin- Ervin Shkulaku)-Ne Foto: Shoqata Shqiptaro-Turke
Ekzistencë si hije e pakuptimtë
Shkruan: Dr. Ilir Muharremi/
Nga e si mund të them që njoh veten: gjakun, muskujt, egon, të gjitha që më shtyjnë të mendoj apo t’i zhvesh ngadalë. Ato që mund t’i pohoj e argumentoj janë momenti i vdekjes, ombrellat e përjetësisë. Këtu lind shumimi dhe krijohet diçka për të vazhduar. Në esencë këtë diçka prapë e kap me mëdyshje, sepse mendja, inteligjenca, vetëdija zhvillohen me kohën, ose koha nuk mund t’i zërë të zgjedhurit. Nuk dua t’i ik vetes, nuk jam hije e vetes, nuk më kërcënojnë hijet, të cilat si ofshama me dihatje puqen mbi mua. Shushunja është kërcënim për individin egoist, i cili nuk ndikohet nga kënaqësitë e instinktit. Unë jam instinkti im, ndjenja ime, egoja, peneli i shpirtit, por prapë dyshoj në atë që më kërcënon. Ato që ma bëjnë më të lehtë për të jetuar janë e mira dhe dashuria, por jo dhimbja, e cila kërcënon lartësitë. E vështira për të ngritur gurin në majë sprovon ekzistencën time absolute, që vështrohet nga absurdi. Unë dhe bota, unë dhe fryma lirshëm aterojmë. U zgjidhëm, ngaqë kështu dëshiruam. Po për çfarë? Askush nuk gjen përgjigjen. Vërtitet si një palaço, bën skena, teatër fjalësh e shprehjesh, por prapë pyetje, enigmë, pa përgjigje. Dhe çka ndodh? Pyetje nga të cilat lind pafundësia dhe krijohet ngjyra mbi përjetësinë, e cila nuk ka faj ndaj asaj që e kërcënon. Përse duhet të lindim ne? Përse duhet të luajmë në jetë? Përse nuk ishim? Por, ndodhemi tash. Aksidentalisht. Ndoshta si pasojë, por jo si kënaqësi. Apo si kënaqësi që viktimizohet e aspak nuk shërohet. Ne jemi këta, shfrytëzojmë frymën, ushqejmë trupin, urinojmë, e kthejmë atë që hamë, prapë duhet të kthehemi, aty nga kemi ardhur, ose humbasim rastësisht. Por, po të ishim rastësisht, do të jetonim rastësisht në këtë univers enigmatik, i cili në shpirt ka zinxhirin e vlerave që nuk mund ta këpusësh. Shprehje budallenjsh, filozofësh, të cilët përpiqen të ikin, por prapë janë shembje e vlerave ideale. Vdekja. Ajo është armiku, perandoria e pakohë, që nuk ka shpartallim. E, në momentin kur u përcaktova, edhe vdekja ngriti dolli me jetën time si një figurë a imazh, që jeton diku thellë në kokën time. Çdo gjë mbaj me vete, por nuk ia di arsyen. Por, kuptim do të kishin të gjitha vlerat sikur të dinim se çfarë janë. Kjo është ajo që na obligon të jetojmë në oazën e përjetësisë enigmatike. Dhimbje, enigmë, përjetësi. Asgjë dhe gjithçka, por prapë pyetje. Lehtësisht shkruaj, por prapë nuk e paraqes atë që e ndjej në thellësi, sepse diçka tjetër është ajo që thellë dhe zbehtë del në letër e pëlhurë, apo në ndonjë material tjetër arti. Unë shndërrohem në një viktimë, në një skllav të ndjenjave, të shpirtit e të trupit. Diçka tjetër isha dje, diçka tjetër jam sot, por prapë jam ky i njëjtë që shkruaj, nuk ndryshoj për asgjë në thellësi. Ajo kujdeset për veten. Jeton qetësisht. Jeta është një faqe e historisë, e shkurtër për ta jetuar gjatë, e pamenduar për të ardhur, ose asgjë momentalisht, predikim për të menduar, gjykim për t’u përballuar, ose piun i dirigjimit të përjetësisë. Përjetësisë egoiste, individuale, që ec dhe prapë ec mbi atë ose nën atë që duhet, por duhet. Çfarë ndodh duhet të ndodhë, ndoshta ka ndodhur, do të ndodhë, sërish do të ndodhë, andaj unë interpretoj vetveten, ekzistencën ndoshta absurde, postmodernen, shërimin e vetes. Shërimi nuk ndodh nga përvoja apo nga ndonjë terapi, por kuptimi dhe zëvendësimi i asaj që kërcënon. Ajo shtypet e pafuqishme e sërish jeton. Sido që të jetë, prapë jeta ec, e ajo, vdekja merr në mënyrë procedurale. Ne dergjemi si kufoma të gjalla mbi jetën. E dimë vdekjen dhe frikësohemi, sepse më e bukur, më pragmatike na duket fryma, pra jeta. Prapë jemi të huaj, vetmitarë dhe hije për jetën tonë. E duam të përjetshme, por nuk dimë kuptimin e gjakut, të zemrës, të frymës e të trupit, të cilat na shoqërojnë. Mbase edhe ato nuk kërkojnë përgjigje. Përgjigja më e kthjellët është lozja me atë që na vjen, ngaqë duhet të vijë ose nëse nuk vjen, duhet ta ndryshojmë. Po sikur ta ndryshojmë, nuk do ta zotërojmë dhe prapë do të jemi viktima të aksidentit që duhet të jetojmë si sakrificë e jetës për të ardhur në finalen vdekje. A mund të konstatojmë se jetuam dikur dhe jetojmë prapë, ishim dhe më nuk jemi, me një shenjë libri, pikture, poezie, e cila jeton me emrin tonë. Po ne ku ikëm?! Pse erdhëm për të ikur?! Pse nuk qëndruam absolutisht mbi absoluten, por u shpikëm si relativë, asimetrikë ndaj simetrisë, e cila është reale. Jemi simetrikë, për të shpikur asimetrinë. Ndoshta e tëra duhet të ndodhë. Edhe ky shkrim është planifikuar të vazhdojë, apo të vë pikën e fundit për të më lexuar dikush. Të vulos ekzistencën time për të cilën edhe pas vdekjes do të kërkoj shpjegime. Por prapë nuk do ta di se për çfarë isha në këtë tokë. Nuk do ta quaj lavire, e cila vazhdon të prodhojë fëmijë pa arsye, vetëm për të vazhduar dhe për të na shfrytëzuar neve si materie, qenie të gjalla, që kanë humbur kujtimin e lindjes. Ndoshta asnjëherë nuk ka ekzistuar ndonjë realitet për t’u kujtuar tashmë. Çdo gjë fillon nga fillimi, por edhe ai fillim nuk është fillim. Zemra ime nuk rreh për herë të parë në lindjen time. Jam hije, i panjohur, i huaj për zemrën, trupin, vlerën, ekzistencën time në tërësi, e cila qëndron e bashkuar me të gjitha forcat lëvizëse. Nga mendja nuk mund ta nxjerr të pamundurën, sepse e mundura është në këtë botë. Ajo është vijëzuar në kokën time të kthjellët. Dhe kështu jemi egoistë, të ditur, të vendosur ndaj vetes, por prapë pa ndonjë përgjigje për veten. Nuk na duhet fama, sepse ajo shkatërron individualitetin tonë. Të mëdhenjtë nuk janë të famshëm për veten, edhe pse prodhojnë mendime të ëmbla sikurse fiku që bie nga pema. Unë do të jem gjithnjë akull i ftohët, qetësisht i zhytur në qenien time, e cila nuk më tregon asgjë për të vazhduar. Përpiqem, përpiqem ta hulumtoj atë thesarin që e posedon gjithkush, ngaqë jemi familje në këtë univers të brishtë, të paarsyeshëm, të palogjikshëm ndaj logjikës, të paarsyeshëm ndaj arsyes, të etur ndaj etjes, të ftohtë ndaj nxehtësisë, të zinj ndaj të bardhës. Pra, gjithnjë e kundërta për t’u relaksuar dhe për të krijuar atë që nuk mund ta krijojmë, por vetëm ta kuptojmë. Jemi ujëra të zeza në ujërat pa ngjyrë.
Udhë e mbarë z/Kryeministër.. Ndihmoje SERBINE!
Nga Ilir Levonja/Florida/
Udhë e mbarë z/Kryeministër!
Vetëm vendet e Ballkanit dhe ato pas tij, nuk kanë kuptuar akoma asgjë se çfarë është demokracia. Dhe jo rastësisht problemet më të mëdha pluskojnë gjithmonë nga kjo anë. Çfarë ndodhi gjithë këto ditë, qoftë në Shqipëri apo Serbi, dëshmon qartë këtë. Por edhe një fakt tjetër, ne jemi entuziast më shumë se sa duhet. Diçka që I përket absurdit kolektiv nga koha e për zgjimin e ndërgjegjes së masave. Vigjilent dhe të pamëshirmësh në luftën e klasave. ndërkohë kur ai poeti provincial pëshpëriste me zë të ulët vargjet tashmë të famshme ”ku e dija unë I varfri/ se armiku ishim ne”. Pra vetvetja.
Gjithë këto ditë I kam pare me trishtimin më të madh. Si unë edhe serbët me të cilët jetoj e punojë. Njëri nga ata, trupkaba, më tha midis të tjerave se, nuk vumë dhe zor se vëmë mend ne.
Në kor beteja e studiove televizive. Nuk e di se sa patriot është, sa luftëtar në front, aty ku digjet baruti, fjala vjen, Reis Çiço. Nuk kam asgjë me ‘të, e solla thjesht si shembull. Pasi kam pare kaq shumë patriotë këto ditë, sa sikur vërtet të fitoheshin betejat me entuziazëm. Ne do të kishim ngjallur perandorinë Ilire, ose Epirin e Pirros, brenda pesëmbëdhjetë ditëve.
Sinqerisht është një vënie në dukje, e mire, jo për tu fyer. Unë jam pjesë e juaj. Nuk mund të fyej. Do fyeja veten.
Një tubim në heshtje do I bënte më shumë efekt vendeve tona. Do I jepte frymëmarrje realitetit. Mendoj se në këtë aspekt, ai pak nacionalizëm I mbrapsht, I pretenduar, tërë këto ditë rifitoi territor më shumë se demokracia e Amerikës. Nuk ngeli miss, showgirl pa u armatosur. Ndërkohë kur një vajzë, një gazetare profesioniste me emrin Erisa Zyka, vetëm me tre pyetje bëri më shumë se milionat e korit nacionalizëm.
Diçka për Kryeministrin. Në të njëjtën kohë për suferinën e brohoritjeve.
Duhet të shkosh zoti Kryeministër. Ndihmoje Serbinë. Këtë e kam theksuar disa kohë më pare, kur në burgjet e Greqisë, masakrohej një shqiptar. Atëhere u drejtohesha njerëzve, ndihmojeni Greqinë. Ndofta duket vërtet me rrugën e Krishtit, por edhe nënë Tereza, që e deshi aq shumë Jezusin, bija e jonë ishte. Me rrugën e Jezusit eci. Derisa mburremi me ‘Të. Eshtë e udhës të bëjnë si ajo.
Ndihmoje Serbinë zoti Kryeministër. Sidomos nga makthi i prezencës së Shqipërisë së Madhe. Po ta mbyllën derën, prapë, je ti Fitimtari.
JA PËRSE NJË PJESË KANË NOSTALGJI PËR ATË KOHË
NGA HASAN KOSTRECI/New York/
Debatet që po zhvillohen këto muajt e fundit në lidhje me ditën e 29 Nëntorit, po krijojnë edhe njëherë ndasira, prej të cilës ne shqiptarët kemi vuajtur aq shumë dhe na ka kushtuar. Përça e sundo është një fenomen i njohur dhe i aplikuar tek ne qysh nga pushtimi Otaman, por duke u itensifikuar edhe më shumë gjatë diktaturës, na mbeti i trashëguar dhe herë pas here e kur duhet, përdoret edhe sot. Nxjerrja nëpër ekranet televizive, përshëmbull, e disa figurave të diskutueshme, të cilat, me hallet dhe problemet që shoqëria jonë aktualisht ka ,veçse e iritojnë edhe më shumë. Tentimi gjithashtu për të rrëzuar ndonjë bust apo monument dhe sidomos ballafaqimi me portretin e duktatorit në disa manifestime, janë veprime flagrante, të cilat të lenë te dyshosh se më njëzet e nëntë, do avancohet edhe më tepër e do bëhen aventura.
Dihet që nazizmi gjatë luftës së dytë botërore, pushtoi pothuajse krejt Europën dhe pavarësisht rezistencës së disa vëndeve, si Franca, Greqia, Jugosllavia, sidomos Polonia, përfshirë këtu edhe angazhimin modest të Shqipërisë, pa pjesmarrjen dhe aleancën e tri fuqive të mëdha; Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Britanisë së Madhe dhe ish Bashkimit Sovjetik, ai regjim do qe përhapur dhe do kishte përfshirë gjithë botën.
Pra, vetëm këto tri shtete me potenciale të fuqishime arritën që ta gjunjëzojnë dhe më
9 Maj të dyzet e pesës, të shpallin edhe kapitullimi pa kushte të tij.
Kjo datë festohet në të gjithë Europën dhe quhet si dita e fitores mbi nazizmin, por deri sa në koalicion, siç thuhet, me anglo – amerikanët paskemi qënë dhe jo me lindorët, pse të festojmë vetem 29 Nëntorin, të cilën gjatë diktaturës e frymë me aq shumë ngjarje e historira, një pjesë të pa qëna, sa dolëm edhe jashtë realitetit.
Në përvjetorët që çdo vit me këtë rast organizoheshin, bëhej gjithashtu mjaft bujë e pompozitet dhe topat e tanket që nxirreshin nga hangarët vetëm për atë ditë, ishin vetëm një çfaqje teatrale, që ashtu si ato shtatë qind mijë bunkerët e ndërtuar në të katër anët e vëndit, kishin për qëllim t’i mbushnin mëndjen popullit shqiptar të pa informuar dhe të izoluar nga bota, se qemë një forcë e madhe dhe e pa thyeshme, që nuk i trëmbeshim çdo lloj armiku, të brëndëshëm apo të jashtëm. Sot ky lloj donkishotizmi, sigurisht nuk shkon dhe është një detyrë e historianëve, jo vetëm profesionale, por edhe patriotike që të rishikojnë edhe njëherë ç’ka është thënë dhe të thonë të vërtetën, ndryshe sa herë që do diskutohen Kongresi i Përmetit, i Beratit, i Pezës, i Labinotit e kështu me radhë, gjithmonë e më shumë do krijohen debate e sherre dhe gjithmonë e më shumë përpara gjeneratave të reja, do bëhemi qesharakë.
Komunizmin nuk e shpikëm ne, por na u importua dhe Jugosllavët, për të realizuar qëllimet e tyre, zgjodhën pikërisht Enverin, i cili karierën e tij e nisi, e ndërtoi dhe e mbylli vetëm me mashtrime, vrasje dhe eliminime jo vetëm ndaj kundërshtarëve të tij politikë, por edhe ndaj bashkëpuntorëve, që ai supozonte se mund t’i zinin karriken, prandaj, nëqoftëse për pesëdhjet vjet e kemi pranuar si komandant, udhëheqës dhe strateg të madh, sipas fakteve, por edhe nga të thënat e ish kolegëve të tij, del një dinak, vrasës e kriminrl, epitete me të cilat e cilësoi gjatë një interviste në kanalin televiziv “Shqip”edhe vetë zoti Rahman Perllaku. Atëhere a do vazhdojmë akoma me të tilla iluzione, apo do thënë realiteti, që edhe shqiptarët si brënda dhe jashtë atëdheut, të qetësohen shpirtërisht, të lenë euforitë dhe të nisim rrugën e pajtimit.
Me të drejtë zoti P. Milo, thotë, se periudhën mbas luftës e kemi dënuar dhe vazhdojmë ta dënojmë. Fjalën e ka, sigurisht për krimet dhe diktaturën që u instalua mbas vitit dyzet e katër, atëhere nëqoftëse vetëm dyzet e treshi, paska qënë një vit i mbrapshtë i cili na përçau dhe po na shkakton akoma andralla, e lemë në harresë dhe të merremi e të nderojmë ata që u vranë, nga të dyja krahët, të cilët u flijuan për idealizëm dhe pa ditur se ç’do ndodhte më pas.
Nëqoftëse nismëtarët e komunizmit, përfshirë edhe ato pak femra, pjesmarjen e të cilave, zoti P. Xhufi e cilësoi si emancipim, diktatori i vrau dhe i masakroi; Nacionalistët dhe kundërshtarët politikë, gjithashtu po, atëherë kush pjesë e shoqërisë janë këta që paskan aq shumë nostalgji për atë periudhë dhe duan ta kujtojnë. Mos ndofta brezi i dytë apo edhe ndonjë i tretë i atyre që sistemi diktatorial, për të mbushur vakumin, i zgjodhi nga baza dhe nga që për karriken e tij, nuk paraqisnin rrezik, u lanë të lirë që të xhvasin dhe të shpërdoronin sa mundën pasurinë e popullit. Këta me siguri që ndjejnë nostalgji, sepse kanë ç’të kujtojnë, por në parakalimin që me rastin e kësaj date mendojnë të bëjnë, do t’u rrëfejnë gjeneratave të reja, se jemi ne ata që e shkatërruam këtë vënd dhe e sollëm në këtë gjëndje. Jemi ne që i detyruam ata mijra të rinj, gra, pleq apo fëmijë, të braktisën vëndin dhe të marrin arratinë; Jemi përsëri ne fajtorë për ata qindra të tjerë që në kërkim të lirisë, përfunduan në ujrat e Jonit apo të Adriatikut. Nëqoftëse për këto e të tjera, s’u nxihet faqja dhe nuk u vjen zor, le të parakalojnë, sepse ndofta atë ditë në tribunë del edhe e veja e diktatorit dhe u përshëndet.