Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BOTIME NGA DIASPORA SHQIPTARE E AMERIKES

by

Krijuesi nga Chikago, Fation Pajo botoi romanin e  tij me titull” “Pas asaj mesnate”./

Para disa ditesh doli nga shtypi dhe eshte ne qarkullim te lire ,(privatisht) romani i ri I krijuesit Fation Pajo me titull : “Pas asaj mesnate”. Romani ka  139 faqe. Redaktor i tij eshte z. Albert Zholi. Autori I romanit Fation Pajo jeton prej vitesh ne SHBA. Ai ka lindur në Kamëz të Tiranës më 06.10.1958, dhe tani banon në qytetin Elmwood Park të Illinois. Pas përfundimit të shkollës tetë-vjeçare në vendlindje, ndoqi studimet ushtarake dhe në vitin 1982 u diplomua oficer. Krahas përkushtimit në detyrat si ushtarak, është marrë edhe me krijimtari letrare. Pajo ka patur bashkëpunim me shtypin ushtarak dhe me gazetat lokale (në Shqipëri) ku janë pasqyruar një pjesë e krijimtarisë së tij si në prozë, ashtu edhe në poezi. Në vitin 2000, botoi vëllimin e parë poetik të titulluar, “Të kam pritur” i cili u prit mirë si nga lexuesi ashtu edhe nga kritika letrare. Pesë vjet më vonë, me ndihmën e shtëpisë botuese “Guteberg”, botoi edhe romanin e tij të parë “Zemër nëne”. Ka nxjerë nga botimi vellimin me tregime “Shpagimi” si dhe   “Gjer në ardhjen time”

   “Netë të thyera”

  “Për veten e për ju”, Por pjesa më e madhe e krijimtarisë së tij nuk është botuar akoma. Romani i Pajos”Pas asaj mesnate” e pasuron me tej korpusin e vepres se tij letrare. I urojme sukses!

Per informacion me et gjere po sjellim intervisten qe i ka marre Pajos gazetarja Raimonda Moisiu.

Fation Pajo,Poet dhe shkrimtar i talentuar devolli ne SHBA

Dy fjale per dy librat  e tij me  te fundit ,modeste e te mrekullueshem,“net te thyera ” poezi dhe ” Ikja e Tjetrit ” tregime.

Pas korespodencave shkembyer me e-mail ketu ne emigrim ne SHBA ,munda te krijoj lidhje  me nje mik ,me nje koleg,me nje devolli te talentuar,me krijimet e tij,frymezuese,realiste, pasionante dhe emocionuese., me poetin e shkrimtarin devolli Fation Pajo.,me nje krijimtari te pasur letrare Por me shume pas leximit te dy librave te tij te fundit te sukseshem ne proze e ne poezi,” net te thyera ” dhe  “Ikja e Tjetrit “,qe i kam  neper duar duke i lexuar me nje fryme. Aq me terhoqen,duke kaperxyer here ne njeri e here ne tjtrin ,  nga poezia ne proze. Ai eshte me te vertet nje artist i te shkruarit.

Mbase ne Shqiperi nuk eshte dhe aq i degjuar por ketej nga ne, eshte nje nga shkrimtaret me cilesore e te perfolur,per mjeshterine e tij artistike te penes se tij, si ne poezi ashtu dhe ne proze.

Krijimtaria e tij  eshte realiste dhe me refleksione ,jetesore ashtu sic kalon sot jeta ne Shqiperi dhe ne emigracion.Duke qene nje dimesional ,ai eshte njkohesisht dhe optimist i horizontit te shoqerise,duke i mbajtur kembet fort ne tabanin kombetar,tek familja,qe per te eshte nje ideali kryesor.

Emigrimi dhe imgranti,si plage e shoqerise shqiptare por dhe nje realitet i jetes ,i mbijeteses te shqiptarizmit ne dhe te huaj,eshte dhene me njgjyra terheqese,me te mirat dhe te keqijat e ti me nje lidhje organike,te pashkeputur nga jeta e shoqeria ne atdhe ,shqiperi ,vatan,…. S’ka si te mos terheqi tregimi skice ” No speak english ! “,eshte domethenes,per ne emigrantet qe i kemi rene murit me koke,per te mesuar gjuhen e huaj,sidomos amglishten..Sa e sa historira e barcoleta te panumurta,vuajtje ,peripeci,andralla,vuajtje,..por edhe per te qeshur,se ai q qan do te qeshe nje dite, eshte tipik me humorin e holle por shume gazmor,per nje te moshuar qe e ka te mundur te mesoje anglisht,por me e keqja eshte kur ka dhe me te rinj,qe per shume arsye moskokecarje,e vene para gojes  si ato tabelat e snjaleve te rruges,per lehtesi shprehjen tipike :-”No speak English ! “,..po sa here jane penduar..

Pa dashur te bej ndonje recension per dy librat e fundit do te deshiroja te shtoja dicka vleresuesee  te vecante per.to.Ne te gjitha tregimet ,por ne vecanti tek “ikja e Tjetrit “,nga ku merr titulli libri,ai ben nje pershkrim letrar te nderthurur me detaje psikoanaliste si ndonje specialist psikolog,ne thellesine e mendimit te personazheve,por dhe te situatave te krijuara dramtike,qe jane te paperseritshme,duke dhene duele siluetash konkflikete te brendeshme, por njerezore,ku fitimtare del mencuria e urtesiea e pervojes njerezore,paqja per te cilen ai aspiron. ” Nuk kam dashur ta kujtoj e ta diskutoj me kend ate kohe te hidhur qe kam kaluar.Sja vlen me barra qirane.-shkruan ai ,me qetesi,pas asaj qe ndodh  me njerez me maska ,duke na dhen nje mesazh kuptimplote e historik,-Le te mbetet per brezat qe do te vijne,nje liber i vogel,qe s’duhet hapur kure…

Por me qe erdhi rasti le ti themi gjerat ashtu sic jane. “fq.88.

Edhe nje risi e re dhe dalluese ,si shenje e pjekurise letrare e artistike,ne poezite ,por me shume ne tregimet e librit,eshte konkluzioni origjinal e filozofik,qe na percjell,ne zgjidhjen e fabules,ne findin e saj.Do te desha te shkruaj shume shprehje filozofike te tija ,por ato jane te shumta,jane sinteza e nje studjuesi te thelle e plot e virtyte njerezore me nje nje bagazh te pasur letrar e filozofik.

Do te thosha dhe dy fjale per vellimin poetik ” net  te thyera …”,ku permblidhen rreth njeqindepesedhjete poezi te mirfillta,ku permblidhen ne disa kapituj domethenes si Frymemarje,Kohe qe shtjellin drite,.Trokitje,..I shqetesuar rend,.. dhe Jam ketu e jam atje..

Vetem nje pene e arte me gjithe kuptimin e plote te fjales, mund te beje soditje te tilla me vargje,ne poezia me te njejten titull,..:-T’ju flas yjeve/kam frike ,se s’do me degjojne/Do me quajne meteor/Do trishtohem…..T’ju flas njerezve/Kam frike se s’do me kuptojne/Do me quajne jashte tokesor/Do hidherohem…. e te tjera vargje melodioze te dala nga nje shppirt i thelle poetik.Si nje poet me pervoje e le muzen te rjedhe si burimi me uje te kristalte e i pashtershem, por qe gjithnje te terheq e te ben per vete me bukrine e jashteme por edhe e me shijen e thelle ndjesore.Duke i perfunduar keto reshta te shkurter e modeste per dy librate e tij te fundit ,le t’ja leme vendin nje rezymeje te shkurter per jeten dhe obligimin e tij si njeri i letrave ,nje shkrimtar dhe nje poet i talentuar ,i dale nga gura popullore,nga ai plis devolli, qe thote me fjale lapidar , poeti yne o madh Dritero Agolli.

Duke qene largpames ne te ardhmen qe ndrit ,ne gjithe krijmtarine e tij e shkuar jo me fjale, por si te thuash me nota muzikale,aq embel dhe terheqese eshte per lexuesin e thjeshte,provoni ta lexoni…

Per ta dhene sa me realist portretin e figuren e tij,le te ndjekim ,intervisten  e tij,me gazataren dhe shkrimtaren Rajmonda Moisiu,dhene ne Shqiperi disa kohe me pare..

Interviste me shkrimtarin Fation Pajo ,dhene gazetares dhe shkrimtares Rajmonda Mojsiu

Ndonëse jam larg, mendjen dhe zemrën, i kam atje në dheun tim…

R. Moisiu: Kush eshte Fation Pajo ?

                       

Rajmonda Moisiu-Fation Pajo

F. Pajo: Kam lindur me 10 Qershor 1958 në Kamëz të Tiranes. Fëmijërinë dhe vitet e shkolles 8 vjecare i kam kaluar ne vendlindje. Shkollen e mesme e të lartë (Ushtarake) i kam përfunduar në Tirane. Në vitin 1982 u diplomova oficer. Per gati 20 vjet kam sherbyer në strukturat e ushtrisë, derisa në 2001-in dola në rezervë dhe fatmiresisht fitova Llotarine Amerikane. Jetoj prej mese 6 vite familjarisht (kam dy femije),në Chicago të Illinoit. Në këtë qytet gjigand gati 80 vite më parë ka punuar gjyshi im, Avdulla Pajo për më se tre vjet.Krahas perkushtimit në detyrat ushtarake jam marrë edhe me krijimtari letrare.Vitet e fundit kam patur bashkepunime të rregullta me organin qendror të ushtrisë “Ushtria” dhe me organet lokale. Ky bashkepunim më dha shtysen t’i përvesh mëngët mirë e të mendoj per te ardhmen. Ne vitin 2000 arrita te botoj vellimin e pare poetic, “Te kam pritur”, i cili u mireprit nga lexuesit.  Ne vitin 2005, me nxitjen e mikut tim te mirë, z. Demir Korita, anetar i Lidhjes se Shkrimtareve të Shqiperisë (Dega Fier), munda te botoj romanin tim të parë “Zemer nëne”. Per vete tematiken dhe mesazhin qe percjell po ndiqet me interes, sidomos ketu në Diasporë. Ne vitin 2006 jam pranuar anetar i Shoqates së Shkrimtareve Shqiptaro-amerikanë. Privilegj ky qe me ka nxitur e me nxit te vazhdoj punen krijuese edhe tash.

R. Moisiu: Ç’mund të na thoni për krijimet Tuaja të fundit?

F. Pajo: Janë të shumta e të zhanreve të ndryshëm. Kam në perfundim te kompiuterizimit vellimin me tregime”Shpagimi”, të cilin së shpejti do ta dergoj në Tirane për botim. Po keshtu, paralelisht me të, po punoj në kompiuter per vellimin e dyte poetic, te titulluar “Netë të thyera”.  Kam perfunduar  deri tani në poezi  vellimet “Gjer në ardhjen time”dhe “Për vehten e për ju”. Në prozë kam perfunduar vellimin me tregime “Ikja e tjetrit”, vellimin me tregime e novela”Varësja me iniciale” dhe në doreshkrim romanin e dyte “Përtej atij muri”. Kohët e fundit kam përfunduar disa cikle poetike, nje poemë e disa tregime, të cilat do të jenë projekte të së ardhmes.

R. Moisiu: Ç’farë ka sjellë ndryshimi gjeografik në krijimtarinë tuaj?

F. Pajo: Ndryshime shume te vogla, të cilat mund t’i konsideroj gati të paperfillshme. Këtu, në emigrim, për ne kirjuesit gjeja me e vyer është koha. Këtë falë punes që kam dhe familjes që me lehteson ne çdo drejtim,  unë e shfrytëzoj. Pavarësisht se jetoj larg Atdheut krijimtaria ime  ështe e bazuar në historinë e dhimbshme të popullit tim, në aktualitetin nëpër të  cilin udheton populli im, e në shqetesimet që ka vendi im. Kur nje popull e sheh te  largët driten  jeshile të mireqenies, harmonise e te perparimit, nuk mund të mos ndikoje  në penën e shkrimtarit, në penelaten e piktorit, në pentagramin e kompozitorit e tek artisti në pergjithesi. Në kete kuader edhe une mundohem te jap ndihmesen time per zbutjen e streseve qe po mban të pranguar vendin tim.

R. Moisiu: Ndryshimi midis Atdheut dhe Emigrimit?  

F. Pajo: Shumë i madh. Ndërsa në Atdhe (edhe pse vendi ështe mberthyer në darët e një kolapsi të plotë ekonomiko-politik), kam jeten time që s’mund ta harroj dot; në megrim kam  MALLIN për atë vend të shtrenjte ku u lindem e u edukuam (paçka paksa ndryshe botës), e që s’e zevendesoj dot. Ndonese jam larg, mendjen dhe zemren i kam atje, në Dheun tim.  Ndaj ne krijuesit,  kudo qe jetojme e punojme, majën e lapsit e mbajme të mprehur dhe lotin, megjithese me kursim,  fshehur të tjerëve e derdhim. Ai lot shket jo si dobesi njerezore, por  si ai loti që derdhin nenat  atje ne lendinen e loteve te perjetesuar tashme në Korcen nuse, në Korçën plakë, për bijtë e tyre që iknin e nuk u dihej kthimi.

R. Moisiu: Profesioni Juaj ka qenë ushtarak, kur filloi poezia të trokasë në shpirtin Tuaj?

F. Pajo:  Mos gaboj aty nga viti 1977. Duke jetuar në konvikt e larg te afermve, sidomos nënës, që ate kohe edhe vuante, nisa të hedh në një ditar poezi. Poezia e pare që kam shkruar titullohe “Ç’janë kilometrat?!”, që i kushtohet nënës. Më pas kuptohet adoleshenca e rinia kane ndikuar në formimin tim, pse jo edhe në krijimtarine e mëvonshme. Ato vite të largëta kam një kujtim të hidhur. Ditarin me afro 50-te poezi e shenimet personale në vitin 1985, në repartin ku sherbeja, dikush ma  përvetesoi. Pasioni për letersinë erdhi si rezultat i leximit të vazhdueshem të autoreve të njohur, të huaj e të vendit, si: Berns, London, Çehov, Majakovski, Gëte, Poradeci, Kadare, Agolli, e deri tek më të rinjtë, Sulkuqi, Ahmeti, Podrimja,etj. Profesioni  si ushtarak dhe impenjimi im në aktivitetet e ndryshme letraro-artistike  ishin një urë lidhese midis punes dhe artit. Në keto aktivitete kam pasqyruar edhe krijime të mijat. Test ky qe mendoja se  po e kaloja me sukses. Kështuqë, të qenurit ushtarak nuk ka bërë përjashtim në kembenguljen time të vazhdueshme për të shkruar.

R. Moisiu: Ju shkruani poezi, skica, tregime, reportazhe. Cila është gjinia Juaj më e preferuar?

F. Pajo: Si çdo krijues, që të gjitha zhanret që rrok në krijimtarine e tij i ka te dashur e s’mund të beje diferencime. Edhe unë e kam të veshtire përzgjedhjen. Por mendoj se anoj pak nga proza. Kur jam duke hedhur në leter një tregim a novelë, po me erdhi muza shkruaj poezi. Keto i shoh të pandara në punen time si krijues.

R. Moisiu: Ju jeni mjeshter i hedhjes së vargjeve serenade në moment, të cilat janë pelqyer si tekste per kompozim nga kantautori i serenatave  Mihallaq Andrea. Ku e gjeni muzën për të krijuar këto vargje të çastit? 

F. Pajo: I rritur në një familje me tradita Devollite, nuk e di por me kanë terhequr vazhdimisht kenget e asaj treve. Që nga i madhi, artisti Ali Kondi, Sofika Babliku etj, e deri tek kenget qytetare korçare me të paperseriteshmen Anita Take, Aferdita Zonja , Ermira Babaliu e sidomos kenget e grupit karakteristik “Lira”. Dikush mund te habitet, por tek unë ato kanë lënë mbresa. Që atehere me kanë hyrë në zemer edhe te famshmet, ndoshta dhe unikalet, serenatat korçare. Padyshim ashtu sikunder edhe u realizua edhe një film para pak kohesh, Princi, (per mua keshtu do te mbetet), është padyshim  njeriu që derdhi e derdh për gati më shumë se tre dekada energjite dhe zerin mahnites. Ky është Mihallaq Andrea. Këto këngë më largojnë streset, me çlodhin e më frymezojne kudo qofsha, në rruge, në pune, në shtepi, të krijoj e vetem te krijoj vargje të çastit.

R. Moisiu: Çfarë ju lidh me Devollin?

F. Pajo: Me Devollin më lidh gjithshka. Më lidh gjaku. Jam bir nga prindër devollinj. Im-ate nga Suli e ime- më nga Dobranji. Prindërit, disa vite pas luftës u stabilizuan në fermen e re qe po hapej në periferi të Tiranes ,në Kamëz. Për Devollin e devollinjtë  kam nostalgji. Kam kujtime të pashlyeshme. Si krijues per kete zone me tradita e zakone qe s’mund t’ë ndëroj me askënd, i kam kushtuar dhe nje poeme te titulluar “Vendlindjes së Tim-eti”. Pra me Devollin me lidh shpirti.

R. Moisiu: Ju keni botuar vëllimin poetic: “Të kam pritur”. Si ju lindi ideja  për këte vellim dhe mesazhi qe Ju transmetoni nepermjet tij?

F. Pajo:Kisha gati tri vjet qe punoja per kete vellim. Disa shoke te mij duke lexuar nje pjese te ketyre poezive me nxiten te hedh hapin e pare,ta botoj. Disa nga keto poezi perkonin edhe me aktualitetin e asaj kohe qe po kalonte vendi yne. Mesazhi I paqes dhe I respektimit te njeriut ,I cfaredo lloj kategorie qofte,pershkon muzen time ne kete vellim. Mirenjohja dhe vleresimet e lexuesve pas ketij vellimi te pare,me dhane shansin te vazhdoj te shkruaj.

  R. Moisiu: Ne disa nga tregimet e Tua kam vënë re  një shpirt të brendshëm  melodrama, tepër realiste. Nga e merr spunton  Fationi për ta materializuar atë? Keni ndonjë rast konkret?

F. Pajo: Para se të nis të shkruaj, çfaredo qoftë ajo, mendohem gjatë. E bluaj mirë në mendje. Pasi e shoshit deri ne detaje projektin atehere e hedh në letër. Çdo shkrim e ka nje spunto. Është pasqyrim i nje realiteti a fantazie. Unë preferoj realitetin. Aty nga fundi i viteve 90-t, në Qafën e Llogorasë zhvillohej një perkujtimore per studentet e pedagoget e Institutit të Kamzës rënë aty. Miku im ushtarak në Divizionin e Fierit, z.B.Qose, pas më shumë se dhjetë vjetesh takon pilotin hero që në ato dite fortunate solli nga malet e Kukesit nje oficer trup imët “thuajse te pajete”. Ai fluturonte drejt Tiranës e lotet per kete të ri s’i shteronin. Kjo spunto më dha frymezimin të shkruaj ne gazeten e ushtrise reportazhin “Takim pas vitesh”, të cilin më vone e realizova në tregim.

R. Moisiu: Cila eshte dashuria me e madhe e Fationit?

F. Pajo: Të dua kombin tim, ndaj të cilit kemi shumë detyrime, familjen pa te cilën s’e konceptoj dot vetveten dhe respekti  ndaj të gjithë bashkëkombasve të mi kudoqofshin.

R. Moisiu: A ka në jetën tënde ndonjë ngjarje që ja shihni gjurmët në krijimtarinë Tuaj ?

F. Pajo: Ka disa. Është me interes  t’u shpreh një rast. Kur punoja në Divizjonin e Fierit kisha filluar disa bashkepunime me gazeten “Ushtria”. Në vitin 1998 ndodhi  drama e madhe kosovare. Shperngulja e mbi 500 mije njerezve të pafajshem nga trojet e tyre  drejt tokës amë ishte një dhimbje e vërtetë. Opinioni botëror këtë mikpritje dhe hapje dyersh per vellezrit e veriut e cilesoi si virtytin më të lartë të një populli gati dy-milionësh.  Edhe në qytetin e Fierit erdhen qindra familje kosovare. Ishte nje drame e vërtetë. Një trup i gjymtuar keqazi nga makina shfarosese Serbe.  Ishte nje moment kritik per gjithkend që e quante veten patriot. Në bashkepunim me mikun tim z. Q. Selimi (punonte ne atë kohë në M.Mbrojtjes), shkrova një artikull me kete rast: “Me Isët ideal, marshimi ynë kurrë s’ka me u ndalë…” Pas ketij shkrimi njerëz që as nuk i njihja, mjaft nga emir, më uronin per ndihmesen qe u kisha dhënë. Ky ishte një sadisfaksion i madh per mua  që me aq sa kisha mundesi dhashë një ndihmesë për atë popull trim, ëe po gjakosej në menyrë të pabarabarte trup me trup me “Shkaun”. Më vonë, një ndër dhjetra e dhjetra episodeve tragjike të atij populli martir, e materializova në tregimin te titulluar “Rrënjët e Jetës”.

R. Moisiu: Ju jeni antar i shoqates së Shkrimtareve shqiptaro- amerikanë. Si ju duken këto shoqata dhe misioni i tyre?

F. Pajo: Po jam anetar që nga viti 2006. Të jesh i anetaresuar në një shoqatë të tillë, në radhë të parë është një nder që i bëhet personit, në rastin konkret mua si krijues. Por dua të shtoj se kur  në gjirin e kësaj shoqate  ka shkrimtarë nga më të degjuarit në Diasporë, me obligon  te hedh me kujdes hapat në kete rrugë të vështirë, por dhe shume fisnike per vete misionin qe kjo shoqate ka në prioritet. Kur ne pasqyrojme me anë të penës sonë realitetin aktual, kemi parasysh mbi të gjitha se jemi shqiptarë  dhe duhet t’i paraprijmë së ardhmes së vendit tonë. Ky është misioni fisnik e primar  që ne mundohemi të paraqesim  në komunitetin shqiptar kudo ku punon e jeton.

R. Moisiu: Ju jeni anetar i shumë forumeve dhe listave shqiptare ne internet. Ç’mendim keni për forumet Tefta Tashko Koço dhe atë Devolli ?

F. Pajo: Ngritja e shume forumeve  virtuale i kanë sherbyer me se shumti njohjes se njeri-tjetrit. Sjellja ne menyre teper te kulturuar artistikisht të problematikave që shqetesojnë Vendin e Diasporen nepermjet diskutimeve me vlere per to. Përsa i përket dy klubeve në fjalë mendoj se janë dy tryeza të rrumbullakta ku takohen miqte patriotët. Janë vendi ku shkembejmë miqësishtë hallet tona, krijimtarinë tonë. Është vendi ku i bëjmë “vërejtje” njeri-tjetrit. Pra, është gjëja më e mirë, e për këtë keni edhe Ju meritë si moderatore.

R. Moisiu: Profesioni Juaj Ushtarak. Nje pyetje delikate: Si i shikoni përpjekjet e Diplomacisë Nderkombetare, asaj shqiptare dhe kosovare per çështjen shqiptare, e në veçanti për Pavarësinë e Kosovës?  

F. Pajo: Politikanët shqiptarë, e sidomos ata kosovarë  duhej të vepronin më energjikisht ngaj çështjes shqiptare në përgjithesi e asaj kosovare në veçanti. Ata i dinë mirë qellimet e fqinjeve, ndaj lypset për të luftuar edhe më me forcë diplomatikisht se deri tani. Pavarësinë kosovarët nuk mund ta fitojnë duke pritur çdo të sjelle ky takim apo ai tjetri nëpër kanceleritë e huaja. Jo, ata dhe bashke me ta edhe politika shqiptare, duhet të bëhen një trup i vetëm e te ngrihen për ta thënë si duhet fjalën e tyre. …..

Historitë amerikane në skulpturë

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Gjithmonë më ka pëlqyer udhëtimi me anije drejt Manhatanit.  Eshtë një lidhje gati romantike midis dy ishujve brenda Nju Jorkut: qytetit ku unë jetoj Staten Island dhe Manhattanit.  Është vetëm 25 minuta larg. Është e çuditshme që edhe pse kam vite të tëra që e bëj këtë rrugë, përsëri ndjej të njejtat emocione, ndoshta, ndoshta dhe më të fuqishme.   qe udhetoj me kete anije, perseri perjetoj te njejtat emocione ndoshta dhe me shume… Udhetimet me shtojne nje faqe leximi me shume ne memorjen time. Perpara se te ndalosh ne Manhattan do te pershendetesh me Statujen e Ilirise (Lirine qe e enderron gjithe bota)… Ne Manhattan kishja lene takim me dy miq z.Eduard Dilo dhe znj.Maria Prapesku, te cilet e adhurojne pamase letersine, historine, artin, gazetarine… Se bashku vizituam Battery Park, qe me skulpturat, monumentet dhe mesazhet qe percjellin jane histori dhe magji me vehte. Ecem pergjate rruges Broadway, ndalonim dhe lexonim se cfare ishte shkruar ne trotuar, emra presidentesh, princash, gjeneralesh, aviator te famshem, gazetare europiane…, se bashku me Marien u munduam te gjenim dicka nga shtetet tona te ndryshme te origjines, por e kote… Befasohesh se sa me fanatizem dhe kulture e ruan Amerika historine. Ishe nje udhetim I bukur, frymezues per te shkruajtur dicka me shume…Duke marrë anijen ose “Ferry” sic i thonë këtu dhe duke ecur në një ditë plot diell jo vetëm që ndjen flladin dhe jodin e Oqeanit Atllantik, stërkalat e ujit që përzihen lehtas me ajrin e ngrohtë, por dhe merr një përqafim të lehtë dhe përshëndetesh nga mbretëresha me kurorë e pagëzuar “Statuja e Lirisë”, Lirinë që e ëndërron gjithë bota.  Ajo qëndron kryelartë dhe duket sikur ju thotë të gjithë udhëtarëve veçanërisht turistëve që janë me aparatë në dorë për ta fotografuar ose filmuar: Mirë se erdhët në Amerikë, në vendin më demokratik në botë.  Është një udhëtim që të fut në magjinë e arkitekturës së larmishme, urave të shumta që nëpërmjet anijes “Ferry” e cila transporton 75 mijë veta në ditë dhe 19 milion në vit ke shansin të shikosh urën e Verazanos, e cila është e vetmja në botë që mbahet në bazë të forcës së tërheqjes, urën e Brooklinit si një nga mrekullitë moderne të botës.

Në Manhattan kishja lënë takim me dy miq shkrimtaren dhe gazetaren e mirënjohur rumune znj. Maria Petresku dhe z.Eduard Dilo, pinjolli i familjes së persekutuar dhe të shquar Dilejve të Sheperit, të cilët e adhurojnë pamasë letërsinë, historinë, artin, gazetarinë… Së bashku vizituam Battery Park, që me skulpturat, monumentet dhe mesazhet që përcjellin janë histori dhe kuriozitet më vehte.

Batery Park ndodhet në Jug të Manhattanit dhe emri i tij të vë në mendime.  Emrin e ka marrë në nderim të Artilerisë Ushtarake të Baterisë në vitet e hershme që protektonte qytetarët e tij.  Qindra turistë, vendas, Njujorkez ishin brenda parkut dhe nën muziken e bandave me artistë të ndryshëm që pothuajse janë të pranishëm në çdo ditë e bënin dhe më tërheqëse atë.  Skulpturat dhe monumentet e shumta janë një magjepsje për mua dhe bukuri për t’i parë.  Bluja e qiellit që refelktonte si mëndafsh nuseje mbi oqeain Atllantik e bënte Parkun të dukej si një pikturë gjigande Rembrandti.

Në bri të oqeanit ndodhet një skulpturë mjaft impresionuese, që siç tha dhe shkrimtarja rumune se: “kjo skulpturë të bën të rrish gjatë dhe të meditosh”.  Është fjala për skulpturën në bronz që ka një imazh tepër tronditës, e cila është në nderim të gjithë atyre që drejtuan anijet, mijëra marinsa tregëtarë të cilët janë mbytur në det gjatë mbrojtjes së Kombit amerikan që nga lufta civile dhe deri tek lufta e dytë botërore ku në këtë të fundit thuhet se kanë qenë humbur 700 anije së bashku me 6600 marinsa.  Skulptori Marisol Escobar  e realizoi veprën e tij në bazë të një ngjarje reale bazuar te disa fotografi të marra nga një fotograf nazist, i cili goditi anijen dhe ndërkohë që ata po mbyteshin po fotografonte viktimat e tij.  Skulptura është realizuar në vitin 1991.

Skulptura është në det të hapur pranë Pier A, është një skulpture që me krenari flet se u bën ballë rrebesheve, dallgëve të çmendura oqeqanike, vampirëve nazistë dhe nderon viktimat që dhanë jetën e tyre në lule të rinisë.

Përballë saj është skulptura me emigrantë të ndryshëm që kanë zbritur në tokën amerikane dhe po presin në radhë ndoshta për inspektim dhe gjithçka, ndërkohë më kujtohet gjyshi i cili kishte ardhur në Amerikë në fillimin e shekullit të kaluar dhe kishte treguar se na kontrollonin për gjithçka, për sëmundje dhe deri dhe për parazitë.  është një skulpturë që flet shumë, më shumë se faqe të tëra libri, janë emigrantë nga vende të ndryshme dhe me dhimbje e dashuri i venë njeri-tjetrit dorën në sup dhe shpresojnë në tokën e premtuar.  Skulptura është pranë kështjelles Clinton ku nga porta e asaj shtëpie kaluan rreth 7 milion emigrantë dhe u pritën me dashamirësi nga Amerika.  Emrin e mori Clinton nga ish kryetari i Bashkise së Nju Jorkut 1803-1807 dhe që kreu dhe detyrën si guvernator 1825-1828, Dewitt Clinton.

Në një vend të dukshëm, ishte edhe statuja “Sfera”,  afër saj dukeshin flakët si të qiririt, por edhe pse ishte një kohe me diell e ngrohtë, vapën nuk e ndjeje shume ngaqë përqindja e lagështirës ishte shumë e ulët.  Flaka e përjetshme ishte në përkujtim të viktimave të tragjedisë botërore më 11 shtator, 2001 nga sulmet terroriste.  Sfera dikur qëndronte në shesh të Qendres botërore të tregëtisë në kullat binjake, por çuditërisht u dëmtua pak, për fat nuk u shkatërrua, më vonë u vendos në park për shkak të punimeve që po bëhen atje.

Në çdo hap që të hidhje dukej sikur lexoje historinë amerikane në format dhe idetë më të përsosura nga artistë të mëdhenj.  Edhe një zog që mund të qëndronte mbi një gjethe peme në park, më dukej sikur në damarët e gjethes kishte histori.  Mikelangelo thotë se “Unë pashë engjellin në mermer dhe e gdhenda atë për ta lenë të lire”.  Mjeshterisht artistët  dinë ta shkruajnë dhe ta ruajnë me aq fanatizëm historinë.  Obelisku i ngritur për veteranët e luftës koreanë 1950-1953 është nderim për të gjithe të rënët e saj.  Çelësi ka formën e një ushtari universal dhe qëndron mbi platformë me flamujt e ndryshëm të shteteve që morën pjesë nga Kombet e Bashkuara.  Nga silueta e ushtarit duket qartë Statuja e Lirise në Ellis Island.  Çdo 27 korrik në orën 10 paradite përkujtohet përvjetori i marrëveshjes së pushimit të luftës, dielli, drita shkëlqen përmes kokës së ushtarit dhe ndriçon pllakën përkujtimore që është instaluar në tokë në këmbët e statujës.

Përreth statujës në tokë ishin pllakat me shënimet përkatëse duke vendosur shtetet që morën pjesë dhe numrin përkatës të të vdekurve, zhdukurve dhe të plagosurve.  Nga amerika janë 54.246 te vdekur, 103 mijë e 248 te plagosur, 8177 të zhdukur, kurse nga Koreja janë: 58 mijë e 127 të vdekur, 175 mijë e 743 të plagosur dhe 174 mijë e 244 të plagosur.

Edhe Memoriali i bregut të Lindjes është ngritur në nderim të të gjithë marinsave që dhanë jetën për të mbrojtur Atdheun e tyre gjatë luftës së dytë botërore dhe administrohet nga komisioni i monumenteve të luftës amerikane, ku deri tani janë tre, një në Nju Jork, një në San Francisko dhe në Honolulu.

Memoriali është në nderim të të gjithë atyre që shërbyen në bregun oqeanor gjatë luftës së dytë botërore ku numri i dëshmorëve ishte 4609 të cilët janë shkruar në muret përkatëse.  Në muret ku janë shkruar emrat është dhe shqiponja e cila është përballë me Statujën e Lirisë e cila është realizuar nga italiani Albino Manca.  Ndërsa memoriali nga kompania Gehron dhe Seltzer.  Memoriali u është dedikuar nga Presideneti John F.Kennedy në Maj, 1963.

Është e pamundur të përshkruash gjithçka në Batery Park, do të duheshin faqe e faqe të tëra për historinë dhe përmbajtjen që ka brenda, por skulpturat, obelisket shprehen me gjuhën e poezisë koncentrat, gjatë leximit dhe qëndrimit pranë tyre të duket sikur shkronjat e arta flasin me zë duke intepretuar aq mjeshtërisht madhështinë dhe historinë e lavdishme Amerikane.

Përgjatë rrugës së famshme Broadway

Pasi u ndamë nga Parku ecëm përgjatë rrugës së famshme Broadway e cila mbart brenda saj ndërtesa, muzeume, kisha, art, piktura, varre, mauzoleume, mrekulli botërore, skulpturën e demit të Wall Stritit etj…  Broadwaw është zemra e industrisë botërore të teatrit.  Broadwaw vjen nga emri holandez Breede weg.  Duke ecur në çdo hap lexonim emra presidentësh, artistësh të famshëm, gjeneralësh, aviatorësh, kryeministra që kanë vizituar vendin.  Si pakuptuar po kërkonim të njejtën gjë për momentin me Marien, gazetaren rumune të gjenim të dyja emra secila nga vendet tona, por ishte nje mundim i kotë, sepse nuk kishte asgjë nga Rumania dhe Shqipëria.  Ushtarët, kapitenët e anijeve, mbretërit kanë parakaluar në paradë, e cila për herë të parë u mbajt në vitin 1886.  Janë bërë gjithsej 204 marshime deri në City Hall.  Aleanca e pjesës Jugore të Manhattanit përkujton me shirit graniti të gjithë ata që kanë udhëhequr paradat me numrin simbol 204 nënshkrime përgjatë rrugës Broadway.  E para fillonte me inagurimin e Statujës së Lirisë që daton me 28 tetor, 1886 dhe pasonte me inagurimin e ceremonisë së Presidentit të parë George Washington, më 29 prill 1889.  Ajo që do të na bënte përshtypje më shumë të dyjave ishte një frazë e shkruar në rrugë në përkujtim të 48 gazetarëve europianë që në 16 shtator 1949, kishin festuar Lirinë e ditës së shtypit gjatë udhëtimit të tyre për në USA,  ndoshta pse vinim nga vende komuniste ku më shumë se cdo gjë ishte dhunuar Liria e fjalës.

Ndalojmë një moment pranë Demit që ndodhet në Bowling Green, afër me Wall Stritin.  Skulptori Arturo Di Modica e krijoi skulpturën për të frymëzuar Wall Stritin kur stoku market u kolaps në 1987.  Ai e vendosi atë përballë Wall Stritit pa autorizim në vitin 1989 si simbol të optimizmit dhe forcës.  Policia e hoqi, por falë publikut të shumtë u detyruan ta instalojnë dhe ta vendosin atje ku ndodhet dhe sot në Bowling Green.

Perballë demit ose tek bishti i tij hedhur lart në mënyrë spektakolare nuk rreshtin njerëzit për fotografi veçanërisht turistët, duhet të rish në radhë dhe për më tepër të kesh kohë për ta bërë një foto me “Demin”.  Është një nga skulpturat më tërheqëse të Broadwait.

Duke vazhduar ecjen është e pamundur të mos shikosh ndërmjet gradacielave kishën anglikane Trinity me një arkitekturë të përsosur ku sapo hyn tek dera lexon në prag të saj këtë mbishkrim: “Në këtë vend shkeli shkëlqesia e saj mbretëresha Elizabetë e dytë gjatë vizitës ë saj në vitin 1976, ndërsa në krah të saj ndodhej princi Filip”.  Kisha “Trinity” është themeluar para kombit amerikan qysh në vitin 1697, e cila që nga ajo ditë ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën fetare dhe në sherbim veçanërisht të të varfërve dhe emigrantët e ardhur nga shtete të ndryshme të gjithë botës.  Presidenti i parë i shteteve të Bashkuara të Amerikës pas betimit të tij shkoi dhe u fal në kishën “Trinity”.  Në oborr të kishës janë varre dhe mauzoleume ku prehen të qetë personalitete, priftërinj, deri dhe Aleksander Hamilton, ish Sekretari i thesarit në shtëpinë e bardhë gjatë kohës që vendin e udhëhiqte George Washingtoni.  Në 11 shtator kur u rënuan dy kullat binjake nga terroristët kisha shërbeu si vend strehimi për punëtorët e shërbimit, 14 mijë vullnetarë afruan ndihma për dëmtimet që pati, për shkak të afërsisë me terrenin zero.  Në hyrje të kishës çdo vizitor është e pamundur mos të shtanget përballë skulpturës “Rrënjët” ndërtuar nga Steve Tobin.  Çdo njeri nga çfarëdo tradite fetare që vjen përballë saj, duket sikur tërhiqet nga një fushë magnetike dhe futesh brenda saj.  Ai u frymëzua nga një trung i mbetur gjatë tragjedisë në 11 shtator dhe me rrënjët solli dritën e padukshme, por që njerëzit duhet të shohin dhe nën tokë, duke dhënë shpresën, paqen dhe jetën e përjetshme për të gjithë.   Me të drejtë artisti thotë se njerëzit shikojnë vetëm pemën, por nuk mendojnë se çfarë ka brenda saj, damarëve që rrjedh drita.  Bëjmë foto duke u futur midis rrënjëve dhe ndërmend më vjen Mikelangelo i cili thotë se: “Çdo blok me gurë ka një statujë brenda, por është detyra e skulptorit ta zbulojë atë”. 

Sa histori të tilla ka vendi im për t’i përjetësuar në skulpturë dhe art!

Megjithatë, ne kaluam një ditë të bukur nën shoqërimin e skulpturave që tregonin historinë amerikane pa ciceron, ato flisnin me artin e inteligjencës siç shprehet piktori botëror Picasso.  Duke udhëtuar dhe prekur skulpturat na u shtuan faqe leximi dhe historie më shumë në memorjen tonë, sepse ato mbartnin mbi “supe” histori të ndryshme amerikane.

2 Gusht, 2013

Manhattan, New York

 

 

 

 

100-VJETORI I COPËTIMIT TË SHQIPËRISË

by

Ne Foto: Përballë dallgëve të historisë, të bashkuar rreth një ideali, të një mendimi dhe të një qëllimi.  (Isa Boletini, Ismail Qemali, Luigj Gurakuqi)/

Nga Frank Shkreli/

29 Korriku, 2013 shënoi 100-vjetorin e Konferencës së Ambasadorëve të gjashtë fuqive të mëdha evropiane të kohës mbajtur në Londër më 29 Korrik, 1913.  Disa historianë mund e shikojnë këtë datë si një datë e miratimit përfundimtar të pavarësisë së Shqipërisë, por në të vërtetë, është 100-vjetori i vendimeve të copëtimit të trojeve shqiptare, i cungimit  të Shqipërisë natyrale,  ashtu sikur shqiptarët me mija vjetë në trojet e tyre autoktone,  të ishin plaçkë tregu në duartë e fqinjve të mbështetur nga fuqitë e mëdha të kohës, Britania e Madhe, Franca, Gjermania, Austro-Hungaria, Rusia dhe Italia.  U vendosën kufijtë krejtsisht artificial duke hedhur poshtë dhe duke mos marrë në konsideratë faktet historike, etnike, linguistike dhe gjeografike të shqiptarëve.  Konferenca e ambasadorëve në Londër, këputi për gjysëm kombin shqiptar, i fali Greqisë Çamërinë me kryeqytetin e saj historik Janinën.  Kosova dhe trojet shqiptare në Maqedoni i jepen Serbisë, dhe Mali i Zi merr Ulqinin, Tivarin, Plavë e Guci dhe ndanë Malësinë e Madhe për gjysëm duke i falë  Knjazit pjesë të mëdha të Malësisë megjithëse nuk kishte asnjë sllav malazias në ato anë. Por megjithëse duke jetuar në trojet e veta me shekuj, shqiptarët autoktonë të  Kosovës  dhe Shqipërisë veriore, përveç përpjekjeve të suksesshme diplomatike të fqinjve për të asgjësuar kombin shqiptar duke e copëtuar dhe duke e ndarë midis tyre, ata njëkohsisht me diplomacinë e ndyrë të tyre, filluan spastrimin dhe ndërmorën një gjenocid kundër shqiptarëve anë e mbanë trojeve të tyre.   Ishte këjo edhe periudha e progaganadës serbe e greke në gazetat e asaj periudhe që përpiqej ti tregonte botës për “egersinë” e shqiptarëve  dhe  si të tillë, sipas tyre,  ata duheshin ”kulturuar” nga “kultura” serbe dhe greke, ose të zhdukeshin fare si popull.  Këtë ata e bënë me efikasitetin më të madh, duke djegur dhe  shfarosur fshatra të tëra shqiptarësh, siç vihej në dukje në një raport të entitetit humanitar amerikan, Carnegie të vitit 1913.

Siç ndodhi fund shekullin e kaluar me tragjedinë e Kosovës,  ashtu edhe 100-vjetë më pare, ishte Amerika ajo që me këtë raport i hoqi maskën dhe zgjoi ndërgjegjen e botës së atëhersheme, mbi krimet dhe gjenocidin e bërë kundër fisit më të lashtë të Ballkanit, Shqiptarëve.    Raportin i vitit 1913 I përgatitur dhe botuar nga Instituti Carnegie, i cili kishte dërguar  një delegacion në Kosovë dhe në Shqipërinë e  Veriut për të parë gjëndjen për së afërmi se ç’po ndodhte atje,     dërguar Lidhjes së Kombeve, ndër të tjera,   përshkruan atë që kishin parë anëtarët e komisionit:  “Djegie shtëpishë e fshatrash, vrasje me grumbuj mbi popullsinë e çarmatosur e të pafajshme shqiptare, përdhunime që nuk janë parë kurrë më parë, rrëmbime dhe brutalizime të të gjitha lllojeve.   Këto janë mjetet që përdorin trupat serbe dhe malazeze — dhe po përdorin gjithnjë — me qëllim për ta ndryshuar fizioniminë ethnike krahinave që banohen prej Shqiptarësh.”

Edhe sjelljet e  grekëve në jug të Shqipërisë dhe në Çamëri, sipas Edith Durham që kishte vizituar ato zona,  nuk ndryshonin për nga brutaliteti kundër popullsisë shqiptare të këtyre trojeve, duke vrarë e prerë pa mëshirë dhe duke përdorur barbarizmat, vrasjet dhe djegëjet e shtëpive dhe fshtarave shqiptare, ashtu siç bënin sllavët në  anë e mbanë trojeve shqiptare në veri.

Historia e kombit shqiptar ka pësuar tragjedi të papërshkuara, por rrënjët e tij, megjith tundjet e rënda shekullore, kanë qëndruar të patundura. Këjo, falë patriotëve të mëdhej të kombit të cilët megjithë vështirsitë nuk humbën kurrë drejtimin dhe të cilët me largpamje u kanë qëndruar besnikë vlerave dhe bashkimit të kombit.

Ndonëse vetëm 100-vjetë më parë u krijua shteti gjysmak shqiptar, sipas Naim Frashërit, ”Bota që kur është zënë, Shqipërija gjallë ka qenë.”   Në këtë përvjetor, u takon autoriteteve të sotëme kombëtare të jenë të ndërgjegjëshëm dhe njëkohsisht mbi ta bie përgjegjësia  politike dhe morale për të kultivuar një besim të patundur për një të ardhme më të mirë për fatin e Shqipërisë dhe të shqiptarëve, ashtu që të bashkuar, të tejkalohen problemet kombëtare të së kaluarës dhe me guxim e vëndosmëri të  shkohet kah e ardhmja përballë rreziqeve dhe furtunave që mund të dalin përpara.  Për liri e pavarësi, Shqiptarët kanë luftuar gjatë gjtihë historisë. Por a kanë qenë të bashkuar.  Kurrë si në kohën e Gjergj Kastriotit-Skenderbe.  Andaj, duke nderuar dhe kujtuar të kaluarën, të shkohet me besim të patundur përpara, por pa tradhëtuar të kaluarën, pa nepërkëmbur kultin e shqiptarizmit.  Megjithë hallet e tyre, Shqiptarët kurrë nuk kanë qenë më të lirë se sot dhe më vetvendosës për fatin e tyre se sot.   Prandaj, ky realitet i ri, le të shërbej si premtim për të ardhmen, për tu renditur me nder në radhën e kombeve të përparuara.   Këjo është përgjegjëgjësia e vet shqiptarëve dhe e udhëheqsve të tyre, dhe jo  e konferencave anti-shqiptare  ose e vendimeve të autoriteteve të ndryshme ndërkombëtare. Por Shqiptarët nuk do të  jenë të vetdijshëm për një të ardhme më të miër për veten, nëqoftse nuk e kuptojnë me të vërtetë historinë  si dhe natyrën dhe origjinën e tyre kombëtare.

Përpjekjet the thirrjet nga jashtë për të rishqyrtuar me qëllim për ta bërë ndryshime në historinë e kombit shqipatr  dhe flirtimet në vet radhët e shqiptarëve, nga njëherë edhe në nivele të larta poltike si në nivel parlamenti, që kanë përfunduar   me deklarata të papërgjegjëshme kohët e fundit, duke mohuar historinë dhe heronjtë kombëtarë të Shqiptarëve si Gjergj Kastrioti – Skenderbe.    Këto përpjekje dhe tendenca, sidomos në radhë të vet shqiptarëve, janë aq të rrezikshme për ekzistencën e kombit shqiptar dhe për ndryshimin e fizionomisë së tij,  sa ishte edhe Konferenca e Londrës 100-vjetë më parë, qëllimi i së cilës ishte që më në fund, nepërmjet coptimit të trojeve shqiptare, të zhdukej kombi shqiptar si entitet dhe si fisi më i vjetër i Ballkanit.   Siç duket, ky është gjithnjë objektivi i disa elementëve të jashtëm dhe i fqinjve të Shqiptarëve, të cilët nga ana e tyre, 100-vjetë e këndej, nuk kanë pushuar kurrë përpjekjet e tyre për të zhdukur racën shqiptare nga faqja e dheut dhe për të ndryshuar fizionominë e Shqiptarve, në çfardo qoftë, ashtuqë ajo të mos mbetet ajo që është: Shqiptare. Vet shqiptarët nuk duhet të bien pre e këtyre armiqve të kombit dhe infleuncave të huaja, të cilët gjatë gjithë historisë i kanë paraqitur Shqiptarët si një grumbullim organizimesh primitive.

Është kritike që forcat e shëndosha të kombit, sidomos ato me përgjegjësi politike, kulturore dhe fetare të jenë të vetdijshëm mbi përçarjet serioze që ekzistojnë dhe të njohin natyrën e këtyre forcave që kanë çuar kokë kohët e fundit dhe të cilat siç duket kanë për qëllim për të gërryer dal ngadalë nga vlerat, nga mirëkuptimi dhe nga bashkimi shpirtëror dhe aktual kombëtar i Shqiptarëve.  Këjo është me rëndësi për vet Shqiptarët, por edhe para syve të botës.  Është detyrë dhe përgjegjësi personale e çdo shqiptari, por sidomos e atyre që sot kanë në dorë fatin e kombit – që me energji morale dhe guxim civil — të promovojnë NJË dhe të vetmin identitet kombëtar të të gjithë Shqiptarëve, besimin e plotë në të, nepërmjet unitetit kombëtar dhe të promovojnë politika kombëtare, si dhe vetitë etnike të kombit dhe herojtë e tij, që do të forcojnë identitetin e kombit dhe do të nderojnë gjakun shqiptar, anë e mbanë trojeve tona.

At Gjergj Fishta i cili në veprat e tija u këndon gjithmonë hidhërimeve dhe gëzimeve të historisë së Shqiptarëve, këngën e fundit të Lahutës së Malësisë ia kushton “Konferencës së Londonit”, duke hyrë në temën e konferencës dhe megjith pasojat e rënda të vendimeve të saja, At Fishta gjënë arsye të këndojë me optimizëm duke thënë se 100-vjetë më parë, mbi kalatë e Shqipërisë valvitë Flamuri Kombëtar, “Porsi fleta e Engjllit të Zotit”.  Brohorisin, thotë poeti kombëtar, fusha e male, sepse,

“Për inat të Shkjeve të Ballkanit

Për gazep të atij Sulltanit,

Si premtue kish Perendija

Prapë zojë m’vedi duel Shqipnia”.

Në këtë 100-vjetor të copëtimit të trojeve shqiptare dhe cungimit të tokave të Arbërit, dëshira e të gjithë Shqiptarëve është që Shqipëria të jetë gjithmonë Zojë më vete, dhe që Shqiptarët të jenë të bashkuar me një ide, të një mendjeje dhe një qëllimi. Ashtu qoftë mot pas moti.

Serbia të mos i fsheh helmimet e vitit 1990 në Kosovë!

by

Intervistë e posaçme me Dr. Besnik Bardhin, mjek (otorinolaringolog), veprimtar, politikan dhe shkrimtar (publicist) shqiptar./

NEW YORK – GJAKOVE : Lufta për liri, çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës, një nga ngjarjet më historike të kombit shqiptarë, nxorri në pah shqiptarët, që luftuan, punuan dhe ndihmuan në këtë fitore historike. Njëri prej tyre me një kontribut të paçmuar në Gjakovë është edhe Dr. Besnik Bardhi, i cili është mjek (otorinolaringolog), veprimtar, politikan dhe shkrimtar (publicist) shqiptar.

Njëherit, dhe autorë i Librit “Agoni e Shpresa” një libër ky me kontribut të madh në deshmitë për ndriçimin e helmimeve masive në Kosovë. “Aty, mes tjerash, ka shumë  materiale  të  cilat  dëshmojnë me forcën e argumentit  vërtetësinë  e  helmimeve  të  rinisë  shqiptare  në  Kosovë, në pranverën e vitit 1990 të kryer nga sigurimi shtetëror serb!” thotë në këtë intervistë të posaçme me gazetën kombëtare Bota Sot, Dr. Besnik Bardhi

Në këtë libër, thotë në intervistën e tij Dr.Bardhi, me gazetarin tonë në New York, Beqir Sina, se ai ka publikuar artikuj të ndryshëm nëpër gazetat e ndryshme të huaja dhe shqiptare, për të sensabilizuar këtë çështje me qëllim që çështja e shqiptarëve të Kosovës, të internacionalizohej sa më shpejt.

Dr. Besnik Bardhi, është martuar në vitin 1991 me Shqipe Dolin. Çifti gjakovar kanë dy vajza dhe një djalë.  Fëmijët e tyre ata i konsiderojnë si dhuratë nga Zoti, sepse ata lindën pas shumë peripecive dhe dështimeve të njëpasnjëshme gjatë tetë viteve me radhë. Ata krenohen me Medlinën, Betimin dhe Poemën. Bardhi pagëzoj vajzën e parë të tij me emrin e Sekretares së Shtetit Amerikan Medelinë Ollbright, në shenjë mirënjohje, respekti dhe dashurie për ndihmen e pakursyer amerikane për Kosovën dhe popullin e saj në luftën e vitit 1999. Takimi i parë i familjes Bardhi dhe Sekretares Ollbright u realizua me 4 korrik 2005 në Prishtinë.

Ai njihet si një Filantrop, teksa më 12 mars, 2005, Bardhi nga buxheti familjar, ndau publikisht ndihmë në të holla për 33 familje të dëshmorëve, invalidë të luftës dhe skamnorë tjerë të komunës së Gjakovës. Me 10 mars, 2009, Bardhi i dhuroj të gjitha pagat si këshilltar komunal, për shërimin dhe operimin e një fëmije të verbër dy vjeçar.

Dr.Bardhi është njohës i gjuhës angleze, kroate dhe polake. Pasioni i tij është fotografia dhe kamera filmike, njihet si një ndër foto–kino amatorët më të vjetër në Kosovë dhe përdorë internetin që nga viti 1996.

Më 2 shtator 2011, në BKUK në Prishtinë, Dr. Bardhi bëri promovimin e librit të tij të parë “Agoni e Shpresa” libër ky i cili u promovua në Shkodër, në bibliotekën e qytetit Marin Barleti, më 29 tetor 2011.

Për më shumë ndiqni intervistën e plotë me Dr Besnik Bardhin

Dr. Bardhi, Kosova pesë muaj më parë shënoi 5 vjetorin e Pavarësisë së saj, dhe me 12 qershor 14 vjetorin e çlirimit. Si e ndjetë veten Ju që ishit në Gjakovë pjesë  e përpjekjeve të para për lirinë dhe Pavarësinë e Kosovës?

 

Në  këtë përvjetor  të 14  të  çlirimit  të Kosovës, patjetër  kujtesa  fluturon në atë  periudhë  78  ditëshe  kur  ishim të rrethuar  nga  forcat  serbe, ose  më mirë  të themi  nga kasapët serbë, të cilët  bënin  orgji, nga më të ndryshmet, me shqiptarët e paarmatosur në Kosovë.

Tash pas  këtyre viteve në  liri dhe 5 vitesh në shtet të pavarur, emocionet janë të  përziera, them  kështu  nga se  nuk jam i kënaqur  me  të arriturat që  janë bërë për këto  14 vite lirie në Kosovë. Nuk është çdo  gjë e zezë, ka të arritura pozitive në një masë, ndoshta  këto  arritje janë më shumë meritë e  iniciativës  private për realizimin e disa  projekteve!

Mendoj  se  me një organizim më të mirë  dhe  më  punën  që  do ta bënte  inteligjenca e mirëfilltë  shqiptare  në Kosovë, sikur të ishte  e inkuadruar  në përmasa reale në organet e pushtetit,  rezultatet  do të ishin  shumëherë më të mëdha!

Mendoj se gjatë kësaj kohe, shumë shpesh  janë bërë gabime të mëdha nga ana e partive   politike në përzgjedhjen e kuadrove, ata më shumë  kanë  favorizuar dhe prefëruar militantë partiakë  në poste për të cilat ata nuk e kanë përvojën dhe dijen adekuate që të ballafaqohen dhe të zgjidhin çështje delikate dhe me rëndësi të madhe shtetërore!

Potenciali i ulët  intelektual dhe arsimor i një pjese të atyre  që  ndodhen  aktualisht në institucionet e ekzekutivit dhe politikbërjes shtetërore,  patjetër  që  do të reflektojë me rezultate të ulëta, shpesh edhe nën mesatare! Individet e aftë dhe të  ndershëm, të cilët  nuk pranuan imponim dhe servilizëm, në një mënyrë  u harruan qëllimisht, pak nga koha e më  shumë nga  pushtetarët aktualë! Unë mendoj  se  paslufta nuk e gjeti  Kosovën pa resurse intelektuale, përkundrazi kishte intelektualë të rangut të lartë; ata ishin shtylla  të Kosovës  edhe në kohën e okupimit të egër serb. Ata burra të shkolluar me sakrifica të mëdha e trasuan  rrugën për shtetësinë e Kosovës! Ajo  shtresë intelektuale, pas lufte “avulloi”, humbëm njerëz me pervojë shumë të madhe dhe pasojat tash rëndojnë  mbi shoqërinë tonë!  Ky fenomen interesant p.sh. nuk ndodhi me ish republiken jugosllave të Sllovenisë, profesionistët slloven u mobilizuan dhe i dolen në ndihmë atdheut!  Është dallim i madh  të fillosh nga shkalla 100, se sa nga nje 0 e madhe! Resurset njerëzore janë pasuria më e madhe  e një shteti!

Jemi dëshmitarë të  ngritjes  marramendëse në karrierë të disa individëve, plotësisht  injorantë dhe të pashkolluar, të cilët arritën deri në shkallën e doktoranturës  në një interval  kohor rekord. Kjo është situatë  tragjiko-komike!!!  Ky hipërproduksion i intelektualëve të rremë do t’i kushtojë  Kosovës  dhe ardhmerisë  së saj  shumë shtrenjtë! Çka të presim në të ardhmen  nga këto kuadro gjysmë analfabete?! Promovohen doktorë shkencash  që  nuk  njohin  drejtshkrimin e gjuhës  së tyre amtare! Sot po pate të holla, kushëri “të fortë” në pozitë… shumë  shpejt arrinë teë  bëhesh “intelektual” i rangut të lartë, poashtu me punësim të garantuar!

Kosova nuk e  meriton të nëpërkëmbet  në këtë  mënyrë, sepse gjatë historisë sfidoi  dhe luftoi  për  ardhmeri më të mirë!

Kosova në këte situatë të  krijuar  kohëve të fundit, mund  “të rreshqasë” në  binarë  të gabueshëm, bile shumë  të rrezikshëm!  Nuk  guxojmë  asesi  të  shkelim mbi gjakun e atyre  që  gjatë  një shekulli u flijuan  për  këto  troje! Kosova u  shndërrua në shtet jo funksional dhe jo serioz, pikërisht nga njerëz jo profesionistë dhe jo seriozë! Kosova  është atdheu i të gjithëve, nuk është  ende de jure  e ndarë  në principata!!!

Si në  çdo  shoqëri  të  emancipuar  edhe  te ne  duhet  trajtuar  veteranët   që  kontribuan për lirinë e vendit në  mënyrë instutucionale dhe adekuate; ata duhet  të ndihmohen në  kuadër të institucionit të shtetit të Kosovës!

Te  gjithë  nuk e kanë aftësinë e menaxhimit  politik, nuk është e thënë që  domosdo  disa njerëz  që  nuk kanë aftësi  dhe  njohuri menaxhimi  politik  të  futën në poste  të larta  politike! Dikush është i pushkës, dikush i  fjalës dhe i penës, secili duhet ta ketë vendin e vet dhe  meritat e veta në shoqërinë tonë! Në këtë  formë të organizimit të  shtetit,  Kosova ec përpara!  Dhuna nuk ka vend  në shoqëritë  demokratike! Janë interesat madhore kombëtare dhe shtetërore, të cilat  duhet  të jenë mbi interesat personale! Disa njerëz  aq  shumë kanë fituar vetëbesim sa  iu  mungon  vetëm  kurora mbretërore! Ne shqiptarët e kemi si trashigim një ves shumë të dëmshëm, bëjmë dhe shpallim heronjë  individë  të  ndryshëm  para kohe! Ky veprim yni është treguar i dëmshëm!

Ideologë dhe idealistë të kombit shqiptar, me mund, djerse dhe gjak, i trasuan  rrugët e lirisë dhe të demokracisë, e pastaj  në ato rrugë ecen shumëshpesh  hajdutë, brrylaxhinjë, kopukë bile edhe  kolaboracionistë që  arrijnë të infiltrohen edhe në strukturat më të larta shtetërore! Kush e lejoi të ndodhë kjo?! Pse  nuk u bë  kontrollim më i kujdesshem  i të dhënave për këta njerëz! Kali i Trojës  gjithnjë  do të jetë  aktual për  njerëzimin!

Pas 5 vjet pavarësie të Kosovës, të arriturat  nuk janë ato që janë pritur! Ithtarët e partive  që  vijnë e shkojnë në pushtet  deklarohen dhe trumpetojnë për sukseset e tyre imagjinare! Pjesa  neutrale e publikut, nuk i sheh  ato  suksese, bile as në horizont!

Askush nuk e ka mandatin  që  të  vendosë  për  fatin e këtij vendi, sidomos vendimet që janë në dëm të shtetësisë  së Kosovës  dhe popullit të saj!

Enklavat metastazike serbe  të shpërndara, jo vetëm në  veriun e Kosovës,  por  në tërë  territorin e Kosovës janë një problem  tjetër  shumë  serioz  i cili  shtetësinë e Kosovës,  edhe ashtu  të brishtë, e rrezikon tejmase! Këto sajesa nuk u krijuan dhe nuk u lansuan rastësisht  edhe në projektin e Ahtisarit; ato janë masë tumori kanceroz  në trungun e shtetit të ri të Kosovës! Nga e kaluara e okupimit serb, e kujtojmë kohën e Agrarit të famshëm  dhe   kolonët serbë të cilët u injektuan në  çdo  cep të Kosovës! Në vitet e ’90 një grusht serbë, në krye me njëfar Shulloviqin, bllokonin  me ditë të tëra rrugët e Kosovës! Maltretonin pandërpre institucionet legale te  Kosovës!

Mendoj se shpallja e pavarësisë  së  Kosovës  është  vonuar  për qëllime  politike; në fakt  Serbia  tërë  kohën  kishte  aktivizuar  mekanizma  që  vepronin në këtë drejtim, pra  për shtyerjen  sa  më tepër  të datës  së  shpalljes  së  pavarësisë. Kjo ishte  blerje e kohës  për Serbinë dhe njëherit sukses i  diplomacisë  serbe ! Ne kemi  qëndruar  shumë inert dhe komod  kundrejt  realitetit dhe asaj që pala serbe ndërmirrte në rrafshin ndërkomb-ëtar,  për minimin dhe sabotimin e çdo  gjëje që kishte të bënte me shtetin e ri të Kosovës!

Çfarë mendoni se ka ndryshuar në këtë 14 vjetor të çlirimit dhe natyrisht 5 vjetorin e pavarësisë së  Kosovës?

Ka  ndryshuar shumëçka, por  asesi nuk  po  ndryshon mënyra e të menduarit dhe e të të vepruarit në kokat  tona. Unë mendoj se  në këto  14  vite te pas luftes ne shqiptarët  e Kosovës dhe miqtë e tyre ndërkombëtarë,  kanë pritur shumë më tepër  efikasitet nga lidershipi i tyre  në realizimin e çështjeve  shumë të rëndësishme  për  ardhmerinë e Kosovës. Frymën optimiste dhe vizionare në Kosovë  e reflektonte,  padyshim i vetmi me sinqeritet të plotë, tashmë i  ndjeri,  presidenti Rugova. Humbja e tij  ishte  një grusht  i rëndë  për  popullin e Kosovës dhe ardhmerinë e saj! Ai  mbante raporte  shumëdimenzi-onale,  siç shifet tash, sidomos  në korrelacione me  aleatet tanë!

Në këto  vite,  pas  vdekjes  së  Presidentit Rugova,  ndjehet shumë mungesa e  institucionit të  liderit. Ai arriti në momentet me kritike, t’i ribashkojë shqiptarët e Kosovës, bile jo vetëm shqiptarët por edhe  disa  etni tjera të cilat e  nderuan me plot arsye!

Kam përshtypjen se  shqiptarët  e kanë shumë të shkurtër memorien historike, shpejt harrojmë të shkuaren tragjike,  historike, dhe punën shëmbullore  që  bënë edhe aleatet tanë  të perëndimit në krye me NATO-n! Ne kemi ende  shumë për të bërë punë në forcimin e stabilitetit të shtetësisë  së  Kosovës! Shumë energji  harxhojmë duke u marrë me çështje  të dorës  së dytë  apo  tretë! Shteti ynë dhe puna  rreth tij duhet të jetë  priori-tet  yni i vazhdueshëm!

Armiqët tanë  nuk i japin ate luks  vetes, që çështjet madhore t’i anashkalojnë!

Shumë nga  zyrtarët tanë të lartë sillen si  injorantë dhe të pa edukuar në raport me  obligimet që ata kanë  ndaj shtetit dhe popullit që  ua besoi votën! Ata mendojnë  se  populli përjetësisht  do t’i ledhatojë! Çdo gjë  rrjedh, fillon, por dhe përfundon; është ligj i dialektikës!

Çfarë kontributi kanë dhënë deri tani deshmitë Tua – vepra “Agoni e Shpresa”, për ndriçimin e helmimeve masive në Kosovë ?

Libri  im  është  një përmbledhje  e  punimeve  publicistike, të cilat  u  riredaktuan dhe  u  mblodhen në  një  tërësi  të re  në këtë libër. Aty, mes tjerash, ka shumë  materiale  të  cilat  dëshmojnë me forcën e argumentit  vërtetësinë  e  helmimeve  të  rinisë  shqiptare  në  Kosovë, në pranverën e vitit 1990 të kryer nga sigurimi shtetëror serb!

Ne  librin tim “Agoni e Shpresa” publikohen  edhe  shumë  argumente shtesë  të  cilat  për herë të parë  i sheh  opinioni publik shqiptar dhe më gjërë, si p.sh faksimilet  e Shoqatës  se  Mjekëve të Serbisë , të cilët me 30 mars  1990, në një mbledhje  të mbajtur ne Prokupje, kërkojnë  mbylljen e Fakultetit të Mjekësisë  në Prishtinë, në fakt shkatërrimin e shendetësisë së  Kosovës, si uvërtyrë  për  luftën e cila  më vonë pasoi në vitet 1998/99!  Në kohën  kur  ndodhen  helmimet e rinisë  shqiptare në Kosovë, në pranverën e vitit  1990, isha  në  ngritje  profesionale  në  shtetin e Kroacisë, pra  në një klinike te ORL-së dhe Kirurgjisë  së qafës, në Zagreb! Atëherë isha  i afert dhe mik i mirë me shumë   intelektualë kroatë. Me njërin  nga  ata, ministrin e shendetësisë  së  qytetit të Zagrebit, doc. Dr. Slobodan Lang,  u dakorduam që  ta orgnizojmë  bashkarisht  një simpozium shkencor për fenomenin  e  helmimeve në Kosovë! Pas  shumë  kercënimeve qe na u bënë nga sigurimi shtetëror  jugosllav edhe me likudim fizik përmes  thirrjeve telefonike dhe  një kampanje të paparë të shtypit të Beogradit kundër  organizimit dhe mbajtjes  së  këtij simposiumi! Mirëpo përkundër të gjithave, me 9 qershor 1990, simposiumi u  mbajt dhe i perfundoi  me sukses punimet!

Aty  dolen në shesh, të argumentuara shkencërisht, shumë fakte dhe  dëshmi mbi krimin makaber  që e kryen  serbët  mbi  rininë  shqiptare të Kosovës! Në  atë Simposium  shkencor me karakter ndërkombëtar,  të emërtuar “Kosova Sprovë e Ndërgjegjës  Mjekësore”, hyri  në  histori si një tubim shkencor ku u hedh dritë dhe  u arritën  rezultate  të shkëlqyera në demaskimin e politikës  fashiste serbe në Kosovë!

Në këtë  tubim ishte dhe një përfaqësuese  ndërkombëtare  nga  Franca. Ajo ishte z. Lanternje, e cila  tha se ishte deleguar  nga Qeveria Franceze si dhe personalisht nga Kryetari i Francës z. Miteran. Ajo  tha  se nuk kishte  ardhur në Jugosllavi të  hulumtonte   të  drejtat e njeriut, por për nevojën emergjente  që  ka Kosova për medikamente. Në këtë simpozium ishte dhe delegacioni serb në krye me prof. dr. Ljubomir Eriç, koleg i profesionit i prof. dr. Radovanoviç. Ky ishte delegacion i përzgjedhur nga vetë kreu udhëheqës i Serbisë! Padyshim se këta njerëz  kishin ardhur në  Zagreb me direktiva  politike. Në këtë tubim ai e prezantoi punimin e tij lidhur me  INDUKSIONIN PSIKIK KOLEKTIV, kinse të ndodhur me rininë kosovare në mars te vitit 1990. Mes tjerash ai theksoi se këtij induksioni psikik i nënshtrohet vetëm mosha mbi 11 vjeç.

Kryesia e punës në simpoziumin  “Kosova – Sprovë e Ndërgjegjes Mjekësore”, mbajtur më 9 Qershor 1990, në Zagreb. Nga e majta në të djathtë: Prof. dr. Anton Dolenc, dr. Besnik Bardhi, doc. dr. Slobodan Lang dhe prof. dr. Zenel Kelmendi.

Në pyetjen e anëtarit të Kryesisë së punës, prof. dr. Anton Dolenc, nga Fakulteti i Mjekësisë në Lubjanë, që ia drejtoi prof. Eriqit, se cili është komenti i juaj për rastet  e foshnjave të helmuara në institucionet parashkollore në Gjakovë, pra nën moshën 11 vjeçare, prof. Eriç, u mendua për pak sekonda dhe tha: Më duhet të sajoj diçka! Uli kokën dhe asnjëherë  më nuk e mori fjalën.

Pra,  prof. dr. Lubomir  Eriç e demanton pa dashje tezën e histerisë kolektive  të kolegut të tij prof. dr. Radovanoviç. E vërteta shkencore është vetëm një. Në Kosovë, në mars të vitit 1990, nuk  pat induksion psikik kolektiv. 

Argumenti tjetër, që u publikua për herë të parë në Simpoziumin e mbajtur në  Zagreb, është edhe gjetja e agjentit toksik DIMETIL-PHOSPHO-DITIONAT (DM-PP), në 7-të epruvetat e mostrës së urinës nga fëmijët e helmuar në Kosovë. Ky insekticid u zbulua nga prof. dr. Franjo Pllavshiç, ekspert i Biokimisë në Zagreb. Një dëshmitar shumë  autoritativ dhe ish kryetar i Jugosllavisë dhe së fundi  ish kryetar i Kroacisë, z. Stjepan Mesiq, gjatë një vizite në SHBA, e prezantoi raportin e tij “The participation of Yugoslavia in chemical armament” (Pjesëmarrja e ish Jugosllavisë në armatimin kimik). Sipas gazetës “Borba” të datës 26. 09. 1991 ai ka deklaruar: “Gazra të rrezikshme luftarake u përdoren kundër popullatës shqiptare në Kosovë”.  Fakti që Kosova në dokumentacionin e dëshmive në GJND nuk e bashkëngjiti edhe akuzën ndaj Sërbisë për helmimin e popullatës së saj, në mars të vitit 1990, tregon qartë për një lëshim të pafalshëm. Kam shkruar shumë shpesh për helmimet dhe i kam bërë apel lidershipit kosovar që të punojë në këtë drejtim, mirëpo kurrë nuk kam marrë përgjigje pozitive. Një letër të hapur ia kam shkruar edhe vitin e kaluar, kryetarit Sejdiu, kryeministrit Thaçi dhe kryeparlamentarit Krasniqi, ku sugjeroj që kjo temë  të riaktualizohet dhe të ngrisim padi ndaj shtetit serb për krimin e bërë, si dhe të futet në dokumentacionin e Kosovës për GJND në Hagë. Edhe kësaj radhe nuk kam marrë asnjë përgjigje.

Të gjithë dokumentacionin  faktografik (video xhirime, dokumente…) lidhur më këto ngjarje i kam ruajtur me kujdes të madh gjatë djegieve dhe  luftës së përgjakshme të vitit 1999 në Gjakovë.

“Shqiptarët i helmoi  frika”, një  shkrim  cinik  në “Borba”, në maj të  vitit 1990, ku Kuvendi Federativ  i RSFJ-së mohon helmimet në Kosovë !

Nga ajo ditë  shtypi më  nuk i përdori  thonjëzat  kur  shkruhej fjala helmim në Kosovë! Peveç librit tim që  flet  gjerësisht për këtë tëmë, nuk duhet harruar  edhe  librin e mikut tim, suedezit Goran Wassenius, i  cili poashtu me këtë temë  e shkroi  librin “Sëmundja Mistike”, ku me mjaft sukses  i prezantoi faktet për krimin serb të helmimeve në Kosovë!

Dr. Bardhi, keni thënë se librin “Agoni e Shpresa” jua keni kushtuar shqiptarëve dhe aleatëve ndërkombëtarë që punuan dhe u sakrifikuan për më shumë se një shekull për Kosovën e lirë dhe të pavarur.Pse?

Për  një shekull lufte me  okupatorin serb, u flijuan me mijëra shqiptarë! Kjo ishte  luftë  në vazhdimsi dhe  kurrë  nuk u ndal. Eshtë gabim shumë i rëndë nëse  ne  themi që  lufta ishte  vetëm ne vitin 1998/99, në fakt  kjo ishte përmbyllja  e  luftës  njëqindvjeçare me  armikun tradicional serbosllav! Kësaj  rradhe  faktori  dhe aleatet  ndërkombetarë  ishin  në anën tonë, në fakt ishte  forca  kolosale  ushtarake NATO, aleati ynë numër  një. Me këtë forcë,  ushtarët tanë ishin në çdo aspekt  më të  gatshëm ta shporrin definitivisht robërinë dhe krimet  serbe nga këto  troje! Shqiptarët e Kosovës kurrë  nuk guxojnë ta harrojnë  rolin e SHBA-ve, Britanisë  së Madhe, Gjermanisë, Francës, Italisë… dhe shumë shteteve tjera,  të  cilat  nuk kursyen asgjë  që  ta shpëtojneë nga shfarosja  popullin  shqiptar  jo  vetm në Kosovë!

Kjo  është arsyeja pse  këtë librin “Agoni e Shpresa”  jua kushtova shqiptarëve dhe aleatëve ndërkombëtarë, që punuan dhe u sakrifikuan për më shumë se një shekull për Kosovën e lirë dhe të pavarur.

Helimet masive, varret masive, të zhdukurit, besoj që janë pyetjet që brejnë ndërgjegjen e çdo shqiptari, sot mbas 14 vjet çlirim dhe 5 vjet pavarësi. Si duhet të bindim Europën me të vërtetën e këtyre ngjarjeve tragjike?

Te gjitha këto  krime  monstruoze të bëra  ndaj  shqiptarëve të Kosovës kanë  pasur gjatë  gjithe  historisë  njëshekullore të  okupimit serb, ombrellë  institucionale te shtetit serb! Çdo gjë  është bërë  në përpikmeri dhe përputhje të asaj çka ndodhet brenda kornizës së  dokumentit  famkeq  antishqiptar, ”Nacertanje”! Perpiluesit  e parë të saj ishin Garashanin, Pashiq, Andric, Qubrillovic, se fundi akademikët e SANU-s i përgaditën  kasapit Milloshevic platformën për  shfarosjen e qenjës  shqiptare nga Kosova! Europa është  në dijeni për të gjitha këto fakte, por reagimi dhe qëndrimi  antishqiptar i  Nënës Rusi, pastaj Greqisë dhe disa shteteve që  udhëheqin politikë  jo parimore  ndaj Kosovës  dhe  në përgjithësi  ndaj shqiptarëve, ka bërë  që  gjërat  mos të shkojnë  në  drejtimin e duhur!

Merreni me publicistikë përveç profesionit Tuaj të mjekut, dhe me sa kuptoj u “pëleqen” shumë politika, por duket se jeni shumë pak i angazhuara me politikë ë Pse?

Në  ditët më kritike për  atdheun dhe popullin shqiptar kam  qenë i involvuar  në struktura  shumë delikate, ku së bashku  me  disa  atdhetarë, patriotë dhe intelektualë të verifikuarë në fillim të vitit 1991, krijuam një berthamë, të cilën e quanim  si  një  Shtab lufte për qytetin e Gjakovës, prej nga  dizejnohej  dhe realizohej jeta  paralele në qytetin e Gjakovës , kundrejt pushtetit  okupator serb. Pasojat  nga dekonspirimi potencial  i kësaj  bërthame do të  ishin shumë tragjike!

Edhe para luftës  dhe pas  luftës  jam marrë me shkrime të ndryshme  publicistike në trajtë  analizash, kryesisht të natyrës  politike! Të gjitha këto  shkrime  u janë plasuar  mediave të shkruara dhe elektronike, në  trojet shqiptare dhe  më gjërë. Shumë shpesh edhe  në mediat elektronike  kam shpreh  qëndrimet e mia!

Si shtetas shqiptar i Kosovës, asnjëherë nuk kam pushuar  së vepruari, një  kohë  si  ju thash me lartë, në kohën e okupimit serb, më shumë kam vepruar ilegalisht në grup, dhe  pastaj  pas luftës gjithnjë kam qenë transparent, sidomos  në  shenjëstrimin e dukurive negative për  shtetin tonë!

Eshte një  dukuri jo e mirë, e cila  jo   veç   mua,  por  pothuaja  të gjithë bashkëvepri-mtareët  i ka përcjellë  vazhdimisht gjatë  kohes  së okupimit serb! Anatemimet dhe shpifjet  që  bëheshin asokohe, të lansuara  nga  bazat e armiqve tanë, e të  përhapura  nga  individë të caktuar posaqrisht për  këto  punë, shumë shpesh  bënin  dëme  me të mëdha,  se ndoshta veprimi dhe ndërhyrja direkte e  vet sigurimit shtetëror serb! Harxhohej energji pa asnjë nevojë edhe  në  një front tjetër – ky ishte fronti i luftës psikologjike!

Ato theshetheme  shkonin në progresion gjeometrik  duke  u rritur n qarshi dhe  na pengonin  në punën tonë shumë delikate dhe  konspirative!

Edhe  pse  ne vitin 1990 isha  një nder themeluesit  e PSHDK-së  dhe  njëherit Kryetar i parë i kësaj dege  në  Gjakovë, poashtu në vitin 2006/07 themelues dhe kryetar i parë  i deges së AKR-së në Gjakovë, mendoj se kam pasur  fatin e përcaktuar  të jem tërë jetën në opozitë!

 

Unë  do të ndjehem mirë  dhe i relaksuar  vetëm  atëherë   kur Kosova  te shëndrrohet në një  oazë të mirëqenjes,  prosperitetit  dhe lirive  njerzore. Kosova meriton të bëhet  një  shtet  demokratik i nderuar edhe nga fqinjet!

 

 

Paraqitia e juaj për herë të parë, me një libër, a do të thotë se jeni “gati” të shkruani ndonjë libër tjetër !

 

 

 

Ne fakt  unë  librin  e dytë  kam filluar qe  para dy vitesh ta punoj. Është libër  në trajtë romani autobiografik për të gjitha  ndodhitë  dramatike sa isha  në Zagreb,  qe  nga  shtatori  i vitit 1989 deri ne prill 1991, kur së bashku  me shumë veprimtarë  tjerë  shqiptarë dhe kroatë në atë kohë iu kundërvuem makinerisë  propagandistike  serbe, e cila  ishte  shumë  agresive  sepse përgaditej  hapësira  për  fillimin e luftërave  të përgjakshme në  ish republikat Jugosllave!

Shpresoj  një ditë  do ta perfundoj edhe këtë libër! Ajo që niset duhet mbaruar!

 

 

 

Dr. Bardhi, një propozim i Juaj kur ishit  këshilltar i  komunës së Gjakovës, kërkuat që të shpallen qytetarë nderi të Gjakovës Dejvid Cheter dhe Del Vekio. Këtë propozim, ju e mbështet në kontributin që këta dy persona e kanë dhënë më 13 qershor 1999 për të shpëtuar Gjakovën nga forcat e armatosura serbe. Propozimi Juaj është shpallë me 28 Tetor 2008.

 

 

 

Qe  nga  28 tetori, pra tani u bënë me  5 vite që unë  dërgoj të njëjtën kërkesë  në  adresë te Z. Pal Lekaj, Kryetar i Komunës në Gjakovë, Asamblesë Komunale në Gjakovë, Komitetit për Politikë dhe Financa, KK Gjakovë, Bordit të drejtorëve, KK Gjakovë, Kryetarëve të grupeve parlamentare si dhe të gjitha mediave të shkruara dhe elektronike në Kosovë dhe jashtë!

Unë bëj (ri)Kërkesë për shpallje Qytetar Nderi të Gjakovës të: z. David Chater dhe z. Mauro del Vechio, për meritat e tyre të jashtëzakonshme në mbrojtjen e qytetit dhe parandalimin e masakrës serbe ndaj qytetarëve të ngujuar dhe të pambrojtur, me dt. 13. 06. 1999 në Gjakovë.
Kam dhënë  dhe arsyetimin me sa vijon: Më dt. 13. 06. 1999, pas 78 ditë bombardimesh të caqeve serbe nga Aleanca Veriatlantike, si dhe të masakrave të papara të forcave serbe ndaj popullatës së pafajshme të komunës sonë, në qytetin e Gjakovës në orën 15.15 minuta nga drejtimi i Prizrenit, hyri me automjetin e tij, gazetari i SKY NEWS-it, reporter  special i shumë luftërave, David Chater. Edhe pse ishte rrezik i madh, sepse në afërsi kishte forca të mëdha serbe, një grup qytetarësh, ia preu rrugën  automjetit të këtij gazetari, pikërisht te trekëndëshi i Tranzitit, në afërsi të stacionit policor. Në mesin e atyre qytetarëve kam qenë dhe unë personalisht, si pjesëmarrës dhe dëshmitar i gjallë i ngjarjes.
Në ato momente, Gjakova digjej nga të katër anët dhe dëgjoheshin detonime e rafale të pandërprera automatikësh.  Ky grup i qytetarëve, shumë të shqetësuar dhe të dërmuar, i shpjeguan gazetarit anglez se çfarë po ndodhte aktualisht në qytetin e Gjakovës. Ai shfaqi habi nga ajo çfarë pau dhe dëgjoi në ato  momente.

Ai i njoftoi qytetarët për faktin se forcat e KFOR-it Italian, ishin stacionuar në fshatin Rogovë!Ai e pyeti këtë grup njerëzish të frikësuar se çfarë  mund të bënte për ta?!

Kërkesa e këtyre qytetarëve ishte e qartë: Të  intervenohet sa më parë dhe të mos u lejohet edhe një natë  kriminelëve serbë që t’i bëjnë orgjitë e veta piromane dhe vrastare ndaj popullatës së ngujuar dhe të pambrojtur shqiptare në qytetin e Gjakovës.

Në ato momente, David Chater e kthei xhipin në drejtim të Prizrenit dhe premtoi se do të flasë drejtpërdrejt me komandantin e KFOR-it italian, gjeneralin Del Vechio, dhe se do t’ia  përcjellë kërkesat e qytetarëve të Gjakovës.Gazetarit anglez Chater, në rrugë për Rogovë, iu bashkëngjit dhe një vajzë nga ai grup, Kaltrina Cana (16-vjeçare), e cila e fliste mirë gjuhën angleze.
David Chater e kreu me shumë  sukses misionin e tij human. Për veprën e tij madhore, ai hyri në historinë e re të qytetit të Gjakovës, si figurë me shumë vlerë dhe njeri i respektuar.
Programi satelitor i SKY NEWS-it, në orën 15.45 min. transmetoi direkt lajmin ekslusiv të bisedës së David Chater me komandantin e KFOR-it italian, gjeneral Del Vechio, i cili e aprovoi kërkesën e qytetarëve gjakovarë dhe mori vendim  për hyrjen e menjëhershme të forcave të KFOR-it italian në qytetin e Gjakovës.

David Chater dhe  gjeneral Mauro del Vecchio,  padyshim janë dy figura me rëndësi të veçantë  në  historinë  e re  të qytetit të Gjakovës.

Gjenerali Del Vechio, i thei rregullat e NATO-s, për situata të këtilla dhe vendosi të hyjë me forcat e tij në qytetin e Gjakovës, që ta parandalonte masakrën e mundshme dhe të planifikuar të forcave serbe ndaj popullatës së mbetur dhe të pambrojtur shqiptare në brendi të qytetit. Në orën 16.45 min. të dt. 13.06.1999, qindra qytetarë gjakovarë, duke brohoritur NATO, UÇK, USA… patën rastin, pikërisht te trekëndëshi i Tranzitit, të jenë pjesë e historisë së re të këtij qyteti, duke u dëshiruar mirëseardhje të sinqertë  forcave të KFORI-it italian. Pas dy ditësh, gazeta ditore  e Kosovës, “Bota Sot“,  shkruan në faqen e dytë për këtë ngjarje historike me titull: “Gazetarët e shpëtuan qytetin e Gjakovës”.
Në prag të shënimit të 11-të vjetorit të çlirimit të Gjakovës dhe të përfundimit të luftës në Kosovë, i propozoj z. Pal Lekaj, Kryetar i Komunës, Asamblesë Komunale, si dhe strukturave tjera komunale të theksuara më lartë, që ta shqyrtojnë, debatojnë si dhe, mundësisht, ta aprovojnë propozimin  që vijon:

 

Duke u nisur nga faktet  e prezantuara në këtë tekst, për misionin shumë human që kreu, gazetari anglez DAVID CHATER si dhe komandanti i parë  i KFORI-it italian,  z. DEL VECHIO, për shpëtimin e qytetit të Gjakovës dhe të banorëve të saj, më 13. 06. 1999 propozoj që:

1. Gazetari i SKY NEWS, z. David Chater dhe komandanti i parë i  KFOR-it italian z. Del Vechio, të shpallen qytetarë nderi të qytetit të Gjakovës, për merita të jashtëzakonshme në shpëtimin e qytetit të Gjakovës dhe parandalimin e masakrës me përmasa të mëdha ndaj qytetarëve të rrethuar dhe të pambrojtur.

2. Vendtakimi  i parë i qytetarëve gjakovarë me gazetarin anglez Chater si dhe me forcat e KFOR-it, trekëndëshi i Tranzitit, të emërtohet: Sheshi i Chateri-it apo i NATO-s.

3. Tek trekëndëshi i Tranzitit të ndërtohet një obelisk madhështor në shenjë mirënjohjeje të përjetshme  ndaj NATO-s si dhe për aleatët tonë historikë.

Mendoj se realizimi i këtyre propozimeve, së pari tregon falënderimin, dashurinë  dhe respektin e pafund ndaj  aleatëve tonë,  si dhe shkallën e lartë të kulturës dhe të qytetërimit të njerëzve liridashës të qytetit tonë.Me këtë akt aprovimi, ne e lajmë një pjesë të borxhit moral ndaj protagonistëve të kësaj ngjarjeje historike për qytetin tonë  dhe meritat që kanë në parandalimin e Srebrenicës së dytë.

Aprovimi dhe realizimi i kësaj ideje, e nderon shumë qytetin tonë, i reflekton përjetësisht orientimet tona demokratike dhe liridashëse, si dhe  ndjenjat tona miqësore sidomos ndaj aleatëve tanë ndërkombëtarë, që ishin të përfshirë në luftën e vitit 1998-1999 në Kosovë.

 

Edhe  pse  radhazi qe 5  vite  nuk më është  kthyer  asnjëherë  përgjigje, për  apo  kundër  kësaj kërkese, unë  me këmbëngulje  serish  do të kërkoj që  kjo  çështje  të  çohet deri  në fund, mos  nga kryetari aktual z. Pal Lekaj,  atëherë  gjithesesi  nga pasardhësit!

 

Kosova gjithmonë tek Shqipëria e sheh shtetin Amë. A mendoni se Shqipëria zyrtare e ka luajtur siç duhet rolin e saj në këtë drejtim : çlirimin e saj, pavarësinë dhe tash duke lobuar në rritjen e numrit të njohjeve për Kosovën ?

Asnjëherë, aq sa  duhet  nuk  është  punuar  nga shteti  amë për Kosovën; pra në këtë rrafsh gjithnjë ka pasur  mundësi edhe  më të mëdha! Shqiperia  amë, ka traditë  një shekullore në shtetësi dhe disponon kuadro dhe   kanale  diplomatike me anë të të cilave  do  të   mund  të  lansoheshin shumë më me efikasitet  kërkesat e popullit të shtypur  si  në Kosovë (gjatë kohës së okupimit serb)  ashtu  dhe  në trojet tjera  shqiptare,  po ashtu  aktualisht  të  okupuara. Edhe tani, në epokën e demokracisë, sikur  Shqipëria  heziton dhe ka rezerva në    kërkesat e saj legjitime, për të  mbrojtur  të drejtat  e  popullit të vet në  trojet e saja të okupuara. Intensiteti i këtij aktiviteti  ka qenë më i shtuar  viteve të fundit  kur ishte  çështja e lobimit  për  njohjen  e  Kosovës  si shtet i  pavarur!

Me ndërrimin e pushtetit  në Shqipëri, pas  zgjedhjeve të 23  qershorit, jam shumë kurreshtar se si do të reagojë  e majta shqiptare në  rrafshin mbarëkombëtar!

Shqipëria asgjë më tepër  mos  të  bëjë,  veç atë  sa bën “Nëna” Rusi për Serbinë!

Dr. Bardhi, Cili është mesazhi Juaj për qytetarët e Kosovës ?

Populli shqiptar falë  sinqeritetit që  disponon, gjatë  historisë  ka paguar  shumë shpesh  haraqe  dhe ka paguar me gjak  faktin se fqinjët e saj  janë të pangopur instinktivisht për ekspansion ndaj tokave shqiptare!

Janë  zhvilluar luftëra  të parreshtura me fqinjët sllavë, të cilët  kishin  vazhdimisht synimin dhe orekset e pashuara për pushtimin e tokave shqiptare dhe dëbimin e popullatës  autoktone!

Fakti që tokat shqiptare  u  coptuan e së bashku me toka  u dobësua edhe  qenja shqiptare, duhet  të na mobilizojë që të jemi syçelë gjithnjë!

Populli shqiptar në Kosovë, në zgjedhjet e ardhshme parlamentare, duhet  të  jetë shumë racional se  kujt  do t‘ia falë  besimin  për të  qeverisë  Kosovën  në  4  vitet e ardhëshme! Ata  të cilët  nuk  bënë asgjë  për  prosperitetin e  atdheut tonë  duhet të dënohen  me  mosdhënje të votës! Deputetët kukulla, që  nuk janë as për dekor në parlamentin e Kosovës, asesi nuk guxojnë që serish t’i  zënë  ulëset në zgjedhjet  që  pasojnë!

Vetëm  një  Qeveri e ditur, stabile dhe atdhedashëse mund t’i kundërvihet politikës  hegjemoniste serbe!

Projektet  djallëzore  serbe, janë komplote pansllaviste që kanë për qëllim  asgjësimin dhe dëbimin e  popullit autokton  shqiptar  nga  trojet e lashta stërgjyshore!

Këto projekte monstruoze qubrilloviçiane janë ende gjallë!

Intervistoi: Beqir SINA, New York

A PO KTHEHET LEDI KONDI?

by

PSE  LEDI KONDI  E THURI POEZINË E MALLIT, “PO KTHEHEM!”…/

Nga: Murat Gecaj/

1.

Para pak ditëve, ashtu siç e kemi praktikë të zakonshme, në këto vitet e fundit, shkëmbeva dy mesazhe me mësuesen e poeten dhe miken time, Enkelejda Kondi-Masseboeuf, banuese familjarisht në Perpignano të Francës. Disa ditë më parë, kisha patur rastin edhe t’i dërgoj e-mail urimi për ditëlindjen e djalit të dashur të saj, Redi. Po, fjalë dashamirësie i kam dërguar asaj edhe për vajzën, Sarën.

Ndërsa në dy mesazhet, që përmenda më lart, kishte edhe një “sekret”, të cilin ajo ma zbuloi, vetëm pasi ngulmova unë. Fjala ishte të më tregonte, saktësisht, se kur do të rikthehej në vendlindje, pra në Shqipëri dhe në Korçën e bukur, ku jetojnë prindërit e saj. Më në fund, ajo më njoftoi,  se do të udhëtonte për në Rinas të Tiranës, me avion, në ditët e para të muajit gusht 2013.

Për sa shkrova më sipër, ndoshta, nuk paraqet ndonjë interes ë veçantë për lexuesit. Po, më shumë, e kam fjalën, që t’u tërheq vëmendjen  të afërmve, miqëve e kolegëve të saj, që e presin me padurim Ledin, se ajo na ka “paralajmëruar” me kohë dhe na e ka zbuluar “sekretin”, që ruante, me poezitë e saj. Pra, hapeni Faqen e Internetit “Facebook” dhe aty do të lexoni vargjet më të reja, në dy poezi të frymëzuara. Poezia e parë e ka titullin,”Aeroportet”. Sigurisht, nuk është e nevojshme ta vendos atë të plotë këtu. Pra, po shkëpus vetëm pak vargje të kësaj poeteje emigrante, që m’u dukën më të goditur:

Udhëtim imagjinatash,
Ndjesi rrugëve të botës.
Gjysmëdashuri të lodhura,
Gjysmëdashuri të trishtuara,
Braktisur, pra, nga përzgjedhja e fateve.
Aeroportet, vende të dezerta, ku lëmë shpirtin peng…

Ndërsa vjersha tjetër, e cila na e zbulon plotësisht “sekretin” e riardhjes, këto ditë, të Ledit në Atdheun tonë, e ka titullin domethënës, “Po kthehem…“. Edhe nga kësaj po shkëpus pak radhë, që më pëlqyen me shumë:
Po kthehem në Atdhe,
Po vij të ngroh shpirtin e të qetësoj mallin.

Po vij…
Të mbështes kokën në gjoksin e nënës,
T’ia krehi flokët erës, që më njeh, tashmë;
Të eci rrugëve, që më njohin me zemër,
Ma njohin hapin, si trokitjet e zemrës…

2.

Me Ledi Kondin nuk ka shumë vite që njihem. E kam shpjeguar këtë gjë edhe në një recension të njërit nga librat e saj me poezi. Pra, kjo ka ndodhur pikërisht, kur ajo më dërgoi me postë, dy libra të saj poetikë, që nga vendbanimi i saj, në Francë. Në vazhdimësi, ajo erdhi e u takuam dhe u njohëm nga afër, në kryeqytetin tonë, Tiranë. Sigurisht, temë kryesore e bisedave tona ishte letërsia, ishin botimet tona. Kemi shkëmbyer dhe libra tanë, me shënime dashamirëse.

Tanimë, emri i kësaj poeteje të talentuar, ku në qendër të poezive të saj ka dashurinë dhe mallin për vendlindjen, është i pranishëm në disa faqe Interneti. Por, kreyesorja, lexuesit shqiptarë kanë në duar disa libra me poezi, varg njëri pas tjetërit. Ja, titujt e tyre: “Shtegtim ndjenjash”, “Ëndrra e një gruaje”, “Loti është grua” e “Një vjeshtë pa ty”. Pasi publikova një recension modest për librin e saj më të ri, Ledi më shkruante:

“Të falenderoj nga zemra, Babush, për fjalët e ngrohta e dashamirëse që ke shkruar për  librin “Një vjeshtë pa ty”, “fëmijën tim të katërt poetik”!  Për këtë krijesë të brishtë, që kishte frikë e druhej të dilte në dritën e Diellit, por që, falë shpirtit tënd të madh, ia zgjate dorën dhe me fjalë të ëmbla e të mençura, e bëre të mos i druhej dritës së fortë…”.

Po, gjithashtu, Ledi Kondi ka botuar edhe një libër me poezi të zgjedhura, në gjuhën angleze, pra për lexuesit e huaj, të cilëve u tërheq vëmendjen poezia e një emigranteje shqiptare.

Në mbyllje të këtyre pak radhëve, i urojmë nga zemra  mirëseardhjen në  vendlindje, mësueses dhe poetes, tashmë të njohur e të pëlqyer nga lexuesit, Enkelejda Kondi. Pra, ajo do të vijë sërish në vendin më të bukur dhe më të dashur për të, të cilin e ka përherë në zemër, nuk e harron kurrë dhe që, vazhdimisht, ka qenë e do të mbetet burim i pashterrshëm frymëzimi në krijimtarinë e saj, të pasur e cilësore.

Tiranë, 1 gusht 2013