• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

ULQIN: Nga Konferenca Shkencore ,,Masakra e Tivarit 1945″

March 31, 2013 by dgreca

Në Ulqin te shtunen me 30 mars u mbajt Konferenca Shkencore ,,Masakra e Tivarit 1945″, të cilën e organizoi Këshilli Nacional i Shqiptarëve në Malin e Zi. Konferenca i zhvilloi punimet në dy seanca, ku morën pjesë shumë studiues të njohur nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi. U lexuan 16 kumtesa interesante në lidhje me këtë ngjarje të rëndë tragjike për shqiptarët që ndodhi 68 vite më parë.

Konferenca do të vazhdojë me punimet e veta edhe te dielen, më 31 mars 2013. Pas përfundimit të Konferencës, do të shkohet edhe në Tivar, të Monopoli i duhanit, në Breg të Tivarit, aty ku ndodhi kjo masakër dhe do të vendoset një kurorë me lule. Ishte kjo Konferenca e parë që organizohet për këtë ngjarje të dhimbshme, për këtë masakër, për këtë gjenocid të paparë ndaj trimave kosovarë.

Filed Under: Kronike Tagged With: Konference, Masakra e Tivarit, Ulqin

MIK, NË ÇASTIN E SHKATËRRIMIT- NE SOFREN POETIKE TE DIELLIT

March 30, 2013 by dgreca

Erik Johan Stagnelius (1793-1823)

Është një prej poetëve më të dalluar në historinë e letërsisë suedeze, në të njëjtën kohë duhet thënë se ai është enigmatik, jetoi në një farë izolimi, dhe mendimet për figurën dhe jetën e tij ndër studiuesit nuk përputhen.Poezia e tij ka një gof, një forcë të rrallë emocionuese.
Më e njohur nga vjershat e tij është ”Mik, në çastin e shkatërrimit”. Bëra një interpretim shqip para 17 vitesh:

MIK, NË ÇASTIN E SHKATËRRIMIT

Mik, në çastin e shkatërrimit, kur në brendësi terri të mbulon
kur në humnerë po zhduken mendja dhe kujtesa,
mendimi i hutuar kërkon diçka midis hijës dhe dritës së vagëlluar,
zemra nuk mund të psherëtijë, syri nuk mund të qajë;
kur nga shpirti yt, i mbështjellë nga nata, po bien flatrat e zjarrta,
dhe kur po ndihesh me frikë se përsëri do të zbritesh në hiç,
kush do të të shpëtojë atëherë? – Kush është ky engjëll i mirë
i cili brendësinë tënde prapë rregullon, hijeshon,
dhe në botën tënde të humbur, duke rimëkëmbur altarin e rrezuar,
po ndez aty flakën me dorë atërore? –
Vetëm ajo qenie e fortë, që në natën pa fund e ngjalli serafin,
duke nxitur diejt të vallëzojnë,
vetëm ajo fjalë hyjnore, që u thirri botrave: “Bëhuni!” –
që edhe sot me fuqi të gjallë i bëjnë të lëvizin me vrull.
Gëzohu, pra, mik, dhe këndo në terrin dëshpërues:
Nata është nëna e ditës, Kaosi komshiu i Zotit.

E shqipëroi Ullmar Qvick më 26 janar 1996.

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: erik Johan Stagnelius, Mik, ne castin e shkaterrimit

Don Fran Kola: Gëzuar e për shumë vjet Pashkët!

March 30, 2013 by dgreca

Pashkët nuk janë asgjë tjetër përveçse kalimi nga vdekja në jetë, nga robëria në liri, nga errësira në dritë, ku nuk e ka fjalën e fundit rrasa apo guri i varrit, errësira, e keqja, por jeta, liria, dashuria dhe varri mbetet i zbrazët etj, me fjalë të tjera kremtohet triumfi i jetës, i dashurisë dhe i lirisë. Don Fran Kola: Pashkët nuk janë asgjë tjetër përveçse kalimi nga vdekja në jetë, nga robëria në liri, nga errësira në dritë, ku nuk e ka fjalën e fundit rrasa apo guri i varrit, errësira, e keqja, por jeta, liria, dashuria dhe varri mbetet i zbrazët etj, me fjalë të tjera kremtohet triumfi i jetës, i dashurisë dhe i lirisë. Gëzuar e për shumë vjet Pashkët!

 Si obligim meshtarak, por edhe si një i afërmi Juaj, uroj gjithë besimtarët katolikë të Famullisë së Shën Palit dhe jo vetëm kaq, uroj gjithë shqiptarët kudo që janë:

Gëzuar e për shumë vjet Pashkët, festën e Ringjalljes, festën e jetës dhe të dritës, festën e  çlirimit nga robëria, nga zinxhirët e vdekjes, duke menduar gjithëmonë se guri i varrit nuk është fjala e fundit!

Jemi në kohën e dritës dhe të veprave të mira. Le të mendojmë për pak çaste se si Papa Francesku i Parë erdhi, siç tha Ai, nga fundi i  botës dhe ne e pamë tek u lante këmbët 12 të burgosurve, sepse edhe ata janë njerëzit e Zotit, si të gjithë ne!

Le të jetë ky shembulli model për të gjithë ata që janë në shërbim të njerëzve!

Don Fran Kola

Famullitar i Kishës së Shën Palit

Rochetser Hills, Michigan

Filed Under: Kronike Tagged With: don Fran Kola, Gezuar Pashket

The New York Times: Hiking Beyond Borders in the Balkans

March 30, 2013 by dgreca

Peter Grubb, the owner of an Idaho-based outfitter called ROW Adventures, sat in the corner flipping through maps under the lone working light bulb. We were in Room 305 of Hotel Rosi, a bright yellow block of a building in Gusinje, a predominately Muslim community in the former Yugoslav republic of Montenegro. South of here, a rocky trail climbed steadily into a vampiric maw of limestone peaks. Tomorrow we would follow that trail and slip virtually unnoticed into Albania.

That would have been among the stupidest things you could do had it been the 1980s, when Albania was the North Korea of Europe. From World War II until his death in 1985, the Communist leader Enver Hoxha hammered Albania into an oppressive hermit state. He extirpated dissent, outlawed religion and lowered the age for executions to 11. The “Great Teacher” hermetically sealed the borders and distanced himself from other Communists. “We have fought empty-bellied and barefooted but have never kowtowed to anybody!” he once howled at Nikita Khrushchev, the Soviet leader.

Hoxha’s final heart attack and the eventual collapse of Communism hailed the beginning of the end of Albania’s isolation, and in recent years the once-tense border region separating Albania, Montenegro and Kosovo has become the kind of place you’d want to visit. Aid money, remittances and relative stability have helped create a middle class, and tourism in the region is beginning to boom. Guides take groups kayaking under stone bridges in Montenegro, hiking around Albanian archaeological sites and even skiing in Kosovo. New hotels are pumping fresh life into stale Communist hangouts, even if the water isn’t always hot.

“If you want luxury, sorry, go to Paris or New York,” Kela Qendro, a 33-year-old Albanian working for a small tourism company, told me later. “You come here to see the real stuff. The shepherd. The old woman picking pomegranates. You go up to villagers and they will invite you inside their home for the joy of meeting you.”

Mr. Grubb, who runs about seven trips a year to Croatia, had long been fascinated with this less-developed region of the Balkans. About a year ago he learned of an intriguing new way to explore it — on foot.

The Peaks of the Balkans Trail, a project coordinated by the German Agency for International Cooperation and involving dozens of other groups (including women’s associations, tourism offices and environmental nongovernmental organizations), formally opened last year as a 120-mile trek designed to foster tourism and teamwork among historically quarrelsome neighbors. The path literally links Muslim, Catholic and Orthodox enclaves, as well as Slavs and numerous Albanian tribes in three adjoining national parks, each showcasing the border region’s inestimable beauty. Towering rock walls scream for thousands of feet into an unimpeachable sky. Farmhouses gather like asters in valleys. Wolves and lynxes pad through landscapes soaked in green.

There would be no real roughing it, since locals have turned ancestral homes into rustic inns offering beds, homemade cheeses, meats and brandy. Even wandering across remote, unmanned borders is now legal, thanks to a new permit system introduced last summer. Mr. Grubb needed only some roll-with-it travelers willing to be his guinea pigs before offering the trip for real. Seven gregarious Texans and I signed up.

Now, sitting in the hotel room, Mr. Grubb put down the map and sighed. He seemed restless. We were about to head deep into the Albanian Alps, better known as the cursed mountains, some of Europe’s most glaciated peaks after the Swiss Alps and the highest summits of the Dinaric Alps. The whole trail could be hiked in about 10 days, but we had just 5 to do parts of it. Even so, there were big days and taxing climbs ahead. We would be among the first American-outfitted groups to wander into the maw, and in these parts, the order of things is more mystery than fact.

“This could be more cutting-edge than I thought,” Mr. Grubb said, and he switched off the light.

EARLIER THAT DAY I had met the Texans at the airport in Podgorica, Montenegro’s pint-size capital. Rainey Rogers, a former amateur boxing champion, was the youngest in the group at 49. Richard Dill, a retired pharmacy franchise mogul whom everyone called Dick, was the oldest at 73. Mark David, a real estate investor, had rallied the guys around the hike.

It was dark when we arrived in Gusinje, but the morning dawned bright and warm. Mount Rosi, the hotel’s 8,274-foot-high namesake, rose to the southeast, while the 8,838-foot-high pyramid of Mount Jezerca lorded over the south.

Around 9 a.m. Enes Dreskovic, the newly minted director of the Prokletije National Park, one of the three border parks, roared up in a hunter-orange Pinzgauer, a military transport vehicle, to take us to the trail head. The bench seats in the back were too small for all of us, so I stood on the rear bumper and clung to the roll bars as we bounced down country lanes. Women in head scarves snapped upright from their fields to watch us, while Rainey hurled Blow Pops to children who stared from the side of the road. A gentleman in a pinstripe vest steered a horse cart groaning with firewood.

We were alone when we ground to a halt in the Ropojana Valley, a fairy-tale scoop of swaying pines and scalloped ridges that even the Pinzgauer could not penetrate. The trail began in earnest here. An Albanian from Theth, our goal 12 miles away, had supposedly left the village at 3 a.m. with horses to carry our luggage, but there was no sign of him.

“Well, welcome to the ‘A’ in adventure travel,” Mr. Grubb said, scratching his red beard. He proposed the only logical Plan B: to stuff what we needed into our daypacks and rendezvous with our bags two days later. The Texans seemed less annoyed than antsy to get romping through the magnificent landscape.

“Let’s repack and get after it,” boomed Paul Pogue, a pilot.

Rocks as white as marble complained under our boots as we marched toward a broad meadow in the midst of a beech forest. A griffon vulture performed lazy 8’s overhead. Shards of silvery-gray limestone shot into the sky like missiles. Of all the images I’d had of the region, none were as beautiful as this.

“Amazing, isn’t it?” Mark marveled.

By early afternoon we had crested the Peja Pass, a treeless scab of rock and wind with an elevation of about 5,000 feet. Ghostly stone barracks stood guard with tattered burlap billowing in the window frames. Inside I found a pair of size 9 dress shoes and rooms reeking of ungulates. Dome-shape bunkers with machine gun slits and roofs splintered like blooming onions fortified the high points. Fearing an invasion from all directions, Hoxha had built an estimated 700,000 of these death pods around a country smaller than Maryland.

“Welcome to Albania,” bellowed our 28-year-old Montenegrin guide, Semir Kardovic, mimicking gunfire.

The 2,600-vertical-foot climb to the pass had been difficult but the 4,000-vertical-foot descent into Theth was brutal. Down and down we plummeted along a series of knee-smashing switchbacks into an enormous glacial valley. By dusk, pointy houses with orange light seeping from the doorways winked through the forest. We made our way toward one, a medieval-looking guesthouse with squat windows and stone walls.

“Good evening,” said the keeper, Pavlin Polia, greeting us. He was in his early 30s, tall with midnight hair and a Roman nose. His Kosovan wife, Vlora, fetched some glasses while his brother, Nardi, shook our hands. We did our best to ignore his black eye. “Fight,” Nardi shamefully explained.

Inside the main room a slender stringed instrument called a cifteli hung on the wall above a barrel filled with bowling balls of cheese. Rainey limped in and lay his head down on a long wooden table while Dick collapsed onto one of the 15 beds upstairs. I slugged two shots of plum brandy, convinced we had wandered back in time.

Like many Albanians, Mr. Polia had fled the country as soon as he could. He worked in construction in Italy and still remembers his first Pepsi. He returned to his family home in Theth a decade later and converted it into a guesthouse that opened in 2009. Now 300 people a year stay with him, the equivalent of half the village, each paying about 25 euros, or about $31 at $1.25 to the euro, for a bed and meals.

“In Italy I had lots of opportunity to make money, but that was not my passion,” he told me over wild marjoram tea.

I headed upstairs to wash but Mr. Polia stopped me.

“Don’t forget your luggage,” he said.

“You have my bag?” I asked, incredulously.

“Of course,” he said. “I brought it with the horses.”

THAT NIGHT FATIGUE sloughed off my body into a pile of warm blankets and I awoke to the prickly scent of roasting peppers. After a breakfast of eggs, curds and jam, Mr. Polia bade farewell as we shouldered our packs and stomped off toward the village of Valbona, about eight and a half miles east. We passed a stone chapel set in a pasture. The area is so rugged that the Ottoman Turks, who were Muslims, were unable to control the region as they did most of the Balkans for 500 years. As a result, both Theth and Valbona are still Catholic.

Mount Arapit, a 7,274-foot peak with a southern face as sheer as Half Dome at Yosemite, seemed to size me up as I crossed a wooden bridge and began to climb through maple, ash and hornbeams. It was not yet 10 a.m. but already muggy. Less than two miles in I collapsed. We had gained 800 vertical feet. Only 3,000 more to go.

There had been debate the night before about how many horses to bring in case someone needed a ride. The men seemed too tough to admit to wanting any, but the Day 1 damage was clear. Rainey had pulled a hamstring. Dick had taken a tumble. In the end, Mr. Grubb hired one extra horse, which was fortunate when Richard Abernathy, a 60-year-old lawyer, began to hint that his heart was acting funny.

“I’m fine,” he countered. “Richard, get on the horse!” Paul barked, and Richard reluctantly climbed into the saddle atop a small, flea-bitten gray.

He wasn’t riding for long, though. Soon the trail fell some 2,500 feet into a broad alluvial basin. A van waited for us at the start of a rocky road that joined an asphalt street poured only a few weeks earlier. The effect was rattling. New Colorado-style lodges with exposed timber beams seemed to be going up everywhere.

“A lot of locals are moving back to the area, which is very encouraging,” Antonia Young, a British research fellow who has worked for more than a decade to create an international peace park in the region, told me later. “The danger now is that tourism gets too big before they can cope with it.”

Kol Gjoni Jubani had seen it all change so fast. He met us in the courtyard of his guesthouse, a concrete chalet built in 2005 next to a destroyed stone hut in which he had been born more than 50 years ago. Mr. Jubani looked like a Balkan cowboy with jeans and a glorious Sam Elliott mustache. His son, Ardit, 19, showed me upstairs to a room with five beds; I claimed the one with a Disney blanket in the corner.

“What do you think of Albania?” Ardit asked me after a dinner of chicken, lamb and spicy peppers.

“For such an old place, something about it feels refreshingly new,” I replied.

“Maybe that’s because it is new,” Ardit laughed. “We are still growing up.”

TO BE SURE, Albania has had some wobbly moments on its new capitalist legs. In 1997 Albanians lost $1.2 billion of their life savings in pyramid schemes that sparked a rebellion against the government and resulted in about 2,000 deaths. A 2012report by Transparency International ranked corruption there on par with Niger, where soldiers in 2011 were arrested for plotting to murder the president, who had recently begun investigations into corruption. Even tourism, which has nearly tripled in six years from about 1 million foreign tourists to 2.7 million in 2012, according to Albanian figures, has been unable to escape certain prejudices.

“Albania is a great place to score plenty of illegal narcotics — a ‘must have’ for any Albanian holiday!” commented an anonymous reader of a June 11, 2012, Southeast European Times article about the country’s booming tourism trade. Another commented that Albanians themselves would rather flee to Greece or Italy than stick around.

“You cannot have an image problem if that problem is real,” said Ilir Mati, who in 1992 sold his Fiat, one of the first private cars allowed in the country, to buy a fax machine and start an adventure tourism company called Outdoor Albania. Mr. Mati was at the guesthouse with clients, and I sat up late chatting with him in French.

“You know, you were once my enemy,” he said, tugging on a cigarette. “My friends thought I was crazy to leave the military and go into tourism. But I had a dream that one day I would be sitting around a table like this talking to people like you.”

The discussion continued the next morning when our plan to hike from Valbona back into Montenegro was altered. After two days the trek was too much for our group — 16 hours at least — and the trail had been washed out. So instead we drove to a spot just above the village of Cerem, where we loaded our luggage onto fresh horses and headed out for an easy two-mile stroll. Along the way we passed the remains of an Opel Frontera that only a few months ago had struck a land mine.

“Don’t worry,” Semir said, demonstrating a wry sense of humor. “It was an anti-tank mine, so you have to be really heavy to trigger it.”

We leapt over a ditch and landed in Montenegro, and soon the Pinzgauer arrived. A white Land Rover with “Policija” emblazoned on the side accompanied it. I quietly panicked, hoping the new permit system was truly in place.

The officer showed zero interest in our paperwork. Instead, Inspector Gutic had come to offer us a more comfortable ride into the town of Plav, the largest town in a district of about 13,100 people, which felt like a thrumming metropolis after Albania. We sat in a cafe with Wi-Fi, bought chips and chocolate and explored an old stone tower where families once targeted in ancient blood feuds could better defend themselves at night.

We still had two days on the trail, and both of them blew by. On Day 4 we hiked six miles from huts outside Plav to a road that led to a one-lift ski area called Boga, an Albanian area in Kosovo that had been leveled in the 1999 war with Serbia and then rapidly rebuilt. We spent the night in new A-frame cabins at the base, and I discovered that in winter it cost just 1 euro to ride the lift. On the last day we climbed 7,880-foot Hajla peak and wandered along its long, narrow summit ridge, where I put one foot in Kosovo and the other in Montenegro. I could see the plains of Serbia far to the east and the Sharr Mountains framing Macedonia to the south. The cursed range rose to the west, looking no less formidable than it had from Gusinje.

We spent our last night as a group in Dubrovnik, Croatia, which we reached after a long bus ride from Rozaje, Montenegro. The old city was gorgeous — shiny ramparts against a shimmering sea — but there was nothing to discover. The streets were too polished, the menus too refined. I turned on the faucet in my hotel room and flinched when the water came out hot.

All told we hadn’t hiked more than 35 miles, but the Peaks of the Balkans Trail isn’t about distance so much as interaction, and with that one bus ride I’d crossed the most obvious border of the trip, the one between traveler and tourist. Despite wandering through a place of such hardship, the trail had introduced me to a rare part of Europe where the very idea of walking freely between worlds is still a gift as sweet and momentous as your first soft drink. A whole new Europe, a gracious and wild one, had presented itself, and to experience it I just needed to lace up my boots.

That all may one day disappear, too. And so the next morning after everyone left for Texas, I jumped in a taxi and drove south until we could drive no more. Then I hoisted my pack and walked back into Albania.

IF YOU GO

Getting There

The Peaks of the Balkans Trail has trail heads in Montenegro, Albania and Kosovo. Flying into the Montenegrin capital, Podgorica, allows you to rest pre- and post-trip along Lake Skadar, about a half-hour out of the city. Expect at least a two-hour drive to a trail head near Gusinje. Pristina, Kosovo, is the closest city to a trail head west of Peja — about 66 miles — but the smog makes it a less pleasing place to get your bearings. Getting to trail heads in Albania (Theth or Valbona) from Tirana, the capital, can be long and complicated, and you’ll miss some of the most spectacular hiking into those villages. Connecting flights land in Podgorica (airport code TGD) from Paris, Zurich, Frankfurt, London and Rome, among other European cities.

Getting Around

Hiring a guide is not obligatory but highly recommended, as trails, though mostly marked, can still confuse, and many locals speak minimal English. Guides can also arrange pack horses, accommodations and airport transfers, and assist with permit applications, which need to be submitted at least 15 days before the hike begins. The Peaks of the Balkans Web site (peaksofthebalkans.com) lists guides who have been trained by the German Alpine Club and provides information on where to find maps, how to contact guesthouses and apply for permits, and what to expect on the trail each day.

Outfitter

ROW Adventures of Idaho is offering two departures, in June and September, for eight-day trips into Montenegro and Albania that combine kayaking on Lake Skadar, riding a scenic train and hiking portions of the trail around Theth and Valbona, two of the more spectacular areas in the Albanian Alps. ($2,090; rowadventures.com; 800-451-6034)

 

“This could be more cutting-edge than I thought,” Mr. Grubb said, and he switched off the light.(The New York Times)

 

Filed Under: Reportazh Tagged With: Hiking Beyond Borders, in the Balkans, The New York Times

SHQIPTARËT NË VJENË TË BASHKUAR RRETH EMRIT TE ARTISTIT TE MADH, ALEKSANDER MOISIU

March 30, 2013 by dgreca

Shkruan:Shaban Cakolli/

Nëse në këtë rruzull,ka popull që duhet të jetë krenar me historinë kombëtare,padyshim se krenaria u takon shqiptarëve.E themi këtë,nga se shqiptarët jeta dhe fati i ka përballur me shumë vështërsi,të cilat ua shklaktuan armiq të njëpasnjëshëm,të mbështetur nga  Fuqitë e Mëdha,të cilat padrejtësisht ua mundësuan pushtuesëve të shfrytëzonin vendin tonë dhe të na mohonin  lirinë dhe atdheun  tanë nëpër shekuj,duke na privuar nga çdo e drejtë elementare e jetës.Shqiptarët,pavarësisht nga pushtimet e egra të cilat ua bënë armiqët

nëpër shekuj,kanë gjetur qëndresë të pashterrshme,asnjëherë nuk janë përulur para pushtuesëve,kanë përjetuar varfëri,dhunë,shtypje,përndjekëje,sakrifica të të gjitha llojeve,masakrime,por kanë qëndruar shkëmbinjë të pa lëkundur,gjithmonë  në rezistencë, me synim të pashterrshëm për lirinë kombëtare.Shumë popuj të cilët kanë përjetuar fatin si ne,nuk kanë mundur të gjejnë qëndrueshmëri për të iu përballur këtyre vërshimeve,si dhe dal-ngadal janë asimiluar dhe zhdukur tërësisht.Populli shqiptarë nga gjiri i vet ka nxjerrur figura të ndritshme nëpër historinë kombëtare,kapedan,njerëz të pushkës e penës, të cilët me veprat e veta i kanë bërë emër të madh kombit,e vetës së tyre krenarinë që ishin shqiptarë.Këto figura të ndritshme,jo vetëm që kanë lënë vepër e nam në trojet shqiptare,por edhe nëpër shumë vende të botës,të cilët  bota do të donte që këto figura të ndritshme të i kishte të gjirit të vet,si ishin:Gjergj Kastrioti, Aleksander  Moisiu,Nënë Tereza,e të tjerë,të cilët bota i prezantonte si njerëz të origjinës së vet,por ata ballëhapur

e krenarë u thonin  jo,ne veprojmë në veprojmë në vendet tuaja,por jemi shqiptarë.Edhe viteve të 90-ta,pushtuesi sërbo sllav,volli dhunë të hekurt mbi popullin shqiptarë të Kosovës,mbi një popull të pafajshëm e liridashës,i cili jetonte në trojet e veta shekullore, por pushtuesi lakmitar sllav  donte të e bënte zap,shtonte mbi ta maltretime,burgosje,vrasje, dhe përndjekje në masë nga trojet e tyre.Njerëzit e privuar me dhunë nga vendlindjet e tyre,u detyruan të kërkojnë strehë nëpër vendet e ndryshme të Europës dhe botës.

Shqiptarët e përndjekur me dhunë nga trojet e tyre,të shkapërderdhur nëpër Europë dhe botë,u përballen me vështërsi të njëpasnjëshme nëpër vendet e huaja,me një gjuhë e kulturë të huaj, me punët më të rënda dhe pagat më minimale,punë të cilat si bënin të tjerët, kurse ata shkrinë muskujt dhe rininë e tyre, për Kosovën, kombin, shkollën, familjet, të varfërit,por  gjetën kohë të bashkohen rreth organizimit ,vetdijësimit kombëtarë,internacionalizimit të çështjes kombëtare,para popujve ku ishin strehuar. Shqiptarët kudo që u strehuan në diasporë,punuan të hapin shkolla në gjuhën shqipe,nxjerrëjen e gazetave dhe revistave në gjuhën shqipe,,mbrojtëjen dhe pasurimin e gjuhës,kulturës,traditave kombëtare,ata u organizuan,hapen  klube,,lidhje e grupime të ndryshme,për të u organizuar në baza kombëtare.

Nëpër këto shoqata e klube,shqiptarët organizoheshin të ndihmonin gjitha interesat kombëtare dhe shkrinë edhe atomin e fundit të energjisë së tyre, vetëm të ndihmonin çlirimin e atdheut nga pushtuesi. Këto forma organizimi,shqiptarët po i bëjnë edhe sot me shumë pedantëri.

Ndër shqiptarët aktiv,të cilët përkohësisht janë të përqëndruar me banim në Austri,nga maji i vitit 2011, nisën pregatitëjet e tyre për themelimin e ndonjë Qendre,e cila do të i bashkonte shqiptarët atje, fillimisht për të mbrojtur dhe pasuruar gjuhë,kulturë,art dhe traditë shqiptare, për të mbrojtur të rinjët nga asimilimi,si dhe integrimin më të lehtë dhe më efikas ,të etnitetit tonë në shoqërinë dhe shtetin austriak,ku ata jetojnë.Njerëz të mençur e veprimtarë, u desh të derdhin  mund,kohë e shkëmbime mendimesh,se çka do të themelojnë:ndonjë grup letrarë,

ndonjë Qendër kulturore,apo ndonjë  lidhje tjetër organizimi.Nismëtarët intelektual dhe aktiv,në konsultime të njëpas njëshme,erdhën në përfundim të formojë një Shoqatë Kulturore Shqiptare(SHKSH),me  Seli në Vjenë, të cilën e emërtuan: Shoqata Kulturore Shqiptare”Aleksandër Moisiu”,të cilën edhe e regjistruan tek organet shtetërore austriake.Nismëtar të kësaj nisme kaq të rëndësishme e të nevojshme,ishin veprimtarët e shquar intelektual:Anton Marku,Besim Xhelili,Hazir  Mehmeti dhe Amir  Jonuzaj.Themelimi i Qendrës ndodhi me 14 janar 2012, ku edhe u bë promovimi i kësaj QKSH,,u zgjodh kryesia e kompletuar,tuboi antarësimin dhe shënoi një program të pasur kulturoro-artistik.Themelimi i kësaj shoqate,jo vetëm që ka rëndësi për shqiptarët tanë atje,por ka një rëndësi edhe për austriakët,nga se aty po vepron një shoqatë shqiptare  e emërtuar me emrin e Aleksandër Moisiut,artistit të madh shqiptarë me famë botërore,i cili një pjesë të jetës së tij e jetoi në  Austri. ShKSh”A.Moisiu”,brenda kësaj kohe bëri një punë të madhe,veq kësaj ajo hapi porta bashkëpunimi me shoqata,klube,lidhje dhe grupime të ndryshme,

shqiptare,austriake,jo vetëm të atyre që veprojnë në Austri,por  edhe me qendra tjera kudo ku veprojnë shqiptarët,la porta të hapura bashkëpunimi dhe i ftoi ata për bashkëpunim.Deri më tani Shoqata  Kulturore  Shqiptare”Aleksandër Moisiu” në Vjenë,ka nënshkruar memorandiume bashkëpunimi me  Shoqërinë e Akademikëve Shqiptarë në Gjermani,me Lidhjen e Shkrimtarëve,Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Gjermani(LSHAKSH) si dhe me Lëvizjen e  Gruas  Shqiptare,në Linz.Bashkëpunimi ka qenë i frytshëm në mes palëve dhe puna e tyre po shkon për çdo lavdatë.

Duke nxjerrë persona të edukuar dhe adekuatë, kemi një zë më të fortë dhe prezanim më pozitiv për veten tonë para botës, kur kujton paraardhësit e denjë shqiptar, Ilirët me kulturën dhe traditën e tyre, e cila ruhet edhe sot në të gjitha trojet shqiptare. Në aspektin artistik-kulturor shqiptarët e diasporës kanë arritur majat në secilën fushë/ zhanër të artit që ia futur nëpër krijimtarinë e këtyre veprimtarëve të çmuar .

Aleksandër Moisiu ose Alexander, Alessandro – Moissi ose Moisi, lindi më 2 prill të vitit 1879 në Trieste dhe vdiq më 23 mars të vitit 1935 në Vjenë, ishte aktor austriak me origjinë shqiptare.

Moisiu tek “Zgjim pranvere” të Frank Wedekind, 1906

 

Në moshën 19 vjeçare shkon në Vjenë, ku me ndihmën e Jozef Kainc iu përkushtua aktrimit. Më 1898 e nisi karrierën e vet si kompars (aktorë që luajnë rol të vogël) në Burgtheatër. Pastaj vijuan angazhime në teatër në Pragë dhe Berlin. Në Berlin Aleksandër Moisiu u pranua në seminarin e Max Reinhardt me të cilin shkoi në turne në Petersburg (1911). Atje u dallua për rolin e Edipit. Pas këtij suksesi ai u angazhua në shumë vende të Evropës dhe Amerikës Veriore.

Fusha e veprimit të Moisiut përmblidhte të gjithë spektrin e literaturës evropiane të teatrit, duke filluar që nga tragjedia antike greke e deri te koha moderne. Shumë të njohura u bënë interpretimet e tij të Hamletit, të Edipit, të Jedermann dhe të Fedja në veprën e Leon Tolstoit “Kufoma e gjallë”. Ai luajti po ashtu edhe rolet kryesore në premierat e pjesëve teatrale të Hauptmann-it (“Der weiße Heiland“), të Wedekind-it (“Frühlings Erwachen”) dhe të Hofmannsthal-it (“Jedermann”).

Në vitin 1920 ishte i pari që në Lojërat Festive të Salzburgut (Salzburger Festspiele) luajti rolin kryesor në “Jedermann”.

Moisiu vlerësohej shumë nga publiku i tij për shkak të zërit të tij të bukur si dhe për angazhimin e tij emocional. Ai llogaritej sidomos në vitet para fillimit të Luftës së Parë Botërore si një nga aktorët më të mëdhenj në hapësirën gjermanofolëse. Në periudhën mes dy luftërave ishte shumë kohë në turne. Në Berlin aktronte në këtë kohë vetëm si mysafir. Stili i tij i aktrimit llogaritej këtu si i vjetëruar dhe nuk mund të matej më me zhvillimet teatrore si ai i ekspresionizmit, apo teatri politik i Brecht-it apo i Piscator-it.

Prej vitit 1910 e deri më 1935 mori pjesë në 10 produksione të filmave, 8 prej tyre ishin filma pa zë.

Në vitin 1935, pak kohë para vdekjes së tij, Moisiu kërkoi shtetësinë e Shqipërisë si dhe atë të Italisë. Shqipëria refuzoi këtë kërkesë, kurse Italia ia dha shtetësinë Moisiut, kur ai ishte i shtrirë në shtratin e vdekjes.

 

Varri në Morcote

 

Ai vdiq më 23 mars të vitit 1935 në Vjenë. Ai është i varrosur në varrezat e komunës së Morcote-së, pranë qytetit Lugano në kantonin e Tessin-it në Zvicër.

Moisiu sot adhurohet dhe respektohet sidomos në Shqipëri si një ndër aktorët më të mëdhenj të vendit, edhe pse ai që nga rinia e tij më nuk e vizitoi Shqipërinë. Shkolla e aktrimit në Tiranë, Universiteti i Durresit, Shkolla e mesme e pergjithshme në Kavajë dhe teatri i Durrësit

e mbajnë emrin e tij.

Vec aktiviteteve  të njëpasnjëshme SHKSH”A.Moisiu” në Vjenë,në 100 vjetorin e Pavarësisë së Shtetit Shqiptarë,botoi librin e parë të titulluar ILLYRICUM,ku përfshihen krijues shqiptarë që jetojnë në Austri, në lëmi të ndryshme si: poezi,prozë,,tregim,studim,piktura,skulptura,etj….

Ky libër historiko-letrarë,më ka rënë në dorë javën e kaluar më 23 mars,në orën letrare të Pavarësisë,në Koblenz të Gjermanisë,të cilën çdo vit e organizon Lidhja e  Shkrimtarëve Artistëve dhe  Krijuesve  Shqiptarë në Gjermani(LSHAKSH).Duke rrespektuar bashkëpunimet me LSHAKSH,

Shoqata  Kulturore Shqiptare”Aleksandër  Moisiu” nga  Vjena,aty patëm rastin të njiheshim me miq,veprimtarë e intelektual,si:Anton Marku,Dan Kosumi,Besim Xhelili,etj…Ata,jo vetëm që na bënë nderë,me pjesëmarrëjen dhe kontributin e tyre në orën Letrare të Pavarësisë,por na bënë

nderë edhe me ofrimin e këtij libri të çmuarILLYRICUM,për të cilin u jemi mirënjohës,si dhe duke e lexuar,nuk munda të qëndroj duarkryq,pa shkruar pak rreshta për te.Padyshim,këtë libër e kanë mirëpritur edhe ambasadori i  Shqipërisë D.r.Vili Minaroli,ambasadori i Kosovës në Austri Dr.Sabri Kiçmari.Që të dy ambasadorët kanë shprehur gëzimin e tyre për këtë libër dhe kanë dhënë nga një vështrim të shkurtër për te.Shqiptarët që jetojnë dhe veprojnë në Austri,sikur kanë pasur fatin e tyre,nga se një ambasador si është Sabri Kiçmari,do të i përfaqësoj ata në mënyrën më të dinjitetshme,çka është shumë e rëndësishme për mërgimtarët. Dr.Sabri Kiçmari,ky intelektual e veprimtarë i shquar i çështjes kombëtare,ka shkri nga vetja çdo ind,për atdheun dhe kombin.Ai është gjindur kudo ku ka qenë nevoja për atdheun dhe kombin.Sabri Kiçmarin e njoha në Gjermani, jetonim dhe vepronim  në të njejtin qytet gjerman.E kujtoj si sot,atë mik të madh e të çmuar,atë veprimtarë pedant e të paepur,zëdhënës i çështjes kombëtare në Gjermani,i cili diti aq mirë të organizoi shqiptarët e mërguar rreth çështjes kombëtare,i cili aq bukur dhe drejt e senzibilizoj çështjen kombëtare shqiptare tek gjermanët.Habitesha si ky njeri kishte aq forcë,energji,vendosmëri,punonte në senzibilizimin e çështjes kombëtare,organizonte shqiptarët e mërguar,punonte,studjonte, mirrej me gazetari,shkruante libra,por edhe gjente kohë të kontribonte në një shoqatë sikur kjo e juaja Shoqata Kulturore Shqiptare”Aleksandër Moisiu” në Gladbeck të Gjermanisë e cila për dhjetë vite ishte shumë aktive.Të përfaqësoj mërgimtarët një njeri si Dr.Sabri Kiçmari,i cili me vullnet,qëndrushmëri,me pushkë e penë,mbrojti interestit kombëtare,është fat dhe krenari.Nik ka  kohë që nuk më kujtohet ky veprimtarë i madh i kombit dhe nuk e fsheh se kam mall për një shtrëngim duarsh dhe përqafim me te.I njejtë është edhe zavendes konsuli i tij i akredituar në Vjenë,Mr.Isa  Kosumi.Gjërat që i them i them me bindje të plotë,

i them ato që i njoh: Isa  Kosumi rrjedh nga një familje e çmuar atdhetare,e përndjekur,burgosur e persekutuar nëpër dekadat e regjimit sllav.Isa Kosumin e njoha kur ishte fëmijë,jetonim në një lagje,ai u burrërua në fëmijëri,ishte i mençur,i urtër me qëndrime burrërore.Me vite kishim

diferencë,unë isha më i vjetër për tri vjet se ai,por kam kaluar një kohë të gjatë me te,kam zbuluar  në rini burrërinë,vendosmërinë,qëndrushmërinë dhe shumë vyrtyte të tjera.Ideolog,atdhetar e veprimtar i shquar i çështjes kombëtare,intelegjent,promotorë i shumë aktiviteteve në

çështjen e gjuhës,kulturës dhe traditës shqiptare,magjistër i shkencave ekonomike,njeri me të cilin krenohem vet unë,Dardana dhe mbarë viset tona.

 

Të kthehemi sërish te libri ILLYRICUM;libër ky shumë i pregaditur,i dëshiruar për çdo lexues,libër i kompletuar, në të cilën njohim veprimtarë,poet,prozator.artist,,gazetar,publicist,mësues,piktor e skulptor,me një fjalë emra të mëdhenj dhe vlera kombëtare.Libri është i ndarë

në tri kaptina:Në Kaptinën e parë kemiAutobiografi të veprimtarëve të kombit e kulturës,si:Besim Xhelili,Anton Marku,Hazir Mehmeti, Amir Jonuzaj,Gazmend  Freitag,Dan Kosumi,Ragip Dragusha,Edona  Ramadani,Zef Ndrecaj,Zaim Toska,Destan Gashi,Driton  Smakaj,Majlinda  Zeneli-Salihaj,

Isa Kosumi,Ramiz Selimi,Prekë Brahimi,Halit Ramadani dhe Izri Rexha.Të gjithë këta emra për lexuesit tanë janë të njohur,veprimtarë e njerëz të kulturave.Kjo për ne është një krenari,Vjena po i bashkon shqiptarët,në fakt jo  Vjena,por shqiptarët në Vjenë,po bashkohen për të mirën e kombit, pa dallime në bindjet fetare,politike,ideore,krahinore apo dialektore,shqiptarë të të gjitha viseve,po i bashkon puna e tyre kombëtare,arti,poezia,proza,piktura,,skulptura,mew një fjalë gjithçka shqiptare. KAPITULLI II(KRIJIME), ku lexuesit tanë mund të kënaqen me prozë,poezi,tregime, piktura e skulptura,me një fjalë vlera të çmuara arti.Lexuesi ynë mund të zë vlera moderne arti,me emocione të fuqishme,për ngjarje të mëdha për të cilat është sakrifikuar,ngjarje që kanë ndryshuar fatin e kombit.Megjithatë këto vlera të shkruara në mërgim kanë ngarkesën e tyre emocionale, kanë peshën e mallit,dashurinë për atdhe,njerëz të tyre, shkollën, lirinë, flamurin, kanë tema kurbeti,me një fjalë kudo hasesh në këto tema,por që janë trajtuar aq bukur artistikisht.Pra që nga fillimi i  poezisë të parë, kudo në poezi,prozë,tregim,gjenë tema malli,dashuri për atdheun,kombin,

simbolet,etj.Që në poezinë e parë të Besim Xhelilit”DALLËNDYSHET E MIA”, ndihet pesha e mallit,kur poeti shprehet:Dallëndyshe që fluturoni/Rrugëve ku kam ecur përditë,/Mua a më kërkoni,/Mua  a jeni duke më pritë?Më tej të njejtat dhimbje e pesha i gjejmë te Anton Marku,në poezinë

PA ADRESË,ku poeti  shprehet:Dhembja ime mbeti atje/Ku gurët i rrokulliste era,duke veneruar më tej dalim te ky krijues,mësues e publicist,të cilin nëpër shtypin tonë e ndjekim me vemendje dhe na njeh me gjëra interesante z.Hazir  Mehmeti,i cili trajton temën;

VJENA,VENDQËNDRIM E VEPRIM I HASAN Prishtinës,edhe këtu gjenë si motiv dhimbjen,sakrificën,qëndresën dhe krenarinë kombëtare,për të kaluar më pas në përzgjedhjen e një poezie nga Amir  Jonuzaj;DY MOLLA TË KUQE,e cila sapo të lexohet  strofi i parë,nuk do koment për asnjë lexues,

nga se poeti shprehet çiltër:Dy molla të kuqe/ që shpirtin më thanë/njëra është në këtë anë/tjetra në t´jetrën anë.Të shkruash dhe të analizosh punimet krijuese të çdo krijuesi këtu,nuk arrihet me një shkrim gazetaresk,por është një muzë e çmuar, të cilën lexuesi i vemendshëm

do e analizoj e vlerësoj ngadal dhe qetë,ashtu si u vlerësua poezia “ÇLIRIMTARËT”, e  Dan Kosumit, e cila në orën letrare të Pavarësisë në Koblenz,mori çmimin e dytë.Do mbeteshim borxh si mos të përmendim poezitë e bukura të z.Ragip Dragusha, Isa  Kosumit,Edona Ramadanit,Majlinda  Zejnelit

punime të Ramiz Selimit,i cili ka një eksperiencë në shkrime dhe jo rrallë na njofton për aktivitetet tuaja,të gjitha punimet e çdo autori në këtë libër,që nuk po mund mes natyrës së këtij shkrimi të i zbërthej në nga  një,këndojnë,vargërojnë,rreshtojnë,pikturojnë,ngrisin figura të ndritshme,

si motiv të veshur me art  letrarë kanë atdhedashurinë,mallin dhe krenarinë,si të tilla me vlera të çmuara,autorët i japin vulën letrare të një libri të mirë.

Libri përmbyllet me kaptinën e tretë”SHTOJCË” që nis me një ftesë nga Ambasada e Shqipërisë në Vjenë, veprimtarëve të kësaj shoqate,Një kafe me Bacë Adem Demaqin,Vizita e shkrimtarit  Arif Demolli në Vjenë,si dhe përfundon me disa foto mjaft domethënëse të organizimeve

të mërgimtarëve tanë rrethuar rreth kësaj  Shoqate.Mund të themi se këta veprimtarë me zgjuarsi i kanë hyrë punës dhe kanë sjellur një libër të mirë para lexuesëve.Ne i përgëzojmë,u dëshirojmë edhe shumë libra tjerë. si dhe aktivitete të frytshme e të njëpas njëshme , nëShoqatën Kulturore Shqiptare”Aleksandër Moisiu” në Vjenë.

 

Filed Under: Kulture Tagged With: Aleksander Moisiu, Shaban Cakolli, Shqiptaret e Vjenes

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 5520
  • 5521
  • 5522
  • 5523
  • 5524
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT