Studiuesi Enver Memishaj – Lepenica flet në “Nacional” për nevojën e rishikimit të historisë/
Intervistoi Qazim SHEHU/
Q. Shehu: Prof. Dr. Alqi Naqellari dhe shkrimtari Novruz Shehu kanë përmbledhur në një libër voluminoz vlerësimet që janë bërë për 11 veprat tuaja. Cilat janë temat e trajtuara në veprën tuaj?
E. Lepenica: Ju falnderoj ju dhe gazetën, për intervistën dhe gjej rastin të falnderoj me mirënjohje dhe emocion të veçantë, personalitetet e njohura z. Naqellari dhe z. Shehu për analizën dhe vlerësimin që i kanë bërë veprimtarisë time në fushën e studimeve historike dhe publiçistike.
Unë kam trajtuar në veprën time dhe në publiçistikë, tema, ngjarje dhe personalitete historikë të lëna në harresë ose që vepra e tyre pa të drejtë është falsifikuar si dhe denoncimin e krimit, dhunës dhe terrorit komunist.
Kështu psh. kam botuar dokumenta për Hysni Lepenicën, Komandant i Përgjithshëm i Ballit Kombëtar, figurë e pastër historike që për të pa fakte është hedhur shumë baltë dhe gurë, kam evidentuar pushkatimet pa gjyq që bënë komunistët e Vlorës nën urdhërat e Dushan Mugoshës dhe Hysni Kapos gjatë viteve 1943-1944, sulmin që këta komunistë bënë mbi fshatrat e Vlorës dhe grabitjen e pasurisë, duke djegur shtëpitë e nacinalistëve, psh në Lepenicë dogjën 12 shtëpi, në Gjorm 22 shtëpi etj.
Kam marrë për herë të parë në studim pseudonimet e përdorura gjatë Lëvizjes Antifashiste dhe fenomenet që shoqëruan këtë ngjarje historike.
Një vëmëndje të veçantë i kam kushtuar denoncimit të krimit dhunës dhe terrorit komunist mbi bazën e rezolutës së Këshillit të Europës dhe të Kuvendit të Shqipërisë.
Në bashkëpunim me personalitete të shquara si Visar Zhiti e Agim Musta kemi botuar në dy vëllime prej 1200 faqesh “Antologjinë e plagëve nën terrorin komunist”, në të cilën kemi përmbledhur shkrime të autoriteteve të kulturës shqiptare mbi terrorin komunist në Shqipëri.
Po kështu kam bërë vlerësime dhe kritika për shumë libra historik dhe ato që përshkruajnë terrorin komunist e ushtruar mbi popullin tonë gjatë sundimit të sistemit diktatorial komunist etj.
Kam qënë shumë aktiv në shtypin e përditshëm me artikuj, ekonomik, politik, propogandistik, shoqëror dhe historikë.
- Q. Shehu: Si është vlerësuar nëpërgjithësi vepra juaj ?
E. Lepenica: Botimi librit “Enveri i Lepenicës”, prej zotrinjëve Naqellari dhe Shehu është një vlerësim i madh për mua. Në këtë libër autorët kanë përmbledhur të gjitha vlerësimet që u janë bërë të 11 veprave të mia.
Veprat e botuara janë vlerësuar nga personalitete të shquara të kulturës dhe historisë sonë.
“Hysni Lepenica…” është vlerësuar nga Prof. Dr. Hysni Myzyri etj.
Libri “Përdorimi i pseudonimeve…” është vlerësuar nga Prof. Dr. Beqir Meta, akademik, i cili shprehet: “Libri është një botim interesant dhe shume i dobishëm për historinë e kësaj periudhe. Autori me durim dhe me këmbëngulje ka gjurmuar në shtypin e kohës, në arkiva, në literaturën historike, dhe ndër kujtimet e bashkëkohësve për të zbuluar pseudonimet e pjesmarrësve në luftë, si dhe momentet kur ata i kanë përdorur këto pseudonime. Kjo ka qënë një punë e madhe hulumtuese dhe njëkohësisht mjaft e vështirë”
Libri “Emblema e një epopeje” është vlerësuar nga Prof. Dr. Muharrem Dezhgiut me këto fjalë: “Enver Memishaj – Lepenica i shtron dhe analizon ngjarjet dhe problemet, duke i vënë ato në kandarin e drejtësisë së shkencës historike. Vërtet libri përshkohet nga një ndjenjë e fuqishme atdhetare e autorit për figurat historike që ka marrë në studim. Por, ai nuk nguron të mbajë dhe qëndrimin e tij ndaj mangësisë, kufizimeve që shfaqen tek “herojtë” etj, pra ai nuk idealizon historinë, por e pasqyron atë në mënyrë realiste objektive”.
Libri i fundit, i njëmbëdhjeti, “Major Ahmet Lepenica … “ është vlerësuar nga Prof. Dr. Bradhosh Gaçe, Mjeshtër i Madh, dhe nga Prof. dr. Uran Asllani që thekson: “Në tekstin zyrtar të Historise së Kombit Shqiptar, për periudhen 1913-1920, mungojnë emrat e shumë personazheve historik me rëndesi të madhe kombëtare, si udhëheqësit e Luftës së Vlorës më 1920, etj… Këtë mangësi historike, për zonën e Vlorës, vepër pas vepre, po përpiqet ta evidentojë sakt dhe ta plotësojë Enver Memisha- Lepenica… me një konseguencë prudente shkencore… Ky autor përmend, ndërthur dhe i vë në një veprimtari intensive historike 696 emra personash dhe personalitetesh, kryesisht nga Labëria, por edhe, me tej nga Shkodra, Malesia e Madhe, Kosova etj”. Vlerësime ka pasur edhe nga personalitete të tjerë, historianë, studjues, publiçiste dhe gazetarë si Prof. Agron Tufa, Dr. Iliaz Gogaj, Dr. Bujar Leskaj, Fari Balliu, Agim Musta, Eglandina Alliaj, Çobo Skënderi, Kostaq Xoxa, Gëzim Llojdia, Shpresim Kasaj, Fari Shaska, Kastriot Frashëri, Ferdinand Hysi, Izet Shehu Thanas Hoda nga Amerika Skënder Qëndro Gëzim Zilja, etj. Të gjithë këta kanë shkruar artikuj kritikë dhe vlerësues për veprat e botuara prej meje, të cilët i falnderoj me mirënjohje dhe përulje.
- Q. Shehu: Vepra juaj e fundit është “Major Ahmet Lepenica, Komandant i Përgjithshëm i Trupave Kombëtare në Luftën e Vlorës, 1920”. Ku qëndron rëndësia e Luftës së Vlorës ?
E. Lepenica: Bota nuk e njohu Pavarësinë e Shqipërisë të shpallur në Vlorë më 28 nëntor 1912, kështu më 17 dhjetor 1912 Konferenca e Ambasadorëve vendosi që Shqipëria të ishte autonome, nën sovranitetin e Sulltanit. Edhe vete Ismail Qemali telegramet që ju drejtoi Fuqive të Mëdha i formuloi në mënyrë diplomatike pa përmëndur pavarësinë por duke thënë se shqiptarët kishin formuar një qeveri të përkohëshme.
Më pas, më 29 korrik 1913, Konferenca e Ambasadorëve vendosi që Shqipëria të shpallej principatë autonome, sovrane e trashëgueshme, me një princ të huaj që erdhi në Shqipëri më 7 mars 1914.
Lufta e Parë Botërore: 4 gusht 1914 -11 nëndor 1918, e përmbysi Pavarësinë e Shqipërisë, pasi më 26 prill 1915, në Londër u nënshkrua ndërmjet fuqive të Antantës dhe Italisë një pakti i fshehtë, sipas të cilit, Shqipëria coptohej ndërmjet fqinjëve: Italisë, Greqisë dhe Serbisë.
Shteti shqiptar mbetej Durrësi dhe Tiranë me në krye Esat Pashë Toptanin, nën protektoratin italian. Në përfundim të luftës, më 18 janar 1919, në Paris u mbajt Konferenca e Paqes e cila i vazhdoi punimet edhe gjatë vitit 1920 dhe çështja shqiptare do të zgjidhej sipas Traktatit të Fshehtë të Londrës.
Pra në janar të vitit 1920, Shqipëria ishte e coptuar ndërmjet fqinjëve dhe shteti shqiptar nuk ekzistonte më.
Në këto kushte patriotët shqiptarë mblodhën Kongresin e Lushnjës, vendimet e të cilit u muarën në një kohë kur Shqipëria vazhdonte të ishte e coptuar dhe e pushtuar nga Italia, Greqia dhe Serbia.
Në këto kushte patriotët vlonjatë më 5 qershor 1920 filluan luftën kundër pushtuesve italianë. Një komitet i formuar nga patriotë, emroi Komandant të Përgjithshëm Ahmet Lepenicën, një ish oficer i Perandorisë Osmane, i cili me zotësi ushtarake, me trimëri dhe atdhetari e udhëhoqi këtë luftë në fitore, që mbaroi më 2 gusht 1920.
Kështu vendimet e Kongresit të Lushnjës morën vlerë ekzekutive kur u firmosën me gjakun e 400 dëshmorëve të Luftës së Vlorës.
Q. Shehu: Cili është qëndrimi që mbajnë historianët sot për Luftën e Vlorës ?
E. Lepenica: Ka një mirëkuptim të plotë, të të gjithë historianëve dhe studjuesve të cilët në libër janë citur se Kongresi i Lushnjës dhe Lufta e Vlorës rishpallën Pavarësinë e harruar të Shqipërisë dhe bota u detyrua nga Lufta e Vlorës të njohë Shqipërinë si shtet më 17 dhjetor 1920.
- Q. Shehu: Po major Ahmet Lepenicës, përse duhet të zërë vend në historinë e Shqipërisë?
E. Lepenica: Së pari duhet thënë se kjo vepër është botuar në kuadër të 100 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë Kombëtare, sepse major Ahmet Lepenica edhe pse ishte oficer i Turqisë, ishte bshkëpunues i kryngritjeve të viteve 1911 – 1912, mbrojtës me armë i Pavarësisë Kombëtare 1912 – 1914, dhe një nga 14 burrat e shquar që rishpallën Pavarësinë Kombëtare me Luftën e Vlorës 1920, ku major Ahmet Lepenica ishte komandanti i asaj lufte.
Pra vlera dhe rëndësia historike e major Ahmet Lepenicës qëndron pikërisht në faktin se ai udhëhoqi në fitore luftën që vendosi fatin e Shqipërisë.
Në libër mbi bazën e dokumentave të shumtë arkivorë, të shtypit, folklorit dhe kujtimeve të bashkëkohësve është përshkruar edhe më tej veprimtaria atdhetare e major Ahmet Lepenicës.
Për të gjitha këto vepra dhe kujtimi i major Ahmet Lepenicës pret t`i ngrihet busti në qendër të Labërisë.
Ky libër për herë të parë:
— përshkruan plotësisht Luftën heroike të Vlorës, 1920,
— zbulon madhështinë e figurës historike të major Ahmet Lepenicës, dhe ja kthen këtë figurë historisë sonë kombëtare,
— përshkruan të dymbëdhjetë anëtarët e Komitetit të “Mbrojtjes Kombëtare”, me në krye Osmën Haxhinë,
— përshkruan Shtabin e luftës, ushtarakë që udhëhoqën Luftën e Vlorës, ish oficerë të shkëlqyër të Perandorisë si kapiten Qazim Koculi, major Ismail Haki Libohova, major Ismail Haki Kuçi etj dhe jo ashtu siç kanë falsifikuar komunistët se udhëheqësit e luftës ishin fshatarët pa shkollë,
— evidenton atdhetarë të Vlorës si Osmën Haxhiu, Duro Shaska, Alem Mehmeti etj të cilët vunë pasurinë e tyre, për luftën, se pa këtë pasuri të agallarëve të Vlorës lufta nuk bëhej,
— fshatarët vlonjatë dhe tepelenas mbajtën peshën kryesore të luftës, ata bënë luftën të vetëm prej datës 5 deri në 10 qershor 1920 se vetëm pas kësaj datë erdhën ndihma dhe lufta mori karakter kombëtar.
- Q. Shehu: Cila është vepra që keni në duar ?
E. Lepenica: Kam përfunduar dhe do të shpie në shtyp një vepër tjetër historike “Prefektët e Qarkut të Vlorës 1912 – 2012”. Gjatë 100 vjetëve, evidentohen 43 prefektë, nëpunës të lartë të shtetit që i kanë shërbyer Vlorës. Prej tyre 30 shërbyen me përkushtim në periudhën 1912 – 1944, por që patën nga komunistët një përfundim tragjik, u pushkatuan, u burgosën ose vdiqën në burgjet e zeza komuniste, u internuan nga fashistët dhe komunistët dhe u mbuluan me harresë apo me shpifje e falsifikime.
Ata që dikur i kishin shërbyer me përkushtim shtetit, u bënë jetë të harruara, ja pra se përse është e domosdoshme për të shkruar, për të thënë të vërtetën dhe për t`i kthyer historisë personazhet e sajë të merituara.
Botuar në gazetën ‘Nacional”, Tiranë, nr. 188, dt. 3-10 mars 2013, f. 19