Shkup – Dielli

Mattis: Vota në referendum më e rëndësishmja në historinë e Maqedonisë

September 17, 2018 by dgreca

Nga Zërijeta Hajro Jajaga/ RFL/

Ne Foto- Sekretari amerikan i Mbrojtjes, James Mattis, u prit në Shkup me nderime të larta shtetëror.Sekretari amerikan i Mbrojtjes, James Mattis, pas takimit me kryeministrin e Maqedonisë, Zoran Zaev dhe ministren e Mbrojtjes, Radmilla Shekerinska, në kuadër të vizitës në Shkup, ka theksuar se referendumi është mundësi unike për të shënuar histori në vend.“Jemi të gatshëm që t’ju dëshirojmë mirëseardhje si anëtare e 30-të në aleancën tonë”.“Vota në referendum është vota më e rëndësishme historike e vendit tuaj”, ka theksuar Mattis, duke shtuar se këtë porosi do t’ia përcjell edhe kryetarit të shtetit Gjorgje Ivanov.

Mattis Maqedoninë e ka cilësuar si “shtet partner i përgjegjshëm i aleancës”

Sekretari amerikan i Mbrojtjes, James Mattis, tha se më 30 shtator qytetarët e Maqedonisë do të duhet të vendosin për të ardhmen e tyre.

Ministri i Jashtëm maqedonas, Nikola Dimitrov, dhe , ndihmëssekretari amerikan i Shtetit për Çështje Evropiane dhe Euro-aziatike, Wess Mitchell. Shkup 13 shtator 2018

Mitchell: Votoni në referendum, është mundësi historike që s’përsëritet

“Shteti juaj sapo e shënoi përvjetorin e pavarësisë, prandaj në këtë formë edhe ju do të vendosni në referendum, i cili do t’ju mundësojë bashkimin e shtetit tuaj me 29 shtete tjera anëtare në NATO”.

“Duke iu bashkangjitur NATO-s, ju do të rritni sigurinë e shtetit tuaj dhe kjo do të sjellë ekonomi dhe siguri më të lartë. Ashtu siç u rritën investimet në Mal të Zi, të njëjtat do të rriten edhe në Maqedoni”, ka thënë sekretari amerikan.

Kryeministri i Maqedonisë Zoran Zaev, ka thënë se vizita e Sekretarit amerikan të Mbrojtjes vjen në një moment shumë të rëndësishëm para mbajtjes së referendumit, datës kur përcaktohet e ardhmja e Maqedonisë.

Sekretari amerikan James Mattis, pas takimit me ministren e Mbrojtjes Radmilla Shekerinska dhe kryeministrin Zoran Zaev

“Për Republikën e Maqedonisë nuk ka alternativë tjetër pos integrimit në NATO dhe BE”, ka theksuar kryeministri i Maqedonisë Zoran Zaev.

Zaev njëherësh ka shtuar se “integrimi i vendeve të Ballkanit Perëndimor në familjen veri-atlantike paraqet edhe stabilitet nga infiltrimi i palëve të treta në rajon”.

Nga ana tjetër, ministrja e Mbrojtjes së Maqedonisë, Radmilla Shekerinska, ka theksuar se mbështetja e SHBA-së e ka ndihmuar shumë Maqedoninë në rrugëtimin e saj drejt anëtarësimit në NATO.

“E bindur se me 30 shtator qytetarët e Maqedonisë do të shprehen se janë për një shtet i cili do të jetë i sigurtë me prosperitet dhe e zhvilluar ekonomikisht. Për një Maqedoni e cila krah për krah me SHBA-në dhe aleatët e tjerë do të kontribuojë për paqen e përbashkët dhe prosperitet”, ka theksuar Shekerinska.

Vizita e Sekretarit Mattis vlerësohet si një nga vizitat më të rëndësishme të personaliteteve ndërkombëtare, në mbështetje të referendumit të 30 shtatorit për ndryshimin e emrit të shtetit, njëherësh zhbllokimin e procesit të integrimit euro-atlantik.

Shkup-Presidenti i Kosovës: Anëtarësimi në BE, siguron paqe afatgjate në rajon

April 28, 2018 by dgreca

-Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, në takimin e liderëve rajonalë në Shkup: Ky Samit dërgon mesazh te të gjithë se rajoni ynë ka ndryshuar dhe se është shembull i zhvillimeve pozitive, duke përmendur organizimin e shumë takimeve rajonale në këta muajt e fundit/

SHKUP, 27 Prill 2018-Gazeta DIELLI/ Presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, mori pjesë sot në takimin e liderëve rajonalë, i cili u mbajt në Shkup, në kuadër të procesit të “Bërdo-Brione”. Në këtë Samit kanë marr pjesë edhe Presidenti i Këshillit Evropian, Donalt Tusk dhe kryeministri bullgar, Boyko Borissov, shteti i së cilit kryeson me presidencës e BE-së.

Në fjalën e tij, presidenti Thaçi ka thënë se ky Samit dërgon mesazh te të gjithë se rajoni ynë ka ndryshuar dhe se është shembull i zhvillimeve pozitive, duke përmendur organizimin e shumë takimeve rajonale në këta muajt e fundit.“Të gjitha këto takime kanë bërë të qartë për të gjithë që sot, vendet e Ballkanit, komunikojnë, bisedojnë, dialogojnë, me njëra-tjetrën si mjet për të zgjedhur çështjet e hapura që kemi. Por edhe si mjet për të artikuluar qartë aspiratat tona për të ardhmen tonë”, ka theksuar ai.

Kreu i shtetit ka thënë se “Bërdo-Brione” ka shërbyer si një inkubator nga i cili kanë dalë shumë ide e nisma që pastaj kanë marrë forma të bashkëpunimit rajonal e më gjerë.“Mbi të gjitha, këtu është konfirmuar nga të gjithë se aspiratë e jona e përbashkët është anëtarësimi i vendeve tona në Bashkimin Evropian. Ky anëtarësim do të thotë përcaktim për paqe të qëndrueshme, për stabilitet, për zhvillim, për prosperitet për të gjithë qytetarët tonë”, ka shtuar presidenti Thaçi.

Sipas tij, të gjithë e kanë mirëpritur Strategjinë e Komisionit Evropian, e cila 15 vite pas Samitit të Selanikut, përsëri ri-konfirmon qartë që të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor e kanë derën e hapur për t’u anëtarësuar në BE.“Samiti i Sofjes, i BE-së dhe Ballkanit Perëndimor, ka karakter historik dhe është një mundësi e jashtëzakonshme për të gjithë ne” ka theksuar ai.Presidenti Thaçi ka shtuar se nga ky samit duhet të nxjerrim maksimumin e mundshëm, si në çështjet që ndërlidhen me përmirësimin e infrastrukturës, energjisë, ndërlidhshmërisë, digjitalizimit, bashkëpunimit të të rinjve, në arsim, etj.“Mbi të gjitha, ne duhet t’ua bëjmë të qartë shteteve anëtare të BE-së se ne si shtete kandidate dhe aspirantë për anëtarësim në BE, jemi të gatshëm për anëtarësim në Bashkimin Evropian”, ka theksuar presidenti Thaçi, duke shtuar se tani duhet shfrytëzuar me kujdes dhe pa humbur kohë këtë momentum pozitiv të krijuar.Sipas tij, nëse ne dhe BE vonohemi, atëherë të tjerë të cilët nuk kanë agjenda pozitive për rajonin, do të shtojnë ndikimin në rajonin tonë.Presidenti Thaçi ka theksuar se në Kosovë jemi të përkushtuar që t’i kryejmë detyrat tona. “Më lejoni të theksoj se ndër sukseset e fundit tona ka qenë ratifikimi i Marrëveshjes për demarkacionin e kufirit me Malin e Zi. E arritura kryesore e kësaj marrëveshjeje është se zgjidhjen e kemi gjetur Kosova dhe Mali i Zi në mes nesh, pa ndërmjetësim të ndonjë pale të tretë”, ka shtuar Presidenti.Kreu i shtetit ka thënë se Kosova mbetet e përkushtuar në procesin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dhe në kërkim të një marrëveshjeje përfundimtare, ligjërisht të obligueshme për të dyja palët.Presidenti Thaçi ka ripërsëritur se nuk ka alternativë tjetër përveç dialogut. “Ne jemi të gatshëm ta mbyllim kapitullin e mosmarrëveshjeve, armiqësive, konfliktit, dhe të hapim kapitullin e bashkëpunimit, fqinjësisë së mirë dhe pajtimit”, ka shtuar i pari i vendit. Duke folur për Asocacionin e komunave me shumicë serbe, presidenti Thaçi ka thënë se javë më parë, institucionet e Republikës së Kosovës kanë funksionalizuar Ekipin Menaxhues, i cili është kompetent për draftimin e Statutit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovë.“Hartimi i statutit pritet të përfundojë brenda 4 muajve, siç është paraparë me Marrëveshjen e Brukselit. Themelimi i Asociacionit nënkupton zbatim nga ana e Kosovës të të gjitha marrëveshjeve të arritura në Bruksel. Ne shpresojmë që një gjë e tillë do të inkurajojë edhe Serbinë që të zbatojë në praktikë të gjitha marrëveshjet”, ka shtuar ai.Presidenti ka mirëpritur deklaratën e përbashkët që do të lëshohet nga ky samit, e që sipas tij, Deklarata përmbledh më së miri vendosmërinë dhe aspiratën tonë.“Për më tepër, deklarata e bën të qartë se kemi bërë hapa të mëdhenj përpara, si shtete dhe si rajon. Kërkojmë që këta hapa të marrin mirënjohjen tonë por edhe të botës, në veçanti të Bashkimit Europian dhe shteteve anëtare të BE-së”, ka thënë ai.Në fund, presidenti Thaçi ka thënë se e mirëpret gatishmërinë e Brukselit që të pranojë atë që e kemi thënë sa herë në këtë forum, se Bashkimi Europian do të jetë i plotë vetëm kur tërë shtetet e Europës Juglindore të jenë pjesë e këtij komuniteti.Në kuadër të këtij Samiti, presidenti Thaçi ka zhvilluar takime me homolog të tij nga rajoni dhe shtetet të BE-së./b.j/

SAGA E HAJDAR TONUZIT, NGA DIBRA NE TIRANE, SHKUP, GEROVE, PARIS…

June 8, 2017 by dgreca

IKU HAJDAR TONUZI, NACIONALISTI QE JETOI MES VATRES DHE LEGALITETIT(Pjesa e Pare)/

Hajdar Tonuzi ka një jetë interesante, që zhvendoset nga Allajbeg i Dibrës, në Tiranë, nga Dibra e Madhe në Shkup, nga kampi famëkeq i Gerovës në Paris, nga Parisi në New York e Madrid etj. Korrieri i vogël partizan, do ta ndjente veten disi të hutuar, kur menjëherë pas lufte do ta shihte veten të veshur me uniformën e kadetit në kryeqytet, por pa iu gëzur aspak uniformës, do t’i ofronin një shkollë më të besueshme, pasi njollat e biografisë ia bënin pis kostumin ushtarak. Ndoshta ish partizanit të vogël, korrierit të Brigadës së 18-të , nuk do t’i shkonte kurrë ndërmend se do të ishte i pranishëm në shumë ngjarje kyçe, si në takimet me mbretërorët, ashtu edhe në Federatën “Vatra”, se do të zgjidhej kryetar i legalistëve të Parisit, e kryetar i Vatrës në Amerikë. Po jetës nuk i dihet, varka e fatit mund të sjellë në rrugë që as i ke shkelë, as i ke menduar.

Nga Dalip Greca/Jetoi në kontenë e Bruklinit në shtetin e Nju Jork-ut. I ka kaluar të tetëdhjetat, por ende nuk ka hequr dorë nga veprimtaritë e diasporës shqiptare në Amerikë.
Hajdar Tonuzi, lindi më 15 shtator 1930 dhe kur nuk do të ishte më shumë se 14 vjeç, rasti e çoi partizan në rreshtat e Nacionalçlirimtares, edhe pse familja e tij ishte në radhët e legalistëve. Kur e pyes se në ç’rrethana u përfshi me Ushtrinë e Enver Hoxhës, ai përgjigjet:

– Kur shkova unë të luftoja, nazizmi kishte marrë tatpjetën dhe po kërkonte shtigjet e veriut të Shqipërisë për t’u tërhequr drejt Jugosllavisë; ishte koha kur dara po shtrëngohej drejt mbylljes: aleatët po përparonin. Ishte koha kur partizanët më shumë sulmonin kundërshtarët e tyre, nacionalistët e Legalitetit dhe të Ballit, për të qëruar hesapet, që të mos u bëheshin pjesë në tortën e pushtetit.

E pyes me shaka vatranin nëse e merr pensionin e partizanllëkut. Ai buzëqesh dhe thotë se ka qenë shpallë ”armik” nga regjimi i Enver Hoxhës dhe nuk pret shpërblime e trajtime prej tij.
Po si shkoi Hajdari tek partizanët?- këmbëngul unë në pyetjen e mëparshme.
E tregon pa ndonjë emocion të veçantë atë moment krejt të rastësishëm. Kishin ardhur partizanët për të kërkuar përforcime njerëzore derë më derë. Ç’burrë gjenin, e merrnin. Sipas informacioneve që kishin, ata e dinin se vëllai i madh, Shehati, i cili kishte studiuar për artileri në një akademi italiane, sillej atyre anëve.U duhej për artilerinë, por nëna i tha se Shehati nuk ishte aty dhe nuk e dinte se kur kthehej. Pyetën për vëllanë tjetër, por dhe ai ishte diku larg shtëpisë, me bagëti. Atëherë, nuk u mbeti zgjidhje tjetër veçse të merrnin me vete Hajdarin, më të voglin e djemëve të shtëpisë.Ishte korriku i vitit 1944, kur djaloshi 14-vjeçar, u bashkua me forcat e Brigadës 18 -të partizane, e cila komandohej fillimisht nga Esat Ndreu, ndërsa pas shtatorit, komandant u emërua Petrit Dume, gjenerali që do të arrinte të bëhej Shef i Përgjithshëm i Ushtrisë Shqiptare, deri në kohën kur Enver Hoxha do ta shpallte armik, si bashkautor i “tezave të zeza” dhe do ta ndëshkonte me plumb prapa kokës.
Tonuzi kujton se atë, korrierin e vogë, e linin gjithmonë në krye, mes pararojës dhe pjesës tjetër të kolonës partizane; ishte si tip ndërlidhësi. E pyet njëherë Tonuzi komandantin:Përse duhet të rri unë gjithmonë në krye të kolonës?
Ai ia kishte kthyer gjysëm me të qeshur e gjysëm seriozisht:Ti je i vogël, nuk të merr plumbi, nuk të qëllon armiku…Hajt, qerrata, mos u tremb…!
Pyetjes time nëse mban mend ndonjë betejë kundër gjermanëve ai i përgjigjet jo pa humor: ç’gjermanë mo,(edhe pse nuk ua mohon partizanëve kontributin tërësor kundër pushtuesve), mbaj mend se ca herë ndoqëm forcat e Muharrem Bajraktarit, rrallë përplaseshim me gjermanët, të cilët po tërhiqeshin dhe shtegu i vetëm për ta ishte ai i veriut të Shqipërisë. Partizani Hajdar Tonuzi kujton se Brigada me të cilën ai ishte rreshtuar sulmoi forcat e Bajraktarit në Lumë, Dragosh, e më pas nga Kukësi kaloi drejt Gjirokastrës, ku në pranverën e 1945-ës, ky formacion ushtarak u shkri në divizionin e katërt. Nuk kishin kaluar as 3 muaj kur Komanda e Përgjithshme nxori urdhërin që të gjithë partizanët që ishin nën 16 vjeç do të liroheshin nga shërbimi ushtarak dhe do të shkonin në shkollën ushtarake ose siç quhej atëherë; shkolla e kadetëve. Nën 16 vjeç ishte dhe Hajdari, kështu që një ditë prej ditësh u ndodh në shkollën e kadetëve. Mirëpo, Hajdari kishte probleme me biografinë, e cila filloi të kontrollohej që në atë kohë nga komisarët që kujdesishin për vijën e partisë.

Vëllai, adjutanti i Komandës së Përgjithshme të Xhandarmërisë Shqiptare

Familja Tonuzi përbënte historinë tipike të pasluftës së Dytë Botërore, ku familjet ishin të ndara në dy kampe; vetë Hajdari ishte në radhën e triumfatorëve, ndërsa vëllai i madh, Shehati ishte, në anën e humbësve, që komunistët i shpallën kolaboracionistë. E vërteta është se Shehati, kish qenë adjutanti i Komandës së Përgjithshme të Xhandarmërisë Shqiptare, sapo pat mbaruar akademinë ushtarake italiane, e mbajtën ca kohë në Torino dhe më pas e çuan në front që të luftonte në krah të ushtrisë së Musolinit. Duke qenë se ishte shok me të birin e komandantit të Akademisë Italiane, i cili u kujdes që të dy të mos përfundonin me ndonjë front skëterrë, i çoi në Sicili.Për fatin e tij, ushtria italiane nuk i qëndroi më shumë se katër orë sulmit të aleatëve që kishin zbarkuar me forca e armatime të shumta. Shehati, i cili tani jeton në Bufalo, edhe sot kujton stuhinë e sulmeve të aleatëve dhe disfatën e pashmangshme të italianëve. Pasi këtij kontributi pa shkëlqim, i vëllai i Hajdarit u kthye në Shqipëri. Ai nuk iu përgjigj thirrjeve për të marrë pjesë në administratën e qeverive që krijuan fashistët italianë dhe më pas nazistët gjermanë. Sapo partizanët e Enver Hoxhës morën pushtetin, ai përfundoi në pranga dhe iu rrezikua jeta me pushkatim, por shpëtoi falë ndërhyrjes së Dali Ndreut e Ramadan Çitakut, të cilët dolën garant se ai nuk i kishte bërë keq njeriu, nuk i kishte duart me gjak.Ndoshta ndikoi edhe fakti që njëri vëlla, Hajdari, kishte qenë partizan…Kështu që Shehati përfundoi në burg.

E nxjerrin nga radhët

Ndërkohë, Hajdari ndodhej në kryeqytet, duke u përgatitur si kuadër i zbritur nga mali, simbol i atyre që kishin sjellë lirinë. Mirëpo ëndërrat në përgjithësi nuk zgjasin shumë. Nuk u deshën më shumë se 3 muaj nga fillimi i shkollës ushtarake, që Hajdari, të hiqej mënjanë, si jo fort i besuar nga regjimi.Ja si e kujton atë ditë:
– Më thërret në zyrën e vet, komandanti i shkollës, kolonel Halim Xhelo dhe më pyet:-Do t’më thuash vetëm të vërtetën?
Unë po qëndroja si i habitur, një pëllëmbë njeri para tij, dhe mblodha supet. S’dija ç’ti thosha, vetëm shqiptova fjalinë:Po, vetëm të vërtetën !
– Ke njëri në burg?
– S’kam si e fsheh, shoku komandant, kam vëllanë, Shehatin, – i thashë…
– Që sot ne do të heqim që këndej, ti s’do të mërzitesh, nuk do të shkosh në shtëpi, por do të çojmë tek një shkollë tjetër, ku përgatiten kuadro të reja, për bujqësinë, për atdheun…
Dhe që nga ajo ditë Hajdar Tonuzi do të linte shkollën e kadetëve për të shkuar tek shkolla e ”Kuadrove të reja”, në degën e bujqësisë.Ai thotë se nuk i bëri shumë përshtypje atëherë ndërrimi i shkollës, madje kostumi që i veshën atje, e tregonte më të pashëm se me uniformën ushtarake. Ishin rroba që kishte sjellë UNRA për Shqipërinë… Hajdari kujton se 3 herë në javë shkonin në Kavajë, ku praktikoheshin për mirërritjen e bletëve, kujdeseshin për kultivimin e krimbit të mënadafshit, pulave, lopëve etj. Ai nuk e harron dashurinë që tregonte për nxënësit, mësuesi i përgatitur nga Harry Fullci, agronomi i shquar, Abedin Çiçi, i cili kultivoi tek ata dashurinë për çdo lloj pune dhe u përcolli njohuri të thella shkencore; trashëgimi e shkollës amerikane.
Më 1948, Tonuzi diplomohet si Teknik Bujqësor dhe emërohet në rrethin e vet, në Peshkopi. Sapo ia kishte marrë dorën punëve, filloi operacioni i pastrimeve për biografi. I grumbulluan në sallën e mbledhjeve dhe paralajmëruan:Kush nuk do të dëgjojë emrin në listë, nuk duhet të qëndrojë më këtu, por të shkojë në shtëpi. Ishin fazat e para të operacioneve biografike të kuadrove. Emër pas emri, Tonuzi e kishte humbur durimin kur nuk po ia shqiptonin emrin, por kishte pritur edhe shqiptimin e emrit të fundit në listë. Atëherë, uli kokën dhe u kthye në shtëpi. Nuk u tha gjë pjesëtarëve të familjes, as nënës as vëllait, por provoi dhe një herë që të merrte rrugën drejt kryeqytetit. Drejt e tek drejtori i shkollës, Abedin Çiçi.
– Më kanë pushuar nga puna, – i tha Çiçit.
Ai i habitur, e kishte pyetur:
– Çfarë prapësie ke bërë?
– Asgjë, – ia ktheva. – Kam punuar me sa kam pasur fuqi e dituri, asnjë vërejtje nuk kam patur…
-Eja pas meje, – i kishte thënë i miri drejtor dhe drejt e tek Ministria e Bujqësisë, ku ishte zv/ministër një nga ish nxënësit e tij.
Pa e përshëndetur, i kishte folë ashpër zëvendësministrit:
-Prandaj shpenzojmë ne që ju t’i nxirrni nga puna kuadrot e reja? Po a e dini ju sa na ka kushtuar përgatitja e tyre?
Zv/ ministri dukej si i hutuar, dukej që e adhuronte ish drejtorin e vet dhe menjëherë i kishte telefonuar Peshkopisë dhe kishte dhënë urdhërin e prerë që Hajdari të rikthehej përsëri në punë…Ata të rrethit, ca të trembur se telefoni kishte rënë nga Ministria, kishin lëshuar pe, ishin justifikuar se do të ishte bërë ndonjë ngatërresë….
-Ja kështu ndodhi, – kujton Hajdari atë skenë të zhvilluar këtu e 45 vjet të shkuara.
Por nuk kaloi shumë kohë dhe ndërhyrjet nuk do të pinin më ujë.

Familja në shënjestër

Vëllai i tij, Shehati, që kishte dalë nga burgu, pas 5 vjet vuajtjeje, kthehet në fshat dhe merret me punët e bujqësisë. Një ditë vijnë në fshatin Allajbeg dy oficerë të Ministrisë. Ishte koha e prishjes me Jugosllavinë e Titos. Oficerët kishin ardhur me mision që të përcaktonin vendet e baterive kundërajrore, largësitë e qitjes së zjarrit, ngaqë pritej ashpërsim i situatës me fqinjin. Kush më mirë se sa Shehati i njihte lartësitë dhe largësitë topografike të atyre vendeve? Ai qe një ndër artilierët e shkëlqyer, i vlerësuar edhe nga akademia italiane. Njëri prej oficerëve, Mahmud Agolli, kishte qenë koleg me Shehatin, por gjatë luftës kishte lënë legalistët e ishte bashkuar me partizanët, kështu që pat zënë vend në Ministrinë e Mbrojtjes. Oficerët trokitën në shtëpinë e madhe të tonuzëve. Atë ditë, në një moment të volitshëm, Agolli, i është përvjedhur oficerit tjetër dhe e kishte thirrur mënjanë Shehatin, të cilin e ka paralajmëruar se familja Tonuzi ishte në shënjestër, ndërsa, Shehati vetë, ishte shumë i rrezikuar. Nuk bëhej fjalë thjesht për burgosje, por ndoshta dhe jeta ishte në kufijtë kritikë të rrezikshmërisë…
– Ishte ky sinjal i marrë në kohën e duhur, – thotë Hajdari, që e detyroi familjen Tonuzi të merrte shtigjet e arratisë. Së bashku me nënën, vëllanë e madh Shehatin dhe dy vëllezërit më të vegjël Hajdari, kujton se në pranverë të vitit 1950, familja e tyre kishte lënë përmes një ankthi vatrën e të parëve dhe ishte hedhur në Dibër të Madhe. Aty kishte nevojë për mësues, prandaj e dërgojnë Hajdarin në Shkup për të vazhduar studimet pedagogjike, ndërkohë që tre muajt e verës vazhdoi një kurs për pedagogji, psikologji dhe metodikë. Më pas u emërua mësues në Dibër të Madhe. Më 1953 do të pranohej për të vazhduar studimet në Institutin e Lartë Pedagogjik të Shkupit. E mbaroi vitin e parë shkëlqyer, por përsëri telashet nuk kishin të sosur.

Në skenë del Mugosha

Hajdari kujton se serbët bënin ç’ishte e mundur të punonin me emigracionin nacionalist shqiptar duke e kthyer atë mish për top ndaj Shqipërisë, kryesisht edhe për interesat e vetë Jugosllavisë. Atij dhe sot i duket habi se si Dushan Mugosha, që gjatë viteve të luftës punoi me komunistët e Enver Hoxhës dhe i ndërseu ata kundër nacionalistëve në atë që u quajt luftë civile mes shqiptarëve, pas lufte, punoi me kundërshtarët e tyre për t’i hedhur kundër komunistëve. Edhe kur kishte patur ndonjë përpjekje që ‘t’i jepej fund kësaj tabloje, siç kishte bërë Shehati, Mugosha ishte përpjekur që të fuste zjarrin mes vetë nacionalistëve. Ngjarja ndodhi aty nga fundi i vitit 1954. Mugosha kishte tundur një letër që Shehati e kishte nisur në Perëndim, ku denonconte politikën e mbrapshtë jugosllave, e cila kishte çuar drejt vdekjes dhjetëra djem nacionalistësh, të cilët në përpjekje për të kryer detyrat që u jepeshin nga jugosllavët, mbeteshin në kufi, të shtrirë për vdekje nga plumbat e kufitarëve e të Sigurimit Shqiptar. Shehati qe ngritur kundër Dushan Mugoshën dhe i pat kërkuar atij që t’i jepej fund përdorimit të shqiptarëve nacionalistë si mish për top kundër vendit të tyre, ku një pjesë jo e vogël linte kockat atje. Debati qe i ashpër. Mugosha u tregua i djallëzuar duke kërkuar që përmes debatit të vetë shqiptarëve të dënohej Shehati. Idriz Lamaj, i cili e saktëson këtë të vërtetë në librin e tij “Xhaferr Deva në dritën e letrave të veta”, shkruan:”Letrat që niseshin nga Jugosllavia për tek vëllezërit e tyre shqiptarë në perëndim cenzuroheshin. Edhe ato letra që vinin nga Perëndimi në Jugosllavi, pësonin të njëjtin fat. Të gjitha letrat e rëndësishme, apo për ato që ngjallnin dyshim, fotografoheshin. Kështu vet gjeneral Dushan Mugosha përzuri Shehat Tonuzin prej Dibre që ishte anëtar i një klubi emigrantësh, duke i nxjerrë atij letrën që i kishte dërguar një personalitet emigrant nga Perëndimi….”. Tonuzi, jo vetëm që nuk e mohoi, por i mbrojti me dinjitet të drejtat e shqiptarëve dhe kërkoi t’i jepej fund shfrytëzimit të tyre për interesa të jugosllavëve. Mugoshës nuk i eci tentativa e tij për t’i futur shqiptarët në sherr me njëri-tjetrin. Por,pas debatit me Mugoshën, familja Tonuzi u shpall e dyshimtë për jugosllavët dhe që atë çast u internua në Stara Serbi(Serbia e vjetër). Me urdhër të Mugoshës dhe UDB-së familja u trajtua ashpër dhe u vendos në Shumadi . Për muaj të tërë familja Tonuzi përjetoi jetën e vështirë të internimit. I shtynte ditët me shpresën e kapërcimit për në Perëndim dhe me këtë shpresë kërkuan viza për në Itali, Belgjikë ose Paris. UDB i mori dhe i futi në kampin famëkeq të Gerovës së Kroacisë. Hajdari kujton jetën e vështirë në atë kamp që nuk u linte mangët asgjë kampeve të nazistëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Më shumë se 800 të internuar ngrysnin ditët dhe netët e vështira në atë kamp, ku mungonin kushtet elementare, ndërkohë që telat me gjemba që e rrethonin i jepnin jo vetëm pamje izoluese, por edhe të frikshme. Aty qëndruan nga janari 1955 deri në korrik 1956, kohë e mjaftueshme për t’u takuar me vdekjen për së gjalli.

Hapen dyert e perëndimit

Më në fund, më 7 korrik 1956, pas kërkesash të njëpasnjëshme, familja u lejua të ikte në Perëndim.
– Nuk na besohej se ishim të lirë kur arritëm në Paris, – kujton Hajdari, i cili shton se familja u nda; një pjesë në Paris e tjetra në Belgjikë dhe Itali.
Menjëherë Hajdari, që nuk ishte më shumë se 26 vjeç, me të mbërritur në Paris, mendoi për shkollimin e tij. U regjistrua në “ALLEANCE FRANCESS” dhe për një vit zotëroi gjuhën franceze, të cilën nuk e kishte fare të panjohur, ngaqë për një vit, sa studioi në Institutin e Lartë Pedagogjik në Shkup, kishte zgjedhur frëngjishten si gjuhë të dytë. Pasi përfundoi me rezultate të larta ”ALLEANCE FRANCESS” kalon në “DESSINATEUR D’ETUD-ET INGENIERUR DE MECANIQUE GENERAL” .(Hajdari ruan me fantatizëm shembullor të gjitha certifikatat dhe diplomat, të cilat i solli edhe në redaksi). Tonuzi u tregua i zellshëm në studime dhe e shfrytëzoi bursën që pat marrë nga Europa e Lirë. Iu desh ta braktiste pedagogjinë dhe agronominë për inxhinierinë.Studimet për inxhinieri i vazhdoi nga 1958 deri në 1962 dhe në qershor u diplomua.(VIJON) U botua per te paren here ne Gazeten ILLYRIA

Bisedë me Nënë Terezen në Vendlindjen e saj

September 2, 2016 by dgreca

Që nga takimi im i parë me Nënën Tereze, në Romë (1969), gjithmonë jam përpjekur ta ndjek atë besnikërisht nëpër rrugët e botës, për t’u begatuar me përvojat e jetës së saj. Madje, edhe pas gjithë këtyre vjetësh, unë nuk jam i sigurt se e njoh mirë, se e kuptoj, dhe mbi të gjitha, se mund të jem në gjendje ta përcjell. Çdo takim me të është diçka e re, një përvojë e thellë, një sfidë, një dëshirë për të qenë ndryshe… si ajo…

Në këto vitet e kaluara, isha me të ditë të tëra, duke e shikuar, duke e admiruar, duke folur dhe duke u lutur së bashku. E kam shoqëruar në vizitën në vendlindjen e saj dhe në Ipeshkvinë tonë (1970, 1978, 1980, 1982, 1986), pastaj në themelimin e shtëpisë së “Misionareve të Dashurisë” në Zagreb (1979), Shkup (1980). Kam qenë më shumë se një herë me të në Romë, por mbi të gjitha unë kam kaluar ditë të mrekullueshme, për mua të paharrueshme, njëherë në Norvegji (Osllo 8-13 dhjetor 1979), bashkë me të vëllain e saj, Lazrin, me të mbesën Age Bojaxhiu, me ipeshkvin tonë shqiptar, Imzot Nikë Prela e të tjerë.

Në të gjitha këto takime unë kisha biseda të këndshme dhe të dobishme miqësore më Nënë Terezen, disa prej të cilave do t’ua sugjeroja këtu lexueseve, që të mund ta kuptojnë më mirë, ta ndjekin atë në ecjen e saj shpirtërore, të përpiqen ta imitojnë atë, të paktën deri diku, në jetën tonë të përditshme, nga që vetëm në këtë mënyrë ajo do të mund të jetë cytëse vendimtare për besimin tonë, për dashurinë tonë ndaj Zotit dhe ndaj afërmit tonë.

Nëna Tereze, Ti je e pranishme në pjesë të ndryshme të botës. Si ndiheni kur udhëtoni nëpër botë, duke parë dhe duke jetuar me vuajtjen njerëzore? A mund të na thuash diçka rreth punës suaj në mesin e të varfërve?

Nëna Tereze: “Po, kam përjetuar përvoja të ndryshme. Më kujtohet kur i tubova njerëzit që po vdisnin nga rrugët, pastaj puna me fëmijët e braktisur, me të gërbulur. Deri më tani ne jemi përkujdesur për 36 mijë njerëz para vdekjes, 16 mijë prej të cilëve kanë vdekur, por të paktën kanë vdekur në paqe. Njerëz nga mbarë bota vuajnë të shumtën nga vetmia, harresa, uria, sëmundjet…”.

Sa shtëpi rregulltare i keni nëpër tërë botën?

Nëna Tereze: Kemi 112 shtëpi të “Misionareve të Dashurisë” nëpër tërë botën… Ia kemi përkushtuar jetën Zotit dhe të varfërve. Në këto 27 vjet, kurrë nuk e kam refuzuar kë. Kemi mbi 46.000 të gërbulur, shumë shtëpi për ata që vdesin, shumë shkolla, spitale. Provania hyjnore na ndihmon vazhdimisht”.

Kush janë ata që i gjejnë njerëzit rrugëve dhe që i sjellin tek ju?

Nëna Tereze: “Ne i kërkojmë kudo ngapak. Në disa raste, njerëzit të të njëjtit rajon na i sjellin, apo edhe policia, nga që tashmë të gjithë e dinë kush jemi, se ne punojmë për këta njerëz dhe se ne i presim me gjithë zemër. Nga dashuria, ne i quajmë këta njerëz tanët, madje edhe të tjerët i quajnë: njerëzit e Nënës Tereze”.

Numri i motrave, që punojnë me aq shumë njerëz duhet të jetë i madh? Sa motra i janë përkushtuar kësaj pune?

Nëna Tereze: “Tani kemi 1.450 “Motra Misionare të Dashurisë”, të cilat punojnë me më të varfërit e të varfërve. Ne nuk bëjmë dallim sa i përket racës, kombit, kastës, fesë, etj.

Ne shikojmë vetëm një gjë: se këta njerëz nuk kanë asgjë, se janë të sëmurë, të uritur, të etur; nga që Jezusi ka thënë: “Gjithmonë kam qenë i uritur, i sëmurë, i pashtëpi… dhe ju më ndihmuat”.

A keni edhe ndonjë thirrje nga Jugosllavia?

Nëna Tereze: “Deri më tani kemi vetëm 5 motra dhe 2 vajza që po përgatitën për jetën rregulltare. Shpresoj se do të ketë edhe thirrje të reja, sepse në Kongregatën tonë ne kemi motra nga 35 vende të ndryshme…”.

Sipas mendimit Tuaj, cila është sëmundja më e rëndë e botës?

Nëna Tereze: “Sëmundja më e rëndë nuk është as gërbula, as kanceri, por vetmia, të jesh i injoruar dhe i harruar nga të gjithë. Ata njerëz, që nuk kanë dashuri, gëzim, kontakt njerëzor, vuajnë shumë. Mirëpo, numri i këtyre njerëzve është gjithnjë në rritje”.

Dëshira për t’iu pasur prapë në mesin tonë në Shkup përmes motrave tuaja po ndihet nga shumë njerëz. Çfarë mund të thoni për këtë?

Nëna Tereze: “Kjo ka qenë dëshira ime e kahmotshme, për t’u kthyer tek populli im shqiptar, në qytetin tim të lindjes, në Ipeshkvinë tonë Shkup-Prizren, në mesin e popullit tim dhe motrave të mia. Po të ketë thirrje unë vullnetarisht do t’ua jepja motrat e mia”.

Kam dëgjuar se të gjithë Ju çmojnë shumë në Indi dhe kudo në botë. A është e vërtetë se Ju, si dhe motrat Tuaja, udhëtoni falas në Indi?

Nëna Tereze: “Në fillim të jetës sime “të re”, më duhej të udhëtoja shumë dhe kjo kushtonte tepër, prandaj kam shprehur dëshirën të jem e dobishme gjatë udhëtimit, të bëj ndonjë shërbim, për shembull si nikoqire në aeroplan, por ata refuzuan propozimin tim. Vendi ynë më ka dhënë mua dhe motrave të mia leje për të udhëtuar falas nëpër Indi. Unë jam i vetmi person në Indi që ka këtë leje, të them këtë privilegj”.

Është thënë dhe është shkruar se ju jeni kandidate për Çmimin Nobel për Paqe. Si do ta pranonit këtë mirënjohje?

Nëna Tereze: “Kjo do të ishte një gëzim i madh për mua, sepse ne kemi planifikuar të ndërtojmë 200 shtëpi për të varfëritë, për familjet e tyre. Nëse e marr, kjo do të ishte shumë mirë, por nëse jo prapë do të ishte njësoj”.

Si e ndieni veten në mesin e popullit tuaj, këtu në qytetin tuaj të lindjes, Shkup, pas kaq vitesh?

Nëna Tereze: “Jam shumë e lumtur që jam këtu për herë të dytë që nga largimi im për në misione. Kthimi im i parë ka qenë në vitin 1970. E kam shumë vështirë të kujtoj aq shumë njerëz. Punoj me mijëra njerëz, prandaj edhe nuk i mbaj dot në mend të gjithë. Ende më kujtohet qyteti im i lindjes, Shkupi, ndonëse ka ndryshuar shumë, famullia e Zemrës së Shenjtë, veprimtaria jonë në famulli. Më kujtohen sidomos aq shumë priftërinj të mirë, të cilët më kanë dhënë një edukim të mirë.

Mendoj në veçanti për familjen time, për babain tim të ndjerë, Kolën, dhe nënën time, Drane, që tani jeton me motrën time Age, në Tiranë, si dhe për vëllain tim, Lazrin, i cili jeton në Palermo.

Jam takuar shpesh me vëllain tim, ose në Romë, ose në Palermo, nga që atje, që nga vitit 1974, kemi një shtëpi për të moshuarit dhe të varfëritë”.

Nuk e kam parë nënën dhe motrën time që nga vitit 1928, që nga nisja ime për në misione në Zagreb…”.

Këtu fytyra e saj u bë hijerëndë, madje edhe paksa e pikëlluar, nga që, siç më tha, ajo ishte përpjekur sa e sa herë përmes autoriteteve politike të merrte leje për të hyrë në Shqipëri dhe për ta marrë nënën dhe motrën, por kot. Autoritetet shqiptare nuk i dhanë kurrë leje për ta takuar të ëmën dhe motrën… Pas një pauze të shkurtër, ajo vazhdoi:

“Deri më tani, kemi arritur të kemi çdo gjë me dashuri dhe lutje, por jo edhe këtë. Ende ka kufij dhe pengesa, të cilat madje as dashuria nuk i arrin t’i tejkalojë. Vetëm Zoti e di arsyen pse nëna dhe motra ime duhet të vuajnë kështu. Pa dyshim, lutjet dhe sakrifica e tyre më ndihmojnë shumë në misionin tim. Çdo gjë për lavdin e madh të Zotit!”.

Kur mendoni se mund të ktheheni në Shkup?

Nëna Tereze: “Vetëm Zoti e di, mbase me rastin e bekimit të katedrales së re, po të jem e ftuar, apo me rastin e hapjes së shtëpisë sonë…”.

Ju jeni murgeshë misionare. Ju keni shkuar në misione për të punuar për shpëtimin e shpirtrave. Tani Ju keni një lloj tjetër pune, një tjetër mision. Si e plotësoni thirrjen tuaj rregulltare?

Nëna Tereze: “Po, më pëlqen pyetja juaj. Ne jetojmë e punojmë për Zotin, përmes kushtimit tonë, kushteve tona rregulltare. Zoti është dashuri për të gjithë, Ati i të gjithëve, madje edhe vetë në bëjmë çmos për të qenë dëshmitare të kësaj dashurie për të gjithë, sidomos për njerëzit që vuajnë. Puna e tyre misionare është ajo e afrimit të njerëzve pranë Zotit, dashurisë, për të cilën ne bartim dëshminë në të gjitha veprimet tona. Thirrja jonë është shenjtëria, do të thotë të jemi dëshmitare të Zotit tek populli, tek të gjithë.

(Intervistoi Don Lush GJERGJI, Shkup, 28.03.1978)-Revista DRITA

GRATE DEPUTETE TE KOSOVES, LULE PER NENE TEREZEN NE SHKUP

August 26, 2016 by dgreca

106 vjetori i Nënë Terezës, manifestime në Shkup/

-Në vigjilje të shenjtërimit të Nënës Terezë, gratë deputete të Kuvendit të Kosovës bëjnë homazhe dhe vendosin kurora lulesh tek pllaka përkujtimore e Nënë Terezës, në Shkup/

SHKUP, 26 Gusht 2016-Gazeta DIELLI/ Për nder të 106 vjetorit të lindjes së Nënë Terezës dhe në vigjilje të shenjtërimit të saj, gratë deputete të Kuvendit të Kosovës po marrin pjese në manifestimet e shumta që po mbahen ne Shkup.

Deputetet e Parlamentit të Kosovës janë pritur nga koleget e tyre deputet në Parlamentin e Maqedonisë, me ç’rast kanë bërë homazhe dhe kanë vendosur kurora lulesh tek pllaka përkujtimore e Nënë Terezës.

Me pas deputete bashkë me zyrtare të institucioneve të Maqedonisë morën pjesë në hapjen e ekspozitës me veprimtari të Nënë Terezës, organizuar nga Instituti për trashëgimi kulturore dhe shpirtërore të shqiptarëve ne Maqedoni.

Me këtë rast, kryetarja e Grupit të Grave Deputete të Kuvendit të Kosovës, Blerta Deliu Kodra, tha se në 106 vjetorin e lindjes së Nënë Terezës, si deputete dhe si shqiptare ndihen shume krenare që kultivojnë dhe bartin mesazhin dhe frymën e humanizmit dhe bamirësisë që kultivoi Nënë Tereza.

Deliu Kodra tha se deputetet u bënë pjesë e këtij aktiviteti për të filluar pikërisht nga Shkupi , për të festuar 106 vjetorin e lindjes e për të vazhduar me ceremoninë madhështore të shenjtërimit të saj./b.j/