dgreca – Page 5701 – Dielli

TAKEN 2- NJE PERPJEKJE TJETER PER TE POSHTERUAR SHQIPERINE DHE SHQIPTARET

November 16, 2012 by dgreca

Nga Gëzim Alpion dhe Stephen Schwartz/*

Përktheu nga origjinali në Anglisht Elvana Bilali/

Në një moment qetësie, në sekuencat e para të filmit tё ri tё realizuar, ‘Taken 2’, Bryan Mills, një ish-vrasёs i punёsuar nga qeveria amerikane, tashmë në pension, interpretuar nga Liam Neeson, i rrëfen vajzës së tij Kim (Maggie Grace) se ato çka ai di për Stambollin dhe rolin e rëndësishëm që ky qytet ka luajtur si urё-lidhje ndёrmjet Lindjes dhe Perёndimit, bazohen nё një libër të cilin ai e kishte lexuar gjatë udhëtimit të tij drejt Turqisë, vendi ku ёshtё xhiruar filmi.
Fakti që ai përmend – roli i Bosforit, si një urë lidhëse mes Europës dhe Azisë – është aq banal sa vetvetiu lind pyetja: si ёshtё e mundur qё dikush me njohuri kaq tё cekta pёr botёn, mund të ketë qenë i punësuar në një pozitë me përgjegjësi nga autoritetet Amerikane? Kjo mungesë njohurish, ndoshta mund tё jetё paraqitur me qëllim, për të portretizuar agjentët e qeverisё amerikane si tё metё.

Punёdhёnёsi i kёtij ish-agjenti nuk ёshtё indentifikuar saktёsisht, por mund tё supozohet se Mills ka qenё i punёsuar nga CIA. Pёr rrjedhojё, njё operativ i tillё duhet tё jetё nё dijeni se Ambasada Amerikane nё Turqi ndodhet nё Ankara dhe jo nё Stamboll, gabim tё cilin Mills e bёn kur bisedon me vajzёn e tij. Megjithatë, komenti i mёsipёrm, ku pёrmendet roli i Bosforit, ёshtёtreguesi simbolik mё i rёndёsishёm qё nxjerr nё pah injorancёn e tij.
Gafa tё tilla bёhen akoma edhe mё tё dallueshme nё njё vazhdё skenash, si pёr shembull kur Bryan, pёr tё cilin kjo ishte vizita e parё nё Stamboll, çuditërisht, i jep disa udhёzime ish-bashkёshortes së tij Leonore apo Leni (Famke Janssen) se si mund tё shpëtojë nga vendi i fshehtë ku ёshtё marrё peng tek Grand Bazaar-i (Pazari i Madh) i famshёm nё Stamboll. Ai e udhëzon atë të ndërrojë rrugë, duke kaluar kështu mes korridorëve dhe qosheve konfuzë të cilët edhe një i lindur në atë qytet nuk mund t’i njohë aq me detaje.
Bryan ёshtё njё personazh i dobёt jo vetёm se, sic pёrmendёm mё lart, nuk ka njohuri, por edhe sepse bёn gabime aspak profesionale. Ai ka vёnё nё dijeni ish-bashkёshorten, nga e cila ёshtё ndarё, dhe vajzёn e tij, se detyra e tij nё profesionin e dikurshёm ka qenё ekzekutimi i njerёzve nё operacione klandestine. Njё sjellje e tillё ёshtё e papranueshme dhe absolutisht e paligjshme, pasi njё spiun amerikan, anёtar i skuadrёs sё elitёs ushtarake antiterroriste, apo çdo individ tjetёr i cili kryen detyra tё tilla, duhet tё mbajё tё fshehtё detajet e punёs sё tij, nga bashkёshortёt dhe fёmijёt e tyre.
Detaje tё tilla janё tё parёndёsishme nё dukje, por qё tё bёjnё tё mendosh se Luc Besson dhe Robert Mark Kamen mund tё kenё realizuar sёbashku kёtё dorёshkrim hulumtimesh dhe tё keqshkruar, nёn efektin e lodhjes nga njё udhёtim i gjatё me avion. Besson dhe Kamen pёrdorin njё personazh llomotitёs dhe mburravec si Bryan, duke u kthyer nё njё zёdhёnёs tё qёllimeve tё tyre tё errёta: tё shfryjnё urrejtjen e tyre ndaj fesё islame dhe tё zhvillojnё njё propagandё tё neveritshme kundёr kombit shqiptar, qё ёshtё i vogёl dhe pak i njohur nga tё huajt.
Nё tё vёrtetё, filmat ‘Taken’, janё si anti-amerikanё, ashtu edhe paragjykues për shqiptarët. Nё kёta filma, injorantёt amerikanë shquhen pёr vrasje brutale, dhe shqiptarët pёr tortura dhe trafikim tё qenieve njerёzore. Gjithçka tjetër është e pa rëndësishme. Katalogu i plotë i gafave absurde është shumë i gjatë, por kёtu po pёrmendim disa gabime kulturore, fetare dhe gjuhësore, qё hasen shpesh nё skenar. Disa nga gabimet e poshtё përmendura mund të duken tё parëndësishme, por megjithatё reflektojnё se autorёt e skenarit nuk kanё bёrё hulumtimet e duhura shkencore.

Aktorёt qё luajnё rolin e muslimanëve, në të dy filmat, kanё tatuazhe nё duar. Ashtu si hebrenjtë, edhe myslimanët e kanё tё ndaluar tё tatuojnё pjesёt e trupit tё tyre.

Një musliman nga Tropoja, qytet nё veri të Shqipërisë, i cili ёshtё edhe vendi i origjinës së keqbёrёsve kryesorё tё kёtyre filmave, nuk e quan djalin e tij Marko, i cili ёshtё njё nga kriminelёt (për fat të keq, rol i interpretuar nga një aktor shqiptar, Arben Bajraktaraj) nё ‘Taken 1’ i realizuar nё vitin 2008.
Njё djalё i lindur nga njё baba shqiptar musliman dhe nga njё nёnё e krishterё nё veri tё Shqipёrisё, mund tё quhet ‘Mark’, por ky emёr nuk do tё tingёllonte mjaft ballkanik pёr filmin e Besson-it, kёshtu qё krimineli nё fjalё merr emrin sllav ‘Marko’ – pёr tё cilin edhe serbёt duhet tё ankohen!
Personazhi kryesor shqiptar në ‘Taken 2’, babai i Marko-s, i cili ndjek Bryan dhe familjen e tij, pёr t’u hakmarrё pёr vdekjen e tё birit nё filmin e parё, quhet ‘Murad’. Nё Shqipёri, ky emёr shkruhet dhe shqiptohet me bashkёtingёlloren ‘t’ dhe jo me ‘d’.
Tropoja, vendi nga i cili supozohet tё jetё prejardhja e familjes sё protagonistit nё film, paraqitet si njё vend pa rrugё dhe i pisёt (skenat e Tropojёs nё film janё xhiruar nё Turqi dhe jo nё Shqipёri) kur nё realitet qyteti i Tropojёs ёshtё njё vend malor, ku turizmi ёshtё nё rritje, nё veçanti pёr alpinistё e skiatorё.
Në ‘Taken 2’, shqiptarët janë paraqitur si të fiksuar pёr hakmarrje dhe ndёshkim ndaj armiqve tё tyre duke mos u ndalur përpara asgjëje, duke përfshirë edhe sulmin ndaj femrave.
Kjo qasje, pasqyron njohje tё cekta të gjakmarrjes, qё fatkeqёsisht ёshtё shfaqur sёrisht në Shqipëri nё dy dekadat e fundit. Në këtë kulturë, ‘marrja e gjaku’ qeveriset nga ligji zakonor i njohur ndryshe si Kanun. Ky sistem ligjor tradicional, sanksionon pёrjashtimin e femrave nga gjakmarrja. Kohёt e fundit, vdekja e një vajze të re nё njё rast gjakmarrje në Shqipëri, tronditi gjithë kombin shqiptar.
E vёrteta ёshtё se shqiptarët nuk janë të priur pёr gjakmarrje. Shumica e konflikteve të tilla janë zhdukur nё Kosovё dhe në përgjithësi, shqiptarët duan që të marrë fund njëherë e përgjithmonë kjo traditë.
Përveç kësaj, Murad-i i egër edhe pse supozohet tё ketё prejardhje nga Tropoja, qyteti i zemrёs sё Kanunit, synon tё sjellё Bryan në rezidencën e tij për t’a ndëshkuar. Ky element përbën shkelje tё mëtejshme të Kanunit, sipas së cilit, haku nuk mund të merret në ato shtëpinë hakmarrësit, apo viktimёs së hakmarrjes.
Për më tepër, shqiptarët janë shumё krenarë pёr traditёn e mbajtjes sё premtimit, apo tё Besёs, e cila njihet ndryshe edhe si ‘fjala e nderit’. Në fund tё filmit ‘Taken 2’, Murad-i paraqitet si një njeri që e thyen besën e tij.
Këto gabime nuk janё aq tё rastёsishme sa duken. Për fat të keq, ata dёshmojnё se Luc Besson dhe ekipi i tij kanё lajthitur me njё qёllim tё caktuar.
Me ‘Taken’ dhe ‘Taken 2’, Besson i shton nje tipar tjetёr traditёs sё ‘Cinéma du look’ (traditё e cila doli nё pah pёr herё tё parё nё kinematografinё franceze ne vitin 1980). Sipas Guy Austin (1999), kjo traditë favorizon stilin mbi thelbin dhe spektaklin mbi historinё. Siç duket, Besson beson se kinemaja i jep tё drejtё të shpikë disa komplekse kulturore dhe histori te trilluara, tё paraqesё, tё pёrulё dhe tё shpifё pёr imazhin e njerёzve tё njё kombi tё vogёl, qё lufton pёr t’u njohur me dinjitet.
David Gritten i London Telegraph ёshtё shprehur se ‘‘Taken’ shquhet kryesisht pёr stereotipet e tij raciste kundrejt arabёve dhe europianёve lindorё’. John Podhoretz komenton në The Weekly Standard: ‘Flitet pёr njё amerikan, i cili për të shpëtuar vajzën e tij masakron me dhjetra muslimanё tё kёqinj pa e vrarё ndёrgjegja fare.’
Paragjykimi anti arab në ‘Taken’, është përmirësuar në Taken 2 pasi personazhi Bryan, në Stamboll, punon pёr mbrojtjen e një arabi të pasur. Arabët dekadent janë zëvendësuar me turqit e korruptuar. Ndërsa europianët lindorë mbeten karikaturat kryesore edhe nё kёtё film të Besson-it, të paraqitur ekskluzivisht nga ‘shqiptarët’.
Për të pёrmbushur misionin e tyre ‘fisnik’ për t’i ‘hapur sytë’ botës për rrezikun shqiptar, Besson, bashkë-skenaristi Kamen, regjisori i ‘Taken 1’ Pierre Morel dhe Olivier Megaton, i cili drejtoi pjesën e dytë të kësaj serie, kanë punësuar një grup aktorësh me origjinë nga Kosova, Amerika, Armenia, Holanda dhe Turqia. Megjithatё, aktori kryesor nё tё dy pjesёt e filmit mbetet Neeson, i respektuar nga bashkёkombasit e tij irlandezё pёr ‘rritjen e imazhit tё Irlandёs’ nё botё.

Pёr tё pёrbaltur shqiptarёt, Nesson ndihmohet nga Rade Serbedzija, aktori me origjinë serbe i lindur në Kroaci, i cili luan rolin e Murad-it, patriarkun e bandës.
Serbedzija e ndihmon Neeson në mënyrë efektive, në fjalët e personazhit Bryan, për të praktikuar aftësitë e tij si vrasës. Shqyrtimin e tij pёr ‘Taken 2’, Neil Smith i Total Film e pёrfundon duke thёnё se ‘ёshtё argёtuese tё shohёsh aktorin Neeson t’i vijё hakut tё ashtuquajturit Eurotrash [plehrat e Europës]; e kemi parё qё e bёn mё mirё njё gjё tё tillё nё filma tё tjerё.’
Koment i Smith-it është domethёnёs pasi Eurotrash doli në Amerikë si një term referimi pёr emigrantët e rinj nga Europa Perëndimore dhe turistët e pasur qё sillen me arrogancё nё publik. Ashtu si Besson, Neeson dhe Serbedzija, Smith duket se mendon qё Eurotrash përbëhet nga shqiptarët, turqit dhe myslimanët. Nё kohёn e Geert Wilders dhe tё nxitёsve tё ngjashёm tё propagandёs kundёr fesё islame, ky nuk ёshtё aspak njё vёshtrim origjinal. Gjithashtu, vlen tё theksohet se, ndёrsa familja amerikane paraqitet me ‘fytyra tё freskёta’, tё pastra dhe tё kёndёshme, familja shqiptare paraqitet e shёmtuar, e pisёt dhe e dhunshme.
Filma si ‘Taken’ 1 dhe 2 pёlqehen nga amerikanёt tё cilёt janё tё ‘etur’ pёr kinematografinё e dhunshme – gjё qё spjegon suksesin e menjёhershёm komercial tё ‘Taken 2’ qё nё ditёt e para tё shfaqes. Gjithashtu, njё film si ‘Taken’ komplimenton ankthin e Europës Perëndimore ndaj emigrantët dhe ‘përplasjes së qytetёrimeve’. Besson dhe ekipi i tij pёrfitojnё duke manipuluar dy tregje tё cilёt nё thelb janё shumё të ndryshёm. Prodhuesit seriozё amerikanё, edhe ata tё zhanrit ‘action’, janё distancuar nga prodhimi i filmave anti-arabё dhe anti-musliman.
Askush nuk e mohon faktin se nё Shqipёri krimi ekziston dhe se disa shqiptarë, si individё të çdo kombi tjetër, kryejnë krime jashtë vendlindjes së tyre. Pёr mё tepёr, Shqipëria ka një industri filmi, e cila ka tërhequr mbështetjen e personaliteteve kryesore të kinemasë, si Francis Ford Coppola, dhe nje media qё heton dhe raporton pёr korrupsionin nё mёnyrё tё pёrkushtuar.
Shqiptarët janë një nga popujt më të vjetër në Europë, por kёtu nuk kemi hapёsirёn e duhur pёr tё mbrojtur virtytet dhe arritjet e tyre. Mund tё paraqesim njё listё tё gjatё emrash sundimtarësh romakë (Diokleciani), Doktorё tё Kishës Katolike (St. Jerome), papash dhe figura të tjera nga brigjet e Adriatikut lindor dhe zonat e thella, ku mund tё shtohen edhe njё numёr strategёsh ushtarakё dhe personalitete tё tjerё tё shquar, pёr tё shpёtuar reputacionin e shqiptarёve. Ne nuk po e bёjmё kёtё gjё pasi e quajmё pёrulje t’u kundёrvihemi shpifjeve antishqiptare tё Besson dhe Kamen.
Një komb që ka nxjerrё njё bijё si Nënë Tereza nuk ka pёrse tё shqetёsohet nga filma tё pavlerё. Rёndёsia qё shqiptarёt i japin jetёs dhe dinjitetit njerёzor, u vu re gjatё Luftёs sё Dytё Botёrore ku, duke rrezikuar jetёn e tyre, ata refuzuan tё dorёzojnё qoftё edhe njё hebre tё vetёm tek pushtuesit nazistё. Ky gjest fisnik nuk u pёrsёrit askund tjetёr nё Ballkan apo nё vendet e Europёs ku dominuan nazistёt, nё Lindje apo Perёndim. Roli i shpёtimtarёve shqiptarёve si ‘Righteous Gentiles’ është i njohur nga Izraeli.
Realizimi i ‘Taken’ nё shkurt tё vitit 2008, muaji kur Kosova shpalli Pavarёsinё e saj dhe realizimi i ‘Taken 2’ nё vjeshtё tё vitit 2012, disa ditё pёrpara se Shqipёria tё festojё 100 vitet e Pavarёsisё sё saj, nuk mund tё jenё rastёsi.
Forcimi i prezencёs sё faktorit shqiptar nё çёshtjet Europiane, sidomos me mbёshtetjen amerikane ndaj Kosovёs, i ka trullosur armiqtё e shqiptarёve nё Ballkan, dhe i ka vёnё nё provё vendet Europiane, qё nё disa raste (veçanёrisht Franca) nuk kanё dashur tё mbёshtesin Shtetet e Bashkuara tё Amerikёs pёr tё shpёtuar Kosovёn nga agresioni serb.
Në Francë, si gjetiu, premtimi i pa plotёsuar i Bashkimit Europian për antarёsimin e Turqisë, gjithashtu ёshtё pjesё e sfondit ideologjik.

Mbështetja e Shteteve tё Bashkuara iu ofrua Shqipërisё menjëherë pas rënies së komunizmit në fillim të viteve 1990-të dhe nё mёnyrё tё veçantё, mbёshtetja e Bill Klinton dhe e Xhorxh W. Bush ndaj shqiptarëve nё Kosovë kundër kolonizimit tё gjatё dhe tё egёr serb, u prishi qetёsinё qarqeve tё caktuar nё Ballkan dhe Europёn Perёndimore qё e shohin me urrejtje shoviniste kombin shqiptar. Kjo nuk ishte hera e parë qё Shtetet e Bashkuara tё Amerikёs i kanё shpëtuar shqiptarët. Po tё mos kishte ndёrhyrё nё kohё presidenti Woodrow Wilson në vitin 1919, ekzistenca e shtetit tё sotёm shqiptar, do tё ishte vёnё nё diskutim.
Shqiptarët kanë një kujtesë të gjatë historike dhe nuk u bёjnё keq amerikanёve. Prishtina, kryeqyteti i Kosovёs, krenohet me një bulevard, një afresk të madh, dhe një statujë nё kujtim tё Bill Clinton, gjithashtu edhe politikanёt amerikanё janё nderuar me emёrtimin e disa rrugё nё qytete tё Kosovёs, me emrat e tyre. Duke i pёrshkruar shqiptarët si psikopatё tё konsumuar nga urrejtja pёr njё shtetas amerikan, tё vendosur pёr kapjen dhe trasportimin e tij nё Shqipёri, me qёllimin e vetёm pёr ta vrarё atё pak nga pak, Besson dhe ekipi i mercenarёve tё tij, po përpiqen të minojnë marrëdhënien e veçantë mes Shteteve tё Bashkuara tё Amerikёs dhe shqiptarёve, si nё Ballkan ashtu edhe nё mbarё botё.
Aleanca amerikano-shqiptare shihet me sy tё keq veçanёrisht nё Francё dhe nё Britaninё e Madhe – kёtu vlen tё pёrjashtohet roli vendimtar qё luajti qeveria e Tony Blair nё fushatёn e Nato-s nё Kosovё – ku nё elitёn politike ka akoma elementё serbofilё tё cilёt pёrkrahin pretendimet e serbёve pёr tё vendosur hegjemoninё e tyre nё Ballkan.
Zgjedhja e Tropojës, rajonit të Shqipërisë nga ku gjoja vijnё trafikantёt e njerёzve nё kёtё film është një çështje që ia vlen tё eksplorohet. Ka mundësi që pёrzgjedhja e Tropojёs nga Besson dhe ekipi i tij si strehë kriminelesh ёshtё thjeshtё dёshmi e injorancёs sё tyre për këtë krahine tё Shqipёrisё; njohuritё e tyre tё cunguara pёr Tropojёn duket se burojnё nga shkrime sensacionale nё shtypin perёndimor pёr bandat e kriminelёve shqiptarё. Mund tё thuhet se imazhi i Tropojës dhe i veriut të Shqipërisë ёshtё vёnё nё shenjestёr këta njëzetë vitet e fundit edhe si rezulat i reagimeve negative ndaj Sali Berishës, kryeministrit aktual të Shqipërisё, i cili e ka origjinën nga një fshat i Tropojës.
Qyteti i Tropojës dhe veriu i Shqipërisë u bënë viktima të propagandës anti-shqiptare nga fundi i viteve 1990-tё edhe për një arsye tjetёr. Tё ndodhur në kufi me Kosovën, gjatë luftës nё Kosovё, banorët e Tropojës u terrorizuan nga raketat e forcave serbe. Miqtë e Millosheviçit, u pёrpoqёn të frikësonin popullin e Tropojës për tё mos u dhënë ndihmë luftëtarëve shqiptarë në Kosovë, duke luajtur kёshtu të famshmen ‘lojë ballkanike’ të provokimeve, pra tёrheqja e vëmendjes nga një konflikt duke kërcënuar përhapjen e tij. Ashtu si bashkatdhetarët e tyre nё Veri dhe nё tё gjithё Shqipërinё, banorёt e Tropojës nuk u trembёn pёrpara presionit tё serbёve.
Pёrpjekja e Besson-it pёr t’a pёrbaltur kёtё krahinё tё Shqipёrisё nuk ka shumё ndryshime nga pёrpjekjet e dёshtuara tё zviceranes sё etur pёr publicitet Carla Del Ponte, ish prokurore nё Gjykatёn Penale Ndёrkombёtare pёr ish-Jugosllavinё (ICTY) nё Hagё, si dhe pёrpjekjet e njё tjetёr personazhi tё politikёs zvicerane, Dick Marty, të cilët janё tё vendosur ta paraqesin lёvizjen kundёr represionit serb si dhe themelimin e Ushtrisё Çlirimtare tё Kosovёs si tё arkitektuar nga ‘mafia shqiptare’ nga fillimi deri nё fund.
Del Ponte dhe Marty janё tё njohur pёr paturpёsinё e tyre nё gatimin e njё turlie teorish konspirative bajate pёr tё ashuquajturin ‘trafikim tё organeve’ nga robёrit serb, me pretendimin e tё mbajturit peng diku nё Tropojё. Del Ponte dhe Marty deri mё sot nuk kanё arritur tё paraqesin prova pёr tё vёrtetuar akuzat e tyre ndaj shqiptarёve.
Pёrpjekjet e tyre duhen parё nё kuadrin e fushatёs sё ‘korrektёsisё politike’ e cila synon tё ‘balancojё’ mizoritë e agresorëve serb me krimet e shpikura nё kurriz tё viktimave tё tyre, shqiptarёve; kjo nuk ёshtё gjё tjetёr veçse loja e tupshme dhe e pёshtirё e ‘ekuivalencës morale’. Për fatin e keq tё Del Ponte-s, Marty-it, Besson-it dhe Kamen-it, bota e di se çfarё ndodhi në Kosovë edhe pse ndoshta duket se po e harron, gjё e cila nuk duhet tё ndodhё.
Propaganda anti-shqiptare sllave dhe ajo greke, janё tё prirura tё denigrojnё shqiptarёt, duke propaganduar se popullsia shqiptare ёshtё e pёrbёrё nga shumicё muslimane dhe se tokat shqiptare janё njё strehё pёr terroristёt islamikё. Ndryshe nga fqinjët e tyre në Ballkan, të cilët kanë përdorur dhe vazhdojnë ta përdorin fenë nё mёnyrё tё paskrupullt, për të justifikuar pretendimet e tyre të padrejta mbi territoret shqiptare dhe tё njёri-tjetrit, shqiptarët dallohen pёr njё tolerance fetare tipike.
Mesazhi i qartё i tё dy filmave, ёshtё se shqiptarёt nuk janё vetёm kriminelё tё rёndomtё por edhe armiq islamik tё qeverisё amerikane dhe tё qytetarёve amerikanё. Gjithashtu, me rёndёsi ёshtё edhe fakti qё Turqia paraqitet si vend i papёrshtatshёm pёr tё qenё pjesё e Bashkimit Europian, pasi, si vend musliman, ёshtё i paaftё tё kontrollojё, madje i lehtёson aktivitetet e kriminelёve dhe terroristёve islamikё. Shqipëria, Turqia dhe feja Islame, me sa duket do tё pёrbёjnё gjithmonё njё kёrcёnim, jo vetёm pёr shtetasit amerikanё dhe pёr qytetarёt e tjerё perёndimorё, por edhe për sigurinë e BE-sё, SHBA-ёs dhe Perëndimit. ‘Hordhitё’ nga lindja me sa duket, po bёhen gati edhe njёherё qё tё kalojnё Bosforin pёr tё shkatёrruar viktimat e civilizuara nё perёndim. Ky është efekti i këtyre filmave për publikun perëndimor.
Disa pyetje duhet t’i drejtohen aktorit Liam Neeson nё lidhje me rolin qё ai ka pranuar tё interpretojё. Në ‘Listën e Shindlerit’ (1993) ai interpretoi rolin e njё protagonisti qё na doli njё ‘nazist i mirё’, qё shpёtoi hebrenjtë nga shfarrosja, me pretekstin e punёsimit tё tyre nё biznesin e tij. Në ‘Michael Collins’ (1996) ai interpretoi një hero revolucionar irlandez, i cili zgjedh terrorizmin si mjet per t’iu kundёrvёnё imperializmit britanik, por qё shpreh keqardhje pёr ligёsinё e tij. Pasi ka interpretuar role si mbrojtёs (megjithёse jo nё mёnyre bindёse) i kombeve të vegjёl në numër por tё vjetёr pёrsa i pёrket padrejtësive – hebrenjtë dhe irlandezёt – ndoshta Neeson mund tё na tregojё nёse e ka vrarё ndonjёherё ndёrgjegja qё ka rёnё dakord tё pasurohet duke fyer njё komb tjetёr tё vogёl dhe tё denigruar, kombin shqiptar?
Ndoshta Neeson mund të interpretojё nё një film të ri, si ‘Lista e Shindlerit’, por në të cilin t’i jepet mundёsia tё shprehё dufin e tij prej nazisti nё kurriz tё hebrejve, tё cilёt portretizohen si tё pёshtirё. Ose, ai mund të realizojё një film tjetёr pёr lёvizjen revolucionare irlandeze, në të cilën tё paraqesё luftëtarët e lirisë si egërsira tё shëmtuara. Paragjykimet anti-çifute dhe anti-irlandeze, qё dikur ushtruan njё ndikim tё madh nё opinionin publik europian, kanё si ekuivalente nё kohёn tonё, frikёn ndaj fese Islame dhe përbuzjen ndaj shqiptarët.
Natyrisht, njё film haptazi pro-Nazist apo anti-irandez nuk do tё sillte pёrfitime dhe as qё do tё konsiderohej pёr xhirim, dhe me tё drejtё. Fatkeqësisht, shqiptarët dhe miqtë e tyre kanë shumë për të bërë, pёr tё edukuar fqinjёt dhe kolegёt nё lidhje me realitetin e historisё sё tyre, aq mё tepёr pёr tё bindur aktorёt shqiptarё qё tё mos pranojnё role tё tillё, qё paraqesin vendin e tyre kaq negativisht.
Ndërkohë flitet se do tё ketё edhe njё pjesё tё tretё tё filmit Taken.

Rreth autorёve:

Dr. Gёzim Alpion
Gëzim Alpion ёshtё lindur nё Shqipёri, diplomuar nё Universitetin e Kajros dhe ka mbrojtur Doktoratёn nё Universitetin e Durham-it ne Britaninё e Madhe. Aktualisht ёshtё Lektor në Sociologji dhe Drejtor i Programeve të Kombinuara në Departamentin e Shkencave Politike dhe Mardhënieve Ndërkombëtare në Universitetin e Birmingamit në Angli. Alpion konsiderohet si ‘autori më autoritar në gjuhën angleze’ për Nënë Terezën. I botuar fillimisht nga Rougtledge në Londër dhe New York ne vitin 2007 dhe New Delhi nё vitin 208, studimi i tij ‘Mother Teresa: Saint or Celebrity?’ (Nënë Tereza: Shenjtore apo e Famshme?), qe ka ngjallur shumë debate, u botua nё gjuhёn italiane nga Salerno EDITRICE në Romë, në vitin 2008. Libra të tjerë tё Alpion përfshijnë pёrmbledhjet e eseve ‘Foreigner Complex: Essays about Egypt’ (2002) dhe ‘Encounters with Civilizations: From Alexander the Great to Mother Teresa’ botuar në Britaninё e Madhe, SHBA dhe Indi (2008, 2009 dhe 2011). Dramat e tij ‘Vouchers’ (2001) dhe ‘If Only the Dead Could Listen’ (2008), jane vёnё me sukses nё disa teatro nё Mbretërinë e Bashkuar.

Stephen Schwartz
Stephen Schwartz është Drejtor Ekzekutiv i Qendrës për Pluralizmin Islamik në Washington DC, dhe autor i ‘The Other Islam: Sufism and the Road to Global Harmony’ (Doubleday, 2007). Ai është gjithashtu autor i ‘Sarajevo Rose: A Balkan Jewish Notebook’ (2005), botuar në SHBA nga Routledge Macmillan dhe në Britani nga Instituti i Bosnjës dhe Saqi Books. Në vitin 2002, ai boton bestsellerin ‘The Two Faces of Islam: Saudi Fundamentalism and Its Role in Terrorism’ (Doubleday). Libri i tij ‘Kosovo: Background to a War’ (Anthem Press), u botua në vitin 2000 me një hyrje tё shkruar nga Christopher Hitchens. Schwartz është Anёtar i Forumit tё Lindjes së Mesme. Ai ka punuar nё trojet shqiptare dhe ka shkruar gjerësisht pёr çështjet që lidhen me to.

NE PANAIRIN E 15-TË TË LIBRIT, “TIRANA-2012”

November 16, 2012 by dgreca

Nga MURAT GECAJ/

Siç është bërë e natyrshme, tani e 15 vjet më parë, në kryeqytetin tonë organizohen panaire të librit, në ditë ta caktuara të nëntorit. Mund të flitet dhe të shkruhet shumë për to, se ato janë festa të vërteta dhe të gëzuara të letërsisë, kulturës, diturisë e përparimit, për secilën moshë të shoqërisë sonë. Ndërsa panairi i sivjetëm se ka një të veçantë e simbolikë mjaft domethënëse. Aty sikur janë përmbledhur e lidhur me fjongon “kuqaezi”, sa e sa libra të krijuesve, nga të gjitha trojet amtare e diaspora. Ata flasin direkt ose nënkuptojnë një ngjarje madhështore, një festë të jashtëzakonshme mbarëpopoullore, që e presim në këtë 28 Nantor, pra 100-vjetorin e lavdishëm të shpalljes së Pavarësisë.

Kur shkon këto ditë në Pallatin e Kongreseve, të ngjan se ke përpara një “lumë” njerëzish, që hyjnë e dalin andej, me çantat e librave ndër duar, me sytë që u shkëlqejnë, me kënaqësinë dhe gëzimin e marrjes me vete të shumë diturive e njohurive, por dhe kënaqësive tjera shpirtërore.

Jo vetëm që nuk e kam qëllim, por edhe as që mundem të përmend këtu sa e sa përurime librash, që janë bërë e pritet të bëhen aty, deri sat të bjerë “sipari” I Panairit. Ato janë të dhjetëra shtëpive botuese e të qindra autorëve, të cilët e ndajnë kanqësinë dhe gëzimin e tyre të natyrshëm me lexuesit tanë. Megjithatë, po shënoj këtu disa radhë e po i shoqëroj këto me pak fotografi, nga aparati im, sa për të krijuar një përfytyrim edhe për përurimet, për të cilat fola më lart.

Përurimi befasues për mua, por ndoshta dhe për të pranishëm të tjerë, ishte ai i librit të një autoreje italiane-shqiptare. Ajo kishte shkruar librin e parë të saj kushtuar pikërisht vajzës së dashur, tani 4-vjeçare, me emrin e bukur Anje dhe që e ka vendosur titull të tij. E ndoqa atë përurim interesant bashkë me kolegun e mikun tim, Sadulla Zendeli (Daja), nga Gostivari. Ai ka udhëtuar posaçërisht, që nga Suedia, ku jeton familjarisht tash afër 50 vjet, për të marrë pjesë në këtë panair. Po sjell tani në kujtesë se, pikërisht vitin e kaluar, u njoha këtu me Dajën, kur kishte ardhur po me këtë qëllim. Ndërsa në prill 2012 u takuam përsëri në qytetin Boras të Suedisë, në 5-vjetorin e Shoqatës atdhetare e kulturore “Migjeni”. Ai është autor i disa librave, ndër ta, i fjalorit të madh suedisht-shqip, publikuar Shtëpina Botuese “Toena”. Tani ai po përgatitë dhalorin tjetër, po aq voluminoz, shqip-suesisht, mjaft I nevojshëm sidomos në atë shtet skandinav.

Jo vetëm ne të dy, por dhe miku im Ibrahim Hajdarmataj (erdhur nga Tropoja, në këtë panair) dhe të gjithë sa ishim në sallë, e ndoqëm me kërshëri tregimin e autores-nënë, të një fëmije prematurë. Përmes 130 faqeve të këtij libri (“Anjes-660 gramë, yll e bukur”), Konçeta Marota rrëfen me gjuhën e një nëne shumë të dhimbshme, se si i kaloi me sukses gjithë ato të paparituara të rrezikshme, “bima e shpirtit” të saj, Anje. Por kanaqësia dhe gëzimi familjar ishin të shumtë, se fundi ishte tepër i lumtur. Lobri është botuar fillimisht në gjunën italiane dhe tani në shqip.

Sa ndjenja të mira përjetuam ne, kur autorja na trefoil se tani Anje 4-vjeçare është e bukur, e shkathët, e zgjuar dhe se vazhdon rrethin e baletit! Gjithashtu, ajo shpjegoi para nesh se është nga Napoli dhe u rrit në Trento. Jetën bashkëshortore e lidhi me një shqiptar, Muharremin dhe familjarisht banojnë në Tiranë, që nga viti 2001. Pas vajzës së parë, Françeska, emrin hyjnor Anje e mori pikërisht nga Nëna e madhe e njerëzimit, Anje Gonxhe Bojaxhiu-Nënë Tereza.Në përurim folën disa lexues, të cilët e vlerësuan këtë libër si një “enciklopedi” e vogël për familjen. Mendimi i përbashkët i tyre ishte se ai u shërben për lexim nënave e vajzave, por dhe bashkëshortëve e gjithë prindërve. Prandaj ata e uruan autoren për librin e saj të bukur dhe që t’i rriten sa më të lumtura, të dyja bijat e tyre.

3.Po kaq interesant ishte edhe përurimi i librit fantastiko-shkencor, me autor ing.Agron Shehun, me banim të përkohshëm në Kanada. Ai është publikuar nga SHB “Filara” dhe e ka titullin paksa “enigmatik”, “Tokësorët në Hapësirë-Kohë…Ç’tronditje!”. U shprehën rreth vlarave të shumta të tij disa të pranishëm, miq e kolegë të autorit, si Sazan Guri, M.Gecaj, Fatmiroshe Xhemalaj, Xhevdet Velia, Meri Lalaj, Sali Hamzaj (redaktori) etj.

Është një libër i dobishëm, sidomos pë rrininë, por dhe për moshat e tjera, sepse shërben si një himn për njerëzimin. Ai flet se si mendimet dhe energjia pozitive e tyre e çojnë përpara botën etj. Ky libë, së pari, është botuar anglisht dhe tani u jepet lexuesve tanë në gjuhën shqipe. Ndërsa sot në mesditë, kur mjediset e Pallatit të Kongreseve gumëzhinin nga lexues të të gjitha moshave, afër stendave të SHB “Toena”, përsëri bashkë me Dajën e mikun arsimtar e publicist, Ibrahim Hajdarmataj, ndoqëm përurimin e një libri të ri për fëmijë, të authorit mjaft të njohur, Bardhyl Xhama. Ai e ka titullin “Shtapia pa libra, si trupi pa shpurt” dhe përmban 32 rrëfenja për fëmijë. Rreth tij dhanë mendime disa krijues, si Pandeli Koçi, Sejdo Harka, Xhevat Syla (ardhur nga Prishtina) e tjerë.

…Nesër dhe pasnesër përsëri do të gjallërojnë mjediset e Pallatit të Kongreseve, në Tiranë. Lexues të shumtë do t’i mbushin çantat me libra të rinj, pjesëmarrës të shumtë do të ndjekin përurime të tjera. Të gjithë autorëve krijues ju urojmë nga zemra: Libra sa më të shumtë e cilësorë, në përmbajtjen dhe paraqitjen e tyre!

Tiranë, 16 nëntor 2012

EKSPOZOHEN GAZETA TË VITEVE ‘30 PËR 100 VJETORIN E PAVARËSISË

November 16, 2012 by dgreca

100 vjetori i pavarësisëse/ NGA GËZIM LLOJDIA/

Biblioteka publike “Shevqet Musaraj” e qytetit të historik të Vlorës nxori për publikun një numër të konsiderueshëm botimesh të viteve të cilat flasin për festimin e ditës historike të 28 Nëntorit 1912 në Vlorë. Botimet ku dominon shtypi i viteve ’30 si dhe libra që janë botuar pas çlirimit të vendit. Një numër gazetash që botoheshin në vitet 30 kanë fiksuar në faqet e tyre të zverdhura tashmë nga koha,festimet që zhvilloheshin në qytetin e Vlorës çdo përvjetor të flamurit. Dihet se pas ngritjes së flamurit në këtë qytete u bë zakon që çdo përvjetor të festohet ngritja e flamurit tek shtiza e tij si dhe të bëheshin festime me popullin. Një ndër gazetat që pasqyron festimet në Vlorë është gazeta “Shqiptari i Amerikës” ku shkruhet organ i vatranëve. Gazeta ka dalë në 19 dhjetor 1923 në qytetin e Korçës, një vatër dijesh dhe patriotizmi shqiptarësh. Gazeta në fjalë me një fotografi historike sjell atmosferën e kësaj dite, që festuan shqiptarët në kryeqytetin helen Athinë.”Kremtimi ditës së flamurit n Athine shkruhet në ballin e gazetës majtas ku dominohet nga një fotografi e madhe që tregon festimet e kësaj dite historike në shtetin fqinjë. Gazeta e njohur “Dielli”,ka paraqitur një pikture të madhe në krejt ballinën e parë :”Ku shkruhet :Djemuria shqiptare ere e veshur me bukurin e karakterit ruan kështjellën ku u ngrit flamuri .Në këtë pikturë madhore është paraqitur një kështjellë me murre të larta ,në majë valon një flamur me shkabë,djathtas është shkruar 28 XI 1912 .Vet piktura mbanë emërtimin :Dita e Flamurit.

Edhe gazeta “Ora e maleve” ka sjellë në faqet e kësaj disa shkrime që përkujton ditën e ngritjes së flamurit kombëtar si 1912-1924 apo Nata e Flamurit. Gazeta të tjera sjellin shkrime si;festimet e ditës së flamurit në Shqipëri. Gazeta “Demokratia” sjell një shkrim të madh 28 Nëntor .Gazeta tjetër është “Liria’ dhe ajo ka shkruar me një titull me germa të mëdha:”Rroftë flamuri ynë”. Një gazetë tjetër, që nxori nga koleksioni biblioteka publike e qytetit te flamurit ishte gazeta “Besa” me titullin “Rroftë Shqipëria e lirë dhe indipendente”. Në mes ka nj flamur kuq e zi.. Për herë të parë një gazetë shqiptare sjell një fotografi me ngjyra. Dhe kjo fotografi është një flamur kuq e zi që zë krejt faqen Nr 1 të gazetës ‘Besa”.Ky numër i kësaj gazetë ka dalë në nëntor të vitit 1931. Bisedimet e Këshillit kombëtar,legjislatura e parë 1922 sjell të plota të gjithë seancat e kuvendit shqiptar të kësaj periudhe. Botimi më interes është libri Shqipëria 1927. Në këtë ekspozim të botimeve shqiptare të viteve 20-30 janë edhe disa botime që u përkasin disa prej figurave të ndritura të pavarësisë tonë kombëtare. U ekspozuan botime si :Marigo Pozio,Ismail Qemali në lëvizjen kombëtare shqiptare. Një cilik gazetash janë ato të viteve pas çlirimit të vendit .Gazeta paraqisnin festimet që janë kryer në qytetin e Flamurit për ditën historike të 28 Nëntorit festimet e 28 Nëntorit në vitin 1962 ku qyteti i flamurit u shpall qytet hero dhe u kryhen festime të mëdha si dhe vendimi për të ndërtuar monumentin e madh të flamurit në sheshin e Flamurit atje ku në vjeshtën e vitit 1912 u ngrit flamuri kombëtar në banesën e Xhemil Vlorës. Festimet në Vlorë përkonin me rastin e 50 vjetorit të pavarësisë kombëtare. Ndër vendimet që sjell gazeta “Bashkimi” nga vendimet e tre institucioneve të mëdha partiake dhe shtetërore. Ndër vendimet janë :Vlora shpallet qytet hero. Ismail Qemali, Bajram Curri dhe Selam Musai u jepet titulli Hero i popullit. Do të ngrihet monumenti pavarësisë kombëtare. Dekorime patriotësh.

Ndër ekspozimit janë edhe botimet fundit në qytetin e Vlorës si gazeta e re:Përlindja e Shqipënies”.Gazeta “Dielli’ ka disa numra të saj në këtë bibliotekë publike. Në një numër të saj gazeta Dielli” paraqet selinë e saj të re si binaja e re me dy kate si dhe sjell informacione të vlefshme nga atdheu ,Shqipëria. Një pjesë e këtij fondi që klasifikohet tek albanologjia ka qenë pjesë e bibliotekës që ju sekuestrua Eqrem bej Vlorës.

Lidhur me traditën dhe koha kur shfaqen qartazi gjurmët e saj mësojmë se tradita e kësaj biblioteke zë fill herët. Prapa kohëve me mjegull. Kodikët ,dorëshkrimet e rralla të Himarës dhe Vlorës në shekujt XIII-XVI, biblioteka e Mekatit 1672,atë të familjes Vlora shekulli XVIII,biblioteka e Manastirit të Zvërnecit, atë të kishës Ortodokse 1916,të Odes së Tregtisë 1920, bibliotekën e Arsimtarëve 1939,Librarinë “Shpresa” të Ibrahim Shytit si dhe mjaft bibliotekave të pasura në familjet qytetare vlonjate. Kjo besohet të jetë jetëformimi i një institucion ndër më të rëndësishëm të kulturës kombëtare.
Zanafillën e ka në vitet ‘36-‘37 dhe në të dytin,besohet në vitin ‘37 u konsolidua si një e tërë. Merren si pikë referimi një grup intelektualësh ,kuptohet s‘mund të ishin ndryshe të asaj kohe, që formuan “Bibliotekën e Arsimtarëve”.Por nga kujtimet që kam për A.Asllanin shfaqet edhe dora e tij,një dorë pushtetari të mirë. Këta intelektualë dhuruan nga pjesa e tyre libra duke përbërë një fond të tillë me rreth 2000-3000-4000 libra,që përveçse dëshirës përmbante edhe shenjën e respektimit të kulturës sonë dhe pasurimin e saj .Duke ndjekur rrugën e saj mësojmë se në traditën dhe kulturën e Vlorës,një vend të veçantë zë Biblioteka e Vlorës. Në mjaftë dokumente të shekullit të 18, midis qendrave të tjera kulturore përmendet biblioteka e familjes Vlora, Ismail Vlora,Ibrahim Pasha, Mustafa Pashë Vlora,të cilët rreth viteve 1812 kishin në banesat e tyre 5200 ekzemplarë,libra,dorëshkrime. Pas kohës së Mustafa Pashë Vlorës në vitin 1895 nga udhëtarët e huaj vihet në dukje se krahas familjes Vlora,një pasuri kulturore si libri zotëronin familjet e Elmaz Xhafer Kaninës,Ibrahim Abdullait, Hamza Isait,Kolë e Kristo Karbunara, Xhavid Vranari, Jani Minga,Dom Mark Vasa, Osmen Shehu dhe Tol Arapi. Duke zbritur nëpër “orbitën” e kohërave në vitet ’20 siç përmendet edhe në shtypin e kohës,vend zë biblioteka e Syrja, Eqrem Vlorës. Një fakt gati i çuditshëm është se në këto biblioteka të rralla private përkarshi librave të botuar,pra të lidhur gjendeshin dorëshkrime të cilat përmbanin vlera enciklopedike,historike,letrare,etnografike,ku studiues si Karl Patçh,Mis Durhan, Zhusten Godar,Herbert,janë ndeshur me këto materiale etnografike dhe këto ata përshkruajnë në studimet e tyre. Krijimi i këtyre bibliotekave ishte iniciativë e personave të veçantë privatë,të shtyrë nga ndenjët patriotike vunë në shërbim të kësaj kulture fondet e tyre të librave,ndërtesat e banimit si dhe derdhën financa. Fondet e librave ishin të pakta,ndërsa literatura nuk u shërbente të gjithë të interesuarve,por misioni i tyre ishte tepër i madh ato ngrehina kulturore u ngritën çdo ditë me nga një gurë në themele të kulturës sonë. Biblioteka e këtij qyteti detar,në ringritjen e saj në zhegun e verës në 22 gusht 1946,ka regjistruar si fond themelor,bibliotekën private të familjes së njohur Vlora. Kjo pasuri kulturore ishte mbledhur me durim ,ishte gjurmuar si bleta nga diplomati Syrja Vlora dhe intelektuali ,deputeti dhe diplomati Eqrem Bej Vlora. Në vitin 1914 sasia e librave të kësaj biblioteke shënohet aty te 14640 vëllime. Librat ishin në këto gjuhë: latine, arabisht, turqisht,gjermanisht,italisht,greqisht,shqip. Brenda këtij thesari kulturore kishte dorëshkrime të pasura arabe,libra fetare si Bibla,Kurani. Por librat e familjes Vlora ishin të llojit albano-ballkanologjik,gjendeshin aty dorëshkrime,korrespodencë,kur e veçanta ishte korrespodenca me shkrimtarin Duma. Sipas drejtores nga fondi tepër i madh i Vlorajve në këtë bibliotekë gjendet albanologjia,fondi i kësaj familje me rreth 2000 libra të rrallë,që përbëjnë fondin e artë të bibliotekës së Vlorës.“Biblioteka e Arsimtarëve” është biblioteka e parë zyrtare e qytetit detar në pjesën jugperëndimore,ku ndihej era e valëve dhe prushëzimi i historisë. Daton vitin ’37,si kohë-lindje. Shërbyen dy dhoma të godinës së familjes Harxhi. Shtypi i kohës bënë fjalë për 7156 libra fond të kësaj biblioteke. Në gazetën “Jeta e re”,që e kishte syrin e botimit në këtë qytet,intelektualët i shtruan bashkisë kërkesën,për të ngritur një bibliotekë publike. Kohë më vonë ,kryesisht pas luftës së dytë,me fondin ekzistues ,atë të Eqrem bej Vlorës mori formë ky institucion kulturor në këtë qytet. Është pasuruar nga dhurimi i revistave,librave etj nga patriotë si Ibrahim Shyti,Ali Asllani, Musa Jonuzi,Dr Ali Mihali, Jani Minga,Reis Golemi, Kristo Karbunara, Mateo Matathia , Pepe Zevi, Murat Tërbaçi, Ahmet Muka.

Libri politik përfshinë rreth 5000-6000 tituj dhe fillon nga vitet 1800.Periodiku ka një diapazon më të gjerë ku 2000-3000 janë koleksion shqip të periodikëve shqiptar të para çlirmit ku përfshihen gazetat:”Balli i kombit” ,”Tomori”, ”Liria”, ”Korça” , Shekulli” ,”Bashkimi”,”Kombi”,”Shqiptari i Amerikës”.Janë një sërë revistash në gjuhë të huaja që kanë si objekt peshkimin,naftën,mjekësin ekonominë .(Lexoni me shume ne Diellin e 100 Vjetorit)

ELEZ BIBERAJ, PASUES I DENJE I NOLIT DHE KONICES

November 16, 2012 by dgreca

Nga Gjek Gjonlekaj*/

New York, 15 nëntor – Në këtë njëqindvjetor të madh të historisë së kombit, Elez Biberaj e ka vendin të përmendet për meritat në historinë e zhvillimeve të fundshekullit XX, dekadës nga më të rëndësishmet për kombin shqiptar.
Pasi u vendosa nё New York nё fillim tё viteve ’70-ta dёgjova pёr herё tё parё pёr Elez Biberajn. Aty u njoha me Kadri Avdyl Gjonbalaj dhe familjen e tij. Ata flisnin jashtëzakonisht mirё pёr Elezin.Tregonin pёr karakterin e tij tё shkёlqyeshёm dhe sukseset nё shkollё.U bёra kurioz pёr ta njohur kёtё djalë shqiptar.
Nё verёn e vitit 1978, “Vatra” organizoi nё New York njё konferencё shkencore pёr 100-vjetorin e Lidhjes Shqiptare tё Prizrenit. Nё atё akademi morёn pjesё profesor Rexhep Krasniqi, profesor Zef Nekaj, Nermine Vlora, Elez Biberaj e tё tjerё. Pjesmarrёsit i pёrgёzuan ligjёruesit pёr kumtesat e tyre. Por Elez Biberajn e pёrgёzuan edhe mё shumё pёr kumtesёn e tij me titull: “Veprimtaria Ushtarake e Lidhjes Shqiptare tё Prizrenit nё Shqipёrinё Veriore nё vitet 1878-1881”. U gёzuan pёr paraqitjen dinjitoze tё kёtij studenti shqiptar, i cili posa kishte mbaruar studimet post-diplomike nё Universitetin Columbia – magjistёr i filozofisё. Shihej qartё se ky pinjoll i familjes sё Haxhi Zekё Biberit po vazhdon rrugёn e tij tё lavdishme pёr çёshtje kombёtare.
Pas konferencёs bisedova shkurt me zotin Biberaj dhe kёmbyem numrat e telefonave dhe adresat. Ishte shumё modest dhe i pёrzemёrt. Herё pas here shkruante pёr shtypin shqiptar tё Amerikёs. Shkrimet e tij ishin tё veçanta. Nё atё kohё Elez Biberaj bёnte kёrkime nё arkivat e New York-ut, bile njё ditё kishte zbuluar nё Ivo Institut pёr Kёrkime Hebreje njё letёr tё Gjergj Fishtёs, dёrguar ambasadorit amerikan, Herman Bernstien, me rastin e botimit tё Kanunit tё Lekё Dukagjinit. Letra e Gjergj Fishtёs mban datёn 27 maj 1933 dhe, sipas kёrkesёs sё zotit Biberaj, u botua nё gazetёn “Dielli”.
Pavarёsisht se Elez Biberaj ishte shumё i ri nga mosha e nderonin tё gjithё akademikёt dhe dijetarёt shqiptarё e amerikanё. Shumё organizata shqiptaro-amerikane e ftonin pёr fjalime nё konferenca tё ndryshme kombёtare, edhe pse Elez Biberaj nuk bёnte pjesё nё asnjё grupim politik. Fjalimet e tij ishin mё shumё akademike se politike. Nё fund tё viteve të ’70-ta e vizitova nё shtёpi, nё Bronx, New York, ku aso kohe jetonte me familjen. Mё priti mirё dhe mё tregoi nё dhomёn e tij tё vogёl bibliotekёn personale tё pasur dhe elegante. Mё plotёsoi njё lutje pёr punё pranё ‘Zёrit tё Amerikёs’, duke mё dhёnё disa udhёzime me rёndёsi. Njё vit mё vonё Elez Biberaj filloi punёn pranё ‘Zёrit tё Amerikёs’. Pak me vonesё, por e pranova, bile nё fillim banova nё shtёpinё e tij, nё Washington. Zoti Biberaj pas njё kohe u pranua nё Agjensinё Amerikane tё Informimit (U.S. Information Agency) si specialist pёr çёshtje sovjetike dhe evro-lindore. Atje punoi deri nё vitin 1986, kur u emёrua drejtor i seksionit shqiptar tё ‘Zёrit tё Amerikёs’. Tёrё kohёn botonte studime pёr Kosovёn nё revistat dhe gazetat mё prestigjioze amerikane dhe britanike. Elez Biberaj merrte pjesё nё tё gjitha demonstratat dhe aktivitetet pёr Kosovёn, pavarёsisht se ndonjё zyrё amerikan aso kohe nuk e shikonte me sy tё mirё pёr ato pjesёmarrje. Cenzura amerikane ishte shumё e ashpёr ndaj shkrimeve tё tij. Shumё nga ato shkrime tё cenzuruara i kam parё me sy para se janё botuar. Kosova pёr Elez Biberaj ishte qendra e universit, ishte dashuri e dhimbje.
Me 13 maj tё vitit 1981 lajmet ndёrkombёtare njoftuan pёr rёnijen heroike dhe tragjike tё Tahir Mehёs, nё Prekaz tё Kosovёs. Elez Biberaj atё ditё kishte qёlluar spiker dhe ndёrsa lexonte atё lajm tё hidhur kishte pёrjetuar emocione tё papёrshkrueshme pёr rёniien e Mehёs. Ndërkohë, edhe pse ishte larguar nga Shёrbimi Shqiptar i “Zërit…”, çdo ditё bёnte telefonata nё zyrёn tonё dhe pyeste pёr situatёn nё Kosovё. Vazhdimisht sillte shkrime dhe komente tё shtypit tё huaj pёr Kosovёn. Elez Biberaj kishte bёrё disa vjet mёsime nё Gjakovё dhe ruante kujtime tё mira pёr atё qytet, sepse vendlindja e tё parёve tё tij, Shoshani i Tropojёs, ёshtё Malёsi e Gjakovёs, kurse vetë Kishte lindur në Guci.
Menjёherё pas studimeve postdiplomike nё Universitetin Columbia, Elez Biberaj paraqiti kёrkesёn pёr disertacionin e doktoratës. Tema “Marrёdhёniet Shqiptaro-Jugosllave 1945-1948” nuk iu pranua, prandaj pas njё kohe paraqiti tezёn tjetёr tё doktoratës me titull: “Marrёdhёniet Kino-Shqiptare”, që u prit mirё. Nё vitin 1984 mbrojti me sukses nё Universitetin Columbia disertacionin e doktoratës dhe mori Ph.D – doktor i shkencave politike. Njё ditё mё vonё erdhi pёr vizitё nё zyrёn tonё nё Washington dhe editori i shёrbimit tonё, Gaspёr Kiçi, u ngrit nё kёmbё dhe duke buzёqeshur i shtriu dorёn: “Good Morning Dr. Biberaj”! (Mirё mёngjesi Dr.Biberaj!) tё gjithё u ngritёm nё kёmbё dhe e uruam pёr kёtё sukses akademik.
Ndërkohë Dr.Elez Biberaj u emёrua drejtor i Seksionit Shqiptar tё ‘Zёrit tё Amerikёs’ (nё verёn e vitit 1986). Emёrimi u vonua pёr shkak tё qendrimeve tё tij politike ndaj Kosovёs, sepse ishte çёshtje shumё delikate pёr politikёn e jashtme amerikane. Diplomatёt dhe specialistёt amerikanё tё Ballkanit parashikonin turbullira tё mёdha nё atё rajon dhe Kosova ishte “Thembёr Akili” pёr Jugosllavinё. Elez Biberaj e pranoi kёtё barrё tё rёndё. Pranoi pёrgjegjёsinё mё tё madhe qё mund tё kishte pranuar ndonjё shqiptar nё shekullin e kaluar nё Shtetet e Bashkuara. Ai drejtoi ‘Zёrin e Amerikёs’ nё periudhёn mё kritike nё historinё e popullit shqiptar. Ndryshimet politike nё Shqipёri dhe Lufta nё Kosovё pёr pavarёsi ishin tema tё pёrditshme pёr ‘Zёrin e Amerikёs’. Dëgjuesve do t’u kujtohen reportazhet, intervistat e raportet nga aktorë në frontin e luftës në Kosovë, si dhe nga ata të dramës shqiptare në Shqipëri gjatë dekadës së fundit të shekullit njëzet. Nё atё kohё ‘Zёri’ ishte i vetmi zё lirie pёr botёn shqiptare. Elez Biberaj para se tё largohej nga shёrbimi shqiptar, nё vitin 2004, organizoi transmetimet e pёrditshme televizive tё ‘Zёrit tё Amerikёs’. Mobilizoi tё gjitha forcat e profesionistёve shqiptarë qё e drejtojnё sot kёtё emision radio-televiziv.
Pёr dy dekada Elez Biberaj e transformoi kёtё shёrbim nё emisionin mё tё sukseshёm tё ‘Zёrit tё Amerikёs’, prej ku transmetojnё pothuajse nё 50 gjuhё tё huaja. Elez Biberaj bёnte komente tё shkёlqyeshme nё ditёt mё kritike tё çёshtjes shqiptare. Dёgjuesit shqiptarё i prisnin çdo mbrёmje komentet e tij. Kёshtu i kishin pritur dikur komentet e Tajar Zavalanit dhe tё Anton Logorecit nё Radio Londёr. Mund tё thuhet lirisht se Elez Biberaj ishte gazetari, analisti dhe drejtori mё i suksesshёm i ‘Zёrit tё Amerikёs’ i tё gjitha kohёrave. Elez Biberaj ёshtё ikonё e ‘Zёrit tё Amerikёs’ (icon of Voice of America).
Ai ka botuar anglisht disa libra pёr çёshtjen shqiptare. Ka publikuar studime me autorё amerikanё nё shumё vepra tё tjera shkencore. Ka botuar artikuj nё Enciklopedinё Britanike, nё Conflict Studies, Problems of Communism,The World Today, East European Quarterly, dhe ka bёrё komente nё tё gjitha kanalet televizive amerikane nё periudhёn mё kritike tё Kosovёs dhe Shqipёrisё. Ka mbajtur ligjёrata nё dhjetёra institute e qendra politike amerikane. Ështe i njohur pёr analizat e tij politike nё Woodrow Wilson Center nё Washington. Ka marrё pjesё nё Amerikё e nё Evropё si gazetar e specialist nё shumicёn e konferencave ndёrkombёtare pёr çёshtjen shqiptare. Tё gjithё gazetarёt dhe editorёt amerikanё e pranojnё se Elez Biberaj e shkruan gjuhёn anglisht shkёlqyeshёm dhe ёshtё editor “par exsellence”, njësoj sikurse edhe në gjuhën shqipe, pavarësisht se gjithë shkollimin e pati në gjuhë të huaj.
Elez Biberaj ka pёrkthyer e shoqёruar dhe sekretarin amerikan tё Shtetit, James Baker nё Shqipёri, nё vizitën historike të vitit 1991. Me kёrkesёn e State Departamentit ka shoqёruar delegacione tё Senatit dhe Kongresit amerikan nё Kosovё e Shqipёri. Ka vizituar zyrtarisht dhe privatisht tё gjitha tokat shqiptare nё Ballkan,duke i dhёnё shpresё popullit shqiptar pёr ditё mё tё mira.
Tani Elez Biberaj ёshtё drejtor i Divizionit Evro-Azi pёr Zёrin e Amerikёs.
Familja Biberaj ёshtё sot njё ndёr familjet mё fisnike dhe mё tё sukseshme shqiptaro-amerikane. Djemtё dhe bijat e tyre kanё mbaruar studimet e larta nё universitetet mё tё njohura tё Amerikёs, nё Columbia, nё Harvard, nё George Mason University, nё American University dhe disa tё tjerё. Ata janё profesionistё dhe specialistё. Djemtё dhe vajzat e familjes Biberaj kanё punuar nё zyrat e senatorёve dhe kongresmenёve amerikane. Zoti Ken Biberaj, djali i Elez Biberaj, ka punuar pёr presidentin Bill Clinton. Kene Biberaj tani ёshtё kandidat pёr njё detyrё politike me rёndёsi nё New York. Ata kanё pasur suksese tё mёdha edhe nё fushёn e biznesit. Pёr sukseset politike dhe ekonomike tё familjes Biberaj ka shkruar shumё herё shtypi mё serioz amerikan sidomos gazeta “The New York Times”. Kjo familje ёshtё vёnё nё dukje pёr tё mirё nё shtypin amerikan mё shumё se asnjё familje tjetёr shqiptare nё Shtetet e Bashkuara. Ata kanё njё perspektivё tё shkёlqyeshme nё shoqёrinё amerikano-shqiptare.
Dr. Elez Biberaj meriton nderimet gjithkombetare. Meriton vend nderi nё shoqёrinё shqiptare. Meriton antarёsimin nё tё gjitha akademitё dhe institutet shqiptare tё shkencave politike e shoqёrore. Elez Biberaj meriton shpёrblimet mё tё larta tё Shqipёrisё, të Kosovёs dhe viseve tё tjera shqiptare për kontributin dhe përkushtim e tij ndaj tyre. Ai, sipas gjykimeve të mia, ёshtё patrioti mё i madh shqiptar nё Shtetet e Bashkuara tash 42 vjet. Shumё shqiptarё, sidomos gazetarё, mё kanё pyetur disa herё kush meriton nderimet mё tё mёdha pas Fan Nolit e Faik Konicёs. Unё çdo herё jam pёrgjegjur: Elez Biberaj.
Drejtori i Pёrgjithshёm i ‘Zёrit tё Amerikёs’ David Ansor ka bёrё kёtё deklaratё me shkrim atё ditё qё Presidenti i Shqipёrisё, Bamir Topi, nderoi zotin Biberaj nё New York, Ish-gazetari i famshёm i kanalit televiziv amerikan CNN, tani drejtor i ‘Zёrit tё Amerikёs’ David Ansor tha: “Elez Biberaj ёshtё njё bir i dalluar i Shqipёrisё”. Elez Biberaj ёshte shumё optimist dhe entuziast pёr tё ardhmen e popullit shqiptar. Ështё idealist, ashtu siç ishin patriotёt e Rilindjes Kombёtare Shqiptare.
(Autori, Gjekё Gjonlekaj, është ish-gazetar i ‘Zërit të Amerikës’ aktualisht botues dhe biznesmen në New York)

KLITHMA E SHPIRTIT

November 16, 2012 by dgreca

NGA RESHA KRIPA/

Para tre ditësh në sallën e bibliotekës së Muzeut Historik Kombëtar Shoqata Antikomuniste e të Përndjekurve Politikë Demokratë të Shqipërisë organizoi promovimin e librit “Klithma shpirti” të ish-të burgosurit politikë nga regjimi komunist, që ka bërë 23 vite burg në atë regjim, poetit dhe prozatorit Luan Burimi. Takimi u zhvillua në mënyrë të përsosur. Atë e hapi sekretarja e përgjithshme e shoqatës zonja Lili Ndoci e cila ia dha fjalën për përshëndetjen e rastit kryetarit të shoqatës zotit Simon Mirakaj. Për jetën dhe aktivitetin e poetit foli shoku i tij i burgjeve, edhe ky me 22 vite burg, Bedri Çoku. Poeti Uran Kostreci, një i dënuar politikë që ka kryer 20 vite burg, foli për poezitë e tij plot ndjenjë. Për prozën e autorit foli shkruesi i këtyre rradhëve. Pastaj folën edhe anëtari i Bordit Drejtues të Komisionit Shtetëror të Hetimit të Krimeve të Komunizmit. zoti Uran Butka dhe drejtori i këtij instituti, zoti Agron Tufa. Së fundi përshëndeti dhe deklamoi një nga poezitë e tij më të bukura zoti Luan Burimi.

Ajo që ra në sy në këtë takim ishte mungesa e të ftuarve nga institucionet kryesore të vendit, Presidenca dhe Kuvendi . Jemi të ndërgjegjshëm se drejtuesit e tyre mund të kenë qenë të angazhuar në objektiva të tjera më të rëndësishme por, sidoqoftë, një përfaqësues të tyrin duhej ta kishin dërguar. Megjithatë ajo që ra më tepër në sy ishte mungesa e disa të përndjekurve në institucionet e Presidencës dhe Kuvendit, të cilëve nuk dua t’ua përmend emrat vetëm për hir të besimit që kam patur për korrektësinë e tyre. Kur iu dërguam ftesat menduam se ata do të ishin të parët që duhej të kishin ardhur dhe kjo pasi ata janë ose ish të burgosur, ose ish të internuar, madje ndonjëri edhe i lindur në internim, ose bij të pushkatuarish, të burgosurish apo të internuarish. Mungesa e tyre na la një shije të hidhur dhe kjo u shfaq edhe në fjalët e oratorve. Si ta quajmë një veprim të tillë, mospërfillje, neglizhencë apo nënvleftësim. Cilado prej këtyre të ketë qenë nuk është në nderin e tyre një veprim i tillë. Por le t’ia lemë ndërgjegjes së tyre ta gjykojë këtë veprim dhe le të kthehemi tek tema për të cilën u zhvillua takimi.

Ata kishin një pasion, një dëshirë të madhe për të shkruar. Donin të shkruanin atë që mendonin, atë që ëndërronin. Por për fatin e tyre të keq, jetonin në një kohë kur nuk mund të shprehnin atë që u buronte nga zemra e tyre. Nuk mund të shprehnin mendimet e tyre të lira, ndjenjat e shpirtrave të tyre të pastër. Jetonin në një kohë, ku sistemi totalitar politik mbyste mendimin e lirë që në lindjen e tij. Për t’ia arritur kësaj, ai kishte shpikur një formulë po kaq totalitare të letërsisë dhe artit, për t’ia kundërvënë mendimit të lirë formulën e të ashtuquajturit “realizëm socialist“, një formulë absurde që ndrydhi talentet e mëdha dhe u hapi rrugën veprave standarte që në më të shumtën e rasteve nuk kishin asnjë vlerë.

Talentet e mëdha i rezistuan çuditërisht shtrëngimeve në format nga më të ndryshmet. Ata më stoikët pranuan më mirë plumbat në gjokset e tyre se sa lirinë e dhunuar. Këtu ia vlen të përmendim emrat e paharruar të martirëve Trifon Xhagjika, Genc Leka, Vilson Blloshmi, Havzi Nela e të tjerë.

Të tjerë provuan prangat e hekurta në vend të nënshtrimit. Ata nuk bënë kurrë art të imponuar, duke marrë me vete edhe pasojat. Arti i tyre kishte brenda vetes të koncentruar një kod të brendshëm të demokracisë, lirisë dhe bukurisë njerëzore. Brenda veprave të tyre nëpërmjet alegorizimeve apo formave të tjera artistike indirekte, jepeshin mesazhe të qarta të domosdoshmërisë së mendimit të lirë. Në rradhën e këtyre më lejoni të përmend Visar Zhitin, Pjetër Arbnorin, Pirro Kuqin, Frederik Reshpen, Pano Taçin, Astrit Delvinen e të tjerë.

Por kishte edhe një kategori tjetër që shkruanin. Dora e tyre i hidhte këto në letër. Autori i lexonte dhe rilexonte me vete, pa guxuar t’ia trgonte njeriu, me përjashtim ndoshta ndonjë miku shunë besnik. Kishte edhe nga ata që shkruanin nëpër qelitë e burgjeve apo kasollet ku jetonin të izoluar nga bota e madhe. Në to shkruhej për atdheun e robëruar, për lirinë, për dashurinë. Shkruhej për dhimbjen, për mallin, për shpresën, për gjithçka. Në shkrimet e tyre sundonte besimi për të ardhmen, edhe atëhere kur shumëkush e kishte humbur atë.

Këto shkrime mbetën të panjohura për adhuruesit e letërsisë së vërtetë. Me to kënaqej vetëm autori i tyre dhe që prisnin një ditë që të shpërthenin lirisht. Autorët e këtyre shkrimeve nuk u bënë kurrë servile

dhe hipokritë, nuk u bënë kurrë lakej oborri.

Fundi i viteve 80-të do të tregonte se forca e mendimit të lirë do të fitonte betejën me diktaturën. Perdet e hekurta që ndanin të dy botët do fillonin të shembeshin. I fundit nga vendet totalitare të Europës do të ishte vendi ynë. Lëvizja studentore e dhjetorit 1990, do të ishte konkretizimi logjik i fitores së ideve demokratike mbi ato diktatoriale. Lufta për këtë fitore kishte filluar qysh më 28 nëntor 1944 dhe për të ishte derdhur shumë gjak dhe ishin bërë shumë sakrifica, për gati pesëdhjetë vjet me rradhë.

Midis plejadës së madhe të atyre të përndjekurve politikë, që kanë shkruar në qelitë e burgjeve ishte edhe Luan Burimi. Ai i përket asaj plejade që kishte dëshirë për të mësuar por nuk e linin të mësonte, pasi edhe shkolla ishte pronë e “bijve të Stalinit”, kishte dëshirë të punonte, por nuk e linin të punonte përveç në ndonjë kanal apo bujqësi, kishte dëshirë të jetonte por nuk e linin as të jetonte dhe, për këtë e përplasën, për gati nje çerek shekulli, në humnerat më të thella të burgjeve komuniste. Megjithatë ai shkroi. I regjistroi këto shkrime në trurin e tij dhe ja ku na i serviri tani në librin me titull “Klithma shpirti”. Poezit dhe prozat e paraqitura në këtë libër janë me të vërtetë klithma të një shpirti të brengosur për miqtë dhe shokët e vuajtjeve, për ata që janë dhe për ata që s’janë më në këtë botë. Ja ç’thotë autori në fillim të tregimit “46 shekuj më parë”: Unë as nuk mundem as nuk duhet të flas për vitet 40-të, sepse kam qenë fëmijë atëherë. Po për ata vite të lodhur me kufoma bij e bijash, diçka do të flas dhe unë. Se jo më kot atë periudhë të papërshkruar ende ashtu siç duhet, e veçanërisht te ne, disa shkrimtarë e kanë quajtur “epoka e degradimit njerëzor”, disa “epoka e pasigurisë totale” e disa të tjerë “epoka e hibrideve të stepës”. Po unë, natyrisht, duke mos qenë i aftë të përqasja një epitet timin, përballë këtyre epiteteve aq të gjetur, po ndjek bëmat e “hibridëve të stepës”. Me ta zë fill edhe tregimi im, që s’është imagjinatë, por një realitet i zhveshuir, i frikshëm e qesharak.

Para syve tanë shfaqen, si në ekranin e një televizori, pamjet makabre të dhunës komuniste, të asaj dhune që e shndërroi një popull të tërë në skllav të bindur ndaj kupolës më të egër që ka parë bota, kur, siç shkruan autori, kur gdhiheshe në mëngjes e shihje fshatin në flakë nga shtëpitë e nacionalistëve që digjeshin, apo kur një ditë ngryseshe në Shkodër, Durrës apo Tiranë, të nesërmen gdhiheshe si i deklasuar në ndonjë kamp të punës së detyruar.

Shfaqjet ndjekin njëra-tjetrën. Ja ku na shfaqet N. Pjetri nga Postriba që tregon historinë e tij. Ngjarja kishte ndodhur pas kryengritjes së famshme. Hienat kishin ardhur në mes të natës. Pasi kishin kapërxyer gardhin ishin derdhur brenda në shtëpi me armët e ngrehura. Kundërshtimi i të zotërve të shtëpisë kishte sjellë shkrehjen e armëve. Dy të vrarë, i ati dhe një kushëri. Dy vëllezër të arrestuar dhe kjo vetëm në një familje. Po në gjithë Postribën? Nuk gjen penë që ta përshkruaj. 21 maj 1973. Në oborin e kampit të Spaçit kthehet Zef Pali i përgjakur nga goditjet e shkopinjve të gomës mbi trupin lakuriq. Atë e ndjekin një turmë hienash. Por grumbulli i të burgosurve u pret rrugën. Në mbrëmje dy persona i shoqërojnë në komandë. Kthehen të lidhur dhe shoqërohen në birucën e izolimit. Kërkohen dy të tjerë por turma nuk i dorëzon. Kështu fillon revolta e madhe e cila do të zgjaste tre dite dhe ku për të parën herë në historinë e kampeve të diktaturës atje do të valonte flamuri pa yllin e komunizmit i ngjyer me gjakun e të torturuarve dhe me zhgabën dykrenore të vizatuar nga i paharruari Mersin Vlashi. 39 makina me ushtarët e Korpusit të Burrelit, 3 autoblinda dhe 1 makinë gazi, të komanduara nga krimineli Fiçor Shehu, i cili më vonë do binte pre e vet satërit komunist, bën që revolta të shtypej me gjak. Katër heronj të pushkatuar: Skënder Daja, Dervish Bejko, Hajri Pashaj dhe Zef Pali. Dhjetra të tjerë të ridënuar me burgime të rënda. Midis tyre autori i librit dhe bashkë me të edhe Sami Dangëllia, Mersin Vlashi, Luan Koka, Bedri dhe Caush Çoku, Gëzim Medolli, Gjergj Kadeli, Napolon Kaleci, Ylber Merdani, Demir Pojani e të tjerë.

Me mikun dhe shokun tim të klasës, Luan Kokën, autori ishte njohur në kampin e punës së detyruar në Skrofotinë. Qysh prej asaj dite u bën miq të ngushtë. Luani i tregoi historinë absurde të burgimit të tij. Kishte një kushëririn e tij të arratisur. Një natë të vitit 1960 ai kthehet fshehurazi në familje. Përqafon nënën dhe motrën dhe pasi çmallet për disa orë largohet për të kryer misionin e ngarkuar. Me vete mer disa fotografi të tyre dhe një revistë Hosteni që Luani e kishte lënë kur kishte qenë për vizitë te nëna e të arratisurit. Pas disa ditësh bie në pritën e sigurimit të shtetit dhe vritet. I gjejnë revistën Hosteni ku, në një cep, ishin shkruar inicialet L.K. Kjo mjaftoi që sigurimi të arrestonte Luanin dhe megjithse ai nuk pranoi kurrë që revista i përkiste atij, të dënohej me 15 vjet burg, dënim që iu shtua edhe me 25 të tjera pas revoltës së Spaçit. U lirua pas 29 vjetësh burg. U burgos në moshën 25 vjeç dhe u lirua në atë 54 vjeçare. Sot jeton i sëmurë, pa fëmijë dhe pa asnjë të ardhur tjetër përveç dy pensioneve, së bashku me bashkëshorten me të cilën u lidh pas lirimit nga burgu. Përveç këtyre ngjarjeve të dhimbshme dhe reale në libër pasqyrohen edhe çaste të tjera historike të ndodhura në tokën shqiptare siç janë masakra e tmerrshme e Cërrikut, ku mbetën të djegur të gjallë nga bandat komuniste gjashtë gardistë në atë vit të zi 1997. Përshkruhen tetë vitet e asaj “anarkie të çmendur” të sundimit socialist pas “Revolucionit të vonuar” të Rexhep Qoses dhe skafet e drejtuar nga trafikantë dhe të mbushur me fatkeqë që në më të shumtin e rasteve gjenin vdekjen në ujrat e Adriatikut. Të gjitha këto përshkruhen me një gjuhë dhe stil të sigurtë. Lexuesi duket sikur jeton me ngjarjet. Duke lexuar tregimet nëpërmjet përshkrimeve të holla të penës së tij, ndjen një dridhje në zemër. Këtë dridhje e ndjen sepse të duket sikur vazhdon të jetosh në atë botë të zymtë e mbuluar nga dimri i tmerrshëm i quajtur komunizëm. Duke parë gjuhën dhe stilin e sigurtë, të lind mendimi se ke të bësh me një autor të vërtetë. Duke lexuar veprën e Luan Burimit dhe ato të autorëve të tjerë si ai në zemër të lindin ndjenja të forta, ndjenja që të mbushin me krenari. Në zemrat e tyre ata ruajnë po ato ndjenja për të cilat u sakrifikuan. Në atë kohë ata nuk mendonin as për fron dhe as për pasuri. Ndjenja e tyre kryesore ishte “Për liri, për Shqipëri, për Flamurin Kuq e Zi!” Pikërisht kjo ndjenjë vazhdon edhe sot të vlojë në zemrat e tyre. Luan Burimi është i detyruar të jetojë larg atdheut të tij të shtrenjtë për të cilin e sakrifikua. Luan Koka jeton vetem me dy pensione të zakonshme. Si këta ka edhe qindra të tjerë. Por asnjëherë nuk iu është ndier zëri i tyre për këto çështje. Atyre iu vjen rëndë të venë në plan të parë kërkesa të tilla. Meraku kryesor i tyre është “A do të bëhet Shqipëria?” Për këtë ata dhe të gjithë ne kërkojmë zbatimin e Rezolutës së Kuvendit të Shqipërisë “Për zhdukjen e pasojave të regjimit komunist”. Në bazë të kësaj rezolute kërkojmë dënimin ligjor të diktatorit Enver Hoxha. Kërkojmë ligjin e lustracionit për të gjithë bashkëpuntorët e sigurimit dhe organeve të tjera të diktaturës. Kërkojmë rishikimin e historisë së vendit tonë dhe përpilimin e teksteve të reja shkollore të mbushura deri më sot me propagandën komuniste. Kërkojmë ngritjen e muzeve nëpër qëndrat kryesore të përndjekjes si në Tepelenë, Burrel dhe Spaç. Kërkojmë ndërtimin sa më parë të memorialit të viktimave të komunizmit në një nga sheshet kryesore të kryeqytetit. Së fundi kërkojmë ngritjen dhe financimin e një komisioni shtetëror për gjetjen dhe rivarrosjen e martirëve të rënë në luftën kundër komnuizmit. Këto kërkesa i bëjmë sepse duam një Shqipëri të pastër dhe demokratike ashtu siç kemi ëndërruar dhe luftuar për dyzetegjashtë vjet me rradhë.

Duke përfunduar dhe duke u kthyer edhe nje herë tek libri i Luan Burimit natyrshëm të lind pyetja: Ku do të ishte vendi i tij sot, në rast se sundimi totalitar nuk do t’ia priste me shpatën e Damokleut dëshirën për jetuar i lirë? Përgjigjen kësaj pyetje, ju lutem, jepjani juve të nderuar lexues!