Prof. Besim Muhadri/
Libri me poezi “Merre rrugën, çupë”, i Linda Kashah shfaqet si një dëshmi krijuese e një zëri të formuar, të brendshëm dhe të sinqertë. E një zëri që e kërkon veten në kufijtë ndërmjet përvojës dhe metaforës, ndërmjet heshtjes dhe shpërthimit, ndërmjet ndjeshmërisë së pambrojtur dhe qëndrueshmërisë poetike. Poezia e saj nuk mbështetet te efekti i menjëhershëm, por te një lloj përthekimi i ngadaltë, që lexuesin e fut në thellësi përmes gjuhës së qetë, por me tension të brendshëm. Linda Kashah lindi dhe u formua në Gjirokastër, një qytet që ka prodhuar brez pas brezi krijues, intelektualë e poetë. Ky kontekst i brendshëm kulturor, i ndërlidhur me studimet e saj në gjuhë-letërsi dhe më pas me diplomimin e dytë në degën Ekonomi–Turizëm, krijon një bazë të gjerë mbi të cilën shtrihet edhe poezia e saj.
Përvoja e saj disavjeçare si mësuese dhe pedagoge nuk ka formuar vetëm njohjen teorike të letërsisë, por edhe ndjeshmërinë e vëzhgimit, nuancën e mendimit dhe qartësinë e shprehjes. Pjesëmarrja e saj në aktivitete kulturore, konferenca brenda dhe jashtë vendit, si dhe përfshirja në shoqata të poetëve, kanë ushqyer një vizion të hapur estetik, që shfaqet dukshëm në këtë libër.
Një trup i butë që fsheh një strukturë të hekurt
Poezia e Linda Kashah karakterizohet nga një gjuhë e qetë, e matur, e cila në dukje vjen si e përkorë, por mban brenda tension poetik. Fjala e saj është e kursyer, e pastër, e zhveshur nga stërngarkesa retorike. Kjo i jep vargut një cilësi të veçantë: ai bëhet i butë në sipërfaqe dhe i prerë në brendësi, një lloj qetësie që fsheh një të vërtetë të nënkuptuar. Ajo shmang ekzagjerimin retorik dhe i beson fjalës së thjeshtë, por të vendosur. Në këtë mënyrë, poezia e saj e fiton forcën pikërisht nga kursimi: asgjë nuk është e tepërt, asgjë nuk shfaqet për efekt. Ndonëse vargu i saj ka një qetësi të dukshme, ai shpesh hapet si një metaforë e gjatë, si një rrëfim i nënkuptuar, ku fjala ndërton ura të padukshme drejt një përvoje më të gjerë. Shpesh, ajo i le fjalës detyrën që të mbartë heshtjen – një heshtjeje që flet më shumë sesa vargu.
Ndërmjet brendësisë dhe botës së jashtme
Në këtë libër, temat shfaqen si rryma të nënujshme që dalin mbi sipërfaqe në forma të përmbajtura poetike. Dominon kërkimi i njeriut brenda vetes, përvoja e humbjes dhe e qëndresës, lëvizja e vazhdueshme e brendshme që nuk kërkon përgjigje të mëdha, por kuptime të vogla, të thella. Humbjen dhe mungesën Kashah i trajton me një lloj qetësie filozofike, jo si dramatikë, por si pjesë të natyrshme të ekzistencës. Dashurinë dhe premtimet e thyera në poezinë e saj nuk ofrohen si motiv klasik sentimental, por si përvoja që rikrijojnë identitetin e vetë poetes.
Në shumë poezi koha është e pranishme si rrjedhje e padukshme, që ndryshon njeriun, e zhvendos, e shpërfaq ose e rikthen tek fillimet. Poezia e saj nuk këndon dhimbjen, por e përpunon atë; nuk i frikësohet zbrazëtisë, por e kthen atë në përvojë estetike.
Ndjeshmëria si këndvështrim – një trup poetik që dëgjon botën
Në qendër të librit është ndjeshmëria, jo si dobësi, por si një metodë për të lexuar botën. Linda Kashah e percepton realitetin përmes dallgëzimit emocional, duke e kthyer çdo situatë në një reflektim të brendshëm. Ajo nuk zhytet në patetizëm, as nuk synon shkëlqimin e menjëhershëm, përkundrazi, ndërtimi i figurave poetike në poezinë e saj është i matur, i përzgjedhur dhe i qëllimshëm.
Ky pozicion e vendos atë te poetet që i besojnë introspeksionit, meditimit të heshtur dhe bukurisë së nënkuptuar. Poezia e saj të kujton se fjala nuk është gjithçka, por vetëm dera drejt një përvoje të cilën lexuesi e plotëson. Në shumicën e poezive të vëllimit poetik “Merre rrugën, çupë”, i Linda Kashah, vargu është i shkurtër, i prerë, i konceptuar për t’u lexuar me pauza. Ritmi nuk vjen nga rimimi, por nga përplasja e imazheve, nga kthesa e papritur e mendimit, nga vendosja e fjalës në vendin e saktë. Figura poetike shpesh përbëhet nga elemente të thjeshta: dritë, re, shi, hije, fjalë, duar, hapësirë, etj. Në duart e poetes këto elemente marrin një ngarkesë të re semantike, si të kishin një jetë të vetën.
Në vend të përfundimit
Libri “Merre rrugën, çupë” i Linda Kashah është një kontribut i rëndësishëm për poezinë e sotme shqipe, pikërisht sepse sjell një zë që nuk përpiqet të ngjasojë me të tjerët. Ajo i qëndron besnike një stili të vetin, të cilin e ka ndërtuar qetë, pa bujë, por me përkushtim letrar. Vlera e këtij libri qëndron në origjinalitetin emocional, që nuk bie në klishe; në pjekurinë e vargut, që nuk kërkon të impresionojë, por të depërtojë; në ndjeshmërinë moderne, që shikon botën me sy kritik, por edhe të butë dhe në artikulimin e qartë poetik, që ndërton kuptime shumëplanëshe me pak fjalë.
Në një kohë kur poezia shpesh anon drejt eksperimentit të tepruar ose ndaj retorikës së dukshme, zëri i Kashah-it ofron një kundërpeshë të domosdoshme: qetësinë, elegancën dhe përkushtimin ndaj brendësisë.
Dhe krejt në fund mund të themi se ky libër poetik nuk kërkon lexues të etur për efekt të menjëhershëm, por i fton ata që dinë të ndalen, të dëgjojnë, të lexojnë midis heshtjeve dhe pauzave. Poezitë e Linda Kashah janë si një dhomë e brendshme që hapet ngadalë, ku fjala bëhet dritë, kujtim, hije, mendim dhe ku lexuesi gjen jo vetëm poeteshën, por edhe veten. Libri “Merre veten, çupë” vjen si një dëshmi e pjekurisë krijuese të një autoreje që e ka ushqyer zërin poetik përmes përvojës jetësore, përditshmërisë arsimore dhe kontaktit të vazhdueshëm me tekstin e shkruar.
(Linda Kashah: “Merre Veten, çupë”, botoi “Lena Graphic”, Prishtinë 2024)
