Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kosovën drejt Lirisë e Pavarësisë nuk e ndali as “Kushtetuta e tenkeve” e Serbisë e 28 Marsit 1989

by

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/

PRISHTINË, 28 Mars 2024/ Para 35 viteve, në 28 Mars të vitit 1989, Serbia në Kuvendin e saj miratoi “Kushtetutën e tankeve”, që përgjakshëm, në rrethana tragjike terrori, me forcë e në mënyrë kundërkushtetuese rrënoi autonominë që kishte Kosova me Kushtetutën e vitit 1974 si element konstituiv me të drejtë vetoje i federatës, nga shpërbërja e së cilës pastaj dolën shtatë shtete.

Por, si gjithmonë, Kosova as atëherë dhe kurrë nuk u ndal në lëvizjen e luftën e shqiptarëve drejt lirisë e pavarësisë…

Kundërshtimi i fuqishëm “Kushtetutës së tankeve” serbe – rrënimit të autonomisë në Kosovë ishin demonstratat gjithëpopullore në të cilat vetëm brenda dy ditëve, në 27 e 28 Mars 1989, në shtetrrethimin e hekurt ushtarako-policor të vendosur nga Beogradi u vranë 22 shqiptarë e plagosën qindra të tjerë në Prishtinë, Mitrovicë, Zhur e Dushanovë afër Prizrenit, Podujevë, Deçan, Gjilan e në anë të tjera të Kosovës.

Demonstratat pasonin grevën e urisë të 1.300 minatorëve të Trepçës, nga 20 deri 28 Shkurt 1989, e cila ishte në mbrojtje nga sulmet e Serbisë kundër Kosovës e mëvetësisë së saj, rezistencë e fuqishme e përkrahur nga populli dhe në kërkim të lirisë, demokracisë e të drejtave të plota për shqiptarët.

Në vijimësi të kundërshtimeve të fuqishme gjithëpopullore dhe institucionale të “Kushtetutës së tankeve” serbe, në rrethana të okupimit, Kosova në vitin 1990 shpalli Deklaratën Kushtetuese për Pavaraësi në 2 Korrik e më pastaj Kuvendi miratoi në 7 Shtator Kushtetutën e Republikës së Kosovës.

Në vitin 1991, nga 26 deri në 30 Shtator u organizua edhe Referendumi ku kosovarët votuan 99,87 për qind për Kosovën shtet sovran dhe i pavarur, i cili pasohej me zgjedhjet e para pluraliste, parlamentare e presidenciale të 24 Majit 1992, kur President i parë u zgjodh Dr. Ibrahim Rugova.

Republika e Kosovës me kushtetutën e vet e institucionet demokratike të zgjedhura atëherë nuk u njoh ndërkombëtarisht, por megjithatë ishte dhe njihej si deklarim i fuqishëm i vullnetit të popullit mbi 90 përqind shumicë shqiptare, si edhe pjesëtarëve të komuniteteve pakicë.

Kosova e lirë, pas përfundimit të luftës në Qershor 1999, prej vitit 2001 deri në shpalljen e pavarësisë në 17 Shkurt 2008 ka pasur një Kornizë Kushtetuese, të miratuar nga Organizata e Kombeve të Bashkuara, e cila ishte dokument më shumë inicial kushtetues, por ka mundësuar zhvillimin e vendit nga një krijesë defakto e pavarur, ndonëse nën protektorat, në një entitet shtetëror të pavarur, edhe pse nën mbikëqyrje ndërkombëtare për një kohë.

Në 15 Qershor 2008 ka hyrë në fuqi Kushteta e Republikës së Kosovës të njohur ndërkombëtarisht, e cila në nenin 1 e përcakton “shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik, dhe i pandashëm”.

Më parë, më pak se dy maj pas shpalljes së pavarësisë, akti më i lartë juridik i shtetit ishte miratuar nga Kuvendi i Kosovës në ditën e 9 Prillit, e cila është Dita e Kushtetutës – festë shtetërore, sipas Ligjit për festat zyrtare në Republikën e Kosovës, të miratuar në Kuvend në 21 Maj 2008.

Dekretimi i këtij ligji dhe 40 ligjeve të tjera, të dala nga paketa e Propozimit Gjithpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës të Kryenegociatorit Martti Ahtisaari – Emisarit Special të OKB-së, ishte një nga zhvillimet më të rëndësishme të ditës së hyrjes në fuqi të Kushtetutës, 15 Qershorit 2008. Dekretimin e ligjeve e bëri Presidenti i atëhershëm i Republikës së Kosovës, Fatmir Sejdiu, pasi ato i dërgoi në Presidencë Kryeparlamentari në atë kohë, Jakup Krasniqi.

Deri në hyrjen në fuqi të Kushtetutës ligjet e miratuara në Kuvendin e Kosovës i ka nënshkruar Shefi i UNMIK-ut, Misionit të Organizatës së Kombëve të Bashkuara.

Në këtë vit – 2024-tën, 16 vjetori i hyrjes në fuqi të Kushtetutës së shtetit të pavarur do shënohet në kohën kur festohet 25 vjetori i lirisë, e cila nisi me Ditën e Paqes e Lirisë – 12 Qershorin e vitit 1999, kur forcat paqeruajtëse shpëtimtare të NATO-s prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës filluan të hynin në Kosovë, nga Maqedonia, e të nesërmen edhe nga Shqipëria, pas ndërhyrjes me aviacion në fushatën ajrore 78 ditëshe të goditjes së caqeve të forcave serbe që bënin masakra e spastrim etnik duke vrarë më shumë se 12 mijë shqiptarë, zhdukur mëse 6 mijë e dëbuar rreth një milion, shumicën drejt Shqipërisë…

KRIJOHET NË BOSTON SHOQATA LABËRIA ,”NDERI I KOMBIT.”

by

Në vitin 1908 ,në qytetin e Vlorës u krijua Klubi Atdhetar “Labëria”, shoqata e parë patriotike në Shqipëri, nismë e një grupi patriotësh të njohur në këtë qytet . Themelimi i Klubit Atdhetar “Labëria”, është rrjedhojë e natyrshme e aktivitetit 30 vjecar të Ismail Qemalit dhe e mjaft emrave të tjerë të shquar, të lëvizjes atdhetare të fundshekullit XIX dhe fillimit të shekullit XX. “Klubi Labëria”, vlerësohet si pararojë e krijimit të klimës së përshtatshme për shpalljen e pavarësisë kombëtare, si përfaqësuesja më e denjë e aspiratave patriotike të kohës.

Në vijim të Klubit Labëria, në vitin 1991 u krijua Shoqata Atdhetare Kulturore LABËRIA ”Nderi i Kombit”

Në Boston, lëvizja për krijimin e kësaj shoqate filloi afro 3 muaj më parë nga Znj. Rudina Bardhi. Ajo vendosi kontakte me një grup dashamirësish nga komuniteti lab në Boston dhe qytete të tjera. U krijua një grup nismëtar që mori përsipër përgatitjen dhe organizimin e kësaj dege. Në mbledhjet dhe takimet deri në orë të vona të natës nuk kishte si të mungonte pakëz nga ajo që ndizte muhabetin e pastaj vinte natyrshëm dëshira: t’ja marrim njëherë ashtu hollë –hollë.. Lindi pa e kuptuar grupi lab që na shoqeroi në vazhdim. Ishim te “Çunat e Bostonit “, një organizim i shkëlqyer shqipëtar me një aktivitet të madh,me një ambjent që nuk I mungon asgjë nga Shqipëria, as shkolla shqipe. Ata u bënë Kumbari i grupit Lab.

Grupi nismëtar dhe ai Lab u ftuan në darken e 7-8 Marsit të organizuar nga Çunat e Bostonit.Aty do të bëhej e njohur nisma për shoqatën tonë si dhe grupi lab do të performonte tri këngë.U kalua prova e parë me sukses.

Një sallë e mbushur plot, mbi 260 vetë. Në cdo tavolinë ne vendosëm nga një listë me informacionet e nevojshme dhe me ftesën për t’ju bashkuar Shoqatës Labëria. Në përfundim nga këto lista të plotësuara individualisht prej tyre u anëtarësuan mbi 60 vetë, shumë nga këta me bazë familjare.

Data 23 Mars 2024, nuk na la të merrnim frymë, erdhi shpejt. E ku tjetër mund të mblidheshim në Kuvendin e Parë, përvecse në shtëpinë e shqipëtarisë, te Çunat e Bostonit. Radhë me flamujt e Shqipërisë , Amerikës,Çunave të Bostonit, Labërisë,e të Vatrës.Harta e Shqipërisë Etnike qëndronte hijerënde. Stema e Shoqatës Labëria me simbolin e Kaonise, demi me dy degë lisi rrethuar vezullonte. Hyrja e lirë, ndarja nepër tavolina e lire.

Me shumë vonesë e filluam, por e falëm veten si hera e parë. Nuk do ta lejojmë më të ndodhë në të ardhmen..Kishim pak frikë se kemi edhe ca zakone pak si të rënda, mos na fillonin me dolli pa mbaruar procedurën.

Tre nga të zotët e shtëpisë nuk na lanë të prisnim.Eno,Arti dhe Ardi përpara flamurëve , çelën takimin. Artian Rreza me mikrofonin në dorë shpërtheu: Po ju prezantoj një zonjë. Ajo është RUDINA BARDHI. Është një pjesë e flamurit tone. Është një shqiponjë e shqipëtarisë. Ajo me grupin e saj na bëri të mundur sonte, krijimin e Shoqatës Atdhetare, Kulturore Labëria,”Nderi i Kombit”. E ftoj ate këtu përpara jush dhe dua një duartrokitje të fortë, të fortë fare ama. Ska nevojë të shkruaj une se cfare ndodhi. Edhe duartrokitjet ishin labe, jehonë që nga malet e labërisë që hahen me retë.

Rudina Bardhi u lind dhe rrit në Vlore. Babai i saj ishte nga Vlora dhe nëna nga Progonati. Është e martuar me dy fëmije.Ajo studioi në Universitetin e Tiranës për Fizikë. U zhvendos në Boston në vitin 1999..Këtu ajo vazhdoi studimet në universitete prstigjioze si Duke University and Microsoft. Punoi në institucione të rëndësishme dhe ka mbajtur pozicione të larta në fushën e teknologjisë së informacionit dhe Compliance për kompani shumë të njohura këtu në Boston.

Edhe pse ka qënë larg Shqipërisë për një kohë të gjatë, ajo kurrë nuk i ka harruar rrënjët e saj dhe dashurinë për vendin e saj, vecanerisht Labërinë. Për vite të tëra ajo ka kontribuar për të mbajtur gjallë gjuhën dhe kulturën tonë shqipëtare këtu në Boston.Kjo është Kryetarja e parë e Shoqatës Labëria ”Nderi Kombit”, Dega Boston.

Nën peshën e emocioneve e mori fjalën Rudina. Nisi me falenderimet sipas zakonit, për miqtë. Nga dega e Vatrës, kryetari Z.Mentor Maksutaj, nga Suhareka dhe disa anëtarë të tjerë të Vatrës me familjet e tyre, Z. Faton Limani , Udhëheqës i organizatës së Studentëve Shqipëtarë të Harvardit, Çunat e Bostonit, Grupin Nismëtar, ,Familjen e saj dhe të gjithë komunitetin shqipëtar, që me thirrjen e parë erdhën në këtë festë.

Qëllimi i Shoqatës Labëria –vazhdoi ajo ,është…..më shumë dëgjoheshin në mikrofon zërat e gëzuar të fëmijëve që vraponin rrotul flamujve. Nje regji origjinale perfekte. Ky është qëllimi I shoqatës sonë, janë keta fëmijë, këta të rinj e të reja dhe familjet e tyre. Ata na kërkojnë neve t’ju mësojmë atyre, gjuhën, zakonet, traditat, veshjet tradicionale, këngët e vallet tona të bukura që dhe ata t’i trashëgojnë në breza.

Prezantoi kryesinë dhe shprehu besimin se me ata ,do të bashkojë dhe udhëheqë familjet shqipëtare në aktivitete origjinale të traditës sonë. Anëtarët e ekipit të saj janë nga Vlora, Lushnja, Nivica, Progonati, Berati e Tepelena.Lebër te denjë.Secili prej tyre do të prezantohet së shpejti në faqet e shoqatës sonë në social media

Më e reja është Izabela Xhalia nga Tepelena.Studjon në Emmanuel College për Financë , në Boston. Ashtu e bukur dhe e turpëshme ajo tha se nata e sotme është shumë impresionuese. Më besuan edhe mua të bëj dicka për labërinë si koordinatore e aktiviteteve të degës. Takova këtu Profesor Limanin që është edhe shefi i Katerdrës së Gjuhës Shqipe të Harvardit. Gjuha jonë është vendosur aty si lëndë me zgjedhje vitin e kaluar. Ai me dashamirësi më sygjeroi të stujoj fort që të arrij nivelet e duhura dhe të studjoj në Harvard. Po që Fatoni është i dashuruar me këngën labe dhe ka për grupin lab një plan të afërt.Nuk po e themi tani por ju e kuptoni vetë. Pasuri e UNESCO , nuk është një shaka.

Drejtuesi për kulturën Z. Julian Balilaj ftoi dhe prezantoi grupin lab I cili këndoi disa këngë që u duartrokitën nga pjesëmarrësit.Pa vështirësi intonohen dhe I tërheq kënga Merqezin,Haxhiun,Dritanin,Neviolin,Turin. Edhe iso ja doli këtë radhë.

Me pas, muzikë, këngë e valle. Lapçen nuk ka nevojë ta përmend se ajo të zgjon vetë. Vazhduam të shijonim ushqimet e përgatitura për këtë darkë. Për ne kishin menduar Çunat e Bostonit, JB Rock and the Wall, Art Painting, Boxford Pizza, Home Town Pizza etj.

Me duartokitje dhe me telefona në duar për foto dhe video u prit Ai, Kurbani kësaj ceremonie. Zakonet e donin aty ku mblidhet labëria. Ferma Laberia kishte menduar për këtë..Dy lebër me kostumet tradicionale e sollën nëparadë dhe bënë prerjen simbolike. Këta njerez ska nevojë t’i pyesësh se nga jane. Kurbani flet vetë, erë Labërie, një natë Shqipërie.

Na ndihmoi ligji për lokalin që duhej të mbyllej mbas mesnate në orën e caktuar se, ndryshe sabahu aty do të na zinte. Aty ne do të mblidhemi cdo herë ,për të bërë gjëra të mira , për të sjellë fëmijet në shkollën shqipe e për të shijuar një darkë “në Shqiperi”, pa paguar avion.Do të jemi bashkë gjithmonë, nuk keni nevojë t’ju dërgojmë ftesa , ejani dhe… Vllazëri të Pandarë, apo jo “Cunat e Bostonit? I madhi Noli e ka ditur mirë: Kur lëngon Shqipëria, zgjohet Labëria..

Boston MA, 23 Shkurt 2024

Teksti dhe fotot Subi Çako.

PROFILI I NAUM PRIFTIT NË LETËRSINË SHQIPE PËR FËMIJË E TË RINJ

by

Profesor Kastriot Gjika

Universiteti i Tiranës/

Përkujtimi e nderimi i shkrimtarëve e personaliteteve të letrave shqipe siç është rasti i Naum Priftit është njëherazi edhe një mundësi e mirë dhe e volitshme për rivlerësimin dhe ridimensionimin e trashëgimisë së tij letrare. Përgëzoj për këtë arsye organizatorët e kësaj veprimtarie dhe i falenderoj që më ftuan të sjell dhe unë kontributin tim modest. Përzgjedhja e kësaj teme erdhi, së paku, nga dy shtysa të vetëdijshme: së pari, nga shkaku i interesimeve të mia personale në studimin e Letërsisë për Fëmijë e të Rinj e së dyti, nga shkaku se shpesh, kur flasim e përkujtojmë një shkrimtar të përmasave si ato të Naum Priftit, kontributet e tij në letërsinë për fëmijë në përgjithësi i nënçmojmë e i minimizojmë, duke ia nënrenditur vlerat e tij në këtë fushë vlerave e dimensioneve të tij në letërsinë e përgjithshme. Kjo është një problematikë që haset ngado në studimet tona letrare.

Kur flasim për Naum Priftin si shkrimtar për fëmijë, gjëja e parë që mund të theksojmë është angazhimi i tij si krijues në disa zhanre e lloje letrare. Ai la vepra të spikatura në tregimtarinë për fëmijë, në novelistikë, në dramaturgji, në përrallën për fëmijë etj.

Naum Prifti erdhi në tregimtarinë për fëmijë me reputacionin e një zëri origjinal e të spikatur në tregimtarinë për të rritur. Ai u bë shpejt një mjeshtër edhe në letërsinë për fëmijë, përfaqësues i dinjitetshëm i saj. Vëllimi i parë i tij në prozën e shkurtër “Legjenda dhe rrëfime për Skënderbeun” (1979) qe me krijime të mbështetura te folklori shqiptar. Më tej, autori botoi dy përmbledhje me tregime. “Erë mali, erë fushe” (1985) është një kthim emocional në fëmijërinë e shkrimtarit Naum Prifti – një pjesë e tregimeve fokusohen te Lufta Antifashiste dhe te pjesëmarrja e fëmijëve dhe të vegjëlve në këtë epope historike. Një vit më pas vëllimi “Si ylber që vezullon” i kushtohet një grupmoshe më të re.

Kthimi dhe referenca te vetvetja, duke e konsideruar atë si fokus të rrëfimit, i ka dhënë veprës së tij tregimtare besueshmëri e intimitet. Duke ndjekur një praktikë të sprovuar në letërsinë për fëmijë, Naum Prifti ndërton një strukturë të thjeshtëzuar të tregimit. Rrëfimi në vetën e parë e bën personazhin një pjesëmarrës aktiv të ngjarjeve dhe jo thjesht një kundrues të jashtëm e të paanshëm të tyre. Personazhi rrëfimtar kalon nga njëri tregim në tjetrin, në disa prej tyre, duke bërë që vëllimi me tregime të konceptohet edhe si një vepër e unifikuar. Përmbledhja na shpërfaq një larmi tipash e karakteresh. Duket qartë që tregimtari kërkon t’iu ikë shablloneve letrarë, në kërkim të tipave e karaktereve unike. Prozat tregimtare të Naum Priftit shquajnë edhe për një tis të hollë humori që i vesh ato, zaten si krejt veprën e tij. Shkrimtari eksploron duke depërtuar në botën e brendëshme, në mendimet dhe ndjenjat e fëmijëve dhe adoleshentëve. Për një, ndër vlerat që kritika e kohës i njohu vëllimit “Erë mali, erë fushe” është ajo e zgjerimit të tematikës së tregimit për fëmijë.

Përmbledhja me tregime “Si Ylber që vezullon” (1986) duket se synon një grupmoshë pak më të vogël, shkollarë më të vegjël. Aty shkrimtari kërkon të eksplorojë letrarisht ndryshimin e hovshëm psikologjik të moshës më të njomë. N. Prifti ka ditur që në mënyrë shumë inteligjente ta nënvizojë idenë se sado më të zhvilluar të jenë brezat e sotëm, ata janë fëmijë e mendojnë, ndiejnë e përjetojnë si fëmijë. Trajtimi letrar i veçorive të fëmijëve, në fakt e adreson librin edhe te të rriturit, te prindërit dhe edukatorët etj. Temat e trajtuara në tregimet e këtij vëllimi janë tema të ditës. Situatat e treguara janë të përshkuara përherë nga humori. Naum Prifti tregimtar ka stil origjinal, ka profilin e tij vetjak si tregimtar, e njeh mirë veçantinë e tregimit si lloj letrar.

Titulli që e bëri të njohur Naum Priftin në letërsinë për fëmijë është novela “Cikua dhe Beni”. “Cikua dhe Beni” (1964, ribotuar në 1976) është një novelë që i vendos ngjarjet e bëmat e dy heronjve të saj të vegjël në vitet e Luftës Çlirimtare. Me një tis lirizmi e humori rrëfehen ngjarje të verës së vitit 1944. Heronjtë e saj, Cikua 11 vjeç e shoku i tij i ngushtë, Beni 9-vjeçar, jetojnë në një fshat të Kolonjës. Pranë tij, në Ersekë, janë vendosur gjermanët, ndërsa në anën tjetër të fshatit, në male, janë partizanët. Në fshat pllakosin herë njëra palë e herë tjetra. Cikoja, i frymëzuar nga model i një partizani që qëndroi burrërisht ndaj torturave deri në pushkatimin e tij nga armiqtë, i qëndron dhe ai rrahjeve, rrëmbimit të mushqerrës së tij të dashur, Laureshës, etj . Tregimet kanë trajtë aventurore, sepse si e tillë është trajtuar edhe qëndrimi i Cikos dhe i Benit te partizanët në mal. Pas dy ditësh qëndrimin aty, edhe pse s’i pranuan për shkak të moshës, u larguan të lumtur se kishin ç’tu rrëfenin bashkëmoshatarëve të tyre në fshat. Tematika e librit, edhe pse shumë u vlerësua në kohën kur u botua, nuk është pika më e fortë e kësaj novele. Niveli artistik i rrëfimit letrar është merita më e madhe e librit. Autori e njeh më së miri psikologjinë e fshatit, psikologjinë e fëmijëve në fshat dhe psikologjinë e familjes fshatare. Novela pretendon të jetë realiste, por ajo nuk është e çliruar nga njëfarë romanticizmi që buron nga nostalgjia për fshatin e jetesën në të, që në rastin e Naum Priftit, lidhet me përvoja e përjetime personale. Gjuha e veprës është gjithashtu mjaft tërheqëse dhe karakterizuese për ligjërimin e personazheve, si të atyre fëmijë, ashtu edhe të të rriturve.

Personazhi i Cikos është i ndërtuar bukur, me vërtetësi dhe duket që si i tillë ai është ushqyer sa nga prototipa të letërsisë botërore për fëmijë (ai është harakat dhe çapkën si ndonjë Tom Sojer apo Hakëlberri Fin), aq edhe nga vetë jeta vendore dhe letërsia shqiptare për fëmijë. Jo rastësisht ky personazh dhe dyshja e tij me Benin të kujtojnë personazhin fëmijë të Mitrush Kutelit, Çilin.

E ngjashme me novelën e sipërpërmendur është edhe drama për fëmijë “Zani partizani” (1981). E ngjashme jo vetëm për nga tematika, ajo e pjesëmarrjes së të vegjëlve në luftën partizane, por edhe nga fakti që edhe këtu në qendër janë dy djem të vegjël, Zani dhe Fatosi, që duan dhe përpiqen të bashkohen me partizanët. Fabula është e thjeshtë. Gjuha dramatike është e karakterizuar nga një dialog i shkathët, personazhet janë të individualizuar e të karakterizuar bukur. Kjo dramë u vlerësua si një nga më të sukseshmet për kohën e vet.

Është intersant qëndrimi që vetë Naum Prifti ka mbajtur ndaj letërsisë për fëmijë. Në një intervistë të tij në gazetën “Shqip”, më 2 shtator 2006, Naum Prifti pohon se “disa kohë iu shmanga letërsisë serioze, duke u marrë me letërsinë për fëmijë. […] unë letërsinë për fëmijë e përdora në atë kohë si alibi. Pasi shkruaja gjëra të tjera, të cilat nuk mund t’i botoja, i mbaja në sirtar dhe botoja vetëm letërsi për fëmijë”.

Në një kumtesë të tij, mbajtur në Simpoziumin e parë të letërsisë për fëmijë (27-28 maj 1974), Naum Prifti shprehte gjithashtu disa konsiderata që na interesojnë në lidhje me përrallën për fëmijë. Sipas mendimit të tij të shprehur në këtë kumtesë, përralla e kultivuar duhet të ketë edhe karakter njohës. Tek ajo duhet të gërshetohet harmonikisht fantazia me të vërtetën shkencore, ku mjediset dhe situatat duhet të jenë të ngjashme me ato që njohin dhe jetojnë fëmijët.

Kur në përrallë përmendet televizori, automobili, telefoni etj, kjo duhet bërë që të vijë natyrshëm ideja e bashkëkohësisë. Ai mbronte idenë se nuk është shkelje e botës së fantazisë përmendja në përrallë e vendeve dhe sendeve të njohura për fëmijët, si kinema “Partizani”, karamele “Fatosi”, bar kafe “Rozafa” etj. Në përrallën e kultivuar, sipas autorit, duhet që krahas idesë së shëndoshë dhe moralit pozitiv, të gërshetohet edhe karakteri njohës, edhe karakteri shkencor. Të gjitha këto të jepen me fantazi dhe natyrshmëri, mundësisht me një dozë të mirë humori. Saktësisht këto parime shkrimtari Naum Prifti i ndoqi e i zbatoi edhe në veprimtarinë e vet krijuese dhe konkretisht në përrallat që iu dedikoi fëmijëve.

Përmbledhja “Përralla për një muaj” (1989) përmban tridhjetë përralla, nga një për çdo natë, përgjatë një muaji të tërë. Krijimet e tij në këtë zhanër lexohen me endje, janë shkruar bukur e me doza të humorit të shëndetshëm. Lexuesi i moshës së vogël ka rastin të lexojë krijime me ide e mesazhe pozitive. Kështu, fjala vjen, përralla “Cinxëri këngëtar”, me të cilën hapet vëllimi, evokon një situatë nga fabula e njohur e La Fontenit “Gjinkalla e milingona”. Akuzës së Karkalecit se Cinxëri është treguar dembel dhe s’ka punuar gjatë verës, ai vetë i përgjigjet se në fakt, ka punuar fort e është lodhur shumë duke u përgatitur për koncertin e tij, se edhe kënga e të kënduarit është një punë e vështirë që jo kushdo e bën. Kësisoj ai e zgjeron horizontin e fëmijëve edhe me punën artistike dhe estetike, përtej asaj fizike. Përralla “Keri te dentisti” përçon edhe mësimin për kujdesin dhe higjienën e gojës e të dhëmbëve qysh në moshën e vogël. Shembull i bukur i gërshetimit harmonik të fantazisë me shkencën e faktet shekncore është përralla e mirënjohur “Pika e ujit”. Aventurat e personazhit kryesor, Pikës së ujit, në rrugëtimin e saj prej një shpelle të malit Tomorr deri në det e pastaj në qiell e përsëri në tokë, tek e ëma, në fakt janë një ilustrim i qarkullimit të ujit në natyrë. Disa nga përrallat e këtij vëllimi nisin me një situatë reale jetësore e pastaj kjo gërshetohet me një rrafsh fantastik. Kështu, p.sh., përralla “Karkaleci me paterica” nis me një vajzë, Luljetën, që niset t’i çojë bukë të vëllait, Ardit, që punonte me autokombajnë. Teksa ai ha drekën, Luljeta, merr në dorë një karkalec të çalë dhe një brumbull. Bashkëbisedimi i këtyre na çon në nivelin fantastik të përrallës.

Është veçuar si vlerë e stilit përralltar të Naum Priftit kujdesi që ai tregon për onomastikën, për emërtesat e personazheve, çka të kujton disi lojën koniciane me emrat e personazheve. Naum Prifti i formon emrat e përveçëm të personazheve me ndihmën e emrave karakterizues të përgjithshëm të kafshëve, të objekteve, të insekteve etj si Lec Karkaleci, Cin Cinxëri, Mili Milingona, Staf Koku, Strep Koku, Dip Koku, mushkonja Ana Fel, Elefandi Andi, Andre Seni (nga emri i shkrimtarit Andersen), Foka Oka, delfin Dolfi etj.

Në vazhdën e kësaj lloj krijimtarie, Naum Prifti i dha lexuesit të moshës së vogël edhe përmbledhjen “Legjenda dhe rrëfime për Skënderbeun” (1979). Në thelb ato janë rrëfime të ritreguara, të rikrijuara, duke u nisur nga një rrëfim popullor, nga një fragment balade, nga disa vargje të një kënge popullore. Përmbledhja përfshin 19 rrëfime. Të gjitha kanë në qendër të tyre Gjergj Kastriotin dhe epokën e lavdishme skënderbejane. Vëllimi ka karakter njohës, duke hedhur dritë mbi historinë dhe gojëdhënat për Skënderbeun dhe bashkëluftëtarë e bashkëkohës të tij, për betejat më të rëndësishme që ai drejtoi, për gjeografinë historike të Arbërisë etj. Libri pati edhe vlera të qenësishme edukative, sa kohë që frymëzonte e edukonte ndjenja krenarie e atdhedashurie, evokohet besa e mbajtja e fjalës së dhënë etj. Rrëfimet kanë një mbështetje aktive të fuqishme në folklor.

E së fundi, nuk mund të mos e përmendim edhe angazhimin e Naum Priftit edhe në diskutimet letrare të kohës që kanë në qendër problematikat e zhvillimit të letërsisë shqipe për fëmijë. Po sjell këtu veç disa nga artikujt që ia shkroi e botoi në vitet ’70, më së shumti si dëshmi e këtij angazhimi:

Prifti Naum – Dramaturgji për të vegjël – Drita, 15 nëntor 1970

Prifti Naum – Dramaturgjia për fëmijë ka nevojë për heronj frymëzonjës me ideale komuniste – Mësuesi, 20 Janar 1971

Prifti Naum – Çështje të brendisë socialiste në krijimet për fëmijë – Drita 24 mars 1974

Prifti Naum – Disa probleme të letërsisë për fëmijë – Zëri i popullit, 15 dhjetor 1974

Prifti Naum – Për zhvillimin e mëtejshëm të përrallës sonë – Nëntori 6, 1977

Po të shtojmë edhe përkthimet mjeshtrore prej tij të disa prej kryeveprave të letërsisë botërore për fëmijë, plotësohet në 360 gradë vendi i këtij shkrimtari të shquar në letërsinë shqiptare për fëmijë.

Si të mësuarit e një gjuhe ndryshon trurin tuaj

by

Përgatiti Rafael Floqi/

Zgjedhja e një gjuhe të re – në çdo moshë – krijon shtigje të reja që mund t’ju bëjnë gjithashtu një person më të mirë dhe madje mund t’ju ndihmojnë në shmangien e demencës. Nëse keni mësuar ndonjëherë një gjuhë të re – ose keni provuar – ju e dini se sa e vështirë mund të jetë. Gjuhët amtare duken pothuajse të ndërtuara. Ne i thithim ato natyrshëm kur jemi shumë të rinj. Por të mësuarit e një gjuhe të re, veçanërisht pas fëmijërisë së hershme, mund të jetë një detyrë e madhe, e ngarkuar me lista të gjata fjalorësh dhe fjalë për të mësuar përmendësh, raste komplekse dhe kohë të mundimshme për t’u zotëruar.

Sigurisht që ia vlen përpjekja. Natyrisht në botën e sotme të ndërlidhur, mësimi i një gjuhe të re mund të ndryshojë jetën tuaj. Me siguri do të ndryshojë trurin tuaj.

Rrugët alternative

Të mësuarit e çdo gjëje ndryshon trurin tuaj, natyrisht, të paktën ca. Por mësimi i një gjuhe e bën atë me shpejtësi të lartë. John Grundy, një neuroshkencëtar në Universitetin Shtetëror të Iowa-s, i specializuar në dygjuhësinë dhe trurin, shpjegon se mësimi i një gjuhe të re shkakton neuroplasticitet të gjerë në tru. Me fjalë të tjera, kur mësoni një gjuhë të re, truri juaj riorganizohet, krijohen lidhje të reja dhe formohen shtigje të reja.

Grundy dhe ekipi i tij kanë zhvilluar diçka të quajtur modeli dygjuhësor anterior në posterior dhe zhvendosjes nënkortikale. Kjo është një kafkë, kështu që e quajnë shkurt BAPSS. Modeli BAPSS tregon se në fazat e hershme të mësimit të një gjuhe të re, pjesa më e madhe e veprimit zhvillohet në lobet ballore, në pjesën e përparme ose të përparme të trurit. Por ndërsa flisni më rrjedhshëm në gjuhën tuaj të re, procesi zhvendoset në pjesë të trurit që kanë të bëjnë me atë që Grundy e quan “përpunim më automatik motorik dhe informacion automatik shqisor”. Kjo është pika ku vëreni me kënaqësi se sapo keni lexuar një frazë ose i jeni përgjigjur një pyetjeje në gjuhën tuaj të re pa pasur nevojë të përktheni me vetëdije.

Ky ndryshim është i rëndësishëm sepse përfshin krijimin e rrugëve të reja nervore. Dhe këto rrugë shtesë mund të jenë të dobishme. Grundy ofron një analogji të dobishme: Imagjinoni që gjithmonë merrni të njëjtën rrugë për në punë. Pastaj një ditë, rruga po lahet. Tani Cfare? Nëse do të ndryshonit rrugën tuaj gjatë viteve, do të kishit opsione tashmë në mendje. Ju mund të hipni në një rrugë tjetër dhe ndoshta të arrini në tryezën tuaj përpara se shefi juaj të vinte re se jeni vonë. “Është në të vërtetë vetëm një rimodelim i trurit që e lejon atë të bëhet më efikas”, thotë Grundy.

Por sa shkon një rrugë të gjatë

Një studim i vitit 2012 nga Johan Mårtensson dhe kolegët e tij zbuloi se ky rimodelim mund të jetë i rëndësishëm. Pas tre muajsh studimi intensiv të gjuhës, rekrutët në Akademinë e Përkthyesve të Forcave të Armatosura Suedeze patën rritje të trashësisë kortikale në zonat që lidhen me përpunimin e gjuhës, ndërsa një grup kontrolli, i cili studionte lëndë të vështira si mjekësia dhe shkenca njohëse, por pa gjuhë të reja, nuk kishte asnjë ndryshim.

Studimi i gjuhës nuk duhet të jetë aq intensiv për të pasur një efekt. Ashley Chung-Fat-Yim është një studiuese pas doktoraturës në Universitetin Northwestern, duke punuar në ndryshimet neurologjike midis njëgjuhëshve dhe dygjuhëshve. Ajo kujton një studim të bërë kur punonte nën Ellen Bialystok, një studiuese e njohur në këtë fushë. Një grup studentësh po ndiqnin një orë universiteti në spanjisht. Pas vetëm gjashtë muajsh të një kursi rutinë në gjuhën spanjolle në nivel kolegji, ata zbuluan se aktiviteti nervor ishte rritur në krahasim me studentët që nuk merrnin një kurs gjuhësor.

Një person më i mirë?

Këto ndryshime nuk ndihmojnë vetëm me funksionet gjuhësore. Chung-Fat-Yim thotë se ato ndikojnë në të gjithë pjesën e përpunimit ekzekutiv të trurit, atë që ajo e quan qendra e kontrollit ose CEO e trurit. “Ky është pikërisht rajoni i kontrollit ekzekutiv që përdorin dygjuhëshit për të menaxhuar konkurrencën midis gjuhëve. Ata e përdorin atë zonë për kontrollin e gjuhës, por edhe për qëllime të tjera jogjuhësore”, thotë ajo. Këto qëllime jogjuhësore përfshijnë gjëra të tilla si aftësia për të planifikuar sjelljet e ardhshme, për të monitoruar dhe ndryshuar sjelljen sipas nevojës dhe për të kaluar ndërmjet detyrave.

Të qenit dygjuhësh mund t’ju bëjë gjithashtu një person më të këndshëm. Ka, thotë Chung-Fat-Yim, një lidhje midis dygjuhësisë dhe një teorie të mendjes – aftësisë për t’i atribuar gjendjet mendore njerëzve të tjerë. Fëmijët dygjuhësh duhet të dinë se, të themi, folësi A mund t’i kuptojë të dyja gjuhët, por folësi B mund të kuptojë vetëm njërën. Personi dygjuhësh duhet të ketë “një vetëdije se njerëz të ndryshëm mund të kenë gjendje të ndryshme mendore për të njëjtën ngjarje”, thotë ajo. Autorët e një studimi të vitit 2016 mbi teorinë e mendjes dhe ndjeshmërinë tek dygjuhëshit mendojnë se ka të ngjarë që dygjuhëshit të zhvillojnë gjithashtu ndjeshmëri më të madhe.

Siguroni, Siguroni

Të kesh një gjuhë të dytë mund të ndihmojë gjithashtu për të parandaluar – ose të paktën vonuar – rënien njohjes. “Ekziston një gjetje e qëndrueshme që dygjuhëshit janë në gjendje të shmangin simptomat e demencës për rreth katër deri në gjashtë vjet në krahasim me njëgjuhëshit”, thotë Grundy. Dhe kjo është mjaft mbresëlënëse duke marrë parasysh medikamentet më të mira që kemi mund të shtyjnë simptomat për vetëm rreth një vit apo më shumë.

Nëse po mendoni se është shumë keq, ti ndoshta e ke gabim. Shpesh mendojmë se vetëm fëmijët mund të mësojnë gjuhët me lehtësi. Është e vërtetë që fëmijët e vegjël mësojnë më shpejt çfarëdo gjuhe që janë të ekspozuar. Por kur bëhet fjalë për të shtuar një gjuhë të re, të rriturit nuk janë aq në disavantazh sa mund të mendoni. Chung-Fat-Yim thotë se nuk është aq shumë mosha në të cilën mësoni një gjuhë të re sesa mënyra se si e mësoni atë. Nëse praktikoni shumë dhe zhyteni në gjuhë, mund t’i shihni përfitimet në çdo moshë, veçanërisht kur rriteni.

Fotoreportazh nga promovimi i librit të Prof.dr.Nusret Pllana

by

Prof.dr.Nusret Pllana:” Obelisk në nderim të 1432 fëmijëve të vrarë gjatë luftës në Kosovë”

“Autori i këtij libri ka qenë edhe vetë aktor në Luftën Çlirimtare, madje në një dimension dhe rol jashtëzakonisht të rëndësishëm të saj, të cilat kulmuan me çlirimin e Kosovës. Pikërisht për këtë fakt, pra për faktin e autorit-protagonist, ky libër mund të themi se nuk është i zakonshëm, duke qenë se bartë me vete edhe gjendjen emocionale, empatinë psikologjike e shpirtërore, tundimin dhe ndërgjegjen e tij”, tha ndër të tjera, Dr.Sali Sefa.

Cyrih, 23 mars

E shtuna e 23 marsit në Cyrih të Zvicrës ishte ditë shiu e me fjolla të buta bore, por, për bashkatdhetarët tanë nuk ishte pengesë, që të mos shkojnë me nderu punën e madhe të Prof.Pllanës. As agjërimi nuk i pengoi edhe pse disa agjërues duke ardhur në promovim kanë bërë iftarin. Mërgata shqiptare ishte e shpërndarë nëpër disa aktivitete, që ishim të njoftuar dhe që kishim edhe ftesa, jo se nuk ishin të rëndësishme ato, kur e dijmë se organizohen nga mërgimtarët tanë, por vendosëm të shkëpusim kohë jete në një ngjarje tjetër, në një ngjarje që do të mbetet e gravuar brez pas brezi. Ngjarje e mbështjellur me shumë emocione dhimbjeje dhe në fund krenarie. Nga katër anët e Zvicrës, ishin drejtuar bashkatdhetarë për në Cyrih, veprimtarë të dëshmuar të kauzës sonë kombëtare, për ta takuar Prof.dr.Nusret Pllanën dhe për ta dëgjuar kur flet me zërin e tij të dashur për të gjithë. Ditë më parë për këtë ngjarje u njoftuam edhe përmes disa mediave, se do të organizohet promovim libri nën patronatin e shefit të misionit konsular në Konsulatën e Republikës së Kosovës në Cyrih, z. Vigan Berisha edhe ate nga ora 20.00 në Konsulatën e Republikës së Kosovës, në shenjë kujtimi të 25-vjetorit të intervenimit të NATO-s në Kosovë, manifestim i vetëm në Zvicër dhe në shenjë respekti e falënderimi për Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-s, do të promovohet libri i Prof.dr. Nusret Pllanës, „INTERVENIMI I NATO-S NË KOSOVË“,“NATO intervention in Kosova” dhe filmi dokumentar „Gjenocidi serb mbi shqiptarët 1844-1999“ të autorëve Nusret Pllana dhe Esat Shala dhe libri i xhepit të autorëve Nuret Pllana dhe Agim Aliçkaj, Vergiss Niemals-Mos harro kurrë! Para se të përshkruaj përmes pak fjalëve ecurinë e promovimit, nuk mundem ta anashkaloj edhe realitetin tjetër, se është shefi i misionit konsular në Konsulatën e Republikës së Kosovës në Cyrih, z. Vigan Berisha, që prej ditës së parë ka filluar të punojë pa u ndalur, orë pas ore, ditë pas dite në mesin e komunitetit tonë, por edhe duke pritur veprimtarë e bashkatdhetarë të shumtë në konsulatën e Kosovës në Cyrih. Kjo është për të vlerësuar lart dhe në fakt po vlerësohet. Sepse me të gjithë veprimtarët që e kanë vizituar është bërë publike dhe ka dëgjuar hallet e dëshirat e tyre drejtpërdrejt. Një punë shumë e madhe dhe e veçantë. Z.Berisha, ka takuar e po takon edhe diplomatë të huaj që jetojnë në Zvicër. Krejt ajo çka dua të them është, se i gjithë stafi i tij, duke u nisur nga Konsulja, zonja Arieta Gallapeni, zv. Avni Zejnullahu, Driton Tahiri, Betim Qorraj, shpesh ju bie që nga e hëna në të hëne të jenë në punë. Respekte për të gjithë. E shtuna e diela, si zakonisht nëpër gjithë diasporën ka aktivitete të mërgatës sonë, por Cyrihu është qendër thuajse e manifestimeve dhe në ato takime konsulata mer ftesa të shumta për ti nderuar.

Kështu ndodhi edhe këtë të shtune. Para konsulatës valonte flamuri i shtetit të Kosovës dhe shumë prej bashkatdhetarëve bënin edhe foto kujtimi në një datë të rëndësishme.

Shpesh përmendej, se nëpër promovime librash nuk ka të interesuar sa do të duhej, por kësaj here, njëra nga sallat modeste e konsulatës ishte përplot e përplot. Në koridor ishin librat e Profesor Pllanës, ato që kishte mundur ti sillte dhe shumë prej veprimtarëve bënin foto para fillimit të promovimit. Ashtu edhe siç ishte paralajmëruar në ballë të konakur të kësaj ngjarjeje ishte, Z.Vigan Berisha, shef i konsulatës së Kosovës në Cyrih, znj.Arieta Gallapeni, konsule, z.Sali Sefa ish konsul dhe Prof.dr.Nusret Pllana. Të pranishëm ishin edhe Dr. Sali Sefa , PhD.Dashnim Hebibi, Prof.Dr. Fadil Çitaku, z.Riza Demaj, Esat Halilaj, Shefqet Cakolli, Qemal Musliu, Rafet Ademi, Agron Hoti, Florim Useini, Visar Robelli, Agim Pepaj, e shumë të tjerë.

Hapjen e promovimit e bëri z.Vigan Berisha, shef i konsulatës së Republikës së Kosovës, duke e përshëndetur përzemërsisht musafirin, veprimtarin, ish luftëtarin, ish të burgosurin, gazetarin, shkrimtarin, publicistin, profesorin universitar, Prof.dr.Nusret Pllana. Ai pasi përshëndeti musafirin dhe të pranishmit ndër të tjera tha: “Më kujtohet sikur sot edhe pse isha shumë i ri në ate kohë, zëri i Profesor Pllanës: “Ju flet Kosova e lirë! Ishte zëri fitues, zëri i shpresës, zëri më i ëmbël I fitores, se Kosova jonë është e lirë. Të dashur bashkëkombas, kujtojmë e do ti kujtojmë për jetë dëshmorët, invalidët e luftës dhe veteranët si dhe të gjithë veprimtarët kudo që janë edhe juve mërgatë e nderuar, sepse të mos ishim të gjithë bashkë dhe me ndihmën e SHBA-së dhe NATO-s, do të ishte shumë më e vështirë liria.

Profesor Nusret Pllana, hiq më pak se për 24 vjet ka angazhim maksimal, për t’ ia dëshmuar botës përparimtare e demokratike gjenocidin mbi shqiptarët. Nusret Pllana, është në mesin tonë në një natë të veçantë në shenjë kujtimi të 25-vjetorit të intervenimit të NATO-s në Kosovë dhe në shenjë respekti e falënderimi për Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-s. Natyrisht se dua të them edhe shumë fjalë, por duke e ditur, se të gjithë dëshironi të thoni ndoj fjalë, fjalën menjëherë ia kaloi mikut tonë, ish konsulit të Repubikës së Kosovës në Cyrih, Dr.Sali Sefa. Dr.Sali Sefa me të marën fjalën tha:

“Të nderuar te pranishëm! Në fillim desha me pak fjalë ta përshkruaj një idealist, pjesëmarrës direkt i pranverës studentore e gjithëpopullore të vitit 1981, ish i burgosur politik në momentet më të vështira te kohës, një pjestarë i ushtrisë së Lavdishme Çlirimtare të Kosovës, zëdhenës për informim dhe folësi kryesor i Radio stacionit: “Ju flet Kosova e lirë!” Fjala është për autorin e disa librave të botuara, autorin e disa filmave dokumentar të luftës, iniciatorin e ngritjes së një mauzoleu për 1432 fëmi të vrarë, autorin për grumbullimin e fakteve të krimeve e masakrave mbi popullatën civile në Kosovë te kryera nga ushtria dhe paramilitarët serb para dhe gjatë luftës, në mënyrë që të ndihmoj në pregaditjen e një Aktakuze Serbisë, për gjenocidin e kryer mbi Shqiptarët në Kosovë. Sot, këtu me në bashkë është profesori i nderuar i UP z. Nusret Pllana që e përshëndesim! Sot, jam këtu me ju për te thënë opinionet e mia në promovimin e një vepre të jashtzakonshme, poashtu të një autori të jashtzakonshëm! Intervenimi i NATO-s në Kosovë është një kapitull i lavdishëm historie të kombit tonë, ngjarje të cilat i kemi përjetuar të gjithë ne, të cilat, deshëm apo nuk deshëm, kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në profilin tonë psikologjik e njerëzorë! Për më tepër kur dijmë se autori Pllana është i njohur me botime rrënqethëse dokumentare ,faktografike e fotografike, që pasqyrojnë, masakrat shekullore që Serbia fashiste ka bërë ndaj shqiptarëve. Autori, me një stil mbresëlënës, fillon me përshkrimin dhe ndërtimin e një konteksti shumë të gjerë, krejt në funksion të asaj teme bosht i këtij studimi, e që është intervenimi i NATO-s në Kosovë për 73 ditë rresht! Shikuar nga prizmi i një vlerësuesi objektiv, rëndësia e këtij libri që po e promovojmë sot del të jetë i jashtëzakonshëm siç e tham në fillim, për shumë arsye se: Autori i këtij libri ka qenë edhe vetë aktor në Luftën Çlirimtare, madje në një dimension dhe rol jashtëzakonisht të rëndësishëm të saj, të cilat kulmuan me çlirimin e Kosovës. Pikërisht për këtë fakt, pra për faktin e autorit-protagonist, ky libër mund të themi se nuk është i zakonshëm, duke qenë se bartë me vete edhe gjendjen emocionale, empatinë psikologjike e shpirtërore, tundimin dhe ndërgjegjen e tij.

Ky është privilegj për autorin -protagonist por, një privilegj i tillë sikur është rasti i Nusret Pllanës, bash këtu te ky privilegj shpeshherë qëndron edhe rreziku që, autorin mund përcjell e të rrëshqasë në ndonjë subjektivizëm, megjithate duke e njohur përmasën tragjike të rrugëtimit tonë historik, duke e ditur së vet autori është deshmitar i gjallë që me kamerën e tij dhe të Martin Çunit faktuan skemat më te tmerrshme të kryer nga regjimi serb në popullatën civiele, fëmijë gra e pleqë ruajti subjektin, është i mirëkuptueshëm dhe nuk e zbehë vlerën autentike të këtij studimi. Për në fund i nderuar Prof. Nusret Pllana, promovimi i librit tuaj në këtë objekt në shtetin Helvetik e që është pronë e shtetit të Republikës së Kosovës është nderë i dyanshëm”. Pas z.Sali Sefa, fjala iu dha, PhD.Dashnim Hebibi i cili përmes disa fjalëve foli për 24 marsin, librat e profesorit dhe për punën e shenjtë siç theksoi ai të Prof.dr.Nusret Pllanës. Po shkëpusim disa fjalë të z.Hebibi: “

„Është bërë një studim cilësor, që edhe profesor, Pllana mbrojti tezën e doktoraturës me këtë temë që e ka titull libri. Lirisht mundem t`ju them edhe ate me shumë fakte, se Profesor Pllana ka lënë një studim të veçant jo vetëm për gjenerat e gjenerata të kombit tonë por edhe për botën demokratike, ku padyshim do të përdoren referenca për të ardhmen. 24 marsi është ditë e shpëtimit kombëtar për popullin shqiptar të Kosovës, por edhe si shkëndijë për vendosjen e paqes dhe stabilitetit në rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe më gjerë. Titull i libri që po e promovojmë sonte“ INTERVENIMI I NATO-S NË KOSOVË“, është shkruar në vitin 2010 me redaktor: Prof.dr.Emin KABASHI, Redaktor gjuhësor Prof. Sanije KELMENDI dhe Recensues Prof.dr.Hajredin KUÇI si dhe Prof.dr.Etem AZIRI.Profesor Pllana në faqen 5 apo fjalën e parë të librit shkruan: “ Të gjithë Dëshmorëve të Kombit, që ranë për lirinë tonë, që hapen proceset e mëdha historike për zgjidhjen e çështjes shqiptare, që mundësuan krijimin e kombit modern shqiptar, ua kushtoj këtë vepër! Studimi “Intervenimi i NATO-s në Kosovë” merret me një luftë të mirëfilltë, të cilën e ka filluar dhe e ka zhvilluar Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Në mars të vitit 1999, i erdhi në ndihmë Aleanca e Atlantikut të Veriut me ndërhyrjet ajrore. Shqyrtimi i materialeve ka filluar që nga konferencat ndërkombëtare për çështjen shqiptare, që nga Kongresi i Berlinit, i cili copëtoi tokat shqiptare, deri te Konferenca e Rambujesë, që ishte konferenca e parë ndërkombëtare për Kosovën, në të cilën filloi të zgjidhet problemi i Kosovës, në historinë njëshekullore të pushtimit të saj. Me këtë ndërhyrje NATO-ja po fillonte një mision të ri në kuadër të ekzistencës së vet pesëdhjetëvjeçare, duke krijuar një moral të ri botëror, në të cilin diktaturat fashiste luftohen edhe me armë. Prof.Pllana një jetë ia kushtoi çështjes kombëtare ku ka lënë gjurmë të pashlyera për gjenerat e gjenerate që do të vijnë.

Libri është i ndarë në 6 kapituj me 401 faqe, me mbi 60 burime nga literature kryesore si dhe me literature ndihmëse 44, pastaj me burime të tjera 22. Puna jote me fakte, do ti shërbej gjeneratave tona që do të vijnë edhe ate brez pas brezi, sepse çdo faqe e librit është një jetë, çdo shkronjë është një dhimbje dhe çdo shenjë e pikësimit është një tik tak i zemrës tënde.

Të uroj shëndet, jetë të gjatë fizikisht, sepse jetëgjatësia jote do të jetoj përjetësisht”. Fjalën e morën edhe Prof.dr.Fadil Çitaku i cili foli për librin e xhepit “Mos harro kurrë – Vergiss Niemals” ( gjermanisht – shqip) të autorëve Nuret Pllana dhe Agim Aliçkaj, libër të cilin e kishin përkthyer nga shqipja në gjermanisht me vajzën e tij. Pastaj fjaën përshëndetëse e morën edhe vepritmarë të tjerë, si Qemal Musliu, Riza Demaj. Në vazhdim u shfaqë edhe filmi i shkurtër dokumentar „Gjenocidi serb mbi shqiptarët 1844-1999“ të autorëve Nusret Pllana dhe Esat Shala. Krejt në fund u interpretua edhe një këngë me lahutë. Fjalën e emori edhe autori Prof.dr.Nusret Pllana, pasi përshëndeti dhe falënderoi edhe konsulin, stafin dhe të gjithë të pranishmit ai shtoi:” 1432 fëmijë të vrarë janë në librin tim me emra e mbiemra. Si duket na ka mundur virusi i bajraktarizmit. Harresa është defekti jonë. Pse po harorjmë se çka përjetuam? Të mos e harrojmë gjakun e dëshmorëve. Ti nderojmë edhe më shumë invalidët e veteranët e luftës. Faleminderit NATO! Faleminderit Amerikë! Faleminderit UÇK! Vitet po ecin dhe ne nuk kemi ende një obelisk në nderim të 1432 fëmijëve të vrarë gjatë luftës në Kosovë. Harresa, bajraktarët dhe servilët nuk na duhen. E dini se sa të vrarë kemi. Sa të masakruar. Sa nëna, pleq, gra shtatëzona, fëmijë, këto nuk duhet harruar. Zoti do na malloj nëse i harrojmë dëshmorët. Të ruajmë dhe ta forcojmë edhe ma shumë miqësinë me SHBA-në. Kontributi i diasporës natyrisht se ishte i madh për çlirimin e Kosovës. Ju jeni pjesa më e ndritshme e shoqërisë sonë”. Z.Vigan Berisha, shef i konsulatës së Kosovës në Cyrih, falënderoi autorin dhe të gjithë të pranishmit që kishin nderuar këtë ngjarje të rëndësishme, duke ia kujtuar të gjithë mërgimtarëve, se konsulata është me dyer të hapura dhe do të jemi afër jush në çdo situatë që mendoni se duhet të jemi. Më erdhi mirë, që salla ishte përplot e mbushur. Shihemi në ngjarje të tjera gëzimi. Aty në orën 22.00 u shtrua edhe një koktej nga konsulata dhe patën mundësi të pranishmit ti mernin edhe ato libra që ishin me nënshkrim nga autori dhe të kenë edhe foto kujtimi. Prej Cyrihut, Prof.dr.Nusret Pllana u drejtua edhe në Shtutgart që ta promovoj librin në mesin e mërgatës sonë. Për fund të këtij reportazhi të gjatë, por të shkruar për ata që lexojnë, më duhet përmendur, se edhe pse libri i Profesor Pllanës ka parë dritën në vitin 2010, ai është aktual dhe do të jetë aktual përgjithmonë, brez pas brezi, gjurmë me fakte e referencë e mire për studiues. Prof.dr.Nusret Pllana, shëndet të mirë e jetë të gjatë dhe puna jote është një lloj shenjtërie. Mirënjohje. / Dashnim HEBIBI