s p – Page 123 – Dielli

Paqja e Donald Trump, Izraeli, Gaza, kujtesa që shëron, rendi i ri i paqes njerëzore!

October 13, 2025 by s p

Nga Arian Galdini/

Një mëngjes që të gjithë e pritën

Ka mëngjese që ndryshojnë trajtën e historisë, jo me fjalë, por me frymë. Mëngjesi i 13 tetorit 2025 ishte i tillë. Hamas liroi 20 pengjet e fundit që ishin gjallë, pas më shumë se dy vjetësh robërie. Ky ishte kulmi i një armëpushimi të ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara, Egjipti dhe Katari, në kuadër të një plani me njëzet pika të propozuar nga Presidenti Donald Trump, i cili po zbatohet në fazën e parë. Në të njëjtën ditë, Presidenti Trump vizitoi Izraelin dhe mbajti fjalim në Kneset, ku u prit nga deputetë dhe familjarë të pengjeve. Në mbulimin mediatik, ky çast u përshkrua si “agimi i një Lindjeje të Mesme të re.”

Në atë mëngjes, nuk ishin vetëm pengjet që u kthyen në shtëpi, ishte besimi që rifitoi vendin në histori. Liria që pritej, çlirimi i pengjeve si kthjellim moral. Kur një peng kthehet, rikthehet një univers i tërë, kujtimet, fjalët, fryma. Lirimi i pengjeve është një nga ato pak momente kur politika përmbush misionin e shpirtit, të falë pa harruar, të ndihmojë pa u shitur, të shpëtojë pa u lavdëruar.

Sipas marrëveshjes së 9 tetorit 2025, Izraeli dhe Hamasi u pajtuan për fazën e parë të zbatimit, lirimin e pengjeve, shkëmbimin me të burgosur palestinezë (duke përfshirë 250 të burgosur), dhe tërheqje të kontrolluar të trupave izraelite nga disa pozicione urbane në Gaza, nën ndërmjetësimin e Shteteve të Bashkuara, Egjiptit dhe Katarit. Në atë çast, liria nuk ishte më triumf ushtarak, por pjekuri njerëzore që pranon kufirin si formë shpëtimi. Presidenti Trump në Jerusalem, magjistratura e një vizioni të ri…

Në Kneset, Presidenti Trump deklaroi publikisht: “Izraeli dhe Hamasi kanë miratuar fazën e parë të Planit tonë të Paqes.” Dhe shtoi: “Të gjithë pengjet do të lirohen shumë shpejt dhe Izraeli do të tërheqë trupat në një vijë të dakordësuar si hapat e parë drejt një paqeje të fortë, të qëndrueshme dhe të përhershme.” Në komunikimet e tij publike ai theksoi gjithashtu: “Lufta ka marrë fund.”

Këto deklarata përmblidhnin thelbin e marrëveshjes, lirimin e pengjeve, vijën e dakordësuar të tërheqjes dhe ndalimin e luftimeve. Pas fjalimit, u raportua zyrtarisht se ai u takua me familjarë të pengjeve dhe me përfaqësues të institucioneve që po mbikëqyrin zbatimin e marrëveshjes. Parimet që e bëjnë aktin të qëndrueshëm. Ky çlirim nuk është thjesht një marrëveshje politike, as një ndalim zjarri mes forcash të lodhura nga përplasja. Ai është një akt themelor i vetëdijes morale, një kthesë ku politika i dorëzon vendin etikës. Nga ky moment, marrëdhëniet ndërmjet popujve dhe fuqive nuk maten më me dominim, por me aftësinë për të pranuar kufirin si formë të lirisë. Pikërisht këtu lind doktrina e re që e kthen paqen në disiplinë të shpirtit.

Parimi i parë, “Kur pengu kthehet, paqja fillon”, është themeli mbi të cilin ndërtohet çdo rend njerëzor, kthimi i jetës është akt që përmbys logjikën e frikës. Ai çliron jo vetëm trupat, por ndërgjegjen e të gjithëve që kanë parë dhimbjen e pafajësisë. Parimi i dytë, “Kujtesa që fal, ruan rendin”, e shndërron faljen nga ndjenjë në sistem. Falja nuk është amnezi morale, por kujtesë që çliron, një proces ku e vërteta nuk fshihet, por ndriçohet përmes pranimit. Falja e së vërtetës është rikthim i nderit përmes kujtesës, një formë drejtësie që ndodh pa gjykatë, por me ndërgjegje. Parimi i tretë, “Përgjegjësia e lirisë është barra e çdo shteti”, i jep politikës pjekurinë e vetme të mundshme. Liria që nuk e njeh peshën e saj, bëhet anarki morale, ndërsa liria që ndjen përgjegjësi, bëhet civilizim. Parimi i katërt, “Ndihma pa plan është rrëmujë”, na kujton se humanizmi pa strukturë nuk shpëton, por lodh. Njerëzimi shpëton vetëm kur ndihma bëhet sistem dhe solidariteti, mekanizëm. Dhe më në fund, “Amerika si garant i kufirit të drejtë” përkthen fuqinë në moral, kur forca ndalon vetveten, ajo bëhet ligj.

Në këtë simfoni parimesh, falja është preludi dhe kufiri është refreni. Sepse, aty ku falja merr formë, dora e Perëndisë i jep fytyrë drejtësisë, aty ku ajo zbret në tokë, Perëndia nënshkruan paqen me duar njerëzore. Kështu, Izraeli fiton siguri, Amerika fiton legjitimitet moral, dhe njerëzimi fiton një rend që qëndron jo mbi forcë, por mbi ndërgjegje.

Rindërtimi i kujtesës, drita që kthehet në gurë

Paqja është rrugë, jo fotografi. Në Gaza, ku infrastruktura civile është dëmtuar rëndë, po nisin programet e rindërtimit me mbështetjen e donatorëve ndërkombëtarë dhe agjencive të Kombeve të Bashkuara. Fokuset kryesore të fazës së parë janë, energjia, uji dhe higjiena, shkollat dhe korridoret bazë të tregtisë. Një punëtor lidh një tub uji, duart e tij të djegura nga dielli dhe nga metali i nxehtë. Uji rrjedh për herë të parë pas muajsh, dhe bashkë me të, fillon jeta. Një djalë nga Rafahu, me një voltmetër plastik në dorë, ndihmon teknikët në aktivizimin e një kablli tensioni. Kur llamba ndriçon, ai buzëqesh dhe thotë: “Tani shtëpia jonë ka zë.”

Çdo linjë energjie që rilidhet është damar drite që lidh shpresën me realitetin, çdo depozitë uji e riparuar kthehet në nder, çdo orë mësimore e rikthyer rrit kapitalin shoqëror, çdo kthim në treg e çon ekonominë nga mbijetesa drejt normalitetit. Në ato mure të reja që ngrihen mbi pluhur, fillon kujtesa e një populli që zgjedh të jetojë. Asnjë plan nuk është i përsosur. Ky i sotmi nuk mund të shërojë menjëherë plagët që kanë vite e dekada që thërrasin, as të shuajë urrejtjen e trashëguar, as të rikthejë menjëherë besimin.

Disa do të thonë se është spektakël politik. Siç shkroi Le Monde Diplomatique në editorialin e saj të 10 tetorit, “Çdo paqe e mbështetur mbi spektakël rrezikon të harrohet po aq shpejt sa transmetohet.” Por kritikë të tillë harrojnë se cinizmi është forma më e re e dhunës. Ai vret shpresën përpara se ajo të lindë. Çfarë nuk bën ky plan? Ky plan nuk mbyll plagët e historisë, nuk zëvendëson drejtësinë ndërkombëtare, nuk garanton shuarjen e radikalizmit. Por ai kthen kufijtë në përgjegjësi dhe forcën në moral, duke i dhënë botës një instrument të ri për të matur njerëzimin.

Analizat ndërkombëtare theksojnë se qeverisja e Gazës dhe çarmatosja e Hamasit mbeten çështje të hapura, të tjera nënvizojnë se imperfeksioni është çmimi i paqes së mundshme në botën reale. Po sikur paqja të mos jetë kurrë e përsosur? Po sikur imperfeksioni të jetë vetë thelbi i shpëtimit? Rendi i ri moral nuk mat mungesën e gabimeve, por aftësinë për t’i njohur dhe për t’i përmirësuar ato.
Ky plan kërkon praktikën e përgjegjësisë, jo përsosmërinë. Historia njerëzore që shëron më shumë se fjalimet

Në Tel Aviv, disa prej pengjeve të liruar u takuan me familjarët në një ceremoni të mbyllur pranë Aeroportit Ben Gurion, me mbulim të gjerë mediatik. Në ato lot gëzimi, politika u tret, falja nuk e mohon dhimbjen, e përkufizon. Ajo e kthen njeriun nga viktimë në dëshmitar të shpëtimit.

Metafizika e dritës¹

Në duart e Zotit dhe në buzët e njerëzve, liria rifiton kuptim.
Paqja nuk është nënshkrim, është dritë që del nga brenda shpirtit, e brishtë, por e pavdekshme. Aty ku pengu kthehet, falja bëhet urë. Aty ku shpresa ringjallet, Zoti ende flet me njerëzit. Në këtë ditë, Izraeli dhe Amerika nuk janë vetëm aleatë, por garantë të moralit që e kthen fuqinë në përgjegjësi, Trump nuk është vetëm negociator, por simbol i rendit që mëson të falë pa harruar. Kujtesa që çliron është falja e së vërtetës dhe rikthimi i nderit përmes kujtesës, ajo bën që drita të mos jetë vetëm elektricitet, por besim. Drita që ndizet sot në Gaza është kujtesë se paqja nuk është premtim, por përkujtesë e një premtimi të shenjtë që nuk vdes.

Dhe siç shkruante Reinhold Niebuhr: “Aftësia për drejtësi e bën të mundur lirinë, prirja për padrejtësi e bën të domosdoshme disiplinën.”

¹ Fusnotë stilistike:
Termi “metafizika e dritës” përmban dy shtresa kuptimore: teologjike dhe filozofike. Në traditën e krishterë lindore, Dionisi Areopagiti e përshkruan dritën si shfaqje të së vërtetës hyjnore, “rrezatim i mirësisë që rregullon gjithësinë.” Ndërsa C.S. Lewis në reflektimin e tij “Unë besoj në Krishtin siç besoj në diell, jo sepse e shoh, por sepse me të shoh gjithçka tjetër”, e kthen dritën në gjuhë të ndërgjegjes që ndriçon moralin njerëzor. Këtu, drita e Gazës bëhet simbol i ndërgjegjes që ndriçon njerëzimin.

Photo: abcnews.go.com

VËLLIM I RI POETIK NGA VISAR ZHITI, “DRITË QË ECËN ZBATHUR”

October 12, 2025 by s p

…Zhiti radhitet ndër klasikët e letërsisë bashkëkohore shqiptare… ai mund të krahasohet denjësisht me autorë si Kafka, Orwell, Salinger Heller dhe Sollzhenicin…

Dr. G. Alpion, Universiteti i Birminghamit, Angli

Trillet e tij të çlirëta, të ajërta dhe të guximshme kanë një ngjashmëri të lumtur me stinën kubofuturiste dhe me pjellorinë e saj të metafortë… mbartin liri dhe janë të pushtuara me argumentet e territ. Mbase ka, por s’e kujtoj dhe mbi të gjitha nuk e kujtoj kaq të freskët dhe kaq të menjëhershme një vepër në kontakt të drejtpërdrejtë me botën që zbulon dhe dëshmon…

Mario Luzi, Poet italian, Senator i Përjetshëm

Në thjeshtësinë e tij Visar Zhiti është kompleks, i thellë, shumë shtresor, plot shpirt. Ai të përvetëson me nivelet e mendimit të tij, me fisnikërinë e ndjenjave si dhe me aftësinë që të shprehet lehtë dhe fuqishëm.

Bozhidar Prosenjak, Shkrimtar kroat

Tani… lexuesit anglishtfolës mund të shohin poezitë jashtëzakonisht të ndjeshme dhe imagjinativisht të pasura, të krijuara nga vitet e vuajtjes së Zhitit.

“Green Integer”, SHBA 2025

Kryetari i Vatrës në Jacksonville z. Adriatik Spahiu, vizitoi Selinë Qëndrore të Federatës

October 12, 2025 by s p

Dr. Pashko Camaj/

Ishte një takim miqësor e frytdhënës në Federatën Vatra me kryetarin e degës së Vatrës në Jacksonville, z. Adriatik Spahiu. Si sekretar i Vatrës, bashkë me anëtarin e kryesisë z.Ilir Cubi, patëm nderin e veçantë ta mirëpresim personalisht patriotin Spahiu. Biseduam gjerësisht për çështje që kanë rëndësi për degën e tij dhe për aktivitetet që ai ka ndërmarrë në Florida ku veçuam hapjen e shkollës shqipe mbi një dekadë më përpara. E falënderova për punën, kontributin dhe përkushtimin e tij ndaj Vatrës dhe çështjes kombetare.

Diskutuam gjithashtu dhe për ngjarjet që Vatra do të përkujtojë, veçanërisht 28 Nëntorin – Ditën e Pavarësisë – që do të shënohet këtu në New York, por edhe në qytete të tjera të SHBA-së si Jacksonville, Tampa, Miami, Boston, Michigan etj. Folëm imtësisht edhe për çështje të tjera me rëndësi specifike që lidhen me aktivitetet e Vatrës, me rolin e saj si pasuri dhe trashëgimi e identitetit shqiptar dhe si një organizatë patriotike që bashkon shqiptarët kudo që ndodhen. Ishte një takim frymëzues dhe me shumë vlerë për bashkëpunimin e mëtejshëm ndërmjet degëve me Federatën Vatra. Mirënjohje çdo patrioti që kontribuon dhe sakrifikon për Vatrën e kombin.

KOMBI I NATYRSHËM DHE KOMBI POLITIK – RASTI SHQIPTAR NË FOKUSIN HISTORIK, JURIDIK DHE DIPLOMATIK

October 12, 2025 by s p

Prof. Dr. Fejzulla Berisha

(Për gazetën “Dielli”, New York)/

1. Kombi si themel i identitetit dhe sovranitetit

Çdo komb është bartës i një kujtese historike dhe i një aspirate politike. Në filozofinë politike moderne, që nga shekulli XVIII, nocioni i “kombit” ka kaluar nga përkufizimi biologjik dhe etnik në atë juridik e politik.

Në thelb, ekzistojnë dy modele të mëdha të përkufizimit të kombit:

-kombi i natyrshëm (etnik, kulturor), dhe

-kombi politik (shtetëror, qytetar).

Këto dy koncepte nuk janë kundërshtuese, por plotësuese: kombi natyror përfaqëson rrënjën identitare, ndërsa kombi politik përfaqëson shprehjen juridike të vullnetit të bashkësisë njerëzore.

Në këtë ndarje konceptuale, rasti shqiptar përfaqëson një model historik të jashtëzakonshëm: një komb etno-kulturor shumë i lashtë, që ka ruajtur unitetin e vet përmes shekujve, por që është ndarë politikisht në disa shtete, duke u përballur me sfidën e përhershme të bashkimit kombëtar në kushtet e realitetit ndërkombëtar.

2. Kombi i natyrshëm shqiptar – trashëgimia e historisë dhe uniteti i shpirtit

Kombi i natyrshëm, i quajtur edhe komb etnik, është një bashkësi historike e formuar nga gjuha, gjaku, traditat, zakonet, memoria e përbashkët dhe ndjenja e fatit të përbashkët.

Ai nuk lind nga një akt ligjor apo një marrëveshje politike, por nga vetë procesi i natyrshëm i jetës shoqërore dhe historike.

Në këtë kuptim, shqiptarët janë një komb i lindur natyrshëm, jo i ndërtuar artificialisht.

-Ata janë pasardhës të ilirëve, me një gjuhë që përbën një degë më vete të familjes indoevropiane.

-Identiteti shqiptar është formuar në shekuj përmes unitetit të gjuhës shqipe, trashëgimisë kulturore dhe vazhdimësisë historike, pavarësisht ndarjeve fetare apo krahinore.

-Shqiptarët janë një nga kombet më të vjetra dhe më homogjene në Evropë, dhe kanë ekzistuar si realitet etnik shumë kohë para formimit të shteteve kombëtare moderne.

Kombi shqiptar u shfaq në arenën ndërkombëtare si subjekt politik në shekullin XIX, me Lidhjen Shqiptare të Prizrenit (1878) – që për herë të parë artikuloi në mënyrë të qartë idenë e unitetit kombëtar shqiptar dhe të vetëvendosjes në kufijtë etnikë.

Në këtë moment historik, u përplasën dy botë:

-bota e kombit të natyrshëm shqiptar, dhe

-bota e politikës ndërkombëtare të kohës, që e copëtoi kombin në pesë pjesë.

Kështu, Konferenca e Londrës (1913) e njohu shtetin shqiptar, por i mohoi territoret e shumicës së kombit shqiptar, duke e lënë atë të jetojë i ndarë në disa shtete ballkanike.

Megjithatë, ky ndalim politik nuk e shoi vetëdijen kombëtare shqiptare, e cila mbeti konstante dhe e gjallë në të gjitha trevat e saj.

3. Kombi politik – vullneti qytetar dhe kontrata e shtetësisë

Në anën tjetër, kombi politik është produkt i epokës së modernitetit, i lindur nga ideali i kontratës qytetare dhe i barazisë para ligjit.

Në këtë model, kombi nuk përcaktohet nga gjaku, por nga vullneti i qytetarëve për të jetuar së bashku nën të njëjtin rend juridik e kushtetues.

-Franca, me Revolucionin e 1789-ës, është shembulli më i qartë i këtij koncepti: kombi është bashkësi qytetarësh, jo bashkësi gjaku.

-SHBA-të e përkufizojnë kombin si “bashkësi parimesh”, ku pavarësisht racës, origjinës apo fesë, qytetari amerikan është bartës i identitetit politik të kombit.

-Zvicra është model i kombit politik shumëgjuhësor, i ndërtuar mbi bazën e marrëveshjes dhe kushtetutës federale.

Në këtë mënyrë, kombi politik është produkt i shtetësisë dhe i rendit juridik, ndërsa kombi i natyrshëm është produkt i historisë dhe kulturës.

Të dy bashkë krijojnë bazën e kombit modern demokratik.

4. Shqiptarët ndërmjet natyrës dhe politikës – unitet në shumë shtete

Në rastin shqiptar, kemi një unitet etnik dhe kulturor të jashtëzakonshëm, por një fragmentim politik dhe juridik të dhimbshëm.

Kjo gjendje ka prodhuar dy realitete paralele:

Kombin natyror shqiptar, i cili është një, i pandarë në shpirt, gjuhë dhe kujtesë;
Kombin politik shqiptar, i ndarë në disa shtete, por që përpiqet të ndërtojë bashkëpunim politik e institucional mbi baza kombëtare.-Republika e Shqipërisë dhe Republika e Kosovës janë dy shprehje politike të të njëjtit komb natyror shqiptar.-Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut, Mal të Zi, Preshevë e Çamëri mbeten pjesë e këtij trungu kombëtar, me një vetëdije të përbashkët që tejkalon kufijtë shtetërorë.

Në këtë kontekst, bashkimi kombëtar nuk duhet të kuptohet domosdoshmërisht si bashkim territorial, por si bashkim politik, kulturor dhe institucional brenda rendit demokratik euroatlantik.

Kjo është forma më moderne e ruajtjes së kombit natyror në kuadrin e kombit politik.

5. Dimensioni juridik dhe ndërkombëtar – e drejta e vetëvendosjes dhe sovraniteti kombëtar

Në rendin ndërkombëtar, e drejta e popujve për vetëvendosje është një parim themelor, i njohur nga Karta e Kombeve të Bashkuara dhe Aktet Ndërkombëtare të Helsinkit (1975).

Ajo u krijua për të mbrojtur kombet natyrore që jetojnë nën pushtime, kolonializëm apo ndarje artificiale.

Në këtë drejtim, rasti i Kosovës është një model i veçantë dhe legjitim:

-Populli shqiptar i Kosovës, si pjesë e kombit natyror shqiptar, ushtroi të drejtën e vetëvendosjes pas një periudhe të gjatë shtypjeje, përmes Deklaratës së Pavarësisë së 17 shkurtit 2008.

-Kështu, u krijua një shtet i ri politik, që rrjedh nga një komb natyror i lashtë.

-Ky akt u vërtetua si i ligjshëm nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (2010), që e konsideroi shpalljen e pavarësisë si në përputhje me të drejtën ndërkombëtare.

Ky është një shembull i qartë se kombi natyror shqiptar ka hyrë në fazën e konsolidimit politik ndërkombëtar, duke përfaqësuar një model të suksesshëm të vetëvendosjes demokratike.

6. Perspektiva bashkëkohore – drejt një unioni politik shqiptar

Në shekullin XXI, sfida e shqiptarëve nuk është më mbijetesa kombëtare, por bashkimi strategjik i potencialeve kombëtare në një hapësirë të përbashkët politike, ekonomike dhe kulturore.

Kjo nënkupton:

-koordinim të politikës së jashtme midis Shqipërisë dhe Kosovës,

-harmonizim të legjislacioneve kushtetuese,

-integrim të arsimit, kulturës, tregut dhe diplomacisë,

-dhe forcim të lidhjes me diasporën shqiptare, veçanërisht me atë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, që ka qenë gjithnjë shtylla morale dhe diplomatike e çështjes shqiptare.

Në këtë mënyrë, bashkimi kombëtar shqiptar merr formën e një unioni politik, kulturor dhe institucional, që e shndërron kombin natyror në fuqi politike dhe diplomatike në Ballkan dhe në Evropë.

7. Nga kombi i natyrshëm te kombi politik i përbashkët

Kombi shqiptar është një komb natyror që ka mbijetuar ndarjet, pushtimet dhe padrejtësitë historike, dhe që sot po ndërton identitetin e vet politik në dy shtete sovrane dhe në diasporë.

Detyra historike e brezit të sotëm është të ndërtojë unitetin politik mbi bazën e kombit të natyrshëm, duke i dhënë formë juridike dhe diplomatike këtij identiteti të lashtë.

Në këtë rrugë, Shqipëria dhe Kosova janë dy shtylla të të njëjtit komb;

diaspora shqiptare në SHBA është garancia morale dhe ndërkombëtare e suksesit të kësaj filozofie;

ndërsa bashkëpunimi kombëtar është rruga e vetme drejt afirmimit të plotë të sovranitetit kombëtar shqiptar në kuptimin modern, euroatlantik dhe demokratik.

“Albanian BookFest, një ëndërr që do të kthehet në traditë”

October 12, 2025 by s p

Intervistë e Dr. Pashko Camaj dhënë për gazetën“ExLibris” e përjavshme letrare-kulturore, Tiranë, 11 tetor 2025.

Për herë të parë në historinë e komunitetit shqiptaro-amerikan, në Shtetet e Bashkuara do të zhvillohet një panair libri shqiptar, Albanian BookFest, nën kujdesin e Federtatës Pan Shqipëtare e Amerikës -Vatra. Një ngjarje kulturore që synon të bashkojë autorë, botues, lexues dhe dashamirës të librit në një festë të madhe të kulturës shqiptare. Për këtë nismë të veçantë, biseduam me Dr. Pashko R. Camaj, Sekretar i Vatrës, i cili është ideatori dhe nismëtari i këtij projekti.

1-Z. Camaj, javën e shkuar, gazeta jonë përcolli një lajm të gëzueshëm për librin shqip: Albanian BookFest. Është hera e parë që në ShBA organizohet një panair i librit shqip, ndaj na tregoni si ju lini kjo ide?

Ky aktivitet organizohet nga “Vatra”, dhe natyrshëm, menjëherë më vijnë në mendje dy figura të ndritura që themeluan këtë organizatë – Fan Noli dhe Faik Konica. Që nga krijimi i saj, “Vatra” ka qenë në shërbim të vlerave, kulturës, arsimit dhe letërsisë shqiptare. Duke reflektuar mbi këtë mision të përhershëm, ndjeva se ekzistonte një boshllëk që duhej plotësuar: mungesa e një hapësire në SHBA ku libri shqiptar të ishte i pranishëm për lexuesin shqiptar. Kështu lindi ideja e Albanian BookFest – një mendim që u përqafua menjëherë nga “Vatra” dhe udhëheqja e saj. Jam i lumtur që kjo ide po merr jetë dhe shpresoj që të kthehet në një ngjarje të përvitshme, madje edhe të shtrihet në qytete të tjera amerikane ku komunitetet shqiptaro-amerikan po rriten dhe lulëzojnë.

2-Përveç “Vatrës”, shumë organizata dhe organizata studentore pran universiteve Amerikane po marrin pjesë në këtë aktivitet. Si e shihni këtë bashkëpunim?

Ky bashkëpunim është një dëshmi e bukur e unitetit të komunitetit shqiptar në diasporë. “Vatra” ne thelbin e sajë ka misionin e shenjtë që të jetë ajo që në bashkon si Shqipëtare e si Amerikan. Ajo ka qenë gjithmonë një urë lidhëse midis brezave dhe institucioneve shqiptaro-amerikane, dhe ky projekt e forcon më shumë këtë rol. Në këtë nismë po bashkojmë organizata studentore shqiptare, universitete, shoqata kulturore dhe autorë shqiptarë që jetojnë në SHBA, duke krijuar një platformë të përbashkët për librin dhe kulturën tonë kombëtare. Është frymëzuese të shohësh se sa shumë individë dhe institucione duan të kontribuojnë për një qëllim të përbashkët: promovimin e kulturës dhe gjuhës shqipe.

3-Në SHBA vepron edhe Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. A do të jenë ata pjesë e këtij panairi?

Po, padyshim. Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë është një partnere e rëndësishme dhe ka konfirmuar pjesëmarrjen e saj në “Albanian BookFest”. Ata do të marrin pjesë me librat e tyre dhe me autorë të spikatur të diasporës, të cilët do të kenë mundësinë të prezantojnë krijimtarinë e tyre dhe të komunikojnë drejtpërdrejt me lexuesit. Kjo është një mundësi unike për të forcuar lidhjen midis autorëve shqiptarë që jetojnë në Amerikë dhe komunitetit lexues, adhuruesëve te librit.

4-Shtëpitë botuese nga Shqipëria e Kosova kanë treguar interes për këtë nismë. A do të jenë të pranishme personalisht, apo do të dërgojnë librat e tyre?

Ka një interes të madh nga shtëpitë botuese në Shqipëri, Kosovë dhe në trojet shqiptare. Disa prej tyre do të marrin pjesë personalisht në panair, ndërsa të tjerat do të dërgojnë librat e tyre që të jenë të pranishëm në stenda. Deri tani kemi konfirmuar keto shtepi botuese: Onufri, Toena, Gjergj Fishta…etj. Qëllimi ynë është që lexuesit shqiptarë në SHBA të kenë akses të drejtpërdrejtë në letërsinë më të mirë shqiptare, pa qenë nevoja të udhëtojnë në Shqipëri apo Kosovë për të gjetur një libër në gjuhën amtare.

5-A do të ketë takime me autorë të njohur dhe lexuesit e tyre gjatë panairit?

Po, një nga pjesët më të bukura të “Albanian BookFest” do të jetë pikërisht takimi i drejtpërdrejtë i autorëve me lexuesit. Në program janë përfshirë takime dhe diskutime me shkrimtarë të njohur si Besnik Mustafaj, Ledia Xhonga dhe të tjerë. Këto aktivitete do të krijojnë një atmosferë të gjallë debati e dialogu, ku dashamirësit e librit do të mund të dëgjojnë, të diskutojnë dhe të frymëzohen nga autorët tanë.

6-Mendoni se ky panair do të shndërrohet në një traditë të re? Si e shihni të ardhmen e tij?

Unë besoj se Albanian BookFest do të shënojë fillimin e një tradite të re dhe të vlefshme për komunitetin shqiptaro-amerikan. Synimi ynë është që kjo nismë të kthehet në një aktivitet vjetor që do të vazhdojë të rritet dhe të forcohet vit pas viti. Sigurisht, për ta mbajtur gjallë e për ta zhvilluar më tej, do të kërkojmë bashkëpunim dhe mbështetje nga partnerë në SHBA, nga komunitetet shqiptare këtu, por edhe nga institucionet shtetërore shqiptare, të cilat duhet të shohin në këtë nismë një urë të fortë që lidh kulturën shqiptare me botën. Jam i bindur se nëse Noli dhe Konica do të ishin mes nesh sot, do të ndiheshin krenarë që “Vatra” vazhdon, pas më shumë se një shekulli, të jetë avangardë e vlerave shqiptare dhe shqiptaro-amerikane. “Albanian BookFest” do te jete një festë e librit, gjuhës dhe shpirtit shqiptar në Amerikë! Një hapësirë ku shqiptarët e çdo brezi mund të takohen përmes fjalës së shkruar dhe dashurisë për kulturën tonë të përbashkët.