Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Censura studimore dhe politika në një kontent historik

by

Nga Dr. Fatjona R. Lubonja Ed.D.

Edukim/Neuro-Shkence/Behavior/

Duke ju referuar studimeve historike dhe dokumentave të arkivës së shtetit shqiptar, përgjate viteve 1960-1990 në Shqipëri, studiuesit Shqiptarë janë censuruar përsa i përket studimeve në fushën e shëndetsisë, arsimit, dhe shumë degë studimore të tjera. Si rredhojë, mungesa e studimeve në data studimore kundrejt ç’rregullimeve mendore gjatë shumë viteve historikisht ka thelluar hendekun e kuptimit dhe edukimit të shoqërisë kundrejt ç’rregullimeve të ndryshme mendore.

Në ketë artikull citoj në materiale që legjitizon fshehtësinë dhe ndalimin e studimit dhe marjes së një informacioni të tillë. Ky legjislacion është ruajtur me fanatizëm për shumë vite në historinë e vendit, gjë që ka sjell pasoja në mangësitë dhe mundësitë e studimeve si nga studiues shqiptar ashtu dhe specialist huaj. Si pasojë shumë informacione dhe situata të individëve me ç’rregullime të trurit nuk janë publikuar apo kuptuar nga shoqëria në përgjithësi. Kjo ka bërë të thellohet edhe më shumë ndër vite vakumi i edukimin mbi ç’rregullimet të trurit. Pasoja këto që kanë lënë gjurmë edhe në periudhat e mëvonshme në vendosjen e kulturës së studimeve indipendente afatgjate (qualitative & quantitative) në përgjithsi dhe atyre të problemeve mendore në veçanti.

Duke u bazuar në studime historike të bëra nga studiues Amerikan vihet re një mangesi në fushën e informacionit studimor (në kontent historik para viteve 1990) kur bëhet fjalë për Shqipërinë. Sipas studiuesit Dr. Kiev (1968; Cornell & Columbia University, USA) në studimet e tij për problemet mendore gjatë viteve të “Luftës se Ftohtë”, Shqipëria ishte vendi i vetëm komunist në Ballkan apo i “Grupi Lindor” që nuk pranonte asnjë mënyrë komunikimi dhe i vetmi vend që studuesit nuk kishin patur mundësi të mblidhnin informacion ose të kishin ndonjë kontakt me studiues të vendit në këtë fushë. Megjithëse studiuesit kishin dërguar mesazhe zyrtare në organet përfaqësuese dhe specialistët e spitaleve apo qëndrave universitare, nuk kishin arritur të mernin asnjë kontakt apo përgjigje. Sipas dokumenteve historike nuk kishte të dhëna publike në lidhje me fëmijët me aftësi të kufizuara apo me probleme mendore, dhe nëse mund të gjeje ndonjë raport ishte vetëm nën udhëzimet e qeverisë së asaj periudhe. Nuk kishte hulumtime të jashtme (hulumtues jo-shqiptarë) ose hulumtime të shqyrtuara me studiues shqiptarë dhe të huaj në lidhje me fëmijët me aftësi të kufizuara intelektuale apo problemet mendore.

Përse Shqipëria veçohej nga të gjitha vëndet antare të “Grupit të Lindjes”?

Përgjigja e kësaj dileme e ka origjinën tek urdhëri i “Këshillit të Ministrave” që i përkiste asaj kohe. Ky urdher ishte i fuqizuar jo vetëm në ligjislaturën e vëndit por edhe në Arkivën e Shtetit Shqiptar nën “Rregulloren mbi shfrytëzimin e materialeve documentare arkivore të RPSH nga studiuesit e huaj” me datë të vendimit të “Këshillit të Ministrave” 18.6.1969. Në këto ligje Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave te Shtetit duhet të bashkëpunonte me “institucione të tjera përkatese me qëllim që të ruhen dhe mbrohen interesat e vëndit” dhe asnjë botim apo shkrim nuk mund të bëhej “pa marë autorizimin zyrtar”(DPASH, 1969). Ky ligj (Ministrija e Punëve të Brëndshme, 1961), ka bërë të pamundur bashkpunimin e studiuesve të huaj të kryejnë studime në Shqipëri por gjithashtu ka çensuruar edhe studiuesit Shqiptarë. Si rredhojë, mungesa e studimeve të lira (pa censurën e shtetit) në data studimore kundrejt ç’rregullimeve mendore gjatë shumë viteve historikisht ka thelluar hendekun e kuptimit dhe edukimit të shoqërisë kundrejt ç’rregullimeve të ndryshme mendore, gjë që transmetohet në shoqëri, familje dhe institucionet edukuese edhe në periudhën e metejshme.

*Fatjona R. Lubonja është autore dhe studiuese, ka studiuar Neuro-Shkencë/Edukim dhe Behavior në “Columbia University” në New York, dhe është specializuar në Harvard University. #fatjonalubonja

VATRA priti kryetarin e Komunës së Prishtinës z.Përparim Rama

by

Rafaela Prifti/

New York, 20 Shtator 2023 – Kryetari i Komunës së Prishtinës z.Përparim Rama zhvilloi një vizitë zyrtare në zyrat e Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA. I shoqëruar nga Këshilltarja e posaçme Jonada Jashari dhe Koordinatori për investime Astrit Panxha, Kryetari i Prishtinës Rama u prit nga Kryetari Elmi Berisha, Kryetari i Nderit Agim Rexhaj, Anëtarë të Kryesisë Besim Malota, Dr. Pashko Camaj, Bashkim Musabelliu e vatranë të tjerë. Në fjalën e mirëseardhjes z. Berisha e foli për rëndësinë e kultivimit të marrëdhënieve dhe forcimin e bashkëpunimit edhe më tutje. Z. Rama, i emocionuar për vizitën e tij të parë në Vatër, falenderoi vatranët për mikpritjen dhe shprehu nderim e mirënjohje për rolin e Vatrës në historinë e kombit shqiptar dhe veçanërisht ndihmën për shtetin e Kosovës. “Synimini i vizitës është konsolidimi i marrëdhënieve me shtetin amerikan,” tha z. Rama. Prishtina është tashmë anëtare e Rrjetit të Qyteteve me Potencë (Strong Cities Network) një nismë me rëndësi për prespektivat ekonomike të Ballkanit Perëndimor.

“Kultivimi i lidhjeve midis Vatrës dhe Prishtinës e Kosovës është dëshmuar në çdo kohë.”

Kryetari i Vatrës Elmi Berisha vlerësoi Memorandumin e Bashkëpunimit me Parlamentin e Kosovës dhe Ministrinë e Jashtme e të Diasporës në Kosovë si nismë që ka ndërmarrë Vatra me qëllim afrimin e mërgatës me shtetin amë.

“Përsa i takon lidhjeve shpirtërore me shqiptaro-amerikanët, ato kanë vend të veçantë,” tha Kryetari i Komunës së Prishtinës. Ai vlerësoi veçanërisht rolin shtetformues të Vatrës në udhëkryqe të historisë së Shqipërisë dhe për Kosovën në momente kyçe. Duke sjellë në mend organizimin e komunitetit në vitet 90-të, ai përmendi përjetimet e para të cilat i ndjen sa herë është në mesin e shqiptaro amerikanëve këtu. “Që nga vizita ime e parë në Nju Jork nga Londra në 1996 kur kam parë tubimin e bashkësisë shqiptare në Amerikë kam besuar për herë të pare se Kosova do arrinte pavarësinë.”

Duke ju referuar tensionimeve të kësaj periudhe dhe situatës së sigurisë në Kosovë si edhe ngërçit në dialogun me Serbinë, z. Përparim Rama tha “Sfidat na tregojnë se nuk duhet të ndalen përpjekjet për konsolidimin e shtetit, “dhe në këtë kontekst parësore janë siguria, sundimi i ligjit dhe ekonomia”.

Z. Agim Rexhaj, Kryetar Nderi i Vatrës tha se e çmon kulturën qytetare të Kryetarit të Komunës së Prishtinës si “shembull i ecurisë për shqiptarët,” pavarësisht aderimeve politike e partiake. Anëtari i Kryesisë Dr. Pashko Camaj ju tha mysafirëve se VATRA është shtëpia e shqiptarëve ku ata priten me derën hapur.

Vizita e parë në Vatër e Kryebashkiakut Rama dhe ekipit të tij do të pasohet nga takime të tjera gjatë javës së qëndrimit në Nju Jork, ku po mbahet Asambleja e Pergjithshme e OKB-së.

Presidentja Vjosa Osmani dekoron me Urdhrin e Lirisë, ish-kongresistin, Joe DioGuardi dhe aktivisten Shirley Cloyes DioGuardi

by

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, e cila po qëndron në New York ku po mbahet sesioni i 78-të i Asamblesë së Kombeve të Bashkuara, në një ceremoni të mbajtur në Konsullatën e Kosovës, ka dekoruar me Urdhrin e Lirisë, ish-kongresistin, ish-kreun e Ligës Shqiptaro-Amerikane, mikun e madh të Kosovës, kontribuesin për lirinë dhe pavarësinë tonë, z. Joe DioGuardi dhe aktivisten Shirley Cloyes DioGuardi.

Sipas Presidentes Osmani, Urdhri është falënderim i qytetatëve të Kosovës ndaj punës së palodhshme së tyre, për konributin e jashtëzakonshëm dhe angazhimin e pandërprerë për lirinë, demokracinë, dhe pavarësinë e Kosovës dhe si avancimin e vazhdueshëm të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe SHBA-ve.

“Ju keni qenë zëri ynë në kohë të errëta! Ju keni qenë shpresa jonë në kohën e pashpresë. Ju keni qenë katalizator të afirmimit të kërkesave tona kudo në botë, ndaj liria jonë bartë edhe firmën tuaj”, ka theksuar Presidentja Osmani në këtë ceremoni.

Dekorimi i Joe DioGuardi ka përkuar me ditëlindjen e tij të 83-të, të cilin e uroi Presidentja Osmani dhe theksoi se “Joe personifikon Amerikën, aleatën tonë të përhershme, ashtu siç na la amanet presidenti historik dr.Ibrahim Rugova”.

Sipas Presidentes Osmani, Joe dhe Shirley janë kontribues të jashtëzakonshëm dhe miq të mëdhenj të Kosovës.

“Ju të dy keni nga nje vend të posaçëm në zemrën e secilit kosovar! Ju na përkujtoni sa e zorshme ka qenë lufta jonë për të drejta, liri dhe pavarësi. Ju na kujtoni se pa mbështetjen e miqve nuk arrihen rezultate, ndaj zoti i bekoftë SHBA-të, zoti e bekoftë miqësinë tonë të përjetshme!”, ka thënë Presidentja Osmani.

SOT NË ORËN 12.30 PM, ISH-PRESIDENTI I REPUBLIKËS SË KOSOVËS Z.BEHGJET PACOLLI VIZITON VATRËN

by

Ish-presidenti i Republikës së Kosovës z. Behgjet Pacolli do të zhvillojë një vizitë zyrtare në Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra ditën e sotme në orën 12.30 pm.

Ai do të zhvillojë një bashkëbisedim në Selinë Qendrore të Vatrës me vatranët dhe komunitetin shqiptar në New York e më gjërë.

Ftohen mediat dhe komuniteti që të marrë pjesë.

Shqipëria në krye të Këshillit të Sigurimit të OKB-së

by

Dr. Bledar Kurti/

Sot Shqipëria është Presidente e Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara. Kjo ngjarje e rëndësishme për kombin tonë meriton vëmendje, dhe duhet të shërbejë si një moment krenarie, e duhet të na nxisë të kthejmë kokën pas e të kujtojmë përpjekjet e mëdha, të vështira e të mundimshme të vendit tonë për t’u integruar në këtë organizatë të 193 kombeve të bashkuara.

Që pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, dhe gjatë Luftës së Parë Botërore, shumë patriotë shqiptarë u angazhuan në mbrojtjen e integritetit kombëtar të Shqipërisë duke bërë përpjekjet e tyre të vazhdueshme që Shqipëria të njihej e të pranohej ndërkombëtarisht.

Lufta e Parë Botërore ishte një kapitull vendimtar për të ardhmen e Shqipërisë, dhe sigurisht Evropës dhe botës, ndaj edhe qendra të shumta pan-shqiptare në diasporë u angazhuan në misionin e ruajtjes të së drejtave kombëtare shqiptare, ndër më të rëndësishmet ishte Federata Panshqiptare Vatra në SHBA, e cila dërgoi Fan Nolin dhe Faik Konicën në Evropë, deri në mbarimin e luftës, për të mbrojtur interesat kombëtare shqiptare.

Roli i patriotëve shqiptarë, i diasporës, i Vatrës, etj, gjatë Konferencës së Paqes në Paris, e mbajtur në vitin 1919, pati ndikim të jashtëzakonshëm në ruajtjen e sovranitetit të Shqipërisë, duke influencuar edhe në vendimin e delegacionit amerikan të kryesuar nga Presidenti Wilson, mikun e madh të Shqipërisë, të cilin Noli e vlerësoi si “një emër që ka fituar mirënjohjen e gjithë zemrave shqiptare,” ndërsa Konica cilësoi se “Gjithë shqiptarët duhet t’i ngrenë Presidentit Wilson një monument të pavdekshëm në zemrat e tyre.”

Presidenti Wilson ishte figura më kryesore në bashkimin e kombeve gjatë periudhës së pas luftës, duke propozuar një platformë me 14 pika, të cilat synonin të siguronin paqe ndër shtete, dhe të shërbenin si udhëzues për marrëdhënie më transparente dhe diplomatike midis kombeve. Mbi të gjitha për të krijuar një organizatë ndërkombëtare e cila do parandalonte një Luftë të Dytë Botërore. Kjo organizatë u krijua dhe u quajt Liga e Kombeve.

Përpjekjet e Shqipërisë për t’u bërë pjesë e Ligës së Kombeve ishin të shumta, por tejet të vështira, pasi haste kundërshti nga forca të mëdha evropiane. Pas përpjekjeve të mundimshme e këmbëngulëse të delegatëve shqiptarë vendi ynë u pranua në Lidhjen e Kombeve më 17 dhjetor 1920. Ai akt shërbeu si një moment i kthesës së plotë në të mirë të çështjes së Shqipërisë, pasi kështu vendi ynë u njoh ndërkombëtarisht si një shtet sovran.

Liga e Kombeve dështoi të parandalonte një konflikt të dytë botëror, ndaj pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore lindi e nevojshme krijimi i një organizatë të re botërore, e cila u quajt Organizata e Kombeve të Bashkuara. Ajo u formua në San Francisko, SHBA, më 24 Tetor 1945, me seli kryesore në Nju Jork, SHBA.

Edhe kësaj here rruga e Shqipërisë drejt një organizate të bashkimit të kombeve, në këtë rast OKB-së, ishte e vështirë dhe dukej e pamundur për shkak se vendi ynë kishte marrë drejtimin për një shtet totalitar komunist i cili shkelte rëndë të drejtat e njeriut. Vendit tonë iu deshën gati 10 vjet që të bënte pjesë në Organizatën e Kombeve të Bashkuara. Kërkesa e parë u paraqit më 20 dhjetor 1945 ndërkohë që pranimi u mundësua më 14 dhjetor 1955.

Por edhe pas pranimit, Shqipëria pati marrëdhënie shumë të kufizuara me OKB-në për shkak të mungesës së marrëdhënieve normale me SHBA-në dhe Britaninë e Madhe, sikurse edhe me shumë vende të tjera demokratike perëndimore.

Vetëm me rënies e regjimit komunist Shqipëria i normalizoi marrëdhëniet me OKB-në dhe shtetet anëtare. Dhe vetëm në vitin 2022, pas afro shtatë dekadash që nga anëtarësimi në OKB, për herë të parë Shqipëria u votua për të qenë anëtare e përkohshme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së për vitet 2022-2023.

Dhe hera e parë që Shqipëria mbajti presidencën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së gjatë mandatit të saj në Këshill ishte 1 qershor 2022. Dhe më 1 shtator 2023 Shqipëria mori për herë të dytë Presidencën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, e cila do ta mbajë deri në fund të këtij muaji.

Kësisoj, për të gjithë shqiptarët kudo ndodhen, flamuri i kuq me shqiponjën e zezë dy krenare, përçon edhe më shumë krenari teksa valëvitet në selinë e Kombeve të Bashkuara, ndër 193 flamuj të tjerë, por kësaj here në krye të tryezës së Këshillit të Sigurimit.