s p – Page 232 – Dielli

UNIVERSI POETIK DHE KËNDVËSHTRIME TË POETIT

August 8, 2025 by s p

Pol Milo/

Në festivalet poetike është gjithmonë fat të takosh dhe të bisedosh me një studiues, përkthyes dhe njohës të thelluar të fushës letrare dhe gjuhësisë. Ky është pikërisht rasti kur njeh nga afër Kosta Naken, kritik letrar, përkthyes dhe njëkohësisht një poet me një zë të veçantë në poezinë shqipe. Por ajo që e bën takimin akoma më të veçantë është njohja me veprën e tij poetike, e cila përfaqëson një shtresë të thellë reflektimi dhe imagjinate. Lirika e Kostës shpaloset si një pllajë e gjerë në majë mali, nga ku syri sheh përtej: fusha, lugina, kodra, horizonte, e deri te yjet kozmikë që ndriçojnë sfondet e padukshme të universit. Këto sfonde të fshehura hapen në poezinë e tij si porta të një misteri poetik, që tërheqin lexuesin me një magjepsje të butë, por edhe të fortë, që nuk shuhet lehtë.

Kosta Naken mund ta takosh si njeri, por takimi i vërtetë me të ndodh nëpërmjet shkrimeve, përkthimeve dhe poezisë së tij. Libri “Aortë zemre” është dëshmi e këtij takimi shpirtëror: një përplasje tingujsh, yjesh, melodish dhe peizazhesh që nuk i përkasin vetëm tokës, por gjithësisë. Struktura e librit ndahet në tre pjesë: “Magjepsur nga gjithësia”, “Robëruar nga dashuria” dhe “Tronditur nga njerëzia”, duke krijuar një gjeometri poetike të mirëmenduar. Edhe vetë titulli “Aortë zemre” është një metaforë e fuqishme: qendra e ndjenjës, kanali që lidh brendësinë më intime me gjithë trupin, ashtu si poezia lidh botën e brendshme të poetit me universin e lexuesit. Aorta është rruga e jetës, por edhe rruga e poezisë.

Kjo strukturë në formë spirale nis nga përjetimi metafizik (gjithësia), kalon në intimitetin emocional (dashuria), dhe zbret në realitetin tokësor (njerëzia). Kjo është një udhë poetike dhe filozofike që përngjan me ciklin klasik të mendimit: gjithësia si horizont lartësor (mendim, ide), dashuria si qendër e ndjenjës (zemra, emocionet), dhe njerëzia si terren i përbashkët, ku kuptimi përplaset me jetën konkrete.

Poezia “Deti” nga pjesa “Magjepsur nga gjithësia” është një metaforë e thirrjes së pavetëdijshme dhe dëshirës ekzistenciale, ku elementët natyrorë, si deti, hëna, drita, bashkohen me ndjeshmërinë njerëzore. “Dritën e fut si peshqit në varg” është një imazh i fortë dhe surreal, konkret dhe njëkohësisht që përfton dimensionin poetik të perceptimit. “Mbytem në detin e dëshirave të tua” është një metaforë e njohur, por e vendosur me saktësi për të rikonfiguruar përjetimin dashuror si fundosje ekzistenciale. Në pjesën e dytë “Robëruar nga dashuria” poezia noton në detin e dashurisë, i krijuar tashmë që në pjesën e parë. Në poezinë “Magjepsja e pare”, thuhet:

“S’kërkova sytë prej femre tjetër

Që asaj dite kur të pashë ty…”

një deklaratë absolute besnikërie ndjesore dhe emocionale, që nga çasti i parë i magjepsjes, askush tjetër s’e ka zëvendësuar atë përjetim, duke vijuar:

“Renda me duart mbështetur pas murit,

Futurova lart përmbi retë e bardha,

Qiellin ta zbrisja me forcën e burrit…” një kthesë e imagjinatës erotike, ku nuk guxon të afrohesh fizikisht, por projektohet lart, mbi rè.

Në pjesën e tretë “Tronditur nga njerëzia”, pas ngritjes mbi rè, dhe mbi detin e krijuar në dy pjesët e para, vjen një ngjitje tejet kozmike. Poezia “Mendimi” sjell një filozofi ku poeti vendos veten jo më si njeri i ndjesisë, por si i përhumbur mes ideve. Ai e sheh veten si kërkues të mendimit të vërtetë, por gjithçka mbetet e pakapshme drejt madhështisë intelektuale. Me tone skeptike por të vetëdijshëm për kufijtë e arsyes dhe të përjetimit filozofik, thotë:

“Kushdo mbledh mendimet e tij në zbrazëti

Si në një shkollë ku mësohet dituria e heshtjes

Përpiqem të kuptoj filozofët e mëdhenj

Por sa keq që kap vetëm skrapin

Mbetur mes mendimeve të çmuara.”

Kjo frazë që tingëllon si përmbledhje e tërë përvojës së mendimit njerëzor.

Në poezinë “Kthim nga universi”, thuhet:

“Fluturova me krahë më shpejt se era,

nën retë e pluhurit kozmik dhe yjet e rinisë.”

Kjo është një lëvizje shpirtërore, një udhëtim që tejkalon dimensionet fizike dhe hyn në sferën e shpirtërores së pafundme. Kjo lëvizje ngjan me përshkrimet e Paskalit mbi zbrazëtinë e pafundme të universit dhe vetminë e njeriut përballë tij, ku thotë se: “Heshtja e përjetshme e këtyre hapësirave të pafundme më tmerron.” Por kjo heshtje vjen duke u përballuar me një përpjekje për t’i dhënë kuptim, për ta mbushur zbrazëtinë me prani poetike:

“Universi më kishte përpirë, por zëri im mbeti.”

Ku zëri, fjala, mendimi, janë mënyra për të ndriçuar zbrazëtinë dhe për ta kthyer atë në një kozmos të ndjeshëm poetik. Dy poezitë, “Jeta në vështrimin A” dhe “Jeta në vështrimin B”, formojnë një diptik poetik me tension dualist, ku poeti shqyrton dy mënyra të kundërta, aspak përjashtuese, të perceptimit të jetës. Këto dy poezi ofrojnë një pasqyrë filozofike e metafizike mbi përjetimin e ekzistencës njerëzore në raport me përmasat e padukshme që e rrethojnë.

Jeta në vështrimin A:

“Jeta ime me ëndrra dhe hije,

Si një lundër e vetmuar në det:

Asnjë far s’ndrit përpara,

Asnjë breg s’duket prapa,

Vela është grisur, direku është thyer,

Rremat pluskojnë tej, timoni është kalbur,

Si lundërtar i lodhur ulem dhe ofshaj,

Dallga e zemëruar rrokulliset ndanë saj.

Jeta nuk kthehet pas,

As nuk vonohet me të djeshmen,

Kur jeta ish e ëmbël dhe unë s’e dija pse,

E pambarim ësht’ jeta,

Më ngre si dallgë mua

A i ngjan ndriçimit mëngjesor,

Apo është e madhe për vështrimin njerëzor?” (f.150)

Jeta në vështrimin B:

“Jeta është për mua si kënga për laureshën.

Një gjethe që fluturon në krahët e erës…

Një plazh që e njeh duke notuar më thellë,

Një ndriçim mëngjesor që kërkon kthimin nga lindja,

Një vështrim njerëzor pa të cilin s’ka botë,

Ngjyrat dhe hijet si një e tërë e pandarë,

Nëpërkëmbjet e errësirës dhe vetëdija e pakufi

Janë mendimet, dhembjet, gëzimet e përpjekjes,

Një kacafytje lufte mes jetës dhe vdekjes.” (f.151)

Në të njëjtin univers poetik përfshihet edhe poezia “Lufta që s’e prisja”, ku poeti përplaset me realitetin brutal të luftës moderne. Këtu ndërthuren lajmi, tragjedia, ironia dhe filozofia, me një ton të ftohtë, por reflektiv, që vendos figurën e poetit në raport të drejtpërdrejtë me botën.

Poezia e Kosta Nakes vjen si një kozmologji e përjetimit njerëzor, ku universi është një sfond dhe një pasqyrë për vështrimin poetik. Duke lëvizur mes madhështisë së hapësirës dhe intimitetit të kujtimit, ai krijon një lirikë filozofike dhe ndjesore, që mund të lexohet si një hartë e shpirtit modern. Universi i tij nuk është thjesht jashtë, ai është brenda syve, brenda fjalës, dhe brenda dhembjes. Kjo përqasje e bën poezinë e tij jo vetëm të bukur, por edhe të domosdoshme për të kuptuar dhe për të interpretuar njeriun që kërkon kuptimin në universin tokësor dhe përtej.

(Përsiatje mbi librin me titull “Aortë Zemre” të Kosta Nakes, 2024)

URAN BUTKA NË RRUGËN E NDRITUR TË TË PARËVE TË TIJ*

August 8, 2025 by s p

Shpendi Topollaj/

Me të vërtetë është për t`u çuditur me ne shqiptarët: ka shumë nga ata që më lehtë pranuan krimet e diktaturës komuniste sesa demaskimin e tyre kur demokracia ua krijoi mundësitë për ta parë dhe për ta thënë të vërtetën. Kjo është edhe arsyeja pse ende nuk miratohen nga të gjithë as librat që japin faktet tronditëse të bëmave të atij sistemi dhe as autorët që me përgjegjësi qytetare, intelektuale, profesionale dhe atdhetare, mbledhin fakte, dëshmi e dokumente të pakundërshtueshme të asaj periudhe ose që korrigjojnë historinë e falsifikuar. Njeri prej atyre që në rrethe të ngushta vihet në dyshim, shpesh edhe pa e nxjerrë fjalën nga goja është edhe studiuesi, shkrimtari dhe politikani i urtë dhe i ditur, pinjolli i nderuar i një familjeje të shquar, Uran Butka. Por kushdo që lexon librat e tij do të bindet lehtë se ai është një autor skrupuloz e qëllimmirë i cili e ka kuptuar qartë, sikurse shprehet edhe vetë te libri i tij “Masakra e Tivarit” se: “Një komb nuk mund të jetë plotësisht i lirë, nëse nuk njeh historinë e tij, nuk mund të jetë i kulturuar nëse nuk distancohet nga çdo lloj krimi e dhune, nuk mund të jetë i qetë e të përparojë nëse nuk është në paqe me vetveten dhe ne të tjerët…” Dhe kjo bije në sy edhe te libri i tij “Ringjallje” ku genocidi komunist, sikurse thotë në parathënie ish i dënuari politik, artisti Maks Velo e mbyti vendin në një lumë gjaku, pasi “Partia Komuniste vepronte si një organizatë mafioze që zhdukte tërë kundërshtarët dhe sidomos ata që bartnin vlera të veçanta intelektuale dhe morale.” Ndofta më saktë e ka përcaktuar Bernd J. Fischer te “Diktatorët e Ballkanit” atë që ngjau me popullin tonë, kur thotë se “Shqiptarët qenë të shtërnguar të hiqnin në kurriz një makth shtypjeje politike – një botë e përbërë nga policia e fshehtë, ekzekutime, informatorë, arrestime të kryera në mesnatë, kampe pune dhe varfëri.”

Patjetër që për ato ngjarje rrëqethëse, për vuajtje, dhimbje, përbuzje, burgosje kanë shkruar edhe të tjerë. Madje ka libra që rivalizojnë autorë të njohur botërisht si fjala vjen A. Solzhenicin. Por në raport me ato makabritete që kanë ndodhur te ne, pra po t`i referohesh konstatimit të T. Barberit në botimin e tij te “The Indipendent” në Londër më 1993 se “Shqipëria ishte një farë vendi ku të merrte të qarët nga gazi surrealist”, arti i të shkruarit, pra historianët dhe shkrimtarët i detyrohen ende shumë të sotmes dhe sidomos të ardhmes tonë. Se a nuk ishte historian dhe filozofi gjerman, nobelisti Theodor Mommseni ai që te “Historia e Romës së Lashtë”, teksa fliste për Katilinën, mësonte se poshtërsitë e tij meritojnë të regjistrohen në librin e akteve kriminale dhe jo në atë të historisë”? E ç`bën më shumë se kaq Uran Butka me figurën e urryer të shkaktarit të gjithë tragjedisë tonë kombëtare, Enver Hoxhës? Veçse e vendos atje ku e ka vendin; në koshin e burrave më megallomanë, më të pashpirt, më të pabesë, më terrorist e më gjakatar që ka njohur Shqipëria. Spiro Mela e quan Ali Pashën, figurë shpesh e urryer, të ashpër dhe barbar, por dhe dinak si Meterniku që nuk i mungonte asnjë prej veseve të tmerrshme dhe të neveritshme që i kanë faturuar Neronit. Aliu sipas tij përfaqsonte tiranin, frikën, tmerrin dhe shkatërrimin për të gjithë ata që i prisnin rrugën me dashje apo pa dashje, me dijeninë e tyre apo duke mos ia pasur fare idenë…

Po a kanë të krahasuar vrasjet prapa shpine deri dhe të shokëve të tij të idealit, dënimet dragoniane të intelektualëve dhe patriotëve, pa gjyqe apo me gjyqe të stisura, varfërimi i popullit të tij dhe shndërrimi i tyre në bagëti të bindura, moslejimi i fjalës së lirë, përgjimi e spiunimi i njerëzve deri brenda familjes, zhvillimi i pafund, i ashpër dhe absurd i luftës së klasave, përçarja mes tyre, prishja e kishave dhe xhamive, burgosja e klerikëve dhe atyre që mund të praktikonin ndonjë rit fetar, izolimi i pashembullt i vendit, dhe armiqësia me gjithë botën, me historitë e Ali Pashës? Jo or jo! Se nuk të lenë të arsyetosh ndryshe Mustafa Gjinishët, Muharrem Bajraktarët, Skënder Muçot, Hysni Lepenicat, At Gjergj Fishtat, Faik Konicat, Mirash Ivanajt, Kryezinjtë, Thoma Orogollatë, Sejfulla Malëshovat, Sulejman Vuçiternat, Myzafer Pipat, Drita Kosturet, Xhelal Koprenckat, Musine Kokalaret, Genc Lekat, Vilson Blloshmat, viktimat e Tivarit, dëshmorët e Gërhotit, të masakruarit e Martaneshit, të pushkatuarit e Postribës, martirët e ambasadës sovjetike etj. etj. të cilët janë personazhe të këtij libri.

Autori, gjithmonë me synimin për t`u hequr baltën që historiografia komuniste u hodhi për afro gjysmë shekulli, i pikturon ata si të ishin gjallë: të bukur, të kulturuar, të ndershëm, atdhetarë, besnikë, mirënjohës, trima dhe të vendosur në idealet e tyre më së shumti oksidentale. I kishin shërbyer, dhe të tjera shërbime mund t`i kishin bërë vendit të tyre, zhvillimit të demokracisë, përparimit, mirëqenies dhe paraqitjes evropiane të fytyrës së Shqipërisë që rilindasit e quanin Zonjë e Randë. Uran Butka është bindës në pasqyrimin e mendimeve të veta. Por ai më shumë i jep rëndësi faktit, ilustrimit dokumentar të atyre ngjarjeve dhe njerëzve që përshkruan. Këtë ka bërë edhe te libri monografik kushtuar të atit, Safet Butkës, njeri i shquar, veprimtaria e të cilit në interes të arsimimit të popullit, mbetet një nga shembujt e rrallë të dashurisë për atdhe. Ndaj dhe nuk kam parë ndokënd që t`i kundërvihet atij hapur apo të debatojë në shtyp rreth veprimtarisë së Safetit. E njejta gjë ngjet edhe me këtë libër që i botuar plot dhjetë vjet më pare, nuk ka qenë objekt polemikash a kundërvëniesh të dukshme. Kjo ka ardhur në radhë të parë se Urani hulumton, gjen dhe publikon dokumente të pakontestueshme arkivash. Pastaj, s`duhet harruar se ai di të vlerësojë cilindo që luftoi dhe dha jetën për liri, pavarësisht bindjeve të tij. Në asnjë rresht ai nuk vë në dyshim rolin e ushtrisë nacional – çlirimtare në fitoren mbi pushtuesit nazi – fashistë. Ai vetëm se i mëshon faktit se kjo fitore do të qe edhe më e lavdishme dhe më me pak humbje, sikur etja për pushtet të mos sillte përçarje që çoi deri në ndeshje me armë.

Shihni sa kuptimplotë është letra e av. S. Muços e datës 12.9.1943. Po ashtu, ai thekson se ku na shpuri bashkëpunimi në emër të ideologjisë me PK të Jugosllavisë, nënshtrimi ndaj Titos dhe emisarëve të tij Popoviç, Mugosha, Tempo, Stojniç me shokë. Sa për urdhrat e Enver Hoxhës për t`u futur nga një plumb kresë si udhëheqësve të luftës, ashtu dhe njerëzve me influencë apo kundërshtarëve që nuk pranonin të rreshtoheshin në një front me të, gjersa ai bashkëpunonte me armiqtë tanë të vjetër, ato flasin vetë. Tek Uran Butka si njeri, si politikan apo si shkrimtar ka një koherencë që bie në sy menjëherë. I qetë, i matur, i arsyeshëm, i thjeshtë, aspak imponues, madje mjaft i këndshëm dhe i pëlqyeshëm për këdo që e ka njohur, ai edhe në ato që shkruan, mbetet mjaft paqësor. Jo pa qëllim, ai në kapitullin “Dënimi i krimit është akt kulture” ka zgjedhur fjalët e poetit të dënuar me vite të gjata burgu Visar Zhiti: “I kam falur të gjithë ata që më kanë burgosur, por dua të di se cilët janë ata, që t`i përdëllej e të ndihem edhe vetë i lumtur që i kam falur.” Edhe çelja dhe drejtimi nga ana e tij i Institutit “Lumo Skëndo” tregon fare mirë formimin qytetar, karakterin atdhetar dhe shpirtin demokratik të këtij pinjolli të një sage që me shërbimet e veta dhe vlerat e larta morale e kulturore i ka bërë nder Shqipërisë me pushkë dhe me penë në dorë. Ndaj ta dëgjojmë me arsye dhe respekt fjalën e mençur dhe dashamirëse të tij se sot më shumë se kurrë kemi nevojë për mirëkuptim e dashuri.

*(Rreth librit “Ringjallje”)

Dielli për çlirimtarët do të lindë përsëri

August 8, 2025 by s p

Nga Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/

1. Çlirimtarët – ndërgjegjja morale dhe ekzistenciale e një kombi

Në historinë botërore të popujve që kanë kaluar përmes pushtimeve, shtypjes koloniale dhe gjenocidit, një element përbashkues qëndron gjithmonë i pandryshuar: roli jetik i çlirimtarëve në ruajtjen dhe rilindjen e dinjitetit kolektiv. Çlirimtarët nuk janë thjesht pjesëtarë të një ushtrie apo të një strukture rezistence; ata janë simboli më i lartë i ndërgjegjes kombëtare, bartësit e vizionit për liri, dhe mbrojtësit e së drejtës për ekzistencë.

Në rastin e Kosovës, çlirimtarët nuk u shfaqën si pjesë e një projekti ideologjik, por si nevojë historike dhe ekzistenciale. Ata lindën nga padrejtësia, reaguan ndaj dhunës sistematike, dhe ngritën armën për të mbrojtur një popull të tërë nga asgjësimi. Ushtria Çlirimtare e Kosovës nuk ishte një strukturë agresive, por një organizëm i domosdoshëm për mbijetesë – që përfaqësonte vetë ndërgjegjen e një populli që nuk kishte më ku të kthehej, përveçse në rezistencë.

2. Padrejtësia institucionale dhe gjyqi ndaj çlirimtarëve – një përmbysje e rendit moral ndërkombëtar

Pas çlirimit dhe shpalljes së pavarësisë, Kosova u vendos përballë një realiteti të ri: nevojës për të ndërtuar një shtet funksional, të drejtë dhe të besueshëm. Në këtë kontekst, themelimi i Dhomave të Specializuara (Gjykata Speciale) u paraqit si një kompromis i dhimbshëm, por i domosdoshëm – me qëllimin për të ruajtur kredibilitetin ndërkombëtar dhe partneritetin me aleatët strategjikë.

Por me kalimin e kohës, u bë e qartë se ky mekanizëm nuk po funksiononte si instrument drejtësie, por si një projekt politik i eksportuar – i ndërtuar mbi një raport të kontestuar, të pa verifikuar dhe të paragjykuar: raportin e Dik Martyt. Ky raport, i cili u përdor si themel për aktakuzat ndaj liderëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, nuk u bazua në prova të qarta juridike, por në supozime të ndërtuara mbi narrativa propagandistike, të ndikuara politikisht dhe etnikisht.

Dhe për më tepër, vetëm në rastin e Kosovës u aplikua një model i tillë gjyqësor përbrenda sistemit të vet kombëtar dhe nën mbikëqyrje ndërkombëtare të njëanshme. As në Kroaci, as në Bosnjë, as në Irak apo Ukrainë, nuk u krijuan gjykata të veçanta që të targetonin ekskluzivisht njërën palë të konfliktit. Ky është një precedent që jo vetëm që dëmton rendin e drejtësisë ndërkombëtare, por edhe e delegjitimon luftën e popujve për vetëmbrojtje dhe liri.

3. Dënimi i çlirimtarëve – kriminalizimi i lirisë dhe barazimi me agresorin

Duke u vënë në shënjestër liderët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës – të cilët jo vetëm që udhëhoqën rezistencën ndaj një regjimi kriminal, por edhe kontribuan në ndërtimin institucional të Republikës së Kosovës – sistemi ndërkombëtar i drejtësisë ka rënë në një grackë të rrezikshme: atë të barazimit të viktimës me agresorin.

Kjo nuk është vetëm një padrejtësi politike, por një shkelje e rëndë e të drejtave themelore të njeriut dhe një sulm ndaj kujtesës historike të një populli. Lufta e UÇK-së nuk ishte një luftë për hakmarrje, por një luftë për jetë, për mbijetesë dhe për liri. Ajo ishte një përgjigje e pashmangshme ndaj një regjimi që kishte planifikuar shfarosjen sistematike të shqiptarëve të Kosovës. Përpjekja për të delegjitimuar këtë luftë, përmes gjykimesh të njëanshme, është një përpjekje për të shlyer të vërtetën historike dhe për të risjellë një formë të re të kolonializmit juridik.

4. Historia nuk shkruhet në aktakuza – por në gjakun e dëshmorëve dhe në plagët e mbijetuarve

Historia nuk është një dokument i ftohtë gjyqësor. Ajo është një proces i dhimbshëm, i ndërtuar mbi viktimat reale, mbi rrëfimet e të mbijetuarve, mbi dhimbjen e familjeve dhe mbi përkushtimin e atyre që ranë për idealet më të larta njerëzore. Historia e Kosovës është shkruar në trupat e pajetë të fëmijëve të vrarë në Mejë, në djegien e familjeve të tëra në Krushë, në masakrat e Drenicës, në dhunimet sistematike ndaj grave, dhe në shpërnguljen me dhunë të më shumë se 1 milion shqiptarëve.

Është e papranueshme që një pjesë e drejtësisë ndërkombëtare të përpiqet të ngrehë struktura mbi aktakuza, ndërkohë që gjenocidi i dokumentuar i Serbisë ndaj shqiptarëve të Kosovës nuk është trajtuar me seriozitetin dhe urgjencën që meriton. Kur viktima akuzohet dhe agresori amnistohet, atëherë jo vetëm që nuk kemi drejtësi, por kemi një sistem të përmbysur që rrezikon të institucionalizojë padrejtësinë.

5. Dielli do të lindë përsëri – sepse e vërteta nuk vdes

Sado që të përpiqen ta errësojnë të vërtetën, historia do të gjejë mënyrën për ta rikthyer dritën. Dielli për çlirimtarët do të lindë përsëri. Kjo nuk është vetëm një shpresë, por një domosdoshmëri morale dhe historike. Ky diell do të ngrihet kur drejtësia të çlirohet nga agjendat politike, kur tribunat ndërkombëtare t’i japin zë viktimës së vërtetë, dhe kur populli i Kosovës të rikthejë fuqinë e tij për të artikuluar të drejtën në gjuhën e dinjitetit.

E vërteta nuk mund të burgoset. Nuk mund të zhbëhet. Ajo është e rrënjosur thellë në ndërgjegjen e kombit dhe do të mbijetojë përtej çdo padrejtësie, përtej çdo gjykate të njëanshme dhe përtej çdo përpjekjeje për ta heshtur.

Zëri i munguar duhet të rikthehet

Është koha që institucionet shtetërore të Kosovës, elitat politike, diplomatike dhe intelektuale të mos e pranojnë më heshtjen si qëndrim. Heshtja është një akt bashkëfajësie. Heshtja përballë padrejtësisë është një lloj tradhtie ndaj atyre që e dhanë jetën për liri.

Sot, më shumë se kurrë, Kosova ka nevojë për një qëndrim të fuqishëm, të artikuluar dhe të mbështetur në vlera, jo në kompromise të dëmshme. Nderimi për çlirimtarët nuk është thjesht një akt ceremonial – është një detyrë kushtetuese, një borxh historik dhe një kusht i domosdoshëm për të ardhmen tonë si shtet i lirë dhe demokratik.

Vetëm kur të mbrojmë çlirimtarët tanë, do të kemi të drejtë të flasim për liri. Vetëm atëherë dielli do të lindë përsëri – për ta dhe për ne.

Dinastia Domi e Cerenit të Kalasë së Dodës

August 8, 2025 by s p

Historia e familjes së atdhetarit që solli abetaren e parë nga Bukureshti dhe përhapi dritën e diturisë si mësuesi i parë i shkollave shqipe në krahinën e Lumës.

Halil RAMA – Mjeshtër i Madh

Ky trung familjar është i veçantë, pasi në të shohim të pleksen të gjitha gjeneratat, të arsimuar deri në nivelet më të larta. Nga 115 të shkolluar me arsim të lartë të kësaj familje ka një shpërndarje të tillë interesante, që duket se kanë “pushtuar” botën. Konkretisht në Shqipëri 36 persona, në Kosovë 30, në SHBA 17, në Angli 14, në Blegjikë 7, në Spanjë 4, Gjermani 3, Itali 2, Katar 1 dhe Kroaci 1. Midis tyre ka me tituj e grada shkencore, akademike e diplomatike…

Mirënjohja për vlerësimin e autorit të kësaj monografie i takon kryebashkiakut të Dibrës Rahim Spahiu, i cili përveçse drejtimit me përkushtim e vizion bashkohor të kësaj bashkie, duke ndikuar dukshëm në përmirësimin e infrastrukturës deri në skajet më të largëta të rrethit, është fokusuar edhe në evidentimin e personalitevete të tilla si Tajar Domi, duke i dhënë atitj titullin “Qytetar Nderi”

Libri “Dinastia Domi e Cerenit të Kalasë së Dodës” që u promovua para disa ditësh në sallën “Balsha” të Tirana Interntional, nga personalitete akademike dhe të letrave u vlerësua si një enciklopedi shumëvlerëshe, që për nga stilistika dhe forma kompozicionale është krejt i veçantë. Sepse autori Tajar Domi ka trashëguar asetin fondamental të familjes së tij në tre breza dhe e ka treguar atë më së miri, gjer në detaje për të 115 personalitetet e kësaj dinastie.

Në të vërtetë, kur më besoi redaktimin e këtij libri nuk ngurova, si në ndonjë rast tjetër. Kjo për faktin se para dy vitesh, kur Tajari më dha të shkruar historinë e gjyshit të tij, Harunit, ndër të tjera mësova që, i integruar në shoqëritë patriotike të Bukureshtit, kur u kthye para një shekulli në vendlindje, ai nuk solli që andej ndonjë shumë të konsiderueshme parash, por solli abetaret për t’u mësuar fëmijëve të bashkëfsharëve të tij shkrim e këndim shqip.

I frymëzuar nga kjo histori e shkruar nga Tajari, që pas dy vitesh do të ishte lënda e letrarizuar bukur e këndshëm e këtij libri, unë atëherë ndër të tjera, shkrova dhe botova në të përditshmen më të madhe shqiptare “Panorama” se: “Atdhetarë të shquar si Harun Domi, mbetën pishtarë të dritës në altarin e lirisë së kombit. Kjo për faktin se ai solli në një krahinë si Luma emërndritur abetaret eVeqilharxhit, të cilat u përhapën dorë më dorë dhe u bënë pishtarë drite për shqiptarët dhe halë në sy për pushtuesit.”

Nisur nga përvoja ime gati 50 vjeçare leximore shkrimore dhe readktoriale besoj se ky ka qenë dhe lajtmotivi i Tajarit në këtë sipëmarrje, sa të vështirë aq edhe të domosdoshme për të përçuar ndër breza amanetin e gjysh Harunit, dhe jo vetëm, por edhe të dy djemve të tij, Xhemalit e Shefqetit që shtruan më tej shinat e shkollimit, për të mbrritur sot në kuotën më të lartë të ndonjë familje të deristome shqiptare – në 115 të diplomuar me arësim të lartë, me tituj e grada shkencore e akademike, si diplomatë, mësues, mjekë, financier, inxhinerë, etj, me kontribute evidente, jo vetëm në institucionet shtetërore e shoqërore të Shqipërisë, por pothuajse kudo në hapësirën mbarëshqiptare në botë.

Tajar Domi, ka meritën që si pasues i denjë i Harun, Shefqet e Xhemal Domit, me këtë libër të shkruar me kompetencë e profesionalizëm të spikaur prej shkrimtari, e ka ngritur në piedestalin që meriton emrin e familjes së tij.

Në portretet letrare të pothuajse 115 personave me arsim të lartë dhe me tituj shkencorë, akademik e dplomatik, në historitë e rrëfyera me një gjuhë të pasur e mjete shprehëse interesante, qoftë të veprimtarisë patiotike të gjysh Harunit…,të hallës Lulije (Alie Harun Domi-Krasniqi), që fati i rezervoi një fëmijëri të lumtur në familjen e hallës Meleqe në Prizren, por që pas mbylljes së kufijve mdidis Shqipërisë dhe Kosovës përjetoi dhimbjen e mallit të pashuar për babain, nënën, vëllezërit, motrat e të afermit tjerë në Ceren.. si edhe në essetë e refleksionet që mbyllin kapitullin e fundit të librit, një lexues i vëmendhëm nuk do ta kishte të vëshirë të dallonte forcën metaforike dhe formimin kulturor të autorit, duke krijuar kështu muzeun e fjalës për këtë familje të madhe, emërndritur në historinë tonë kombëtare.

Nga ky libër që unë pata fatin ta lexoj ndër të parët e të isha redaktor i tij, mësojmë se si proverbi popullor “Bëmë baba, të të ngjaj” jetëzohet më mirë se kudo tjetër në trungun familjar të Harun Jakup Domit. Ndaj nuk është rastësi që nga kjo familje e madhe numërohen sot 115 djem e vajza me arsim të lartë, një armatë e tërë me: arsimtarë e pedagogë, inxhinierë mekanikë, elektrikë kompjuterikë, mjekë, stomatologë, diplomatë, në shkenca politike, juristë, ekonomistë, financier, në fushat biznes menaxhim, me gjuhë të huaja, të diplomuar në psikologji, arkitekturë etj, të shpërndarë në gjithë vendin dhe në diasporë, të orientuar në atë çfarë i pari i këtij trungu, Harun Jakup Domi bëri kryesisht me gjuhën e shkollën shqipe. Ai ishte themeli nga ku mori rrugë shkollimi i familjes deri në ditët e sotme.

Prandaj unë jam besimplotë dhe shpreh bindjen, se autori Tajar Domi, një emër i njohur jo vetëm në Kala të Dodës, në gjithë Dibrën e në Tiranë ku punoi për disa vite në funksione të rëndësishme, por edhe në diasporën shqiptare të SHBA si kryetar për dy mandate i Shoqatës “Bijtë e Shqipes” në Filadelfia, me këtë libër ka plotësuar dukshëm njohjen më të mirë për lexuesin, jo vetëm të historisë në përgjithësi, por edhe të figurave e personaliteteve të veçanta, jo vetëm të familjes së tij në tre breza, por edhe të zonës së Kalasë së Dodës, me rolin e luajtur në kohë të ndryshme.

Po ashtu, në tërësinë e librit, në 6 pjesët e tij është evident koncepti kombëtarist i këtij autori, i dëshmuar më si miri ky edhe në veprimtarinë e tij në diasporën shqiptare të SHBA.

Siç doli edhe në dokumentarin që ndoqëm në fillim të këtij eventi, të përgatitur me nivel të lartë artistik nga ikona e gazetarisë sportive, Mjeshtri i Madh Defrim Methasani, autori i këtij Tajar Domi, edhe me këtë libër, si në gjithë veprimtarinë e tij si kuadër e veprimtar shoqëror shembullor, udhëheq dinjitetshëm brezin e tretë të intelektualëve të këtij trungu.

Folësit në këtë veprimtari promovuese, si politkkani i njohur Petro Koçi, ish kryebashkiaku i Dibrës dhe ish Ministri i Punës e Çeshtjeve Sociale Kadri Rrapi, akademik Fatos Daci, ish – kryetari i Këshillti të Qarkut Kukës Abdulla Domi, njëherësh nënkryetar i Federatës së Paqes Universale Shqipëri e Dr. Fejzulla Gjabri, drejtuesit e shoqatës “Korabi” të Radomirës, Dr. Hasan Domi e Dr. Petrit Gjorgji, ndërsa e vlerësuan si një prurje të veçantë, shprehën bindjen se ky libër zë vendin e merituar në fondin e artë të letërsisë sonë dokumentare.

KALAJA E DODËS, VEND I BEKUAR NGA ZOTI DHE NJERËZIT E SAJ

Në dokumentarin e përgatitur me mjeshtri të rrallë artistike nga Defrim Methasani shfaqet Kalaja e Dodës, një vend i bekuar nga Zoti dhe njerëzit e saj që kanë gjurmët e tyre përmes historisë, traditave, punës së ndesrhme dhe vlerave njerëzore. Aty nën këmbët e malit më të lartë në vend, Korabit; mes lumit të Veleshicës, bjeshkëve të Gramës dhe Sorokolit, në krah me Kalisin, Vilën dhe Bushtricën por edhe me Kallën e Vleshën e Sllovës, shtrihen fshatrat e Kalsë së Dodës, ku në qendër ndodhet Cereni, fshati i besimit të fesë myslimane, por edhe i njerëzve të punës e dijes.

Emërtimi i Kalasë së Dodës si qendër krahinarie, na jepet i dokumentuar edhe në vitin 1864 nga konsulli austriak – albanologu J.G. Hahhn, në librin e tij “Udhëtim nëpër viset e Drinit e Vardarit“. Në faqen 221 të këtij libri, shkruhet se: “Patëm rastin të kalojmë vetë pranë vendeve ku gjenden gjurmët e qyteteve të hershme, ku dikur kanë ekzistuar kisha të krishtera dhe banesat pranë të cilave ne patëm rastin të kalojmë, dëshmojnë, pothuajse të gjitha, që banorët e tyre gëzojnë një mirëqënie, e cila e kalonte parashikimin që mund të bëhej, duke pasur parasysh tokat e tyre bujqesore”. (- M. Skeja “Kalaja e Dodës, një zambak i Korabit”, 2022, fq. 165 ).

Prof. Dr. Hajri Shehu bën këtë cilësim të shkurtër: “Dheu i Kalasë së Dodës ka kufinj natyror e historik Veleshicën e Ujin e Lapave. Është një dhé me kroje e kopështe. Me ara e me livadhe. Me kullota e me bjeshkë. Me ujë e ujëvara. Me nëntokë të pasur. Me shtëpi të pastra e sofra bujare. Me një të folme melodioze e me një folklor magjepsës …”. Ndërsa autori i këtij libri Tajar Domi vlerëson se “Banorët e Kalasë së Dodës, kanë personalitet dhe karakter të fortë, që i vemë re sidomos në rezistencën ndaj trysnive të pushtetit, kur ata bashkohen me fuqinë e këtij karakteri dhe që i nxjerr gjithmonë fitues”. Më tej ai shkruan se “Cereni kishte besë dhe bashkim. Në vitet e diktaturës komuniste, ashpërsia e ligjeve të kohës ndjehej më butësisht në Ceren. Aty, punonjës shteti, anëtar partie e të persekutuar nga ai sistem, i shihje bashkë në biseda, në punë e në konaqe. Asnjë kufizim nuk kishte, bie fjala, për Sabriun e Sheh Mahmutit, djali i të cilit (Xhelali) ishte arratisur nga vendi e për pasojë Sabriu u internua familjarisht dhe iu hoq karta e frontit. Atë e shikoje kudo të shkonte për vizita, për kafe edhe tek një nëpunës apo anëtar partie i Cerenit. Dhe, duke respektuar moshën e zgjuarsinë e tij, shpesh kryesonte vargun e gjatë të njerëzve ku kishte edhe komunistë. Kjo ndodhte veçmas në Ceren, jo në fshatrat e tjerë të zonës…”.

Në zemër të tij familja Domi, shembulli i duhur që vlen, jo vetëm për trevën por edhe për gjithë vendin.

Dokumentari flet për faktin se për më shumë se një shekull, protagonistët e dijes kanë emrat e burrave e grave, djemve e vajzave ët Familjes së Madhe Domi.

Ka prindër apo gjyshër që luftojnë në jetë t’ju lënë brezave pasuri, para, shtëpi, toka, dyqane apo objekte tjera. Por libri i Tajar Domit dhe dokumentari televiziv i shfaqur ditën e promovimit të tij evidentojnë faktin që, si pak kush, Familja Domi, pasuri të saj la dijen dhe arsimin. Mjafton të përmendësh një shifër dhe dhe duket se i ke thënë të gjitha. Nga kjo familje janë 115 veta të shkolluar me arsim të lartë (midis tyre dhjetra personalitete shkencore, akademike e diplomatike) dhe ky shembull vlen si një rast për librin gines.

Harun Domi që para një shekulli solli abetaren e parë nga Bukureshti punoi si mësues dhe ndikoi së tepërmi në arsimimin e parë të banorëve të kësaj zone në prehër të maleve. I martuar me Adilen, të bijën e Hasan Dehar Manallarit, një derë e mirë të Radomirë, ai lindi dhe rriti 9 fëmijë, gjashtë djem dhe tre vajza; konkretisht: Halili, Shefqeti, Hidajetja, Musa, Xhemali, Ahmeti, Alija, Besimi dhe Milihatja. Mes tyre spikatën dy, Shefqeti dhe Xhemali, njëri mjek e tjetri drejtori i parë i arsimit në Kala të Dodës..

“Dr. SHEFQET DOMI JETOI NJË JETË SI NJERI

POR PUNOI DY JETË SI MJEK”

Dr. Shefqeti la shumë gjurmë në spitalin e Peshkopisë dhe në Tiranë, ku do që ai punoi me përkushtim e profesionalizëm si mjek, si një shembull i qartë i betimit të Hipoktarit në shërbim të njerëzve. Jo rastësisht, laboratori i Spitalit të Dibrës mban emrin e tij, në respekt të punës shkencore, botimeve po të tilla dhe shërbimit profesional e njerëzor në Tropojë, Dibër e Tiranë.

Në këtë libër evidentoher vlerësimi i njërit prej kolegëve e bashkohësve të tij, Prof. Dr. Nazmi Koçi, sipas të cilit: “Dr. Shefqeti jetoi një jetë si njeri por punoi dy jetë si mjek”. Para largimit nga kjo jetë ai la një arkiv të madh të punimeve të tij shkencore, por edhe dy botime të rëndësishme për vendlindjen, të cilën e dashuronte shumë “Cereni – Histori e Tradita” (2012) dhe “Kalaja e Dodës apo Qafa e Bilbilit” (2024).

HISTORIA E ARSIMIT NË KALANE E DODËS

MBAN EMRIN E XHEMAL DOMIT

Një tjetër personalitet i kësaj famije është Xhemali, një mësues që arriti të ngjiste majat e tij edhe si drejtues, edhe si botues. Nga libri i Tajarit si dhe nga dokumentari televiziv mësojmë se Historia e arsimit në Kala të Dodës dhe zomat përreth mban firmën e tij. Kjo falë punës shumëvjeçare si ish mësues por edhe drejtor në shkollën e Radomirës, ndërsa ka privilegjin e hapjes të të parës shkolle të mesme në Ceren të Kalasë së Dodës. Në 100 vjetorin e shpalljes së pavarësisë të Shqipërisë ai botoi në tre vëllime veprën “Dibra në hulli të historisë”, botime këto shkencore dhe profesionale, të arsimit dhe mendimit pedagogjik në trevat e Dibrës, duke shpalosur një punë kolosale profesionale dhe arkivore në vite me radhë.

DY TË BURGOSURIT POLITIK

NGA FAMILJA E MADHE DOMI

“Në vitin 1967 kur nga shteti i kohës punohej dhe u realizua ngritja e kooperativave bujqësore në të gjithë vendin, një grup shtetëror drejtuesish që ishin ngarkuar për Kalanë e Dodës në “ndërgjegjësimin” e banorëve, një ditë ishin takuar me Musën (djalin e katërt të Harunit) për ta bindur që familja e tij e madhe të futej në kooperativë. Por ata kishin hasur në kundërshtimin e tij, i cili u kishte argumentuar vështirësitë e mëdha që do të kishte familja në zbatim të këtij ligji edhe në Ceren. Pas kësaj kundërshtie, grupi i punës takohet me Harunin, babain e Musës, dhe në bisedë me të i thonë: “Musain e kishe të sertë, jo si djemtë e tjerë”. Ndërsa Haruni u përgjigjet: “Një shtëpie të madhe, i duhet një djalë si Musa”, -shkruan autori i këtij libri. Dhe pikërisht kjo rezistencë për të mos pranuar kolektivizimin do të ishte shkaku i burgosjes së Musës dhe vëllait tjetër Ahmetit, të cilët u dënuan pas një gjyqi popullor politik.

“Në vjeshtën e vitit 1968, me datën 3 nëntor, Besimi do të martohej me Zemrite Abedin Litën nga fshati Matranxh i Bushtricës. Megjithëse ngjarjet dhe kushtet në familjen e Harunit atë vit ishin shumë të mbrapshta, pasi dy djemtë e tij (Musa e Ahmeti) ishin dënuar me burgim për kundërshtim të pushtetit popullor, ndërsa Haruni kishte vdekur me 28 shtator të atij viti, vetëm një muaj para dasmës, prapë se prapë “dasma” u bë dhe nusja u muar”. Tajari e rrëfen në librin e tij atë ditë, kur për arësye të burgosjes së Musës e Ahmetit, kjo dasëm nuk pati asgjë të afërt me të tjerat. E megjithatë gjithçka vazhdoi bukur në vitet në vazhdim në këtë familje. “Në vitin 1968, një vit pasi u krijuan kooperativat bujqësore, Ahmeti ishte bashkëvuajtës me Musën për gjashtë muaj në burg, me vendimin e padrejtë të gjyqit shembullor të Sllovës kundër familjes tonë, për të cilin u kërkua falje më vonë!!!”, shkruan autori i këtij libri.

RUAJTJA DHE PROMOVIMI I IDENTITETIT,

GJUHËS DHE KULTURËS SHQIPE NË DIASPORË

Po kaq emër me vlerë si dy djemtë e rilindasit Harun Domi që solli abetarën e parë nga Bukureshti në këtë zonë, Dr. Shefqeti e mësues Xhemali që i përkasin brezit të dytë, shpalosin edhe brezi tjetër i intelektualëve të kësaj familje të madhe. Njëri prej tyre që kaloi edhe kufijtë e Shqipërisë është Tajari i cili jeton në Filadelfia. Pikërisht në ditën e promovimit të librit të tij “Dinastia Domi e Cerenit të Kalasë së Dodës” ai vlerësohet nga Këshilli Bashkiak me titullin më të lartë “Qytetar Nderi” i Dibrës, me motivacionin: “Për kontributin e tij të çmuar në ruajtjen dhe promovimin e identitetit, gjuhës dhe kulturës shqipe në diasporë. Ai ka përfaqësuar me dinjitet komunitetin dibran në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe ka dhënë një kontribut të rëndësishëm në zhvillimin e Shoqatës ‘Bijtë e Shqipes’në Filadelfia, duke qenë një urë lidhëse mes brezave dhe një model frymëzimi për komunitetin shqiptar”. Titulli ju dorëzua në mënyrë ceremoniale nga nënkryetari i Bashkisë Dibër Lorenc Cibaku, ndërsa ishte i pranishëm edhe ambasaori i Republikës së Kosovë në vendin tonës Z. Skënder Durmishi.

Një mirënjohje për autorin e këtij libri vjen edhe nga Akademia Shqiptaro-Amerikane e Shkencave dhe Arteve Nju jork, me president prof.dr. Skënder Kodra. Kjo, “Për kontributin intelektual e atdhetar të tij, gjatë kohës që është bërë pjesë e Diasporës Shqiptare në Amerikë, veçanërisht në Filadelfia. Si pjesëmarrës në veprimtaritë shkencore e historike, në emisonet e ndryshme televizive dhe në shtypin e shkruar, këtu në Amerikë por edhe në vendlindje, z. Tajar Domi ka përcjellë gjithmonë mesazhe mirënjohje, dashurie e bashkimi…”.

Krahas tij, në librin dhe dokumentarin përkatës evidentohen dhe flitet edhe për profesionistë e personalitete tjera. E ndër ta Nuri Shefqet Domi – fizikant&diplomat në Katar që mban titullin doktor i shkencave. Ai mbahet mend kur gjatë kohës studentore u përzgjodh që në televizionin publik shqiptar të drejtonte emisionin shkencor për fëmijë “Dritare diturie”, ku pati një audiencë shumë të gjerë. Në harkun kohur të 10 viteve ka botuar artikuj e studime të shumta dhe të vlerësuar edhe në vendet e zhvulluara. Midis tyre, përmendet libri voluminoz enciklopedik “Mendjendriturit e njerëzimit”(2014); “Arti i diplomacisë” (përkthim i vitit 2023) dhe libri “Historia nëpërmjet aktorëve të saj”që pritet të dalë nga botimi së shpejti. Të tjerë emra personalitetesh të kësaj familje që përmenden në librin “Dinastia Domi e Cerenit të Kalasë së Dodës” janë: Mimoza Halil Domi – mësuese në Belgjikë; Jakup Halil Domi-ekonomist në Filadelfia; Naim Shefqet Domi – inxhinier topograf me emer në Shqipëri; Përparim Shefqet Domi – ekonomist, biznesmen në Shqipëri; Resul Musa Domi – mjek në Tiranë; Mahmudie Musa Domi – financiere në Filadelfia; Bashkim Xhemal Domi – inxhiner elektrik në Londër; Defrim Xhemal Domi – mësues në Tiranë; Maslime Xhemal Domi – financiere në Shqipëri; Lavdrim Xhemal Domi – Ing. Pyjesh në Shefild Angli; Dina Xhemal Domi – juriste në Tiranë; Lindita Ahmet Domi – mësuese në Tiranë.

Ky trung familjar është i veçantë, pasi në të shohim të pleksen të gjitha gjeneratat, pjestar të arsimuar deri në nivelet më të larta. Nga 115 të shkolluar me arsim të lartë të kësaj familje ka një shpërndarje të tillë interesante, që duket se kanë “pushtuar” botën; konkretisht në Shqipëri 36 persona, në Kosovë 30, në SHBA 17, në Angli14, në Blegjikë 7, në Spanjë 4, Gjermani 3, Itali 2, Katar 1 dhe Kroaci 1. Midis tyre ka me tituj e grada shkencore, akademike e diplomatike.

Në librin e Tajar Domit, si dhe dokumentarin përkatës, mbresëlënës qenë interpretimi mjeshtëror nga diva e skenës dhe ekranit Margarita Xhepa – Nderi i Kombit, i poezisë së shkruar po nga ky autor “Për Cerenin”, nga e cila veçojmë vargjet e strofës së fundit: “Ky është fshati ynë i lindjes/ ku vlla-llëku kurrë s’u prish/ Ku “kulaku”e “Partia”/ Ishin bashkë në çdo mexhlis”. Mbi 200 pjesmarrësit në këtë event duartrokitën ngohtësisht gjithashtu përshëndetjen e ish – ministrit e deputetit Petro Koçi që ka shërbyer disa vite si mësues në Kala të Dodës, fjalën e ish – kryebashkiakut të Peshkopisë dhe ish – Ministër i Punës e Çeshtjeve Sociale Kadri Rrapi, përshëndetjen e ish – kreut të Këshillit të Qarkut Kukës Avdulla Domi; reçensat mjaftë profesionale të akademik Fatos Dacit, Dr. Fejzulla Gjabrit e Dr. Petrit Gjorgjit, si dhe rrëfimet në dokumentar të Ajaz Vishës – bashkohës i atdhetarit Harun Domi dhe djalit të tij Besim Domi.

Emocione të forta ngjalli regjisori, aktori dhe shkrimtari mjaft produktiv e cilësor në hapësirën mbarëshqiptare në botë Xhevat Limani me interpretimin e poezisë “Gjuha jonë”. Po ashtu edhe përshëndetja me skype nga Filadelfia e personalitetit kukësian Enver Parllaku, e gjirokastritit Arqlile Hila – bashkëstudent i të autorit të këtij libri, e në veçanti përshëndetja e shkrimtarit Hys Hasa në emër të Shoqatës “Bijtë e Shqipes” Filadelfia. Impresionues për pjesëmarrësit në këtë event qe njoftimi i moderatotit Methasani se të ardhurat nga shitja e librit “Dinastia Domi e Cerenit të Kalasë so Dodës” do të shkonin si donacion për shkollën “Ibrahim Gjorgji” të Radomirës.

“Jam me fat që shoku im Tajari, përmbush për mua shprehjen e popullit ‘ zgjidhe shokum më të mirë se vetja”, shprrhet bashkëstudenti gjirokatrit Arliqe Hila, ish-kryetar i komunës së Zagorisë.

Më të larmishëm e bëri këtë event edhe shfaqja e videoklipit të këngës “Abetarja e Harunit”, me interpretimin mjeshtëror nga Liri Rasha – pasaporta artistike e Dibrës. Në vitet, dekadat e shekujt që do të vijnë, Refreni i kësaj kënge: “Abetarja e Naumit/ Fsheh në gjirin e Harunit/ Ndezi dritën e Europës /Deri në Kala të Dodës” do të frymëzojë brezat tjerë të kësaj familjeje. Ashtu si edhe ky libër i Tajar Domit, për të cilin siç u shpreh Kadri Rrapi gjatë promovimit: “…me një pasion të pashoq, përshkruan historinë dhe kulturën e kësaj treve me një qasje të thelluar dhe gjithëpërfshirëse. Duke ndërthurur burime historike, dëshmi të autorëve vendas, udhëtarëve e albanologëve të huaj si dhe rrëfime personale, ai krijon një panoramë të pasur dhe të gjallë. Shkrimi i tij spikat për tonalitetin emocional dhe respektin e thellë ndaj traditave të zonës. Përshkrimet e tij mbi Cerenin dhe mbarë zonën e Kalasë së Dodës krijojnë një mozaik të pasur historik, kulturor dhe personal. Dhe këtë e bën me një stil tërheqës dhe të detajuar, duke trajtuar me mjeshtëri tema thelbësore”.

Manifestim i ndërgjegjes kombëtare për Luftën Çlirimtare

August 7, 2025 by s p

Aleksandër Çipa/

Lufta dhe kontributi i UÇK është histori madhështore çlirimtarësh për gjithë kombin dhe për statusin e shqiptarëve në trojet e tyre. Është akt madhor i lirisë për gjysmën e kombit. Asnjë popull nuk i ka eklipsuar kësi veprash dhe epopesh, me gabimet post lufte të disa ish luftëtarëve që hynë në statusin e qeverisësve dhe të shtetndërtimit. Në shoqëritë e popullit tonë kanë ardhur sëmundje të reja që kanë hyrë në mutacion me të vjetrat. Për këtë arsye fryma malinje të reja janë bashkuar me malinjitete të vjetra, fatkeqësisht të trashëguara.

Specialja e Hagës e legjitimuar nga Kuvendi i Kosovës nuk e shëndoshi drejtësinë në Republikën e re, por përkundrazi, ka dëshmuar e dëshmon një Speciale me varësi të jashtme nga Kosova. Kjo Speciale i ka hyrë në hak imazhit real të luftës çlirimtare të popullit shqiptar në Kosovë. Në kohët e afërme që po vijnë, do të dalin në pah dëshmi e prova kompromentuese për varësinë dhe ndikimet shtëtërore e ekstra shtetërore, jashtë Kosovës, mbi këtë Prokurori dhe Gjykatë Speciale.

Kjo Drejtësi që doli si institucion jashtë Kosovës për të funksionuar në territor jashtë saj, deri tani ka dhënë provën e “gjuetares” së luftëtarëve me shumicë dhe të xhelatëve nga Serbia, me pakicë.

Protesta e datës 7 Gusht 2025 është një akt manifestimi me urdhër të ndërgjegjes kombëtare për Luftën Çlirimtare. Eshtë një ribashkim i madh popullor në pohim të krenarisë për atë epope që i imponoi një balancë bashkëjetimi në trojet ballkanike dy fqinjëve. Për shkak të serbëve, kjo u arrit pasi u derdhën lumenj gjaku dhe kaluan volume të mëdha tragjedish.

Në emër të mirënjohjes dhe rikrenarimit për atë epope, duhet të jemi të gjithë me UÇK-në, pra me historinë e saj që përgjatë asaj lufte dhe më pas, është e jona!