Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909
Elmi Berisha – Kryetar i Vatrës
Alfons Grishaj – Nënkryetar i Vatrës
Nazo Veliu – Sekretare e Vatrës
Besim Malota – Arkëtar i Vatrës
Marjana Bulku
Iris Halili
Ervin Dine
Mondi Rakaj
Dr. Pashko Camaj
Dr. Elton Mara
Dr. Paulin Marku
Bashkim Musabelliu
Tasim Ruko
Shënim: Kryetarët e Degëve të Vatrës të përfshirë në Kryesi kanë dhënë dorëheqje nga çdo funksion duke ua kaluar kompetencat nënkryetarëve të degëve deri në zgjedhjet e reja në degët respektive të Vatrës.
Prishtinë, 21 mars 2022
Përkthimi jozyrtar
Gazetari: Përderisa po futemi në javën e katërt të pushtimit të Ukrainës nga Rusia, ekziston shqetësimi i përhapjes së konfliktit në Ballkanin Perëndimor. Bosnja dhe Hercegovina po përballet me një rigjallërim të tendencave secesioniste, kurse përpjekjet për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës kanë ngecur viteve të fundit. Ishte viti 1999 kur forcat e NATO-s bombarduan Beogradin, kryeqytetin e Serbisë, për ta ndaluar spastrimin etnik që serbët po i shkaktonin shqiptarëve në Kosovë. Kësaj po i referohet shpesh presidenti rus Putin duke e justifikuar luftën në Ukrainë. Një nga liderët që është shprehur hapur kundër luftës në Ukrainë është Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti. E kemi në lidhje të drejtpërdrejtë nga kryeqyteti, Prishtina. Kryeministër Kurti, sa të shqetësuar jeni që kriza në Ukrainë mund të përhapet në Ballkanin Perëndimor dhe në Kosovë?
Kryeministri Kurti: Mirëmëngjesi të gjithë dëgjuesve tuaj. Në të kaluarën Kremlini e përmendte Kosovën një herë në muaj, ndërsa tani po na përmend disa herë në javë, çdo të dytën ditë, dhe unë besoj që ata dëshirojnë ta keqinterpretojnë ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë, që ishte për ta ndaluar gjenocidin, si përpjekje për ta justifikuar imperializmin e tyre, aspiratat e tyre hegjemoniste dhe së fundi pushtimin dhe agresionin e tyre ushtarak kundër Ukrainës. Ne që nga fillimi kemi shprehur admirimin dhe solidaritetin tonë me luftën çlirimtare të popullit ukrainas dhe kemi dënuar ashpër agresionin e Federatës Ruse ndaj Ukrainës, që ka qenë e paprovokuar dhe është absolutisht i pajustifikueshëm.
Gazetari: Po flet për një konflikt ushtarak të instiguar?
Kryeministri Kurti: Definitivisht. Serbia është shteti i vetëm në Rajon që nuk ka vendosur sanksione kundër Rusisë. Ata kanë lidhje të forta politike, ekonomike dhe ushtarake. Për shembull Gazprom-i zotëron 56% të industrisë së naftës në Serbi. 151 deputetë të parlamentit të Serbisë, mbi 60%, janë pjesë e grupit të miqësisë Rusi-Serbi, dhe gjithashtu Serbia ka 14 avionë luftarakë MIG-29 nga të cilët 8 janë donacione nga Bjellorusia dhe 6 nga Rusia. Serbia shpenzon pothuajse 3% të BPV-së në ushtri dhe kjo i bie dy herë më shumë se pesë vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor së bashku. Pra ekziston një militarizim i Serbisë, e cila nuk e njeh Kosovën dhe e cila përmes Republika Srpska në Bosnje dhe Hercegovinë po përpiqet ta bëjë atë vend jofunksional, ta kthejë atë në një shtet të dështuar dhe në fund ta marrë atë në kontrollin e saj.
Gazetari: Kryeministër Kurti, këtu nuk e keni fjalën për aleanca historike, por po ndiheni të kërcënuar tani?
Kryeministri Kurti: Natyrisht, aleancat historike ekzistojnë, por gjithashtu janë ato lidhjet aktuale të forta dhe të gjera midis Beogradit dhe Kremlinit, dhe kjo është shumë shqetësuese sepse është në interesin e Kremlinit ta përhapë konfliktin diku tjetër, ta transferojë destabilizimin dhe pasigurinë në kontinentin evropian, në mënyrë që ta arrijë atë që në thelb Presidenti despotik Putin dëshiron, e që është Jalta 2, një tjetër Konferencë e Jaltës në të cilën ai do të ulej me Presidentin Biden. Unë jam shumë i bindur se Presidenti Putin nuk dëshiron të ulet dhe të negociojë me Presidentin Zelenski, në fakt ai dëshiron ta vrasë atë. Ai dëshiron të ulet me Presidentin Biden, dhe kjo është shumë shqetësuese sepse do të kërkoheshin kriza të tjera në kontinentin evropian ku ka mundësi të shkaktohet konflikt dhe luftë në mënyrë që ta copëtojnë Evropën ashtu siç bënë para më shumë se 70 viteve.
Gazetari: Kryeministër Kurti, është shumë e pazakontë ta dëgjosh një lider të zgjedhur, një kryeministër si ti, duke i thënë gjërat kaq qartë në radio. A mendoni se liderët e tjerë botërorë po ju dëgjojnë?
Kryeministri Kurti: Mendoj se po, por në të njëjtën kohë besoj që nuk duhet të jenë të vetë-mjaftueshëm për unitet dhe solidaritet të demokracive perëndimore. Ne duhet ta forcojmë këtë unitet dhe duhet të solidarizohemi në mënyrë aktive. Ne duhet t’i ofrojmë të gjithë ndihmën popullit ukrainas, por në të njëjtën kohë nuk duhet ta tolerojmë asnjë lloj neutraliteti në këtë konflikt. Nuk është e mundur të jesh neutral në mes të zjarrit dhe zjarrfikësit. Është thelbësore tani të bashkohemi dhe të jemi aktiv në solidaritet me Ukrainën, por në të njëjtën kohë të gjitha vendet në Evropë të cilat nuk e dënojnë ashpër dhe nuk vendosin sanksione ndaj Federatës Ruse duhet t’i shohim me shqetësim.
Gazetari: Nga Rusia ka akuza se Kosova po dërgon luftëtarë për të luftuar përkrah trupave ukrainase. A është e vërtetë?
Kryeministri Kurti: Asnjë qytetar nga Kosova nuk ka shkuar për të luftuar në Ukrainë. Ata po thonë lloj-lloj dezinformatash dhe pretendimesh të rreme sepse kjo është pjesë e luftës së tyre hibride. Pra, lufta hibride është plot gënjeshtra, plot narrativa të rreme dhe lufta hibride kthehet në luftë. E kemi parë me Ukrainën. Lufta hibride nuk e zëvendëson luftën, është vetëm faza përgatitore e saj, dhe ne duhet të shqetësohemi shumë për të gjitha këto akuza të rreme, sepse janë shenja paralajmëruese për atë që do të ndodhë më pas. Më lejoni t’ju rikujtoj se Presidenti Putin u bë Kryeministër i Federatës Ruse vetëm dy muaj pas çlirimit të Kosovës në vitin 1999, dhe gjithashtu disa muaj pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës në shkurt 2008, ai aneksoi Osetinë e Jugut dhe Abkhazinë. Pra, Ballkani Perëndimor është në rrezik për shkak të mosdistancimit të Beogradit nga Kremlini.
Gazetari: E kam një pyetje, a duhet NATO të qëndrojë ashtu siç është për momentin, duke ndihmuar në aspektin logjistik por jo duke ndërhyrë, duke mos u futur në konflikt aktiv. A mendon që duhet të ketë një zonë ndalim-fluturimi?
Kryeministri Kurti: NATO ndaloi gjenocidin serb në Kosovë. 19 shtete u bashkuan për të ndaluar Kasapin e Ballkanit, Sllobodan Millosheviq, pasi ai veçse kreu gjenocid në Bosnje dhe Hercegovinë. Pra, ishte gjenocidi i dytë në kontinentin e Evropës pas Luftës së Dytë Botërore që e bëri NATO-n të ndërhynte. NATO, shtetet e NATO-s, populli i Evropës duhet ta ndihmojnë popullin ukrainas sepse ata po e mbrojnë të gjithë kontinentin.
Gazetari: A duhet të ketë zonë ndalim-fluturimi, po apo jo?
Kryeministri Kurti: NATO e di më së miri, por mendoj se kur i shihni popullin e Ukrainës duke vuajtur dhe në të njëjtën kohë avionët dhe artilerinë ruse duke i bombarduar civilët, nuk mendoj se ajo që po bëjmë aktualisht, përfshirë NATO-n, është e mjaftueshme.
Gazetari: Për Newsday foli Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti.
Pas humbjes në zgjedhjet e 6 marsit, por edhe pas kërkesave të disa prej deputetëve, Lulzim Basha dha sot dorëheqjen nga posti i kryetarit të Partisë Demokratike.
Në një mbledhje të të gjithë strukturave të selisë blu, ai komunikoi vendimin e tij për të bërë një hap pas.
Gjatë fjalës së tij, Basha u shpreh se është i vendosur që të ndihmojë në çdo mënyrë ringritjen dhe bashkimin e demokratëve.
“Thellimi i krizës që përjetojmë prej vitesh ka për shkak kryesor mungesën e një qeverisje të përgjegjshme dhe të llogaridhënies. 25 prilli ishte një goditje e rëndë për demokratët, për demokracinë dhe për shpresat e shqiptarëve për ndryshim, pas 8 vitesh premtimesh te pambajtura, korrupsion dhe tallje me dhimbjet dhe hallet e njerëzve. Sepse vetem nje qeveri qe vjen si vullnet i njerëzve mund të ngrihet në nivelin e halleve të tyre dhe të kuptoje e ofrojë zgjidhje reale per njerezit.
Nje qeveri e tillë, me program dhe ofertë konkrete u pengua nga masakra zgjedhore që ndali ndryshimin me 25 prill. Shpresa per tu ringritur përmes një opozite të fortë ka marrë për fat te keq prej afro nje viti po kështu goditje të njëpasnjëshme. Perpjekjeve tona per tu ofruar shqiptarëve nje opozitë të tille, përmes denoncimeve dhe goditjes së korrupsionit qeveritar në komisionet hetimore të aferave korruptive dhe hetimit të 25 prillit i është mbivendosur një luftë e brendshme.
Personalisht investova gjithcka për nje zgjidhje që do ti shërbente edhe Partisë Demokratike edhe transparencës. Sot nuk dua të ndalem në cfarë ka ndodhur e si ka ndodhur, kush kishte të drejtë e kush ishte gabim, këtë jam i bindur se do ta qartësojë koha. Fatkeqësisht, përpjekja ime për ta mbajtur PD të bashkuar nuk arriti sukses. Unë dhe shume demokratë u përballëm me një fushatë sulmesh te paparimta dhe te pavërteta që krijuan një frymë përcarje, dhe si rezultat sot Partia Demokratike po përjeton një krizë të thellë.
Për këtë arsye dhe për të ndihmuar Partinë Demokratike dhe demokratët të lënë mënjanë ndasitë joparimore, i vetëdijshëm për peshën që mora mbi vete, për atë që e kam quajtur vendimin tim më të vështirë politik, kam vendosur të hedh një hap pas duke u dorëhequr nga detyra e kryetarit të PD, me qëllim dhe i vendosur për të ndihmuar për ringritjen dhe bashkimin e demokratëve dhe Partisë Demokratike si shpresa e vetme për shqiptarët.
Kjo nuk është një tërheqje për rehati personale, por një nxitje më shumë që betejën tonë për një PD të së ardhmes ta bëjmë të gjithë bashkë të zhveshur nga çdo shpifje se kjo që ka ndodhur këto 6 muaj është bërë për karriken e kryetarit. Ndaj dua sot ti them kujtdo që ka besuar dhe beson se PD duhet të shohë drejt të ardhmes, se unë jam dhe do jem tërësisht i angazhuar krah jush, do jem zëri juaj, nuk do ta braktis kurrë sakrificën tuaj, nuk do lodhem kurrë për t’u shprehur mirënjohjen, për sakrificat, mundin dhe kontributin tuaj, dhe me vendosmëri do bëj gjithçka, që ato të mos shkojnë dëm, por ti japin forcë vizionit tonë për një Parti Demokratike që zgjedh të ardhmen dhe i prin rrugës së shqiptarëve drejt saj” – tha Basha.
Një soditje reflektive mbi Zjarrin Prometean të “Nemzeti Dal” dhe “O moj Shqypni, e mjera Shqypni”
[Me rastin e 100-vjetorit të Marrdhënieve Diplomatike Shqiptaro-Hungareze]
MELSEN KAFILAJ (Royal Institute of Philosophy Fellow)
Ernest Renan, savanti i madh francez në esenë e vet “Qu’est-Ce Qu’une Nation?” të vitit 1882 shkruan: “Kombi është Frymë, është një Parim Shpirtëror.Dy gjëra, të cilat në fakt janë një e vetme e përbëjnë këtë Parim Shpirtëror; E Shkuara dhe E Tashmja e tij.” Por kush mund ta shpreh më mirë këtë Frymë, këtë atribut esencial të KOMBIT përveçse POETET?! Dy poetë të mëdhenj të cilët e mobilizuan këtë Frymë, në funksion të Zgjimit Kombëtar në vendet e tyre respektive janë poeti hungarez Sándor Petőfi dhe ai shqiptar Pashko Vasa. Në poezitë e tyre “Nemzeti Dal”(1848) dhe “O moj Shqypni, e mjera Shqypni”(1878) përshkruhet qartazi e shkuara e hidhur popullit hungarez dhe atij shqiptar dhe trumbetohet në të tashmen e tyre nevoja urgjente për LIRI. Ja sesi do ta shpreh këtë Zjarr Prometean Petőfi tek “Nemzeti Dal” (Këngë Kombëtare):
Talpra magyar, hí a haza!
Itt az idő, most vagy soha!
Rabok legyünk vagy szabadok?
Në këmbë Magjarë, Mëmëdheu thërret!
O tani o kurrë, çasti është tani-
A do rrojmë si skllevër, a do kërkojmë Liri?!
ZGJIMI, kjo nevojë e ngutshme për zgjim kombëtar dhe bashkim vëllazëror, në emër të Idealit të Lirisë dhe në kushtet e një përçarjeje kombëtare e jep me një ton të fuqishëm tek “O moj Shqypni, e mjera Shqypni” edhe Pashko Vasa:
Para se t’hupet kështu Shqypnia,
Me pushkë n’dorë le t’desë trimnia!
Çoniu, shqyptarë, prej gjumit çoniu,
Të gjithë si vllazën n’nji besë shtërngoniu,
E mos shikoni kisha e xhamia:
Feja e shqyptarit asht shqyptaria!
Të dy poetët në fjalë janë kritikë të fuqishëm të Pasivitetit, Egoizmit Individual dhe Shpirtit të Veçimit në popujt e tyre respektiv, të cilët për pesë pare e nxjerrin në pazar Interesin Kombëtar. Ja me çfarë dhimbje dhe dëshpërim e përshkruan Pashko Vasa këtë fenomen:
Vjen njeri i huej e ju rri n’votër,
Me ju turpnue me grue e motër,
E për sa pare qi do t’fitoni,
Besën e t’parëve t’gjith e harroni,
Baheni robt e njerit t’huej,
Qi nuk ka gjuhën dhe gjakun tuej.
Qani ju shpata e ju dyfeqe,
Shqiptari u zu si zog ndër leqe!
Qani ju trima bashkë me ne,
Se ra Shqypnia me faqe n’dhe!
Ndërsa Petőfi nuk do të tregohet “më pak i butë” me vargjet e veta:
Sehonnai bitang ember,
Ki most, ha kell, halni nem mer,
Kinek drágább rongy élete,
Mint a haza becsülete.
A magyarok istenére
Esküszünk,
Esküszünk, hogy rabok tovább
Nem leszünk!
Ti batakçi i pavlerë i Njeriut,
Që kur e lyp nevoja nuk bie
Dhe e çmon jetën tënde të kotë,
më tepër se nderin e tëndit Atdhe.
Për Zotin e Hungarezëve betohemi,
betohemi solemnisht,
që kurrë më s’do jemi skllevër!
Petőfi dhe Vasa i shprehin me zjarr zemre popujve të tyre se për të dalë nga Errësira në Dritë dhe nga Skllavëria në Liri duhet luftuar pasi ajo çka është më e shenjtë nuk mund të dhurohet por duhet të fitohet pavarsisht çdo lloj sakrifice! Siç kujton dhe Horaci: “Dulce et decorum est pro patria mori.” Petőfi e jep në mënyrë brilante këtë qëndrim; sesi të këputet Zinxhiri i Mentalitetit të Skllavit me Shpatën e Lirisë:
Fényesebb a láncnál a kard,
Jobban ékesíti a kart,
És mi mégis láncot hordtunk!
Ide veled, régi kardunk!
A magyarok istenére
Esküszünk,
Esküszünk, hogy rabok tovább
Nem leszünk!
Shpata shkëlqen më fortë se zinxhiri
dhe e zbukuron më tepër krahun,
ndërsa ne i mbajmë ende zinxhirët…
Kthehu tani, shpata jonë e vjetër!
Për Zotin e Hungarezëve betohemi,
betohemi solemnisht,
që kurrë më s’do jemi skllevër!
Për këtë ndjenjë të shenjtë që është Liria dhe sakrificën më të lartë sublime në emër të Mëmëdheut thërret me Frymë të Gjallë për të zgjuar “Frymët e Fjetura” edhe Vasa ynë:
Qysh prej Tivarit deri n’Prevezë,
Gjithkund lshon dielli vap’edhe rrezë,
Asht tok’ e jona, prind na e kanë lanë
Kush mos na e preki, se desim t’tanë
Të desim si burrat që vdiqnë motit
Edhe mos marrohna përpara zotit.
Këtë “turp përpara Zotit nëse nuk luftojmë për Lirinë” tek Vasa e gjejmë edhe në strofën e parafundit të “Nemzeti Dal” të Petőfi. Skllavëria, nën zinxhirët e Pushtuesit për të dy poetët është një turp kombëtar:
A magyar név megint szép lesz,
Méltó régi nagy hiréhez;
Mit rákentek a századok,
Lemossuk a gyalázatot!
A magyarok istenére
Esküszünk,
Esküszünk, hogy rabok tovább
Nem leszünk!
Emri Magjar do të ringrihet prapë,
I denjë për nderim dhe virtyt;
Atë mbi të cilin shekujt hodhën baltë,
Ne do ta lajmë këtë turp!
Për Zotin e Hungarezëve betohemi,
betohemi solemnisht,
që kurrë më s’do jemi skllevër!
Si përfundim mund të themi që si Pashko Vasa po ashtu edhe Sándor Petőfi përmes poezive në fjalë jo vetëm që shërbyen si farkëtues të Mëndjes dhe mobilizues të Frymës Kombëtare por gjithashtu këto poezi u bënë edhe lejtmotiv i 2 Lëvizjeve Nacionaliste për Pavarësi; Rilindjes Kombëtare Shqiptare dhe Revolucionit Hungarez të 1848-49.Ndërsa bashkëkombasi dhe bashkëkohësi i tij, pianisti i madh hungarez Franz Liszt do ta nderonte siç duhet duke i ngritur një monument muzikor jetës dhe veprës së Petőfi përmes “Dem Andenken Petöfis, S.195”(1877) për Pashko Vasën nuk ka dalë ende nga gjiri i kombit të vet një kompozitor që ta përjetësoj në muzikë.
Ndoshta një ditë, ndoshta diku, ndoshta tani një thirrje për të Mirën… “dhe rrezet e Diellit do ta davarisin Errësirën.”
10 mendime si do të doja ta shihja unë progesin e Vatrës në kohën tone.
Iris Halili
Kryetare e Deges Vatra Miami
Pa asnjë mëdyshje prej 110- vjetësh shqiptarët brënda dhe jashtë tokës së tyre nuk kanë mundur të krijojnë një institucion të dytë që t’i afrohet Vatrës për nga vlerat memoriale që ka skalituar ndër vite. Vatra është dhe mbetet Vatra ! Ka qënë, është dhe do të jetë tempulli i përpjekjes shqiptare në emigracion për t’ju gjendur sa më pranë bashkëkombasve në Shtetet e Bashkuara apo kudo në botë , ka qenë dhe është e para në veprim për çështjet kombëtare apo në përcjellje të mesazheve të paqes, tolerancës dhe demokracisë. Ka qenë dhe është mikpritëjsa e të gjithë lidereve shqiptarë sikur dhe përçuesja e zërit të bashkëkombasve shqiptarë në nivelet më të larta të dimplomacisë. Nuk ka institucion të dytë në rrethet shqiptare që kurrë se humbi as emrin, as identitetin dhe as misionin e saj që çdo shqiptar në SHBA të mos i harroj rrënjet ,ti dojë dhe vlerësojë ato, si dhe të dojë dhe respektojë vendin qe i mirepriti në çdo kohë -SHBA. Vatra mbetet një institucion shqiptar sa shpirtëror aq dhe popullor. Vatra është vatra!
Në këto ditë celebrimi të 110 -vjetorit të Vatrës , si dhe në përfundim të kuventin të saj unë po hedh disa ide se si ky institucion i vyer , kjo vlerë kombëtare do të duhej t’i përshtatej sipas meje kohës që po jetojmë .
Kështu do të doja ta shihja unë Vatrën në shekullin që jetojmë !
Në kohën tonë misioni i Vatrës nuk është vetëm të mbajë të ndezur frymën që krijuan etërit por edhe të kryejë ndryshime që nëse nuk kihen në përparësi do e bëjnë këtë institucion të mbetet me tëpër një mision simbolik sesa një ndërmarrje aktive. Dhe asnjë nga ne nuk e duam këtë. Ne duam që Vatra të jetojë përjetësisht bashkë me veprën e të gjithë bashkëatdhetarëve që i dhanë asaj emër për më shumë se një shekull. Dhë për këtë asnjëherë nuk duhet të harrojmë se kohët e reja kërkojnë të përshtatemi me ide të reja, që padyshim sjellin sfida të reja!