s p – Page 242 – Dielli

Apoteoza e poetit Agron Tufa

August 4, 2025 by s p

Arben Iliazi/

Agron Tufa është jo vetëm një shkrimtar origjinal, por edhe i veçantë. Vepra e tij është, gjithashtu, origjinale dhe e veçantë, sepse e tillë ishin jeta, bota, interesat dhe prirja shoqërore e tij.Të veçanta kanë qenë, sidomos marrëdhëniet e tij me rendin shoqëror të komunizmit, por edhe të postkomunizmit. Para shndërrimeve demokratike ishte një nga të deklasuarit, domethënë familja e tij ishte “damkosur” politikisht, fyer moralisht. Dhe vetë Agroni i ndarë dhe i larguar prej të tjerëve qysh në fëmijëri dhe adoleshencë, i përcaktuar për punë fizike, me shumë të drejta njerëzore të mohuara e, mbi të gjitha, i ishte mohuar e drejta e shkollës së lartë dhe e letërsisë. Por edhe shteti post komunist, për shumë vite, në episode të rëndësishme të jetës së tij, u tregua i padrejtë, i verbër, kërcënues dhe rrufelëshues, duke e detyruar shkrimtarin të kërkojë azil politik në Zvicër në dhjetor të vitit 2019. Mirëpo këtu fillon paradoksi midis dhuntive njerëzore dhe shtrëngimit të shtetit. Natyra njerëzore është ajo që, fatmirësisht, administron talentin, dhuntitë dhe virtytet dhe i shpërndan me spontaneitetin e vet, pra me dashamirësinë më të madhe.

Kështu, Agron Tufës ylli i fatit i dha talentin e spikatur, intelektin e mprehtë, ndjenjat mjaft të holla, durimin dhe këmbënguljen e madhe, mirësjelljen qytetare, fisnikërinë, principalitetin dhe konsekuencën krijuese që, në shumë shkrimtarë, nuk përputhen as me talentin as me veprën. Shenjat kronotopike të biografisë së autorit, kanë kuptimin e shenjave në krijimtarinë e tij të begatë. Veprat e tij të botuara në kohë të ndryshme kanë qenë nga befasitë letrare më të shënuara, duke krijuar figura me ngarkesë kuptimore dhe emocionale, që mishërojnë njeriun e lirë, të panënshtrueshëm dhe të patjetërsueshëm. Përmendim vepra si: “Dueli”, “Ngjizja e papërlyeme”, “Aty te portat ske”, “Gurit të varrit rrëfej”, “Tenxherja”, “Mërkuna e zezë”, “Fabula Rasa”, “Zonja asnjeri dhe zoti askurkush”, “Kur këndonin gjelat e tretë”, “Kafsha apo fantazma”, “Thembra e Akcilit”, “Avangardë engjëjsh”, “Kuja e Minemozinës”, “Nga hiri i të vdekurve”, “Paqja e përgjakur e Adamit”, “Njeriu buzë lumit”, “Arratia e fundit e Balatazar Ketës”, e të tjera. Poezitë janë këngë burimore të zërit njerëzor, që shijohen në mënyrë simfonike, ndërsa veprat në prozë spikasin jo vetëm për nga struktura koherente, dramaciteti dhe konflikti madhor provokues, por edhe nga dashuria për gjuhën, ndjeshmëria e nuancave kuptimore dhe tingullore, rindërtimi historik dhe empatia, meditimet, përshkrimet, reminishencat dhe nxehtësia e imagjinatës.

Janë shkruar shumë opinione për ngrehinën e madhe të veprave të këtij autori, ndaj më duhet të shtoj vetëm pak gjëra: Tufa, në veprat e tij, ka dhënë një masë të re për të matur thellësinë e shpirtit shqiptar, misterin e padepërtueshëm të tij. Tragjizmi është indi zanafillor dhe lënda kryesore e krijimtarisë së tij, përfituar prej vetë qënies dhe prirjes së brendshme, prej subjektit të tij krijues, ku në thelb qëndron humanizmi, përkatësisht misioni shoqëror i të gjithëve, të drejtat njerëzore, identiteti i përbashkët i të gjithë shqiptarëve. Është një humanizëm konkret, i mishëruar në karakterin, veprimtaritë dhe bëmat e individëve të njëmendtë.

Krijimtaria e A. Tufës është përherë një luftë dashurie. Po marr në analizë të shkurtër vetëm një krijim. Rastësisht, hasa në një poezi të shkurtër, të shkruar së fundi dhe publikuar në facebook, ku shtangesh nga një gulç spazmatik drithërues dhe një vuajtje e thellë shpirtërore, që rrallë e kam ndeshur në poezinë tonë.

Poezia titullohet “Kënga e skllevërve” dhe shkruar në vitin 2024, pra në një kontekst kohor aktual, por që ndërthur kohë të ndryshme asosiativisht, në pikëpamje të shqiptimit të mendimeve dhe të ndjenjave. Apoteoza e poetit është apoteoza e vetë jetës dhe krijimit, në një epokë trishtimi psiko-intelektual, ku nuk përcaktohet shkaktari shoqëror dhe ku autokoshienca vetësore është e ndërvarur nga koshienca kolektive, e cila gjithmonë ka të drejtën të ruajë domenin e së drejtës në të drejtën adekuate të qytetarisë, që pothuaj shfytyrëzohet arbitrarisht nga presionet e antipodeve që posedojnë të gjitha atributet pushtetolegjitimuese të pjellës së vet – shoqërisë. Dhe kjo përplasje e pashmangshme midis këtyre “dy forcave” me kohë, krijon krisje në koshiencën adekuate të një kombi.

Shoqëria shqiptare gjithmonë ka vuajtur nga nocionet e sajuara nga ideatorët “sediçentë”. Ja disa vargje të poezisë “Kënga e skllevërve”:

“Veç tundim pranga dhe zinxhirë,

por skllevër mbesim, sikur qemë.

Ç’na duhet botë më e mirë,

kur më e keqe s’ka me qenë?”

A ka bazë historike – shoqërore ky konstatim, apo është ky një spekulacion me nocionin e “atdheut”, mbi bazën e një mendësie infantile (jofekonde) të njerëzve në gjumësinë iluzive-ëndërrandjellëse-të një miklimi banal drejt trilleve të metafizikës regresiste, që e lënë këtë popull në klloçitje të vetvetes, jashtë botës së qytetëruar perëndimore? Kjo nuk sqarohet dot me një tekst poetik.

Këtë përmasë kolektive vlerësimi, të “dënuar me ndjesinë e skllavit”, autori e sjell si përvojë estetike, duke ndërtuar një konfigurim shqisor, të veshur me vlera kolektive që abstragohen nga vlerat funksionale.

Këtu ndeshemi me një kontekstualizëm të fortë të problemit estetik të dinamikës së brendshme të njeriu shqiptar që, ndryshe nga arti që kultivon, nuk është domen i lirisë, por jashtëzakonisht i kompleksuar në prozodinë e vet historike.

***

Agron Tufa (1967) është poet, prozator, përkthyes dhe studiues; fitues i disa çmimeve letrare, mes të cilëve “Pena e Argjendtë” për romanin më të mirë (“Fabula Rasa”, 2005), “Çmimi i Madh Letrar Kombëtar” për gjithë veprën letrare (2009), etj Është përkthyes i disa prej autorëve më të rëndësishëm rusë të shekullit XX, si: Ana Ahmatova, Marina Cvetajeva, Osip Mandelshtam, Josif Brodskij, Evgenij Zamjatin, Boris pasternak, Danjill Harms, Olga Sjedakova, Esenini etj. Vepra e tij në prozë e poezi është përkthyer në disa gjuhë të huaja.

Në Kumanovë kur jehonte urrejtja ndaj shqiptarëve, në lozhë nga Mickoski sundonte heshtja!!! Kush po e ndez fitilin e urrejtjes!?”

August 3, 2025 by s p

Bekim Adili/

Ngjarja e fundit në Kumanovë gjatë ndeshjes së basketbollit ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Rumanisë nuk ishte vetëm një shpërthim turmash të pakontrolluara. Ato ishin një pasqyrë e zymtë dhe e rrezikshme e asaj që po gëlon në heshtje në shoqërinë e këtijë vendi. Një valë urrejtjeje e toleruar nga maja e shtetit,që mund të shndërrohet në destabilizim të pakthyeshëm. Kur nga tribunat jehonin thirrje si “Shqiptari i mirë është shqiptari i vdekur” dhe “Dhoma e gazit për shqiptarët”, në radhët e para të të ftuarve të nderit ndodheshin Kryeministri Hristijan Mickoski, Ministri i Jashtëm Panço Toshkovski, Zëvendëskryeministri Ivan Stoilkoviq dhe Kryetari i Komunës së Kumanovës, Maksim Dimitrievski. Asnjëri prej tyre nuk reagoi. Asnjë fjalë, asnjë gjest. Një heshtje që sot kumbon më fort se çdo parullë. Një heshtje që ngjan më shumë me miratim sesa me mosvëmendje. Në një vend me pretendime evropiane, ky mosreagim institucional është jo vetëm skandaloz, por edhe sinjal i qartë i një kursi të rrezikshëm politik.

Aty ku tolerohet ekstremizmi si mjet mobilizimi i bazës nacionaliste dhe ku liderët e shtetit nuk dënojnë publikisht këtë veprim, do të thotë se realisht ata e ushqejnë këtë gjuhë, duke e bërë pjesë të diskursit publik. Me këtë që po ndodh, po dëshmohet edhe alarmi i raportit të Parlamentit Europian, që paralajmrojë mundësi destabiliteti në këtë vend. Pra, Maqedonia e Veriut po rrezikon të rikthehet në spiralen e njohur të ndasive etnike që e kanë ndjekur si hije dekadash me radhë. Por rreziku i vitit 2025 është më i thellë. Këtë herë, urrejtja po institucionalizohet, po normalizohet nga pushteti, dhe po shpërndahet me bekimin e heshtur të atyre që duhet të ishin gardianë të demokracisë dhe barazisë.

Nëse sot normalizohen parullat për “dhomat e gazit” ndaj një etnie që përbën mbi një të katërtën e popullsisë siqë janë shqiptarët, nesër çfarë tjetër do të jetë e pranueshme? A do të jetë e pranueshëm edhe dhuna fizike, përjashtimi nga jeta publike, përndjekja dhe arrestimet ndaj shqiptarëve. Një sinjal i rrezikshëm se ndërtimi i bashkëjetesës ndëretnike, themeli mbi të cilin qëndron stabiliteti i Maqedonisë së Veriut se po ecën drejt kolapsit.

Shqiptarët nuk kërkojnë trajtim të privilegjuar, por barazi dhe garanci se do të jetojnë në një shtet që i mbron nga urrejtja dhe diskriminimi. Në mungesë të kësaj garancie, radikalizimi i skajshëm mund të mos vijë vetëm nga tribunat. Ai mund të infektojë edhe rrugën politike dhe shoqërore. Ku pasojat do t’i ndjejë i gjithë shteti, jo vetëm shqiptarët.

Koha për reagim institucional nuk ka kaluar ende. Por çdo ditë heshtjeje është një hap më afër përplasjes.Të shpresojm se reagimi institucional do jetë i ngjashëm siqë merren masa ndaj shqiptarëve dhe për shkeljet më të vogla. E kundërta siqë jemi mësuar të gjejnë masa lehtsuese për tifozat ultranacionalist maqedonas, do të rrisë edhe më shumë ndjenjën e pasigurisë dhe ndarjen e hendekut mes etnive.

KLINA PO BËHET ME SHTATOREN E PRESIDENTIT HISTORIK, DR. IBRAHIM RUGOVA

August 3, 2025 by s p

Prof. Dr. Zenun Elezaj/

Kisha kënaqësinë që, bashkë me kryesuesin e Kuvendit të Komunës, Fadil Gashi, të mirëpresim në takim bashkëvendasin tonë Marjan Cubi, i cili jeton dhe vepron në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Gjatë këtij takimi, me Marjanin nënshkruam një marrëveshje bashkëpunimi për ndërtimin dhe vendosjen e shtatores së ish-Presidentit të Republikës së Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova. Kjo shtatore do të vendoset në sheshin që tashmë mban emrin e tij në qytetin tonë.

Presidenti Rugova mbetet një nga figurat më të rëndësishme të historisë së Kosovës. Ai ishte një lider që me politikën e tij paqësore e ndërkombëtarizoi çështjen tonë dhe siguroi mbështetjen e fuqishme të shteteve perëndimore për lirinë dhe pavarësinë e vendit.

Shtatorja e tij, që pritet të ngrihet shumë shpejt, do të jetë jo vetëm një simbol krenarie, por edhe një shtesë e hijeshisë dhe identitetit të qytetit tonë.

NJË TEATËR ABSURDITETI KA NDODHUR NË SHKODËR

August 3, 2025 by s p

Nga Frank Shkreli/

Me keqardhje të thellë dhe me shqetsim të madh mësova lajmin e përjashtimit të Simon Shkrelit nga Teatri “Migjeni” në Shkodër. Është në kulturën tonë si malësorë që, në raste të tilla si kjo, të mos shprehemi, por të lemë të tjerët të flasin duke qenë se Simonin e kam nga i njëjti fis. Dhe të tjerët, një listë e gjatë bashkpuntorësh e kolegësh të tij që e njohin shumë mirë Simonin dhe kanë punuar e bashkpunuar me ‘të, vërtetë, kanë folur dhe vazhdojnë të flasin në mbrojtje, me zë të lartë dhe me bindje dhe përvojë të lartë profesionale për meritat dhe aftësitë e Simonit si aktor profesional, në mbështetje të Simonit dhe kundër vendimit të Bashkisë së Shkodrës dhe Kryetarit të saj, Benet Becit për dëbimin e Shkrelit nga Teatri “Migjeni” Shkodrës.

Por në solidarizim me të, vendosa që kësaj liste të gjatë mbështetsish të Simonit po i bashkohem edhe unë — në solidaritet me këtë aktor dhe gazetar të njohur të atyre anëve dhe njëkohsisht, bashkvendas i imi. Jo se Simoni ka nevojën time për ndihmë sepse unë jam i bindur se e VËRTETA është në anën e tij dhe se atë ai do ta ndjeki deri në fund, nepëmjet ligjeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Por, në të njëjtën kohë, ndjejë një përgjegjësi morale për të mos heshtur, pasi e njoh personalisht dhe jam rritur në të njëjtin fshat me familjen dhe babain e Simonit, të ndjerin Gjokë Dedën Shkreli, i njohur në ato anë, si një atdhetar, intelektual, aktivist dhe njeri human, që e dalloi veten si i tillë, sidomos, gjatë luftës në Kosovë, duke strehuar mijëra familje shqiptarësh (në rrethin e Ulqinit’ nga Kosova, dhe duke mbledhur ushqim dhe ilaçe për ta, në një prej periudhave më të vështira në historinë e Kombit shqiptar. Gjithashtu, disa nga kolegët e tij në Shkodër e Shqipëri si edhe në Kosovë e konsiderojnë Simon Shkrelin si një urë, në fushën e teatrit dhe të veprimtarisë së tij, midis Shkodrës dhe trojeve të tjera shqiptare.

Një shumicë e vërejtësve dhe atyre që e njohim mirë profesionalizmin dhe seriozitetin e tij, në skenë, në gazetari dhe në shoqëri, me të drejtë janë shprehur në rrjetët sociale se largimi i Simon Shkrelit nga Teatri i Shkodrës ishte një vendim politik nga ana e Bashkisë Shkodër, pasi bashkshortja e Simonit, Eliona Shkreli, që nga fillimi i këtij viti, është emëruar Kryetare e Partisë Demokratike në Shkodër – në opozitë, kundërshtare politike pra e Benet Becit, Kryetarit aktual të Bashkisë Shkodër. E titullova këtë shënim modest dhe shkarkimin nga puna të Simonit nga ana e Bashkisë Shkodër si një absurditet teatror, pikërisht, për arsyetimin e dëbimit të tij me shkresë, për mungesë gjoja, “efikasiteti, efektiviteti, produktivitetit dhe cilësie në punë”, sipas Bashkisë Shkodër. Një gjykim ky i një politkani ndaj një aktori!!! Ata që njohin mirë Simonin shprehen se ky arsyetim nuk ka të bëjë fare me realitetin e aftësive profesionale të Simon Shkrel, por thjesht, është një vendim politik, me një mesazh të caktuar politik.

Një vendim politik ky që na kujton – 35-vjet pas shembjes së Murit të Berlinit — për fat të keq, një periudhë të tmershme, një histori të errët për Kombin shqiptar shekullin e kaluar, kur vendime të tilla, por edhe më keq, ndaj kundërshtarëve politikë, merreshin nga regjimi komunist, me qëllim zhdukjen fizike ose intelektuale. Ky vendim, në rastin e Simon Shkrelit — që në skemën e intrigave dhe zhvillimeve të tjera politike më të mëdha në vend – në krahasim mund të duket si diçka e vogël dhe rajonale që prek një person ose një qytet si Shkodrën. Por në realitet pasqyron një dështim katastrofal politik dhe një prove siç kam thenë shpesh se “demokracia jo vetëm që nuk pret”, në Shqipëri por demokracia për të cilën shpresonim për atë vend, me “ndryshimin e sistemeve”, ka dështuar mizorisht, për shqiptarët. Shkarkimi i një aktori, artisti ose gazetari nga një politikan siç është Kryetari i Bashkisë Shkodër ose cilitdo qytet tjetër qoftë, është një mesazh shumë i keq për një vend anëtar I NATO-s dhe tretend për tu antarësuar në Bashkimin Evropian, nuk mund të shikohet ndryshe veç si një vendim i bazuar në rrënjët e thella të strukturave të vjetra të regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe apologjetëve të tij. Shqipëria sot është më shumë në linje me vendet autoritare si Rusia, Turqia, Serbia e të tjera dhe jo me perendimin.

Shqipëria, zyrtarisht dhe sipas disave, mund të pretendojë se ka bërë ndryshime dhe ka arrijtur suksese këto 35-vite tranzicioni të dështuar, por në fakt siç është shprehur dikur Vaclav Havel, ish-disident kundër komunizmit, dramaturg dhe më në fund president i Çekisë, se ajo që nuk mund të arrihet shumë shpejt në një vend ish-komunist është “transformimi i mentalitetit” dhe mungesa e një “revolucioni moral”. “Të gjithë ne që kemi përjetuar komunizmin, jemi të deformuar…Siç duket të gjithë ata që në kohën e komunizmit ishin të mitur, edhe sot e kësaj dite, janë të infektuar dhe të korruptuar nga ato që kanë mësuar prej prindërve të tyre…Një trasformim i tillë merr një kohë të gjatë për tu realizuar, ndoshta dy brez a më shumë para se të transformohet edhe kultura politike, e të cilën mund ta quajmë më në fund demokraci…”, ka thënë, Vaclav Havel.

Për fat të keq, ky transformim po merr një kohë shumë të gjatë në Shqipëri, ndryshe nga ish-vendet e tjera komuniste, sidomos në një shoqëri me një kulturë të papjekur demokratike siç është shoqëria shqiptare e deformuar nga komunizmi. Si rrjedhim, njerëz të pafajshëm, intelektualë, aktorë, artistë e gazetarë si Simon Shkreli e kolegu i tij, aktori i Teatrit “Migjeni” në Shkodër, Vladidmir Doda, në këtë ndërkohë, po bien viktima hakmarrjesh politike, me humbje pune dhe reputacioni. Ka vite që me shkrimet e mia modeste, paralajmëroj se “Demokracia nuk pret”. Për fat të keq, rasti i fundit i këtyre dy aktorëve të Shkodrës më bën të shprehem se demokracia shqiptare është lodhur duke pritur dhe se ky eksperiment, sado i sinqertë të ketë qenë fillimisht, ka dështuar tanimë. Por shpresa vdes e fundit!

Njohja e Republikës së Kosovës nga Serbia – Kushti i vetëm themelor për paqe të qëndrueshme dhe marrëdhënie të barabarta ndërmjet dy shteteve sovrane

August 2, 2025 by s p

Prof. Dr. Fejzulla Berisha

(Ekspert i së drejtës publike)/

I.Përtej dialogut – drejt një arkitekture të re të stabilitetit në Ballkanin Perëndimor

Dialogu ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Serbisë, i ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian dhe i mbështetur nga SHBA-të, ka hyrë tashmë në dekadën e dytë pa prodhuar as zgjidhje përfundimtare, as transformim real në marrëdhëniet mes dy vendeve. Kjo është pasojë direkte e faktit se nuk është trajtuar çështja themelore: njohja e Kosovës si shtet sovran dhe i barabartë në sistemin ndërkombëtar.

Pa zgjidhjen e kësaj çështjeje, të gjitha marrëveshjet tjera – qofshin për energjinë, për lëvizjen e lirë, për njohjen e targave apo për të zhdukurit me dhunë – mbeten teknikalitete të brishta mbi një themel të paqëndrueshëm juridik dhe diplomatik. Njohja e Republikës së Kosovës nga Serbia nuk është çështje formale apo simbolike, por është kriter i domosdoshëm për vendosjen e paqes, përparimit dhe stabilitetit rajonal të qëndrueshëm.

II. Njohja – një akt i drejtësisë historike, jo vetëm i realizmit politik

Republika e Kosovës është rezultat i një procesi të gjatë, të dhimbshëm dhe historik të dekolonizimit nga Serbia. Lufta çlirimtare e viteve 1998–1999, pas dekadash shtypjeje, spastrimi etnik, aparteidi institucional dhe shkeljeje sistematike të të drejtave të njeriut, përfundoi me ndërhyrjen humanitare të NATO-s dhe vendosjen e administratës ndërkombëtare përmes Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit.

Ky ndërkombëtarizim i statusit të Kosovës ishte një akt tranzicioni drejt shtetësisë, i formalizuar më 17 shkurt 2008 me shpalljen e pavarësisë, një akt që u vlerësua nga GJND si i përputhshëm me të drejtën ndërkombëtare. Prandaj, njohja nga Serbia nuk është kompromis politik, por është një detyrim historik për të pranuar realitetin juridik që ka lindur si pasojë e një lufte çlirimtare dhe të një akti të drejtësisë ndërkombëtare.

III. Qasja e gabuar e “neutralitetit statusor” dhe pasojat për sigurinë rajonale

Politika e Bashkimit Evropian për “neutralitet ndaj statusit” ka prodhuar një asimetri të rrezikshme: Kosova trajtohet si palë e barabartë në dialog, por jo si shtet i barabartë në marrëdhënie ndërkombëtare. Ky pozicion nuk është neutral – është i njëanshëm në favor të Serbisë, sepse legjitimon një pozicion mohues, kolonial dhe destruktiv ndaj ekzistencës së një shteti të ri.

Kjo qasje ka pasoja të thella:

-Inkurajon Serbinë të mos e njohë realitetin e pasluftës, duke e përdorur dialogun si mjet për të kontestuar shtetësinë e Kosovës, jo për të ndërtuar marrëdhënie fqinjësore.

-Destabilizon Ballkanin Perëndimor, duke mbajtur hapur një konflikt të ngrirë që mund të shpërthejë në çdo moment.

-Minon besueshmërinë e BE-së si ndërmjetëse, pasi tregon paaftësi për të imponuar parime të së drejtës dhe barazisë ndërkombëtare.

IV. Marrëdhëniet Kosovë–Serbi nuk janë çështje e brendshme, por raport ndërmjet dy shteteve të veçanta

Serbia vazhdon të pretendojë se Kosova është “krahinë autonome” sipas Kushtetutës së saj të vitit 2006. Kjo është një konstruksion juridik i dështuar dhe një shkelje flagrante e realitetit politik dhe të drejtës ndërkombëtare. Marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nuk janë marrëdhënie të një shteti me një territor të vetin, por janë marrëdhënie ndërmjet dy shteteve që kanë ndarë historinë e dhunës dhe të luftës, dhe që tash kërkojnë të jetojnë si fqinj të pavarur, në paqe dhe me sovranitet të plotë.

Çdo zgjidhje që e nënkupton “autonominë” e Kosovës brenda Serbisë është jo vetëm politikisht e pamundur, por edhe moralisht e papranueshme pas gjenocidit dhe shkatërrimeve që Serbia i ka shkaktuar popullit shqiptar të Kosovës.

V. Pa njohje, nuk ka vullnet të mirë në zbatimin e marrëveshjeve

Të gjitha marrëveshjet e arritura në Bruksel e në Ohër mbeten në letër për shkak të mungesës së njohjes:

-Serbia refuzon ta zbatojë Marrëveshjen e Ohrit sepse e interpreton atë si marrëveshje politike dhe jo juridikisht të detyrueshme.

-Nuk pranon as të hapë mision diplomatik të përhershëm në Kosovë, as ta lejojë Kosovën të anëtarësohet në organizata ndërkombëtare.

-E instrumentalizon çështjen e Asociacionit të komunave me shumicë serbe si një mjet për të krijuar struktura paralele që minojnë sovranitetin e Kosovës, jo si mekanizëm për integrimin e komunitetit serb brenda rendit kushtetues të Kosovës.

Pa njohje, Serbia nuk ka as motivim, as detyrim të sinqertë për të respektuar asnjë marrëveshje, sepse nuk e njeh subjektin me të cilin po nënshkruan.

VI. Rekomandime strategjike për diplomacinë e Kosovës

Ndryshim paradigme – Nga qasja e menaxhimit të dialogut drejt qasje strategjike për arritjen e njohjes, përmes presionit të partnerëve ndërkombëtarë mbi Serbinë.
Vendosja e njohjes si kriter për integrimin e Serbisë në BE – Ashtu siç është kërkuar njohja e Kroacisë dhe Bosnje-Hercegovinës për proceset e kaluara të anëtarësimit.
Ndërtimi i një diplomacie të re agresive, jo mbrojtëse, që e vë në plan të parë drejtësinë e luftës çlirimtare, të drejtën për vetëvendosje dhe shtetësinë e pakthyeshme të Kosovës.
Mobilizimi i diasporës dhe komunitetit akademik ndërkombëtar për të rrëzuar narrativat serbe në forumet ndërkombëtare.
Intensifikimi i bashkëpunimit me SHBA-të, si garanci e vetme për të çuar përpara një marrëveshje historike që përfshin njohjen e ndërsjellë si përfundim i dialogut.

VII. Njohja nuk është çmim për Kosovën, por detyrim për Serbinë

Kosova nuk kërkon më njohje si akt lëmoshe apo kompromisi. Kosova kërkon njohje si akt të drejtësisë ndërkombëtare, si pranim i një realiteti të pamohueshëm politik dhe juridik.

Serbia duhet të përballet me të kaluarën, të distancohet nga projektet gjenocidale, dhe të pranojë faktin se Kosova është shtet i pavarur, demokratik dhe i pakthyeshëm.

Vetëm atëherë mund të flitet për paqe të qëndrueshme, fqinjësi të mirë dhe një të ardhme evropiane të Ballkanit.