Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909
Ambassador Kim welcomed U.S. Congressman Mike Quigley to Albania this week. Congressman Quigley represents the 5th District of Illinois and traveled to Tirana on August 18-19 where he met with Ambassador Kim, Minister of Defense Niko Peleshi, Chief of Defense Begaj and visited the Kucova Air Base. Kucova Air Base will receive over $58 million in NATO funding to modernize the base to support NATO air transport, logistics, air policing, and training.
Komuniteti shqiptar në Boston u trondit prej ndarjes nga jeta në moshë të re të Marilda Seraj. Albanians Fighting Cancer USA në faqen e tyre shkruajnë: “Sot në mëngjes e dashura jonë Marilda Seraj humbi luftën që po bënte prej më shume se një viti me sëmundjen e kancerit. Patëm fatin e madh të njihnim një shqiptare të mrekullueshme, me forcë dhe dashuri për jetën, por që për fat të keq ishte diagnostikuar me kancer në një fazë shumë të përparuar të sëmundjes. Me gjithë guximin e saj, ndihmën e madhe mjekësore të spitalit Brigham and Women Hospital, Dana-Farber Cancer Institute, te doktorit tone Agim Aliaj, dhe të gjithë bashkëatdhetarëve, të cilët nëpërmjet nesh dhuruan ç’ka munden për shërimin e saj, nuk u arrit dot më e mira.Ajo na la buzëqeshjen, këshillat për shqiptarët që të kontrollohen sa më shpesh dhe shembullin e një trimëreshe, që nuk u dorëzua deri në ditët e fundit të luftës. Përkrah pati gjithë kohën bashkëshortin e saj Paschalis dhe anëtarët e tjerë të familjes. Nje falenderim i madh shkon tek Mark Kosmo per ndihmen e pakursyer. E dimë që na buzëqesh edhe prej qiellit ku fluturoi për tu prehur në një vend plot dritë, ashtu si drita që ajo rrezatonte. Do jetë gjithnjë mbrojtësja e shoqatës sonë “Albanians Fighting Cancer- USA” ashtu si ndihmoi edhe të sëmurë të tjerë gjatë muajve të qëndrimit të saj në Boston.Me dashurinë dhe adhurimin më të madh përulemi para jetës së saj të shkurtër, por të mbushur me dashuri”.
Poezi nga Sokol Demaku
PAQE
Një ditë,
Unë pashë shumë njerëz,
Njerëz jo të zakont,
Pashë njerëz me fytyrë të qartun,
Unë pashë kur këta njerëz,
Zemër nuk kishin,
Unë pashë kur këta njerëz,
Ishin të krisur.
Unë pashë kur këta njerëz,
Erdhën kalur,
Unë pashë kur këta njerëz,
Kundër njerzve u sulën,
Kundër njerëzve të mbetun,
Deri sa u sollën vdekjen .
Unë pashë mizori,
Në fytyra satrapi,
Se ata kishin fytyrë xhelati.
Eh,
Njerëz fytyrë qartun,
E shpirt prishur,
Zemër krisur,
Sot ke sa te duash,
Në botën e ndyrë,
Më shpirt prishur.
Te metunit kërkojnë mëshirë,
Paqën e duan shumë,
Të lodhun në shpirt,
Mallkojnë pse egzistojnë.
E duan lirinë,
Paqën ta gëzojnë,
Nuk duan zemër krisurit,
Jetën tua shaktërrojnë. Paqë, paqë,
Në jetë kërkojnë.
DETI PLAK
Kjo lundër imja,
Udhëton në detin e trazuar.
Nëpër valët e zemruara,
Të detit plak.
O ti det, o zemrak,
I trazuar nga pak,
Kujdesu të lutëm,
Për mua se jam plak.
O det i kaltër,
Me shumë avaze,
Shumë vëllezer të mi,
Kërkova të mi falje.
Të bëra lutje,
Por jo me shkrim,
O det i hapur,
Kujdes shpirtin tim.
FATI
I adhurojë ëndrrat,
Në tokën e njomë,
Aty ku fshatari hedhë farën,
Aty ku njeriu gjënë të lashtën rrënjë.
I adhurojë ëndrrat,
Në këtë tokë të njomë,
Kur njeriu prehet,
Me zemër e shpirt.
Po pse kjo jetë,
Është vetëm një fytyrë,
Si mostër,
E zhveshur nga jeta.
I adhurojë ëndrrat,
Në tokën e thatë,
Por e kotë se koti,
Njeriu është i pa fat.
E KUJTOJ
E kujtoj gushtin,
Shëtitjen buzë detit,
Zhegun e verës,
Freskinë e detit.
E ndjej ne shpirt,
Këtë freski,
E ndjej këtë aromë,
Që e mbaj në gji,
Është aromë jete,
Që shëron plagë.
E ndjenë këtë çdo mërgimtar,
I kujton mbrëmjet,
Buzë detit të qetë,
Kaltërsi çdo kund..
Jetë e gjallëri,
Që çdo kush ka lakmi,
Shetita buzë detit ,
Mblodha ca guaca,
Kujtova të kaluarën,
E pash të ardhmen,
Në kaltërinë e detit,
Shijova aromën,
Ndjeva gjallëri,
Në vargjet e mia,
Hetova në fytyrë,
Lotët e mi,
Që val më rodhën,
Si rreke shi.
Sokol Demaku është poet, prozator, pedagog, publicist, redaktor. U lind më 1954, në Arbri të Drenicës, ku kreu edhe shkollën fillore. Ne Prishtinë kreu shkollën Normale dhe studioj Gjuhën dhe letërsinë shqipe. Ka studiuar në Universitetin Göteborg të Suedisë ku ka diplomuar lëndën e matematikës ne 2007, në Shkollën e lartë në Borås studioi pedagogjinë. Ushtron profesionin e mësuesit të lëndës së matematikës dhe drejton revistën e përmuajshme “Dituria” që del në Borås të Suedisë si dhe një radio lokale në shqip “Radio Dituria”, si dhe nga qershori 2013 edhe nje kanal TV në shqip në Borås-Suedi. Është anëtar aktiv i Lidhjes së Shkrimatrëve të Suedisë, si dhe anëtar i Lidhjes së përkthyesve të Suedisë, është një ndër përkthyesit më eminent të letersisë suedeze në gjuhën shqipe dhe asaj shqipe në suedisht. Ka përfunduar studimet e magjitraturës pran Universitetit në Göteborg të Suedisë në degën e Pedagogjisë.
(Mbi romanin “Dashuri diktatori” të shkrimtarit Xhevat Mustafa)
Nga Bardhyl Selimi
Kishte disa vite që miku im, Xhevat Mustafa, publicist, analist dhe shkrimtar, punonte për këtë roman. Sfida ishte e madhe, vërtet. Jo vetëm se për diktatorin tonë komunist, Enver Hoxhën, kanë shkruar edhe të tjerë, drejtpërdrejt ose tërthorazi. Por sepse, këtë radhë, duhej pasqyruar letrarisht, në gjininë e romanit artistik, një tipar i veçantë mizor i karakterit të tij, shpirti hakmarrës ndaj kujtdo që nuk e kishte pëlqyer, madje edhe përbuzur, në rininë e tij, përfshi këtu edhe disa vajza.
Ngjarjet zhvillohen kryesisht në Gjirokastër, Korçë e Tiranë, duke filluar nga fundi i viteve 20 të shekullit të kaluar, deri në prillin e vitit 1952. Në atë kohë diktatori i ardhëshëm njihet me dy vajza shqiptare nga qyteti i lindjes, me Sabiha Kasimatin dhe Musine Kokalarin si dhe me Aurelian, vajzën e një punëtori Italian, po në atë qytet. Të tria të bukura, sigurisht, por edhe me karakter të fortë. Duke e njohur bashkëvendasin e tyre bukurosh, por me tip Don Zhuani, nga afër, asnjëra nuk guxonte t’u përgjigjej flirteve të tij, ndonëse për mirësjellje bisedonin dhe shoqëroheshin me të. Kjo gjë e nervozonte dhe e cimbiste jashtëzakonsisht sedrën e Enverit, që më kot e dëshpërimisht këmbëngulte në propozimet e tij. Jeta studentore i shkëputi të gjithë përkohësisht nga bezdisjet e djaloshit deri sa vajzat shqiptare dhe Aurelia gjetën shokun e tyre të jetës. Njëkohësisht të parat i përqendruan energjitë e tyre në studime të mirëfillta shkencore dhe letrare. Ndërsa Aurelia iu përkushtua familjes që krijoi me bashkëatdhetarin e vet, Xhuzepen, punonjës i Bankës Italo-Shqiptare. Nga ana e tij, Enveri nisi jetën e nëndheshme politike dhe u bë ai që njohim të gjithë, kreu i Partisë Komuniste dhe, më pas, i shtetit totalitar në Shqipëri.
Pikërisht në këtë kohë nis edhe tragjedia, jo vetëm e tri grave rreth të cilave thurret romani në fjalë. E para e pëson Musineja, madje pa u “çliruar” ende Shqipëria. Me urdhër të shefit komunist, u pushkatuan pa gjyq, bashkë me dhjetëra të tjerë në Tiranë, edhe dy vëllezër të Musinesë (I treti shpëtoi sepse e kish zenë malarja dhe partizanët që shkuan ta marrin përtonin ta bartnin deri te vendi i ekzekutimit- ky ishte Hamiti që në Kosovë vlerësohet për veprën e tij :Kosova –djepi i shqiptarizimit”). Musinenë vetë, e burgosën pak kohë pas vendosjes së regjimit totalitar dhe më vonë e internuan deri sa ajo ra në depresion, u sëmur nga kanceri dhe vdiq në Rrëshen të Mirditës. Thonë se kufomën e shpunë në varreza vetëm me karrocën e ndërmarrjes komunale. E dyta e pësoi Aurelia. Ia arrestuan të shoqin në Bankën e Vlorës, të cilin e akuzuan “për vjedhje të pasurisë së shqiptarëve” dhe e dënuan tetë vjet burgim në Burrel, nga ku nuk doli i gjallë. Vetë Aurelia mezi arriti të riatdhesohej në Itali me të birin, motrën dhe prindët. Sabihasë iu rezervua një fund më i tmerrshëm: u arrestua në gjendje të sëmurë, pa fakte, një mesnatë, bashke me 21 intelektuale të tjerë, në 19 shkurt 1951 dhe u pushkatua në grup, më 26 shkurt të po atij viti, në një fshat afër Tiranës.
Këto fakte janë bërë të njohura për publikun këta 30 vjet në demokraci, por në roman, sikurse thashë në fillim, ato paraqiten artistikisht, përmes skenash të larmishme, bisedash, si të viktimave, ashtu edhe të figurave të tjera të pushtetit, si Mehmet Shehu, Koçi Xoxe, Nako Spiru, Omer Nishani, etj.
Duke e lexuar ngadalë dhe me vëmendje tërë romanin, kam përjetuar shumë vuajtje shpirtërore, pasi mu rikujtua ajo periudhë e errët mesjetare e vendit tim, ku edhe unë e kam pësuar jo pak. Shpesh në ëndërra kam parë edhe makthe!
Romani është një kallëzim ndaj regjimit mizor enverist, që e kaploi Shqipërinë tonë të vogël e të shumëvuajtur, të paktën, për 46 vjet! Mjerisht ende shqiptarët ende nuk e vlerësojnë atë regjim njëjtë sikurse e vlerësojnë psh gjermanët dhe italianët nazizmin dhe fashizmin! Por për ato regjime është shkruar mjaftueshëm sa askush nuk i lavdëron më, madje ka turp edhe t’i përmendë!
Bardhyl Selimi, 19 gusht 2021
Nga Asllan Bushati
Afganistani është një vend në Azinë Qëndrore që kufizohet me: Iranin, Pakistanin, Kinën, Taxhakistanin, Uzbekistanin e Turkmenistanin. Ka një sipërfaqe prej 652,230 kilometra katrore dhe një popullsi 30,5 milion banor. Pashtutë përbëjnë mbi 40 përqind të popullatës dhe së bashku me 5 milion Kuci janë entiteti shtetformues. Taxhikët përbëjnë 30 përqind, Hazartët 20 përqind (mongol dhe etni të tjera) dhe uzbekët (turqit) 7-8 përqind. Është vend i thyer me lartësi mesatare mbi nivelin e detit nga 250 deri në 7 mijë metra.
Talebanët janë të gjithë Pashtu, por jo të gjithë Pashtutë janë talebanë.Ata kanë qenë e vazhdojnë të jenë një nga krahët e armatosur më të fuqishë të Alkaidës dhe terrorizmit ndërkombëtarë. Duke qenë në fuqi në Afganistan dhe duke vepruar nën urdhërat e Osaman Bin Ladenit (kryeterroristit ndërkombëtar), më 11 shtator 2001 talebanët sulmuan SHBA-në: Pentagonin dhe Kullat binjake në NY. Që nga ajo kohë, Ushtria amerikane me aleatët e NATO-s janë të pranishme në Afganistan (pra 20 vjet), duke u përpjekur të frenojë e godas terrorizmin, por edhe me idenë për të ngritur një shtet funksional e të përgjegjshëm sipas modelit të vendeve perendimore.
Por në këto 20 vite Afganistani u bë një varr i madh që përfshiu brenda (deri në prill 2021) : 2448 ushtarakë amerikanë,3846 kontraktorë, 1144 ushtarakë të vendeve të tjera të NATO-s, 444 puntor të ndihmave, 72 gazetarë. Dhe nga ana tjetër: ushtarakë e policë afganë 66 mijë, civilë afganë 47,245, talebanë e luftëtar opozitarë pranë tyre 51,191.
Pas 20 vitesh lufte në një vend jo aleat, jo mik, (madje me psikozë armiqësore kundër SHBA-së e NATO-s), e ku u shpenzuan më shumë se 2 trilion dollar. U stërvitën e gatitën për luftë mbi 300 mijë ushtarakë e policë afganë, u paisën me teknikë e aparaturë modern amerikane të gjitha formacionet ushtarako-policore dhe që perspektiva për një shtetformin perendimor dukej e vakët, shtrohej një pyetje madhore politike e ushtarake: A ja vlen që të konsumohen më tej jetë njerzore, mjete monetare e materiale dhe energji të gjithanëshe duke vazhduar të qëndrohet në Afganistan apo të largohej prej andej?
Vendimi për tërheqje ishte më i miri nga të dy opsionet e mundëshme. Atë e deklaroi fillimisht ish Presidenti Donald Trump dhe e bëri realitet Presidenti aktual Joe Biden. Këtë opsion e përkrahën edhe udhëheqësit e NATO-s, të vendeve euroatlantike dhe shumica e demokracive botrore.
Por unë mendoj se si opsion është shumë i vonuar. E them këtë se pas asgjësimit të Osaman Bin Ladenit, ish Presidenti Obama pati mundësinë ta realizonte tërheqjen shumë kohë më parë, me faqe të bardhë e më me pak humbje njerzore e materiale. Humbi shansin, nuk e bëri ndoshta për arsye të zgjedhjeve të ardhëshme amerikane ose dhe nga pazotësie për të marrë mbi shpatulla një përgjegjësi të madhe historike.
Historia e luftrave dhe e arit ushtarak ka shumë shembuj të operacioneve të tërheqjes që janë bërë deri më sot. Ata si e kundërta e atyre mësymse që kanë në themel: në kohën më të shkurtër zgjerimin e hapsirës, ato të tërheqjes kanë synim lëshimin e hapsirës në dobi të kohës dhe nevojës për rigrupimit (përqëndrimit), tërheqje e deri në largim. Edhe operacionet mësymse edhe tërheqëse planifikohen në detaje në raportë me: kohën, vendin (hapsirën), forcat, mjetet, lëvizjet, manovrën, maskimin, sigurinë e krahëve e të shpinës, bashkveprimin me fqinjët (aleatët) etj.
Por si po realizohet operacioni aktual i tërheqjes nga Afganistani? Në gjykimin tim si ish ushtarak i lartë në Ushtrinë Shqiptare e tashmë në lirim (pension) e quaj: skandal, i shëmtuar,i rrëmujshëm, më i keqi i kohrave moderne etj. Pse?
Mendoj se ka disa faktorë janë dominues si: vlerësime të gabuara të zbulimit ushtarak për gjendjen në teren, mos koordinim, mungesë bashkveprimi në kohë e hapsirë në Ushtrinë Amerikane dhe me aleatët e NATO-s, ndërhyrja e politikës në veprimet teknike e operacionale ushtarake, bisedimet e njëanëshme me talebanët pa përfillur aleatët e tjerë jo Pashtu dhe aleatët e NATO-s, nënvleftësimi i veprimtarisë fermentuese kinezo- pakistaneze dhe asaj armiqësore iraniane etj.
Kam bindjen se bomba e madhe që u plasi në dorë kinezve me koronavirusin e dalë nga laboratori ushtarak i Uhanit (veprimtari akoma nën hetim), deklarimet e amerikanëve (dhe të tjerëve) për përgjegjësinë kineze para botës për pandeminë botrore, e kanë shtyrë shërbimin sekret ushtarak kinez të veprojë në teren për të minuar fuqinë, e vlerat amerikane. Kështu Kina përpiqet të largojë vemendjen nga koronavirusi dhe ta adresojë atë tek dështimi i operacionit tërheqjes së amerikanëve nga Afganistani.
Në ndihmë të kinezve e si një mashë në shërbim të tyre, ka vepruar në Afganistan edhe shërbimi sekret ushtarak pakistanez. Ai ka qenë dhe është i interesuar për largimin amerikan nga kjo hapsirë dhe zëvëndësimin e saj me hegjemoninë kinezo- pakistaneze. Por në këtë pikë ka edhe interesa të ngushta e të mirfillta pakistaneze për influencë në të ardhmen e Afganistanit, sepse në atë vend jetojnë më shumë se 4 milion afganë që nga koha e pushtimit sovjetik.
Nga të dhënat e shtypit, dhe situata konkrete brenda Afganistanit, del fare qartë e në pamshëri të plotë se 300 mijë trupa shtetrore afgane të stërvitura nga amerikanët, nuk bënë asnjë rezistencë për të kundërshtuar talebanët. Këto të fundit vazhduan të qetë, ku me qartësi, shpejtësi, ovacion e prudencë pushtuan pa asnjë pengesë të gjithë krahinat (Pashtu e jo Pashtu) përfshi edhe kryeqytetitin Kabul.
Në këtë rast pyetja shtrohet: pse entitetet jo Pashtru (ish bashkpunëtor të amerikanëve) nuk i rezistuan marrshimit taleban? Mendoj se ka disa arsye: Së pari, ata u ndjenë të tradhëtuar nga bisedimet e politikanëve e diplomatëve amerikanë vetëm për vetëm me talebanët (pa praninë e tyre) për gati një vit e gjysëm. Së dyti, fermentin e mos besimit ndaj amerikanëve e mbollën dhe e shumuan shërbimet sekrete kineze, pakistaneze dhe iraniane. Së treti, duket se ka patur marveshje të fshehtë midis palëve afgane për ti larguar amerikanët dhe NATO-n. Së katërti, ceshtje të besueshmërisë fetare. Së pesti, në sytë e tyre Kina shihet si liderja e së ardhmes së afërt në atë rajon e më gjërë etj.
Po cfarë pritet në të ardhmen e afërt nga këto zhvillime të rrëmujshme në Afganistan? Le të presim se si do ta shtrojnë e realizojnë qeverisjen e re talebanët, a do të jetë ajo gjithpërfshirëse ku në të të jenë edhe etnitë jo pashtru? Cfarë vendi do të zenë gratë dhe vajzat në arsim, shëndetësi, media etj. Amnestia e përgjithëshme do të jetë reale apo selective? A do të lejohet fjala e lirë në media, a do të lejohen demostatat dhe veprimtaritë në mbrojtje të interesave publike? A do të mirpërdorohet apo do të keq përdorohet gjithë ai arsenal ushtarak amerikan i dhënë për përdorim ish ushtrisë qeveritare afgane? A do të heqin dorë nga terrorizmi talebanët apo do të vazhdojnë si më parë?
Në pritje të qartësimit të sa më sipër, SHBA-ja, NATO-ja, G-7-ta dhe Këshilli Sigurimit të OKB-së, lypse të kenë planin reserve: që nga mos njohja, blokada ekonomike e në se situate eskalon për keq deri tek opsioni i përdorimit të luftës ajrore. Priremi të besojmë për më mirë. Por dimensioni i lidershipit botror amerikan, ka pësuar një goditje të fortë. Administrate Biden do të përballet me pasojat e keqmenaxhimit të operacionit të tërheqjes nga Afganistani. NATO-ja lypset të rishikojë vehtën në cdo aspekt të së ardhmes. Shpresa nuk ka humbur.
ASLLAN BUSHATI