s p – Page 274 – Dielli

BALADË KUSHTUAR SHKENCTARES SHQIPTARE NË AUSTRI, DR. VLORA MEHMETI-TËRSHANI

June 27, 2025 by s p

Hazir MEHMETI, Vjenë /

Nga: “Unë jetoj”, Dr. Vlora Mehmeti – Tërshani

Kompozitor, Naim Gjoshi: “Një zemër që pikon”, kënduar nga Kastriot Tusha, teksti i shkruar nga Darina Prifti, skenografia nga Blerdi Malushi.

Historia e këngës “Një zemër që pikon” është interesante, e prekshme siç ishte vet jeta e personazhit të saj. Personazhi, një emër i njohur e cila tërë jetën ia kushtoi shkencës në dobi të njeriut. Kjo nuk ishte e lehtë. Një trajektore e tillë globale, Vjenë-Japoni- Islandë. Tema specifike e magjistraturës dhe doktoratës e gjeti Vlorën në Japoni. Profesori i njohur me famë botërore Prof. Dr. Yoshinori Asakawa u mahnit me rezultatet e saj. Ai i theu rregullat e vëna për paraqitje në kongrese shkencore, duke e caktuar Vlorën akoma pa magjistrat, t’i prezanton hulumtimet e saja në kongrese botërore. Kongresi më i njohur, ishte Kongresi Botëror Shkencor i Uashingtonit në qershorin e vitit 2012, Vlora si përfaqësuese e UN të Vjenës ku marrin pjesë pesëqind shkencëtarët më eminent në glob.
Tani më, emri i saj u bë i njohur në rrethet shkencore në Japoni, Austri dhe aty ky Vlora paraqitej me kumtesat e saja nga hulumtimet në laboratorët më modern të kohës në Austri dhe Japoni. Me sukses mbaron magjistraturën dhe pak vite më vonë doktoratën. E gjitha me nota të larta në gjuhën angleze. Brenda pak viteve, Dr.Vlora Mehmeti prezantoi hulumtimet e saja në dhjetëra kongrese botërore të shkencës.
Derisa Vlora punonte në Institutin Ekogjenetikë dhe Biologji Molekulare në Vjenë, vendos të krijon familje, martohet. Pas disa viteve pune shëndeti i Vlorës rendohet shpejt. Kontrollimet e para të shoqëruara me hulumtimet laboratorike, tregojnë, se Vlora ishte e infektuar me një virus të rrallë që duhej operuar dhe rrezatuar për ta mundur. Këto rrethana Vlorën e zënë shtatzënë dhe mjekët e preferojnë se do ishte më i sigurt suksesi i rrezatimit nëse fetusi disa mujor largohet, pra duhet larguar. Pas të gjitha konsultave, Vlora nuk e thyen mendimin e saj, se rrezatimin do ta marr tek pas lindje së fëmijës edhe pse gjasat nga suksesi i tij ishin më të vogla. Vlora dallohej me qëndrimin e saj dhe merrte përgjegjësinë e saj, nuk pyeste askënd. Pasi lind Besmiri, një fëmijë i shëndoshë, Vlora hynë në rrezatime të rregullta që zgjasin me javë e muaj. Virusi i rrallë modifikohej dhe gradualisht shkakton kancer i cili e sulmon mizorisht trupin. Vlora e dinte rrezikun kontaktet me specialistët e fushës ishin të shpeshta. Ai njihte profesorët më eminent në Vjenë dhe jashtë. Në rrethin familjar nuk fliste me askënd, shpesh paraqitej sikur nuk e dinte fare. Ajo nuk e dëshironte prishjen e lumturisë së të tjerëve. Në një moment befasisht, pa dashje ishe dëgjuar: “unë atëherë do jem në qiell”. Në bisedën e mbushur me të qeshura, dikush e pyeti se çfarë ajo tha, të tregon se nuk është kuptuar. Ajo u mbajt krejt sikur të mos kishte thënë asgjë.
Lumturia e saj shkëlqente kur ishte me Besmirin, i fliste, qeshte dhe luante në hare.
Punën nuk e ndërpreu deri në momentet e fundit të jetës. Doktoratën e mbrojti pa e ditur ne se ishte e sëmurë aq rëndë sa nuk do shërohej. Ajo e dinte dhe nuk e humbiste shpresën asnjë herë. Për çdo ditë lodhej, nuk i hahej as nuk i pihej asgjë. Në spital kaloi kohë të gjatë në rrezatime dhe terapi të veçanta, e shtrirë në shtrat e rrethuar me gypa të shumtë. Nënën e saj Nexhmijen e donte që ta shoqëronte gjithmonë kur merrte terapi rrezatuese. Ajo e dinte se po vdiste, ne nuk e dinim, nuk donim ta dinim as nuk e besonim, por sikur e ndjenim tragjiken. Një tragjikë mes lumturisë e krenarisë e cila godiste shumë të gjithë në zemër.
Përkundër gjendjes tepër të renduar, Vlora nuk ndalej, nuk dorëzohej. Pak kohë nën mbrojtjen e medikamenteve, dilte me Besmirin dhe bashkëshortin e saj Mag. pharm. Bajram Tërshani. Bajrami një njeri i shkëlqyeshëm nga një familje fisnike kurrë nuk e pushoi mbështetjen për Vlorën deri në frymëmarrjen e saj të fundit. Bajrami ishte fati i jetës së Vlorës, njeri që nuk mund ta gjesh askund. Ishte fati i prindërve të Vlorës, veçan nënës së Vlorës e cila nuk mund ta mendonte jetën larg Besmirit. Vlora lente porosi për Besmirin, të filmuara, fjali qe tregojnë për shpirtin e saj të madh, për fisnikërinë e saj prej shqiptareje trime e heroine. Fotografitë në Sallën Solemne flasin shumë. Gjatë manifestimit solemn ku orkestra përcillte çdo hap, Vlora nga skena na përcillte ne aty ku ishim ulur në rendet e para. Kur u lirua na tha: “Pse jeni mërzitur, më duket se ju kam parë të keni qarë”
Ishte e vërtetë. I ati dhe e ëma nuk përmbaheshin nga lotët e gëzimit të një suksesi kaq të madh të bijës së tyre, dhe me lot brenge për shëndetin e saj të renduar, kur kujtonin se Vlora ishte fëmija më i shëndosh i tyre nga gjashtë fëmijë që kishin rritur.
Momenti i bukur ishte kur Vlora ishte caktuar nga të gjithë të doktorantët nga shumë vende, të përshëndet në emrin e tyre. Kur Vlora mori mikrofonin, Salla Solemne e UN u dridh nga duartrokitjet. Orkestra solemne lëshoi tinguj të ëmbël sa nuk harrohen kurrë. Në katër gjuhë: latinisht, anglisht, gjermanisht dhe për herë të parë në gjuhën shqipe, falënderoi rrjedhshëm sa u duk se nuk u ndal jehona asnjëherë.
I shpallur përfundimi ceremonial, Dr Vlorën e gjeti në përqafimin e Bajramit e Besmirit me buçatën e luleve të praruara. Kudo që Vlora gjendej, e zbukuronte ambientin, e madhështonte rrethin e shoqërinë. Ajo ishte e vendosur dhe e pa lëkundur në mendime e qëndrime.
Vlora kur lindi shkëlqeu si nur duke habitur të gjithë, dhe, Vlora u shkëput meteor ndriçues në përjetësi, e pa harruar në veprën e saj madhore.
Rruga e këngës

Meteor erdhi, meteor shkoi
Me shoqërinë e gjimnazit takoheshim shpesh gjatë verës dhe bisedonim me mall për kohën e shkuar, për përjetimet që kishim, për shokët e arrestuar e të rrahur mizorisht, për nxënësit e çka jo tjetër. Me këtyre ngjarjeve takohej edhe rasti i Dr. Vlora Mehmeti Tërshani. Aq sa sukseset e saja kishin mrekulluar ata e ato, po aq dhembje për vdekjen e saj në kulmin e punës dhe sukseseve të saja. Në mesin e kolegeve e kolegëve që e patën nxënëse Vlorën në Gjimnaz ishin Prof. Bedri Tahiri dhe Prof. Shaban Krasniqi. Bedriu shkruan poezi të fuqishme kushtuar Dr.Vlorës e cila ishte moshatare me Vlorën e tij të cilat linden në shtatëdhjetë vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë. Me Bedriun ishte biseduar që herët rreth emrit për të dy apo te dyja.
Profesor Shaban Krasniqi kishte realizuar projekte shkollore me nxënës të dalluar, kuize, gjuhë dhe e njihte nxënësen e tij Vlorën. Ai i mërzitur shumë tregonte momente të bukur nga kuizi, ku Vlora kishte fituar me grupin e saj. Profesor Shabani e epte gjuhën angleze, por ishte dhe këngëtar i pasionuar me shumë këngë të realizuara me të cilat u paraqit në festivale të shumta. Në bisedë e sipër, ai propozoj që Vlora të nxirret në një këngë të bukur të kënduar nga emra të njohur. Këto fjalë i tha këngëtari i pasionuar duke e ngritur figurën e Vlorës lartë. Aktiviteti i Prof. Shabanit dhe shoqëria e tij me Naim Gjoshin në disa aktivitete muzikore bëri që Shabani të informon kompozitorin e madh lidhur me rastin e Dr. Vlora Mehmeti – Tërshani. Pas disa përpjekjeve Naim Gjoshi paraqitet dhe krijon mundësi takimi për të pirë kafe dhe biseduar për rastin. Për të mos u harruar, udhëtojmë drejt Elbasanit me Shaban Krasniqin. Sapo arritëm para Hotel Grand, në qendër të qytetit, parkuam veturën aty ku ishte rezervuar për ne. Kjo tregonte, se Naim Gjoshin e njihnin të gjithë, i madh e i vogël. Pritja ishte vëllazërore. Naimi banonte aty afër dhe erdhi pa u vonuar. Sapo u ul, porositi kafe, e nisi bisedën e tij rreth takimit tonë. Ai tregoi në detaje angazhimin e tij, i lindur nga frymëzimi i tij që i kishte dhënë vepra dhe jeta e Vlorës. “Vajza ime, një ditë më pa se sorollatesha jo pak i shqetësuar dhe me pyeti: “Më dukën ca i shqetësuar dhe ju mundon diç? I tregova fill e pe për historinë Dr. Vlora Mehmeti-Tërshani. Ajo kërceu nga vendi e mërzitur. Ah, çka rrëfyet im at!- qenka në një datëlindje me mua. Oh, sa e dhembshme! Po ti çfarë ke, je i prekur, dukesh”. Nuk munda të flas, u ngjita shkallëve shpejt e shpejt deri në studion time, u ula, hapa pianon dhe rrodhi melodia për katër pesë minuta. Isha i frymëzuar dhe i prekur shumë, e mendova sikur të kishte qenë bija ime e së njëjtës datëlindje. Arti lind nga shpirti, nuk ka emër tjetër. Unë jam tejet i lumtur nëse kam dhënë diç nga kompozimi im, por mendoj se është një baladë e shkëlqyer. Tekstin e ka shkruar Darina Çoku Prifti, një e njohur e imja, profesoreshë e cila banon afër meje në përshtatje me mua dhe është një tekst i fuqishëm. Këtë baladë nuk mund ta këndon çdo kush ashtu siç e mendoj dhe dua unë. Andaj, keni vepruar mirë pranuat sugjerimin tim që këtë baladë ta këndon Kastriot Tusha. Ju krijuat mundësinë për këtë dhe jam shumë i lumtur. Pas falënderimit tonë, kompozitori u duk i qetë dhe i gëzuar. Biseda vazhdoi deri vonë kur errësira shpohej nga dritat e fuqishme të reflektorëve.
I preferuari ynë që baladës “Një zemër që pikon” t’i jep jetë me zërin e tij magjik ishte tenori Kastriot Tusha. Kastrioti e përqafoj me shumë dëshirë kopozimin me tekstin e bukur dhe të fuqishëm. Takimet tona në Tiranë mbeten të pa harruara, mbi të gjitha bujaria e tij, modestia e tij. Ai, si profesionalist, e pasuroj këngën fuqishëm me pjesë recitali dhe u përfundua në studion time, -tha kompozitori.
Naimi na ftoj në studion e tij që ta dëgjojmë këngën e realizuar. Shkallët na sollën në katin e dytë ku dallohej veshja izoluese e kërkuar nga natyra e punës. U ulem, ishim shumë kureshtar ta dëgjonim këngë, tekstin e së cilës e dinim. Naimi aktivizoi instrumentet ashtu siç ai di dhe kënga filloi. Kënga rridhte fuqishëm, ne të emocionuar në vaj e lot u ngritëm në këmbë të përqafuar nga mallëngjimi i melodisë dhe zërit i cili gravonte Vlorën me zërin magjik të tenorit të madhe. Lotët e derdhur në përqafim me Naim Gjoshin dhe Shaban Krasniqin nuk do i harroi kurrë. Sa e ndjeva vetën krenar e të lumtur që vepra e Vlorës na kishte bashkuar me aq emocione, me aq frymëzim sa njeriu gjunjëzohet para fuqisë artistike. Nuk vonoi dhe dera u hap nga zonja e shtëpisë me tri gota të mbushura me lëngë natyral shege. Ajo nuk e kishte idenë që ne kishim qarë dhe kishim nevojë për pije. Atë freski, aq të shijshme me lëng shege në ato momente aq të nevojshëm nuk do ta harroj kurrë. Bujaria shqiptare jeton, ajo e pasuron lumturinë e jetës shqiptare brezave.
Skenografia, klipi i këngës
Në rrethana pandemike, aktivitet ishin të kufizuara, kështu u deshtë të kaloj më shumë se një vit që të krijohen kushtet për skenografi (klip) Pas sugjerimeve të shumta të atyre që kishin lidhje me regjisor e aktor që dinin ta punonin pamjet gjatë këndimit, kontaktuam disa prej tyre, në Tiranë njërin prej tyre dhe në Prishtinë disa. Prapë i pa ndarë me ndihmën e tij Shaban Krasniqi. Dhe, tani më bie ndër mend vendosmërinë e tij deri në përfundimin e plotë të këngës. Nga buron gjithë ajo dashuri, sa koha e harxhuar e tij, kur dihet se koha e tij ka vlerë që nuk matet. Me angazhimin e tij kontaktuam pas disa javësh Blerdi Malushin i cili kishte firmën e tij për bërje të skenave profesionale e quajtur Maximus. Pas disa takimeve dhe pas mbledhjeve të materialeve u realizua me mjeshtri skena (klipi ) i këngës në studion e TV-21 e drejtuar nga moderatori e këngëtari i njohur Naim Abazi. Pikërisht atë ditë u bë promovimi i këngës “Një zemër që pikon” në emisionin shumë të shikuar ODEON.
Falënderim për të gjithë ata që u përpoqën që kënga të realizohet: Shaban Krasniqin, orientuesi dhe këshilluesi profesionist, Naim Gjoshi, kompozitor; Kastriot Tusha, tenor; Darina Çoku Prifti, autore e tekstit dhe Blerdi Malushi, skenografia. Pa harruar këtu të madhin Naim Abazi me zgjuratësinë e tij dhe respektin që tregoi për figurën e shkencëtares Dr.Vlora Mehmeti-Tërshani. Vlora e stolisur në tinguj.

Një takim i frytshëm dhe i pa harruar në rrugën artistike të gdhendjes së figurave me vlera njerëzore e kombëtare siç ishte Dr.Vlora Mehmeti-Tërshani

Kastriot Tusha, “Një zemër që pikon”

Faleminderit i Madhi Naim Gjoshi për çdo notë partiture të renditur me frymëzim vëllazëror. Ky frymëzim i treguar me nota, ndanë dhembjen me ne. Këto nota dhe ky tekst i shkruar nga Profesoresha, Darina Prifti. Falënderim për tenorin tonë të Madh, Kastriot Tusha i cili me aq emocion e dashuri këndon. Të gjithë aktorët e këngës me lot e shpirt plot dhembje treguan respektin dhe dashurinë ndaj veprës madhore të Dr. Vlora Mehmeti – Tërshani. Ajo ishte e veçantë me sukseset e saja kulmore në hulumtimet e saja shekencore që i dha dimension të ri afirmimit të shqiptarit në shkencat farmaceutike e mikrobiologjike në Austri, Japoni, Islandë… hulumtoi me vullnet e quajtën “luaneshë e shkencës që takohet rrallë”. Respekt!

Darina Çoku Prifti

Një zemër që pikon

(kushtuar Dr. Vlora Mehmeti – Tërshani

Pyet Drenica ku është Vlora,

Dardania po e kërkon,

Nga loti shkrihet bora

Nënëlokja e vajton.

Eh, sa shumë ia ngriti emrin

Tanë Kosovës e shqiptarisë

Në qiell e zuri vendin

Në shkëlqim të përjetësisë.

Dhe qanë ngadalë një zemër që pikon

Një ankth e mall që përvëlon.

Ku je o dritë, O Vlora ti ku je!

Me engjëj kuvendon atje mbi re!

Dhembja e nënës qanë dhe gurin,

Malli i babës, ah sa vret!

Në gjunjë e ul dhe flamurin

Dhe fëmija ty të pret.

Krenari që kurrë s’venitesh

Në çdo brez je monument

Se, mençurinë e dijen

Ti e le si testament.

Dhe qanë ngadalë një zemër që pikon

Një ankth e mall që përvëlon.

Ku je o dritë, o Vlora ti ku je?

Me engjëj kuvendon atje mbi re

“Vlora,

Ty jo vetëm Dardania, por dhe

Vjena e mbarë bota ta provuan mençurinë

O, bijë e shqipes krenare”

Ku je o dritë, O Vlora ti ku je

Me engjëj kuvendon atje mbi re.

Në Odeon, në sheshin e mirë e fjalës së bukur ku defilojnë emra nga më të njohurit, gjigantët që në kurrizin e tyre bartin vërtetë piramida krijimtarie të cilat ne na sjellin përvoja nga më interesante në mënyrë që në jetën tonë ta kemi më lehtë për të lëvizur, për të ecur drejt caqeve që synojmë në jetë. Një i tillë është sot me ne dhe kemi fatin e mirë dhe të rrallë i cili vjen me një sebep në spektaklin tuaj Odeon.

Të falënderoj shumë Naim!
U bë kohë pa pasur ftesa dhe nuk kam ardhur një kohë të gjatë këtu, të paktën jo për të kënduar, por për të dhënë një eksperiencë tonën që nga koha kur ishte i madhi Agim Zatriqi, drejtori i Radio Televizionit të Kosovës. Kështu që unë ju falënderoj për këtë ftesë.

Ne, të falënderojmë edhe për sebepin (shkakun) e madh që na erdhe në këtë emision, në këtë spektakël tonin, duke e treguar Kastriotin e madh që gravon diçka të bukur për jetën e njeriut, se çfarë vendimi duhet të marr në një moment të caktuar të madh të jetës një njeri dhe na erdhe.
Të dashur telespektator sapo dëgjuam një këngë të jashtëzakonshme të realizuar prej mjeshtrit në sheshin e fjalës së mirë siç është Odeon. Kështu Odeoni ishte shesh i fjalës së bukur në Pellazgjinë e Ilirinë e vjetër. Kështu i vuri bazat teatri i lashtë dhe në qytet e mëdha nëpër botë është Odeoni. Është një këngë Kastriot, a mund të na tregoni, kushtuar?
Po, i dashur Naim. Kënga të cilën sapo e dëgjuam është një këngë kushtuar një personaliteti, akademike, Doktor Vlora Mehmeti-Tërshani e cila ka ndërruar jetë shumë e re. Familja, sidomos i ati, i kishte një marrëdhënie të mrekullueshme me të madhin Naim Gjoshi, kompozitor, dhe vijnë e takohemi në Tiranë për një kafe, më tregon për jetën e vajzës. Vlora vërtetë është një personalitet, një akademike, një shkencëtare e madhe me të cilën nuk krenohet vetëm familja, por e gjithë shqiptaria. Ajo ka mbrojtur në Vjenë, në një nga Institutet më me emër, ka mbrojtur titull me profesor nga Japonia, profesor me titull e emër botëror ( Prof. Dr. Takoshima Asakawa, -poltësimi ynë) dhe siç e pamë nga realizimi i shkëlqyer me aq mjeshtëri nga Blearti, Dhe, unë e përjetova afër, u ndjeva mirë që të jap dhe unë një emocion sikur të isha pjesëtar i familjes, nga se kemi nevojë për këto personalitete. Kështu që i dashur Naim, u desh oxhaku i juaj që ne ta promovonim këtë këngë.
Të lutem!
Sa e bukur është kur të mëdhenjtë që e kanë për detyrë të shtyjnë jetën e njeriut, me e zbërthye jetën e njeriut, kryejnë detyrat e tyre, ashtu sikur Vlora Mehmeti, shkencëtarja e cila mbetet heroinë edhe për shkencën, për dijen dhe për ne që e kemi, se do ta kemi gjithmonë, vepra e saj e mban në mesin tonë gjithmonë. Nuk ka nevojë të kërkojmë kurrfarë modestie në këtë rast kur ju jeni veç gjiganti i skenës, i zërit të bukur dhe kur kjo gravohet (gdhendet) si një përmendore e përjetshme në art.
Keni të drejtë Naim, ka vlera sepse do jetë shembull për brezin e ri, për shkencëtarët e ri, për këtë brez të mrekullueshëm. Është mirë dhe me vlerë që t’i rikujtojmë. Sot u ndjeva shumë i emocionuar në shumë aspekte. Sot e pash lotin e nënës së Vlorës, pash lotin e motrave, lotin e mbesës, lotin e vëllait, andaj e shkëputem xhirimin nga se as unë nuk isha vetvetja. Është këngë me shumë emocion dhe do pëlqehet dhe do jetë një emocion për të gjithë ata që do ta dëgjojnë dhe shumë e shumë më i madh për ata që e kanë njohur veprimtarinë e Vlorës.
Vlora në këngë, Vlora në auditorë, Vlora në shkencë, Vora në zemra, Vlora meteor që ndritë gjithmonë.

Kosova, rreziku i një Parlamenti të pezulluar

June 26, 2025 by s p

Opinion nga Rafael Floqi

Në një kohë kur bota gjendet në një situatë gjeopolitike të tensionuar, me konflikte që shpërthejnë në Lindjen e Mesme e me pasigurinë e një lufte të gjatë në Ukrainë, Kosova ndodhet në një bllokadë institucionale të rrezikshme. Kuvendi i Kosovës mbetet i pakonstituar, ndërsa elitat politike duket se janë më të përkushtuara për pazare pushteti sesa për fatin e vendit. Pezullimi i këtij institucioni themelor nuk është thjesht një çështje e brendshme politike, por një rrezik real për sovranitetin dhe sigurinë e shtetit.

Ky vakum institucional nxjerr në pah një problem të thellë: mungesën e përgjegjësisë kombëtare dhe strategjisë afatgjatë nga liderët politikë të Kosovës. Në vend që të ndërtojnë struktura të forta shtetërore dhe të zhvillojnë kapacitete diplomatike e ushtarake për t’u përballur me sfidat rajonale, shumë prej tyre shfaqen si oportunistë të pushtetit. Në këtë lojë, humbës është vetë shteti i Kosovës.

Në dallim nga Serbia, e cila ndonëse bart histori të rënda kriminale, vepron me një diplomaci të organizuar dhe agresive, Kosova është ende në proces ndërtimi institucional. Por në vend që kjo të shërbejë si motiv për angazhim dhe mobilizim kombëtar, duket se po shërben si justifikim për apati dhe papërgjegjshmëri. Mungesa e një strategjie të koordinuar me Shqipërinë – shtetin amë që duhej të ishte shtylla diplomatike dhe mbështetëse e saj – e bën Kosovën iu edhe më të pambrojtur ndaj ambicieve hegjemoniste të Serbisë dhe aleatëve të saj.

Kryeministri shqiptar Edi Rama shpesh perceptohet si një figurë e afërt me Beogradin zyrtar, gjë që ka krijuar ndjenja zhgënjimi dhe mosbesimi në Kosovë. Në vend që të qëndrojë krah politikave të Kosovës për konsolidimin e sovranitetit, shpesh është parë si nismëtar i qëndrimeve që dëmtojnë unitetin kombëtar. Kjo përçarje mes Tiranës dhe Prishtinës, në një kohë kur Serbia po mobilizohet në çdo plan për të minuar pavarësinë e Kosovës, është alarmante.

Pikërisht në këtë kontekst, duhet vlerësuar roli i kryeministrit Albin Kurti, i cili – pavarësisht kritikave të brendshme – ka arritur që për herë të parë pas dy dekadash të vendosë sovranitetin e Kosovës në veri të vendit. Kjo përbën një arritje historike, e cila duhej të mbështetej pa mëdyshje nga të gjitha instancat politike brenda dhe jashtë kufijve të Kosovës. Por përkundrazi, përballja me mungesën e përkrahjes së Tiranës dhe presionet ndërkombëtare e ka vështirësuar më tej këtë betejë të drejtë.

Ndërkohë, situata ndërkombëtare është e mbingarkuar me tensione të tjera. Konflikti Rusi-Ukrainë, konfrontimi SHBA-Iran dhe rritja e tensioneve në Detin e Kinës Jugore e kanë zbritur çështjen e Kosovës në fund të listës së prioriteteve të fuqive të mëdha. Presidenti amerikan Donald Trump – nëse rikthehet në pushtet – pritet të fokusohet tek sfidat me Kinën, tregtinë globale dhe konflikte më të mëdha, ndërsa Kosova mund të mbetet në hije.

Kjo situatë është ideale për Serbinë, e cila ndjek një strategji të qartë të “pritjes së momentit të duhur”. Vuçiq e ka thënë qartë: nëse gjeopolitika i krijon rastin, Serbia nuk do të hezitojë të ndërmarrë veprime të ashpra, qoftë ushtarake apo politike, për të rikthyer kontrollin mbi Kosovën. Kjo mund të ndodhë përmes ndërhyrjes së drejtpërdrejtë, përmes ndarjes territoriale, apo së paku përmes imponimit të Asociacionit të komunave serbe – një projekt që rrezikon të kthehet në një “Republika Sërpska” të re.

Në këtë kontekst, pezullimi i Kuvendit të Kosovës nuk është më vetëm një problem procedural. Ai është një paralajmërim se sistemi politik po dështon ta përmbushë rolin e vet në mbrojtjen e sovranitetit dhe interesit kombëtar. Nëse institucionet nuk funksionojnë, nëse nuk ka një qëndrim të unifikuar të elitës politike, atëherë Kosova rrezikon të bëhet një vend që të tjerët e modelojnë sipas interesave të veta.

Rruga përpara është e qartë, edhe pse e vështirë. Duhet ringritje morale dhe politike. Duhet koordinim i thelluar me Shqipërinë dhe një platformë e përbashkët shqiptare në politikën ndërkombëtare. Duhet diplomaci aktive, por edhe përgatitje ushtarake dhe institucionale për çdo skenar. Mbi të gjitha, duhet lidership që nuk e sheh pushtetin si qëllim, por si mjet për të mbrojtur vendin. “Demokracia në Kosovë nuk matet vetëm me zgjedhje të lira, por me një parlament që funksionon, që mban qeverinë përgjegjëse dhe që nuk kthehet në strehë pazareve politike.”

“Një parlament joaktiv bëhet një boshllëk i rrezikshëm, i mbushur ose nga burokracia ose nga autokrati.” Ka pas shkruar një nga baballarët e Amerikës, Thomas Paine

Kosova është një ëndërr e fituar me gjak dhe sakrificë. Ajo nuk duhet dhe nuk mund të dorëzohet – as për interesa personale, as për pazare të brendshme, as për iluzione diplomatike.

Kur parlamenti hesht, flet rreziku. Dhe ky rrezik është real.

NË NJU JORK DO NDEROHET HEROI KOMBËTAR I SHQIPTARËVE ISA BOLETINI

June 26, 2025 by s p

“Unë jam mirë kur ashtë mirë Shqipnia”

Nga Frank Shkreli

Ditët e fundit në rrjetët shoqërore të komunitetit shqiptaro-amerikan në Nju Jork po flitet për njoftimin se një rrugë në Staten Island të Nju Jorkut do të mbartë emrin e njërit prej heronjve më të shquar të Kombit Shqiptar, Isa Boletinit nga Dardania.

Njoftohet se ceremonia e emërtimit të kësaj rruge me emrin e flamurtarit të Dardanisë e të mbarë Shqiptarisë, do të zhvillohet me 7 shtator, 2025 — aty afër rrugës që tanimë mban emërin e bashkombasit dhe bashkpuntorit të Boletinit — Ismail Qemalit në zonën e Staten Island të Nju Jorkut. Ajo zonë është një rreth ku jetojnë shumë shqiptarë nga të gjitha trojet iliro-arbërore, të ardhur atje sidomos gjatë tre dekadave të fundit. Dy rrugë të Amerikës me dy emra kryesorë protagonistësh të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, afër njëra tjetrës në një zonë të Nju Jorkut, simbole të bashkimit dhe krenarisë kombëtare të shqiptarëve të Amerikës, por jo vetëm.

Emërtimi i rrugës “Isa Boletini” është në radhën e disa emërtimeve të rrugëve të Nju Jorkut dhe Amerikës, gjatë viteve të fundit këtu në Nju Jork. Ia vlen të përmenden rrugët: “Ismail Qemali”, “Nënë Tereza”, “Gjergj Kastrioti-Skënderbeu” dhe “Fan Noli” — kushtuar, pra, disa prej figurave më të shquara të historisë së shqiptarëve. Atje ku janë përqendruar shumë shqiptarë dhe komunitete të konsiderueshme shqiptaro-amerikanësh – qendra banimi dhe veprimtarish shoqërore dhe ekonomiko-kulturore të shqiptarëve në këtë vend. Duhet thenë se këto emërtime në kujtim të figurave të mëdha të historisë së Kombit nuk ndodhin vet-vetiu, por janë përfundim i veprimtarisë politike dhe ekonomike të komunitetit shqiptaro-amerikan si dhe falë angazhimit të tyre në jetën politike vendase, aty ku jetojnë.

Me këtë rast, nder dhe falënderim shqiptaro-amerikanëve të Staten Island, të përfaqësuar në “Shoqatën Shqiptaro-Amerikane – Staten Island”, për këtë nismë të rëndësishme për komunitetin shqiptaro-amerikan në përgjithsi. Sepse si rezultat i kësaj vepre, emri i Isa Boletinit do të njihet pak më mirë ndër brezat e ardhëshëm të shqiptaro-amerikanëve, por do të nxis gjithashtu edhe kuriozitet edhe në radhët e amerikanëve të asaj zone se kush është ky emër që mbartë ajo rrugë.

Si përfundim i emërtimit të kësaj rruge në zonën administrative Staten Island, shqiptaro-amerikanët por edhe të tjerët do të njihen me jetën dhe veprimtarinë e Isa Boletinit, njërit prej figurave më të dalluara të Shqiptarëve në shekullin e kaluar. Një atdhetari i cili zë një vend nderi në vargun e fatosave më të lavdishëm të Kombit shqiptar e që gjithashtu – hiç më pak — edhe ata meritojnë nderimin dhe admirimin tonë, kudo që jemi. E kam fjalën për ata, ndër më të mëdhejtë e Kombit, si Ismail Qemali, Luigj Gurakuqi, Hasan Prishtina, Bajram Curri, Ded Gjon Luli, Ai Pashë Gucia, Haxhi Zeka, e shumë të tjerë. “Emëna që kumbojnë si tinguj burish epike në vesh të gjithë Shqiptarve. Zëmra galdon në lexim të veprimtarisë së tyne që na enthuziazmoi në moshë të ré kur Shqipnija kishte nji veshtrim të vetëm për të gjithë dhe jo aqë veshtrime sa janë trillimet e kaptinave të ndryshme shqiptare”, është shprehur me një rast Ernest Koliqi, në një shkrim për Isa Boletinin.

Pritet që edhe ky rast i emërtimit të rrugës, “Isa Boletini” në Staten Island në shtator, të jetë një moment me për komunitetin shqiptaro-amerikan, një celebrim tjetër i lirisë dhe demokracisë që gëzojmë në këtë vend – në Amerikën tonë të dashur — që na mundëson lirinë dhe të drejtën për të nderuar dhe respektuar heronjët e historisë kombëtare dhe komunitetit tonë këtu në Shtetet e Bashkuara, figura të dalluara, siç është Isa Boletini.

Frank Shkreli

Asije Hoxha: Udhëtimi i Ismail Qemalit për njohjen e shtetit shqiptar ...

Isa Boletini duke puthur Flamurin – krah për krah me Ismail Qemalin e Luigj Gurakuqin

“Unë jam mirë kur ashtë mirë Shqipnia!” Isa Boletini

No alternative text description for this image

Monumenti i nënë Zahide Jasharit, vepra e mjeshtrit, Sabri Behramaj, djepi që përkundi lirinë e Kosovës

June 26, 2025 by s p

Albert Vataj/

Ka çaste kur historia nuk kërkon më fjalë, por një vështrim, një prehje duarsh, një heshtje që peshon si gur mbi ndërgjegje. Ngrihet në lartësinë e një vepre arti, për t’i bërë homazh të shkuarës, për t’i folur zëshëm së tashmes dhe për të kushtruar brezave me thirrje përkatësie, gjeneologjie, kombi, që zëfillin te nëna, bartësja dhe mëkuesja e jetës, sakrifikuesja e shenjtë e çdo bekimi të saj.

Ka figura që nuk bëjnë histori me armë e me fjalime, por me qumështin e gjirit dhe me gjakun që rrjedh pa britmë në damarët e sakrificës, por me thirrje eterne që dëgjohet nga limfa e gjëmimshme e jetës, në vetë hyjninë e nënës. E tillë është Nëna Zahide Geci Jashari, për të cilën liria nuk ishte vetëm ideal, por mish e kockë, bir e vëlla, jetë dhe dhembje, vetë përjetësia që i blatohet si një amanet gjeneratave përmes përjetësimit në art.

Në gjurmët e këtij kujtimi të përjetshëm, që nuk njeh harresë as kohë, u ngjiz edhe kjo vepër skulpturore që sot i ofrohet Kosovës, jo vetëm si një monument, por si një shenjë e përuljes sonë para mëmësisë që mbajti mbi supe dhe në shpirt, në çdo trokitje zemre dhe djepi, lirinë. Është një dëshmi artistike që e shndërron jetën e një gruaje të thjeshtë në ikonë kombëtare, një përkujtim se gjithçka fillon me nënën, dhe se në djepin që ajo përkund, mëkohet e ardhmja e një populli, aty hidhet fara e lirisë, mbin dhe harlise ëndrra e atdheut.

Siç është bërë prezent në publikimet e mediave, më 18 qershor 2025, në Skenderaj, zemra e Drenicës, u përurua në një vepër arti që tejkalon kufijtë e estetikës, për t’u bërë një thirrje ndërgjegjeje, një simbol i pashlyeshëm i mëmësisë shqiptare dhe sakrificës sublime: monumenti i Zahide Geci Jasharit, nënës së heronjve të kombit, Adem dhe Hamëz Jasharit, dora që përkundi një familje që u bë sakrificë dhe shkëndija e lirisë së Kosovës.

E gdhendur në bronz nga dora dhe shpirti i artistit, Sabri Behramaj, kjo figurë e përjetësuar në gjunjë, me duart mbi djep, nuk përkund vetëm një foshnje, ajo përkund lirinë, jetën, kombin. Në heshtjen e saj prej nëne që ka parë tërë tmerrin e luftës dhe që ka “mbijetuar” për të dëshmuar, ajo ngjall një fuqi që vetëm nënat e përjetshme dinë ta mbajnë brenda vetes, forcën për të rritur një brez që do të lindë lirinë përmes gjakut, flijimit dhe përkujdesit të palodhur.

Djepi, i pranishëm në vepër, është më shumë se një objekt, është një arketip. Ai është tempulli i fillimit, vatra e mëkimit të jetës dhe kulla e parë e mbrojtjes së një kombi. Në traditën shqiptare, djepi është mjeti i parë i edukimit, vendi ku mësohet ritmi i jetës nëpërmjet përkundjes, këngës, ninullës dhe lutjes.

Këtu, në bronzin e Zahide Jasharit, ajo bëhet një djep i historisë, ku kraharori i nënës nuk është më vetëm burim ushqimi fizik, por edhe burim shpirtëror, moral, atdhetar, shembulli që kungon hyjnoren që vjen përmes nënës dhe ngjitet në panteonin e magjishëm të artit.

Duart e nënës që përkundin janë duart e gjithë nënave shqiptare që kanë lindur jo vetëm fëmijë, por edhe ideale, dëshmorë, frymë dhe lavdi, duar që kanë fshirë lotët, kanë lidhur plagë, kanë thirrur thellësinë e tokës së lëruar me varre, për të mëkuar përmbushjne e amanetit, lirinë.

Në këtë vepër të Sabri Behramaj nuk ka britma, as patetikë. Ka një heshtje monumentale që e bërtet më fuqishëm se çdo fjalë, e çdo shprehje, ligjërimin elekuen të së cilit e zotëron vetëm magjia e artit.

Aty, në këtë monument, në këtë skulpturë, në këtë jetësim artistik shprehës, thirrës dhe ngulmëtar, është mishërimi jo i një nëne, por i gjithë nënave që mëkun jetën dhe përkundën lartësimin e këtij kombi, nëna që u ngjitën në përjetësi. Ky është thelbi filozofik i figurës, burrëria e gruas që doli nga magja e flakës së barutit, nga forca e paqes së brendshme, dinjiteti i atyre që nuk kanë nevojë të flasin sepse janë bërë vetë histori.

Nëna nuk shfaqet si viktimë, por si përkrahëse e jetës, mëkues e saj, rojtare e kombit, shtyllë e së ardhmes, vetë udhëprijësja dhe shërbestarja e së shenjtes, që etërit na e lanë amanet. Ajo është prehër i përkujdesjes, kështjellë e dashurisë, shpërgenjt e pandërprerë i trashëgimisë shpirtërore, që lidh gjeneratat me gjakun dhe amanetin e lirisë.

Nga pikëpamja psikologjike, kjo figurë është nëna, simbol i unitetit dhe i origjinës. Ajo është nëna tokë, nëna shenjtë, që përfaqëson pavetëdijen kolektive të një kombi që, përmes nënave të tij, ka ditur të ruajë gjuhën, besën, zakonet dhe lirinë.

Në këtë skulpturë gjejmë përfytyrimin e një nënë që nuk është vetëm e Adem dhe Hamz Jasharit, por e gjithë Drenicës, e gjithë Kosovës, e gjithë Shqipërisë. Në djepin e saj përkunden të gjithë ata që do të rriten për të qenë të denjë për atdheun.

Forma e përmbajtur, linjat e buta të bronzit dhe vështrimi i përqendruar e i dhembshur i figurës, e bëjnë këtë vepër një shëmbëlltyrë të estetikës së sakrificës. Nuk ka tepri, nuk ka glorifikim, ka dinjitet, ka pastërti dhe një shkëlqim njerëzor që e tejkalon materialin prej të cilit është bërë. Në këtë aspekt, skulptura është një ikonë moderne e një mëmësie që rri pezull ndërmjet tokësores dhe hyjnores.

Zahide Jashari, në këtë skulpturë, nuk është më vetëm një nënë që ka humbur familjen, një nënë e cila është pjesë e një sakrifice ikonike, legjendare, e një luftë që shkroi një epope, e një qëndrese që u ngulit thellë në trupin, shpirtin dhe vetëdijes së Kosovës dhe krejt shqiptarisë. Ajo është dëshmitare, kujtim i gjallë, amanet i historisë. Ajo qëndron në Skenderaj, në vendlindjen e saj, duke mos përkundur vetëm një djep, por një shpresë kombëtare, një kujtesë të pashlyeshme se liria është e brishtë, por edhe e pamposhtur kur përkundohet me dashuri dhe vendosmëri.

Ky monument i jashtëzakonshëm nuk është vetëm një vepër skulpturore. Është një rrëfim vizual, një lutje e heshtur, një përulje ndaj sakrificës së nënave shqiptare, që janë rrënja dhe kreshta e qenies sonë kombëtare. Në duart e Zahide Jasharit që përkundin djepin, ndjejmë lëvizjen e historisë, frymën e atdheut dhe ritmin e zemrës së një populli martir që nuk dorëzohet.

Në një qasje për ta dëgjuar heshtjen që ligjëron pas kësaj statikeje metali, rrekem të kumtoj se kjo vepër, e frymëzuar nga një figurë konkrete, nëna Zahide Geci Jashari, kapërcen kufijtë e një portretimi biografik, për t’u bërë një shëmbëlltyrë arketipike e mëmësisë shqiptare. Në thelb të saj qëndron jo vetëm përkujdesi amnor, por edhe një koncept më i gjerë, nëna si gjënezë e kombit, si epiqendër e frymës dhe qëndresës. Ajo që përndryshe do të ishte një grua në gjunjë me një djep përpara, në këtë skulpturë shndërrohet në një figurë mitologjike që mbart mbi vete jo vetëm dhimbjen, por edhe bekimin, durimin dhe fuqinë e jetës.

Ideja është thellësisht filozofike, nëna si burim i lirisë, sepse ajo është burim i jetës. Liria, kumton vepra, nuk lind nga armët, por nga gjiri i nënës, nga djepi që përkund brez pas brezi, nga dashuria që mëkon të ardhmen.

Vepra është ndërtuar me një ndjeshmëri të thellë për njeriun, për figurën e zakonshme që mbart peshën e jashtëzakonshmes. Artistikisht, ajo ndjek linjat e një realizmi të përmbajtur, pa teatrikë të panevojshme, por me kujdes ndaj detajit të ndjenjës, rënia e supeve, ngrohtësia e vështrimit, heshtja e buzëve, lëvizja e zgjatur dhe e kujdesshme e dorës mbi djep, fëmija që vështron ngulmues nënën. Këto elementë i japin veprës një psikologji të brendshme, një koncentrim emocional që nuk kërkon shpjegime.

Bronzi si medium i jep masë, peshë dhe përjetësi figurës, ndërsa statika e qëndrimit thekson forcën e brendshme dhe qetësinë e dhembjes, që i jep skulpturës një ngjyrë sakrale. Kjo nuk është thjesht një nënë që përkund fëmijën, por një priftëreshë e heshtur e kombit, që bekon ardhmërinë.

Djepi është elementi më i fortë simbolik në këtë vepër. Ai nuk është një objekt, por një qenie e dytë, një altar i jetës dhe i sakrificës. Në djepin që përkundet, nuk gjendet vetëm fëmija, është Kosova, është shpresa, është amaneti i atyre që dhanë jetën për lirinë.

Simbolika e djepit te shqiptarët është e lashtë,: ai është vendi ku fillon kombi. Përmes tij ndodh trashëgimia kulturore, ku përveç qumështit e ngrohtësisë, kalojnë edhe këngët, gjuhët, legjendat, ëndrrat. Dhe për këtë arsye, në këtë monument djepi është më shumë se një shenjë amësie, është objekti më metafizik i kombit shqiptar, ku fillon dhe mbaron gjithçka.

Në këtë vepër, artisti Sabri Behramaj nuk ka vetëm qëllimin për të përjetësuar një figurë të nderuar nga historia, por kërkon të bëjë një akt kujtese. Ai e ngre figurën e nënës Jashari, jo në një piedestal për t’u vështruar nga poshtë, por në një gjendje pranë, tokësore, njerëzore, në lartësinë e jetës së përditshme. Kjo është një zgjedhje kritike e vetëdijshme, për të treguar se historia e madhe ndodh në shtëpitë tona, në prehërin e nënave, në gjakun që nuk thërret, por që sjell dhe mban gjithçka në jetë, prej jetës, për jetën.

Vepra fiton kështu vlerën e një monumenti pedagogjik, jo për të trumbetuar lavdinë, por për të kujtuar rrënjët e saj. Një popull që harron nënat e tij, që harron djepin, është një popull që e ka humbur fillin. Kjo skulpturë është një ripërtëritje e fillimit.

Vepra e përkushtuar nënës Zahide Jashari është një akt memorie, një mesazh shprese, dhe një manifest për jetën që lind edhe në mes të zjarrit të luftës dhe vdekjes si një sakrificë e shenjtë lirie. Është një ndër veprat më të ndjera të skulpturës së pasluftës në Kosovë, jo për madhështinë e formës, por për madhështinë e së thjeshtës, të njeriut të zakonshëm që bëhet figurë kombëtare. Ajo është, në fund të fundit, një lutje e bronztë që përkundet në heshtje, por që flet për brezat që do të vijnë, përmes zërit të së tashmes, përmes madhështisë së veprës së artit.

Ekspozitë e artistit Erjon Hajnaj në Ohio

June 26, 2025 by s p

Artisti shqiptar Erjon Hajnaj do të hapë ekspozitën e tij personale më 11 Korrik, nga ora 5:00 PM deri në 8:00 PM, në Sullivan Family Gallery pranë Bay Arts, me adresë 2875 Lake Rd, Bay Village. Ftohet mbarë komuniteti shqiptar në Ohio për të marrë pjesë në këtë ngjarje të rëndësishme kulturore dhe artistike.