Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Trump në pritje te Gjykatës Supreme. Kompetenca e presidenti dhe gjykatësve lokalë  

by

Analizë nga Rafael Floqi

Illustration of President Donald Trump on the left side of the scales of justice.

Kortezi Getty Photo

Asnjë president modern nuk ka bërë më shumë në 130 ditët e tij të para sesa Presidenti Trump – vetëm për t’u zhbërë shumë prej tyre, të paktën përkohësisht, nga gjykatat.

Pamja e përgjithshme: Trump po teston kufijtë e pushtetit presidencial në çdo hap, dhe gjykatat janë pothuajse e vetmja gjë që i qëndron në rrugën.

Përballjet e pashmangshme midis Trump dhe gjyqësorit vetëm sa do të bëhen më intensive.

Gjyqtarët kanë lëshuar dhjetëra urdhra që bllokojnë Trump të bëjë diçka që ai dëshiron të bëjë, dhe përmbytja duket se rritet çdo ditë. Titujt janë të vazhdueshëm: Gjykatësi bllokon X; Gjykatësi ngrin Y; Gjykata lejon Z të vazhdojë.

Vendimi i kësaj jave kundër tarifave të Trump – i dhënë nga Gjykata e Tregtisë Ndërkombëtare, zakonisht e përgjumur – ishte një nga valët më të mëdha tronditëse deri më tani, duke goditur qendrën e axhendës së tij ekonomike dhe përpjekjet për të ushtruar ndikim në skenën botërore.

:

Trump përballet me bllokada gjyqësore të forta, teksa Gjykata Supreme shqyrton rolin e gjykatave të shkallës së ulët

Administrata Trump po përballet me një betejë gjithnjë e më të ashpër në gjykata për të zbatuar planet e saj ambicioze, pasi një numër rekord urdhrash gjyqësorë po e pengojnë. Më shumë se 30 vendime të gjykatave federale kanë bllokuar pjesë kyçe të axhendës së tij, duke ngritur pyetje serioze mbi kufijtë e fuqisë presidenciale dhe balancimin e pushteteve.

Këtë javë, Gjykata Supreme ka rënë dakord të shqyrtojë një çështje që mund të ketë pasoja të gjera: mundësinë e ndalimit të urdhrave të përkohshëm (injunctions) që gjykatat e ulëta i lëshojnë për të ndaluar zbatimin e politikave të reja federale. Në qendër të debatit është praktika e quajtur “nationwide injunctions” – urdhra që kanë efekt në të gjithë vendin, jo vetëm për paditësit konkretë.

Departamenti i Drejtësisë argumenton se këto urdhra e kufizojnë tej mase aftësinë e presidentit për të vepruar, duke e penguar qeverinë të zbatojë politikat e saj për shkak të padive të ngritura nga një numër i vogël njerëzish. Avokatët e Trump-it thonë se kjo e minon autoritetin ekzekutiv të presidentit dhe çon në kaos ligjor, pasi vendimet e një gjykate të vetme mund të bllokojnë politika të tëra federale.

Nga ana tjetër, kundërshtarët e këtyre politikave thonë se urdhrat gjyqësorë të përkohshëm janë thelbësorë për të mbrojtur të drejtat e qytetarëve dhe për të siguruar që presidenti të mos tejkalojë kufijtë kushtetues. Kjo qasje është përdorur veçanërisht për të frenuar përpjekjet e Trump për të kufizuar emigracionin, për të ndryshuar sistemin e sigurimeve shëndetësore dhe për të zbatuar politika të tjera kontroverse.

Një nga çështjet më të nxehta është ajo e shtetësisë me të drejtë lindjeje, e cila prek amendamentin e 14-të të Kushtetutës, që garanton shtetësinë për të gjithë personat e lindur në Shtetet e Bashkuara. Trump ka kërcënuar të ndryshojë këtë standard, duke e përshkruar si një “vrimë të zezë” ligjore që nxit imigracionin e paligjshëm. Por deri tani, gjykatat e ulëta kanë qëndruar kundër administratës, duke thënë se interpretimi i amendamentit është i qartë dhe nuk mund të ndryshohet me urdhër ekzekutiv.

Ndërkohë, katër gjyqtarë konservatorë të Gjykatës Supreme kanë shprehur shqetësimin se praktika e urdhrave të përkohshëm po kthehet në një pengesë të vazhdueshme për çdo president. Ata kanë sinjalizuar se mund të kërkojnë ta kufizojnë këtë praktikë, duke i dhënë presidentit më shumë hapësirë për të vepruar.

Përtej çështjes së shtetësisë, bllokadat gjyqësore kanë ndaluar edhe shumë nga përpjekjet e tjera të administratës Trump – përfshirë përpjekjet për të shfuqizuar rregulloret e mjedisit, për të ndryshuar ligjet e azilit dhe për të vendosur tarifa të reja tregtare. Kjo ka krijuar një dinamikë të pazakontë ku gjykatat e ulëta po veprojnë si një “frenues” i vazhdueshëm ndaj pushtetit ekzekutiv.

Ndryshe nga presidentët e mëparshëm, Trump dhe aleatët e tij kanë sulmuar pa pushim gjyqtarët, vendimet e të cilëve bllokojnë pjesë të axhendës së tij.

Ndërsa këto beteja përparojnë, Trump do të fitojë disa dhe do të humbasë disa.

Çdo person që Trump është përpjekur ta shkarkojë mund të mos përfundojë i shkarkuar. Por nëse dhe kur të gjitha këto sfida të njëpasnjëshme bashkohen në një referendum të vërtetë dhe të përgjithshëm të Gjykatës Supreme mbi fuqinë e presidentit për të shkarkuar punonjësit federalë, paratë e zgjuara thonë se kjo është një betejë që Trump ka shumë të ngjarë ta fitojë.

Nga ana tjetër, eliminimi i shtetësisë në lindje është një shans i vështirë. Departamenti i Drejtësisë po përpiqet të bindë Gjykatën Supreme se ka keqinterpretuar Kushtetutën për 100 vjet. Kjo (a) padyshim do të përfundojë në gjykatë; dhe (b) një shitje e vështirë.

Çfarë vjen më pas: Pothuajse asgjë nga kjo – për asnjë çështje – nuk ka arritur ende në pikën ku gjyqtarët në të vërtetë po i rrëzojnë ose mbështesin politikat e Trump.

Kjo është arsyeja pse titujt që shihni përdorin të gjithë fjalë si “bllok” ose “ngrij” ose “përkohësisht”. Për momentin, ajo që po vendoset është kryesisht nëse Trump mund të vazhdojë dhe të miratojë politikën X apo Y, ndërsa gjykatat përcaktojnë nëse ajo politikë është e ligjshme.

Në muajt e ardhshëm, pritet që Gjykata Supreme të japë një vendim historik mbi kufijtë e këtyre urdhrave dhe rolin e gjykatave federale në balancimin e pushteteve. Megjithatë, shumë analistë thonë se pavarësisht vendimeve, sfidat gjyqësore ndaj administratës Trump do të vazhdojnë. Kjo betejë e gjatë ligjore po kthehet në një pjesë thelbësore të përplasjes midis presidentit dhe institucioneve të pavarura të vendit, duke testuar qëndrueshmërinë e parimeve kushtetuese amerikane

Sado shpërthyese që janë këto beteja ligjore, ne as nuk i kemi prekur kapitujt më të rrezikshëm në sagën e vazhdueshme të Trump kundër gjykatave.

Përballjet e vërteta mbi pushtetin e presidentit – pushteti i tij për të shkarkuar njerëz, për të anuluar vendimet e shpenzimeve të Kongresit, për të deportuar njerëz pa proces të rregullt ligjor, për të vendosur tarifa, për të revokuar shtetësinë e qytetarëve – janë ende për t’u zgjidhur.

SA PËR KËSHTU, GJERGJ KASTRIOTI-SKENDERBE MË MIRË MOS TË “SHKOJË” NË ULQIN!

by

Frank Shkreli/

See the source image
A person standing at a podium Description automatically generated with medium confidence

Portali Ulqinionline njofton lajmin e shumëpritur se më në fund, Komuna e Ulqinit shpalli dje rezultatet e konkursit ndërkombëtar për realizimin e monumentit të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut në Ulqin, duke njoftuar përzgjedhjen e tri veprave më të mira nga 17 punimet e paraqitura. Monumenti fitues, vepër e artistit Sabri Behramaj, u vlerësua më së larti nga juria profesionale duke zenë vendin e parë, thuhet mëtej në lajmin e Ulqinionline. —Kontestime dhe reagime për Monumentin e Skënderbeut në Ulqin – Ulqini Online – Lajme nga Ulqini, Ana e Malit, Kraja, Tivari, Tuzi, Plava dhe Gucia –  Në njoftimin e saj për këtë projekt, Komuna e Ulqinit falënderoi të gjithë pjesëmarrësit për kontributin e tyre krijues dhe profesional në këtë proces të rëndësishëm për identitetin kulturor dhe historik të qytetit tonë, thuhet në njoftimin. 

Por a është, vërtetë, kjo përzgjedhje ideore e monumentit të Heroit kombëtar Gjergj Kastriotit – Skënderbeu, siç e cilëson Komuna e Ulqinit?! A mund të thuhet se vepra e përzgjedhur si e “para”, në atë proces, vërtetë, përfaqëson identitetin kulturor dhe historik të qytetit tonë”, sipas tyre?

Unë nuk jam artist as skulptor, as kritik arti, as moumentesh. Por një njeri i thjesht, që si shumica e shqiptarëve kudo e kam mirëpritur vendosjen e monumenteve të Heroit Kombëtar të Shqiptarëve anë e mbanë trojeve shqiptare, nga Tirana, Shkupi e Prishtina e deri në Malësi të Madhe e në Ulqin, por edhe anë e mbanë botës, në Evropë e deri në Amerikën e largët. Monumenti i përzgjedhur me këtë rast i shumë pritur për tu vendosur në Ulqin, mua më vret syrin dhe më “këputë zemrën”.  Skulptura në fjalë më duket si e pa dinjetet, gati si një tallje satirike, një karikaturë e turpshme. Për mua dhe për të gjithë ata që dinë sadopak diçka për historinë e Gjergj Kastriotit-Skenderbe, nuk mund ta lidhin këtë skulpturë me veprat madhore të Gjergj Kastriotit tonë: kësaj Embleme të virtyteve dhe vlerave kombëtare të shqiptarëve kudo. Një pyetje për të gjithë pjesëmarrsit në këtë proces: Në mendimin tuaj, vërtetë, kjo skulpturë, e përzgjedhur si “e para”, lartëson emrin e Atdheut, të Përgjithmonshmit të Kombit dhe Mbrojtsit të qytetërimit perëndimor?

Unë i kam dyshimet e mia se edhe kjo vepër, në sipërfaqe, gjoja si diçka pozitive – prapaskena e saj mund të jetë pjesë e provokimeve dhe manovrimeve historike për të mohuar historinë dhe identitetin e shqiptarëve, qoftë edhe me përpjekjet për të tjetërsuar ose për t’u tallur me vet identitetin e shqiptarëve. A po mos vallë, dikujt në Ulqin dhe më gjërë, i pengon statuja dinjitoze e Gjergj Kastriotit-Skenderbe në atë qytet dhe në vend të saj të vendoset një karikaturë që shtrembëron dhe mohon figurën historike të Skenderbeut dhe identitetin e shqitarëve atje?  Nuk do të ishte hera e parë që të huajt – serbo-malazezët, turqë e grekë – nga koha në kohë të hedhin pretendime djallëzore duke provokuar me qëllim, për të turbulluar ujërat ballkanikë, në përpjekjet e tyre shekullore për të hedhur dyshime me qëllim zbehjen e historisë dhe të identitetit kombëtar, gjuhës dhe kulturës të shqiptarëve në trojet e veta.  Në të kaluarën, shqiptarëve, anë e mbanë trojeve, përfshir rajonin e Ulqinit, na ndryshonin emrat duke i sllavizuar/grekizuar/turqizuar ato, e ku ta dij unë. Përveç ndryshimit të emrave dhe mbiemrave shqiptarë dhe vendbanimeve, mohimit të gjuhës, kulturës dhe historisë shekullore të tyre në ato troje, vazhdojnë përpjekjet edhe sot për të mohuar figurat më të njohura, botërisht, të historisë së shqiptarëve, përfshir Gjergj Kastriotin- Skenderbe dhe Nënë Terezen.  Mos reagimet nga Tirana dhe Prishtina zyrtare ndaj këtyre dukurive — që në sipërfaqe dhe në thelb kanë qenë dhe janë anti-shqiptare — janë mbytëse. Është detyrim moral dhe kombëtar i dy shteteve shqiptare, mbrojtja e historisë, identitetit, gjuhës, kulturës dhe figurave historike kombëtare – si Gjergj Kastritoi-Skenderbe, anë e mbanë trojeve shekullore arbëroro-shqiptare. 

Sado që ky vendim – përzgjedhja pra e kësaj karikature të shëmtuar të Krye-Prijsit shekullor të shqiptarëve për tu vendosur në Ulqin — mund të jetë marrë edhe me ndonjë qëllim të mirë ose i shtyrë nga mungesa e mjeteve financiare – prapseprap është një vendim që duhet të anullohet menjëherë dhe procesi të rifillohet nga 0. 

Nëse shqiptarët nuk do ta kishin Gjergjin si Heroin e tyre, ata do duhej ta çpiknin një të tillë. Për fat të mirë që Gjergj Kastrioti-Skenderbe me jetën dhe veprat e tij anë e mbanë botës, vazhdon gjithnjë të pasqyrojë meritat dhe vlerat historike të  Kombit shqiptar gjatë shekujve. Por për fat të keq, kjo përzgjedhje e kësaj karikature të shëmtuar e Gjergj Kastriotit-Skenderbe për tu vendosur në Ulqinin e lashtë iliro-arbëror-shqiptar – jo vetëm që nuk reflekton meritat dhe vlerat e Kryeheroit të shqiptarëve, por pasqyron, ndër të tjera, edhe mjerimin e gjëndjes së vazhdueshme të shqiptarëve në atë zonë gjatë dekadave duke shkaktuar largimin e tyre nga trojet stërgjyshore dhe keq-trajtimin e kulturës, mohimit ose shtrembërimit të identitetit kombëtar të shqiptarëve në ato anë, por jo vetëm. Vaj medet!

Frank Shkreli

PS-Ndonëse skulpturës që është votuar në vendin e parë i mugon edhe mbishkrimi për të identifikuar se kë përfaqëson ajo figurë — unë do sugjeroja mbishkrimin (në një përmendore tjetër, natyrisht, nëse ua merr mendja ta ndryshojnë), ashtu siç reflektohet edhe në mbishkrimet e disa monumenteve të tjera kushtuar:  GJERGJ KASTRIOTI-SKENDERBE 1405-1468 – Heroit Kombëtar, Prijsit të Madh, Mbrojtësit të Atdheut dhe të Qytetërimit Evropian”.  Ashtuqë ta dijë bota se çfarë përfaqson Skenderbeu, jo vetëm për botën shqiptare, por edhe për Evropën dhe botën mbarë!

               ——————————————————————

NJOFTIMI I PLOTË I KOMUNËS Komuna e Ulqinit / Opština Ulcinj / Municipality of Ulcinj  —21h  Shpallen fituesit e konkursit ndërkombëtar për monumentin e Gjergj Kastriotit – Skënderbeu në Ulqin. Komuna e Ulqinit ka përmbyllur me sukses konkursin ndërkombëtar për përzgjedhjen e zgjidhjes ideore të monumentit të heroit kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeu. Në këtë konkurs kanë marrë pjesë 17 punime nga autorë të ndryshëm, të cilat kanë përmbushur të gjitha kushtet e përcaktuara në shpalljen e konkursit.  Të gjitha punimet janë shqyrtuar dhe vlerësuar me përkushtim nga një komision profesional vlerësues në përbërje:

Prof. Gazmend Leka, piktor

Prof. Adem Rusinovci, skulptor

Prof. Dejan Duraković, skulptor

Prof. Muhamet Mala, historian

Gazmir Pulti, arkitekt

Në bazë të kritereve të përcaktuara në detyrën projektuese, komisioni ka shpallur punimet fituese si më poshtë:

Vendi i parë: Shifra 2030 – autor Sabri Behramaj

Vendi i dytë: Shifra 54 – autor Vasil Rakaj

Vendi i tretë: Shifra PHOENIX – autor Agron Ujkashi

Komuna e Ulqinit falënderon të gjithë pjesëmarrësit për kontributin e tyre krijues dhe profesional në këtë proces të rëndësishëm për identitetin kulturor dhe historik të qytetit tonë.

Gjykoni vet të nderuar lexues: 

A group of statues of men AI-generated content may be incorrect.
No photo description available.
May be an image of text that says 'GERGJ RGJKASTRIOTI KASTRIOTI SHENDERBEU" DERBE 1405-1468 GJERGJ GJERGJKASIA RGJ KASTON "SKENDERBEU 1405-1468 14 54 54 Vendi Vendiidytë i dytë'
A statue of a person holding a sword AI-generated content may be incorrect.

Patrioti Pjetër Gashi dhuroi 500 dollarë për Vatrën

by

Patrioti i shquar i mërgatës shqiptare të Amerikës z.Pjetër Gashi dhuroi 500 dollarë për Federatën Vatra. Humanisti Gashi ka dhuruar dhe herë të tjera për Vatrën. Prej 40 vitesh në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, fisniku Pjetri bashkë me bashkëshorten Liljana Gashi janë model i artë i bashkëshortëve humanë, ndihmëtarë, fisnikë e patriotë. Ata i përgjigjen pozitivisht gjithmonë çdo thirrjeje për mbështetje dhe kudo ku ka nevojë emri i tyre gjendet aty. Ata janë modeli më i shkëlqyer i shqiptarit në Amerikë, vlerë dhe krenari për komunitetin shqiptar. Që prej ardhjes në Amerikë Pjetër dhe Liljana Gashi kanë marrë pjesë në të gjitha organizimet, tubimet, protestat, demonstratat e ngjarjet kulturore e atdhetare në mbështetje të çështjes kombëtare në Amerikë. Të gjitha organizatat patriotike janë mbështetur prej bashkëshortëve Gashi të cilët dhurojnë për raste gëzimi e hidhërimi, për festa fetare e ngjarje kombëtare, për fatkeqësi e fushata të ndryshme kulturore e sociale. Vatra e Dielli shprehin mirënjohje e falënderim të veçantë për Pjetër dhe Liljana Gashin e çdo shqiptar që mbështet Vatrën e Diellin si institucionet më të fuqishme patriotike në mërgatën shqiptare të Amerikës.

The White Nights Connection

by

Rafaela Prifti/

The acclaimed Albanian film director Bujar Alimani decided to go with the stage adaptation of White Nights on a whim though he could well be riding the recent wave of readers’ interest on social media, of all places, for Dostojevksi’s 1848 novelleta. Is Bujar Alimani onto something here?

Through “White Nights”, Alimani is connecting with his own love for theater. He calls “his second stage production” counting his graduation performance of “Rose” by hebrew writer Martin Sherman at the National Theater in Tirana 2009.

The intense few weeks of rehearsals with the cast consisting of two seasoned Albanian actors Yllka Lota (Ana in the play, Nastenka in the story) and Herion Mustafaraj (Narrator/”Dreamer”) included numerous challenges from the translation adaptation to utilizing the stage space, lights and sound, printing posters and more.

Admittedly, the classics are timeless, yet there is a peculiarity about White Nights, that’s appealing to the generation of Tictoc and Instagram users, eager to explore the themes of loneliness and un-relinquished love in the story set in Russia’s St. Petersburg over 170 years ago. The over an hour play is now on the Sunday Program repertoire at the Producers Club.

The show premiered on May 10th. Last night it was its sixth and best performance yet.

“A motivated team of talents like Albulena Beqiri’s Scenography, Production Manager Damian Pervizi, Executive Producer Bob Demce, Producer Alfred Tolja, Assistant Costumography Dea Spiro Mustafaraj, Sound/Lights Tan Kazazi, Ilir Dhamo, is essential to the show’s success.

The cast and crew feel encouraged by the community’s wishes to take the performance on the road to Boston, Toronto etc.,” says Bujar.

The protagonist, at the end of show, poses the question whether a brief moment of happiness is enough to last a lifetime. It is an open invitation to find your connection with “White Nights”.

Photo Credit Erion Halilaj, White Nights sixth show, 2025,

Bujar Alimani, Drita Pelingu in Rose, Albania’s National Theater, 2009

Patrioti Sylë Lajqi dhuroi 500 usd për Vatrën

by

Patrioti Sylë Lajqi dhuroi 500 usd për Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA. Ky dhurim ka shumë domethënie në përpjekjet historike të patriotëve e atdhetarëve të Vatrës në shërbim të çështjes kombëtare në mërgatën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Fisniku Sylë Lajqi e ndihmon Vatrën prej vitesh në vazhdimësi duke mos u kursyer asnjëherë. Federata Vatra, gazeta Dielli dhe mbarë komuniteti i vatranëve e falenderon me përzemërsi dhe i shpreh mirënjohje për xhestin fisnik dhe mbështetjen e pakursyer.