Rafaela Prifti/

Uragani Milton që po i afrohet gadishullit të shtetit juglindor të Floridës ditën e mërkurë u ngrit në një kohë rekord në shkallën 5 të klasifikimit – indeksi i fuqisë shkatërruese që mund të sjell me vete,. Në rrezikshmëri është zona e Tampës me 3.3 milionë banorë në të cilën nuk kanë kaluar uragane të kësaj kategorie për mbi 100 vjet. “Milton pritet të jetë një nga uraganet më shkatërrimtare që mbahen mend në bregun qendror-perëndimor të Floridës,” paralajmërojnë specialistët e Qendrës Kombëtare të Uraganeve. Erëra shumë të forta me shpejtësi mbi 160 milje në orë dhe batica kërcënuese për jetën të shoqëruara me reshje të dendura janë faktorë që do ndikojnë jo vetëm në zonat ku do kalojë uragani, por edhe më tej, siç janë lagjet përgjatë bregut, të cilat vetëm dy javë më parë u përmbytën nga uragani Helene. Miliona vetë janë evakuuar, të tjerë që kanë qëndruar pas kanë marrë masat e nevojshme mbrojtëse dhe për shumë banorë në zonat e rrezikuara mund të kenë mbetur vetëm pak orë për tu zhvendosur.

Uraganet dhe Ndryshimi Klimatik

Agjencia e lajmeve US News and World Report ka cituar një studim për uraganin Helene, të publikuar në prag të Milton-it, ku raportohet se shkalla e intensifikuar e reshjeve dhe sistemit të erërave është pasojë e ndryshimit të klimës globale. “Analizat tregojnë se temperaturat e oqeaneve, që do jenë në rritje për 10 a 20 vitet e ardhshme, do t’i përkeqësojnë statistikat e uraganeve. Dy stuhi masive brenda një kohe të shkurtër ilustrojnë sesi duket e ardhmja e ndryshimit klimatik,” thanë ekspertët.

Uraganet dhe Zgjedhjet

Sezoni i uraganeve në Atlantik ka koincidencë me zgjedhjet në Amerikë. Ndikimi i uraganeve tek zgjedhjet është një temë e studiuar nga shkencat politike si edhe grupet e lobimit. Agjencia NPR (National Public Radio) përmbledh pesë stuhitë më të afërta në udhëkryqin e uraganeve dhe politikës. Katrina 2005 pati mbi 1,800 të vdekur, mbi 125 miliardë dollarë dëme, dhe kritika të ashpra për reagimin e vonuar nga administrata e George W. Bush, uragani Gustav 2008 pati ndikim minimal mbi zgjedhjet, megjithëse administrata republikane reagoi me shpejtësi, Obama fitoi zgjedhjet, Sandy 2012 goditi bregun lindor të Amerikës në tetor, një javë më pas Obama mori mandatin e dytë, sipas anketimeve 15% e elektoratit e konsideruan reagimin e presidentit ndaj uraganit si faktorin më të rëndësishëm në votim, Maria goditi Porto Rikon në 2017, ndonëse nuk ishte vit zgjedhjesh pasojat u ndienë për një kohë të gjatë, Michael 2018 goditi Floridën, në muajin e zgjedhjeve për guvernator dhe Senatin amerikan, të dyja i fituan republikanët. Ankimet treguan se çështje kyçe e zgjedhjeve ishte mungesa e qendrave të votimit në shumë zona, ndonëse u lejuan votat me postë për të shpërngulurit. Sipas analistëve, pavarësisht se votimi nuk është prioritet për ata që kanë shpëtuar nga uragani, është detyra e shtetit të mbrojë të drejtën e të gjithë shtetasve për të votuar.

Foto: New York Magazine

Prof. As. Dr. Thanas Gjika/

(Mbi librin “ATDHEU dhe Toka e Premtueme” të Sergio e John Biticit)

Gjatë këtyre dhjetëvjeçarëve të fundit janë botuar shumë libra, disa prej të cilave përbëjnë ngjarje kulturore për cilësinë e lartë artistike, për idetë e spikatura që sjellin, për ngjarje të rëndësishme që trajtojnë, etj. Libri i ri i hatruar prej dy vëllezëve Sergio dhe John Bitiçi “ATDHEU dhe Toka e Premtueme” Shtëpia Botuese NACIONAL Tiranë 2021, 261 f. bie në sy për realizimin me nivel të lartë artistik të të gjitha aspekteve të ndërtimit të një biografie familjare: gjuha e pastër shqipe komunikuese pa zbukurime e mburrje, që del nga zemra, paraqitja e shumanshme e aktiviteteve atdhetare gjatë 50 vjetëve e katër vëllezërve Bitici, pronarë restorantesh cilësorë të Nju Jorkut, ilustrimi i aktiviteteve me fotografi të pastra, riprodhimi i disa vlerësimeve, si dhe riprodhimi i disa piktura akuarel me panorama nga atdheu të Serio Biticit.

Jeta atdhetare e familjes tropojane Bytyçi / Bitici jepet e plotë. Nis me gjyshërit, luftëtarë të lirisë kundër zgjedhës osmane, vijon me prindërit antikomunistë, që u detyruan të arratiseshin në Jugosllavi dhe arrin majën me aktivitetin e të katër djemve, të cilët u shquan mbas ardhjes në ShBA: Sergio, John, Mike dhe Joe. Këta malësorë asganë punuan si kuzhinierë dhe pronarë restorantesh ditë e natë dhe krahas kësaj pune të lodhshme zhvilluan një aktivitet shumë të gjallë si anëtarë të Federatës PanShqiptare Vatra, si mbështetës e sponsorë kryesorë të Shoqërisë “Rinia Shqiptare Kosovare në Botën e Lirë”, u afruan dhe sponsorizuan bujarisht politikanë si Dio Guardi, Bob Dole, etj për ta popullarizuar në Senat shtypjen e popullit shqiptar në Jugosllavi si populli të dorë së dytë e të tretë derisa me luftimet e NATO-s e të UCK-së u arrit clirimi nga sunduesit serbë dhe shpallja e Republikës së Kosovës shtet i pavarur, etj.

Kur erdha në Amerikë me lotarinë Green Card më 1996 u interesova të njihja e të shkruaja për veprimtarët që e kishin mbajtur gjallë shqiptarizmin. Mësova se disa pronarë restorantesh si Vasil J. Pani e kishte mbajtur me shpenzitet e veta qendrën e Federatës Vatra në Boston gjatë viteve të L2B, se Antony Athanas kishte qenë mbështetësi kryesor i Peshkopit Noli dhe i Federatës Vatra për gati 40 vjet. Po ashtu mësova se kishin luajtur rol të rëndësishëm në veprimtarinë atdhetare e politike të kolonisë shqiptare të Amerikës edhe i arratisuri politik Ekrem Bardha me McDonald-et e tij në Detroit MI; vëllezëtit Ajeti me restarantin e tyre në Clearwater, FL; Bruno Selimaj me restorantin e tij në Nju Jork, se në qytetin Worcester MA ishin shquar vëllezërit William & John Christo dhe Bill Jones me restorantet e tyre, etj.

Në vitin 2001 i paharrueshmi milioner Antony Athanas më ftoi edhe mua me Julian në ceremoninë e 90-vjetorit të lindjes së vet në “Pier Four Restorant”. Djemtë e tij kishin përgatitur një film dokumentar të shkurtër anglisht mbi jetën e familjes dhe një kasetë 10-15 minuta me kujtime ku ishte incizuar zëri i Andonit anglisht. Pas disa javësh i thashë jubilarit se ia vlente të punonim bashkë për t’i mbledhur sa më të plota kujtimet e tij e t’i botonim si libër së pari shqip e pastaj anglisht. Ia theksova se nuk desha shpërblim për këtë punë mbasi unë gjatë muajve të dimrit rrija pa punë dhe merrja një asistencë. Mirëpo ai nuk e vlerësoi. Edhe djemtë e tij, Mike dhe Anthony Jr, mbas nja dy vjetëve, kur babai i tyre e nddërpreu punën për shkak të sëmundjes, dhe unë ua përsërita kërkesën për mbledhjen e kujtimeve të babait, më thanë të prisja sa të shërohej, por Andoni nuk u përmirësua dhe kështu kujtimet e tij mbetënpa u mbledhur…

Hartimi i një libri biografik mbi jetën plot aktivitet të Anthony Athanasit të treguar prej tij dhe e ilustruar me foto të shumta që i kishte ruajtur me kujdes, do të ishte një model biografie për biznesmenët atdhetarë për të shkruar edhe ata libra me kujtimet e tyre, gjë që do të ndihmonte në forcimin e traditave patriotike dhe në pasurimin e anës kulturore të komunitetit shqiptaro-amerikan.

Një punë të tillë e vlerësuan dy vëllezërit e mëdhenj Bitici, Sergio dhe John. Ata e shkruan biografinë e familjes së tyre në formë kujtimesh dhe një ditë, pa më njohur personalisht, më pyetën në telefon nëse mund t’i ndihmoja për ta përfunduar librin. Unë pranova dhe Sergio ma dërgoi me postë materialin të printur në letër. Mbas nja dy javësh u thashë se kam bërë korrigjime e sugjerime për ta shtuar e sistemuar më mirë lëndën. Më ftuan të shkoja në Nju Jork për të bashkëpunuar. Më strehuan në një hotel të mirë dhe punova me Sergion katër ditë në dhomën e hotelit. Drekën e darkën i hanim bashkë tek “Allora Restorante” 145 East 47-th Str. Sergio bënte porositë. Shpesh herë ulej me ne dhe pronari Z. Elio Gjonbalaj, i cili e kishte filluar jetën e emigrantit si pjatalarës tek restoranti i Sergios.

Nuk e harroj bujarinë e këtij malësori nga Mali i Zi. Kur Sergio nxori kuletën të paguante drekën e parë, Elio i tha: “Sergio, të jam mirënjohës që ma solle mikun tënd, Thanasin, të hajë tek unë gjithë ditët që do të rrijë këtu. Gëzohem që mund të shlyej një pjesë të vogël të nderit që më bëre kur më more në punë pa e ditur anglishten”. Kurse mua, kur u ndamë mbas darkës së fundit më tha: “Jam i gëzuar që u njohëm. Sa herë të vish në Nju Jork eja tek restoranti im, tani je mik i Sergios dhe i imi”, duke më lënë të kuptoja se do të haja falas. Ndonëse kam dashur të shkoj, nuk m’u bë mbarë të veja, dhe më ka mbetur merak që nuk e shijova më atë supën me llapster që e gatuante kuxhinieri i tij, të cilën nuk e kam hasur gjetkë.

John-i, vëllai i Sergios, bashkautori i librit, ditën e tretë na ftoi mua e Sergion tek restoranti i tij “Fiorino Restorante” 38 Maple St. Summit N.J. Ai u ul me ne, ku na seviri djali i tij. Veç sallatave dhe mezeve na erdhën dhe gjashtë pjata me gjellë speciale, të cilat nuk i kisha ngrënë ndonjëherë. Më vjen turp kur e kujtoj se si i hëngra shpejt e shpejt pa delikatesë ato pjata të stolisura aq bukur prej kryeguzhinierit italian që na erdhi e na përshëndeti në fund të drekës…

Sergio dhe Joni vijuan me durim punën për realizimin e vërejtjeve të mia. Ma dërguan pas disa muajsh librin të përmirësuar. Mbasi realizuan dhe sugjerimet e reja që u shkrova, e përfunduan punën, duke zgjeruar disa momente, duke shtuar batuta e biseda të kripura domethënëse, foto, dokumente, etj. Pasi ma dërguan një kopje të librit me falenderimin përkatës, pashë se me sa përkushtim e seriozitet kishin punuar këta dy vëllezër skurpulozë. E kishin renditur materialin me shumë zgjuarësi duke shpalosur bashkëpunimin me biznesmenë të shquar si Anthony Athanas, bashkëpunimet me politikanë të shquar si Jozef Dio Guardi, Bob Dol, Dr. Ibrahim Rugova, me intelektualë të shquar si Prof. Sami Repishti, Prof. Peter Prifti, etj.

Lista me të cilët kanë bashkëpunuar vëllezërit Bitici është shumë e gjatë, por unë nuk mund të le pa përmendur dhe veprimtarët Essat Bilali, Prof. Martin Camaj, Hasan Dosti, Abaz Ermenji, Prof. Vasil Germenji, Philip Giantris, Shpend Haxhaj, Imam Vehbi Ismaili, Luan Isufi, Gasper Kici, Lemi Kokalari, Dr. Ali Koprenska, Dr. Nderim Kupi, Petraq Ktona, Xhemail Laçi, Dr. Eduard Licho, Dr. Anton Logoreci , Isuf Luzaj, Muharrem Maralusha, Gjok Martini, Prof. Matthew Mestrovic, Tonin Mirakaj, Duro Chini, Gjon Buçaj, Luan Gashi, Mexhid Dibra, Zef P. Deda, Dervish Duma, Tania Grossinger, Prenk Gruda, Peter James, Xhevat Kallajxhi, Hasan Kaloshi, Agim Karagjozi, Seit Beg Kryeziu, Idriz Lamaj, Adem Hodo, Dr. Agim Leka, Pauline Loukas, Thomas Mangelly, Eric Margolis, Imam Isa Hoxha, Dom Rrok Mirdita, Tonin Mirakaj, Zef Nezaj, Dr. Fuat Myftija, Hiqmet Ndreu, Isa Ndreu, Dom Zef Oroshi, Lec Shllaku, Dr. Hamdi Oruci, Zef Pali, Prof. Nicholas Pano, Prof. Arshi Pipa, Dr. Elez Biberaj, Mustaf Elezi, Skender Selman, Frank Shkreli, Rasim Sina, Husen Mulosmanaj, Dr. Ramazan Turdiu, Dr. Gjon Sinishta, Prof. Stavro Skendi, Nezir Spahija, Harry Stoya, Xhevrije Tonuzi, Hysen Terpeza, Mark Traboini, Dhimiter Trebicka, Seladin Velaj, Bilal Xhaferri, Dr. Ramadan Xhema, Nexhmije Zaimi etj.

Me frymëzim e plot dashur janë shkruar faqet ku shprehet respekti ndaj shkrimtarit të shquar I. Kadare e familjes së tij, takimet me arbëreshin Papas Antonio Beluchi, etj.

Për këtë libër shkroi së pari gazetari i mirënjohur Idriz Lamaj, mbas meje do të shkruajnë dhe të tjerë, prandaj po e mbyll këtu vlerësimin tim, duke uruar që këtë libër ta shfrytëzojnë edhe biznesmenë të tjerë atdhetarë për të shkruar libra mbi jetën dhe aktivitetin e tyre. Libra, që e pasurojnë historinë e komunitetit tonë shqiptaro-amerikan.

Si mjeshtër kuzhine, si restorantor (pronar restoranti), këto vitet e fundit po shpalos edhe aftësi të tjera të fshehura, si grumbullues e botues dokumentesh, si shkrimtar vepre biografike. Mirëpo, duke punuar çdo ditë si piktor akuarelist, shumë shpejt ai ka për të na çditur kur të dëgjojmë dhe për ndonjë sukses të tij si piktor.

Bota është e njerëzve që punojnë me përkushtim, bujari dhe moral të lartë, por qeveritarët e Shqipërisë dhe të Kosovës nuk e kuptojnë se të lesh pa vlerësimet e merituar një atdhetar të shquar në veprimtari të shumanshme si Sergio Bitici / Bytyçi, nuk është neglizhencë, por është krim, sepse varfëron historinë kombëtare të Shqipërisë së vërtetë…