s p – Page 908 – Dielli

Pse Mbreti Zog nuk shkoi në Amerikë?

June 18, 2024 by s p

Prof.as.dr. Hasan Bello/

Në gusht të vitit 1936 Mbretit Zog i mbërriti një ftesë nga Presidenti Franklin Ruzvelt për të vizituar Amerikën. Por pavarësisht dëshirës që ai kishte, rrethanat politike nuk e lejuan të largohej nga drejtimi i shtetit. Kjo vihet re edhe në përgjigjen që ai i drejtoi Shtëpisë së Bardhë më 8 gusht 1936, ku pasi shprehte falenderimet e tij, shkruante se punët e shtetit kërkonin në këtë moment praninë e tij në krye të shtetit.

Në mars të vitit 1936 në formë presioni Musolini kishte dërguar në brigjet shqiptare disa anije luftarake, të cilat tentuan të zbarkonin në Durrës. Ky incident u mbyll me ndërhyrjen e diplomacisë britanike. Megjithatë, italianët nuk hoqën dorë. Në vitin 1937 ata nxitën Lëvizjen e Delvinës dhe një sërë përpjekjesh të tjera për ta rrëzuar Zogun me dhunë. Për këto arsye, ai nuk mund të largohej nga vendi.

Në pamundësi për të shkuar personalisht në SHBA, dy vite më pas ai dërgoi tre motrat. Në shkurt të vitit 1938, princeshat Myzejen, Ruhie dhe Mexhide zbritën në portin e New Yorkut. Më 4 mars ato mbërritën në Washington për tu takuar me zonjën e parë Eleanor Ruzvelt. Në rezidencën presidenciale, gjatë takimit me të hyri edhe presidenti Ruzvelt, i ulur në karrocën e invalidit, me të cilin ato zhvilluan një bisedë të shkurtër në gjuhën frënge.

Roli i UÇK-së në ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës

June 18, 2024 by s p

D.r. Lulzim Nika/

Ushtria Çlirimtare e Kosovës, zë vend qendror në historinë e re te Kosovës jo vetëm për kthesën e madhe që i dha zhvillimeve të brendshëm në terren, por edhe për angazhimin e diplomacive ndërkombëtare për zgjidhjen e çështjes se Kosovës.

Ishte diplomacia anglo-amerikane ajo që tregonte vendosmëri në zgjidhjen e çështjes së Kosovës, diplomacia evropiane që kishte mos unitet në veprimet e saj dhe ishte hezituese për një linjë të ashpër kundër Serbisë dhe diplomacia ruse me aleatët e saj që mbronte interesat serbe me fanatizëm në Kosovë. Kosova i nxjerri në sipërfaqe edhe dallimet e diplomacive ndërkombëtare në raporte me Kosovën dhe interesat e tyre në Ballkan.

Pas refuzimit kategorik për negociata me përfaqësuesit politik të shqiptarëve të Kosovës nga Millosheviqi në Dejton, e vetmja rrugë për të nxjerrë në tavolinën e bisedimeve çështjen e Kosovës ishte fillimi i rezistencës së armatosur në Kosovë, që në një mënyrë apo tjetër ishte si rezultat i veprimeve të diplomatëve ndërkombëtarë që nuk arritën ta bindin Millosheviqin për negociata paqësore me shqiptarët e Kosovës.

Në planin e brendshëm, UÇK-ja, përbënte pikën kulmore në zhvillimin e lëvizjes për liri në Kosovën e pushtuar që paralajmëronte një kthesë historike në organizimin e shqiptarëve për liri dhe pavarësi nga Serbia. Për diplomacinë ndërkombëtare UÇK-ja përbënte bazën kryesore që t’i bënte presion Millosheviqit për negociata me përfaqësuesit shqiptarë të Kosovës.

Dalja publike e UÇK-së dhe reagimi i diplomatëve ndërkombëtar ndryshoi skenën e Ballkanit përgjithmonë.

Analiza e agjencive informative amerikane e dhjetorit te vitit 1995, duke përfshirë edhe CIA-n e shihte Kosovën me interes të veçantë për SHBA-në. Z. Storb Talbot e kishte quajtur Kosovën interes i shteteve te bashkuara te Amerikës për vendosjen e paqes ne Ballkan.

Analizat e shërbimeve amerikane për UÇK-në kishin filluar nga paraqitja publike e disa personaliteteve të rëndësishme dhe mediave vendore dhe ndërkombëtare duke qartësuar se nuk ishte vullneti i shqiptarëve dhe fuqia e tyre për t’i rezistuar forcave serbe, por ishin të detyruar t’i kundërvihen masakrave dhe gjenocidit të policisë dhe ushtrisë serbe në Kosovë.

Paraqitja e strukturave dhe intelektualëve që përfaqësonin konceptin dhe vizionin e UÇK-së, dhe idenë e qartë për lirinë e Kosovës, kishin filluar të kenë ndikim.

Takimet me përfaqësuesi e UÇK-së në Kosove dhe perëndim me diplomatët perëndimor, këta të fundit filluan që të marrin në konsideratë disa liderë politikë të UÇK dhe filluan që të mbështeten në marrëveshjet dhe përgjegjësitë e tyre.

Profili i përfaqësimit politik të UÇK-së ishte në një mënyrë apo tjetër edhe përzgjedhje e diplomatëve perëndimorë të shtyrë nga diplomacia anglo – amerikane që filloi të bashkëpunojë në të mirë të paqes në Kosovë.

Në qershor të vitit 1998, amerikanët në mesin e shumë partnerëve për të arritur paqen në Kosovë e trajtonin edhe bashkëpunimin me UÇK-në si faktori më i rëndësishëm për një marrëveshje paqësore për Kosovën. Këtë e dëshmojnë shumë shkresa dhe dokumente të kohës të bëra nga zyrtarë të qeverive të kohës, e të cilat i disponoj po ashtu.

Sot, pas këtyre viteve organizimi politik e ushtarak që arriti dhe detyroi disa diplomaci të fjetura të organizojnë Konferencë ndërkombëtare për Kosovën, UÇK të quhet ndërmarrje kriminale është turp.

UÇK-ja mbetet bazamenti i themelimit të Republikës së Kosovës pa i mohuar edhe gjithë ata breza që luftuan me pendë dhe pushkë dhe nuk u pajtuan me robërinë serbo-sllave, duke qenë përjetësisht mirënjohës për kontributin dhe sakrificën sublime për liri.

HALIL ARIF GECAJ (1930-1984)

June 18, 2024 by s p

HALIL ARIF GECAJ (1930-1984)

Me rastin e 40 vjetorit të vdekjes së Halil Arif Gecajt, ne bijtë dhe bijat e tij, e kujtojmë me shumë mall, dashuri e respekt. Ne mburremi dhe krenohemi për babën tonë të paharruar. Ai na dhuroi gjithçka në jetë: dashuri familjare e njerëzore dhe na edukoi ta duam atdheun e Kosovën tonë.

Halil Arif Gecaj lindi në fshatin Llukë e Ulët në vitin 1930, komuna Deçan nga prindërit Arif dhe Time Malokaj Gecaj. Rrjedh nga një familje e njohur dukagjinase, e cila ka trashëguar traditat shqiptare: dashurinë ndaj familjes, ndaj të tjerëve dhe mbi të gjitha dashurinë ndaj atdheut.

Halili ishte fëmija i tretë nga shtatë fëmijët e babait të tij, Arif Gecajt, katër djem dhe tri vajza: Smajli, Meta, Halili, Rrustemi, Ziza, Ajmanja dhe Hava.

Halil Gecaj, duke qenë i edukuar dhe i rritur në një familje të madhe, ka ndjekur rrugën trashëgimtare të të parëve të tij dhe është përpjekur që këtë begati të saj ta afirmojë sa më shumë me punë dhe vepra të mirëfillta kombëtare.

Halili qysh si fëmijë e kuptoi se jeta është e bukur kur ajo begatohet me tiparet njerëzore, me dashuri dhe vullnet për të krijuar familje të mbarë dhe të shëndetshme. Familja Gecaj kishte një miqësi të gjerë në Dukagjin e përtej tij, kurse vetë Halili ishte ai që ia rriti edhe më shumë nderin dhe dinjitetin e saj.

Gjatë tërë jetës u muar me punë bujqësore dhe blegtorale. Nga natyra ishte i zgjuar, zemërmirë dhe shumë bujar që veten e lënte keq për ta ndihmuar tjetrin në nevojë.

Në vitin 1957 u martua me Dykë Mushkolaj nga Irzniqi i Deçanit, një familje, gjithashtu e njohur në Dukagjin. Halili me Dykën lindën pesë djem dhe dy vajza: Hysenin, Muharremin, Xhaferin, Çaushin, Shpendin dhe vajzat, Shpresën dhe Havën.

Kur motra e tij Ziza, e martuar për Metë Bajraktarin e Vranocit, i cili ndodhej në pritje në Itali, përkatësisht në Atena për të migruar me tri vajzat dhe djalin në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Halil Gecaj, vendosi ta vizitonte atë, edhe pse kishte shumë vështirësi përpara, sepse asnjëherë nuk kishte dalë jashtë Kosovës, dhe nuk dinte asnjë gjuhë të huaj për të përballuar këtë rrugë të gjatë, herë me tren e herë me autobus. Ky fakt flet për gjindshmërinë dhe sakrificën që bënte për motrën e tij, Zizën.

Halili më 1975 i bën një vizitë edhe vëllait të tij më të vogël Rrustemit në Itali që, gjithashtu, ishte në pritje për të emigruar në SHBA.

Meqenëse i vëllai Rrustem Gecaj kishte migruar në SHBA, Halili e ka vizituar atë më 1978-1979 në New York. Në këtë vizitë që i bën të vëllait, motrës Ziza, nipave dhe mbesave, Halili pat rast të njihej edhe me shumë bashkëatdhetarë të ardhur nga trojet shqiptare.

Halil Arif Gecaj në vitin 1981 filloi të lëngonte nga një sëmundje e rëndë, e cila

dalëngadalë ia grryente trupin dhe shpirtin e tij dhe në një moshë relativisht të re më 1984, kur ishte vetëm 54 vjeç, vdiq në vendlindjen e tij në Llukë të Ulët prej se cilës s’u nda kurrë.

Ai pas veti la një familje të shëndoshë, të edukuar në mirësi e tradita kombëtare.

Shpirti i tij, pushoftë në paqe të përhershme.

Familja Gecaj,

në Llukë të Ulët të Deçanit dhe në SHBA

As për lotin e një fëmije…

June 17, 2024 by s p

Historia e shtrembëruar nuk mund të jetë mësuese e mirë e jetës

Nga dr. Sadik Elshani/

Është për t’u habitur e duket si diçka e pakuptimtë kur lexon e dëgjon se një pjesë e mirë e shqiptarëve ende flasin me adhurim për regjimin komunist. Habia është edhe më e madhe kur e dëgjon këtë edhe pas më shumë se 30 viteve nga rënja e komunizmit në Shqipëri. E dëgjon këtë edhe nga një pjesës e mirë e shqiptarëve që me vite të tëra jetojnë në ShBA dhe vende të tjera përendimore, të cilët e shohin me sytë e tyre sesi funksionojnë shoqëritë demokratike dhe vlerat njerëzore që ato i rrezaojnë. Jetojnë në këto vende dhe i gëzojnë privilegjet që këto vende i ofrojnë, por ata mendjen dhe zemrën e kanë te një periudhë e errët e historisë së kombit tonë – periudhës komuniste. Mundohen ta arsyetojnë përkrahjen e tyre për regjimin komunist duke i radhitur disa të arritura: ndërtimi i hidrocentraleve, ndërtimi i hekurudhave, shëndetësia, arsimi, etj. Wshtë e kuptueshme që kur një regjim rri në pushtet për afro 50 vite diçka duhet të ndërtohet, se ndryshe nuk mund të ekzistonte. Në rastin e Shqipërisë shumica e ndërtimeve janë bëre me ndihmën e Jugosllavisë në fillim e pastaj me ndihmën e Bashkimit Sovjetik e Kinës. Kur u prishën këto marrëdhënie, që më mirë mos të kishin ekzistuar fare, regjimi komunist nuk mund t’i përballonte sfidat e shumta ekonomike dhe ai regjim u shemb, falimentoi. Edhe nëse është bërë ndonjë gjë e mirë, është bërë duke e paguar një çmim të madh: zhdukjen e lirisë së njeriut, eliminimin e elitës intelektuale,arrestimet, burgosjet, internimet, pushkatimet që nuk u ndalen kurrë deri në grahmat e fundit të atij regjimi çnjerëzor. Regjim që u fundos nga pesha e rëndë e krimit, paaftësisë, injorancës – regjim që u mposhtë nga populli më i molisur i kontinentit evropian. Një e keqe i hijëson, i mbulon të gjitha të mirat, e në Shqipëri në atë kohë kanë ndodhur shumë të këqia. Nga të mirat nuk përmbyset asnjë regjim. Nëse qenka jetuar mirë në atë regjim, atëherë përse shqiptarët e shporrën atë?! Wshtë shkruar mjaft për atë periudhë dhe këtu nuk do të ndalemi më tepër, janë dokumentuar mirë çmenduritë e asaj kohe. Zbehtësinë e këtyre “përparimeve” bukur e ka paraqitur Visar Zhiti në romanin e tij, “Këpuca e aktorit” (Tiranë, 2022, f. 130): “Me fitoren e tyre, vërtet punojnë të gjithë, mbase edhe bukë kanë të gjithë, por nuk janë të lirë, nuk kanë as vetet e tyre. Atdheu duket i mbyllur forcërisht…si një teatër absurd, ku të zihet fryma e ti je i detyruar të shohësh të njejtën skenë, të njejtën komedi. Që vetëm duke u bërë aktor mund të përballohet. Xhaxhai më fliste për ndryshime të mëdha, punohen tokat kudo, bëhen ndërtime, rrugë, shkolla, spitale, hidrocentrale, shpesh më dukej se donte t’ia thoshte vetes me zë, që ta dëgjonin të tjerë, dakord, s’isha kundër, doja t’u gëzohesha edhe unë, por mjaftonte të shikoja sytë e trishtuar të nënës time, atë buzëqeshje të venitur që të rrënoheshin të gjitha…”.

As për lotin e një fëmije

Diçka të ngjashme më tha edhe një koleg rus. Në mesin e viteve të 90-ta të shekullit të kaluar kur po punoja në Departamentin e Kimisë në Universitetin e Idahos, në grupin e profesorit me të cilin punoja erdhi një koleg rus nga Universiteti i Moskës. (Për kurreshtjen e lexuesit, edhe qyteti ku ndodhej universiteti quhej Moscoë – Moska. Dhe këtë bashkëpunim e quanin: nga Moska në Moskë.). Ai ishte një djalë i qetë dhe me të bisedoja edhe rusisht, sepse anglishtja e tij nuk ishte aq e mirë. Bisedonim shpesh edhe për gjendjen në Rusi, vitet e sistemit sovjetik, etj. Më interesonte të dija se çfarë qëndrimi kishte për sistemin komunist të ish-Bashkimit Sovjetik dhe si do ta karakterizonte atë periudhë. Nuk doja ta pyesja në mënyrë direkte për të mos e vënë në ndonjë pozitë të pakëndshme apo provokuese, prandaj provova pak më ndryshe, në një mënyrë të tërthortë dhe iu drejtova: Trofim, po Bashkimi Sovjetik ka arritur edhe suksese, ndërsa ai menjëherë m’u përgjigj: Sadik, nuk ia vlen as për lotin e një fëmije. Kështu, fare qart e në një mënyrë mjaft domethënëse më tha një koleg rus që ai vetë, babai i tij, e me siguri edhe gjyshi i tij ishin lindur e rritur në vendlindjen e bolshevizmit. E në Shqipëri sa lot janë derdhur, sa gjak është derdhur, sa jetëra njerëzish e familje janë shkatërruar, sa njerëzve të pafajshëm as varri ende nuk u dihet! E dikush ende sot e mbron atë regjim se paskan bërë këtë e atë. Të gjitha kanë mundur të bëhen pa shkatërrimin, terrorizmin e një populli të tërë (përveç atyre të privilegjuarëve të atij regjimi). Diku në një shkrim lexova edhe një thënie të ngjashme nga F. M. Dostojevski (1821 – 1881): “Madje as lumturia më e madhe e botës nuk do t’ia vlente çmimin e një loti në faqet e një fëmije të pafajshëm”.

Shembuj të guximit intelektual

Ndoshta mund të kuptohet heshtja në kohën e diktaturës, sepse për një fjalë goje rrezikohej jeta, familja, madje edhe farefisi i gjërë. Por, sot në liri e demokraci ende të mbrohen krimet e komunizmit?! Edhe gjatë diktaturës ka patur mjaft njerëz të guximshëm që e kundërshtuan diktaturën dhe vetë diktatorin, duke e fliuar edhe jetën e tyre. Të kujtojmë shkencëtaren e parë shqiptare, Sebiha Kasimati, që me mjaft guxim u ballafaqua me diktatorin: “Kam ardhur të të them se ti po vret gjithë intelektualët. Dua të të pyes se, me cilët ke ndërmend ta ndërtosh Shqipërinë, me teneqexhinjtë apo me kepucëtarët?!” Dihet fati tragjik i Sebiha kasimatit – u pushkatua në vitin 1951. “Po të më jepni një top, do të qëlloja mbi regjimn tuaj” – ishin fjalët e fundit të poetit të talentuar e atdhetar, Trifon Xhaxhika, para trupit gjykues, inkuizitorëve të tij. Edhe Trifoni u pushkatua ne vitin 1963, në moshën 31 vjeçare.

Historia e shtrembëruar nuk mund të jetë mësuese e mirë

Gjatë historisë së tyre shumë gjëra të tmerrshme, çnjerëzore u kanë ndodhur edhe disa popujve e vendeve të qytetëruara e të përparuara. Të kujtojmë këtu Gjermaninë Naciste e Italinë Fashiste. Por, këto vende janë ballafaquar me të kaluarën e tyre, i kanë pranuar, dënuar e gjykuar gabimet, krimet e tyre të tmerrshme. E kanë hequr atë gur të rëndë nga qafa e ndërgjegjes së tyre kombëtare dhe sot Gjermania e Italia janë bërë forca motorike e zhvillimit demokratik e ekonomik të Bashkimit Europian. Po në Shqipëri? Ende nuk janë pranuar e dënuar krimet e komunizmit në mënyrë institucionale e shtetërore. Ende paraqiten në publik simbolet e komunizmit. Disa historianë tanë në vend se të merren me studimin e asja periudhe, t’i analizojnë me vërtetësi e saktësi shkencore ato ngjarje, ata nëpër studio televizive e mbrojnë atë regjim. Akademikët rumunë e kanë bërë një studim kritik për regjimin komunist në vendin e tyre. Gjërat studiohen me një sy kritik e me gjykime të shëndosha, që të mos përsëriten më. Nga historianët e deridjeshëm, vegla të regjimit të kaluar, nuk mund të pritet një studim historik objektiv. Madje edhe vetë Ramiz Alia, udhëheqësi i fundit komunist e tha në një intervistë se nuk mund ta rishkruajnë historinë ata që vetë e kanë shkruar me parë.Na duhen studiues të rinj të përgatitur nëpër universitetet përendimore e të liruar nga çdo bagazh i së kaluarës. Derisa të mos dënohen krimet e komunizmit do të jemi një popull me ndërgjegje të vrarë dhe kjo gjithmonë do të jetë një pengesë për të ecur përpara. Historia e shtrembëruar kurrë nuk mund të jetë mësuese e mirë e jetës.

Philadelphia, më 10 qershor 2024

THE WASHINGTON POST (1938) / NJË RRËFIM PËR FAIK KONICËN NGA GERALD G. GROSS : “PASIONET, URREJTJET, PARAARDHËSIT E TIJ, REFORMA AGRARE, AHMET ZOGU, SHQIPTARËT E AMERIKËS…”

June 17, 2024 by s p

Burimi : The Washington Post, e diel, 13 shkurt 1938, faqe n°4

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 15 Qershor 2024

“The Washington Post” ka botuar, të dielën e 13 shkurtit 1938, në faqen n°4, një rrëfim asokohe për Faik Konicën nga gazetari amerikan Gerald G. Gross, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Ministri Konica, i Shqipërisë, mbetet beqar; Pasionet e tij janë muzika, teatri dhe filologjia

Nga Gerald G. Gross

Në mesin e shefave të misionit në Uashington, beqarët janë po aq të rrallë sa burrat në mëngjes. Ata mund të numërohen me gishtat e njërës dorë, zbulon një sondazh i shpejtë dhe beqari më i paprekshëm nga të gjithë duket se është ministri shqiptar Faik Konica.

“Gjithmonë e shtyj për vitin e ardhshëm”, thotë ambasadori me zë të butë, të cilit iu desht të bënte një deklaratë zyrtare një muaj më parë për të shuar zërat se ai dhe një balerinë amerikane kishin synime martesore. “E vërteta është se nuk do të martohem kurrë.”

Ai nuk jep arsyet e tij dhe askush nuk e ka pyetur, por mund të supozojmë se ai e kupton se gratë nuk mund t’i durojnë sënduket e librave të stërmbushur me libra, fonografë kolosalë në dhomën e ndenjes dhe dorëshkrime të shpërndara në të gjithë ambientet. Lulet e portokallisë, pranon ai, kanë vendin e tyre, por lërini atij bibliotekën e tij, muzikën e tij, bojë dhe të drejtën e pakundërshtueshme për t’i shijuar kur dhe si të dojë.

Plumbi nga këmbanat e dasmës (varieteti B, nëntipi 2) ishte i pashmangshëm për këtë tip të veçantë, jo vetëm për shkak të zgjedhshmërisë së ministrit Konica dhe romancës së sipërpërmendur të gazetës, por për shkak se Shqipëria, për të cilën pak dëgjohet ndonjëherë, është bërë material në faqen e parë që nga Mbreti Zog I, javën e kaluar njoftoi fejesën e tij me konteshën hungareze Apponyi, nëna e së cilës është e lindur amerikane.

E gjithë kjo na çon në një pikë tjetër, dhe më pas do të trajtojmë një taktikë të re. Ligji i ndalon diplomatët shqiptarë që të martohen me të huaj. Megjithatë, asnjë kufizim i tillë nuk duket se e shqetëson monarkun, edhe pse ai, një mysliman, dhe nusja e ardhshme duket se janë në mes të ndërlikimeve fetare. Kjo nuk duket si kriket, veçanërisht duke pasur parasysh që diplomati në Uashington, i cili është i martuar me një grua fshatare, është përjashtim dhe jo rregull.

***

Faik (shqiptohet Fi-eek) Konica është një njeri që do dhe urren shumë. Në kategorinë e parë mund të përmendim kërkimet filologjike, teatrin, muzikën klasike, ushqimin dhe pijen e mirë, shkrimin krijues dhe vetminë. Aversionet (neveritë) e tij janë turmat, ushtrimet, kafshët, ritmet e xhazit, mashtrimet e shoqërisë dhe bisedat me zë të lartë.

I pyetur për të shkruar një portret të tij për këtë artikull, ai shkroi :

“Edhe pse ka një mospëlqim të fortë ndaj turmave dhe distanca prej tyre është vënë re si karakteristikë e tij kryesore, Faik Konica ka treguar gjithmonë një simpati të vërtetë për masat. Në vitin 1930 ai iu lut mbretit Zog që të shqyrtonte një projekt për rishpërndarjen e tokës në Shqipëri dhe projekti u mishërua shpejt më pas në një reformë gjithëpërfshirëse agrare, e cila, pas një debati të gjatë në parlamentin kombëtar, u bë ligj.

I vetëdijshëm për karakterin e tij të rezervuar, ndonëse nuk është as i turpshëm dhe as i turpëruar, të afërmit e konsiderojnë “asket”. Ai shprehet qartësisht i matur për moshën e tij, por vlen të përmendet se shumë nga kolegët e tij ministra dhe ambasadorë gjithashtu preferojnë të heshtin për këtë temë. Ai nuk është kthyer në shtëpi prej gjashtë vitesh, sepse vizita të tilla “e bëjnë atë të rraskapitet fizikisht”.

Vëllezërit diplomatë le të golfojnë, të kalërojnë, të ecin sipas dëshirës së tyre, por çdo formë e ushtrimit fizik është mallkim për zotin Konica. Kjo neveri, si dhe neveria e tij ndaj kafshëve shtëpiake, ndoshta do të ishte e kuptueshme për një psikanalist, kur mëson se një kal e hodhi në tokë Faikun 15-vjeçar dhe e detyroi të mbante paterica për një vit. Sot, ai i urren kuajt, qentë dhe macet. Qentë, mendon ai, janë shumë servilë dhe macet shumë të pavarura.

“Ndoshta nëse do të kishte një krijesë shtëpiake, prirja e së cilës do të ishte midis asaj të qenit dhe asaj të maces, unë do të kisha një të tillë,” thotë ai.

***

I dërguari nga Tirana në Uashington ka lindur në qytetin e Konicës, nga i cili ka marrë edhe emrin familja, në kufirin e Shqipërisë dhe Epirit grek. Babai i tij ishte një pronar i madh tokash, që i përkiste një prej 30 familjeve feudale, të cilat për disa shekuj me radhë kanë formuar klasën sunduese të këtij rajoni malor që shtrihet në bregun perëndimor të gadishullit Ballkanik. Stërgjyshi i tij ishte mik i ngushtë i Sir Hudson Lowe, në atë kohë Guvernator i Ishujve Jon, dhe i destinuar të bëhej i famshëm si guvernator i Shën Helenës dhe kujdestar i Napoleonit. Ndër veprat që ministri po përgatit për botim është edhe vëllimi i korrespondencës mes paraardhësve të tij të shquar dhe anglezit të titulluar.

Ministri Konica studioi në kolegjin jezuit në Shkodër (Shqipëri), në Liceun Perandorak në Kostandinopojë dhe në Francë. Në vitin 1909 ai erdhi fillimisht në Shtetet e Bashkuara për të propaganduar për autonominë shqiptare brenda Perandorisë Osmane, për të ndihmuar refugjatët atje dhe për të studiuar për Masterin e Arteve në Filologji Romantike në Universitetin e Harvardit.

Njerëzit e tij, mjaft të kënaqur me regjimin e Kostandinopojës, shpresonin se ai do të hynte në l’Ecole des Sciences Politiques në Paris me synimin për të shërbyer në trupin diplomatik të Sulltanit. Por Konica i ri, i shtyrë nga zelli i çlirimtarit, sapo kishte marrë diplomën e tij bachelor në Francë, ai filloi lëvizjen nacionaliste shqiptare të krijuar për të siguruar autonominë nga sulltani. Megjithëse në fillim ishte i moderuar, programi i zemëroi aq shumë autoritetet osmane, saqë tokat e themeluesit të tij u konfiskuan dhe ai u dënua me vdekje — në mungesë.

Disiplina shërbeu vetëm për intensifikimin e lëvizjes, jo vetëm brenda por edhe jashtë saj. Ndërsa Konica po kërkonte mbështetje dhe simpati në këtë vend dhe ithtarët e kauzës po bënin të njëjtën lojë gjë në vende të tjera, rebelimet kundër sundimit osman po shuheshin në shtëpi (atdhe). Pika e kthesës erdhi në vitin 1912, kur u dha autonomia nga turqit dhe, më vonë në të njëjtin vit, pavarësia e Shqipërisë u shpall nga Ismail Qemal Vlora. Konica u emërua një nga delegatët e Konferencës së Ambasadorëve në Londër, e cila, më 20 dhjetor 1912, njohu në parim pavarësinë e Shqipërisë. Shtatë muaj më vonë konferenca e shpalli Shqipërinë një shtet sovran të pavarur.

Në vitin 1925 Konica, si udhëheqës i opozitës Nacionaliste Liberale, këshilloi kundër një kryengritjeje të armatosur për të rrëzuar qeverinë e atëhershme konservatore, ku Ahmed Zogu sapo ishte zgjedhur president për një mandat shtatëvjeçar. Më pas, i diplomuari i Harvard-it me sy të zinj u nderua me emërimin si i dërguari i parë në Shtetet e Bashkuara nga Shqipëria. Ai ia paraqiti letrat kredenciale Presidentit Coolidge në tetor 1926 dhe shërbimi i tij këtu ka qenë i vazhdueshëm.

Në lidhje me mbështetjen e tij për reformën agrare, ministri thotë :

“Pronarët e mëdhenj të tokave ishin të hidhëruar në denoncimin e tyre. Ata fajësuan Faik Konicën për tradhtinë e klasës së tij dhe lanë të kuptohet për hakmarrje të dhunshme. Por ligji nuk ishte i padrejtë, sepse parashikonte kompensim të plotë monetar për pronarët e tokave të rishpërndara, dhe pikërisht për këtë ligji nuk ka arritur ende në fazën e zbatimit, shteti nuk ka arritur ende të lirojë disa miliona të nevojshme për kompensim.”

Ministri shqiptar është ndoshta në fund të të pesëdhjetave, ka flokë të thinjura, të holla dhe me gjatësi mesatare. Beethoven, Mozart dhe Bach janë kompozitorët e tij të preferuar.

“Kur isha i ri, e doja Wagnerin, por tani më duken veprat e tij shumë të gjalla dhe të bollshme”, thotë ai.

Ai i shmang pritjet në radio, për shkak të muhabeteve reklamuese, por ndjek transmetimet javore të Toscanini-t që transmetohen aktualisht. Rezidenca dhe legata e tij janë të kombinuara në një apartament shërbimi të mobiluar thjesht në Hotel Mayflower.

***

Në Amerikë janë 30.000 shtetas dhe 100.000 burra, gra e fëmijë me origjinë shqiptare. Shumica më e madhe e tyre janë të shpërndarë në një vend pak më i madh se Belgjika, me jo më shumë se 1.500.000 banorë.

Ministri Konica ka 2.500 libra në bibliotekën e tij këtu dhe po aq të tjerë në atdhe. Disa vizatime origjinale të Rodin-it zbukurojnë muret e dhomës së tij të gjumit. Ai ka njohuri të leximit të italishtes, spanjishtes, rumanishtes, portugalishtes, turqishtes, gjermanishtes, greqishtes së vjetër dhe moderne, latinishtes, hebraishtes dhe arabishtes, si dhe shqipes, frëngjishtes dhe anglishtes, të cilat i flet me lehtësi.

Ai pi në mënyrë diskrete dhe selektive dhe pi rrallë para darkës sepse nuk i pëlqen të ndërpresë pijen për t’iu përgjigjur telefonit ose për të kënduar (lexuar) një letër. Ai shqetësohet për ndikimin që ka duhani tek ai. Ai pi tre paketa cigare amerikane në ditë.

Filmat që ai i ndjek “vetëm kur nuk ka asgjë tjetër për të shikuar”, por le të përpiqet këdo që të mos e shohë “Borëbardhën!”