Analiza – Page 917 – Dielli

Asimilimi i irredentizmit dhe i separatizmit shqiptar në Maqedoni

January 17, 2014 by dgreca

Shkruan: Arben LLALLA*/

Këto ditë po flitet nga partitë politike shqiptare për sjelljen e Ligjit për të drejtat e ish-të burgosurve dhe të përndjekurve politik në Maqedoni. Pas 24 viteve të pluralizmit të brishtë Maqedonia ndoshta është i vetmi shtet ish-komunist që nuk i ka shpërblyer ish-të burgosurit politik, në veçanti ata me kombësi shqiptare të cilët janë rreth 25.000. I gjithë procesi për të shpërblyer këtë kategori ka ngecur në vend pa filluar fare, kjo jo vetëm për faj të drejtuesve të shtetit që i përkasin etnisë sllave, por edhe të vetë të ish-të burgosurve politik shqiptar të cilët prej 20 vitesh i gjejmë në postet më të larta të Republikës së Maqedonisë. Prej kaq vitesh ish-të burgosur dhe të dëmtuarit politik shqiptar ankohen se asgjë gjë nuk është bërë për kompenzimin e viteve të burgut që kanë kryer. Por janë vetëm këta të ish-burgosur politik që dikur sistemi komunist i ish-Jugosllavisë dhe i Maqedonisë të pas viteve 1990 i burgosi si separatist dhe irredentistë janë asimiluar dhe janë ulur në njëjtën tryezë me dhunuesit, përdhunuesit dhe dëmtuesit e tyre duke u kujdesur për zhvillimin dhe forcimin e asaj që u dënuan dikur.

Sot, janë me qindra ish-të burgosur politik që drejtojnë postet më të larta të Republikës së Maqedonisë duke filluar nga ministra, deputet, drejtor ministrish, inspektor të policisë dhe të zbulimit dhe kundërzbulimit sllavë. Janë vetë këta shqiptar që u dënuan për aktivitetet e tyre kombëtare të 1968, 1981, e me radhë e deri tek lufta e 2001, që sot persekutojnë njeri-tjetrin, duke u nxjerrë pengesa ish-shokëve të tyre të një ideali. Kjo kategori po i shërben me zell të madh atyre që i gjykuan dhe i dënuan për të drejtat e njeriut, për gjuhën dhe flamurin shqiptar. Të duket qesharake kur shikon se një pjesë ish-të burgosurve politik janë dënuar përse kanë dashur gjuhën, arsimin dhe flamurin shqiptar dhe kanë votuar këto vitet e fundit me aq zell ligjet për mos përdorim e gjuhës dhe flamurit shqiptar ashtu siç i takon në të vërtetë. (Siç duket separatistët dhe irredentistët e dikurshëm u asimiluan, u integruan në atë që ata e luftonin dhe e kundërshtonin me aq forcë dhe krenari).

Prandaj mendoj që statusi i ish-të burgosurit dhe të dëmtuarit politik në Maqedoni asnjëherë nuk do të rregullohet me Ligj për vitet e burgut që kanë kryer në kohën e diktaturës komuniste në ish-Jugosllave, por edhe në Republikën e Maqedonisë të pas viteve 1990, sepse ata u dënuan për shkatërrimin e Jugosllavisë dhe bashkëngjitjen e tokave shqiptare që ndodheshin në atë Federatë me Shqipërinë. Më duket e jashtë logjikës që sot shteti sllavë të vlerësojë në të holla vitet e burgut të tyre. Nëse vërtetë do të ekzistonte dëshira e shtetit të Maqedonisë për t’i shpërblyer vitet e burgut dhe rehabilitimin me Ligj të kësaj kategoria, kjo gjë do të ishte bërë me kohë sepse po kalojnë shumë vite dhe një pjesë e mirë ish-të burgosur politik kanë vdekur dhe askush më nuk ua kujton as emrin atyre dhe jo më ti vlerësojë. Çdo gjë për fat të keq po harrohet, aktivitet e këtyre të burgosur politik po ç’vlerësohen nga vetë ish-të burgosurit politik që gjenden prej shumë vitesh në institucionet më të larta të Republikës së Maqedoni. Një pjesë e mirë të ish-të burgosurve janë asimiluar në kuptimin e plotë të fjalës për aktivitetet e tyre kombëtar të dikurshëm sepse ata po punojnë, jetojnë dhe po hanë në një tryezë me dhunuesit, përdhunuesit dhe gjykatësit e dikurshëm. Askush nuk mund të mohojë se sot s’ka asnjë ish-të burgosur politik ministër, deputet apo drejtues i lartë i ndonjë institucioni shtetëror në Maqedoni, por siç duket këta që gjenden në këto pozicione nuk janë burgosur për çështje kombëtare, por për diçka tjetër sepse do kishin bërë përpjekje të mëdha për të sjellë atë Ligj të shumëpritur në radhë të parë për të dëmshpërblyer vetveten e tyre.

E di që shumë ish-të burgosur politik do të preken për këto që kam shkruar, por e vërteta dhembë, më mirë të thuhet ashtu siç është se sa ta fshehim, të shtiremi sikur s’ka ndodhur asgjë nga këto sa kam thënë më lart. Prandaj është e udhës që në fillim të pastrojmë oborrin tonë të shtëpisë nga plehrat se sa ti kërkojmë fajet tek fqinji.

*Vërej: Ky shkrim është një homazh për ata ish-të burgosur politik që punuan një jetë të tërë për bashkimin kombëtar.

Peligrinazhi i zotit Rama në linjën nga Prizreni në Beograd!!!

January 17, 2014 by dgreca

Shkruan: Dr. Enver Bytyçi/

Drejtor Ekzekutiv i Institutit të Studimeve të Europës Juglindore, Tiranë./

Njoftimi i të mërkurës së kaluar nga ana e ministrit të Jashtëm të Serbisë, Mrkiç, se kryeministri shqiptar, Edi Rama, muajin e ardhshëm do të vizitojë Beogradin dhe se në këtë takim do të flitet për Kosovën, ka tërheq vëmendjen e qarqeve të shumta shqiptare e antishqiptare, të ekspertizës e të vetë publikut. Kjo ndodh jo thjesht për faktin se pas vizitës së diktatorit Hoxha të nëntorit 1946, kjo është vizita e parë e një kryeministri shqiptar në Serbi. Më së shumti për faktin se Mrkiç u shfaq i entuziasmuar se në takimet e Ramës me krerët më të lartë të shtetit të Serbisë do të flitet për Kosovën. Pikërisht kjo pjesë e axhendës Rama në Beograd sjell në vëmendje frikën se ai do të pajtohet me kërkesën e udhëheqësve serbë të së shkuarës e të të sotmes për “një zgjidhje të konfliktit shqiptaro – serb midis Tiranës dhe Beogradit”. Nuk po ndalem në fenomenin e trishtë, që ne shqiptarët vizitat dhe axhendat e kryeministrit tonë i marrim vesh gjithnjë nga të huajt, në rastin konkret nga ministri i Jashtëm I Serbisë.

Para dy vitesh, në një konferencë për shtyp në Bruksel, ish-Presidenti i Serbisë dhe kumbari i marrëveshjes midis Ramës dhe Metës nënshkruar në pranverë në Shkodër, pra Boris Tadiç, kërkoi që “Konflikti shqiptaro-serb të zgjidhej në bisedime të drejtpërdrejta Tiranë-Beograd”. Atëbotë kryeministri i vendit, Berisha, në përgjigje të kërkesës së Tadiç refuzoi kategorikisht implikimin e Tiranës zyrtare në zgjidhjen e konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë. Madje një vizitë e përfolur e Tadiç në Tiranë, mesa duket për këtë shkak u anullua dhe nuk u bë kurrë, derisa ai erdhi në Shkodër si anëtar i Internacionales Socialiste për të celebruar martesën Rama-Meta. Kjo lidhje e përfolur si e ngjajshme me atë të Miladin Popoviçit e Velijmir Stojniçit me Enver Hoxhën e Koçi Xoxen në emër të Internacionales Komuniste është shkaku kryesor që e bën të dyshimtë edhe vizitën e kryeministrit Rama në Beograd.

Në të vërtetë është e duhet të jetë praktikë normale në marrëdhënieve midis shteteve vizita e ndërsjelltë e autoriteteve shtetërore, sepse përmes kontakteve të tilla rritet interesi i palëve për bashkëpunim, aq më tepër në kushtet e një rajoni, i cili synon të mbërrijë përmes integrimeve lokale në dyert e Kontinentit Europian. Por a është në interesin strategjik të Shqipërisë dhe të Kosovës që kreu i ekzekutivit shqiptar, cilido qoftë ai, të bisedojë për Kosovën në Beograd? Zoti Rama dhe Zoti Thaçi sapo nënshkruan një dokument të përbashkët për bashkëpunimin strategjik midis të dy vendeve dhe më duhet të besoj se të dy kanë idenë dhe përceptimin e nevojshëm të interesave strategjike të shqiptarëve. Së paku teorikisht ata u kanë thënë shqiptarëve se këto interesa strategjike kanë aftësinë t´i bëjnë legjitime nga pikëpamja juridike përmes marrëveshjes në fjalë. Ndërkaq në praktikë, angazhimi i zotit Rama në Beograd për Kosovën rezulton si një mision sizifi. Por me një ndryshim, gurin që të tjerët kanë mundur ta ngjisin në majën e kodrës, do ta rrokullisë poshtë këmbëve të shqiptarëve ai që as nga pikëpamja formale nuk ka bërë më të voglin mundim në këtë ngjitje të çeshtjes së Kosovës e të çeshtjes shqiptare në rrugën e mundimshme të vetëvendosjes.

Në analizën e kohës për propozimin e presidentit serb, Tadiç, për lidhjen e drejtpërdrejtë Tiranë-Beograd të zgjidhjes së konfliktit, kisha argumentuar se nëse qeveria shqiptare do të pranonte këtë propozim, atëherë do të kishim disa pasoja shumë të rënda për çeshtjen ende në rrugëzgjidhje të shqiptarëve.

Së pari, bisedimet midis Shqipërisë dhe Serbisë do të mundësonin automatikisht që zgjidhja të jetë në favor të serbëve. Kjo sepse në tryezën e bisedimeve do të vihej opsioni i ndarjes së Kosovës. E sido që Kosova të ndahet, përfituesi i vetëm është Beogradi, ndërkohë që humbësit e mëdhenj janë shqiptarët. Ky argument është përforcuar në rrejdhën e zhvillimit të bisedimeve midis Prishtinës dhe Beogradit, të cilat janë konkretizuar me marrëveshjen e 19 prillit 2013 dhe disa marrëveshjeve të tjera. Ndonëse gjatë kësaj kohe pala serbe teorikisht iu është përgjigjur kërkesave të Brukselit për nënshkrimin e marrëveshjeve në fjalë, praktikisht ka vepruar në drejtimin e kundërt, duke krijuar idenë e statukuosë së konfliktit, ose të konfliktit permanent në veri të Kosovës, me qëllim lodhjen e komunitetit ndërkombëtar dhe ndarjen e saj.

Agjencia Austriake e Lajmeve me 21 shtator 2012 njoftonte për një deklaratë të kryeministrit të Serbisë, Ivica Daçiç, për ndarjen e Kosovës. Ndërkohë asokohe askush nuk u shqetësua e askush nuk pyeti nëse kjo ishte një ide, një përceptim apo një përpjekje e Beogradit për të realizuar këtë ndarje. Në atë lajm u njoftua se shefi i ekzekutivit të Serbisë ishte i bindur që ndarjen e Kosovës do ta pranonte edhe Prishtina. Këtë pjesë po e riprodhoj fjalë për fjalë të shprehur në gjuhën gjermane për ata që mund ta kuptojnë ose duan ta përkthejnë. (Er sei sicher, dass dies von Kosovo-Albanern in Pristina (Prishtina) akzeptiert ëürde, sagte der sozialistische Politiker). Pikërisht kjo deklaratë e kryeministrit aktual të Serbisë, i cili do të jetë mikpritësi i kryeministrit shqiptar, Rama, më bën të arësyetoj se diskutimi për Kosovën midis dy homologëve do të jetë në funksion të idesë fikse të udhëheqësve të Beogradit për ndarjen e Kosovës.

Cili do të ishte kompromisi, cili do të ishte shpërblimi, kush do të fitonte e kush do të humbiste, të gjitha këto janë objekt i një analize të pasojës së bisedimeve Rama – Daçiç për Kosovën. I njohur është fakti se kryeministri shqiptar më së paku është krejt injorant sa i përket njohurive, sjelljeve dhe qëndrimeve që ai mban e duhet të mbajë ndaj kësaj çeshtjeje themelore për shqiptarët. Që zoti Rama ka njohuritë minimale sa i përket konfliktit shqiptaro-serb dhe qoftë edhe për këtë arësye do të bëhej viktimë e Beogradit, kjo nuk ka nevojë të dokumentohet, pasiqë opinioni publik është i njohur me gafat e tij në këtë fushë. Por dyshimi nuk ka pse të mos shkojë përtej këtij konstatimi. Trashëgimia e zotit Rama dhe partisë së tij sa i përket lidhjeve me Beogradin është e hidhur dhe besohet që kjo trashëgimi shihet si nostalgji e brezit të sotëm të Partisë së Punës, shto këtu Partisë Socialiste, për lidhjet e hershme midis Tiranës zyrtare dhe Beogradit zyrtar, aq sa ka mundësi që zotit Rama kur të shkelë në Beograd t´i përfytyrohet vizita e diktatorit e para 66 viteve si dhe përulësia e tij para Titos.

Përulësia në marrëdhëniet me fqinjët e me fuqitë e tjera e politikanëve socialistë është një traditë e trashëguar gjithashtu për shkak të nevojës për ruajtjen me çdo kusht të pushtetit. Ky tipar dallues e komplikon axhendën e bisedimeve për Kosovën të kryeministrit shqiptar gjatë vizitës së tij në Beograd. Ndërkaq bisedimet për marrëdhëniet dypalëshe, edhe nëse ato do të jenë në favor të Beogradit, nuk e dëmtojnë aq shumë interesin jetik të Shqipërisë dhe shqiptarëve, sepse në demokraci ka shumë mundësi korrigjimi e reflektimi.

Së dyti, bisedimet për Kosovën në Beograd me një prirje të dukshme e të qartë lëshimesh në dëm të interesave tona strategjike do të zhvleftësonin të gjithë investimin e faktorit shqiptar e të atij ndërkombëtar për implementimin e ndërtimin e shtetit më të ri në Europë. Të gjitha vendet që e kanë njohur Kosovën si shtet të pavarur e sovran do të zhgënjeheshin nga një pabesi e tillë e kryeministrit shqiptar. Askush në Shqipëri, në Kosovë, ndër shqiptarët e Maqedonisë e të gjithë ata shqiptarë që sado pak kanë bërë sakrifica për lirinë e Kosovës, nuk do të pajtohej me mohimin e këtyre sakrificave. Donatorët dhe taksapaguesit e vendeve anëtare të NATO-s ose të BE-së, të cilët kanë dhënë kontribute në vetëvendosjen e shtetndërtimin e Kosovës do të ishin gjithashtu të zhgënjyer nga një sjellje e tillë e premierit të ekzekutivit shqiptar.

Ndërkohë një përpjekje e Ramës për t´u marrë në Beograd me Kosovën do ta kthente procesin e zhvilluar në mbi 20 vitet e fundit në zero dhe kjo do t´i kushtonte shqiptarëve dhe lirissë së tyre aq shumë, pa kurrëfarë mundësie rikuperimi dhe riciklimi të rikthimit në normalitetin e sotëm. Edhe nëse thjesht do të bisedohej për Kosovën, pa premtuar asgjë, e pa marrë asnjë vendim, Serbia do ta përdorte këtë si kartë në diplomacinë ofensive të saj për të paralizuar mundësinë e njohjeve të reja të Kosovës nga vendet e shumta, të cilat ende nuk e kanë njohur pavarësinë e saj. Të pesë shtetet europiane do të gjenin një kasus belli për të kundërshtuar presionin e Brukselit për njohjen e Kosovës. Ky do të ishte shërbimi më i keq që kryeministri i Shqipërisë do t´i bënte çeshtjes së Kosovës dhe çeshtjes shqiptare në përgjigjësi gjatë kësaj vizite. Serbia është e interesuar që kryeministri Rama të pranojë thjesht të diskutojë për Kosovën, duke këmbngulur në një argument që si rastësisht e solli Mustafa Nano në një botim të tijin online, sipas të cilit ““kur Berisha thotë „Kosova e pavarur ka përfaqësuesit e vet me legjitimitet kombëtar dhe ndërkombëtar”, kërkon për të ulur kështu profilin e Tiranës zyrtare në adresimin e interesave shqiptare. Por edhe Shqipëria ka përfaqësuesit e vet me legjitimitet Kombëtar, përveçse shtetëror“.

Së treti, një trajtim i problemeve të Kosovës midis Ramës dhe Daçiç do të zhvleftësojë institucionet e Kosovës, udhëheqësit politikë të saj dhe do të shkaktojë një përçarje të re midis shqiptarëve të elitës politike e intelektuale. Zoti Rama edhe në këtë rast mund të ketë mbështetjen e Rexhep Qoses ose Adem Demaçit, por ende nuk është e qartë nëse do të ketë mbështetjen e institucioneve të Kosovës. Por edhe nëse ai do ta ketë mbështetjen e kryeministrit Thaçi, siç e përmend Daçiç para 17 muajve, me siguri se do të hasë në rezistencën e të gjitha subjekteve të tjera politike në Kosovë, përfshirë edhe AKR-në e Pacollit, për rolin e Mimoza Kusarit në këtë parti.

Ndërkaq në Shqipëri zoti Rama gjen dhe do të gjejë mbështetjen e qarqeve të caktuara në qëllimet dhe axhendën e vizitës së tij në Beograd. Analisti Nano e inkurajon zotin Rama në misionin e tij, jo për adresimin, por për çmontimin e interesave shqiptare. Por të kësaj kategorie janë gjithashtu disa prej lobeve proserbe në elitën politike dhe intelektuale e gazetareske të Shqipërisë. Mos harrojmë se kur Vasa Çubrilloviç hartoi në marsin e vitit 1936 memorandumin e shfarosjes së shqiptarëve në Kosovë, rekomandonte që për ta bërë Tiranën të heshtë duhet hedh një sasi e caktuar parash. Një formulë e tillë nuk ka pse të përjashtohet edhe në kushtet e sotme, aq më tepër se në Beograd ekziston prej 140 vitesh një shkollë e tillë veprimi në mënyrën më perfekte të mundëshme.

Prej kohës kur Tadiç dhe Daçiç kanë lëshuar tezën e ndarjes së Kosovës ka rrjedh shumë ujë nën urën e lumit Ibër. Është nënshkruar më 19 prill të vitit të kaluar një marrëveshje midis Prishtinës dhe Beogradit për normalizimin e marrëdhënieve midis të dy vendeve në konflikt. Në Kosovë janë bërë formalisht zgjedhjet lokale të çertifikuara edhe për Veriun e vendit. Dhe në Prizren u mblodhën më në fund të dy qeveritë shqiptare, ajo e Shqipërisë e kryesuar nga Edi Rama dhe ajo e Kosovës e kryesuar nga Hashim Thaçi. Mbledhja e para një jave në Prizren ishte e para e këtij lloji, por shumica e analistëve e portretizuan atë si një shou mediatik, ashtu siç rezulton të jetë marrëveshja e 19 prillit 2013 midis Daçiç e Thaçit si dhe zgjedhjet lokale në veriun e Kosovës. Edhe vizita e zotit Rama në Beograd është e para vizitë e një kryeministri shqiptar në më shumë se 60 vite. Ndoshta dhe kjo vizitë do të konsiderohet si „historike“, për shkak të risisë, siç qe Mbledhja e Prizrenit, apo për shkak të vendimeve që do të merren, kjo mbetet të shihet. Por një gjë është e sigurt, asnjë diskutim, asnjë vendim, asnjë marrëveshje midis Tiranës dhe Beogradit, sa i përket Kosovës, nuk sjell dobi për shqiptarët. Historikja mund të shpjegohet vetëm me dëmet që do të mund të sjellë diskutimi i kësaj çeshtjeje në Beograd.

Shou mediatik, mashtrimi i publikut, ngjyrat e akteve të tilla u janë shitur shqiptarëve shpesh herë si pjesë e përpjekjeve titanike të qeverisë së Kosovës dhe së fundi të qeverisë së “rilindjes shqiptare” në interes të kombit shqiptar. Deri të mërkurën e kaluar patëm përshtypjen se Rama me mbledhjen e Prizrenit kishte interes të tijin jetik të amortizonte akumulimin antipatriotik të tij në rastin e ndërtimit të Rrugës së Kombit, një vepër strategjike kjo, e cila flet një million heë më shumë sesa një letër e mbushur me bojën e një marrëveshjeje strategjike, e cila u nënshkrua nga të dy kryeministrat e shqiptarëve në të dy anët e kufirit. Menduam se Thaçi ishte i interesuar që të rikuperojë kapitalin politik për shkak të dështimit të tij në bisedimet me Beogradin.

Por zbulimi që vjen nga Beogradi për axhendën e vizitës së zotit Rama në Serbi na bën të dyshojmë edhe më shumë në atë çfarë ndodhi me mbledhjen e përbashkët të qeverive në Prizren. Dyshimin na e kishte mëkuar dhe heshtja e medias e institucioneve të Serbisë, ndërkohë që ato nuk lanë rast pa reaguar ndaj një deklarate kundër fobisë ndaj shqiptarëve të ish-kryeministrit Berisha në nëntorin e vitit 2012. Tani, nëse temë diskutimi do të jetë Kosova në Beograd, është e sigurt se mbledhja e dy qeverive në Prizren ishte një lojë politike në prapaskenë për t´i dhënë zotit Rama kapitalin politik të nevojshëm dhe për ta përforcuar atë “në patriotizmin e tij” në marrëdhënien e re me Beogradin. Se cili është roli i zotit Thaçi në këtë pingpong politik, koha do të mund ta sqarojë. Vetëm një gjë është e njohur: Ish-kryeministri i ndjerë i Serbisë, Zoran Xinxhiç, kishte shprehur në vitin 2002 dëshirën e tij që ndarjen e Kosovës ta realizonte me zotin Thaçi e jo me zotin Rugova. Ndërkaq zoti Tadiç, duket se ka marrë dakordësinë e Thaçit në rekrutimin për Kosovën që do t´i bëjë zotit Rama. Peligrinazhi I Prizrenit po transferohet në Beograd dhe ka mundësi të vijojë më pas në Tiranë. Prishtina zyrtare do të detyrohet në këtë rast të bëjë rolin e sehirxhiut.

VIZITA EDI RAMËS NË BEOGRAD PRODUKT BALLKANIK JO EUROPIAN

January 16, 2014 by dgreca

Nga ELIDA BUÇPAPAJ/

KM i Shqipërisë Edi Rama do të vizitojë gjatë shkurtit Beogradin. Këtë vizitë të KM opinioni shqiptar e mësoi prej mediave të Serbisë. Të kthehemi pak në kohë e të kujtojmë se burimi i konfuzionit me armët kimike u krijua pas një deklarimi të Ditmir Bushatit, Ministrit të Jashtëm për Shqipërisë për mediat e Francës, të cilin mediat e Tiranës e botuan si një “dekonspirim”. Pra merrni me mend se çfarë tingëllimi ka, kur, për aktivitetin e KM të Shqipërisë, opinion shqiptar informohet nga mediat e huaja.
Pra KM i Shqipërisë nuk është transparent me popullin e tij, kur do të duhet që axhendën e tij diplomatike ta bëjë publike.
Vizitën e tij në Beograd ai do të duhej ta bënte transparente, të paktën me Aleatët tanë SHBA, sepse dihet se çfarë angazhimi kanë amerikanët në çështjen shqiptare. Dhe se pa SHBA Kosova do të vazhdonte të ishte nën pushtim.
Vizita e Ramës në Serbi që pritet të bëhet gjatë muajit shkurt, e mbajtur sekret në Shqipëri, u bë e ditur nga ministri i jashtëm serb Ivan Mrkiç. Mediat serbe disa kohë më parë kishin cituar Ditmir Bushatin të kishte thënë se kjo vizitë do të bëhej gjatë nëntorit të shkuar. Pra pala shqiptare ka punuar fort.
Radio serbe B92 në anglisht, që i referohet intervistës së ministrit të Jashtëm serb Ivan Mrkić në numrin e djeshëm tek Politika, që e përcjell edhe Tanjug, citon Mrkiç të ketë thënë se Beogradi e “mirëpret iniciativën e Ramës të vijë në Serbi”. “Ne jemi duke përgatitur të takohemi me të dhe të bisedojmë për përmirësimin e marrëdhënive në rajon”, thotë Mrkiç për mediat serbe. Shikoni sa transparent është zyrtari i lartë serb me popullin e tij, krejt ndryshe nga sa ndodh me ne shqiptarët, ku politika vazhdon të na ushqejë me bar.
Por ajo që na bie në sy nga deklarimi i Mrkiç, është se Rama e viziton Beogradin, jo i ftuar nga Serbia, por i pritur nga Beogradi pas një kërkese për vizitë që ka bërë KM i Shqipërirë.
Në këtë kontekst, gazeta serbe Politika nënvizon faktin se kjo vizitë është e dyta e një kryeministri shqiptar, në hapësirën midis gati 70 vitesh. I pari Serbinë e kishte vizituar diktatori Hoxha, në kohën kur e kishte mjaltë me Titon dhe synonte ta kthente Shqipërinë në një republikë të shtatë dhe, i dyti, Edi Rama.
Nëse Edi Rama do të kishte bërë kërkesë të ftohej nga Presidenti Obama apo nga kancelarja Merkel, natyrisht që kërkesa e tij për ftesë do të ishte e justifikuar. Mundet edhe që Edi Rama të ketë bërë kërkesë për ftesë, por Obama dhe Merkel nuk e kanë pranuar ende, sepse kërkojnë reforma.
Fakti që Rama i ka kërkuar Serbisë ta ftojë në Beograd dhe kur dihet se në çfarë konteksti është vizituar Beogradi e vë KM e Shqipërisë në pozitë inferiore. Serbia nuk i kërkon Edi Ramës as të reformojë drejtësinë, as të forcojë shtetin e së drejtës, por e pranon vizitën e tij duke i kushtëzuar axhendën e bisedimeve.
Në intervistën tek Politika, ministri i Jashtëm serb Ivan Mrkiç paraqet në mënyrë transparente për publikun serb axhendën e vizitës të KM të Shqipërisë në Beograd.
Mrkiç thotë se bisedimet me KM e Shqipërisë do të fokusohen në relacionin biletarel të “dy vendeve, duke u fokusuar në bashkëpunim në fushën e bujqësisë, turizmit, transportit, edukimit.”
“Ne gjithashtu e shohim të nevojshme ta sjellim në qendër të vemendjes faktin se minoriteti serb në Shqipëri nuk ka fituar ende njohjen e duhur….” “Ne do të duhet të specifikojmë format e përshtatshme të trajtimit të pakicës serbe në Shqipëri që ashtu sikur pakica shqiptare në Serbi, të gëzojë të gjitha të drejtat në përputhje me standardet më të larta evropiane”, thekson Mrkiç për Politikën.
I pyetur nga Politika “rreth takimit të përbashkët të qeverive të Shqipërisë dhe Kosovës në Prizren ku u nënshkrua edhe një marrëveshje e partneritetit strategjik, Mrkić përgjigjet se Beogradi nuk i jep askujt leksione se çfarë të bëjë e si t’i bëjë, por theksoi se limitet janë të ditura e të njohura.
“Ne nuk do të ngurrojmë në çdo moment për të thënë çdo gjë që ne mendojmë dhe se si ne i shohin gjërat, sepse kjo është e vetmja mënyrë për të ndërtuar një miqësi “, përfundoi Mrkiç.
Pra, nga intervista e Mrkiç mësohet se pala serbe e ka panuar kërkesën e Ramës duke e kondicionuar. Bie në sy është se pala serbe ka vendosur shenjë barazimi midis pakicës shqiptare në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc me pakicën serbe në Shqipëri, duke nënvizuar faktin se Beogradi e trajton pakicën shqiptare sipas standarteve europiane. Kur do të duhej që të vinte në balancë veriun e Mitrovicës me Preshevën, Medvegjën e Bujanocin, që popullohet nga shqiptarë autoktonë të cilët jetojnë në trojet e veta. Deri në vitin 1945 kjo pjesë i përkiste Kosovës, dhe prej këtij viti është ndarë dhe kaluar në territorin e shtetit serb, ndërsa pakica serbe në Shqipëri shumë e vogël në numër, që, megjithatë e ka fituar statusi e minorancës, e përqëndruar në një fshat afër Shkodrës, gëzon të gjitha të drejtat si çdo qytetar i shtetit shqiptar. Shqiptarët e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit jetojnë në kushte të vështira, ku në këtë rajon papunësia është mjaft e lartë, ndërkohë që arsimin e lartë e bëjnë në Prishtinë, Tetovë e Tiranë. Dhe zgjidhja e vetme ka qenë e mbetet emigrimi.

Por siç shihet nga paraqitja që ka bërë Mrkiç, pakica shqiptare në Serbi nuk është pjesë e axhendës së Edi Ramës gjatë vizitës së tij në Beograd. Tabu është edhe pavarësia e Kosovës.

Si konkluzion, për vizitën e tij në Serbi, KM Edi Rama nuk është transparent as me shqiptarët dhe as me SHBA dhe aleatët. Ai shkon në Beograd, jo i ftuar, por me kërkesë për t’u ftuar dhe me një axhendë të përcaktuar nga pala serbe, pra të përcaktuar unilaterisht. Dhe kjo e cënon interesin bilateral. Në kushte të tilla vizita KM Edi Rama në Beograd, duket si individuale, për të rregulluar marrëdhëniet e tij personale me Beogradin, por jo në të mirë të dy vendeve, sepse nuk mund të ketë të mirë të Serbisë, pa të mirë të Shqiptarëve, ku e mira e shqiptarëve dhe e serbëve është ajo e integrimeve në BE, si shtete dhe shtetas me të drejta të barabarta. Prandaj them se vizita e Edi Ramës në Beograd është produkt i vizionit ballkanik të këshilltarëve të KM të Shqipërisë, të llojit të Shkëlzen Maliqit, pra është një vizion që e çon Edi Ramën në qorrsokak dhe assesi në Europë.

“MASAKËR DHE KRIM KUNDËR NJERËZIMIT”

January 16, 2014 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Kështu e ka cilësuar ish-Ambasadori amerikan Uilliam Uoker ngjarjen tragjike të 15 Janarit, 1999 në Reçak të komunës së Shtimës në Kosovë, ku 15 vjetë më pare kur forcat serbe të kasapit të Ballkanit, Millosheviq masakruan në mënyrën më brutale 45 shqiptarë të pafajshëm të këtij fshati, përfshirë edhe 8 pjesëtarë të UÇK-ës. Të mërkurën, Kosova shënoi 15-vjetorin e kësaj ngjarjeje tragjike, e cila konsiderohet si pikëkëthesa kryesore e ngjarjeve të më mëvonshme në Kosovë, përfshirë edhe sulmet ushtarake të NATO-s, kundër objektivave ushtarake dhe industriale serbe, përfshirë edhe kryeqytetin e Beogradit — ndërhyrhje kjo që më në fund detyroi largimin e forcave ushtarake dhe policore serbe nga Kosova, duke i dhënë kështu fund luftës në Kosovë.
Ishte ambasadori amerikan Uilliam Uoker, në atë kohë Shef i Misjonit Verifikues i Organizatës për Bashkpunim dhe Siguri në Europë, ai i cili zgjoi nga gjumi letargjik ndërgjegjen e botës mbi barbarizmat që makineria ushtarako-policore dhe paramilitare e Serbisë po bënte në Kosovë, ashtu si të donte dhe kur të donte. Ambasadori Uoker ka thënë se ato që ai ka parë me sytë e tij në Reçak, janë ato që ai i konsideron si prova dërmuese të së vërtetës, që ai i deklaroi botës në atë kohë, e që është se forcat ushtarake, policore dhe paramilitare të Serbisë kanë kryer masakra dhe krime të rënda kundër njerëzimit, ndaj popullsisë shqiptare të Kosovës. Pasi kishte parë kufomat e shqiptarëve të vrarë në Reçak, ai e dënoi masakrën si një “barbarizëm të pabesueshëm” dhe i quajti vrasjet në fshatin Reçak si, “një krim kundër njerëzimit”, duke i thënë në atë kohë gazetës amerikane Nju Jork Tajms, se ”nuk dëshironte të hesitonte asnjë minutë që të akuzonte, drejtë për drejtë, forcat qeveritare serbe si përgjegjëse të kësaj masakre.” Deklarata e Ambasadorit Uolker bëri jehonë anë e mbanë botës, por shkaktoi reagime të ashpëra sidomos në Shtetet e Bashkuara dhe në Europë. Ish-presidenti amerikan Bill Klinton reagoi atëherë ndaj deklaratës së ambasdorit Uolker duke thënë se masakra e Reçakut, “Ishte një akt vrasës i qëllimshëm dhe pa dallim, që synonte të frikësonte popullin e Kosovës.”

Ndërsa Ministri i jashtëm i Gjermanisë gjatë krizës në Kosovë, Joschka Fischer duke folur në emër të Bashkimit Europian ka thënë pas zbulimit të masakrës në Reçak nga ambasadori Uoker se, “Ata që janë përgjegjës për këtë akt, duhet ta dinë se komuniteti ndërkombëtar nuk do të pranojë kurrë masakrimin brutal dhe vrasjen e popullësisë civile.”

Masakra e shqiptarëve civilë nga forcat serbe në Reçak ishte vetëm një nga sulmet e forcave serbe kundër popullësisë shqiptare të Kosovës gjatë atyre viteve, për të cilat bota nuk ishte e informuar. Por, më në fund qe deklarata e Ambasadorit Uilliam Uoker, si dëshmitar i masakrës në Reçak, ajo që më në fund bëri jehonë në median botërore dhe si rrjedhim shkaktoi një ndryshim të dukshëm të politikës së vendeve përendimore karshi gjëndjes në Kosovë dhe njëkohësisht shërbeu si një katalist për ndërhyrjen eventuale të NATO-s, për të dëbuar forcat serbe nga Kosova. Gazeta e kryeqytetit amerikan, Uashington Post, sugjeronte në prill të vitit 1999 se pas një shqyrtimi të vendim-marrjeve në Shtëpinë e Bardhë dhe në kryeqendrën e NATO-s në Bruksel, masakra e Reçakut transformoi politikën e Perëndimit ndaj Ballkanit si asnjë ngjarje tjetër më parë. Masakra e Reçakut, sipas gazetës Uashington Post, bindi qeverinë amerikane dhe aleatët e saj në NATO se politika e tyre e ndjekur deri atëherë duhej të ndryshohej fund e maje.

Politika amerikane ndaj Kosovës deri atëherë bazohej në atë që njihet si “Paralajmërimi i Krishtlindjeve”, një telegram prej një fjalie që administrata e Presidentit Bush të parë i kishte dërguar Millosheviqit më 24 Dhjetor, 1992 — vija e kuqe — e që ishte një telegram shumë i shkurtë dhe pa stërhollime, por tekstualisht përmbajtja e tij u citua nga Uashington Post të ketë qenë fjalia që vijon: “Në rast të një konflikti në Kosovë, që shkaktohet nga ndërhyrja e Serbisë, Shtetet e Bashkuara do të jenë të gatëshme të përdorin forcën ushtarake kundër serbëve në Kosovë dhe brenda Serbisë.” Ky kërcënim u përsërit disa herë edhe nga ish-Sekretari i Deaprtmentit të Shtetit Uorren Kristofer, në mandatin e parë të Presidentit Klinton, por deri në masakrën e Reçakut mbeti vetëm një kërcnim në letër.

Por ishte masakra e Reçakut dhe dëshmia e një ambasadori amerikan mbi këtë tragjedi, mbi tragjedinë që kishte pa në atë fshat ambasadori Uoker, që zgjoi ndërgjegjen e Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të saj në NATO, por edhe të botës mbarë, e cila bëri që paralajmërimi kërcnues i administratës së Xhorxh Bushit të parë me rastin e Krishtlindjeve të vitit 1992, më fund të zbatohej. Si përfundim, më 13 tetor, 1999, për herë të parë në historinë e saj, organizata e Atlantikut Verior, NATO autorizon komisionin ushtarak të saj që të fillonte planifikimimin për ndërhyrje ushtarake në Kosovë.

Shpesh mendoj me vete, po të kishte qenë në atë kohë në Kosovë ndonjë përfaqsues tjetër nga ndonjë vend europian e jo Uilliam Uoker si Shef i Misjonit Verifikues i Organizatës për Bashkpunim dhe Siguri në Europë, çfarë do të kishte ndodhur me rrjedhat historike të Kosovës? A do kishte pasur një përfaqsues tjetër, fuqinë dhe ndërgjegjen morale që të shkonte e të vërtetonte vet se çka kishte ndodhur në Reçak. Ose çfarë do të kishte ndodhur nëqoftse Ambasadori Uoker mos të kishte shkuar për të parë vetë me sytë e tij tragjedinë në Reçak. Unë besosj se do të kishte pasur masakra si të Reçakut anë e mbanë Kosovës dhe askush nuk do të dinte gjë për to. Ambasadori Uoker kollaj mund të kishte shkruar raportin nga një zyrë e ngrohtë në Prishtinë e ta dërgonte në Vjenë, duke informuar OSBE-në se ‘sipas raporteve thuhet se ka ndodhur një tragjedi në Reçak, por rrethanat dhe hollësitë nuk dihen’. Dhe me aq ai e kishte kryer detyrën e vet. Por jo! Ai si diplomat i regjur e me pëvojë, e ka ditur se një raport i tillë nuk do të kishte pasur kurrë efektin që do të kishte dëshmia e tij e gjallë, duke vajtur vet në vendin e ngjarjes tragjike në Reçak duke e bërë më të besueshme deklaratën mbi masakrën që kishte pare në atë fshat.

Andaj në këtë 15-vjetor të këtij krimi të shëmtuar nga forcat kriminele serbe, të kujtojmë, natyrisht me respekt dëshmorët dhe martirët e rënë të Reçakut dhe familjet e tyre, por njëkohsisht të mos harrojmë as diplomatin amerikan, ambasadorin Uilliam Uoker, i cili me guximin dhe kurajon e tij zgjoi ndërgjegjen morale të botës, e cila falë dëshmisë së tij, u njoh për së afërmi me mizoritë që po bënte Serbia me dekada në Kosovë kundër shqiptarëve dhe më në fund bëri që NATO të vendoste që të bënte diçka për t’i ndaluar masakrat serbe kundër shqiptarëve, duke ndërmarrë një sulm ajror kundër Serbisë dhe forcave të saja në Kosovë. Të rënve Zoti u faltë paqën dhe mikut tonë, ambasadorit Uilliam Uoker Zoti i faltë jetë dhe shëndet!

KODI PËSHTYMOR

January 15, 2014 by dgreca

– Një betejë “brumësore” për sheshet heroike /

(Disidenca, termi dhe vlera e saj, si çlirim shpirtëror nga autoriteti dhunëtar i Kishës apo tiranisë politike, ekziston tash 400 e ca vjet (1573). Porse, fatmjerisht, ky nënqiell nuk i njohu kurrë!)/

Shkruan: Endrit Dukagjini/

Një tepih i kuq i shtrirë, si rëndom, me elegancë solemne. Në në skaj të tij qeveritarë e homologë dhe, natyrisht, gazetarë të shumtë. Prisnin një zonjë të largët nga Europa. Ishte opozitarja e kierarkisë së epërme gjermane Angela M., që zbriste për vizitë në Vashington. Rrëfimi i saj i parë kje idhnak e gjithë pezm. Flet e nxinë keq politikën e oponentëve të saj pushtetarë. E, përmes tyre dhe vëndin e saj të mirë. Ja që nuk paskësh qenë ky cen vetëm ballkanës. Pushtetdashja errëson arsyen e pështjellon ndjesitë gjithkund. Pra edhe në Europën e ligjeve dhe skrupulave, të rregullsisë dhe traditave shtetërore. Një urtak me nam e i veçantë, ndjek kronikat e ligjërimit ankimor të Angelës dhe reflekton i trishtuar. Nobelisti i letërsisë Günter Grass nuk zgjedh heshtjen. Ngre zërin e revoltës si sot e përherë. Dhe s’kish si t’mos bëzante për këtë cinizëm. Të rrëzosh gurë mbi Atdheun nëpër botën e huaj vetëm për një post politik? Për një karrierë kancelareske? E ultë, shpërthente ai. E mnershme dhe e papërkitshme me edukatën kombëtare. Këtë jokonformizëm lapidar (ndonëse afektivisht majtist) do ta dëshmonte ai përjetë. Poezia e bukur e rebeltare kundër shantazhit që shteti izraelit, me mbështetjen dhe uratën e fuqive perëndimore, i bën paqes së përbotshme, ishte prova dhe përndritja e gjallë e yllit të tij të lirë.

Dijetari i vërtetë është, prandaj, prore në opozitë. Është armik racor i të keqes. Veçanërisht kur ajo vjen, jo nga Hyu, po nga bijtë e njerëzëve mbi tokë. Në viset e Arbërit, ndërkaq, ka ende shumë për të mësuar mbi refuzimin e pakëmbyeshëm intelektual. Largina ndaj princit dhe konzistenca e munguar, janë pikëdobëta, squllosja dhe raporti problematik me ndërgjegjen krijuese. E, gjithësesi, dhe me ftomat udhëkryqëse kolektive. Piketat e shenjëzimet dhe referencat e animet – ndërrojnë ritmikisht me lëvizjen diellore në kupën e kaltër. Luledjellësa të kulluar, ata pohojnë e mohojnë, shejtnojnë e profanojnë milje, procese e titaj fuqie në orët e përbaltura a zenitore e tyre. E bardha nxiroset, teksa e zeza zbardhet e borëton argjendërisht në lavjerrësin nuhatës të konjukturës.

Nuk bëj aspak mohësin e meritorsisë së tyre (për çka kam shkruar qindra herë) – në letra publicistike dhe burgje, megjithëse i pari është ekzemplar i pashoq për kundërthënësinë, tautologjinë lodhëse e gjuhën e drunjtë, kurse i dyti, një pëndestar e kaotist i moshës së muzgët i cili, në një roman të tij që i përket letërsisë serbo-shqiptare, i dedikon dashnores imagjinare, ose jetës vetë, ofshamën zhgënjyese “se isha (e nuk duhej) vetëmohim, e tani, e dashur, do të jem vetëpohim”! Mirëpo klaviatura e luajtur së fundmi në debatin e ethshëm e plot zhurmë, vulos rrotullimet e befta e dëshpëruese mbi piemontët e lirisë. Për hirin e të drejtës, evokojmë ca dromca që, disi, autoportretojnë ata në këtë shtjellën e sertë pasvajtëse.

“Gjëndja jonë është si buka”, thoshte gjatë vitesh të 90-ta (për shtypin kosovar, para luftës) më i shquari tribun popullor e nismëtar diskursi të tanishëm mbi shqiponjat e laraskat, në ngasjen për të shestuar një shtegdalje nga realiteti represiv dhe i përbuzshëm kolonial. “Pajtimisht me këtë simbolikë”, elaboronte ai mëtej, “dhe rezistenca kundërserbiane nuk mund të jetë as korja e sipërme e armëve dhe as korja e poshtme e agonisë pacifiste”. Po cila aherë? Duke përjashtuar pa asnjë ndërdyshje luftën si opsion çlirimtar, ai ofronte në vend të saj, strategjinë skofiare e mëshirëplotë të asnjanësisë dhe përgjigjej: brumi midis tyre! As luftë, as paqe! Vetëm brum i paformë, i pashije dhe frymëkëputës. Kjo dhe bredhëritja e tij anekdotike prej shterpari konceptesh e taktikash të pambara, ndoshta, do të ketë qënë një nga shtysat e ligjshme që një tjetër figurë e lakuar si epiqendrore a supreme e arenës publike, të pohonte asokohe pendueshëm: “Mendoja se ai” (aluzion për autorin e tezës së koreve ekstreme), “me të dalë nga burgu duhej të vëhej në ballë të frontit qëndrestar, por tash nuk mendoj më ashtu”!

E, ç’ndodhi pas kaq motesh? I qëndronte ende, me besë e parimësi, vlerësimit të atëhershëm? Jo, jo! Tani është rrethnajë tjetër. Gjetësi intuitiv i “dy koreve” të bekuara ka nisur, tashmë, një betejë të re jetëvdekëse që i vete fort për shtat “Supremësit epiqendror”, në rendjen e kahershme për olimpin e perëndishëm. Ndaj riqarkullon ai fjalësinë e pietetshme e glamuroze për “Admiruesin e brumit”, si luftëtar të paepur kundër paqësorizmit nënshtrimtarë që kje sabotuar e ndërskëmbcuar padrejtësisht për të marrë, si shprehet, “atë çka i takonte”: frerët e Lëvizjes kombëtare. E çuditshme? Aspak! Lakadredhjet janë ves, normë dhe gjallim i tij. Më parë ishte një tjetër, “Korifeu i pushkës” drenicare, varri i establishmentit sërbian në Kosovë, kurse tash, kur këtë e dikton kodi i pështymëlëpirjes, ai sposton atë, duke glorifikuar sërish të parin, “Veteranin e hapsanës”, si themelësin e lirisë. Gjithnjë brënda këtij kodi të pështirosur, ai dhe mandantët e zvargur, shlyejnë dominancën e pashlyeshme të një faktori të tretë fuqidhënës: metamorfozën gjeopolitike të Europës, e cila, me daltimin mjeshtëror amerikan, do të rrafshonte kryeqytetet sllave të territ e robnisë. Jashtë rrezes së tij, as pushka e as hapsanja nuk do mjaftonin të jetohej ëndrra e bukur pavarësiste. Është e ditur, gjithashtu, se pa vullnetin mëndjes dhe sakrificës elitare, asnjë popull nuk mund të trokiste në dyert e hekurta të interesave të mëdhenj. Por në Europë vijon të ekzistojë “Shoqata e popujve të rrezikuar” (Göttingen). Përse? Sepse ende (Baskë, Irlandezë) ka të tillë. Edhe ata kanë epopetë e veta të grilave e të zjarrit. Veç, fatkobsisht, projekti i tyre i bardhë bie ndesh me planimetrinë e zezë të skenaristëve të epërm. Kurse dhimbja e loti nuk i lëvizin dot politikat e strategjitë e kancelarive të hirta dhe zemrat e gurta të krerëve të tyre.

Ndaj, si u bë që “Supremësi”, anise absolvent i shumë stileve të mundjes, të katapultojë tejdukshëm kështu? Të vëngërojë a heshtojë kaq lehtësisht kornizimet e hershme mohore që i bënte dhe, poaq, të bëmat e të thënmet tjera ingjenioze që kontrastojnë pikëllueshëm profilin e shpellosur të “anti-korësit”?

”Brumësi anti-kore” pat hedhur në tregtizën politike dhe margaritarë të tjerë nëpër stuhi vitesh. Do të prononcohej botërisht (për Televizionin frëng, gjatë luftës): “Edhe tek unë erdhi e trokiti në derë milicia serbe, por me dy-tri fjalë u morëm vesh paq dhe ata shkuan në punë të vet.” Mrekullore! I fajshëm ishte, rrjedhimisht, vetë njeriu shqiptar që, duke qenë i pakulturuar, nuk mirëkuptohej dot me këtë milici fine millosheviqjane tek vriste prej zori, e zënë ngusht nga keqsjellja e atyre që donin jetën. Dhe e ëndërronin atë të lirë. A s’ishte kjo një dhuratë e kushtueshme për mbeturinat imperiale të Rendit të moçëm, në revanshin e tyre ndanë legjitimitetit të së drejtës indipendiste të Kosovës?

Pastaj, kulmorja (për shtypin e ish jugo-zonës, pas luftës): “ Nato-Pakti hyri në Ballkan si elefanti në qelqëtore lulesh. Nuk pati nëvojë për ndërhyrjen e forcës, sepse ne do të binim në ujdi shumë më mirë pa të”! Linte, ashtu, të instrumentohej vullnetarisht e krekosshëm për makiazhin belgradas që duhej të përçonte fisnikëri dhe legalizëm anëpërtej rrokullisë. Rezultonte, që këtej, përfundimi brilantin se Diplomacitë dhe Ushtritë perëndimore kishin ndëshkuar fashizmin e paqenë dhe armikun e gabuar. Madje më keq akoma, do t’kenë prishur idilën e fiseve gadishullore që ishin gati të gjenin dashunisht formulën e bashkëjetesës prrallore! Mesazh më fatal s’mund ti dërgohej aleatëve që ende përplaseshin për legjitimitetin intervencionist dhe, ndërkohë, kishin atashuar asistencën e shtetndërtimit në truallin e lirë!

Dhe prapë (në paraqitjen për mediat serbiane, krejt tevona): “- A frikësoheni zotni që ndodheni në Belgrad”? “- Jo aspak, shpirti jeton edhe pas vdekjes”! Besimi në përtejsinë ishte në të drejtën e tij, por kishte vajtur atje për të mbrojtur vetëjetesën sovrane të popullit të tij në këtë rendin toksor të papërkryer të gjërave, apo të teologjizonte për kurmin e frymën, për pluhurin e qiellsinë? Në pyetjen eminente politike, përgjigja jepej dredhshëm e me gjuhë të marrëzishme klerike. Po të gjykojmë me këtë mëndësi religjioze punët politike, aherë për ç’iu desh shqiptarëve shteti i dytë? Gjaku i shtrenjtë i lindjes a djersa kotnare e kultivimit të tij? Le të mbaheshin më mirë larg helmit të jetës së përkohshme mashtruese, në pritje të lumnisë së amshuar!..
4.

Mirëpo dhe “Supremësi” s’mbetet aspak poshtë “Brumësit” dhe kredos së tij mjegullore. Ka një pirg me diamantinë të ngjashëm të zinj. E imagjinoni dot një humanist të proveniencës etike të identifikohet shërbyeshëm me qendrën e fuqisë politike e të kërkojë arrestime për kundërshtarët e saj? Të prejudikojë verdikte dhe t’bëj vaj pse s’pati e të hymnizojë gjyqet ushtarake? Apo t’ia shohë për të madhe një letrari tjetër që s’kishte bërë burg nën diktaturë, ndërsa vetë kishte njëmijë e një arsye më tepër për këtë në tokën e okupuar. Biles, një të vetme herë gjatë atyre viteve do ta përmendte burgun, por për të fyer ata që kalbeshin qelive të errta të tij. Që në krye të një libri polemist ai, në vetëprezantimin lajelulës, mburrej: “ Nuk kam qenë kurrë i burgosur”! A nënkuptonte kjo se, ndërsa ky krenohej, ata duhej të turpëroheshin pse digjeshin, jo si ordinerë – por për kauzën liridashëse? Kur këtë ia kërkonte një tjetri, pse vetë nuk ishte aty? Klasa e të burgosurve, dalëzotës i së cilës do të vetëshpallej vetëm kur do të abrogohej penalizimi i deliktit verbal dhe pa qenë i ftuar a i dinjtetshëm për këtë, nuk kallej atje poshtë as për luksin e demokracisë nën krusmën e pushtimit – por për mëvetësinë nacionale. Po ky, “Supremësi” nuk e bënte as njërën dhe as tjetrën. Përkundrazi, gëzonte ofiqet e dheljen e ngrohtë oficiale të eprorëve bolshevikë, sllavë e shqiptarë, që i përligjë e justifikon përulshëm gjithherë!

Është i pafund pusi i përjagieve, por kësaj here fokusojmë veç një hark kohor specifik.

Në prakçlirim, ai theksonte: “Nuk them se politika lëdëkëiste është një vepër trathtie të paramenduar, por ajo është, thjeshtë, e gabuar!” Pra nuk implikonte fare qëllimin e keq. As mëndjen e ligë. Apo dhe mefistofelizmin demoniak. Ndërsa këtoditshëm, menjëherë pasi zbulestari i “dy koreve” do të shprushte hirin, Ati kujdestar i gjithçkajes që merr frymë në universin shqiptar, me instinkt dhelpëror, kapte nervin e çastit të maturuar për të dalë letargjie dhe frike të shuarjes. Kur “Brumësi” e cilësonte “frikacak” një mëtues tjetër për epitetin e Mandelës që ky e kishte rezervuar për vete, ndihmëtari i tij, “Supremësi” zelltar, do ta korrektonte atë shpejt, preras e rëndshëm: ”Jo”, thoshte, “nuk ishte frikë”. Dhe shtonte dënueshëm: “Ishte trathti”!

I lëndueshëm keq në temën e frikës, sepse ishte dhe vetë ikanak i tebdilosur i Bllacës, ai bën distinkcionin manovrues. Tërhiqet dhe adopton rrafshin e “trathtisë” ku pretendon dëlirësinë. Po a është kjo struhera e sigurtë e tij? Nuk ngjan shumë e besueshme. Fundja, a nuk është oborrtarizmi intelektual, sidomos në regjimet autokratike, një trathti e lartë morale? E ishin, ai e galeristët e tij, verniltarë të pamposhtur klikash tek vëzhgonin vetëm fanarin e polit të mujshisë. Për sa kohë do të shtrëngohej në grushtin bravuroz të së kuqes jugosllaviste, vegjetonin aty dhe herrnin privilegjet e arta, por kur piramida shkërmoqej e dërgonte kumtin e kalesës në anën përballëse të së kuqes që përshfaqte dimension tjetër kombëtarizme, behte papritur kapërcimi i bujshëm, e çuditërisht krenar, në krahun e saj. Natyrisht, spërkatja e gjithmonshme e të kuqes me gjakun pafajsor, është krejt dytësore. Përparsia i përkiste prehjes në lozhën e epërme dhe në ballë të aradhës së intelektualëve të shtruar: dhe ky interes vetor, të cilin do ta njëjtësojë me interesin kombëtar, e shpesh të shaluar mbi te, mund të mëkohej më së miri duke qenë afër prijësit kodosh të instancës komitetare, atëbotë dhe të elitës së ish-ilegalistëve të pushtetuar, sot. Në fakt, brejën e afrimitetit nuk e kishte imanente e të çiltër. Nuk e lëngonte aspak kuqosjen e tij të alltë herake. Madje, do ta ruante merakosshëm në kujtesën e begatuar me shërbesa lojale, emnesa e tituj kierarkikë, rrudhje të drejtash të tjetrit, arbitrimin e parë… E kuqja ishte vetë ai. Prej saj, ashtu si prej vdekjes, edhe po të donte, nuk mund të këputej dot. Po përse ta bënte? Ai s’mund t’ishte askush tjetër përveçse e kaluara e tij, një lulnajë vëllazërisë së ngrohtë proletare. Ndaj, për idhujtarët që dezhurojnë prore pranë tempujsh ideologjikë, e kuqja, komitetëse dhe ilegaliste, këto dy skaje që i përbashkonte ngjyra, por i përveçonte virtyti i flijimit, mbeten përjetësisht drama përkallëse e fundjetës: rroba dhe, njëkohësisht, qefini i tyre!

E, pra, termi “frikacak” i poentuar në kundrimin e “Brumësit” që i ngjante i kadifenjtë e amnestues, ishte, si me thënë, pjesë e këtij kalvari shndërrestar. Mbase “Frikacaku” kje i tillë. I poshtënënshkruari i këtyre radhëve nuk i bën apotheozë atij dhe asnjë kooperative të përtashme politike, aq më pak ansamblit të tyre paraçlirimtar. Po këta të dy? Ishin frikamanë? Nëse nuk patën frikë, aherë përse nuk u flijuan në zallahinë e flakës kryengritëse? Apo, nëse nuk e bënë këtë vetë, aherë përse i kurseu dora e gjatë serbiane, kur, sado të mbuluar nga protagonizmi ose ferexhja, mund ti arrinte gjithmonë?

Tani, si kurorë e trajektores së “Supremësit”, vjen fragmenti hijekeq në stuhinë e atij fundmijëvjeti dramatik. Në një rast (e në një libër) tjetër, që do ta mësonim pas luftës, ai, si një arnesar i përvuajtshëm i kultit të tij zhelan, monologonte : “eh o i mjerë, erdhe këtu në Parisin dimëror dhe nënshkrove autonominë për Kosovën nën Sërbi”! Akti ishte, padurueshëm, i vërtetë. Grafikoni i vrojtimeve tejpamëse të tij rrëzohej vazhdimisht. Shkelte mbi ide e fillesa, si mbi barin e fushës së shkretë. Kishte pleduar fillimisht bashkimin e Kombit nga ambientet komode kabinetike, më pas, kur themelonte një Lëvizje politike alternative në mesdekadën e fundme të qindvjetshit të ikur, pati rënë në Republikë (të federuar, mbase, me Jugosllavinë e tretë të Zhablakut të cilën e preferonte dhe folësi i Ushtrisë çlirimtare J.K., në një prononcim për “Europën e lirë”) dhe në Konferencën parisiene të paqes (viti 1999), vegimi i tij politik mbyllej me status Autonomie nën stemën e shtetit sërbian. Meqë gjëma, me shkronjë e mes tyre (më pas do të interpretohej si pragmatizëm dhe real-politikë) ishte e ligë, a ishte, njëherësh, vërtetësisht i paqtë e katarsist, pranimi i hapur i saj apo veçse një shtirje e shplarje hipokrite para popullit dhe historisë?

E kësisoj, krejt ndryshe nga kolosi Grass, këta miqët e tij të penës e aktivizmit, kanë njësuar mënyrat e instrumentet, kanë retushuar biografitë e figurat dhe kanë rinuar pozicionet e aleancat për të arritur caksynimin e dyfishtë: pakti me politikën dhe vëndzënja në tempullin e lavdisë. Meraku sfilitës është i përnatshëm e gjumëprishës. Kurse sheshi, ah ky sheshi i ngratë, është aq i vocërr për tu lënë pak hapsirë të gjithë heronjëve të luftës e punës, të burgjeve e letrave, të korrupsioneve patriotike dhe të pushteteve të shkërdhyera. Emblema ngado. Merita. Supore. Por dhe populli, ah ky popull, tepër i vogël i gjori për madhështinë e tyre. Ndaj, mbase, nuk duhet vonuar e Guverna vizionare, pedante e altruiste e Kosovës, të ndajë fonde buxhetore për një shesh të ri madhor. Mbi të ose poshtë tij. S’ka rëndësi. Mjaft që të ketë vënd për kuaj me njerëz dhe për njerëz pa kuaj, dinjitozë të dytë, për shtatoret e përjetësisë. E populli? Si ta shtojmë e përzgjërojmë atë? Vështirë, mjerisht! Mirëpo, për ngushëllim, nëse jo numërin – aherë, së paku, ta përnaltësojmë shpirtin e tij, që të njohë e parzmojë madhnorët në arkivin e tij! E, diku në një nga raftet e veçuar, të palosë edhe “Brumësin” që s’i trëmbet mortit trupor, edhe “Supremësin” që heq e vuan për grabitjen e shesheve heroike. Le të lutemi për ta. Për jetën e këndejme të statujtë dhe për faljen e andejme të Rregullatorit suprem.

Është vështirë të bësh jetëshkrimin e kohëve dhe rendeve politikë, shkruan Ch.G. von Krockow (“Portret burrash të shquar gjermanë”), sepse vetëm në shekullin e 20-të, gati të gjithë, 4 në Perëndim e 5 sish në Lindje, afishoheshin si armiqë të sistemit pararendës. Është e dhimbshme të mendosh, ndërkaq, që dinjitarë të quajtur formatmëdhenj, ishin përherë në bedena kundër armiqësorëve të ikur dhe asnjëherë (ose rrallëherë) kundër sistemeve a rendeve pozitivë, nga të shumtët e poshtnorët që përftuan këtyre trojeve. Disidenca, termi dhe vetë vlera e saj, si çlirim shpirtëror nga autoriteti dhunëtar i Kishës apo tiranisë politike, ekziston tash 400 e ca vjet (1573). Porse, mjerisht, ky nënqiell nuk i njohu kurrë!

Kushedi, mbase ka gjithnjë kohë për fisnikërim a përdhosje. Të rënët dhe kujtimi i tyre nuk janë drynuar ende thellë e paprekshëm në legjendën e lashtësisë. Janë promemorje e gjallë mes nesh. Currilët e rinj të gjakut pikëzojnë sërish mbi gjurmët e vjetra të tyre!.. (Ilustrimi: Karikature nga mjeshtri Medi Belortaja)