• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Dr. Ruki KONDAJ: Lidhja me arbëreshët një frymëzim për mua

October 20, 2020 by dgreca

NGA MARJANA BULKU*-

Dr. Ruki Kondaj (Ambasadore Kombi ) është  një intelektuale e formular brenda dhe jashtë  shqiperise , aktiviste e njohur në mbare  Diasporen e jo vetem në Kanada, puna dhe pasioni i saj është  promovimi I vlerave më të mira kombetare , ëndrra  e saj e madhe mbetet Bashkimi kombetar. Ajo  aktualisht është Presidente Nderi e Shoqates  Shqiptaro Kanedeze dhe njihet si lobiste e fuqishme e Ligjit të trashegimise Shqiptare në Parlamentin ON, Kanada. Lidhja me arbereshet është  nje lidhje shpirterore e vecante e saj e cila ka shtuar veprimtaritë , miqtë dhe aktivistët në mbrojtje të kulturës dhe pasurive tona kombëtare . Ndiqeni intervisten:

Marjana Bulku : Nga e ka zanafillën lidhja juaj me arbëreshët, a mundeni të na sillni një kronologji konçize të kësaj marrdhënieje?

Dr Ruki Kondaj: Lidhja me arbëreshët është më shumë se një dekadë,  filloi me arbereshët e Torontos dhe vazhdoi më tej, unë e kujtoj gjithmonë si fillimin ashtu edhe vazhdimin duke   parë gjërat  tona të përbashkëta, ato qe na lidhin aq shumë, gjaku, gjuha, flamuri, zakonet , traditat, simbolet kombëtare etj.  duke e konsideruar  si një lidhje  shpirtërore, shumë të veçantë dhe tejet frymëzuese jo vetem për mua si person, por edhe një pikënisje për punë e projekte të përbashkëta që kemi pasur në tëre  këto vite. 

Arbëreshët e parë në Toronto me të cilët kam patur rastin të takohem  10 vjet më parë kanë qenë drejtuesit e Shoqatës Italo-Arbëreshe me Presidentin e saj për shumë vite zoti Frank Figlia dhe sekretarin  e kësaj shoqate,   aktualisht punonjës  në Universitetin Rayerson zotin  Salvatore Greco, të cilët kanë mbajtur për vite e vite së bashku komunitetin arbëresh në Toronto me  shumë aktivitete jo vetëm për të qenë më afër njeri tjetrit dhe për të mbajtur gjallë komunitetin e tyre arbëresh të cilët nuk kanë qenë pak në Toronto.Dëshirën  për t’u  lidhur me arbëreshët në Toronto ma plotësoi  producenti i televizionit Pasqyra Shqiptare , zoti Ilir Lena i cili më mundēsoi kontaktet me zotin Frank Figlia. Nga bisedat dhe takimet me të u  njoha  me shumë aktivtete të tyre, vështirësi , sfida dhe arritje me të cilat përballet një shoqatë në perëndimin e zhvilluar  ku antarësia e vjetër dhe ajo e re e kanë të domosdoshme,  por shumë herë të pamundur bashkëpunimin .Me z.Frank Figlia kam mbajtur kontakte të vazhdueshme,e kam vizituar në shtëpi disa herë vetëm dhe me miq, e kemi ftuar në evente të shoqates sonë , edhe pse fiziku i tij ia ka pamundësuar pjesëmarrjen. Më  shumë kontakte kemi pasur me z.Salvatore Greco, sekretarin e shoqatës  të cilin e kemi ftuar nëpërmejt shoqatë që nga 100 vjetori I  Pavarësisë,   për çdo vit në festat e  flamurit veçanërisht në festimet e muajit  të trashëgimisë shqiptare në Parlamentin  e ONTARIOS, I cili  jo vetem ka marrë pjesë rregullisht, por ka përshëndetur për çdo herë me shumë emocione në këto festime  të bukura të ruajtjes së trashëgimisë shqiptare e institucionalizuar me ligj per komunitetit shqiptar në Ontario Kanada ne 2016, produkt I SHBSHK.

Në 2011 Z.Frank Figlia më besoi dokumentacionin e shoqatës se tyre, në pamundësi  për të vazhduar dhe një listë të plotë të antarësisë së tyre si dhe një foto të veçantë të aktivistit të hershëm shqiptar z.Duro Çini ku ai ruante një respekt të veçantë për bashkëpunimin që kishin patur sëbashku,   të cilat I kam depozituar në dokumentacionin e shoqates tone, ndërsa foton ja  kam dorëzuar motrës së tij,  të ndjeres znj.Meshane Çini.

M.Bulku : Në jetën e komunitetit shqiptar në Kanada bie në sy Laura Albaneze dhe marrdhënia juaj e veçantë me të , si lindi ajo?

Ruki Kondaj :Personi më i veçantë nga arbëreshët në Toronto ka qenë njohja me  ish Ministren e Emigracionit dhe Shtetësisë së ON dhe deputete në Parlament të ON znj.Laura Albanese.Historia e njohjes me të lidhet me 100 -vjetorin e pavarësisë kur unë kisha dy vjet që drejtoja shoqatën shqiptaro kanadeze të Torontos.Nxitja për t’a ftuar  atë në organizimet tona më erdhi nga mbiemri i saj “Albanese” e sigurtë që  duhet të ishte arbëreshe.Origjina e saj vjen nga Taranto në Regjionin e Puglias ku kanë emigruar herët  shumë arbëreshë dhe shumë nga mbiemrat  atje janë Albanese.Në fillim të vitit 2013 e ftuam në zyren e shoqatës  për një vizitë dhe ajo  erdhi në një takim i cili ishte planifikuar 30 minuta,  por në fakt shkoi më shumë se tre orë .Ishte një takim i këndshëm dhe tejet miqësor midis nesh ku na dukej sikur e njihnim me vite dhe ndjehej se do të lindte një miqësi e gjatë me të.Ajo nuk ishte aq e sigurtë për të deklaruar publikisht origjinën arbëreshe duke premtuar se do bëj kërkime, por as nuk e ka mohuar kurrë edhe kur deputeti dr. Shafiq  Qaadri I thoshte me zë të lartë në seancat parlamentare të diskutimeve të Ligjit të Trashëgimisë shqiptare “Ministria shqiptare” kjo ishte më shumë se ta pranonte vetë publikisht, vetë mbiemri Albanese flet shumë për të. Fillimi i procedures së festimeve të muajit të trashëgimnisë më nxiti që ta piketojmë Zonjën Albanese për të udhehequr proçesin  e njohjes së ligjit në parlament për ta shpallur nëntorin muaj të trashegimisë  shqiptare, gjë që ajo e realizoi me shumë sukses.Laura ishte jo vetem një lidere e fuqishme, por edhe shumë bashkëpunuese, e thjeshtë dhe e dashur me njerzit dhe strikte me rregullat.Në sajë  të punës së saj si dhe kolegeve të saj të nderuar z. Brad Dugud, z. Yvan Baker, dr.Shafik Qadri  me mbështetjen e  të gjithë deputeteve të gjithë partive parlamentare dhe punën e  palodhur të SHBSHK muaji Nëntor u shpall muaji I trashëgimisë Shqiptare në ONTARIO më 5 Dhjetor 2016,  ngjarje kjo që ka lënë gjurmë të thella në gjirin e komunitetit shqiptaro-kanadez. Takimet  me të kanë qenë të shumta , nga ky kontribut I madh për Shqiptaret e ON Laura është e njohur tashmë jo vetëm në Kanada,  por anë e mbanë shqiptarisë. Më tregoi një rast kur kishte udhëtuar për Ottawa dhe në aeroport kishte diçka metalike që jepte sinjal, kontrolluesja e ktheu dy,  tre here dhe  kur kishte parë emrin Laura Albanese,  ndaloi dhe I kishte thëne  kalo për ty s’duhet të të kisha lënë në radhë,  ajo grua ishte shqiptare dhe kjo në shenjë respekti e mirënjohje. Tani ajo nuk është më në parlament,  por miqësia dhe raportet tona janë edhe me  të forta se më parë sepse ajo meriton përhere mirënjohjen dhe respektin tim.

Marjana .Bulku:  Po me Arbereshet e Kalabrise a keni artitur të kontaktoni apo ti keni pjesë e festimeve tuaja në kuadrin e muajit të trashëgimnisë kulturore?

Dr. Ruki Kondaj: Kontaktimi dhe njohja me Arbëreshët e Kalabrise ka qenë me të madhin At Antonio Belluscin, prift e studjues  i konsideruar De Rada i ditëve  të sotme, një shqiptar I madh me të cilin jam njoihur  në 100 vjetorin e Vatrës në Amerikë në Prill të 2012 dhe pas këtij takimi ai më ftoi në 100 vjetorin e pavarësisë në Frasnitë të provinzës së Cozencës në Maj të  vitit 2013.Të ftuar ishin anë e mbanë  shqiptarisë në botë ngaqë ishte një ngjarje me përmasa të mëdha e cila është skalitur përjetësisht në mendjen time.Keta njerëz emigruan  pas vdekjes së Skënderbeut dhe për shumë vite kanë jetuar në ato troje duke ruajtur me fanatizem gjuhën, kulturën dhe traditat e tyre. Antonio Bellusci ky personalitet i lartë shqiptar ishte organizatori së bashku me Peshkopin e Eparhisë së Ungres z.Donato Oliverio këtë përvjetor të madh ku për dy ditë me radhë u shpalos flamuri shqiptar,u realizuan  referimet shkencore për të kujtuar 100 vjetorin e pavaresise së Shqipërisë dhe rolin e arbëreshëve ndër vite.Ajo që më  la mbresa shumë të mëdha ishte jo vetëm në Frasnitë,  por dhe në katundet rrotull  që jane rreth 15 fshatra ishin rrugët (Udhë) ku shkruhej në dy gjuhët , italisht & arbërisht, busti I Skënderbeut në qendër, vallja e  kënguar e fitores së Skënderbeut,  polifonia e kënduar nga këngëtari I madh arbëresh I vet quajtur “Princi I Arberise” z.Francesco Frega dhe grupi I tij që më  ngjau me polifoninë tonë të jugut, por me një ndryshim se ata nuk kishin kthyes,  por vetem marrës dhe iso në grup, gatimet e tyre shumë të veçanta sidomos “Shtriglat” e gatuara nga Lucia Martino, apo pastat dhe pizat e gatuara nga zonja Rina (motra e At Antonios) dhe mbi të gjitha Biblioteka e ngritur mbi gërmadhat e shtëpise së Antonio Belluscit,  në cati të së cilës valvitet në çdo festë kombëtare flamuri shqiptar I cili  është dhe themeluesi dhe mirëmbajtësi i kësaj  bibloteke  me mbi 10.000 libra, një pasuri kjo me vlera mbarë kombëtare.Në atë biblotekë në emër të shoqatës  dhurova tre punime të artistit tonë të nderuar të komunitet të ndjerit  z. Hytbi Tarelli ku janë dhe sot e kësaj dite si një basoreliev të Skënderbeut, Hymnin Kombëtar dhe Kongresin  e Manastirit , kongresin e gjuhës  shqipe. Nëpërmjet At Antonios kam takuar shume arbëreshë të tjerë midis tyre z.Tomaso Ferrari dhe z.Tomaso Belluschi , bashkë autorë të organizmit të 100 vjetorit. Nuk mund të ndaj nga At Antonio motrën e tij znj.Rina, një grua tipike arbëreshe jo vetëm në mikpritjen e saj,  por edhe në zërin e saj të veçante që na këndonte  këngët e vjetra arbëreshe në shenjë respekti për vëllezërit  shqiptarë.Nga duart e saj jane bërë pëlhura të bukura në tazgjahun e saj karakteristik që ngjajnë deri diku me punimet e Zadrimës, një prej të cilave e kam dhe unë dhuratë në shtëpi.Në ato dy ditë dëgjova shumë shprehje dhe fjalë, disa me theksin tonë të vjeter jugor, p.sh. vajzës së bukur I thonin “kopile”, që unë nuk e kisha hasur më pare më parë,  “ne nuk e kemi fjale te mirë”  dhe një shprehje “ “kur folje ti mu bene mishtë koqes koqes”e mora me mend si shprehjen tone mu bënë mishtë kokrra, kokrra…

Në  këtë takim une njoha një mike shumë të veçantë të cilën e kam mike të ngushtë  edhe sot e kesaj dite, znj. Lucia Martino, mjeshtre e madhe, mbrojtëse fanatike e gjuhës , kulturës dhe traditës arbëreshe.Lucia drejton shoqaten Vorea , por edhe Ambasadore e guzhinës arbëreshe, ka një familje të mrekullueshme me bashkëshortin Salvatore Ferrari dhe dy djemtë Pierfrancesco dhe Mimmo Ferrari me gratë dhe 4 femijët e tyre të mrekullueshëm. Ajo ka një grup artistik  teatri dhe komedie ku gjithnjë  promovojnë  kulturën e tyre arbereshe.Jam takuar me ta me shumë se tre herë dhe janë një grup shumë simpatik ku çdo gjë e bëjnë me vullnetarizëm duke vënë shume dashuri në të. Dua të permend emrat e tyre në shenjë respekti e të me falin në se harroj ndonjë,  Amato Elena, Cessarini Gemma, Basile Salvatore, Basile Giuzepe, Ferrari Margarita,Ferrari Maria, Belluschi Rosela, Blaiota Emilia, Di Cunto Maria, Pace Salvatore, Scutari Maria Pia, Filo Basilica, De Bartolo Santino, kantautor, Frega Maria Francesco si dhe nje  këngëtare kalabreze mike tê Lucias, që këndon aq bukur  këngën arbereshe znj.Francesca Prestia . 

Vitin e kaluar une isha atje përsëri dhe mora pjesë dhe në çfaqjet e tyre të bukura plot humor  ku gjithnjë merrte pjesë dhe kryebashkiaku I tanishëm Angelo Catapano. Ndërmjet Lucias kam njohur shumë arbëreshë si ish kryebashkiakun e vitit 2013 z.Francesco Pellicano, ku të dy me At Antonin më realizuan një takim të te cilit  I dhurova po një punim të Skenderbeut,  të Hytbi Tarellit,  por edhe shumë të tjerë si sipërmarrësi me shumë kontribute në komunitetin arbëresh z. Francesco Pellicori,  z.Agostino Giordano, drejtor I revistes Jeta Arbëreshe,   ish senatorin arbëresh në Kanada z. Basilio Giordano,  sipërmarrësin  Mario Brunettin , zj. Flavia D’agostino  një njohëse shumë e mirë e gjuhës shqipe, zonjat e komunës së Civitës, të me falin nuk i kujtoj emrat,  por I kam në mendje dhe në foto dhe artistin Paolo Cozzolino, drejtor i muzeut në katundin Firmo.

Miqësia me Lucian erdhi kaq natyrshëm sa duket sikur kishim qënë tërë jetën bashkë.Sipas  Lucias në ruajtjen e gjuhës arbëreshe dhe traditave rolin kryesor e ka gruaja dhe kisha.  Në  festimet e muajit të trashëgimnisë në vitin 2016 nëpërmjet SHBSHK  e ftuam Lucian dhe studenten Maria Ferrari në parlamentin e Ontarios si protagoniste të një ngjarjeje  që do jetojē  gjatë në mendjen e shqiptarëve, por edhe të parlamentarëve që mësuan më  shumë për Arbëreshët dhe jo vetem për shqiptarët e famshëm, heroin tonë kombëtar, GJ.K. Skëderbeun, besën shqiptare, gjuhen shqipe etj.Vizita e Lucias dhe Marias bëri  jo vetëm të shpalosin kulturën arbëreshe,  por të njohin arbëreshët në Toronto si arbëreshen e tyre Laura Albanese, Frank Figlian, Salavatore Grecon,  por edhe shumë shqiptarë,  miq e familjarët tanë.

Marjana Bulku  Kur përmendni Luçian ju kujtoni emra, njerëz dhe veprimtari që nuk reshtin …

Ruki Kondaj ; Po , miqësia me Luçian ka prodhuar miq dhe ngjarje të  përbashkëta, të bukura, të paharrueshme . Përmes Luçias unē njoha jo vetëm arbëreshët e Kalabrisë,  por edhe arbëreshët e NY siç është mësuese  Lindia Lucrezia,një grua shumë e kulturuar,  Pisarri Cristina (Intrater) që është njëkohësisht edhe bija e Maria Lidia Zappa nga Argjentina, kusherira e Lucias,Cristina një vajzë e shkathët dhe shumë mikpritëse e lindur në Argjentinë dhe banuese në NY, 

Takimi me arbereshet e NY nisi me parë me kontaktime me email me prof.Lucrezian, dhe vazhdoi   në festimet e Columbus Day në NY në Tetor të vitit të kaluar organizuar nga kalabrezi Luciano Siciliano I cili mirëpriti në shtëpi të tij kalabresë e arbëreshë bashkë   sepse ata janë jo vetëm pjesë e një zone gjeografike,  por edhe kanë kulturë të përafërta ,sigurisht se arbereshet janë të integruar në Itali sepse kanë  mbi 500 vjet në një vend europian  si Italia.

Në New york Lucia erdhi me grupin e saj Vorea nga Frasnita e unë ju bashkova duke vajtur atje nga Kanadaja me qëllim suportimin e veprimtarive  të  tyre , me vete kisha marrë një flamur të madh kuq e zi që sapo e kisha sjellë nga Tirana, ndërkohe kisha kontaktuar  me median shqiptare në NY  si me Albanian Culture TV,  me gazetaren e mirënjohur miken  e përbashket time e të  Lucias,  znj. Marjana Bulku dhe Bota Sot të drejtuar nga gazetari i palodhur z.Beqir Sina.Parakalimi i grupit arbëresh ku dhe unë Marjana e Beqiri ishim pjesë e këtij manifestimi madhështor dhe mbresëlenës ku grupi arbëresh valviste flamurin kuq e zi të Skënderbeut, veshur me kostumet popullore, duke interpretuar këngë e valle arbëreshe,  por edhe shume kengë shqiptare nën flamurin kuq e zi që është valvit ndër shekuj e vite, flamurin më të  bukur në botë, rrugëve të Manhatenit gjigand.

Kujtime të bukura e të paharruara që I kam gjithnjë në memorjen time më të bukur.Mirënjohje e respekt për Luciano Sicilannon për këtë organizim gjigand dhe  Lucias qe asnjëherë nuk më harron ashtu si dhe unë atë.

Njohjet e ndërsjellta kanë qene shumë të veçanta dhe kane prodhuar ngjarje, ndermjet Lucias njoha shume arbëreshë dhe Lucia shumë shqiptarë, ajo është pjesë e miqësisë time, e familjes time dhe perveç ngjarjeve  që kemi qenë sëbashku të cilat  nuk po I citoj në detaje se jane disa dhe nuk janë subjekt I  këtij shkrimi veç për arbëreshët,  ne vazhdojmë në komunikim pothuaj ditor me  një grup shoqesh të ngushta që e kemi quajtur “Grupi shurupi” ku bëjnë pjesë përveç meje dhe Lucias,  artistët e medha Lili Cingu, Myfarete Laze, Alida Hisku si dhe gazetarja Marjana Bulku dhe  fale kësaj njohje të dy artistet e medha Myfarete Laze dhe Alida Hisku shkuan dy vjet më parë e dhane një koncert në Frasnitë te ftuara nga Lucia dhe ne respekt për arbëreshët.

Marjana Bulku: Bota arbëreshe duket se nuk ka fund , itali ,Kanada, Nju Jork, ku tjetër she Çfarëmbart tjetër kujtesa juaj aktive? 

Ruki Kondaj : po, Arvanitase e Greqise.

Përveç  arbëreshëve të Torontos, Kalabrisë , NY, dhe Argjentinës një momenti I veçantë ka qenë në vitin e mbrapshtë  të 1997 me arvanitesan  Vasilika Kuturiotis,  në se e mbaj mend ta shkruaj  tamam mbiemrin, ku une kisha shkuar për pak muaj në Athine dhe pata fatin të takoj këtë grua me gjak arbëror, një mesuese e zonja, një grua me shpirt të butë dhe me një  mirësi të pashoqe e cila për fat të keq sot nuk jeton më. Ajo u tregua shumë e gatshme të më ndihmonte dhe une nuk dija që ajo ishte një arvanitase, por përmes bisedash  të shumta  mësova  që e ema e saj fliste arberisht një gjuhë që nuk ia trasmetoi fëmijëve të saj të cilët vetëm më vone e kuptuan origjinen e tyre duke pyetur shpesh të emëm se çfarë ishte kjo gjuhë e veçantë .Nga Vasilika, që shkurt e thërrisnim Vaso   kam ruajtur një flamur shqiptar të vjeter ,viti nuk dihet -është shumë i vjetër ,-thoshte Vaso mbase më shume se 100 vjet që është ruajtur nga gjyshja e pastaj tek nena e saj dhe në fund tek unë dhe unë ia dhurova shoqatës në mbyllje të mandatit tim te dytë në shkurt 2015 dhe është në zyre të SHBSHK.Për fat të mire kam nje foto me të ku fytyra e saj I tregon gjithë ato miresi që thashe me lart.

 Une kam një ndjenjë shumë të veçantë për arbërshët, e kam ndjerë nga afër ate dashuri  të madhe edhe të tyre , mikpritjen respektin, dëshirën për të mësuar shumë për Shqipërinë dhe Kosovën.Lucia  më ka thënë gjithnjë sa herë e takoj: 

të gitthe ikën pas 100 vjetorit  nuk e kthyen kokën pas,  por ti jo, jo  vetem nuk na harrove,  por na viziton e na kujton shpesh dhe është plotesiht e vërtetë sepse kjo ishte ndjesia ime që unë kam për ta,  ndaj do ti vizitoj sa here të mundem edhe pse distanca është shumë e largët,  une atje gjej dashuri vëllazërore dhe shume frymëzim. Faleminderit Marjana që më nxite për të shprehur lidhjen time shpirtërore e të veçantë me  arbërshët “gjakun tonë të shprishur “siç thonë ata vetë.

*Me shume fotografi i gjeni ne Facebook Gazeta Dielli

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Arbereshet, Dr.Ruki Konda, Marjana Bulku

SAMI REPISHTI – JU LUTEMI, MOS LËNDONI PLAGËT TONA TË HAPUNA!

October 15, 2020 by dgreca

Është ndoshta personaliteti më i shquar dhe më i urtë që shqiptarët kanë sot në SHBA. Sami Repishti është ish-i dënuar politik, i arratisur nga Shqipëria në kohën kur komunistët gëzonin pushtetin…..

Veprimtari i njohur nuk e ka kaluar në heshtje deklaratën e Kryeministrit shqiptar, Edi Rama, në mbrojtje të komunistëve dhe babit të vet si pjesë e tyre. Repishti i referohet deklaratës kur Rama mbronte të atin në një debat në Kuvend.

“Im atë, po, ka qenë komunist si shumë të tjerë, dhe kanë qenë në anën e duhur të histories…”, theksonte Kryeministri në debatin me deputetët e opozitës kuvendore.

Në një analizë të gjatë dërguar gazetës, me titullin “Ju lutemi, mos lëndoni plagët tona të hapuna!”, Repishti tregon me fakte se përse komunistët nuk kanë qenë asnjëherë në anën e duhur të historisë.

Në të kundërt, ata kanë qenë pjesa më fatkeqe e vendit, trashëgimtare e krimeve dhe dhunës së pashoqe. Repishti përmend me data ngjarjet e udhëhequra nga komunistët që kanë sjellë regresin shoqëror të Shqipërisë.

Dhe, si finale, i kujton Ramës, si mbrojtës i komunistëve, një ndryshim thelbësor, gati tragjik në pakrahasueshmërinë kulturore, qytetare për ngjarjet e vitit 1990 kur komunizmi u rrëzua: “Për fatin e madh të popullit tonë, rrugët e sheshet e Shqipërisë nuk u mbuluen me gjak, ashtu siç ngjau me 28 nandor 1944… Na nuk kerkuem varjen në litar të Byrosë Politike”.

 SHKRUAN: SAMI REPISHTI, PHD-

Ridgefield, CT.-Z. Vëllazën, motra, ju lutemi, mos lëndoni plagët tona të hapuna, sepse me thye zemrën e nji viktime të pafajshme ashtë dështimi ma i madh në jetë! Sot, me deklaratën e KM Rama: “Im atë, po, ka qenë komunist, dhe, si shumë të tjerë, komunistët kanë qenë në anën e duhur të historisë”, ai ka dështue në mënyrë të pareparueshme. Ky ashtë gjykimi i nji zemre të thyeme nga vuejtjet e regjimit komunist 45-vjeçar në Shqipëri që NUK ka qenë “… në anën e duhun të historisë!”. Sot, ju lutem, për shumë arsye; ajo ma kryesorja sepse plagët tona janë ende të hapuna. Akoma rrjedhin gjak, akoma nuk shërohen, sepse në vendin tim e të parëve të mi, qeveri mbas qeverie nuk kanë lejue shërimin e dëshirueshëm, qoftë për mungesën e nevojshme, urgjente dhe humanitare, me kuptue thellësinë e këtyne plagëve, qoftë për frymën e hakmarrjes së ushqyeme me kujdes shkencor të nji sistemi politik kriminel mbështetun në urrejtje, dhunë e mashtrim.

E kam fjalën për tragjedinë e shekullit njizet, komunizmin “ndërkombëtar” të ndertuem në ish-Rusinë cariste e në Bashkimin Sovjetik, e fatkeqësisht edhe në Shqipërinë tonë ma vonë, nji ndërmarrje kriminale që synonte “fitoren finale të pansllavizmit” në botë. Akoma sot më kujtohen fjalët e humanistit Karl Marks, që mbasi vizitoi Rusinë cariste të viteve 1840, si korrespondent londinez i fletores së vjetër “The New York Daily Tribune”, arriti përfundimin e pakundërshtueshëm të aventurës politike ruse të dominimit botënor: “Politika ruse ashtë e pandryshueshme. Metodat, taktikat, manovrimet mund të ndryshojnë; por Ylli Polar i politikës ruse – me sundue mbi të gjithë botën- ashtë nji yll i fiksuem. Ka vetëm nji mënyrë me trajtue nji fuqi të madhe si Rusia, dhe kjo mënyrë ashtë rruga që nuk njeh frikën”. (“Raport mbi politikën e Lindjes”, riprodhue në “The New York Times”, 10 maj 1972, faqe 43).

Komunistët shqiptarë përqafuen politikën ruse, jo në anën e duhur të historisë! Kjo politikë ruse vazhdon edhe sot. “Drejtori i FBI-së, (SHBA), Christopher Wray paralajmëroi ligjvënësit se Rusia nuk heq dorë nga përpjekjet për të ndikuar te rezultati i zgjedhjeve të 3 nëntorit (2020), duke u munduar të dëmtojë shanset e fushatës së kandidatit demokrat, ish-nën-presidentit Joe Biden, një përfundim që duket se nuk po i shkon për shtat Presidentit Donald J. Trump”.(VoA, 18 shtator 2020) Që në fillim të ekzistencës së tij në arenën ndërkombëtare, me revolucionin e vitit 1917 në Rusinë cariste deri me ndryshimet e vitit 1989 e shthurjen e imperatorisë sovjetike me 1991, prania në arenën ndërkombëtare e komunizmit si parti politike dhe instrumenti i saj, “shteti sovjetik”, si “organ-fasadë publike Bashkimi Sovjetik”, jemi dëshmitarë të përpjekjeve të vazhdueshme të Kominternit sovjetik me nenshtrue popujt e tjerë me anë të revolucioneve gjakatare në shumë vende të Europës, model i të cilëve ka qenë revolucioni hungarez i vitit 1918, i kryesuem nga terroristi ndërkombëtar, Bakunin; kryengritjet e Poznanit dhe Berlinit, 1953, ajo hungareze 1956 u shtypën simbas doktrinës Krushçev që nuk lejonte frymëmarrje të lirë; si dhe nji proces, sidomos që nga viti 1980, i nji dezintegrimi të brendshëm- nga 16 ish-republikat “sovjetike” të inkuadrueme me dhunë, trazime që sollën pavarësinë e plotë nga nji “federatë” e imponueme me dhunë, proces që u konkretizue me reformat rranjësore të Presidentit Mikhail Gorbaçev.

Më 26 dhjetor 1991, Sovieti Suprem vendosi shpërndamjen e Bashkimit Sovjetik. Gjatë gjithë kësaj periudhe 74-vjeçare, komunizmi u tregue nji sistem politik policor, i cili në esencë udhëhiqej nga nji program në rritje të vazhdueshme terroriale, qoftë me propagandë mashtruese, qoftë nga presioni ushtarak para, gjatë dhe mbas Luftës 2 Botënore. Ky qëndrim “…nuk ka qenë në anën e duhur të historisë!”. Nënshtroja ideologjike e politikës sovjetike u demaskue plotësisht në gusht 1939 me Traktatin e përfunduem me Gjermaninë hitleriane, që solli ndamjen e shtetit polak (për të katërtën herë në histori nga Rusët!), nji grabitje kriminele e pavarësisë dhe territorit polak. Në përfundim të Luftës 2 Botënore, Polonia u riformue, por Bashkimi Sovjetik refuzoi kthimin e territorit polak. Në vitin 1940, Bashkimi Sovjetik sulmoi Finlandën e vogël që rezistoi heroikisht dhe u detyrue me u dhanë territore të tjera fqiut grabitçar.

Ky akt “…nuk ka qenë në anën e duhur të historisë!” Më 22 qershor 1941, Hitleri sulmoi Bashkimin Sovjetik pa provokim. Ashtu si Napoleon Bonaparti 127 vjet ma parë u gabue tue mos llogaritë vështirësitë e dimnit “gjenerali ma i mirë rus”. Patriotizmi i popujve të Bashkimit Sovjetik rezistoi me heroizëm. Në këte situatë shumë kritike, erdhi ndihma ushtarake e fuqive perëndimore, Anglia dhe SHBA-ja, potenciali industrial e ushtarak i të cilëve ishte i pakrahasueshëm. U krijue kështu boshti i aleancës antihitleriane, loalicioni anglo-sovjeto-amerikan, që përfundoi me fitoren finale të 5 majit 1945! Bashkimi Sovjetik dhe Jugosllavia e Titos kanë qenë dy vende fitimtare që okupuen territore të hueja, si “shpërblim” i sakrificave të luftës, nji metodë e vjetrueme kolonialiste.

Shtetet kufitare të Europës Lindore ranë nën influencën ruse, me ndihmën e partive komuniste vendëse që luejtën rolin e “kalit të Trojës”, sherbëtorë servilë të padronit sovjetik dhe krijuen kampin e shteteve socialiste – nji grup shtetesh satelite të komandueme nga Moska. Jugosllavia fitoi territore nga Italia e Austria. Nji akt i këtillë “…nuk ka qenë në anën e duhur të historisë”. Për afër dyzet e pesë vjet, gjysma e Europës vuente nën kambën ruse, e shkëputun nga bota perëndimore dhe arritjet e saj. Vendet e okupueme të Europës Lindore u quejtën “the captive nations” (kombet e robënueme”). Nji nga ato ka qenë deri në fund edhe Shqipëria e jonë, viktimë e katastrofës kontinentale, si rezultat i veprimtarive klandestine, terroriste dhe pozitës poshtënuese të nënshtrimit të pranuem nga udhëheqsit servilë të ashtu-quejtunës Partia Komuniste Shqiptare, ma vonë Partia e Punës së Shqipërisë.

Nji grup aventurierësh, agjentë të Kominternit Sovietik dhe të Partisë Komuniste Jugosllave që në fillim mori në duer përfaqësimin e Shqipërisë në botën e jashtme, ndërpreu marrëdhanjet tona me SHBA-në dhe Anglinë, nji akt që izoloi vendin tonë nga bota e jashtme. Oferta e ndihmës së Planit Marshall u denoncue nga Moska dy ditë para se të bahej zyrtarisht nga Tirana. Gjatë Konferencës së Parisit, KM Enver Hoxha, KM i Shqipërisë, nuk qëndroi në nji hotel, por në banesën e Ambasadës Jugosllave në Paris, tue inkurajue kështu akuzat e nji nënshtrimi politik të vendit. Andrra e Shqipërisë së pavarun u vra nga komunistët! Në këté vorbull të zhvillimeve ndërkombëtare, Shqipëria hyni nga pozita të dobëta. Mungesa e rezistencës serioze, josimbolike, në plazhet e bregdetit shqiptar më 7 prill 1939 tregoi dobësinë e sistemit monarkist shqiptar dhe paaftësinë e nji elite shqiptare me organizue nji popull emocionalisht i përgatitun me rezistue.

U humb kështu nji rast i veçantë me tregue traditën e trashëgueme gjatë shekujve: me mbrojt lirinë, pavarësinë dhe integritetin tokësor të atdheut shqiptar. Sakrifica e kapterit Mujo Ulqinaku dhe e nji grupi ushtarësh e vullnetarësh nën komandën e Majorit Abas Kupi nuk mjaftuen me krijue përshtypjen e nji rezistence serioze! Kjo e metë rrjedh edhe nga fakti se mbas vitit 1912, Shqipëria nuk u konsolidue si shtet i të gjithë shqiptarëve që jetojnë në nji atdhe të përbashkët, por mbeti nji grumull fisesh e zona nën influencën e “prijësve” lokalë, me pushtet të kufizuem mbrenda territorit ku njihej “autoriteti” i tyre. Mbështetja e popullsisë ndaj “bajraktarit” nuk kalonte kufijtë e provincës së “fisit”.

Kjo mungesë u tregue ma e theksueme ditën e 7 prillit para disorganizimit të ushtrisë invaduese italiane. Lavdia mbeti në duert e Greqisë me qëndresën e saj gjashtëmujore (tetor 1940-prill 1941). Rezistenca greke shkaktoi pezullimin e ofensivës gjermane kundër Rusisë deri më datën 22 qershor 1941. Koha e humbun nga nazistët u ba faktor me randësi në planet ushtarake gjermane me arrijtë Moskën para ardhjes se dimnit të plotë dhe rezultoi në dështimin e parë ushtarak nazist në fushën e betejës europiane. Greqia u ba “the darling” e botës antifashiste dhe siguroi nji pozicion të favorshëm mbas lufte, që përdoroi edhe kundër Shqipërisë. Në Shqipëri, kolaboracioni me pushtuesin u ba nji fakt i ditës dhe shteti shqiptar u transformue në nji administratë pa perspektiva politike. Emnimi i Dr. Omer Nishanit, ish-anëtar i Këshillit Fashist Korporativ në Shqipëri, në vitin 1945, në postin e Presidentit të Shqipërisë komuniste, la vendin e hapun për sulmet greke në Konferencën e Paqes, Paris, 1946. Më 22 qershor 1941, gjendja ndërkombëtare pësoi nji ndryshim radikal. Kominterni në Moskë mobilizoi të gjitha agjenturat e simpatizuesët e Bashkimit Sovjetik dhe filloi luftën e armatosun të udhëhequn nga partitë komuniste vendëse.

Åshtë fakt i pamohueshëm se komunistët shqiptarë kanë mirëpritë traktatin sovjeto-nazist të vitit 1939 si “nji akt historik” që bashkoi “punën kundër kapitalit”, kryesisht Franca, Ånglia e SHBA, prandej nji hap në drejtimin e duhun për proletariatin. Deri më 22 qershor 1941, asnji pushkë nuk ashtë zbrazë kundër fashisto-nazistëve. Mbas vendimit të Kominternit filloi mobilizimi për kryengritje në të gjithë Europën. Deri në atë ditë barra e randë e luftës kundër Gjermanisë mbeti në krahët e Britanisë së Madhe, sidomos mbas kapitullimit të Francës, qershor 1940. Britania e Madhe, e udhëhequn nga KM W. Churchill, meriton mirënjohjen e botës mbar për qëndrimin e saj heroik!

Në Shqipëri, ky qëndrim u muer në nandor 1941 me formimin nga agjentët jugosllavë, M.Popoviq dhe D. Mugosha, të Partisë Komuniste Shqiptare. Në atë kohë, PKSH kishte 108 anëtarë. Konfuzioni në mes të anëtarëve ka qenë i madh. Edhe ardhja e fashizmit në Shqipëri u konsiderue si nji hap përpara në ndërtimin e Shqipërisë komuniste. Fashizmi, u tha atëherë, do të industrializojë Shqipërinë, do të krijojë klasën punëtore, bazë e revolucionit socialist, në nji vend ku nuk ekzistonte. Me nderhymjen e “shokëve” jugosllavë, kryesisht Popoviq e Mugosha, u vendos disiplina e hekurt ushtarake në radhët e PKSH-s, u imponue programi, u ba e detyrueshme bindja e verbët dhe u pranue pa diskutim nevoja absolute për bindje -”pa hezitim, pa kondita, pa rezerva me punue dhe me luftue për Bashkimin Sovjetik dhe shokun Stalin-”.

PKSH u shfaq në fillim si lëvizje Nacionalçlirimtare e Shqipërisë si dhe Fronti Demokratik simbas udhëzimeve jugosllave. U krijue nji front i përbashkët lufte me elementë të “rezistencës”, front që u mbajt deri në gusht 1943, kur PKSH e ndjeu veten të fortë mjaft me imponue me forcën e armëve programin e vet mbi të tjerët. Në këte atmosferë u zhvillue dhe dështoi Mbledhja e Mukajt, gusht 1943, në dam të interesave shqiptare. Nga këtu deri në ditën e “çlirimit”, 28 nandor 1944, PKSH ndërmori nji fushatë gjithëshqiptare për eliminimin e elementit kundërshtar, ose të pakënaqun. Mbasi mori në dorë pushtetin absolut të vendit, shpronësoi latifondistët dhe tregtarët me taksa të jashtëzakonshme, dhe sidomos filloi koordinimin e përbashkët ekonomik të Shqipërisë si aneks i ekonomisë kombëtare jugosllave me rrjedhime katastrofike. Patriotizëm komunist!

PKSH u nënshtrue para Lidhjes Komuniste Jugosllave dhe pranoi programin për bashkimin me Jugosllavinë e Mareshalit Tito. Sekretari i Përgjithshëm i PKSH, Enver Hoxha, pranoi se ky post ishte i Mareshalit Tito, dhe se ai ishte sekretar i parë i republikës, ashtu siç ishin sekretarët e parë të gjashtë republikave socialiste jugosllave. PKSH nuk kishte lidhje direkte me PK të Bashkimit Sovjetik, por nëpërmjet Beogradit, nji nensatelit i satelitit jugosllav. Në këto ditë konfuzioni politik, afër tre mijë rekrutë kosovarë u masakruen në afërsitë e qytetit Tivar, Mal i Zi. Lajmi u mbajt i fshehtë. Ministria e Jashtme shqiptare ruen këte dokument: “Me mijëra kosovarë të pafajshëm janë pushkatue në masë. Ka marrë pjesë Koçi Xoxe, në fillim të vitit 1945, kur me cilësinë e ministrit të Brendshëm i Shqipërisë, ai autorizoi oficerët e UDB-së të pushkatojshin pa gjyq në tokën shqiptare ma shumë se 1.000 kosovarë të pafajshëm (Arkivi i MPJ të Shqipërisë, Dosje 191,1949) (Në të vërtetë, kur UDB-ja bani masakrat e Tivarit, Ministër i Punëve të Brendshme ka qenë “anadollaku” Haxhi Lleshi, jo Koçi Xoxe. I pyetun për këtë, Lleshi u përgjegj: “Të gjithë kanë qenë reaksionarë. Përsëri do të veprojshe nji lloj”). Kjo nuk ishte “…në anën e duhur të historisë”.

Aq e plotë ka qenë varësia e PKSH ndaj LKJ saqë në bashkëbisedimet Roosevelt-Churchill, Yalta 1945, Presidenti amerikan bani pyetje: “Ç’të bajmë me Shqipërinë”? Churchill u përgjegj se Shqipëria ashtë plotësisht e varun te Jugosllavia. Tito do të shqetësohej nëse ndërhyjmë në nji fushë që ai e konsideron si të tijën dhe interesat tona janë për nji miqësi me Titon… Në fakt, Shqipëria filloi përpunimin e planeve të zhvillimit ekonomik si nji aneks i ekonomisë jugosllave. Në fillim, të gjitha rezervat me mallna të kohës së luftës u konfiskuen dhe u derguen në Jugosllavi në shkëmbim të nji sasie misri të dorës së fundit për ushqimin popullor. Planet ekonomike të përbashkëta parashikonin edhe parifikimin e monedhës dy herë ma të fuqishme shqiptare me dinarin jugosllav. Jeta në vend u keqësue aq shumë saqë filluen raste të urisë në popullsi që u përmbajtën nën kamxhikun e Policisë dhe sidomos të Sigurimit të Shtetit. Viktima kryesore e këtij orientimi skllavërues ka qenë Nako Spiru, që paralajmëroi Qeverinë e Tiranës për rrjedhimet shkatërrimtare të kësaj politike.

Me prishjen e marrëdhanjeve sovjeto-jugosllave, qershor 1948, Mareshali Tito siguroi pavarësinë e Jugosllavisë. Shqipëria ra plotësisht në pozitat e shtetit ma të vogël dhe ma të vorfën të kampit socialist. Si rezultat, qindra teknikë dhe jo teknikë sovjetikë mbuluen boshllekun e lanun nga largimi i dhunshëm i elementit jugosllav. Shqipëria u ba anëtare e Traktatit të Varshavës, 1949, dhe pjesë e kampit ushtarak që u formue kundër formimit të NATO-s në Perëndim. Me nji gjest të këtillë varësie të plotë, Shqipëria e izolueme nga bota rrezikoi ekzistencën e vet. Ardhja e instruktorëve ushtarakë sovjetikë, ndërtimi i aeroporteve ushtarake (me fuqi punëtore të burgosunit politikë!) dhe pajisja për nëndetëse e Pashalimanit, Vlorë, u banë objektiva ushtarake dhe sulmi nuklear në rast konflikti në Europë. Botime amerikane nënvizojnë dy objektiva: “Bllokun”, lagjen e udhëheqësve në Tiranë, dhe bazën detare Pashaliman të Vlorës. Kjo nuk ka qenë “… në anën e duhur të historisë!”.

Me “ndihmën sovjetike”, PKSH, -tashti Partia e Punës së Shqipërisë- PPSH, ndërmori nji program të industrializimit të vendit me sakrifica të mëdha. Mospërfillja e bujqësisë, si dega e parë e ekonomisë së vendit, shkaktoi vështirësi në furnizimin me prodhime të jetës së përditshme. Pakënaqësia e popullit u shtyp pa mëshirë nga maqina mishngranëse e Sigurimit kriminel. Burgjet e kampet e internimit u shumëzuen, e Shqipëria u ba nji “burg i vërtetë për të gjithë!”. Parulla e ditës: “Edhe bar do të hajmë, por socializmin nuk e ndryshojmë!”. Kjo, nuk ka qenë “…në anën e duhur të historisë!”. Prishja e marrëdhanjeve “vëllazërore” me Bashkimin Sovjetik pruni përpjekjet e Shqipërisë me gjetë “përkrahje” të re. Ishte momenti kur Kina e Mao-s ishte përqendrue në anëtarësimin në OKB-ku deri tani përfaqësohej nga Formosa/Taiwani) secessionist. Shqipëria e izolueme nga bota përfitoi nga ky eveniment dhe u vue në shërbim të kauzës kineze. Kina e Mao-s u ba anëtare permanente e Këshillit të Sigurimit dhe filloi furnizimin e Shqipërisë me industri të lehtë.Si rezultat i kësaj aventure politike, Shqipëria kaloi nëpër tri faza nënshtrimi politik: nënsatelit jugosllav, satelit sovjetik dhe aleat minor i Kinës komuniste për disa vite me përfundue në izolim dhe vorfëni te përhershme. Kjo nuk ka qenë “…në anën e duhur të historisë!”.

 “Në 1990 rrugët nuk u mbushën me gjak, si në 28 nandor ‘44”

 Me lëvizjet historike studenteske të Dhjetorit 1990, ndërtesa e kalbun e regjimit kriminal komunist në Shqipëri u thye për arsye të krimeve të panumërta të kryeme nga ai regjim gjakatar që u dorëzue pa asnji pushkë…! Pritej nji valë hakmarrje nga ish-të persekutuemët, që në Shqipëri donte të thoshte i gjithë populli i përndjekun pa mëshirë. Nuk ngjau! Ajo që dëshmuem të gjithë ka qenë mungesa e nji fryme hakmarrëse që rrjedh nga urrejtja. Për fatin e madh të popullit tonë, rrugët e sheshet e Shqipërisë nuk u mbuluen me gjak, ashtu siç ngjau me 28 nandor 1944… Na nuk kerkuem varjen në litar të Byrosë Politike. U derdhën lot, por ishin lot gëzimi që solli çlirimi i vendit nga diktatura e proletariatit, monstruoziteti ma i madh i shekullit njizet. Nuk u vra njeri, nuk u var në litar njeri, nuk u burgos njeri, nuk shkoi në kampe internimi nji familje e vetme dhe jeta filloi ritmin e nji shoqënie të qytetnueme.

U këput zinxhiri i hakmarrjes e kundërhakmarrjes që ndoqi vendin tonë për dekada të gjata. Bota shqiptare filloi me marrë frymë pa frikë dhe me punë të evitojë urinë, pa frikë. Kjo fitore historike ashtë vepra madhore e “Reaksionarëve”…të persekutuem! Për këtë fitore të madhe historike, na, ish-të persekutuemët jemi kryenaltë! Këte shembull historik urojmë ta kthejmë në nji traditë morale dhe patriotike që na nderon para vehtes sonë dhe para botës së qytetnueme. Na jemi sot brumi i shoqënisë së re, pa peshën e krimit të kryem mbi popullsinë e pafaj, dhe pionerë të nji shoqënie të re: të lirë nga frika dhe të lirë nga uria! Kjo ashtë merita e jonë e madhe! Dhe kjo, o ju të mashtruem e të indoktrinuem nga ideologjia komuniste ka qenë dhe do të mbetet në anën e duhun të historisë! Fitorja e jonë ashtë fitorja permanente e shpirtit shqiptar, dhe trashëgimi ma i pasun që do të gëzojnë breznitë ardhme shqiptare…!

1. Kryeministër: Në fillim të këtij shkrimi theksova lutjen tonë të mos lëndohen plagët tona të hapuna dhe në përfundim të këtij shkrimi përsëris lutjen tonë. Mos harroni se nji kalvar i vërtetë 45- vjeçar ashtë përjetue nga nji popullsi disamilionëshe nën tiraninë e murtajës komuniste. Mijëra të pushkatuem pa faj, të arrestuem, të torturuem, të gjykuem e të burgosun pa faj, të shpronësuem pa të drejtë me plotësue dëshirat satanike të udhëheqësve injorantë e maniakë komunistë, ose me plotësue forcën punëtore të nevojitun nga projektet e çmenduna.

Për 45 vjet me radhë u përjetue gjendja ekonomike e padëshirueshme me të meta për nevojat thelbësore, jetike, në heshtje nën kërbaçin e policit të kuq. Në vitin 1991, Shqipëria kishte vetëm shtatë ditë bukë rezervë… mbas nji pune kockëthyese pesëdekadash. E tmerrshme! Sot, në çdo shtëpi, lagje e katund, ka zemra që vajtojnë, të thyeme nga vuejtjet e padurueshme të terrorit qeveritar e politik komunist. Sot, në çdo votër shqiptare kujtohen me dhimbje viktimët e kësaj vuejtjeje që akoma randon mbi kurrizët e tyne. Ajo që pritej, sidomos nga autoritetet e nalta që qeverisin vendin tonë, ashtë të paktën nji fjalë ngushëllimi, nji përkëdhelje për fëmijët pa prindë, për të vejat pa burrë, për prindët pa djalin e pa vajzën të zhdukun në qelitë e errëta mesjetare të Sigurimit kriminel… e kampe përqendrimi.

Kur kjo nuk vjen, dëshpërimi arrin kulmin. Mendoni, ju lutem, si ndihen këto vëllazën e motra tona të së vetmes racë njerëzore, shumë prej tyne akoma të sakatuem mendërisht e fizikishtkur lexojnë gjykimet e Kryeministrit se kriminelët komunistë kanë qenë në anën e duhur të historisë! E na, të gjithë kundërshtarët e regjimit, kemi qenë në anën e gabueme të historisë…… E pabesueshme! Makabre! Zbritje në fundin e ferrit dantesk!

Mijëra të tjerë si unë kemi zemrën e thyeme pa shërim! Babai, viktimë e fashizmit italian; kushërini i parë, viktimë e terrorit nazist; nana, motra e vëllau minorenë, víktima të regjimit komunist të internuem në Berat e Tepelenë …aty ku motra ime 14-vjeçare u detyrue me tërheqë karrocën e bukës për policët në tatëpjetat e rrugës… në vend të kalit dhe unë i arrestuem, torturuem e i burgosun për dhjetë vjet të gjata sepse deklarova besnikërinë time për demokracinë liberale perëndimore; shtëpinë e zanun nga të huejt …… e të tjera! Dëshiroj të veçoj nji rast: ditën e “lirimit” nga burgu, në mbramje, nana plakë, e shqetësueme, më tha: Nuk kemi të holla me ble bukën!… Ishte dita e ime e parë në “liri”…

Filed Under: Ekonomi Tagged With: MOS LËNDONI PLAGËT, Sami Repishti PhD

CORONAVIRUS, JA SI SHËMBET EKONOMIA BOTËRORE E KU KINA FITON

October 10, 2020 by dgreca

Nga Milena Gabanelli dhe Danilo Taino/ Përktheu Eugjen Merlika/Mbas pothuajse tetë muajsh pandemie numërohen dëmet: më shumë se një million të vdekur dhe një rënie ekonomike e përbotëshme. Në gusht World Economic Forum e vlerësonte ndërmjet 8 dhe 15 miliard dollarë, që në fund të vitit bëhen 17,3 simbas Australian National University. Një shifër e paracaktuar të rritet së paku deri sa të dalë vaksina. Shtimi I borxheve publike në Vëndet e përparuara qëndron në rreth 20 % të PPI, me një rritje po aq të rëndësishme në zhytjen në borxhe të qeverive. Ndërkaq në 37 Vendet e OSBE-s papunësia ka kaluar nga 5,3 % në 9,7 %. Në tremujorin e dytë tregëtia  globale ka rënë me 18,5 %.

Kina rritet me eksportin e materialeve shëndetësore

            Në Kinë gjërat shkojnë më mirë: në fund të vitit PPI do të shënojë 1,9 % më shumë. Para një viti e gjysmë një studim i Brookings Institution , vlerësonte se PPI i saktë ishte 12 % më i ulët se statistikat zyrtare, por të gjinden të dhëna më të besueshme është e pamundur. Eksportimet janë shtuar me 10,4 %, veçanërisht materiale shëndetësore dhe aparatura elektromjekësore, për të cilatbota ka dëshpërimisht nevojë. Me rënien e turizmit kinez  në botë në Kinë janë shtuar harxhet e brëndëshme: kinezët blejnë në shtëpinë e tyre  ato që më parë i blenin në Japoni dhe n’Evropë, veçanërisht sendet e lluksit. Grupi Kering (Gucci e YSL) ka shitur 40 % më shumë në tremujorin e dytë 2020. People Bank of China ka pakësuar rezervat që duhet të mbajnë bankat dhe ka futur në ekonomi 212 miliard dollarë. Papunësia është 5,6 %, por janë 8,7 milionë studentë të sapo dalë nga universitetet që duhet të gjejnë punë.

Një Vend më i veçuar

            Sigurisht Vendi është më i veçuar e quhet më pak i besueshëm. Bota po rishikon marrëdhëniet ekonomike e politike me fuqinë që bart përgjegjësi të mëdha në krizën e përbotëshme nga virusi, e që vazhdon t’a mohojë. Presidenti Xi dhe të gjithë organizmat e Shtetit, të brëndëshme e të jashtëme, prej muajsh pohojnë se sa i jashtzakonshëm e i suksesëshëm ka qënë mbarështimi i Pekinit në vatrën e madhe të infektimit në Wuhan, si dëshmi e epërsisë së shëmbullit të qëndërsuar dhe autoritar kinez në krahasim me atë të demokracive që ende sot e kanë të vështirë të kontrollojnë shtimin e virusit. Ndërsa Kina është praktikisht Covid – free (së paku zyrtarisht). Sigurisht nënvlerësimi i rrezikut nga Brazili, Shtetet e Bashkuara e disa Vende evropiane është për t’u kritikuar por, pa dyshim, një detyrim energjik dhe veprues i lockdown-it, i mundur n’ato kushte vetëm në një Vend me regjim diktatorial, është i papërshtatëshëm në Perëndim, ku është e pamundur të kontrollohet çdo veprim vetiak. Mbrapa këtij tregimi Pekini fsheh së paku dy të vërteta.

Mohimi i përgjegjësive

            E para është mungesa e tejpamjes mbi përhapjen e virusit në javët e para të pandemisë në Wuhan dhe mohimi i seriozitetit të gjëndjes, të përfaqësuar nga shtypja e paralajmërimeve të bëra publike nga doktor Li Wenliang: i ndaluar, i qortuar dhe i lënë mënjanë (më pas i vdekur nga shkaku i virusit). E dyta ka të bëjë me “tregjet e njoma” në të cilët shiten e ripen kafshë të gjalla. Këta tregje, të pranishëm në qytetet e mëdha kineze, të zmadhuara pa hesap në dy dhjetëvjeçarët e fundit, e tashmë të paditur për përhapjen e Sars 1 në 2002, duhej të ishin mbyllur. Në të vërtetë autoritetet nuk kanë ndërhyrë kurrë seriozisht. Pra a mund të mbetej kriza e kufizuar gjeografikisht në rajonin e Wuhanit, nëse autoritetet nuk do të ishin ngujuar në një qëndrim mohimi? Ndoshta po, por deri tani Pekini nuk ka pranuar t’i hapë dyert një hulumtimi ndërkombëtar të pavarur mbi origjinën e pandemisë, të kërkuar nga 194 Vende, madje edhe kërcënueshëm. Përgjegjësitë që Pekini vazhdon t’i mohojë me arrogancë kanë një efekt ekonomik e një efekt politik.

Shumëkombëshet: degë ndërmarrjesh të shpërngulura gjetiu

            Shumë ndërmarrje, që e kishin bërë Kinën qëndër të zinxhirëve të tyre të furnizimit e të prodhimit, janë duke rishikuar rrezikun e të besuarit të plotë në sistemin kinez dhe janë të prirur të shpërngulin pjesë të industrive të tyre gjetiu. Shumëkombëshmja taivaneze Foxconn, që prodhon smartfona për Apple në Kinë, është duke vlerësuar mundësinë e shpërnguljes së disa prodhimeve në Amerikën e Veriut. Apple, Samsung, Hasbro, Nintendo, GoPro, La – Z – Boy  i kanë çvendosur disa degë të ndërmarrjeve, më së shumti në Vietnam, në Taivan, në Meksikë. Nga ana tjetër tregu kinez është shumë i madh për të mbetur jashtë dore: Tesla, Bmw e Honeywell kanë njoftuar hapjen e impianteve të rinj në Kinë. Pasoja politike është që Pekini gjindet sot praktikisht “pa miq”, veçanërisht n’Azi. Ka “klientë” që i mban të lidhur me para e nëpërmjet huave të rrugës së Re të Mëndafshit: Pakistani, Myanmar, Kamboxha. Ka një lidhje të fuqishme me pak të besueshmen Rusi të Vladimir Putin-it. Por sa më pranë gjeografikisht të jetë një Vend ndaj gjigandit aziatik, aq më shumë shkëputet prej tij nga pikëpamja politike. Kundërveprimi i Xi-ut është ai i ashpërsimit të shtypjes së brëndëshme e agresivitetit të jashtëm me shtimin e tensionit në kufijtë me Hindinë dhe shtimin e militarizimit të Detit Kinez të Jugut, me “paralajmërimet” Taivanit dhe me një përdorim të paskrupulltë të diplomacisë.

Udha e Mëndafshit ngadalësohet

            Gjëndja në fakt është shqetësuese për Xi Jinping-un: gjithënjë e më shumë qeveri ngurojnë të lidhen mbas Pekinit nëpërmjet projektesh strukturore e huazimi. Simbas shoqërisë së analizave Refinitiv në 2.951 projekte të Belt & Road, deri tani 666 janë kryer, 2.207 janë duke u sendërtuar, 43 janë pezulluar, 29 janë shtyrë e 6 janë fshirë. Investimet kineze jashtë, të shtuara mbas zgjedhjes së Xi-ut në 2013 në krye të Shtetit e të Partisë komuniste, deri në 255 miliardë dollarë më 2017, kanë filluar të ulen dhe në tetor 2020 arrijnë në 28 miliardë. Italia është në një kundërprirje të shkëlqyer dhe po u jep grupeve kineze Weichai e Cosco një pjesë të mirë të portit të Tarantos. Rruga e Re e Mëndafshit,  projekti kyç i Xi-ut nëpërmjet të cilit Pekini ka ndërmënd të ndërtojë një rrjet infrastrukturash tokësore e detare që do të mbajnë të lidhur gjithë Eurazinë me qëndrën e Kinës, rrezikon të mbarojë në rërë. Sjelljet e Pekinit në përhapjen e pandemisë shkaktojnë ndruajtje edhe në Vendet që do të kishin nevojë për ndihmën kineze.

Kërkesa për dëmshpërblime

            Shumë qeveri (jo vetëm Trump-i) kanë ngritur mundësinë e të kërkuarit të dëmshpërblimeve, por nuk ka institucione ndërkombëtare në fushën shëndetësore, që të mund të ngrihennë rangun e gjykatës në fushën e pandemisë: nuk ka një Gjykatë si ajo e Hagës, nuk ka një trup gjykues të tipit Wto për mosmarrëveshjet tregëtare. Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara, në të cilin Pekini ka të drejtën e vetos, nuk do të lëshojë asnjë dënim kundrejt Kinës. Në çdo rast Pekini ka një histori të mos pranimit të gjykimeve të lëshuara nga gjykata ndërkombëtare për mosmarrëveshjet mes Shteteve: në 2016 Gjykata e Hagës nxori një vendim në dobi të Filipineve në një kundërshti mbi ujrat territoriale, por Kina me qetësi nuk e njohu. Rastet që mund të hapen në gjykata kombëtare kanë më shumë rëndësi politike se sa penale.

Pika e mos kthimit

            Çështja e përgjegjësive për katastrofa shëndetësore e e rregullave të përbashkëta në luftën për ndryshimet klimaterike, urdhërojnë si një obiektiv të menjëhershëm krijimin e një institucioni në të cilin të mund të gjykohen praktikat ndërkombëtare, së paku për t’i shtrënguar Vendet të lëvizin me përgjegjësi në belegët që na presin për mbijetesën e gjithë planetit. Ndërkaq çmimi që Kina do të paguajë për krizën e Covid – 19 do të jetë politik dhe ekonomik, nëse shumëkombëshet do të pakësojnë veprimtarinë e tyre në Vend. Janë këto çmimet që ndruan më shumë Xi Jinpin. Nuk është më vetëm Washingtoni që merr distancë nga Pekini: edhe takimi i nivelit të lartë ndërmjet Xi-ut dhe drejtuesve të BE pak javë më parë, që fillimisht do t’i vinte vulën një lidhjeje të thellë, i gjeti evropianët gjithënjë e më të bindur për t’a quajtur Kinën “një rivale strategjike”, me interesa, obiektiva e metoda të ndryshme nga ato të BE. Pandemia ka shënuar një pikë mos kthimi: Evropa, Shtetet e Bashkuara dhe pjesa tjetër e botës gjinden përballë nevojës për të kryer një zerim të marrëdhënieve me Kinën. Tepër e vështirë. Por e pashmangëshme.

            “Corriere della Sera”, 4 tetor 2020      Përktheu Eugjen Merlika

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Eugjen Merlika, Kina, Koronavirusi

KOSOVA, PAVARËSIM ENERGJETIK…

September 29, 2020 by dgreca

-Grupi Regjional i Evropës Kontinentale (RGCE), trup i Rrjetit Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energji Elektrike (ENTSO-E), vendosi që Marrëveshja e re e Kyçjes, e nënshkruar më 30.06.2020, në mes të Operatorit të Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të energjisë elektrike të Kosovës (KOSTT) dhe ENTSO-E, të hyjë në fuqi, me ç’rast e bën të mundur pavarësimin energjetik të Kosovës/

-Nga historiku i “autostradës” energjetike Shqipëri-Kosovë: Në 21 Dhjetor të vitit 2013, në hapësirat e Lidhjes Shqiptare në Prizren, në një ceremoni solemne, është nënshkruar kontrata për ndërtimin e linjës interkonektive 400 kV Kosovë-Shqipëri…/

-Marrëveshja në mes KOSTT dhe ENTSO-E – pavarësim elektro-energjetik i Kosovës nga Serbia. Republika e Kosovës del nga Blloku rregullues Serbi, Mali i Zi dhe Maqedoni e Veriut, për t’iu bashkuar Bllokut Rregullues të Sistemeve Energjetike Kosovë-Shqipëri/

PRISHTINË, 29 Shtator 2020-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/ 

Behlul JASHARI-Korrespondenti i Diellit ne Kosove-

Kryeministri i Qeverisë së Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti, njoftoi sot se Grupi Regjional i Evropës Kontinentale (RGCE), trup i Rrjetit Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energji Elektrike (ENTSO-E), vendosi që Marrëveshja e re e Kyçjes, e nënshkruar më 30.06.2020, në mes të Operatorit të Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të energjisë elektrike të Kosovës (KOSTT) dhe ENTSO-E, të hyjë në fuqi, me ç’rast e bën të mundur pavarësimin energjetik të vendit tonë.

Më tej, kryeministri Hoti tha se ENTSO-E, vlerësoi që KOSTT ka plotësuar të gjitha kushtet e parapara me marrëveshje dhe është e gatshme të operojë e pavarur nga Serbia, si Zonë Rregulluese brenda Bllokut Rregullues Kosovë – Shqipëri.

“Nga e drejta jonë dhe mbështetja e miqve u bë i mundur pavarësimi energjetik”, tha kryeministri Hoti.

Kosova dhe Shqipëria lidhen edhe me “autostradë” energjetike – ky është historiku:

Në 28 Qershor 2016 është finalizuar ‘autostrada’ energjetike, projekti më i rëndësishëm energjetik – Linja e interkoneksionit 400 kV Shqipëri-Kosovë, e cila ka një gjatësi totale prej 241.1 km, nga të cilat 151.1 km shtrihen në territorin e Shqipërisë dhe 90 km në territorin e Kosovës, duke i hapur kështu rrugë tregut të përbashkët të energjisë.

Ceremonia e inaugurimit u zhvillua në kryeqytetin shqiptar – në Nënstacionin Tirana 2, me pjesëmrrjen e përfaqësuesve të Shqipërisë e Kosovës.

 Projekti ka vlerën 75 milionë euro dhe u financua nga Qeveria Gjermane përmes bankës KfW nëpërmjet kredive të zhvillimit. Me linjën e interkoneksionit 400 kV, Shqipëria dhe Kosova do të mund të përfitojnë për shkak të kombinimit të burimeve të prodhimit të energjisë. Shqipëria e bazon prodhimin e energjisë në 95 për qind nga hidrocentralet, ndërsa Kosova nga termocentralet.

 Në 17 Dhjetor 2015, në Kosovë u bë  inaugurimi i Projektit “Rregullimi Sekondar Frekuencë-Fuqi Kosovë-Shqipëri” dhe përfundimi i punimeve në linjën interkonektive 400 kV deri në kufirin me Shqipërinë. Inaugurimi u bë pasi në “autostradën” energjetike të Kosovës drejt Shqipërisë u bë edhe energjizimi testues i linjës së re interkonektive të tensionit të lartë 400 kV deri në kufi, e cila lidhë nënstacionet Kosova B dhe Tirana 2, duke kaluar nëpër territorin kosovar në zonat e 8 komunave – Obiliq, Vushtrri, Drenas, Malishevë, Rahovec, Gjakovë, Deçan e Junik  dhe të  mëse 45 fshatrave.

Në linjën interkonektive 400 kV Kosovë-Shqipëri, në pjesën kosovare në fund të muajit Shtator 2015 u përfundua me ngritjen e të gjitha shtyllave elektrike. Ngritja e shtyllës së fundit elektrike – 239 u bë pranë kufirit në Qafë Morinë, ndërkohë që ishin shtruar mbi 50 km përçues elektrikë.

Në 21 Dhjetor të vitit 2013, në praninë e ministrit të Energjetikës dhe Industrisë të Republikës së Shqipërisë, Damian Gjiknuri, ministrit të atëhershëm të Zhvillimit Ekonomik të Kosovës, Fadil Ismajli, dhe ambasadorit të Gjermanisë në Kosovë në atë kohë, Peter Blomeyer, në hapësirat e Lidhjes Shqiptare në Prizren, në një ceremoni solemne, është nënshkruar kontrata për ndërtimin e linjës interkonektive 400 kV Kosovë-Shqipëri.

Në Forumin e Nivelit të Lartë me temën “Siguria e Furnizimit me Energji Elektrike në Kosovë”, i zhvilluar në Prishtinë në fillim të Marsit 2016, organizuar nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik të Kosovës dhe mbështetur nga USAID-i, pjesëmarrësit u pajtuan se një komponentë shumë e rëndësishme për stabilitetin e furnizimit dhe operimit të sistemit është tregu i përbashkët i energjisë elektrike me Shqipërinë.

“Plotësimi i gjenerimit të energjisë elektrike të Shqipërisë – i bazuar kryesisht në hidro dhe i gjenerimit të Kosovës – i bazuar kryesisht në thëngjill, është konsideruar si alternativa më e lirë dhe e sigurt për furnizim të përbashkët të dyja vendeve, duke eliminuar kështu mungesën sezonale”, u theksua në përfundimet e Forumit të Nivelit të Lartë “Siguria e Furnizimit me Energji Elektrike në Kosovë”, në Prishtinë.

MINISTRJA HARADINAJ STUBLLA PËRSHËNDET PAVARËSIMIN ENERGJETIK TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS

 Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Republikës së Kosovës, znj.Meliza Haradinaj Stublla, ka përshëndetur votimin e suksesshëm në takimin e sotëm midis RGCE – ENTSO-E, i cili jetëson pavarësimin energjetik të Republikës së Kosovës.

Në këtë takim u votua hyrja në fuqi e marrëveshjes së kyçjes në mes Operatorit të Sistemit, Transmisionit dhe Tregut të energjisë elektrike të Kosovës (KOSTT) dhe Rrjetit Europian të Operatorëve të Sistemit të Transmisionit të Energjisë (ENTSO –E), e nënshkruar më 30 qershor 2020.

“Sukses i plotë, u jetësua pavarësimi energjetik të Republikës së Kosovës. Me këtë rast, shfrytëzoj rastin t’i falënderoj të gjithë operatorët nga shtetet mike, por edhe nga ato që ende nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, që votuan dhe na përkrahen në kuadër të Grupit Regjional të Evropës Kontinentale, që nga sot marrëveshja të hyjë në fuqi”, tha Ministrja Haradinaj Stublla.

Kryediplomatja tha se jetësimi i pavarësisë energjetike për Republikën e Kosovës, është një lajm i rëndësishëm për popullin dhe shtetin e Kosovës, zhvillimin ekonomik dhe plotësimin e subjektivitetit ndërkombëtar.

“Shpreh mirënjohjen e thellë Gjermanisë, Francës, Italisë dhe gjitha vendeve anëtare të Grupit Regjional të Evropës Kontinentale. Ky sukses vjen pas një fushate të fuqishme dhe intensive të realizuar me sukses bashkë me miqtë e aleatët tanë. Urime Kosovë e dashur!”, ka deklaruar Ministrja Haradinaj Stublla.

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Behlul Jashari, kosova, PAVARËSIM ENERGJETIK

SHQIPTARËT NË ZVICËR DHE MASAT SHTETËRORE NDAJ COVID-19

September 24, 2020 by dgreca

Dr. Fatime Berisha Imeri nga Zvicra rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, situatën e Covid-19 dhe shqiptarët që jetojnë në Zvicër. Sipas Dr. Fatime Berisha Imeri, efekti i Covid-19 në shëndetin mendor është i pamohueshmëm dhe përmasat e vërteta do të shihen më vonë. Ndikimi negativ në zhvillimin psikosocial të fëmijëve do të vërtetohet pas shumë viteve. Me Dr. Fatime Berisha Imeri bisedoi gazetari i Diellit Sokol PAJA.

ZVICRA PËRBALLË COVID-19

Aktualisht vërehet rritje e numrit të të infekturave por stagnim i numrit të vdekjeve nga Covid-19  krahasuar me fazën e fillimit. Lëvizjet më të mëdha të njerëzve dhe udhëtimet në vende me numër më të lartë të rasteve me Covid-19 mendohet se janë shkaku kryesor i rritjes së numrit të të infektuarve. Autoritetet zvicerane kanë zgjeruar listën e shteteve nga të cilat udhëtarët duhet t`i nënshtrohen karantinës 10 ditëshe. Nga 14 shtatori qeveria zvicerane perveç zgjerimit të listës së shteteve nga të cilat udhëtarët duhet t`i nënshtrohen karantinës, ka futur edhe rajone të ndryshme të shteteve me të cilat kufizohet, siç është Franca. Një test negativ për RT-PCR nuk mjafton që individi të lirohet nga karantina. Qeveria ka vendosur qe një kohë të gjatë edhe të ashtuquajturin „Contact Tracing“ ku bëhet  identifikimi i të gjithë atyre individëve që kanë pasur kontakt me një person pozitiv për Covid-19. Varësisht nga intensiteti dhe kohëzgjatja e kontaktit përcaktohet edhe për ata individë karantina ose testi RT-PCR. Në konferencën për media në fillim të shtatorit,  qeveria zvicerane dhe ministri i shëndetësisë kanë deklaruar se me çdo kusht do të parandalohet një Lockdoën i nivelit të marsit 2020. Tash për tash maskat janë të obliguara në shitore dhe ambienete publike të mbyllura kurse në rrugë njerëzit nuk janë të obliguar të vejnë maska. Dua të permend faktin se Zvicra nuk e ka kufizuar lirinë e lëvizjes në asnjë fazë të Covid-it . Njerëzit kanë mundur të dalin dhe të lëvizin lirshëm edhe në kohën e Lockdown-it, atëherë kur nuk kanë punuar shitoret e mëdha të tekstilit dhe produkteve ndërtimore, restoranet, muzetë dhe kompanitë e tjera jashtë sektorit shëndetësor. Shumica kanë punuar nga shtëpia (home-ofice) apo nuk kanë punuar fare dhe kanë qëndruar në shtëpi. Për këtë arsye numri i njërzve në rrugë ka qenë shumë më i ulët se zakonisht edhepse nuk e kanë pasur të ndaluar të dalin.

PASOJAT E COVID-19 NË SHOQËRINË ZVICERIANE

Statistika zyrtare nga qeveria zvicerane ende nuk kemi, por  raportet e një studimi nga SRG Corona-Monitors thonë:

1. Nevoja e shtuar për kujdesin ndaj fëmijëve kishte efekte të ndryshme në punësim, sidomos në atë të gjinisë femrore.

2. Të anketuarit me të ardhura të larta dhe një nivel më të lartë arsimimi, treguan që kishin veshtirësi në punë dhe detyrimet e tyre familjare për kujdesin ndaj fëmijëve.

3. Puna nga shtëpia për kategoritë e caktuara, duke u kujdesur njëkohësisht për fëmijët e tyre: këto kategori deklaruan që ishin mjaft të mundimshme dhe kanë ndikuar negativisht në psikologjinë e tyre.

4. Dhuna në familje kishte një rritje prej 0.9%.

5. Divorcet  kishin një rënje prej 0.5% sipas ketij studimi, ndoshta edhe për arsye se gjyqet kanë punuar me orar të reduktuar. Mendohet se numri i kërkesave për divorc do të rritet, gjë që është parë edhe në shumë shtete tjera por nuk janë publikuar ende statistika të sakta zyrtare.

Mediat raportojnë shpesh për ndikimet negative të Covidit në shoqëri. Efekti në shëndetin mendor është i pamohueshmëm dhe përmasat e vërteta do të shihen ende më vonë. Se çfarë ndikimi afatgjatë do të ketë në zhvillimin psikosocial të fëmijëve do të vërtetohet pas shumë viteve. Për shkak të krizës ekonomike që do të ashpërsohet si pasojë e Lockdoën-it, ekziston         frikë e bazuar që numri i vetëvrasjeve do të rritet në mënyre masive viteve në vijim.

NDIKIMI I COVID-19 NË EKONOMI DHE TURIZËM NË ZVICËR

Ndikimi është i përmasave të papara deri më sot por ende nuk dihet shifra e vërtetë e dëmit ekonomik. Shumë kompani janë të rrezikuara dhe  kanë  probleme serioze të mbijetesës. Turizmi është një ndër sekoret më të prekura edhe për vetë faktin se liria e udhëtimit është ende shumë e kufizuar. Shumë pak njerëz kanë shkuar në pushime dhe shumë pak turistë kanë ardhur të kalojnë pushimin në Zvicër. Kjo ndikon negativisht në hotelieri, agjensionet turistike, kompanitë ajrore, aeroportet, restoranet, vendet e vizituara turistike dhe në shumë sektore tjera.

SHQIPTARËT NË ZVICËR

Jam pak e njoftuar me situatën e individëve mirëpo e di që sivjet shumica pushimin e kanë kaluar këtu dhe nuk kanë shkuar në Kosovë. Nga kriza ekonomike më së shumti janë të prekur pronarët e restoraneve dhe kompanive të vogla. Nëse dilni sot në vende publike nuk do të vëreni dallime të mëdha në krahasim me periudhën para Coronës. As në kohën e Lockdown-it rrugët dhe sheshet nuk kanë qenë  plotësisht të boshatisura siç i kemi në kujtime pamjet nga Kina, Italia dhe shumë shtete tjera që kanë aplikuar masat e rrepta të orës policore. Sot njerëzit mundohen të mbajnë distancën e referuar, kurse në mjetet e transportit publik mbajnë maska dhe mundësisht nuk ulen afër njëri tjetrit. Mbajtja e distancës sociale vërehet sidomos në ambientet publike të mbyllura ku maskat janë të obliguara. Pikat kryesore të qytetit janë të përmbushura si zakonisht, kurse në restorane ka më pak mysafirë si pasojë e rregullave mbi distancën minimale mes dy tavolinave në restoran.

MESAZHI JUAJ PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN SHQIPTARE NË USA

Njerëzimi ka përjetuar shumë epidemi dhe pandemi dhe të gjitha i ka mbijetuar. Kjo pandemi dallon nga të tjerat shkaku i  masave rigoroze të cilat i ka vendosur politika, gjë që bota asnjëherë më parë nuk e ka përjetuar. Mirëpo, edhe kjo gjendje patjetër do të kalojë. Në njërën anë shpresojmë që virusi të lë imunitet një kohë të gjatë. Në anën tjetër përvoja më e madhe në trajtimin medikamentoz të duhr do të ulë shkallën e vdekshmërisë. Kurse një vaksinë efikase dhe e sigurtë do të ndihmojë më së shumti në zhdukjen e virusit. I përshëndes të gjithë shqiptarët kudo që që janë dhe ata që jetojnë në SHBA, në mesin e të cilëve kam edhe familjarë me të cilët dëgjohem rregullisht dhe  jam e e informuar për së afërmi me situatën atje. Ju dëshiroj të gjithëve mbarësi dhe shëndet!

Filed Under: Ekonomi Tagged With: Dr. Fatime Berisha Imeri, Sokol Paja, zvicer

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 132
  • 133
  • 134
  • 135
  • 136
  • …
  • 224
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë
  • Alis Kallaçi do të çojë zërin dhe dhimbjen e “Nân”-s shqiptare në Eurovision Song
  • Garë për pushtet…
  • Njëqind vjet vetmi!
  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT