Nga qyteti Hall i Iowa, prej 9- 10 të mbrëmjes së 5 dhjetorit 2023, në kuadrin e zgjedhjeve presidenciale të vitit 2024, ish Presidenti Donald Trump dha për TV Fax News një intervistë shumë të qartë për situatën dhe perspektivën e SHBA-së.

Që në fillim nga moderatori ai u ballafaqu me një deklaratë të Presidentit Joe Biden e cila ishte: ”Në qoftë se Trump nuk do të kandidojë për zgjedhje, edhe unë nuk jam i sigurtë se mund të kandidoj”. PërgjigjaTrump ishte: qenkemi në rrugë të mbarë. Kurse unë si republikan mund të shtoj se deklarata e Biden afërsisht thotë se unë e munda Trampin në 2020-tën dhe tani asnjë demokrat nuk është në gjendje ta mund atë përvec meje. Në se Trump nuk kandidon, le të kandidojnë demokratë të tjerë!?

Pyetja e dytë ishte: nisur nga të dhënat e më poshtëme, Drejtori i FBI-së tha në Senat se: ”Jemi në prag të një rreziku terrorist nga mbi ngarkesa e emigracionit vecanërisht nga Kina”. Le ti referohemi të dhënave zyrtare për emigrimin nga kufiri me Meksikën: ”afganë 6386, egjyptianë 3153, iranianë 659, sirianë 538, rus 12605, kinezë 26113. Përgjigja e Trump ishte , po është situatë alarmante. Në administratën tonë u morën hapa konkret për fortifikimin e kufirit dhe emigracioni i paligjshën u zvoglu në minimum. Ne e detyruam Kinën dhe Meksikën të merrnin masa para se te përballeshin me sanksione të forta amerikane, dhe ishim të suksesshëm. Jam dakort se 26113 kinezë, nuk janë thjeshtë azilkërkues, por midis tyre mund të ketë keqbërës, agjentë spiunazhi madje edhe terroristë. Kjo situatë është përgjegjësi totale e administratës Biden.

Pyetja tjerët ishte: pollset (testimi i opinionit publik amerikan) tregojnë se Ju mbështeteni nga 47%, kurse Biden 40%. Dhe e majta ju konsideron Ju një diktator, si ndjeheni në këtë kontekst? Trump, ndjehem mbrekullisht, me entuziazëm dhe energji më të mira se në 2020-tën. Koncepti diktator është një demagogji e së majtës amerikane e filluar me Obamën dhe e ripërsëritur me Biden. Unë nuk kam qenë diktator dhe nuk do të jemë edhe në të ardhmen. Ne do ta bëjmë Amerikën të madhërishme përsëri (great again).

Sipas Biden- pyet moderatori, Ju jeni i rrezikuar edhe nga kandidatët e tjerë republikanë që janë kundër kandidimit tuaj si: Ron Desant e Niki Helly etj? Trump përgjigjet: Ata të dy së bashku kanë mbështetjen e 21% të republikanëve, kurse unë i vetëm aktualisht kam 47% të amerikanëve. Asnjë shqetësim nuk kam, pollset si në Partia Republikane dhe në popullin amerikan janë me mu.

Moderatori, Ju nuk mund të fitoni në Nju Jork, Kaliforni etj, si mund të fitoni në SHBA? Trump: Unë do të fitoj në Iowa ku po bisedojmë sot dhe në shumicën e shteteve të SHBA-së dhe ne do ta bëjme vendin tonë “great again” se kemi besueshmërinë, infrastrukturën e duhur industriale të konsoliduar, teknologjinë bashkohore dhe kapacitetet e duhura. Por ne nuk do të imitojmë Kinën që ngre nga një kompani në javë pa kriter.

Moderatori cfaq një sekuencë jo të këndëshme për Biden në TV dhe e lidh atë edhe me akuzën për abuzime të djalit të tij Hunter Biden. Trump thotë:” E pabesueshme. Këtij njeriu nuk mund ti besohen butonat e armëve bërthamore. Putini është në kulmin e lojës së rrezikëshme botrore. Shqetësohem shumë se dicka po shkon keq me vendin tim. Se praktikat Biden si kopje e keqe e Obamës, shpesh janë qesharake. Me armët bërthamore nuk ka lojë se ndoshta nuk do të mbetet askush i gjallë në botë. Me politikat Obama – Biden kemi humbur miliarda dollar si me Kinën, Iranin etj. Edhe djali i Biden ka qenë i afërt me kinezët dhe korrupsioni është i dukshëm. Por më e keqja është se mentaliteti i së majtës amerikane është një problem madhor se ai është thjeshtë filozofi komuniste.

Lidhur me energjinë dhe ngrohjen globale cfarë mendoni – pyet moderatori? Trump përgjigjet: ne jemi vend me pasuri te madhe të burimeve të energjisë. Ne kemi Alaskën si rezervuar të madh të energjisë krahas shteteve të tjera të federates të cilat kanë naftë, qymir, energji të burimeve ujore e atomike. Kemi mjete monetare , teknologji më të përparuar se të tjerët dhe në raportet krahasuese kemi burime më shumë se Arabia Saudite, Rusia, Irani etj. Duke i shfrytëzuar mirë këto burime , ne do të furnizojmë papengesë vehten tonë dhe do të ju shesim energji edhe të tjerëve.

Lidhur me ngrohjen globale, ne nuk kemi pse të hyjmë në pazare me Kinën, por ti themi asaj ule shkallën e ndotjes ambientale sa Amerika, duke aplikuar teknologjinë energjitike të kohës dhe pastaj beisedojmë për më tutje. Ne jemi e do të jemi edhe në ë ardhmen superfuqi, por nuk do të stacionohemi vetëm tek makinat me karburant, por kryesisht tek ato me elektricitet, madje më të mira se ato të vendeve të tjera.

Po lidhur me sigurinë cfarë mendoni- pyet moderatori? Trump thotë-Biden e hapi kufirin në mënyrë të pa besueshme. Ne nuk do ta lejojmë këtë situatë e cila mund të pjellë terrorizëm e pasiguri. Kur ne qeverisëm, nuk patëm raste të sulmeve terroriste mbi ndërtesat e banimit, publike, ambientet sportive e në rrugë. Siguria do të jetë shumë më e fuqishmë se sot.

Duke patur parasyshë rritjen e madhe të cmimeve të të gjitha produkteve nga administrate Biden, inflacionin, koston e jetesës dhe pasigurinë e krijuar nga emigracioni i paligjushëm, priremi të besojmë tek opsionet Trump për një jetë me të mirë, më të sigurtë e më të paqëshme.

ASLLAN BUSHATI

Analizë nga Rafael Floqi/

Çfarë qëndron pas ndryshimit të politikës në Shtetet e Bashkuara rreth Izraelit dhe Palestinës – dhe si mund të ndikojë në garën presidenciale të vitit 2024.

Në marsin e 14 nëntorit në Uashington, DC, për Izraelin një grup ligjvënësish dypartiakë mbajtën fjalime nxitëse që dënuan sulmet e Hamasit të 7 tetorit dhe mbrojtën përgjigjen ushtarake të Izraelit në Gaza. Flamujt e Izraelit dhe të SHBA-së valëviteshin. Dhjetëra mijëra njerëz mbushën Qendrën Kombëtare me thirrjet “jo armëpushim”.

Në skenë, udhëheqësi i shumicës së demokratëve në Senat, Chuck Schumer dhe kreu i pakicës së Dhomës së Përfaqësuesve, Hakeem Jeffries, u mbajtën për dore me kryetarin e Dhomës së Përfaqësuesve republikanë, Mike Johnson dhe Senatorin Joni Ernst nga Ioëa, ndërsa brohorisnin mesazhe pro-izraelite. Ishte një imazh mahnitës i unitetit gjatë një epoke të ndasive të egra politike.

Të shihje demokratët dhe republikanët të ndanim skenën “ishte në fakt një kthim prapa në kohën kur nuk kishte vërtet dritë mes palëve në Izrael”, tha David Weigel, reporteri politik kombëtar në Semafor.

“Ajo kishte pamjen e unitetit në një moment kur ka më pak unanimitet rreth mbështetjes për Izraelin politikisht, sesa çdo herë tjetër,” tha ai.

Në të vërtetë, ajo shfaqje dypartiake ishte iluzore. Republikanët në Dhomën e Përfaqësuesve sapo kishin prezantuar një projekt-ligj që lidhte ndihmën e Izraelit me definancimin e Shërbimit të të Ardhurave të Brendshme, një pilulë helmuese që synonte t’i përshkruante demokratët si armiqësorë ndaj Izraelit (duke treguar gjithashtu armiqësinë e GOP ndaj pjesës tjetër të projektligjit, më shumë ndihmë ushtarake për Ukrainën ). Republikanët kanë vulosur kryesisht kundërsulmin e Izraelit në Gaza dhe kanë mbështetur qeverinë e kryeministrit Benjamin Netanyahu. Demokratët kanë qenë thellësisht të ndarë në lidhje me thirrjet e ligjvënësve me prirje të majtë që presidenti Joe Biden të bëjë presion ndaj Izraelit për të shpallur një armëpushim.

Weigel foli shpjegoi Sean Rameswaram për mënyrën se si politika rreth Izraelit dhe Palestinës është zhvendosur në Shtetet e Bashkuara dhe implikimet përpara zgjedhjeve të vitit 2024. Le të flasim për 7 tetorin. Cila është përgjigja fillestare e Presidentit Joe Biden dhe sa lëkundet nga skenari që presidentët kanë pasur në dekadat e mëparshme?

Dua të them, me të vërtetë jo. Dhe këtu dalin shumë nga problemet e presidentit me demokratët më të rinj dhe kritikët e Izraelit. Izraeli është nën sulm dhe ai përgjigjet jo shumë ndryshe nga ai që bëri Richard Nixon gjatë Luftës së Yom Kipurit, që është: “Ne mbështesim Izraelin. Ata janë aleati ynë.”

Pra, 7 tetor, pat një shpërthim zemërimi ndaj Hamasit për masakrat që ata kryen. Atë fundjavë, pat një tubim [pro-palestinez] në Nju Jork, në Times Square. Kapitulli i Socialistëve Demokratikë të Amerikës në Nju Jork e miratoi tubimin, por nuk e organizoi atë. Brenda Partisë Demokratike, ka një lloj reagimi antitrupash, ku çdo demokrat që lidhet me ato protesta është i shtyrë, akuzohet se mbështet antisemitizmin. Keni parë guvernatoren e në Nju Jorkut, keni parë demokratë në krye, njerëz që ndoshta do të jenë në krye të partisë për një kohë të gjatë, duke e dënuar këtë dhe duke thënë se ky është antisemitizëm.

Demokratët e rinj e shohin Izraelin si një shtet aparteidi, sepse ata kanë parë që një përpjekje për një proces paqeje nga Barack Obama të minohet nga një qeveri izraelite pro-Trump. Ajo që shihni teksa lufta vazhdonte ishin si disa nga ato dinamika të paraluftës që ripohojnë vetveten. Dhe nga mesi i nëntorit, shumica e demokratëve thanë: “Po, unë nuk dua që vendi im t’i japë mbështetje të pakufizuar Izraelit, pavarësisht se çfarë bëjnë ata”.

Më tregoni se ku janë saktësisht ndarjet. Kush po shkëputet konkretisht nga Joe Biden dhe ndoshta edhe nga demokratët e tjerë të moderuar?

Njerëzit më të dukshëm që e bëjnë këtë në Kongres janë anëtarët e Skuadrës. Këto janë katër femrat demokrate që u zgjodhën në vitin 2018, disa demokrate të tjera u zgjodhën në 2020 dhe 2022, ultra marksiste por përbëjnë një pellg shumë të vogël të  politikanëve demokratë të krahut të majtë, brenda Dhomës. Jo në të vërtetë brenda Senatit. Ju në fakt shihni një ndarje qyh në ditët e para të luftës midis asaj që ata demokratë po kërkojnë, dhe ata po bëjnë thirrje shumë herët për një armëpushim të plotë. Jo vazhdimin e konfliktit derisa Izraeli të zhdukë Hamasin, për të cilin ata thonë se është qëllimi i tyre, por një armëpushim, në kundërshtim me politikën e Netanyahut. Që në fakt do të thotë eleminimin i Izraelit , parulla “Nga lumi (Jordan) gjer në det” nënkupton eliminimin e shtetit të Izraelit. 

Ju shihni demokratë të tjerë si [sen.] Bernie Sanders – i cili është me të vërtetë me ndikim, Gjon Pagëzori i Skuadrës, që me të vërtetë u del përpara dhe i ndihmon ata të zgjidhen – as ai nuk e bën këtë. Por e shihni, brenda disa ditësh pas kësaj, se Sanders dhe disa demokratë të tjerë, disa prej të cilëve habitën njerëz si Dick Durbin, duke thënë: “Në rregull, jo, nuk mendoj se ne, si demokratë, si vend, duhet të mbështesim çfarëdo qoftë kjo bën qeveria”, ndërsa shohin pamjet që vijnë nga Gaza, ndërsa shohin raporte për fëmijë në spitale të uritur, për viktima civile.

Ka incidente, për shembull, si raportimi se një spital u hodh në erë nga raketat izraelite që më pas kontestohet. [Perf.] Rashida Tlaib, një demokrate e Detroitit – Detroit dhe Dearborn, me të vërtetë – demokrate progresiste palestineze, e avancon këtë mashtrim dhe është censuruar nga Dhoma për këtë. Kur nuk reagoi fare për sulmet e vrasjet Hamasit

Ajo i përmbahet armëve të saj, censurohet dhe fiton [mbështetje], jo për gjithçka që tha, por në kërkim të një armëpushimi, ata po shtojnë njerëz dita-ditës. Dua të them, ju keni disa dhjetëra demokratë të Dhomës së Përfaqësuesve që kanë bërë thirrje për një armëpushim. Kjo është një pakicë. Por unë mendoj se rëndësia këtu është, një, se shumë demokratë kritikojnë Izraelin në kohë lufte. Kjo është e rrallë. Pjesa e dytë është, sipas sondazhit, ata janë me bazën. Kishte një protestë në Komitetin Kombëtar Demokratik ku kishte njerëz që ndezin dritat mbi ndërtesën që tregojnë vetëm numrat e votimit. Kur i pyet njerëzit nëse duan një armëpushim pa kushtet e Izraelit, 80 për qind e demokratëve thonë po. Sondazhi i Ipsos/Reuters është më i fundit që e mbështet këtë.

Për shumë nga këta demokratë [të zgjedhur pro-Izraelit], është e qartë se zgjedhësit e tyre në bazën demokratike nuk janë aq të interesuar për mbështetjen refleksive të Izraelit sa ata. Por është e rëndësishme të diskreditoni kundërshtarët e tyre dhe të thoni se këta njerëz janë të çmendur, këta njerëz janë antisemitë, këta njerëz janë të rrezikshëm. Këtu ndarja, mendoj, bëhet shumë më e keqe. Ndërsa kjo po ndodh, me më pak protesta, ata po marrin shumë reagime nga arabo-amerikanët që mendojnë se ajo që po bën Biden – dhe ata e dinin se ai ishte pro-izraelit kur fitoi votën arabo-amerikane në 2020 – ajo që ai po bën është fyese për ta, është vrastare.

Ju shikoni termin “Genocide Joe” duke u hedhur për të sulmuar Biden. Kjo është ajo që po shihni duke zvogëluar mbështetjen e demokratëve është edhe disa gjëra nga aktivistë të së majtës ekstreme, shumë prej të cilëve janë vetë hebrenj, dhe më pas disa nga demokratë arabo-amerikanë që thonë, “Unë nuk mund të mbështes një presidentsi ai ” – jo se ata do ta mbështesin Trump-in – “Unë nuk mund të dal dhe të mbështes një president i cili, nëse rizgjidhet, do të bëjë gjithçka që thotë Netanyahu.”

Dhe këto disa dhjetëra demokratë që mbështesin një armëpushim, të cilët duan të shohin një ndryshim të vërtetë në këtë luftë dhe po e shtyjnë atë në Kongres. A po përballen ata me pasoja nga të moderuarit apo fraksionet e vendosura pro-izraelite?

Grupet e mëdha ndër të cilat  – AIPAC, që është lobi i Izraelit në Amerikë; Shumica Demokratike për Izraelin, e cila është themeluar kohët e fundit dhe punon në zgjedhjet primare për të mposhtur demokratët e krahut të majtë, veçanërisht nëse ata janë kritikë të Izraelit – të dyja këto grupe e kanë shumë të qartë që herët se do të vazhdojnë të punojnë për të mposhtur demokratët që janë kritikë të Izraelit. Dhe … me të vërtetë brenda disa ditësh, por bëhet pak më e qartë në fund të tetorit, ka një përpjekje për të gjetur një kandidat që mund ta mposhtë Taib-in. Ka një përpjekje për të mbështetur një kandidat që mund të mundë Ilhan Omar. Ka një përpjekje për të mposhtur Jamaal Bowman në Nju Jork dhe Cori Bush në Misuri. Pra, tre ose katër nga kritikët më të shquar të Izraelit në Kongres: “Si t’i mundim ata?” Dhe ata nuk e fshehin këtë. Nuk është si një kurth që do të hapin më vonë. Ata po thonë mjaft qartë, “Ne duam që kandidatët tanë të konkurrojnë kundër këtyre njerëzve”. Në disa raste i kanë konkurruar.

Sa nga kjo është një ndarje brezash brenda partisë? Është thjesht të rinjtë kundrejt të moshuarve, apo ka diçka më shumë që po ndodh këtu?

Epo, të rinjtë dhe të moshuarit shpjegojnë shumë prej tyre për arsye themelore. Nëse keni lindur pas vitit 1973, dhe kjo është shumica e amerikanëve, ju nuk e njihni Izraelin si një demokraci të vogël në Lindjen e Mesme që ka nevojë për mbrojtjen amerikane. Ju e njihni si një vend të fuqishëm me pasuri të krahasueshme me një vend të Evropës Perëndimore, me një ushtri të fortë që nuk humbet kurrë. Ndoshta [ajo] mund të zërë pritë dhe befasohet, por nuk i humbet luftërat. Pra, ju pyesni, “Mirë, pse qeveria ime po e mbështet këtë?” Dhe ka pasur një kërkim për arsye në mesin e shumë demokratëve pro-izraelitë: Çfarë mund t’ua kishte bërë këtë votuesve tanë më të rinj? Si u rritën votuesit tanë të rinj dhe u bënë kritikë të Izraelit?

Ka shumë faj për kolegjet. Mirë. Kolegjet janë shumë liberale dhe kolegjet janë progresive. Disa njerëz janë mësuar të jenë antikolonialë. Kjo është një pjesë e saj. Unë mendoj se në inteligjencën e së majtës, gjithçka që ata thonë për këtë është e vërtetë, se po, ka njerëz që kanë transpozuar mendimin e tyre antikolonial, antikolonist dhe kanë thënë “Unë jam kundër shtetit sionist” për këtë arsye. Por kjo është përtej hendekut arsimor.

Pas Irakut, ka shumë skepticizëm. Pse Amerika po i shpenzon gjithë këto para, jo vetëm për ndihmën e huaj, por për ndihmën e huaj në veçanti në Lindjen e Mesme? Ku po shkon kjo? Çfarë kuptimi ka të bësh gjithë këtë? Dhe çfarë kuptimi ka ta bësh atë kur nuk jemi aq të prekshëm sa ishim në vitet 1970 ndaj OPEC-ut dhe goditjeve të naftës? Për shumë amerikanë përgjigjja është, po, nuk e di. Nuk më intereson. Pse secila palë e mbështet këtë në mënyrë kaq refleksive? Kjo është një lloj pyetjeje e bërë nga, do të thosha, demokratët përtej linjave arsimore nën 40 vjeç. Gjithashtu vetëm votuesit më të rinj në përgjithësi që janë shumë, shumë skeptikë për këtë.

Dhe në Partinë Demokratike, ne kemi të rinj, kemi të moshuar, dhe pastaj kemi vërtet të moshuar, domethënë Joe Biden, i cili vetë është më i vjetër se Izraeli. Ku është saktësisht ai tani, duke marrë parasysh gjendjen e punëve në partinë e tij?

Ai nuk komenton nga dita në ditë kritikët brenda partisë. Ai nuk është i mbrojtur të kritikojë të majtën ashtu siç është AIPAC. Ajo që Biden dëshiron, dhe ajo që thotë kur ndërpritet nga një aktivistët hebrenj të Zërit për Paqe në një mbledhje fondesh, është se ai dëshiron një pauzë humanitare, që do të thotë, ne e ndalim konfliktin. Ne lirojmë pengjet. Kur pengjet lirohen dhe tensionet bien, mbase ne mund të deeskalojmë konfliktin. Në asnjë moment ai nuk thotë “çfarëdo që Netanyahu dëshiron”.

Ekziston presioni amerikan për t’i dhënë fund armiqësive sa më shpejt të jetë e mundur, por është në kontekstin e mbështetjes për Izraelin, dhe simpatisë për Izraelin dhe simpatisë për njerëzit e vrarë më 7 tetor nga Hamasi. Duket si një ndryshim shumë delikat. Unë mendoj se në disa mënyra është. Por për aktivistët dhe demokratët e rinj, është aq e qartë për ta moralisht se çdo gjë përveç kërkesës për një armëpushim dhe çlirim të menjëhershëm për palestinezët është në fakt gjenocid, saqë kjo është e papranueshme.

Kjo është ajo që ai po përpiqet të lundrojë. Ai thjesht nuk ka një bazë partie që pajtohet se “Ne duhet të bëjmë përpjekje për të mbrojtur Izraelin ndërsa përpiqemi t’i japim fund luftës”. Pozicioni i tyre është, pse? Pse e marrin këtë trajtim? Pse po i trajtojmë ata ndryshe nga një vend tjetër që ka një lloj popullsie të brendshme që nuk ka të drejta të plota demokratike? Apo në rastin e Gazës, aftësia për t’u larguar lirisht nga Rripi i Gazës? Pse po e bëjmë këtë? Dhe kjo nuk është diçka që Biden mund të përgjigjet. Kjo është diçka që shpjegon pse ai fillon të zemërojë kaq shumë nga baza.

Ne kemi folur për këtë ndarje, këtë lloj përçarjeje në të majtë dhe të gjitha fraksionet e përfshira dhe sa e ndërlikuar është ajo rrëmujë. Imagjinoj se kjo duket shumë më pak e çrregullt në të djathtë?

Po, kjo është një mënyrë e mirë për ta shprehur atë. Në të djathtë, pra, është gjithmonë më e lehtë të jesh jashtë pushtetit në disa mënyra. Mund të thuash, siç tha senatori Tom Cotton nga Arkansas, kjo nuk do të ndodhte nëse Trump do të ishte president.

Pozicioni më i lehtë dhe më i qartë që mund të marrin është se Joe Biden është i dobët. Nëse shpërthen një luftë, kjo është për shkak se ai është i dobët. Kjo për shkak të vendimeve që ai mori që e ftuan këtë dobësi. Mendoj se është shumë e vështirë të gjurmosh vendimet e Biden për Izraelin deri në këtë. Por, ju e dini, ju keni një skenar. Ju do t’i përmbaheni.

Dallimet midis kandidatëve për president, mendoj se janë domethënëse për të treguar sesi republikanët premtojnë të jenë më refleksivisht pro-izraelit nëse zgjidhen, siç ishte Trump. Dua të them, Trump njeh Lartësitë Golan. Trump zhvendos ambasadën amerikane në Tel Aviv në Jerusalem. Trump në thelb bën gjithçka që dëshiron Izraeli dhe Trump e thotë me zë të lartë, siç i pëlqen të bëjë. Pra, ky është qëndrimi i Trump. Kjo nuk ka ndryshuar.

Njerëzit që po konkurrojnë kundër tij – Ron DeSantis dhe Nikki Haley janë më të rëndësishmit në këtë pikë – ata duan të shkojnë më tej. Ata do të mbështesin plotësisht Izraelin, por duan të jenë të qartë se palestinezët nuk duhet të marrin kurrë ndihmë të huaj. Ju gjithashtu keni që ata të kritikojnë Trump nga e djathta duke thënë se ai është shumë kritik ndaj Benjamin Netanyahut. Trump e ka zakon të vlerësojë pa gjak një lojtar tjetër në botë dhe të thotë nëse ata janë të zgjuar apo jo. Trump thotë se Hezbollahu është i zgjuar.

Nuk mendoj se bazës republikane i intereson. Jo vetëm pikëpamjen time, dua të them, kam parë sondazhe që votuesit republikanë nuk i shohin komentet e Trump si fyese për Izraelin. Është një parti shumë pro-izraelite. Është një parti shumë anti-palestineze në infrastrukturën e komenteve konservatore. E dini, një nga figurat më me ndikim është Ben Shapiro, i cili foli për palestinezët si kafshë. Në të djathtë, nuk ka asnjë rrezik të thuash: “Unë mbështes Izraelin. Nuk më intereson çfarë ndodh me palestinezët.”

Ka pak skepticizëm për këtë në të djathtën e re, në të djathtën nacionaliste. Ka pak qëndrim “pse po i mbështesim ata”. Sinqerisht, ekziston pak opozita antisemitike ndaj ekzistencës së Izraelit. Jo në botën e votuesve primar. Kjo nuk është shumë e rëndësishme për njerëzit që do të emërojnë kandidatin e partisë. Pra, ne po flasim për, e dini, kandidatët presidencialë. Ne po flasim për bazën. Diku në mes të këtyre dyve janë republikanët në Kongres. Si ka ndodhur kjo në Kodër?

Për aq sa kemi folur për Amerikën, le të përcaktojmë se gjëja më e rëndësishme për sa i përket Izraelit për momentin ndoshta nuk është nëse anëtarët e Kongresit thonë gjëra të bukura për të. Por shumica e rezolutave që kanë kaluar gjatë muajit të fundit, ose janë prezantuar për këtë, kanë qenë vetëm dënimi i sulmeve dhe më pas sulmimi i demokratëve që nuk do t’i dënojnë sulmet, kalimi i financimit me një pilulë helmuese Demokratët [mos] mbështetje, dhe më pas sulmuar demokratët se nuk e mbështesin atë. Dhe Komiteti Kombëtar Republikan i Kongresit, pasi Dhoma e Përfaqësuesve miraton fondet e Izraelit që do të shkurtonte IRS-në për të paguar për të, menjëherë po sulmon demokratët si, siç e dini, antisemitët anti-izraelit nëse ata nuk e mbështesin atë. Ka më shumë interes, nëse mund të flas me cinizëm, për ta përdorur këtë si një çështje për të përçarë demokratët sesa për të bashkuar vendin rreth një përgjigjeje. 

Edhe pse ne e dimë se republikanët në Kongres janë shumë skeptikë për ndihmën ndaj Ukrainës, si ka ndodhur kjo me Izraelin? A është një histori krejtësisht e ndryshme?

Po. Pra, përsëri, pozicioni i Biden këtu është se Amerika duhet të mbështesë Izraelin në luftën e tij kundër Hamasit. Ajo duhet të mbështesë Ukrainën në luftën e saj kundër Rusisë. Për shumë republikanë, është shumë e qartë. Nëse ka një shumë zero ndihme që duhet të japim, duke përfshirë një sasi zero të municioneve ushtarake, plumba, etj., ajo duhet të shkojë për të mbrojtur Izraelin, jo për të mbrojtur Ukrainën. Kjo nuk është unanime në parti. Por ky është pozicioni republikan në zhvillim, është se prioriteti i parë i Amerikës është vetëmbrojtja e saj, mbrojtja e kufirit të saj. Prioriteti i dytë i saj është mbrojtja e Izraelit. Ky është fundi i listës. Nuk ka me të vërtetë një prioritet në mbrojtjen e Ukrainës tani.

Pse republikanët janë kaq të unifikuar për këtë çështje? Çfarë fshihet pas kësaj?

Pra, shumë prej tyre është një ndjenjë që izraelitët janë djemtë e mirë. Nëse mund të jem i drejtpërdrejtë për këtë, është – tani, ka hebrenj në Partinë Republikane; jo aq shumë – shumica e mbështetjes për Izraelin drejtohet nga të krishterët besimtarë, të krishterë të cilët besojnë se Izraeli fitoi territorin e tij. Është një kujdestar i mirë i Lindjes së Mesme. Është një demokraci, pavarësisht se si trajtohen palestinezët brenda vendit. Dhe kjo nuk është thjesht një thirrje e vështirë për ta.

Ju përmendët se lloji i përçarjes në të majtë ka hedhur njëfarë hije mbi ofertën e Joe Biden për rizgjedhjen presidenciale. A mendoni se ajo që kemi parë në 50 ditët e fundit dhe ajo që mund të vijë në 50-të e ardhshme mund të ketë implikime të qëndrueshme për zgjedhjet, për politikën tonë në vend – për të cilën zgjedhjet presidenciale janë më në fund më pak se një vit larg. A do t’i kujtojnë njerëzit ende të gjitha protestat në rrugë dhe përleshjet e ndryshme në Kongres dhe grindjet e ndryshme për financimin, çfarëdo që të jetë?

Epo, ka pasur një bisedë në të majtë që më duket pak e lodhshme, “Hej, nëse thoni se do të bojkotoni votimin për “Genocide Joe”, ju po votoni në mënyrë efektive për Trump.” Ana tjetër e kësaj do të tregojë se zgjedhjet janë 11 muaj larg, një vit larg. Kjo është koha për të thënë se kjo politikë duhet të ndryshojë ose ne nuk do të votojmë për ju. Dhe kështu është e paqartë se sa nga kjo do të qëndrojë.

Unë mendoj se në përgjithësi, megjithatë, dhe nëse flisni me aktivistët e paqes – Zëri hebre për Paqe, – teoria e tyre se çfarë mund të ndodhë këtu, mendoj se është vërtetuar në muajin e parë të konfliktit. Unë fola me ta në fillim të tetorit rreth kësaj periudhe ku ata po dënohen se kishin guximin të bënin mitingje ku njerëzit thoshin gjëra të çmendura. Sa herë që shpërthen një konflikt dhe veçanërisht kur ky konflikt zgjati gjatë tetorit, nëntorit, ju e shihnit atë zbehje, dhe në mënyra që mendoj se do të duhen disa vite për t’u zhvilluar.

Dr. Sc. Qazim Namani, Arkeologji/Trashëgimi Kulturore

Instituti i Kosovës për Mbrojtjen e Monumenteve, IKMM, Prishtinë

PJESA 1:

Në fund të shekullit XVIII, dhe në fillim të shekullit XIX, Qeveria ruse në Ballkan shpërndante para dhe kishte dërguar priftërinj rus, për ta zhvilluar propagandën kundër Austrisë dhe Turqisë.

Me marrëveshjen në Campo Fermio 1797, më vone edhe me marrëveshjen e Vjenës 1815, Austria nga Vatikani mori përsipër mbrojtjen e katolikëve (pra edhe të shqiptarëve), të cilët ishin nën pushtimin Osman. Ipeshkvi i Shkodrës, Albertini e konfirmon këtë marrëveshje me Qeverinë Austriake në Vjenë në vitin 1837.

Në këtë periudhë në Parisë, themelohet klubi pan sllavist polakë, në të cilin u bënë mjaft aktiv, dhe gjermano verioret (Habzburgët), që frymëzuan popujt e krishterë të Gadishullit Ilirik, me idetë pan sllaviste, në luftë kundër P. Osmane. 

Disa nga studentët që studionin në Austri dhe shtetet evropiane, të frymëzuar nga idetë pan sllaviste dhe revolucioni borgjez francez, filluan të botojnë libra për historinë ë popujve të Evropës lindore. Jovan Rajic, i frymëzuar nga kjo lëvizje në vitin 1793, e botojë në Vjenë librin: Historia e shkurtër e Serbisë, Rasisë dhe Bosnjës. Më pas u botuan edhe disa libra tjerë, për historinë e bullgarëve, dhe filluan të shfaqën, idetë për programet pan sllaviste, të popujve të ndryshëm, që përkraheshin nga Rusia cariste. 

Këto lëvizje pan sllaviste, dhe revolucioni në Francë, ndikuan për fillimin e kryengritjeve të armatosura për dëbimin e P. Osmane nga tokat e pushtuara në Evropë. 

Në Evropë, pas revolucionit borgjez francez, duke e parë dobësimin e Perandorisë Osmane, në vitin 1804 shpërtheu kryengritja, nën udhëheqjen e Karagjorgje Petroviqit. 

Bazuar në librin e Milorad Boshnjakut dhe Sllobodan Jakovijevic, “Karagjorgjevici Sakrivena Istorija”, shkruajnë se, bazuar në burimet e arkivit të Serbisë, emri i gjyshit të Karagjorgje Petrovicit, ishte Gjin Marash Kelmendi, i fisit shqiptar nga Shkodra, vërtetuar edhe nga burimet latine dhe burime tjera.

Të inspiruar nga propaganda ruse, në këtë kohë Sava Tekelia dhe mitropoli i Karllovcit Stratimirovici, kishin shprehur aspiratat e tyre, për tu liruar nga P. Osmane, dhe për ta themeluar një perandori sllave në Ballkan.

Karagjorgje është me origjinë Kelmendas, pra është një shqiptar Katolik: Djordje Petrovic Karadjordje, prijësi i Kryengritjes së Parë Serbe, është me origjinë katolike shqiptare nga fisi Kelmend. Në vitin 1739, rreth 300 familje katolike nga fisi Kelmendas, u larguan nga Kosova për të kërkuar strehim. Shumica e tyre u zhvendosën në fshatrat Nikinci dhe Hrtkovci, por disa u vendosën nën Malin Rudnik në Shumadi, dhe në mesin e tyre, ishte edhe gjyshi i Karagjorgjit.

Në vitin 1811, për shuarjen e kësaj kryengritje, u dërguan Mahmut beu nga Kumanova, Ahmeti nga Vushtrria, Rexhep pasha nga Tetova, dhe Hrushit pasha nga Rumelia, të cilit ju bashkua edhe pasha i Shkupit, Mustafa Pasha nga Gjakova, Numan Pasha nga Peja, Ibrahim beu i Shkupit, Kara Fejziu nga Prizreni, dhe Jusuf beu nga Dibra. Siç shihet, këtu kemi luftë mes pashallarëve shqiptar, që i mbronin interesat e P. Osmane, dhe ortodoksëve shqiptar nën udhëheqjen e Karagjorgje Petrovicit, i cili në këtë kryengritje e kishte përkrahjen e Rusisë. 

Në vitin 1806 filloi lufta turko-ruse, që zgjati 6 vite. Kjo luftë përfundoi në vitin 1812, me marrëveshjen e arritur në traktatin e Bukureshtit. Sipas nenit 8 të këtij traktati serbëve ju njiheshin disa privilegje. 

Në vitin 1808, u propozua projekti për ndarjen e territoreve të Evropës jug-lindore, ndërmjet Rusisë, Francës dhe Austrisë.

Oto Dubislavi, një ushtarak nga familja e Habsburgëve, në vitin 1829, e kishte shkruar librin e tij, në të cilin shkruan disa të dhëna të rëndësishme, se si janë zhvilluar ngjarjet, në fillim të shekullit XIX, në trevat e Ballkanit qendror. 

Në vijim ofrojmë faksimile nga libri i tij, ku shkruan se 3000 ushtarë rusë në vitin 1911, luftonin përkrah Karagjorgjevicit, kundër ushtrisë osmane. Kujtojmë se edhe në kuadër të ushtrisë osmane, kryesisht ushtarët ishin shqiptar, andaj në këto luftime që zhvilloheshin në terren, viktima ishin shqiptarët duke luftuar mes veti, si ishte rasti i Gjergjit të Zi dhe Demë Ahmetit (nga folklori ynë burimor).

Shih: faksimilen nga libri i Oto Dubislavit, ku shkruan se në vitin 1811, Rusia i kishte shti 3000 ushtar të luftojnë përkrah kryengritësve të Karagjorgje Petrovicit kundër ushtrisë osmane

Pas disfatës së Napoleon Bonapartës me 1814, me inicimin e Rusisë, u themelua Aleanca e Shenjtë, në kongresin e Vjenës 1815, ku qëllimi i saj ishte për ti shuar dhe kontrolluar lëvizjet e popujve për pavarësi që kishin filluar në Evropë. Në këtë kohë Turqisë ju krijuan kushte të volitshme, që ti shuajë pashallëqet shqiptare. 

Në vitin 1815, doli ne skenë Millosh Obrenoviqi, i cili i nxitur nga Rusia e vazhdoi kryengritjen. 

Në vitin 1815, si udhëheqës i kryengritësve ortodoks në vend të Karagjorgje Petroviqit, u caktua Millosh Obrenoviqi.

Më vitin 1817 duke e parë situatën e volitshme për të vazhduar me kryengritje në Beograd, Karagjorgje Petroviqi dhe 16 bashkëpunëtoret e tij vendosën që të kthehen nga Austria. Me të arritur në hyrje të Beogradit këta i ndali Millosh Obrenoviqi me grupin e tij. Pasi i kontrolluan, të gjithëve jua prenë kokën, dhe kokat e tyre ja dërgoi valiut, i cili i dërgojë si trofe në Stamboll te sulltani. Pas kësaj ngjarje Millosh Obrenoviqi fillojë që ti vrasë të gjithë përkrahësit e Karagjorgje Petroviqit dhe ta merr në dorë udhëheqjen e kryengritjes serbe.

Në vitin 1824 Milloshi shpërnguli një numër të madh të shqiptarëve nga Aleksinci.

Rusia e shfrytëzojë situatën dhe përveç priftërinjve tani dërgojë edhe mercenarë të armatosur për të luftuar, kundër ushtrisë së P. Osmane. Rusia e përkrahte edhe me ushtarë kryengritjen e Karagjorgje Petrovicit, me origjinë shqiptare i cili kishte filluar kryengritjen e armatosur kundër ushtrisë osmane, që po ashtu kryesisht ishin shqiptar të besimit islam. Në këto rrethana shqiptarët pasi që nuk kishin krijuar një unitet kombëtare fetar, vriteshin mes veti për interesa të fuqive të mëdha.

Pa dyshim se prapa këtij projekti, fuqishëm qëndronte Rusia, sepse kjo iniciativë ishte në përputhje të plotë me interesat e saj në gadishullin tonë.

Në klubin polak të Parisit, linden edhe idetë dhe projektet e para për fuqizimin e interesave ruse ne Gadishullin Ilirik. Në bazë të këtyre ideve filloi fushata për ndryshimin e toponimeve dhe zgjerimin e përhapjes së gjuhëve sllave në raport me gjuhët e grupeve tjera nacionale. 

Në vitin 1808, me propozim të gjermanëve emri i Gadishullit Ilirik, fillojë të quhet Gadishulli Ballkanik. 

Anëtarët e klubit pan sllavist polak që vepronin në Parisë, në fund të shekullit XVIII, hartuan edhe platformën për krijimin e një gjuhe sllave kishtare, shumë të thjeshtë dhe të lehtë, për tu mësuar, më qëllim që përmes klerikëve ortodoks të përhapet shpejt në mesin e ortodoksëve dhe të tjerëve që dëshironin për ta mësuar në Gadishullin Ilirik. Këtë gjuhë ata e quajtën “Gjuha serbe”, në mënyrë që kjo gjuhë të identifikohet me vonë si gjuhë e rajës së krishterë nën sundimin e P. Osmane.

Në fillim të shekullit XIX, përmes studentëve që shkolloheshin në shtetet evropiane, kjo gjuhë fillojë që merr formimin e një gjuhe të re, dhe të konsoliduar ashtu si u përhap gjuha italiane dhe ajo franceze gjatë shekullit XIX.

Për ta realizuar këtë projekt me sukses rusët e kishin zgjedhur Vuk Karagjicin, të cilin e financonin dhe e përdornin për të mbajtur lidhjet me Vjenën.

Njëri ndër studentët e Vjenës Vuk Karagjici, i cili njihej si i afërm me Karagjorgje Petrovicin, në vitin 1814 e botoi në qytetin e Vjenës Gramatiken serbe. Vuk Karagjici i cili ishte shkolluar në Universitetin e Vjenës, me përkrahjen e madhe që i kishte bërë Karagjorgje Petrovici, shumë shpejt bëhet edhe ithtar dhe zbatues i politikave ruse ne Evropën lindore. 

Duke i pasur parasysh këto burime të shkruara, mund të pohojmë se gjuha serbe është gjuhë e re, pa traditë dhe e krijuar nga Vuk Karagjici. Nga burimet e shkruara kuptojmë se Petar Petrovic Njegoshi, Vuk Karagjici dhe Simo Sarajlia, në fillim të shekullit XIX, e krijuan ndërgjegje jen kombëtare serbe, duke i asimiluar ortodoksët shqiptar dhe vlleh. Sarajlia më 28 qershor 1828. mbante korrespodencë nga Lajbcigu me Vuk Karagjicin, dhe Millosh Obrenovicin, ku në letrat e tij ai e përdori fjalën serbë. 

Fjala Serbi është inkorporuar në ndërgjegjen e Vuk Karagjiqit e  Njegoshit, të cilën e vazhdon Simo Sarajlia. Serbia edhe si fjalë edhe si ideologji nacionale politike, e klubit pan sllavist polak, dhe e shkollës sllaviste të Vjenës, të cilën fjalë e përhapi Sima Sarajlin në Cetinje, kur erdhi i pa ftuar në vitin 1827. 

Në vijim ofrojmë edhe dëshmi nga libri i  botuar në vitin 1829, nga Oto Dubislavi, anëtar i familjes së Habsburgëve.

Gjuha serbe, për kah zhvillimi i saj zyrtar, zë vendin në mesin e gjuhëve sllave, ashtu sikurse gjuha italiane që zë vendin në mesin e gjuhëve tjera romane. Ajo, është si gjuha italiane, dhe u krijua për poezi dhe këngë. Për sa i përket fjalëve dhe krijimit të saj, ajo ka më shumë ngjashmëri me gjuhën ruse, sesa me gjuhën polake, dhe në realitet, ajo tashmë ka të njëjtat shkronja dhe tinguj. Gramatika serbe është shumë më e lehtë se sa gramatika ruse, dhe tani mund të përdoret për të mësuar gjuhen serbe, që tani ndër gjuhët sllave, është gjuha më e lehtë për ta mësuar.

Prof. Sylë Ukshini/

Një përshkrim interesant për Shqipërinë e posa pavarësuar dhe popullin e saj, veçanërisht në veri të Shqipërinë e bënë gazeta e qytetit gjerman të Lübeck-ut, “Lübecker Volksbote”, në numrin e saj 290 të datë 11 dhjetor 1912 , duke nënvizuar se ky shtet i ri evropian është i organizuar kryesisht në fise, të cilat nuk i bindeshin as ligjeve dhe as gjyqësisë osmane, por vetëm Kanunit të Lekë Dukagjnit, ligjit më të vjetër shqiptar. Artikulli është shkruar nga autori gjerman Otto Bauer.

“Themelohet shteti i ri evropian i Shqipërisë. Themelimi i Shqipërisë është vepër e Fuqive të Mëdha dhe për një kohë të gjatë do të jetë shqetësim i tyre. Në funksion të kësaj, lexuesit do të jenë të interesuar të mësojnë më shumë rreth problemit shqiptar,” shkruan gazeta gjermane “Lübecker Volksbote” e datë me 11 dhjetor 1912. Numri e saj të 290, kjo gazetë përmban një prezantim veçanërisht interesant të idesë nga pena e autorit Otto Bauer, i cili përmbledh pjesët më të rëndësishme nga fusha e ekonomisë, kulturës, dokeve dhe zakoneve shqiptare, duke potencuar se ky shtet i sapokrijuar evropian pas 500 vjet sundimi osman ndodhej në kushte primitive. Sipas gazetës, baza e vetme e ekonomisë së Shqipërisë së veriut ishte blegtoria, bujqësia primitive alpine. “Të ngulitur në malet e tyre, Malësorët kanë ruajtur kushtetutën e lashtë gjinore dhe fisnore. njerëzit ndahen në fise. Për shembull, komuniteti mirditas përbëhet nga pesë bajrakë: … “

“Turqit nuk u përpoqën kurrë t’i nënshtronin këto fise të egra malore. Malësorët kurë nuk paguanin taksën, nuk ofruan kurrë rekrutë dhe nuk toleruan kurrë trupat, autoritetet dhe gjykatat turke në vendin e tyre. Në Malësi nuk ka ligj osman, por aty ekziston Kanuni i Lek Dukagjini, një ligji i vjetër i banorëve të maleve. E gjithë marrëdhënia e fiseve malore me qeverinë osmane bazohej në faktin se çdo fis përfaqësohej në selinë e qeverisë, në Shkodër, nga një i dërguar, Bylykbashi, dhe se në rast lufte fiset shqiptare ndiqnin osmane. trupat si një milici e çrregullt.