Flonja Haxhaj/

Të përbashkëtat e kulturave spanjolle dhe shqiptare u diskutuan në tryezën e rrumbullakët ‘Hispanokosovar’ që u mbajt mbrëmë në KultPlus Caffe Gallery, ku edhe u promovua libri ‘Local and international determinants of Kosovo’s Statehood’, përcjell KultPlus. Në këtë tryezë u diskutua gjerësisht për lidhjet kulturore dhe letrare midis Kosovës, Spanjës dhe botës hispanike, përmes krijimit të urave të reja falë letërsisë, përkthimit e kulturës, në këtë kontekst.

Për këto tema ishin të ftuar Juan Manuel Montoro, gazetar dhe studiues, njohës i Kosovës dhe realitetit të saj, nga Santiago de Compostela, në Spanjë, Elvi Sidheri, shkrimtar e përkthyes shumëgjuhësh, Jehona Kadriu, përkthyese dhe Sylë Maxhera, ish sportist në Spanjë, gjithashtu poet e muzikant.

Folësit fillimisht diskutuan për atë se si filluan të mësojnë për kulturën dhe gjuhën e njëri-tjetrit.

“Kam ardhur në Kosovë për herë të parë në vitin 2019. Kam ardhur për të bërë një hetim në lidhje me jonjohjen e shtetit të Kosovës nga shteti i Spanjës si dhe një pjesë e konsiderushme nga një pjesë e shteteve të Amerikës Latine dhe më ka bërë përshtypje niveli i njohjes së gjuhës spanjolle nga vendasit këtu si dhe njohjes së kulturës latine’- rrëfen Juan Manuel Montoro fillet e lidhjes së tij me shtetin e Kosovës dhe popullin e saj.

‘Për këtë gjë i jam shumë mirënjohëse Kosovës sepse këtu kam njohur shumë njerëz. Kur erdha këtu vura re një afeksion, një dashuri të madhe të popullit të Kosovës për shtetin dhe kulturën e Spanjës, por gjë që çuditërisht nuk i është kthyer në të njëjtën mënyrë nga Spanja’ – vazhdon ai duke shtuar se kjo ishte arsyeja që e bëri ta bëjë këtë hetim që të krijojë një urë në mes të shtetit të Kosovës dhe atij të Spanjës.

Ndërkaq, Jehona Kadriu ndau me ndjekësit historinë e saj interesante se si filloi mësimin e gjuhës spanjolle e që më  vonë iu edhe profesion.

“Unë spanjishten e kam mësuar vetëm nga filmat dhe nga interesi im sepse më ka pëlqyer shumë si gjuhë. Pas luftës, në Kosovë kanë qenë shumë të pranishëm telenovelat latine, si e vogël kam qenë e mahnitur kur e kam ndëgju për herë të parë dhe kam thënë si fëmijë qysh mundet në botë me ekzistu një gjuhë kaq e bukur” – thotë Kadriu e cila shton se njohja e gjuhës spanjolle i ka hapur punë dhe tani ajo punon online nga Prishtina për një kompani qipriote.

Sylë Maxhera, i cili tani jeton dhe vepron në Spanjë tregon se kontakti i parë më gjuhën dhe kulturën spanjolle ishte pikërisht libri ‘Hasta La Vista’ nga Petro Marko.

“Në vitet 90’ si shumë shqiptarë të tjerë që janë detyruar të migrojnë jashtë, jam detyruar të shkoj në Gjermani ku kam punuar punë të ndryshme, më pas kam punuar në Gote Institute ku njoha një vajzë nga Madridi me të cilën u dashurova dhe më pas u shpërngulëm në Spanjë dhe tani jetojmë së bashku me djalin tonë’- shtoi Maxhera.

Fjalën më pas e mori, përkthyesi shumëgjuhësh dhe shkrimtari, Elvi Sidheri i cili foli për lidhjen e tij me Spanjën në përgjithësi dhe me Madridin në veçanti.

“Kontaktin e parë me gjuhën spanjolle e kam pasur nga gjyshja ime, të cilës i ka pëlqyer shumë kjo gjuhë. Në kohën, kur ajo ka qenë e re ka dëgjuar shumë muzikë spanjolle sidomos të viteve 50-ta, e përmes saj i kam dëgjuar edhe unë” – thotë Sidheri i cili shton se më pas në vitet 90-ta ai u shpërngul në Spanjë, ku e kanë quajtur si spanjolli i Tiranës për shkak të interesit të tij për gjuhën dhe kulturën e Spanjës.

E veçantinë kësaj mbrëmjeje ia shtoi prezenca e priftit katolik shqiptar të Ipeshkvisë së Kosovës, Don Lush Gjergji, ku edhe paraqiti para të pranishmëve dy botimet kushtuar jetës dhe veprës së Nënë Terezës.

“Në kontekstin e takimit të sotëm unë dua të paraqes dy botime kushtuar jetës dhe veprës së Nënë Terezës të cilat kanë dalur edhe në gjuhën spanjishte. Libri i parë është ‘Nëna jote Tërëzë’, e botuar shqip në vitin 1981, kurse në gjuhën spanjishte është botimi i tretë, shtuar me tekstet e mia pas shenjtërimit të Nënës Terezë.” – u shpreh ai.

‘Teksti tjetër, është libri më i madhi të cilin ia kam kushtuar Nënës Terezë dhe që ka dalur në 35 gjuhë të botës, poashtu është publikuar edhe në gjuhën spanjishte’- thotë Don Lush Gjergji, duke shtuar se ka biseduar me drejtorin e Shtëpisë Botuesë në Bergamo i cili i ka thënë se posedon edhe 200 kopje të këtij libri në magazinë. Don Lush Gjergji thotë së ka biseduar me drejtorin e kësaj shtëpie dhe që shenjtorja ‘Cathedral of Santiago de Compostela’ në Spanjë do të mund ta marrë më çmim 6 euro, e ndërkaq çmimi për një libër është 120 euro.

E për fund, panelistët dhanë nga një fjalë në të dyja gjuhët që sipas tyre i përshkruajnë kulturat e të dyja vendeve./ KultPlus.com

NGA  NDUE  BACAJ

PAK HISTORI PËR VUKSANLEKAJT…

Fshati  i Vuksanlekajve  si qëndër e banuar , qytetare  , Ilire e “romake” është shumë e hershme , ndaj per këtë  histori para rreth 150 viteve studiuesi  dhe misionari i  madh At Domeniko Pazi ndër të tjera do të shkruante  se  në Vuksanlekaj do të ketë ekzistuar një qytet që ende i shihen shenjat e kolonave , gur varri latin, vegla të cilat gjenden jo shumë thellë  nga fshataret, nderkohë që punojnë token me shatë dhe parmendë. 1.  Në Vuksanlekaj  janë identifikuar edhe  mbishkrime  Ilire si: CRINNE   TISSA  e tj…2.  Ndersa dy arkeologë të njohur austriak (K.Prashniker dhe A.Shober) në kohen e luftës Parë Botërore (1914-1918) pasi do të eksplorinin (në mënyrë siperfaqësore) këtë vendbanim ata do të shkruanin: “…Nga dy mbishkrime romake të pershkruara për herë të parë tek Theodot Ippen,CIL III 14600, 14602, nuk gjetëm asnjë në vendin e tyre të dikurshme, mbasi shtëpia e Prekë Maçit , ku gjendeshin ato, është shkatërruar tërsisht. Ndersa CIL III 14602 duket se ka humbur , mbishkrimi CIL III 14600 është murosur në kishen shumë të prishur , në daljen jugore të fshatit…. Fragmentet e arkitekturës të njohur nga Franc Nopça…nuk mund të gjendëshin më , ndeërsa guri milor , i parë këtu nga ai , gjendet përsëri në këmbë, në permasa 1.90 m lartësi dhe 0.80 m gjërësi, i vendosur në xoklaturë  të latuar shpejt , në daljen veriore të Vuksanlekajt. Një i dytë gjendet i rrëzuar  në veriperendim të të parit, në një largësi që i pergjigjet saktë një romake…Në Vuksanlekaj duhet supozuar një vendbanim i madh i vendosur pranë rrugës romake , çka e dëshmojnë jo vetëm monumentet e publikuara  nga Ipen dhe Nopça , por edhe fragmentet e tjegullave të shperndara  në livadhet dhe tokat bujqësore, sidomos në afersi të kishës së sipërpermendur, si dhe ngritjet e terrenit, që dëshmojnë për mure të fshehura nën dhè. Identifikimi i këtij vendbanimi antik me stacionin rrugor Bersumnum apo Birziminium … do të ishte shumë afër të vertetës, nëse Cina  do të identifikohej gjithashtu me Marshejn. Largësitë e dhëna tek itineraret prej 16 dhe 18 mile romake do të përputheshin  shumë mirë  me rrugen Marshej-Vuksanlekaj,  dhe më shumë me rrugen e gjatë  që i sillet  liqenit të Hotit (rreth 23 km) sesa me atë të shkurtren që kalon nëpër Kosan (rreth 20 km).3.  Megjithë historinë e lashtë fshati i sotem Vuksanlekaj e ka marrë  emrin nga prijesi i Fisit Camaj, Vuksan  Leka  kur  kanë  zbritur nga Traboini vëllezërit e njohur  Camaj , si  edhe vëllazëri të tjera nga  fshatrat e Traboinit…4.  

KËSHTJELLA : 

Kushdo që kalon nëpër  fshatin e Vuksanlekajve dhe  kerkon të vizitojë apo “sodisin” një monument me vlera të dukshme e të veçanta , qytetrimi, mbrojtje e qendrese , në keto troje shqiptare , e para që të terheq është  KËSHTJELLA (FAMILJARE) E  VUKSAN  LEKËS , e vetmja e ketij lloji në Malesi e më gjërë.. Kjo Kështjellë  mendohet se ka një moshë rreth 230 vjeçare. Mosha e keshtjelles të Vuksan  Lekës llogaritet në bazë të zbritjes në ketë vend nga  i pari i ketij katundi Vuksan  Leka , per të cilin studiuesi , një albanolog dhe konsull i pergjithshem i Austro-Hungarisë në Shkodër  , mbi një shekull më parë do të  shkruante  se djaloshi nga fisi i Hotit Vuksani i një farë Leke ka jetuar  para pesë brezave , pra afersisht  në vitin 1788 .5.  Tashma  emrin , toponimin  apo më sakt homonimin  katundi ose fshati i Vuksanlekajve e ka marrë nga i pari që zbriti dhe themeloi ketë vendbanim ,Vuksan  Leka… Kështjella i ka sherbyer familjes së madhe të Vuksan Lekes (dhe trashigimtarëve të tij ) të mbroheshin ndër mote  nga armiqt e tyre të mundëshem (turq e shkije). Kështjella për familjen  e Vuksan Lekes e trashigimtaret e tij  që jetonin në fushë të gjallë “zevendësonte” aleatet natyrorë , si malet e shkembinjë që i kishin perherë banorët etjerë hotjan që banonin në zonen malore … Sot nga kjo kështjellë ruhen mjaft mirë muriet e larta rrethuese dhe dy kulla ballore… Trashigimia e kesaj kështjella na jep mundesinë të percaktojmë saktë , formen  dhe madhësinë .  Forma e kështjellës është  katërkëndëshe , me permasat : gjatësia 30 m, gjërësia 30 m dhe lartësia e murit rrethues 4 m . Ndërsa në anën ballore (lindore), në dy ekstremet e kështjelles  ka dy kulla të  larta nga  6 metra secila.. Muriet janë prej guri të latuar (skalitur) me mjaftë mjeshtri dhe janë murie të “njoma” (me llaç gelqereje…). Në tërë gjatësinë dhe lartesinë  e murit rrethues dhe në dy kullat  dallohen qartë dhjetra frëngji , nga ku në rastë nevoje luftohej (qitej pushkë) kundër armiqeve që e sulmonin apo rrethonin kështjellen… Duke parë numrin  e madh të frëngjive , në krahasim me mashkujt  apo njerëzit që mund të  kishte , per ë qitur pushkë një shtepi sado e madhe , të shkon mendje te një taktikë e hershme e luftes të të parëve tanë , të cilet qitnin pushkë herë në një frengji herë në një tjeter , me qellim që armikut ti duken  shumë luftetarë të pozicionuar  në të gjitha frëngjitë… Per  këtë trashigimi  monumentale të kështjellës (familjare) të Vuksan Lekës sot kujdesen pasardhesit e kësaj familje , të cilet edhe e kanë  “forcuar” me lëngë çimentoje dhe me një mjeshtri të admirueshme , që i ruan edhe orgjinalitetin… Kjo  keshtjellë (familjare) ka terhequr jo vetem shqiptaret autokton që jetojnë në trojet e tyre nën shtetin e Malit Zi , por edhe specialist dhe autoritete  malazeze , ku nga  trashigimtarë  (që vinë në brezin shtatë –tetë ) të Vuksan Lekës), kemi mësuar se para disa kohësh kishin ardhur nga  Cetina  dy specialist monumentesh (inxhinier) , të cilet e vlersonin kështjellen e Vuksan  Lekës si monument kulture duke  premtuar  edhe ndihmë financiare per mirmbajtjen e saj…6. 

Referencat:

1.Fulvio Kordinjano ,Shqiperia permes vepres dhe shkrimeve të At Domeniko Pazit V-I-,fq.97.  

2.Preloc  Margilaj , ILIRET  FLASIN  SHQIP ,   SHQIPTARET  FLASIN  ILIRISHT,fq.172.  

3.Kamilo Prashniker, Arnold Shober, Kerkime arkeologjike në Shqipëri dhe Mal të Zi, fq.94-95 ,Tiranë 2003..

4.Zef Kalaj ,Levizja  mekanike e popullsisë të Malesisë Madhe  1948-1998 ,fq.216-219.  

5.Franc  Nopça , Fiset e Malesisë së Shqiperisë veriore  dhe e drejta zakonore e tyre ,fq.196 ,botim i qendres  të studimeve albanologjike , institute  i  historisë).  

6.Të dhënat per kështjellen janë marrë nga unë autori (N.B.), kur e kam vizituar me 10 nëntor 2013…

Jeff Brindley/

Over the past 30 years Europe has lived in relative peace and cooperation. With the invasion of Ukraine there has been an incredible shock to this system of cooperation and world order.  As of this writing there has been incredible loss of life, shattered international peace accords and economic damage has taken place on all sides. 

The one ray of hope that has come out of this crisis is the fact that the European Union has united together along with the US and NATO.  Western democracies haven’t been this closely aligned since the aftermath of the September 11 terrorist attacks.  The question is will the new European unity continue once the Russian threat has passed?  I believe it will.  Many countries have already committed to new defense spending to guard against future incursions/invasions.  This is a huge change in policy in just a couple of weeks.

With all of that said, the events in Ukraine will definitely effect the European economy more than the US economy.  Although the US economy will not come away unscathed.  The US was already experiencing 7.5% inflation and with further increases in energy prices that will add to the prices of just about everything US consumers buy.  That robs consumers of purchasing power and will further increase inflation and will likely increase the possibility that the US is pushed into a recession by the end of 2022 or early 2023.  According to US Economist Darrell Spence he predicts the possibility of a recession in late 2022 or early 2023 at 25 – 30%.

On the up side, some market participants are wondering if all of these events may give the Fed reason to keep interest rates near zero or at least raise rates at a slower pace than they originally expected.  It is my belief that the Fed will raise rates at their March 15-16 meeting to combat inflation but the question is by how much.  We will see how that plays out about the time this article is published.

Now on to the market and how it has reacted to these events.  In the early stages before the actual invasion the market was already dropping in anticipation of some sort of limited invasion or incursion into Ukraine.  That was already baked into the market pricing.  However, there were very few market participants that predicted the extent of the invasion from Russia.  That is when the market became extremely turbulent going down one day and then up the next.  The markets couldn’t anticipate how this would play out and it appears that this will continue for some time.  Events are changing daily and generally speaking the markets do not like uncertainty.

So how should you proceed with your investments?  First of all you should be working with a financial professional that can guide you through these tumultuous times.  Taking advice from neighbors, friends, or family generally does not serve an independent investor well.  The general advice in times like these is to stay calm and evaluate your portfolio.  Is it currently set up for your goals and intentions?  Is each account set up properly for what you are trying to achieve for that account.  Each account should have its own goal, objective, timeline and risk tolerance.  If you are committed to long term investing and do not plan on taking money out of your account in the short or medium term then you should likely stay the course with that investment.  That is assuming that your account is diversified and already set up with the proper risk tolerance.

Medium term investments are investments that you intend to use within 3-10 years.  These are investments that may have enough time to recover from a downturn but should still be invested moderately conservative so that you do not experience any large losses.  As with the short and long term investments the medium term investments should be well diversified.  They should also have some downside protection in case the market drops due to something unexpected.  Since this type of account is in the middle between the short and long term investment, special consideration and counseling should take place before making decisions with this type of account.  Of course your timeline for taking money out of this account is very important as is your overall risk tolerance and purpose for the account. An account with a medium term timeline may need some adjustments to make it a little more conservative in an effort to preserve capital.

Short term investments may need to be handled a little differently.  Short term investments are for funds that you intend to use in the next 0-3 years. If you are planning on using money in a short term investment then you don’t want your account to lose large amounts just before you plan on taking your money out.  Short term investments should already be set up in very conservative positions.  This way, even if the stock market has a large drop in value then you will not experience a loss in value or you will experience a very small loss in value in your account.  Depending on your situation in a short term investment you may want to move more risky positions into something safer until the market calms down.  Again, I recommend you always talk to your financial advisor before making any decisions on your accounts.

We have been through a lot over the past two years with the Covid pandemic.  Now we are seeing chaos in Europe with the invasion of Ukraine.  All of this has driven up inflation worldwide.  Originally governments were predicting that inflation would readjust back down once the pandemic was under control.  Now, all bets are off.  The invasion of Ukraine has already pushed energy prices up at a dramatic pace.  Transportation costs alone will drive up the cost of everything we buy.  As my grandmother always said, “Put a little away for a rainy day.”  I think we have hit that rainy day and it will be important for everyone to watch over their investments and spend prudently over the next couple of years.

Jeff Brindley is a financial advisor at RWS Financial Group.  He contributes his financial column Brindley’s Briefs to GazetaDiellievery month.  You can reach him at 833.797.4636 X137 or via email at Jeff.B@RWSGroup.org.

Securities offered through Registered Representatives of Cambridge Investment Research, Inc. a broker-dealer, Member FINRA/SIPC. Jeffrey Brindley, Investment Advisor Representative, Cambridge Investment Research Advisors, Inc. a Registered Investment Advisor. RWS Financial Group is not affiliated with Cambridge Investment Research.

Marjana Bulku/

Mal Berisha, një ambasador që punon shumë , takon miq , të zakonshem, te jashtzakonshem , hulumton historinë tonë nëpër anale alternative, bën kërkime mbi amerikanë që e deshën Shqipërinë në kohën kur ajo ishte në vetizolim dhe të gjitha këto i dokumenton dhe publikon në mënyrë dinjitoze si një trashëgimni historike dhe kulturore për brezat. Libri “Ambasador i pushtetit të butë “ vjen në Vatër pas një serie promovimesh;në Tiranë , Durrës , Korçë, tregues ky i rëndësisë dhe efekteve ndikuese që kjo vepër ka në mjediset akademike, mediatike dhe pa dyshim edhe në ato diplomatike.Pushteti i butë ambasadorial në kushtet e një realiteti kërcënues plot konflikte ndërkombëtare, kriza, pragluftë, e bën edhe më të domosdoshme këtë lloj diplomacie të butë pasi siç pohojnë manualet e shkencave politike fuqia e përqëndruar në vlera dhe parime është ajo që prodhon nder e normalitet dhe jo frikë e terror siç ndodh kur fuqia shtyp dhe kërcënon liri.Ky libër përcjell mjaft mesazhe qytetarie në një botë të trazuar ku çdo individ pavarësisht detyrave që ushtron mundet të jetë patriot që e do kombin, respekton bashkëkombasin dhe mbi të gjitha historinë e tij me çdo të vërtetë të bukur apo të hidhur .Autori na mëson se çdokush mundet të jetë “ambasador” i vendit të tij pavarësisht territoreve ku jeton apo funksioneve që ushtron .Dhe kjo vërtetohet më së miri në tri momente kyçe që autori i sjell përmes detajeve në këtë libër;1.Në Amerikën mike për çeshtjet e Kosovës ku analizohet -roli i i senatorit Robert Dole në vitet 1998-2000-roli i Ligës qytetare Shqiptaro-amerikane në mbrojtje të çeshtjes së Kosovês- bashkëpunimi me DioGuardin.2.Kujtime nga baza Fort Dix dhe misionet humanitare amerikane që mirpritën dhe strehuan qindra kosovarë të dhunuar nga lufta dhe genocidi serb .3.Roli i Vatrës dhe Diellit në dobi të çeshtjes kombëtare e parë kjo nga katër të huaj ;1.Wilson teksa i thoshte Nolit “ Unë do të kem një zë në Konferencën e Paqes she ai zë do të jetë vetëm për Shqipërinë “.2. Charls Telford Erickson mik i madh i Vatrës, misionar i palodhur çeshtjes shqiptare.3. Edit Durham dhe veprimtaria e saj unike kushtuar Shqoërisë.4.Aubrey Herbert i palodhur në bindjen e opinionit publik mbi drejtësinë e kërkesave të shqiptarëve Mbi rëndësinë e Vatrës dhe veprimtarinë e saj është shprehur një ndër armiqtë tanë Eleftherios Venizellos kur thotë:”ishte Vatra ajo që na e hoqi nga dora Vorio Epirin” .Aksioma se “ asgjë nuk duhet ti shpëtojë syrit dhe veshit të një diplomati “ ka gjithashtu vlera universale përderisa jetojmë në kohët kur e vërteta dhe mashtrimi bashkëjetojnë me ne realiteti nuk duhet të na rrëshqasë nga duart.Përmes kujtesës dhe detajeve pëshkruese autori ruan , akumulon dhe ndërton histori mbi akte dhe veprimtari që i shërbejnë kujtesës individuale por edhe asaj kolektive. Protagonistët e veprave të Mal Berishës janë shqiptarë që e duan Shqipërinë, ashtu siç në fakt janë të gjithë protagonistët e veprave të tij.. A nuk ishte i tillë Charls Telford Erickson, amerikani që sakrifikoi aq shumë për Shqipërinë dhe shqiptarët?!Po Herman Bernstein diplomati multifunksional që i dha emër dhe zë Shqipërisë së viteve 30 ?!A nuk nxit dhe frymëzon dashuri për vendin dhe historinë tonë “ Shqiptarët lisa mbi truallin ilir?!Sepse ka një fakt madhor që nuk i shpëton dot syrit dhe veshit të lexuesit , është patriotizmi që përshkron në çdo faqe veprat e Berishës andaj thirrma “ proud to be albanian “ nuk është rastësore por esenciale në çdo shkrim dhe publikim të tij .Me një larmi faktesh historike dhe përjetimesh, aktesh dhe nderimesh për to ,ky libêr lartëson kontributet individuale dhe kolektive , ato që përbëjnë historinë tonë të re e cila nuk duhet neglizhuar në asnjë stad të saj.E parë nga të huajt, e përjetuar apo treguar, e studjuar apo përmes reflektimesh , ajo duhet shkruar dhe trashëguar , dhe kjo qasje perceptohet në çdo vepër të autorit Mal Berisha , që nga “Shqiptarêt lisa mbi truallin ilir” , tek “Realitete Shqiptaro-Britanike” ,apo “ Jeta e jashtzakonshme e Charls Telford Ericksonit” pohojmë se krijimtaria e diplomatit Berisha është një udhërrêfyes për brezat për të njohur historinë, emrat që i dhanë jetë asaj në ditë kritike e duke nxitur qytetari aktive me çdo shqisë , veprim dhe mendim. Dhe po e tillë është edhe për ne si vatranë kjo vepër dhe të tjerat fakte e histori plot.Henry Wadsworth Longfellow te Psalmi i jetës na mëson ;Njerëzit e mëdhenj na kujtojnëSe jetën mund ta bëjmë sublimeDhe, duke ecur, të lëmë pas,Gjurmët në rërën e kohës. Falemnderit Ambasador që dhuron vepra të tilla kujtese e kujdesi për ne dhe brezat e ardhshëm.

Gezim Zilja/

E njoh Skënder Kamberin që para dyzet vjetësh, kur ishte shumë i ri por fama në Shqipëri i ishte përhapur me kohë. Me shumë drojtje, asoherë sa kisha mbaruar Shkollën e Lartë dhe isha emëruar mësues në shkollën “Jani Minga”, i shkova në studion e tij të famshme  aty afër, në anë të rrugës automobilistike. Iu prezantove dhe i parashtrova kërkesën time për të zhvilluar një bisedë për pikturën me një klasë djemsh të shkollës mjeksore. 

“Pranoj me kënaqësi” më tha. “Pse jo, janë fëmijët tanë.” Meraku im ishte se fëmijët kryesisht pesëmbëdhjetë vjeçarë, vinin nga rrethinat dhe fshatrat e thella dhe me ta duhej folur shumë thjesht. “Skënder,” i them, i merakosur. “Shiko, e di si është puna, ata fëmijë nuk kuptojnë fare nga piktura. Po pate mundësi  thjeshtoji pak gjërat. “ Për këtë merakosesh ti Gëzo,” më hodhi dorë mbi supe Piktori i Madh me një buzëqeshje njerëzore që nuk i ikën kurrë nga fytyra. “ E zgjidh unë atë punë. Do të m’i biesh në studio dhe ma lerë mua në dorë gjithçka.” Ai takim edhe pse kanë kaluar gati dyzet vjet ngeli i paharruar për të rinjtë e asaj klase, (më vonë shumë nga ata u bënë mjekë me emër dhe shëtitën botën), për mua por edhe për vet Skënderin. Me mënyrën e tij, Piktori i magjepsi me fjalët dhe sjelljen, megjithëse studioja gjysëm e suvatuar nga brenda e muret e rrjepura nga jashtë mezi i nxinte ata tridhjetë adoleshentë. “ Unë jam nga fshati, jam nga Kuçi i Vlorës. Mos më shikoni kështu me penel në dorë, me beretë e kollare. Fshatar jam unë si ju, ama kam punuar, kam punuar si “derr” ( fëmijët u gajasën së qeshuri) për t’u shkolluar dhe siç e shikoni, punoj e studioj ende. Asgjë nuk bie nga qielli. Natyrisht që mua talentin ma fali zoti, por ama kam pasur shokë më të talentuar dhe nuk arritën të shkojnë më tutje se një mësues vizatimi. Prandaj fëmijë punoni të bëheni mjekë se për mua mjeku është një artist, që ta ndihmoni këtë vend që ka shumë nevojë për ju.” Shpjegoi me fjalë të kursyera, që piktura është ngjyrë, është emocion, është krijim, është vëzhgim, mesazh, por nuk zuri në gojë Piktori i Popullit as fjalët “parti” as “Enver” e as “mësimet e partisë”, që për atë kohë ishte detyrim. Ndërkaq me një laps mbi telajo shkarraviste papushim ndërsa fliste. “ E dini pse është e bukur piktura edhe kur e bën me laps mbi fletë të bardhë? Pse aty mund të pikturosh edhe këtë mësuesin tuaj të ri ashtu si ju nuk e njihni.” Mori letrën e bardhë dhe e ktheu nga nxënësit, që shpërthyen si një gojë e vetme në të qeshura të zhurmshme. Ishte nga ato karikaturat miqësore që piktorët i krijojnë shpejt e shpejt, ama duke theksuar në mënyrë të ekzagjeruar diçka nga karakteri i njeriut që vizatojnë. Nuk u ndamë më me Skënderin, qysh atëherë. Sidomos pas vitit 97-të, mbasi na “përzunë” nga Vlora. Në vitet 2000-2007  kishte një studio aty pas Kishës Katolike, në rrugën “Him Kolli.” Ishim përkohësisht komshij, ai në një studio me qera, unë gjithashtu në shtëpinë e pestë me qera. Shpesh vinin dhe të tjerë veçanërisht, miku ynë i përbashkët, piktori Nestor Jonuzi, nja katër a pesë vlonjatë dhe bisedonim për gjithçka: për pikturën, letërsinë, artin, dhe natyrisht për mallin tonë të përbashkët, Vlorën tonë të dashur. Pasi rrëkëllenim ca gota Skënderi, merrte kitarrën që e mbantë gjithmonë në studio dhe këndonim.  Kënga duhet thënë na shkonte “gjym.” Kur e gjeja vetëm të kredhur në punën e tij, hapja derën me kujdes dhe ulesha mbi një karrige shtrembaluqe, pa folur. Ndodhte që prisja edhe një orë, duke e soditur ndërsa punonte pa kthyer fare kokën. Për mua ishte kënaqësi e pafund, kur e shikoja ashtu me penel në dorë, herë duke iu afruar, herë duke iu larguar telajos, duke picëruar sytë, duke pëshperituer me vete. “Më fal Gëzo, se isha duke punuar. Ke shumë që ke ardhur?- me fliste gjithë dashamirësi. “Tani sa erdha”, përgjigjesha. “ Po ti vazhdo, puno!”  “Po si do të punoj unë,” më thoshte “kur më ka ardhur mysafir një shok?” Mbushte pa më pyetur dy gota me “ujë të bekuar”, vendoste mbi tavolinën të vogël e të vjetër, (edhe ajo si karrigia shtrembaluqe) dy pjata, një me bajame (ndonjëherë mjaltë) një me arra dhe opa: “ Hajt gëzuar, mirëse më erdhe!”. Një njeriu të tillë është e kotë t’i bësh naze, t’i thuash, do rri pak, nuk pi raki, kam një punë etj. etj. Mundohesha gjithë takt ta “vërtisja” që t’i merrja (i kam “marrë” disa të tilla) ndonjë pikturë me çmim të arsyeshëm. Skënderi e pikaste dhe më thoshte: “Të pëlqen? Merre! Jep sa të duash, kur t’i kesh.”  Mundohesha (dhe mundohem) të mos përfitoja nga bujaria dhe shpirtëmadhësia e tij jo e zakonshme, sepse e dija që ai pas viteve ’90-të, veç shitjes së pikturave nuk kishte të ardhura të tjera. Dhe kishte halle që ai nuk i thoshte por unë ia dija dhe kërkonin shpenzime të mëdha. 

Dy tablo të tij, që i kam ndjekur nga A-ja te Zh-ja, do të më ngelen në mendje. “ Otranto 1997” dhe “Skënderbeu mbi kalë.” Sa herë që hyja në studio, kur punonte tablonë, “Tragjedia e Otrantos” e gjeja shumë të ngrysur dhe të trishtuar…  Shikoja detin e egërsuar me atë blunë e shkumbëzuar dhe njerëzit me sy të “shqyer” si kryqe të mëdhenjë e të vegjël, që zhdukeshin dalëngadalë nën sipërfaqen e errët e të trazuar të ujit të kripur. Nga tabloja transmetohej një dhimbje që vështirë të mos e kuptoje, gati e papërballueshme. “ Skënder,” i thashë një ditë: “ Kaq shumë vuan? Kaq afër e ndjen vdekjen, që hedh në telajo vetëm ngjyra të errëta, njerëz me sy të venitur dhe ata trupa, të deformuar nga dhimbja, që duken se i janë dorëzuar vdekjes  pa bërë asnjë përpjekje për të shpëtuar? “Kam gruan, Lilon, shumë sëmurë, Gëzo,” më tha me sytë e përlotur. “Lilo do të shërohet” i thashë për t’i dhënë kurajo. “Por ngjall një fije shprese te ata që po mbyten, jepu pak dritë ngjyrave se ka dalë gjithçka gri në të zezë. Ti e di që ata nuk u mbytën të gjithë dhe disa shpëtuan.” Falë zotit Lilua, gruaja e tij e mrekullueshme me kurajon e saj prej trimëreshe, me ndihmën e jashtëzakonshme të Skënderit dhe të fëmijëve e përballoi me sukses sëmundjen, por në pikturën “Otranto1997” mbeti ai pikëllim  i madh gri, që të jep përshtypjen se për një çast jeta ka ndaluar.

“Gëzo nuk është Skënderbeu. Ky është Shën Gjergji. Kam studiuar shumë  për Skënderbeun para se të filloja ta pikturoja. Madje edhe në gjermanisht dhe ky është ai i vërteti që unë përfytyroj. Do ta vesh të gjithin në ar, në flori, që ndriçon kur kalon dhe i jep shpresë njerëzimit.” Dhe ashtu e bëri ai Heroin Kombëtar në një telajo të madhe me madhësi natyrale. Një Skënderbe si në asnjë pikturë tjetër. Jo trupmadh, i bërë njësh  me kalin e vet, që i lëshonin xixa  patkonjtë, duke fluturuar mbi ushtrinë turke, një Skënderbe duke mbjellë vdekjen ndër armiqtë, lavdinë për vete dhe kombin, me shpatën kërcënuese në krahun e zhveshur, me flokët e gjata pak të thinjura të valëvitura nga era, me hundën shqiponjë në profil, flamurin e shpalosur me një të kuqe të papërsëritshme dhe shkabën e zezë në mes… Një figurë e gjitha në ar që tejkalon kohën dhe shndrit e shndrit pambarim. Sa herë kaloja nga studioja gjeja gjithmonë detaje të ndryshuara. “ Sikur e kishte pak të harkuar shpatën tani e ka shtrirë plotësisht,” e ngacmoja. Fillonte pastaj të më shpjegonte me një pasion të madh, karakteristikë e shpirtit të tij optimist, pa u ndalur, që pse shpata në atë rast duhet të jetë jo e harkuar, por drejt qiellit, që ka filluar të hapet në blu pas shpërndarjes së tymit e zjarrit, se po kalon ai ‘Shën Gjergji” “zulmëmadhi”me shqiptarët e vet dhe prapa tij ka vetëm “fitore” dhe “diell”. Kështu ka pikturuar, pikturon dhe do të pikturojë miku im, Piktori i Popullit, Skënder Kamberi edhe tridhjetë, edhe shtatëdhjetepesë edhe njëqind vjeç. Këto rreshta  janë një portret i “vockël” për një Piktor e Njeri të Madh si Skënder Kamberi. Jeta e tij është një tablo gjigande, ku miqtë dhe studiuesit mund të hedhin pambarimisht ndonjë “penelatë.”, është si një pazëll që do të vazhdojë të plotësohet e plotësohet nga këto penelata plot ngjyra, jetë e kujtime, ku të spikasin vlerat, dashuria për artin, njerëzit dhe qytetin e tij të dashur Vlorën.