ESSE – Page 223 – Dielli

Nderim e mirënjohje në kujtim të shkencëtarit elitar Aristidh Kola!

November 1, 2020 by dgreca

Shkruan:Vilhelme Haxhiraj*-

Aristidh Kola, 1944- 2000, Shqiptari i Madh, studiuesi më i ndritur,Elitë & Nder i Kombit, i cili, edhe pse lindi e jetoi larg tokës mëmë, e tregoi me vepra se, ishte krenar për kombësinë shqiptare, i mbrujtur me gjak pellazgo-iliro-arbër.

Aristidhi, shqiptari me shtetësi greke, një Elitar i kombit u bë shembull frymëzimi për historianët e shitur tek shovinizmi greko-serb. Ai kurrë nuk i harroi e mohoi gjenet e tij Pellazgo-iliro-shqiptare. Ishte krenar që në vena i rridhte gjak iliro-shqiptar, një gjak të pastëre të pandotur, ia helmuan egërsirat shoviniste.

“Gjuha Shqipe është gjuha që flisnin Perënditë…”, Aristidh Kola

“Gjuha shqipe është mëma e gjuhës greke”. A.Kola

Aristidhi, lindi më, 8 korrik, 1944, në Kaskaveli të Thivës ( Tebës) në Greqinë Qëndrore, zonë e cila banohet kryesisht nga arvanitas.

Aristidh Kola ishte jurist, historian, shkrimtar, publicist dhe studiues. Ishte kryetar i Lidhjes së Arvanitëve. Aristidhi ishte me shtetësi greke dhe me kombësi shqiptare, që punoi për lashtësinë e Ilirëve, si dhe origjinën e grekëve. I udhëhequr nga ndjenjat amëtare të të parëve, i mbrujtur me dashurinë për kombin e tij, të cilit ia kushtoi jetën studimore dhe atë fizike. Vdiq në Athinë më, 11 tetor, 2000. Aristidhi, si edhe mijëra e mijëra bashkëkombas të tij, u edukuan me frymën e dashurisë për traditat e të parëve, që trashëgoi kjo pjesë e popullatës shumëkombëshe e Greqisë së sotme, një shtet i sajuar duke rrëmbyer dhe huajtur gjenezën dhe gjuhën e popullit që gjeti në gad. Ilirik( Pellazgëve hyjnor). Sot ajo mburret me një histori të vjedhur që ka përvetësuar gjatë shekujve.

Aristidh Kola, studioi për jurisprudencë në Athinë dhe pas mbarimit të universitetit, për shumë kohë iu përkushtua traditave kombëtare të arvanitasve në Greqi. Vepra e tij kryesore, “Arvanitasit dhe origjina e grekëve”, bëri një jehonë të gjerë në botën arvanitase dhe tronditi sferat studimore të antikitetit grek , që kanë hiperbolizur dhe mashtruar historinë e vërtetë të banorëve autoktonë në Ballkan, që ishin pellazgo-ilirët. Bota akademike i njohu 9 botime brenda dhjetë vjetëve. Kola botoi revistën “Besa”, si dhe revistën tjetër “Arvanon”. Këto revista pasqyronin jetën dhe traditat e botës arvanitase.

Aristidhi bashkëpunoi me të gjitha rrethet e diasporës shqiptare në Botë. Ai mbante lidhje dhe bashkëpunoi me arbëreshët e Italisë, me shqiptarët e Amerikës, me intelektualë të Kosovës, të Turqisë dhe atyre të Shqipërisë. Ai ishte lidhur edhe me arbëreshët e Korsikës. A. Kola, u bë i njohur në Greqi, sidomos për përkrahjen morale që i dha luftës së UÇK-së, duke u shfaqur në disa emisione televizive. Kjo shkaktoi reagimin e disa grupeve proserbe, me të cilat u ndesh në rrugë gjyqësore.

Aristidh Kola, ishte miku i madh i të gjithë shqiptarëve dhe besnik i së vërtetës historiko shkencore për origjinën e shqiptarëve dhe të grekëve. I qeshur dhe i dashur, Aristidhi ishte mik i të gjithë emigrantëve shqiptarë në Greqi. Në zyrat e shoqatës arvanitase “Marko Boçari”, organizoheshin aktivitete politiko-kulturore për Shqipërinë, si dhe për personalitete të rëndësishme arvanitase të Greqisë.

A. Kola ka bërë një punë këmbëngulëse për afirmimin e identitetit arvanitas në Greqi. Ai nisi hartimin e fjalorit arvanitas, vepër të cilën nuk arriti ta përfundonte. A. Kola, vdiq në vitin 2000, pas një sëmundjeje të rëndë (leucemi në gjak).

Veprat studimore të Kolës:

–Arvanitasit dhe prejardhja e grekëve, 1983.

–Gjuha e Perëndive, 1989.

-Deklarata e Bashkimit Arvanitas.

-Fjalori Korrigjues i Fjalëve arvanite

-Fjalori Krahasues i Gjuhës Shqipe

-Greqia në Kurthin e Serbëve të Milosheviçit

-Kënga e Mercenarëve, prejardhja e grekëve

-Mithi dhe e Vërteta

-Varrimi i Tretë i Marko Boçarit

*vo:Gaz:Dita-December 28, 2015 –Ariatidh Kola : “Shqiptarët që bënë Greqinë”:revista “Besa”, nisi botimin e saj si organ i Shoqatës së Arvanitasve të Greqisë, në vitin 1983 si revistë e përtremuajshme. Artikulli i Aristidh Kolës shfaqet në numrin 5 të “Besës” (qershor-korrik-gusht 1984), në kohën kur autori ishte edhe sekretar i Lidhjes ndërsa kryetar ishte Jorgo Jeru. Revista e cila vijon të dalë edhe sot, trajtonte çështje të historisë, folklorit, letërsisë dhe temave aktuale, ashtu si dhe revista tjetër, e përdymuajshmja “Arvanon”.

Përveç artikujve të shumtë dhe kontakteve të përditshme me diasporën arbëreshe kudo nëpër Mesdhe e botë, vepra e Aristidh Kolës, i lindur në vitin 1944, në fshatin arvanitas Kaskaveli të Tebës (Thivës) në Greqinë qëndrore, është përjetësuar në dy librat e tij të famshëm, “Arvanitasit dhe origjina e grekëve”, 1983, dhe “Gjuha e perëndive”, 1989. Ai në këtë libër studimor tregon se gjuha shqipe është gjuhë e Perëndive. Sipas tij dhe shumë autorëve qysh nga antikiteti e në vazhdim thuhet se, Gjuha Shqipe është gjuha që flisnin Perënditë…

*Arben Llalla: Muzika: Albasoul prezanton thesarin e këngëve Arbëreshe

Vo:Alba Soul( shpirti i Arbëreshit): Studiuesi A. Kola, ishte nismëtari për krijimin e disqeve me këngë të vjetra arvanite dhe një me këngë arbëreshe. Deri sa u arrit në botimin e librit me këngë arvanite “Arvanitasit, këta krijues të Greqisë së Re”, përbëjnë popullin që mbajti barrën kryesore të luftës çlirimtare të 1821.

Të fuqishëm, të pamposhtur dhe liridashës, me gjakun e tyre lanë tokën greke dhe paguan me flijimet e tyre lirinë e Greqisë së Re. Një popull i tillë, me shpirtin luftarak, është e natyrshme të shprehej përmes këngës epiko-lirike dhe vajeve. Por këngë folklorike arvanitase në antologjinë greke të shekullit XIX nuk ka. Dy këngë suliote gjenden tek ’Bleta shqiptare’ e Thimo Mitkos që u botua më, 1878, në Aleksandri të Egjiptit. Më 1891, historiani dhe gjuhëtari Artur Mikloferi botoi veprën ‘Atika und seine Heutigeu’ ku, midis të tjerash thotë : “Mesa di unë, këngët popullore bashkëkohore greke i janë përshtatur këngëve të vjetra të dashurisë, lirisë dhe kaçake të arvanitasve.” Konkluzionin e jep Aristidh Kola, i cili thotë: “Kështu u bë greqizimi gjuhësor ku u flijua në këtë mënyrë kënga e vjetër epiko-lirike arvanitase, e cila kaloi tek brezat e rinj në variantin grek dhe kështu u njoh më vonë si greke.”

Këto 15 vitet e fundit, falë kërkimeve të studiuesit arvanitas Aristidh Kola, muzikantit arvanitas Dhimitër Leka dhe këngëtarit të njohur arvanitas Thanas Moraiti, u bë e mundur që të prodhohen dy CD me këngët e vjetra arvanitase me titull ’Këngët Arvanitase’ dhe ‘Trëndafilat e Shkëmbit’ që janë përmbledhje e disa këngëve të arvanitëve të Greqisë dhe të arbëreshëve të Italisë së Jugut.
Pas 17 vite studimesh nëpër Çamëri, në fund të vitit 2002, doli ne qarkullim “Antologjia e Këngëve Arvanite të Greqisë”, me autor, muzikologun e shquar arvanitas Thanas Moraiti. Kërkimet për Antologjinë e këngës arvanite Thanas Moraiti, në bashkëpunim me studiuesin dhe historianin arvanitas Aristidh Kola, i filloi në vitin 1985, atëherë kur ai dha para publikut koncertin e tij të parë në teatrin ‘’Orfeas’’ me këngët arvanitase bashkë me kompozitorin arvanitas Dhimitër Leka. Në këtë Antologji, nëpërmjet këngëve arvanite, lexuesi do të mësojë ngjarjet e rëndësishme historike të luftrave, të dashurisë e vajeve të kombit Arbër që nuk mundi t’i shkruante me penë dhe bojë në ato vite të vështira lufte për ekzistencë kombëtare, por i trashëgoi me anën zërit të fuqishëm popullor.

Aristidhi thotë: “… gjyshja jonë fliste arvanitika, këtë gjuhë që nuk është greqisht me ca fjalë të tjera, por është Shqip, shqipja e pastër e shekullit XIV… këtë e vërtetojnë emigrantët e sotëm shqiptarë që ndodhen në Mesologji, të cilët na thonë; ’Ju flisni shqipen e vjetër’. Dhe kjo është shumë e llogjikshme, pasi gjuha e shqiptarëve që u vendosën këtu në shekullin XIV, evoluoi në greqishten dhe ajo që erdhi deri në ditët tona ishte idioma e vjetër e shqipes. Për ne, humbja e gjuhës arvanitase është si të kemi humbur atdheun…sepse arvanitasit nuk mund t’i shtypte kush në Greqi, ngaqë ata udhëhiqnin Greqinë, ishin gjeneralë, kryeministra, presidentë dhe pronarë të kryeqytetit. Por vetë ata e ‘gëlltitën’ të shkuarën e tyre, sepse me fanatizëm besonin se ishin grekë. Me ndihmën e mësuesëve arritën ta zhdukin gjuhën arvanitase, të cilën sot nuk e flet askush.”

“Vritmëni, po gjakun ma mblidhni… se do t’u duhet nipave e mbesave për të shkruar gjuhën shqipe”- kjo thënie e Petro Nini Luarasit, i përshtatet shumë vdekjes së Aristidh Kolës, i cili vdiq nga një ”sëmundje” e përgatitur në laborator, për të mos u dëgjuar zëri i së vërtetës së mbyllur me shekuj në thellësitë e harresës. Bota duhej të harronte se: “Ka pak njerëz në Greqi që nuk e kanë gjyshen apo gjyshin arvanitas” dhe duhej që të mos përmendej se “Greqia sot i ka 695 fshatra shqiptare ku jetohet shqip, frymohet shqip”, duhet për të mos përmendur kurrë që:”Çamët dhe arvanitasit që jetojnë në Greqi përbëjnë një komunitet prej afro 3 milionë banorësh, ndonëse sot jo të gjithë flasin shqip”. Aristidh Kola dhe Luka Çiçipi, Profesor i Antropologjisë dhe i Gjuhësisë në Universitetin Aristoteli të Selanikut (Greqi) , duhej që të vdisnin, sepse e kthjellonin ujin e turbullt të historisë, që bota të mos e njoh të vërtetën historike të Arbërisë.

Më, 24 maj 2000, një ditë përpara prezantimit të librit të tij, kushtuar arbëreshit të njohur uratë Antonio Belushit, me titull “Antonio Belushi dhe magjia e traditës popullore”, Aristidh Kola shtrohet urgjentisht në një spital të Athinës i sëmurë rëndë. Më 11 tetor të vitit 2000, në spitalin Evangjelizmos në Athinë, vdiq arvanitasi i shquar Aristidh Kola, i cili rënkonte prej një muaj.

Mos-heshtja ndaj së vërtetës i çoi drejt vdekjes dy dijetarët arvanitas në Greqi, Aristidhin dhe Lukën.

Aristidh Kola, gjatë viteve 1995-2000, ishte njëri nga zërat më të fuqishëm në Greqi që mbronte çështjen e Kosovës duke denoncuar masakrat serbe në shtypin grek. Për këtë ngjarje skandaloze në median greke, Aristidhi shkruante:

“Shumë miq më telefonuan për të shprehur indinjatën për baltën që hodhi mbi mua zonja Liana Kaneli gjatë emisionit televiziv në “Skaj”, 5 maj 1999, dhe më pyetën përse e përballova me qetësi, kur duhej të kundërsulmoja… Miqtë e mi, mos u mërzisni e mos u hidhëroni për këtë, sepse “e drejta del, vjen kur t`i vijë ora …(Nga rrënjët tona janë në Arbëri).

Të dy studiuesit ecnin kundër rrymës, sepse nuk lejohej që; “Arvanitët të këndomi/ Gluhënë të mos harromi”. Këdo si ata i pret vdekja.

Vo: K.Traboini:“Pse ia sharrojmë vetes degët që kemi nën këmbë. Me fustanellën tonë krenohen fqinjët, duke e quajtur pjesë të etnografisë së tyre kombëtare. Pasi na zvogëluan gjeografikisht të tjerët, pse për fajin tonë, vazhdojmë të zvogëlohemi shpirtërisht.” E kryepseja: “pse pra ne e kemi humbur shansin historik për t`u bërë qendra e mbarë botës arbërore-arvanite-shqiptare?” – pyetTraboini dhe vazhdon: ”Parë në këtë sy, mund të them se diku përtej gardhit tonë, në Greqi, patëm fatin të njohim Aristidh Kolën, personalitetin më të madh arvanitas të shekullit XX dhe një nga njerëzit më të ndritur të kombit tonë.”

Aristidh Kola me krenari, me guxim dhe me vetëdije të plotë thoshte:“Kam preferuar gjithmonë të shkoj kundra rrymës e jo të shkoj nga shkon rryma dhe fryjnë erërat. Nuk jam lëpirë e nuk kam puthur kurrë këmbët e përmjerra dhe për këtë e paguaj shtrenjtë dhe në mënyrë të përditshme me nderin, dinjitetin dhe lirinë time…”

Studiuesi arbëresh, Antonio Belushi, në një akademi, u shpreh: “I madhi Aristidh Kola është i pavdekshëm. Ai ndodhet shumë lart në pavdekësi.

*Vo:Fragment i shkëputur nga libri im “Elitat e mohuara, krenari Kombëtare”, f.77-82

Frika, maskat e Halloween-it dhe maskat e Covidit

October 30, 2020 by dgreca

Ese nga Rafael Floqi-

Është Halloween, por Kukudhi nuk e di se çfarë figure do të bëhet këtë vit. Ai provon një maskë vajze, por i duket shumë e frikshme. Ai provon një maskë djali, por ajo është gjithashtu shumë e frikshme. Më në fund, pas shumë përpjekjesh, Mostra ka idenë e përsosur! Ai zgjedh një maskë vdekjejeme Covid-19. A nuk kanë frikë të gjithë njerëzit nga ajo? Dhe të vetmin tmerr që ai ka është se gëzimi i njerëzve nuk është shuar.

Bota ka nevojë për energji të madhe pozitive për të luftuar kundër forcave negative. Ka nevojë për gëzim. Shkoni në brendësi thellë brenda qenies suaj dhe krijoni atë energji pozitive për mirëqenien e njerëzimit.

Ky Halloween do të jetë si një provë për të hequr dorë nga disa forma festimeshtë zakonshme për shkak të COVID-19 . Por gjithnjë ne duhet të ruajmë energjinë pozitive brenda vetes, pasi ky Halloween mund të jetë një përvojë se si ne mund t’i bëjmë më të sigurta më të bukura dhe më të ëmbla festat e tjera të këtij viti, apo të vitit të ardhshëm.

Halloween-i pothuajse ka mbërritur. Fëmijët e veshur siSupermanose BlackPanther dhe me një shportë plastiketëmbushur plot me karamele, janë ato që ne jemi mësuar të presim si zakonisht. Impulsi ynë natyror na shtyn të pretendojmë, sikur gjithçka është normale, edhe nëse është vetëm për një tubim tëvogël,apo vetëm një festëe vogël familjare. Ky Halloween nuk duhet të bëhet siç thonë amerikanët “ doomandgloom”. (dënim dhe errësirë) ashtu si e paraqet politika për shkak të kësaj pandemie. Siç do ai shtrigani, kukudhi, apo mostra e këtyre ditëve “ Paniku”. Ndaj sot shtrohet pyetja se kujt i druhemi më shumë Covidi-t apo mungesës së lirisë? Më 2020, fantazma e COVID-19 po na ndjek kudo. Ne shohim lajmet. Tregohemi të kujdesshëm dhe të frikësuar. Kemi kaluar orë të pafundme në biseda në video me bashkëpunëtorët tanë, miqtë dhe familjen. Jemi të lodhurtë gjithë nga kjo. Me deklarata “ekspertësh “ që kundërshtojnë njeri tjetrin dhe veten, “me maska pa maska”. Kujt ti besosh?

Pasiguria ka edhe ajo mostrat e saj. Politika është një nga këta mostra. Gjithkush dëshiron të kthehet në “normalitet” dhe t’i shohë fëmijët e vettë shkojnë në shkollë dhe të përjetojnë gëzimet e një fëmijërie më të lumtur dhe mësociale. Por dhe prindërit janë në hall por dhe mësuesit janë në hall. Një kakofoni opinionesh, që ngjan e gjitha si një refren shtrigash Halloween-i. Nga anatjetër vigjilenca është e vështirë të mbahet në çdo kohepavarësisht rrezikut.

Halloween nuk është festa më e rrezikshme për kujdesin shëndetësor dhe shëndetin publik që ta shohim si me rrezik të lartë. Pasi shpesh mbahet në ambiente të jashtme, dhe mund të bëhetlehtësisht në edhe më i sigurt në mënyrë mëtë kujdesshme, duke shmangur turmat e mëdha të njerëzve, me maskat, me larjen e duarve dhe kufizimin e takimeve brenda në vende të mbyllura. Madje dhe inventiva nuk mungon. Në një shfaqje në TV, dikush që tregonte sesi të krijonim lanternjack me kunguj me trapano elektrike ne 5 minuta, si të krijonim një imitim Frakenstajni me një kungull jeshil me vidha dhe gozhda, kishte bërë një shpikje të re si të jepnim karamele me një krah të vogël druri, me gjatësi 6 këmbë ( 2m).

Por çfarë është me të vërtetë e frikshme tani ? Në këto ditë përpara 31 Tetorit, kur Shtetet e Bashkuara kanë raportuar numrat më të lartë të rasteve të koronavirusit qysh nga fillimi i pandemisë. Rastet përreth nesh po rriten gjithashtu për ditë. Është koha të rishikojmë se si do duhet festojmë.

Pandemia e AIDS-it i detyroi njerëzit të mbulojnë organet gjenitale të tyre me prezervativë. Pandemia COVID-19 po i detyron ata të vendosin maska. Është sikur shumë njerëz nuk po e çonin jetën e tyre duke vënë një milion maska dhe duke i ndryshuar ato sipas leverdisë dhe interesin vetjak. Është sikur njerëz të panumërt në këtë planet të mos këtë qenë të detyruar tashmë ta mbajnë gojën mbyllur dhe të durojnë fatkeqësitë e imponuara atyre nga ata pak më ‘fatlumët’. Pyes veten se cilën pjesë të trupit do të detyrohemi ta mbulojmë më tej. Pyes veten nëse, në radhë të parë, e gjithë kjo po ndodh sepse sytë tanë kanë qenë të mbuluar gjatë gjithë kohës. A po shkojmë drejt një kohe kur qëndrimi i sigurt bëhet i ngjashëm atë të dënuarin me vdekje në që pret t’i ndalet të ekzekutimit? “

Ndaj ne rekomandojmë fuqimisht të shmangni zakonin tradicional të trickandtreats. Është e rëndësishme të kuptohet se kjo përvojë, megjithëse emocionuese për fëmijët dhe të rriturit, mund të jetë shqetësuese për ata që përpiqen të shmangin ekspozimet, veçanërisht, pasi Halloween shpesh shoqërohet megrupime spontane me maska. Ndaj këtë vit shmangni atë festë kostumesh në shtëpinë tuaj, sepse shumica e njerëzve nuk do t’i mbajnë maskat e tyre.

Festat shpesh na shtyjnë të zhvendosim të menduarit. Ato na bëjnë të hamë shumë, dhe të rrimë zgjuar deri vonë. Festat na bëjnë të ndihemi të veçantë, të sigurt, të mbrojtur dhe madje të pathyeshëm. Ato na inkurajojnë që të shmangim edhe vetë kujdesin tonë.Këto gabime janë pikërisht ato që virusi i Coviditpret dhe përdor për të infektuar fëmijët tanë me një stomak plot karamele. Virusi godetaty kur ne nuk jemi të kujdesshëm dhe injorojmë masat e sigurisë. Është një mashtrim i COVID-19 apo i Halloween-itajo që na bën të mendojmë se është vetëm një ditë,e nuk do të sjellë një ndryshimtë beftë për keq nëjetëntonë. Megjithatë si dihet.

Po sikur ta përdorim Halloweenin për të zhvilluar tradita të reja? Duke nderuar si frymën e Halloweenduke marrëmasa paraprake. Duke u treguar më proaktiv dhe krijues. Duke përdorur dokumentet udhëzuese të Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve.

Por maskat e tmerrit nuk janë kurrë vetëm për përbindësha. Edhe para se Covid t’i bënte maskat një bezdi të përditshme për ne, atokanë zënë një hapësirë të fuqishme në imagjinatën tonë kulturorenë filmat e horrorit. Maskat kanëqenënjë mjet kryesor i tmerrit, të nxitura nga filmat me të panjohur misteriozë dhe me vrasës serialëqë terrorizojnë të pafajshmit. Maskat të tilla klasike të tmerrit si ato që i përkisnin Leatherface, JasonVoorhees dhe Michael Myersqë paraqesin kufoma – fytyra të zhveshura nga tiparet dhe individualiteti i tyre.

Këto maska gjithashtu mishërojnë të panjohurën: misterin i personit që qëndron pas maskës dhe shkëputja midis asaj që mund të duket ndryshe nga e zakonshmja (një maskë kafshësh, një maskë hokej) dhe frikësimi nga maska kur vendoset në një kontekst të ri. Por ka diçka më të thellë në psikologjinë e frikës sonë rreth maskave, që lidhet me frikën tonë më të keqe për veten, apo në ndjekjet e frikës të njohura gjatë një kohe të pandemisë.

Leatherface mban tre maska të ndryshme gjatë gjithë filmit, të cilat ai i ndërron bazuar me situatën, si një mënyrë për të treguar emocione. Sigurisht, maskat e fytyrave mbulojnë fytyrën e tij, kështu që në krye të tmerrit të maskës, ekziston pamja e çuditshme e tipareve të vërteta të vrasësit prej mishi, që dalin qëposhtë maskës.

Me figurat me maska, nuk bëhet fjalë kurrë për përbindëshin, por për njeriun, të cilin maska embulon dhe e zbulon.Por kjo nuk është vetëm një deficit i emocionesh që mund të shtojë tmerrin e maskës; por është një prezantim i rremë i një personi. Një nga mënyrat si njerëzit shoqërohen me njeri tjetrin është përmes pasqyrimit, imitimit të gjuhës së trupit dhe shprehjeve të fytyrës të atyre të cilët na rrethojnë. Neuronet pasqyruese shkaktojnë ndjenjën tonë të ndjeshmërisë. Maskimi e prish këtë lidhje, duke e bërë personin të maskuar të duket si i panjohur, mbase edhe, në raste më të këqija, çnjerëzor. E megjithatë të gjithë janë tepër njerëzorë. Në fakt, disa modele të maskave të filmave horrorna tregojnë me vëmendje faktin se të gjithë kemi aftësinë për të bërë gjëra të tmerrshme.

Maskat groteske të Smileyp.sh nga filmi horror 2012 “Smiley” –me pamje pa mish me tipare të çara të syve dhe me një të çarë buzëqeshëse të gojës të prerë dhe të qepur – kujtojnë emocionin e buzëqeshjes. Çka është e përputhur mirë me temën e filmit.

Por maska nuk është vetëm një simbol frike që u ngjall në Evropë pas murtajës bubonike. Maska: misteri, enigma, joshja ka qenë pjesë e Venecias dhe rimishëron thelbin e saj, pak e dinë nga vjen dhe është një histori e trazuar që ndjekur përdorimin e saj në Republikën e Serenissimas.

Maska (nga arabishtja “mascharà”, tallja, satira) ( shihni kuptimin në shqip të një fjale arabe që na ka ardhur nga turqishtja R.F), ka qenë gjithmonë, qysh nga agimi i kohës, një nga elementët karakteristikë dhe të domosdoshëm në kostumin e aktorëve. Ajo e ka origjinën nga teatri klasik grek Fillimisht ajo përbëhej nga një fytyrë e zbrazët me tipare monstruoze ose groteske, të veshura për të fshehur tiparet njerëzore dhe, gjatë ceremonive fetare, për të larguar shpirtrat e këqij.Me Karnavalet, maska bëhet simbol i nevojës për t’u kënaqur me lojë, shaka dhe iluzioni i veshjes së rrobave të dikujt tjetër, duke shprehur kështu kuptime të ndryshme: festim dhe shkelje, liri dhe imoralitet.

“Mirëmëngjesi Signora Maska”, përgjatë rrugëve, përgjatë kanaleve dhe në dërrasa, kjo ishte përshëndetja. Identiteti personal, seksi, klasa shoqërore nuk ekzistonin më dhe njëra u bë pjesë e Iluzionit të Madh të Karnavalit në një vend, unik në botë, ku gjithçka mund të ndodhë, ku çdo paraqitje e shkurtër nuk pushon së magjepsuri. Në kulturën veneciane, termi “maskë” tregon aktivitetin e “vendosjes së mjekrës dhe mustaqeve të rreme” dhe “maskë” ishte gjithashtu nofka që u jepej grave që maskuan veten si burra dhe burrave që maskuan veten si gra. Së shpejti maska u bë një simbol i lirisë dhe shkeljes së të gjitha rregullave shoqërore të imponuara nga Republika Serenissima në Venecia …

Historia e maskës veneciane fillon që në 1268, vit në të cilin ligji më i lashtë që kufizon përdorimin e pahijshëm të maskës Artizanët që bënin maska quheshin maska që nga koha e Doge Foscari dhe kishin statutin e tyre të datës Prill 1436.

Por çfarë maske përputhet më mirë për këtë Halloween?

Por pavarësisht se nuk mund të dilni nënjëpartiHalloween këtë vit nuk do të thotë që nuk mund të visheni. Pavarësisht nëse do të shkoni në një natë filmi në natyrë me miqtë, nënjë aktivitet vjeshte në qytet apo thjesht të përshëndesni trickandtritersnga larg, të vishni kostume Halloweeni. Këtë vit, përfitoni nga maskat e domosdoshme të nevojshme për COVID-19 për të ngjallur emocione pozitive për të krijuar një ngritje shpirtërore nga mërzitja e zymtësia e pandemisë.

Halloween është gjithashtu një sprovë. Si do të veprojmë në këtë festë , do të vendosë edhe për festat e tjera që do të pasojnë. Është një kohë e përshtatshme për të rishikuar planet e udhëtimit, për të anuluar tubimet e mëdha personalet dhe për të rimenduar festat dhe ftesat për miqtë. Është gjithashtu koha për të vendosur edhe për pritjet me familjen, veçanërisht me gjyshërit dhe fëmijët më të vegjël. Maskimi, distancimi fizik dhe përpjekjet për të ndaluar përhapjen e virusit, do të duhet të vazhdojnë gjatë këtyre festave të përqendruara në familje, edhe nëse vihet në dispozicion një vaksinë.

Maska kirurgjikale, Superheronjtë janë gjithmonë një zgjedhje popullore kostume Halloween-i, kështu që pse të mos visheni si një hero i jetës reale? Nëse keni një maskë kirurgjikale, bashkojeni atë me një fustan të bardhë mjeku ose të kuq, pastrues, një bluzë të bardhë laboratorike ose ndonjë gjë tjetër që mund të ngjajë me veshjen e një punonjësi të kujdesit shëndetësor. Do të keni pikë mëshumënëse mbani një stetoskop dhe një bllok!

Mund të vendosni një bandana në pjesën e poshtme të fytyrës tuaj për të marrë një pamje misterioze por të ashpër. Mund ta shoqëroni me xhinse, lëkurë dhe të fshihnime pëlhura të mbuluara me një kapelë kaubojsi. Ose bëhuni një sharrëxhi me një sëpatë të rreme dhe një këmishë fanellate. Nëse po përpiqeni të dukeni pak më të mprehtë, provoni të vishni një xhaketë lëkure të zezë dhe syze dielli për një kostum dhe kaskomotoçiklistësh.

Por mund të bësh shumë me një maskë të thjeshtë dhe pak me bojë pëlhure. Meqenëse rroba mbulon zonën e gojës, është një vend i shkëlqyeshëm për të vendosur një buzëqeshje të frikshme, por ekspresive. Ju mund të bëni një gojë të madhe me shumë dhëmbë të mprehtë, një buzëqeshje të skeletit, një buzëqeshje si jacklantern ose një grup të përgjakur dhëmbësh. Përdorni fytyrën si pikë qendrore e kostumit tuaj çka ju ofron mundësinë për të luajtur me përbërjen dhe bojërat e fytyrës, kështu që mund të jenimë krijues me të! Thjesht sigurohuni që e keni lënë maskën të thahet në një zonë të ajrosur mirë para se ta përdorni.

Doni një maskë të bardhë të thjeshtë për t’u bërë disa mostëra klasike Halloween-i. Nëse keni dëgjuar për sfidën e fotosesionitme fantazmë që ndizet në TikTok, ju mund të jeni të njohur me këtë tip kostumi. Vishni një çarçaf të bardhë të thjeshtë me sytë e prerë dhe bërtisni “Boo!” ndaj çdo vëzhguesi. Përndryshe, mbështillni fytyrën me garzë (për të ruajtur letrën e tualetit) dhe bëhuni një mumie.

Nëse këto mundësi nuk ju tërheqin, merrni parasysh të vishni një maskë me fytyrë të plotë karakteri. Është e lehtë të veshësh një maskë mbrojtëse personale poshtë dhe të mbash ende atë pamje prejHalloweeni. Argëtohuni edhe në këtë sezon drithërues, por sigurohuni që të qëndroni të sigurt.

Festat Halloweeni, Dita e Falënderimeve dhe Festat e tjera të dimrit janë sinonim i familjes. Ato janë ndërtuar mbi faktin e mbledhjes së bashku të familjes të kultivuar nga tradita – dhe trajtime festive .

Por pandemia, nuk do të thotë që ne nuk mund të festojmë së bashku këtë vit, thjesht do të thotë se duhet ta bëjmë këtë duke qëndruar larg fizikisht. Është kritike që të kujtojmë se të dashurit, miqtë dhe fqinjët tanë janë më të rëndësishëm se çdo ditë e vetme feste. Nuk është karamele apo gjel deti ose xhingël Krishtlindje çka i bën festat të shkëlqejnë, por janë lidhjet me miqtë dhe me familjen tonë që kanë rëndësi.

Duke iu kthyer mostrës të fillimit, ekspertët thonë se filmi King Kong (1933) paraqiste tërbimin e ndrydhjes pas Depresionit të Madh. Epo, ky përbindësh Halloweeni me COVID-19, mund të bëjnë të njëjtën gjë për ndjenjat tona, në lidhje rrezikun e kthimit të bllokimeve dhe mbylljes tëkarantinëstë vitit 2020 “. Sa dhe debatet politike të zgjedhjeve presidenciale janë të ndara në pro dhe kundra maskës.

Sot me gjithë këto grumbullime, alarme, mashtrime, mungese informacioni, bollëk dezinformimi, paqartësie dhe konfuzioni, pyes veten nëse është koha që ne të fillojmë të hartojmë një manifest post-koronavirus? Ndoshta duhet të përmbajë të gjitha gjërat që ne nuk duam që bota të bëhet kur kjo pandemi të ketë mbaruar. Ka shumë ligësi tjetërsuese që lulëzoimes nesh duke na mbajtur në karantinë, në distancë dhe mosbesim ndaj njëri-tjetrit,si mënyrë mbrojtje para COVID-19. Pasi ka sisteme që lulëzojnë nga vetmia dhe frika jonë. Ka institucione të dedikuara për t’u siguruar që ne nuk do ta ndihmojmë njëri-tjetrin në mënyrë që t’u drejtohemi atyre për ndihmë … Le të mos i lejojmë ata marrin udhë edhe pasi kjo pandemi të ketë mbaruar!

Dhe ky vit se ka ndryshuar festimin e Halloween nëTillsonStreet ku isha para një jave me fëmijët e mi. Aty është një grup i përkushtuar i pronarëve të shtëpive që e çojnë Halloween-in në nivelin tjetër, ndërsa sigurojnë një mjedis të sigurt për fëmijët, si dhe një mundësi për t’ia kthyer komunitetit. Romeo,Michigan është një fshat i vogël, i çuditshëm, i përbërë nga shtëpi historike që datojnë që nga vitet 1850. Rruga Tillson është bërë destinacioni i Halloween për të gjithë banorët e Romeos, si dhe mijëra vizitorë të tjerë nga zona nga e gjithë Michigan, Ohio dhe deri në Misisipi që vijnë aty për të vizituar gjatë Halloween. Çdo vit, turmat bëhen gjithnjë e më të mëdha. Edhe këtë vit kishte shumë njerëz. Vitin e kaluar, secili pronar i shtëpisë shpërndau mbi 2,000 copë karamele për trickandtreatnë Halloween. Rreth 30 shtëpi marrin pjesë me zbukurimet , dhe shpërndajnë mbi 60,000 copë karamele në vetëm disa orë. Dhe kjo është vetëm fëmijët në Halloween. Vizitorët fillojnë të vijnë disa javë para Halloween, ose për të ecur poshtë dhe për të na parë se si vendosen figurat e tmerrit me tematika të ndryshme. Dhe aty maskat e Covidit sikur mplekseshin e molepseshin me maskat e tmerrshme të Halloween-it.

Halloween-i dhe festat e tjera ndodhin çdo vit, por këtë vit, ato na japin një mundësi për të demonstruar se sa ne duhet të kujdesemi për njëri-tjetrin dhe komunitetin tonë duke shijuar festat në mënyrë të sigurt. Duke vepruar kështu, ne mund t’i bëjmë festat e vitit të ardhshëm edhe më të ëmbla, duke ndihmuar për të siguruar që njerëzit e rëndësishëm për ne të jenë gjithnjë të shëndetshëm dhe të aftë për të festuar.

Përsa i përket zgjedhjeve këtë vit në SHBA “COVID-19 e ka zgjedhur veten President .”

“VAJET E PRANVERËS MASHTRUESE” …

October 28, 2020 by dgreca

–ROMAN I SHKRIMTARES SE NJOHUR BAJAME HOXHA – ÇELIKU–

Pergatiti Fritz RADOVANI–

Një vajzë 11 vjeçare Arixhofka, ka fillue “Universitetin” në disa fakultete të njohuna…

Nder dokumenta Ajo ruen emnin Bajame Hoxha-Çeliku, emen që atëherë njihej nga pak kush.., ose, ma mirë me thanë vetem nga shoqnia e Saj në barakat e atjeshme…

Gjithkah e rrethueme nder tela me ferra… Një ferr’ i vertetë – Shqipnia komuniste!

Mija e mija metra tel me ferra nder sa e sa qytete e fshatra që rrethonin Shqiptarët!

Të vjetrit kanë thanë dikur: “Vetë jeta asht shkollë !”, këte verteton Arixhofka sot!

Nen rrezet e Gazetës “Dielli” lexova nga poetja Bajame një poezi per At Fishten…

Nuk ishte aspak emen i panjoftun! Portreti i Bajames kur e perfundova së lexuemi poezinë mu duk sikur shkelqente ma fort! Mbas një jete të mnershme, buzqeshte!..

Mu kujtue një roman me 580 faqe që ka shkrue e nderuemja Bajame e që titullohet “VAJET E PRANVERES MASHTRUESE”, që miqësisht ia kerkova e, Ajo ma dergoi. Më tregoi se romani ka karakter historik dhe se Emnat besoj ke me i njohë… Ishte pikrisht ato ditë kur unë botova një artikull dhe ku shenova në fund: “Me 15 Maji 1945 (EH) ka nenshkrue interrnimin e këtyne fëmijve nen moshen 14 vjeç: Klorja, Lajdja, Katrina, Zefi, Mojsi, Leka, Elena, Bibjani, Nikolla, Klara, Isabella, Tonini… Vetem të familjes Mirakaj… Po në gjithë Shqipninë sa bahen?!..” Dhe, pikrisht kjo Arixhofka më shkruen: “Të gjithë ato emna i njoh!”… Me të vertetë u topita randë!

Shumë shpejtë më dergoi edhe romanin e Saj, me një parathanje të z. Qazim Shehu.

Kujtoj vite perpara kur pata lexue romanin “Rrethimi i Shkodres 1913” nga Don Ndoc Nikaj, pra, romanin e parë në letersinë shqipe, aty shkruhej: “…nji nder lagjet ma të shkatrrueme nga gjylet e malazezëve asht kenë ajo e Badrave në Shkoder…”, dhe, me vite të tana s’ më hiqej nga mendja shkatrrimi i rrugës ku jetojshe unë në Shkoder.

Po Arixhofka e vogel që as nuk besoj se e din “pse?”, e filloi e vazhdoi gjithë jeten per ma shumë se 32 vjetë nder kampet e mnershme komuniste t’ interrnimit, tue fillue si fëmijë, vajzë e re, nuse e nanë e nderueme, vetëm pse i kishin zhdukë baben…

Kam lexue edhe ndigjue shumë ngjarje të trishtueshme, madje edhe të mnershme të atyne kampeve shfarosëse, kam pa edhe kampe pune të detyrueshme të Kavajës dhe të Rinasit, kur po ndertohej aeroporti, kam lexue kuriozitete dhe kam pasë rasen me njoftë një Nanë, që më ka tregue sesi në kampin e interrnimit të Vlonës, “nga ora 10 e natës, policët i merrnin vajzën.., dhe ia kthenin nga ora 3 ose 4 e mengjezit…”. një nga tmerret ma të mëdhaja që kanë kalue disa Nana të Nderueme Shqiptare… E kjo ma e mnershmja ngjarje per një Nanë.., i rrezikonte rrezikzezat per çdo minut! Kudo ku Ato venin kamben kercnoheshin nga barbarët vrastarë dhe antinjerzorë, deri aty sa shumë nga ata fatzeza shifnin me sy edhe shfarosjet e burrave dhe trashigimtarve të tyne, pa ma të voglin faj ose të pakten një fyemje, që ndryhej në zemrat e tyne…

Romani fillon me pershkrimet fëminore dhe dalngadalë Arixhofka tue u rritë dhe, në mbrendinë e rrethinave të atyne kampeve interrnimi tue ndryshue gjithshka… Pa e kuptue fillon me ndryshue edhe jeta, gja që të duket krejt normale nga pershkrimet aq me mjeshtri të Autores, që e pasunon shkrimin me aq shumë epitete dhe figura letrare sa lexuesi harron se asht tue vazhdue me ecë i rrethuem në tela me ferra.

Shkrimtaria e njeh aq mirë gjuhen shqipe dhe pasuninë e saj në letersi, sa asnjëherë nuk mërrinë me u ndalue dhe me u kujtue si asht e mujtun me e perdorë dialektin e Jugut aq korrekt një vajzë e re e rrethueme me mirditore, tepelenase, gjinokastrite apo kelmendase e tropojane… Të sjellun me polici nga të gjitha viset e Shqipnisë.

Po deshte me njoh aftësinë e Arixhofkës në zhvillimin psikologjik nder rrethanat ku po rritej Ajo, lexo me kujdes dialogun e bisedave të saja në shoqni, në punë dhe me polic të cilët, janë të kudondodhun dhe si rriçnat gjakpise nder ata vende torture.

Autoria e romanit, asht e paisun me një kujtesë të mbinatyrshme, e ruejtun aq shumë nder ato vuejtje me një freski emnash, mbiemnash, ngjarjesh, vendesh e skutash, me aq kujdes sa njeriu tue lexue fillon e dyshon per mbajtje ditari sekret… E shpesh, rri e mendon, si mundet me u rikujtue ajo jetë e mbytun në vuejtje edhe me data e stinë?

Në liber gjithshka lidhet me psikologjinë e krahinave, ku nepermjet bisedave të bame me shoqe Autoria, nxjerrë në dritë inteligjencen dhe karakterin e paster të shoqeve të veta dhe e zberthen ate të lidhun me edukaten familjare e traditen krahinore.

Atyperaty, përballet me policin ose agjentin e sigurimit të shtetit, ku nepermjet gojës së flliqtë të tij, zbulon mbrendinë e shpirtit barbar që mendon e punon gjithshka si e si me dermue dhe me shnderue karakterin e Atyne viktimave të pafajshme. Dialogu i tyne me t’ interrnuemit ka vetem një qellim: “Në se gabon dishka, e presin prangat!”

Në dukje e pabesueshme, po me djallzinë e tyne, gjithshka i sherben diktaturës…

Me shumë mjeshtri Autoria ka realizue bisedat provokuese të atyne agjentave me të gjitha moshat e vuejtësve, per qellimin e tyne djallzor: “Me rekrutue moshat e reja e deri tek pleqtë që po mbyllnin vitet e fundit të jetës në dishprim të plotë, pa as ma të voglen shpresë me pa para vdekjes vetem një ditë veten të Lirë!” E, perballë barbarve në rrugen perpjetë kodres Kalvarit, asht Nana… Mbretnesha e vuejtjeve të jetës… Ajo, edhe pse me shkarpa e zhele të veshuna per trup, ecë e ecë tue i rrigue lotja… Rri e mendon per burrin e arratisun, djalin e burgosun, vllaun në hetuesi dhe vajzen që e mundon me vajzninë e saj pa asnjë shpresë me krijue Familjen e Shpresës e t’ Besës!

Lodhet e shpesh rrzohet si Krishti nën Kryq, po moralin e ka të hekurt, asht Bijë Fisit dhe nuk ia turpnon kush Asaj prakun e Derës, as Sofren e Atyne Stajanicave që nder shekuj kanë nderue kullat e të Parve të tyne, kur me besë lidhne Kunoren Shejte!

Shkrimtarja jonë njeh traditat e zakonet e krahinave, po mbi të gjitha në moralin e Saj nuk gjindet një shkendi sado e errtë fanatizmi. Bajamja e vogel e derisa u martue kje modeli i Vajzës.., e i Grues ma të Nderueme prej të gjitha Besimeve n’ ata kampe. Ndersa në romanin e Saj shperthen dashnija e brumosun me sinqeritet dhe pasterti shembullore, kryesisht per brezat e reja, ku mungesat janë të mëdhaja. Sot asht pak e vështirë me gjetë një roman të këtij modeli ku, gjithshka thuret me moral brilant!

Po, fatmirsisht Bajame Hoxha-Çeliku e ka realizue një Kryeveper të tillë, me guxim të pakrahasueshem, me pasterti mendimi e Shpirti të brumosun nder vuejtje, po mbi të gjitha romanin e ngriti dëshira e madhe për Lirinë e Atdheut dhe morali i paster i Shqiptarve që vuejtën, po asnjëherë nuk kerkuene me u njollosë as shkarpash me gjakun e tiranve dhe barbarve komunistë, që i nxine jeten Prindve të tyne, Këtyne vetë dhe pasuesve trashigimtarë që janë shpernda nepër Botë per një kafshatë bukë!

E, nëse ndokush kerkon me dijtë Historinë e Kampeve t’ Interrnimit nga komunistët barbar dhe të pabesë po, mbi të gjitha vrastarë e gjakbasa plaçkitës, merrni e lexoni romanin e Bajame Hoxhës, Aty asht Historia e plotë e vuejtjeve të Shqiptarve! Romani “VAJET E PRANVERËS MASHTRUESE” asht Kryeveper e Letersisë Shqipe moderne të Shekullit XXI. Aty n’ se e keni harrue asht edhe komunizmi gjakatar me tiparet e veta të pabesa dhe vrastare! Historia shkruhet vetem si e ka shkrue Bajamja.

E tue shikue foton e Saj gjithnjë tue buzqeshë, njeriu shikon një zemer të hapun, që shperthen edhe në vargje plot knaqësi e pasterti Shpirtnore. Vargu i Saj asht një nga shperthimet poetike plot ambelsi, i kandshem, i qetë e plot nektar të mbledhun nder livadhe.., aty ku kosa e barbarit merrte jetë njerzish të pafaj e të paster si biluri, t’ asaj Rinije aq të dashtun e të paster Shpirtnisht, bash si ata prroje e lumej që nder ata tmerre vetem i shperlanin Shpirtin asaj rinije plot vuejtje, vorfni dhe etje t’ pashueme nga urrejtja e vllavrasja e pashoqe, por sot.., asht Ai brez që vetem di me falë! Vargu i Bajames asht një Himn i vertetë i Atij Flamuri, ku Gjaku i Rinisë Shqiptare ka shlye pergjithmonë yllin pesë cepash të vrasjeve terroriste të bolshevizmit skllavnues…

Jo m’ kot Bajamja i këndon sot “Hyllit të Dritës”, popullit të Saj… Shqiptarisë!

Një cilësi e Burrneshave tona, kur tek portaria i shkonte gjaksi…Po, edhe nuk harron!

Tek libri i Arixhofkës, sejcili ka me kerkue vetveten.., “bash ashtu si e ka falë Zoti!”

Shqiptarët tue kalue nder duer librat e Saj, do t’a kuptojnë mbrendinë e tyne, faktet e ngjarjet që koha do ti vendosin shpejtë me thesaret tjera në fjalorin enciklopedik!

Arixhofkës, i uroj jetë të gjatë dhe prodhimtari të shkelqyeshme, per edukimin e një Rinije Atdhetare Shqiptare ashtu si asht edhe Ajo vetë, trashiguesit dhe romani i Saj!

Me shumë respekt per Arixhofken:

Melbourne, 25 Tetor 2020. Fritz RADOVANI

AFTËSIA E PA AFTËSISË

October 25, 2020 by dgreca

AFTËSIA E PA AFTËSISË OSE UNË JAM UNË/

(“rebel që fati i ka buzëqeshur kurvërisht” e ku, ”zbardh e zeza dhe e bardha nxin; er’endyr” e mjegull na përpin”…(Nga Makbethi)/

ESE NGA PIRRO LOLI/

Akoma nuk e kuptojmë mirë as ne shqiptarët, as disa nga miqtë tanë perëndimorë se aspirata jonë evropiane( BE) pengohet vetëm nga kreu i qeverisë sonë, me emrin Edi Rama. Ai e di shumë mirë se ai shteg ta merr dyfekun e katundit dhe nuk të lë të livadhisësh e të lëpish nëpër kusira e tepsira. Në BE nuk e ka kaq të lehtë të vjedhë e të mashtrojë, as nuk e lë njëri të uzurpojë të gjitha pushtetet e të sillet si pashallarët e qëmotit me popullin e vet. Kështu, hiq e mos e këput, pa fre e me ca miq burokratë andej e përkëtej, me para të pista andej e përkëtej, në krahun e djathtë të oligarkëve dhe nën skeletin e një partie kufomë, e ka të lehtë të mashtrojë e përsëri e përsëri nuk shqitet nga pushteti. Sepse ai, është ai. Dhe historia e ka thirrur në skenë për të qenë ai, ose kryeministri triumfator që historia do ta mbajë mend si barsaletë.

UNË JAM “BABAI I KOMBIT”…

Nuk e mban kot në sfond IsmailQemalin e së fundi dhe Skëndërbeun. Nuk duhet t’i harrojmë aftësitë e tij. Nuk e bën kushdo punën e tij. Në krye të pushtetit ai e ka sofistikuar mashtrimin. Aftësia e paaftësisë së Edi Ramës rrezikon ta lërë vendin jashtë BE. Mos i besoni kurtheve te tij! As për Këshillin politik, as për kodin zgjedhor, as për ndryshime nenesh në Kushtetutë pa konsensum.Çdo mirëkuptim me të është një kurth i ri.Ai erdhi kryetar i PS pa qenë anëtar. Kur u bë kryeministër(2013), BE kishte vetëm tri kushte pranimi, tani pas shtatë vjet në krye të pashallëkut, Shqipëria duhet të plotësojë 15 kushte të rënda. Ai, uzurpues i katër pushteteve, me këtë shtet të dhunshëm partiak, me polici thellësisht ishsigurimse, “PS-iste e rilindase”, përplot oligarkë e hajdutë në krah, me një grup çapaçulësh gjoja opozitarë që nuk përfaqësojnë asgjë brenda Kuvendit, nuk e njeh dot vetveten jashtë pazareve të xhepit dhe pushtetit. Narcizmi i tij i tejskajshëm dhe urrejtja për Tjetrin (jo vetëm për opozitën, por dhe për median, drejtësinë, aleatët, pse jo, për popullin opozitar) e pengojnë atë të kryej çdo lloj dialogu për mirëkuptim. Ky është thelbi dramës së politikës shqiptare që drejtohet nga ky kryeministër, që e heq veten si lider i shquar i rajonit dhe si babai i kombit. Duke pasur në dorë dhe nën dorë të qeverisë-shtet të gjitha qelizat, në bazë e në qendër, me babëzinë e vet, synon fitore të tretë, të katërt e pse jo të përhershme …Dhe, si kloun, kapërcen nga suksesi në sukses duke shpalosur tablonë më hipokrite në statusin e Shqipërisë, që është bërë si pashallëku i tij.

..Në këtë sprovë do mundohem ta trajtoj jo vetëm si thotë ai “baba i kombit”, por dhe si personazh që u bë aksidentalisht kryeministër. Tanimë, pas dy dekada e ca në pushtet, ai është i bindur se ai është ai, “i zgjedhuri”, triumfatori, qenie e vetësajuar me epsh, me ndërgjegje të plotë, i qëllimshëm për t’u dukur i përveçëm; vetë ai, me të gjithë kompleksitetin e një qenie pa thelb, pa substancë, është personazh i gatshëm. Pse jo, personazh i plotë dhe i dashur romanesk për çdo shkrimtar.

UNË JAM I VEÇANTI…

Ai dallon jo vetëm midis shqiptarëve, por dhe në krye të tyre; atij ia thotë mendja se duhet të përveçohet edhe midis kolegëve evropianë, ku e shpie puna, në formë e në përmbajtje, në gjuhë e në mendime. Synimi: të paktën lider i Ballkanit. E fillon me Minishegen “madein serbo, Vuçiç” për të arritur në BE në hiç. S’ka rëndësi, mjafton të pëlqehet ca ditë, të tregohet me gisht – nga gjatësia natyrore po se po, por sidomos nga veshja. Që nga refugjati në Paris deri te kryeministri këtu, nuk besoj se ndonjë tjetër koleg i tij, të spikati nga forma si ky yni. Nuk besoj të ketë garderobë më të madhe më fantastike më të pabesueshme, më dis`harmonke, ( lexo moderne) që nga veshi me një vath, nga një çorape e kuqe tjetra e zezë, nga kostumet më të shtrenjta në botë, te kanatjeret, nga poturet turke, gravata, distiktivat, atletike deri te oshkuret…. E domosdo më i veçanti në fjalorin kaq të pasur të shqipes, gallata, banalitete, për të sharë e ofenduar tjetrin me batutat, qyfyre, humor bajat, “ Që jashtëqit” nga goja ( fjalë e tij kjo që e përdor “pa teklif” për opozitën) te kokëkruarja, ngërdheshja, gjestomania e pakontrolluar… Ky personazh grotesk, që kur doli në pjacën e politikës si ministër i kulturës, e kryebashkiak, e ka parë veten se dikush është, madje, shpëtimtar i kulturës i qytetit i Shqipërisë, (tani lexo, shkatërrues) dhe, si çdo diktator që fillon nga zërua, përqafuar me fatin e tij, dekorin mavi të PS-së, u ngrit vertikalisht, e, sipas tij, çdo gjë duhet të fillojë nga emri i tij. Tjetri përballë, veçanërisht kundërshtarin politik e pa si armik, primitiv, mjeran, idiot, debil, katundar, malok, servil, prapanik, prepotent, diktator, konservator, tenxhere, jashtëqitje, qenef… ( a ka tjetër fjalë sharëse kjo shqipja jonë?!) Nuk është vendi këtu për fakte e tjerrime. Ai i përkëdheluri i bllokut, është veçuar si nxënës, si student, si pedagog, si piktor, si sportist, si i sëmurë… Pastaj si refugjat, si ministër i katapultuar, krye bashkiak, e kryeministër, pra, personazh krejtësisht i gatshëm për roman, deri në “ i pa besueshëm” në absurd, jashtë defterit që çdo fantazi krijuesi do ta kish zili.Në fjalën e tij të pamenduar që e hedh kundër kundërshtarit, ( si pështymë, gëlbazë a shuplakë), është i pabesueshëm, i pa krahasueshëm, ka shok vetëm veten. Ndjenja e të qenit person i veçantë, fatkeqësisht e ka yshtur që të gjithë të tjerët veçanërisht opozitarët, t’i duken të huaj, të këqij, të paaftë, llum, jashtëqitje, kundërshtarë që duhen eliminuar. Por kjo nuk i mjafton. Të tillët psikoanaliza i sheh si tipa me smirë, sepse nuk i arrijnë dot; i urren ata se nuk është si ata. Por dhe i “do” ata sepse nuk rri dot pa objekt urrejtjeje. Në këtë pikë qytetari ER, me egocentrizmin e tij, nuk e përballon dot kryeministrin të ushtrojë funksionet e tij të rëndësishme; kudo e kurdo, ai ballafaqohet me vetveten, i trishtuar, i lodhur, i thinjur, i plakur para kohe, artificial, i çakërdisur, cinik, sfidues banal, xheloz, kokëngjeshur duke u distancuar edhe nga rrethi i ngushtë i familjes, farefisit, shokëve e miqve deri në mohim. Të gjitha këto, të thëna e të stërthëna, me gojë e me shkrim, atij nuk i bëjnë përshtypje, mjafton të përflitet, të duket i veçanti, se ai është ai. Lideri i madh nuk mban inat. Le të përpiqemi t’i futemi sadopak në psikozën e përveçimit të tij, duke e “dëgjuar e përfytyruar” në vetën e tij primare, që përbën thelbin e kompleksit të tij.

UNË JAM UNË ..

Kjo urrejtje e bën më të veçantë, kështu faktikisht, del një qenie e ndarë vetëm me vetveten. Unë jam Edi. Këtë gjendje Hegeli e përcakton me barazimin , unë = unë. Ai karakterizohet nga një super egoizëm, krenari që, duke qenë varur në boshllëk, duke e parë veten jashtë tij te kundërshtarët e tij, ndjen ankth dhe dhimbje, që e brejnë si një tumor, pa pranuar asnjë kimioterapi. Ai luan vetveten, përkulet mbi vetveten si narcist tragjik. Veten e sheh në kamera dhe në ndjesinë hipotetike se si u duken të tjerëve, i suvejuar prandaj i duhet të kruajë kokën, të aktrojë me një plasticitet maskash. A thua se dikush e zmadhon duke i bërë qejfin në dylbi, apo e shpërfill duke e parë me neveri. Është vetëdija e tij pa thelb, pa substancë. Është foto pa qenë objekt e kjo reflektohet dhe në pikturat e tij surealiste dhe në dekoret e përgatitura, ku dominon gjaku i partisë mëmë tashmë, është bërë mavi. Ai dështimin e quan arritje, madje kënaqësi. Kjo veti, objekt psikoanalize, e vetëndan të zotin si një personazh shkëputur nga “lulet e së keqes”; enthusiazmohet veçanërisht kur e gjen pasionin në shembje pallatesh e shtëpish për të ndërtuar kulla me fitime milionash, ngjyer nga jashtë me shijen e piktorit të madh.. E pabesueshme që një artist të shkatërrojë kulturën e vendit të vet në në këto përmasa. Të kesh pasion shkatërrimin. Pastaj betonizimin. Pastaj dekoret. Pastaj ngjyrat, bojatizmin, thelbin që mungon. Që për të shërben si arterje vitale. Fotot, kamerat, aktrimi sukses i një karjere në krye të shtetit – .. A thua dhe këtu i duket vetja se është ai, i përveçmi, skandalozi? A thua është natyra e tij, karakteri i një qenie komplekse e pakontrolluar? Nuk mund të thuash që nuk është inteligjent, veçse inteligjenca e tij ka kufij vetveten, ajo mbetet e pa krahasuar, varur në boshllëk e kjo përbën një nga kurthet e pakalueshme të dijes, ndaj i thonë ”i gjithëdituri”, antipodi i Sokratit të madh që dinte një gjë që “nuk dinte asgjë”. Unë (baras)(=)unë është përmbushje me vetveten, i pamjaftueshëm, njëkohësisht i përmbytur. Sepse pa thelb, pa substancë, pa lëndë, pa moral, pa humanizëm. Një tejngopje e tillë me vetveten, e bën të vjellë, dhe i duhet të vjellë dhe nga poltroni i parlamentit për t’iu përgjigjur kritikave dhe broçkullave të dikujt, pa u frenuar gjëkund, pa u distancuar, për të heshtur e për t’u menduar. Problemi është se ai, po nuk foli, veçanërisht kundër opozitës, por dhe kundër kujtdo që guxon ta kundërshtojë e ta kritikojë, nuk ekziston. Diku e thashë – opozita është shfaqje e ekzistencës së tij, është ndjenjë kalorsiake, “opozita e rrugës “, ( cinizëm kryeministror) dhe i duhet të recitojë për t’u dukur si pasha turk bashkë me poture. Është shkak dhe pasojë, oligark, gjykatës, prokuror dhe viktimë…E gjitha kjo – luftë për të mbajtur pushtetin, por përballë tij, si një qenie të dyzuar me vetveten, segment ekzistencial, që fillon e zgjatet nga ai, e ravijëzon një tjetër qenie identike me fytyrën dhe rrezikun e tij. Por (“ unë jam unë”) të mos ia hamë hakun, ai është mjeshtër i propagandës, mashtruese, personazh komik o tragjik, shqiptar e rajonal, “minishegist” dhelparak e qesharak që Shekspiri do ta etikonte: “rebel që fati i ka buzëqeshur kurvërisht” e ku, ”zbardh e zeza dhe e bardha nxin; er’endyr” e mjegull na përpin”… Po më shumë frikë ka pasur ata të fortët që kanë dalë nga tenxherja e së majtës. Grupin e Fatosit të dikurshëm apo president Ilirin e tanishëm. Me Saliun e me Lulin e ka mirë se i ka në barrikadën e armikut përballë. E gojët e liga thonë se “është kaq i malluar për ta”, sa nuk bën dot pa ta. Te kundërshtarët gjen vetveten, i vjen ajo energjia djallëzore për t’i anatemuar, për t’u paraqitur, pa e pasur problem sepse lejfenët që e rrethojnë, e quajnë “Skëndërbej” me shpatë në dorë; ndërsa ata që lë rrugës, “i pa besë’, dhe Hamza apo Ballaban me thikë në brez… Po ç’ mund të thuash për vetveten e tij, kur ajo nuk ekziston?; Duke qenë një konglomerat vesesh e tiparesh, talente dhe mediokritete, vlerash dhe antivlerash, cilësish eklektike, papërgjegjësish, fytyrash e maskash, i pa imitueshëm në role pervese; kudo pa bosht, mungesë vertebrash të rrëshqitshme deri në mosqenie; burim force i bëhet urrejtja, dhe ia mjegullon shikimin për të parë realitetin dhe gropat që po i përgatit vetvetes. Ndoshta këta tipa kish parasysh Bodleri kur tha “ Unë jam plaga dhe thika, viktima dhe xhelati..”

AFTËSIA E PA AFTËSISË …

Analistë, gazetarë a shkrimtarë ( Oh, sa pak, sa pak shkrimtarë…), gënjejnë veten që thonë se kryeministri ynë është i paaftë. Madje, kam vënë re se kur e pyesin për dështimet, kur fjalia e tyre fillon me “Pse” ai bëhet më agresiv, më i fuqishëm. Të luash pa aftësinë të duhet talenti. Mbajtja me thonj e me dhëmbë e mbajtjes së pushtetit me çdo kusht mbi 22 vjet në krye të pushtetit, është argument aftësie, jo paaftësie. Ju lutem , mos ma ofendioni personazhin tim! Si personazh, them, jo si person. Si qenie subjektive, them, jo si kryeministër. Personazhi im është portret i pa mbaruar. Ai po kërkon kryeministrin për herë të tretë, ai po ndryshon kushtetutën si me qenë një fletushkë paçavure.Kjo nuk duhet të na çudisë. Etja shkretinore për pushtet është aftësi psikopatie, furi seksuale do ta quante nobelisti(S. Rushdie), verbëri kozmike, epsh, drogë, marrëveshje me Orfeun dhe me djallin … Ky “i pa afti”, që thoni ju zotërinj analistë e politikanë, (ti moj blablaiste ordinereZonjëzaSpiropali e quan Skëndërbej. Mirë bën, s’është e lehtë të jesh ngrohtë pranë tij, të kesh të bësh me para të madje tatime a dogana, të bëhesh ministre…)Ai ka siguruar një kontroll vertikal, qelizor në raportin padron klient ku, që në hapat e parë të pushtetit, nuk ka qenë vetëm i përkëdhelur, por dhe me fat, dhe i talentuar nga natyra. Ai mundohet të jetë vetvetja por duke mos qenë në maja si sportist, piktor modernist, pedagog; pak ashtu e pak kështu, orator i lindur, cinik dhe ironik herë me muzat e artit e të sportit, herë me demonët e pushtetit, përjeton psikologjikisht ankthet e dështimit. Ai i do muzat e krijimtarisë artistike, por e kanë mbytur sirenat e egoizmit. Përpjekjet për të aplikuar të bukurën bashkë me antivlerat artistike edhe në politikë, madje, dhe në rolin e kryeminmistrit, përbëjnë ADN-në dështimit së tij, ankthin patologjik dhe thelbin e një mosqenie, në art dhe në politikë. Ose të një mosqenie masive që e zuri ledhi dhe preu rrugën.. Ai u kënaq që opozita doli nga parlamenti, njëkohësisht e kritikon atë, pse doli. Ai harron vetveten që për arsye të mosarsyes, braktisi parlamentin gjashtë muaj rresht që Shqipëria të mos pranohej si kandidate në BE. Shkaku kish të bënte me mustaqet e Çelos, … “Këto mustaqe” e lanë Shqipërinë rrugë prerë shtatë vjet pas duke e rrukullisur në fundin e fundit. Dhe pse? Vetëm e vetëm që të mos i numërohej të djathtës si meritë. Kujtesa e qytetarit shqiptar dhëmb. Ai u mundua me të gjitha mundësitë në çdo hap që qeveria e PD-së hidhte para që Shqipëria të futej në NATO, që qytetarit shqiptar t’i liberalizohej e drejta e udhëtimit pa viza, të aplikonte pasaportat diçitale, të modernizonte kufijtë etj, etj., Ai është regjisori dhe aktori në këtë dramën tonë që me aftësinë e pa përgjegjësinë e tij virusale, na u bë epidemi shoqërore. Për të, nuk ka ilaç e vaksinë e, kështu, brutal e agresiv, po bën dëme dhe po kapërcen lumin mes për mes pa u lagur?! Të mos bëjmë sikur nuk e dimë, të majtë e të djathtë. Kushdo që do analizojë përmbajtjen e dramës shqiptare me këtë regjisor e aktor, mbi 22 vjet nga skena në skenë, kujtesa sadopak do na kujtojë uzurpatorin jo vetëm të PS, diktatorin e rafinuar që [U1] rrëmbeu të gjithë pushtetet; që shkatërroi Republikën, demokracinë parlamentarizmin; që e katandisi shtetin e brishtë pluralist, në një shtet policor duke inkuadruar në poste të policisë e gardës, të gjitha mbeturinat e ish sigurimit, enveristë të inkriminuar, drogamanë, banditë, hajdutë, e, ai, talent i lindur, që nuk qe as anëtar i PS, u bë kryetar i saj brenda një nate dhe arriti ta katandisë PS-në ngjeshur pas trupit të tij si poture turke që e vesh dhe e zhvesh kur të dojë; e po të flasim me gjuhën e Makbethit, siç e ka qejf ai në fjalimet e fundit, kur e shpon ndonjë gjemb murrizi (deputet i klonuar), ai manifeston vetveten; – pozantin që dridhet e përdridhet, piktorin dhe në zyrën e kryeministrit, liderin e oratorin në ER-tv – aktorin mjeshtëror, princ e mbret pa kurorë, i pari në rajon, dukshëm perandor, krah për krah me mefistofelin e ndershëm, Erion.. . Dhe vetë citon Shekspirin … ; Ferri është bosh dhe të gjithë djajtë janë këtu…”…Gëzuash , Makbeth, që nesër bëhesh mbret...Megjithatë, të mos gënjejmë veten, duhet të pranojmë se cinizmiitij, babëzia, patologjia a drogamania, janëmëpaktëdëmshme se servilizmidhememecllëku socialistmasivshartuar me hibritinvirusal me emrin “Rilindja”. Shkatërrimiitëmajtëssonë, katandisursi parti e hajdutëvedheoligartëve, më e djathtë se e djathta, ështëmeritëpersonale e tij, njëkohësishtmjerimkombëtaripolitikësdhekulturëssonë. Këtëgjendjemjeranee vështirëson më tepër edhe niveli shumë i ulët intelektual i deputetëve në parlamentin aktual që, më së miri i përgjigjen mediokritetit kryeministror. Pra si tenxherja dhe kapaku. Të aftë vetëm për të zhvatur. Deputetë vetëm për të ngritur e ulurkartonat sa herë u fishkëllen binomi enigmatik “Rama-Ruçi”.

[U1]Mit

GOJË MJALTË, ZEMËR FLORI

October 25, 2020 by dgreca

Të shkruash për kolonel Delo Isufaj (Seraj) që fluturoj në ditë me diell, shi e hënë në lartësi të stratosferës, mendimet të rrjedhin vrullshëm si uji i kristaltë i një burimi që buron nga mali dhe i jep jetë florës dhe faunës në rrjedhën e tij dhe natyra begatohet me shumëllojshmëri jete.

Në këto ditë vjeshte, në kushte pandemie, kohën e kemi me tepri. Si një lexues i rregullt këto ditë lexova dhe rilexova librat dhuratë me poezi nga miku im poeti, avokati dhe piloti – kolonel Delo Isufi në pension.

C:\Users\viron\Desktop\IMG-20190330-WA0000.jpg

Në foto dy miqtë e mi: Vironi Kona, Delo Isufi dhe Bashkim Saliasi.

Miku im Delo Isufi një vit më parë se të dilja në pension më dhuroj tre botimet e tij të fundit: “Kur lahet hëna”, “Ëndërr e grisur”, “Tavolina e rezervuar” dhe “Vajza e manaferrave”.

Libra dhuratë nga poeti Delo Isufi

Çdo mëngjes në faqen e facebookut kafenë do e shoqëroj me leximin e poezive të dy miqve të mij Delo Isufi dhe Përparim Hysi.

Të parin libër lexova “Ëndërra e grisur”, botim i shtëpis botuese “Uegen” redaktuar nga shkrimtari i mirënjohur Viron Kona me recensent Ruzhdi Pulaha.

Sa nis të lexosh poezinë e parë “Bukuri e krisur” mendja të shkon te vlerësimi që i bën autori bukurive të vendit tonë, një vend me katër stinë të mrekullueshme, ku pas dimrit vjen pranvera dhe manushaqet arrijnë të rriten dhe të lulëzojnë edhe majë shkëmbit. Autori me vargun e tij të lirë që të tërheq si me magji i jep rëndësi dashurisë për vendlindjen. Gojë mjaltë e zemër flori Deloja me vargun e tij të lirë dhe pa shumë komplekse të bënë për vete sapo nis të lexosh faqen e parë të librit.

Nga bukuria ndali./Trokun kali hazdisur,/Kokën e përuli mali,/Prej bukurisë sate të krisur.

Metafora dhe krahsimi i poetit Delo Isufi të bën të mendosh se ai frymëzimin e gjen te visaret e vendlindjes, bukuritë e natyrës shqiptare dhe jetën shoqërore.

Miku ynë durrsak Kadri Tarelli e ka etiketuar avokatin dhe poetin e vargut të lirë “Poet i dashurisë”. Jam i një mendimi me Kadriun sepse në çdo poezi të Delos ndien dashur, mirëkuptim dhe tolerancë të cilën ai di ta shpreh kaq bukur në poezitë e tij që pasi njihesh me to të mbeten në mendje.

I dashuruar me vendlindjen dhe dashurinë për jetën, shumicën e krijimtaris së tij poeti ia kushton vendlindjes Vlorës së flamurit, ku u lind, u arsimua dhe hodhi shtat e nga nisi rrugët e jetës si pilot dhe instruktor në përdorimin e avionve supersonik. Krahas arsimimit për pilot ndjek studimet e drejtësisë dhe njeh shumë mirë ligjëshmërin e zhvillimit të jetës shoqërore.

Janë të shumta poezitë që autori ia kushton vendlindjes. Ai shprehet me dashuri për bukuritë e natyrës shqiptare dhe njerëzit trima dhe puntorë.

Në vëllimin “Ëndërra e grisura” të gjitha poezitë janë të bukura dhe të ëmbla plot nektar, por mua më mbetën në mendje dy prej tyre, Gabriela dhe Lypsarët.

Në poezinë Gabriela tregon për dashurinë dhe mirësinë që kanë bashkfshatarët e tij për njerëzit e punës dhe të argëtimit. Me një gjuhë të thjeshtë ai tregon se kur ciganët mbrrijnë në fshat dalin të vegjël dhe të mëdhenj dhe jo vetëm argëtohen me ta, por edhe krijojnë miqësi.

Pleqtë gajdet bëjnë gati,/Mbushin kacekët me frymë,/Në lëndinë po zbret fshati,/Të shikojnë arixhinjtë.

Nis mëngjesi me ahenge,/Gajde, dajre dhe daulle, /Dëgjohet kënga breg më breg,/Melodi e ëmbël e hinduve.

Autori shpreh konsiderata të veçanta për banorët e krahinës së tij për bashkjetesën dhe mos përbuzjen e racës së arixhinjve. Kënga bënë fjalë për një shpirt të trazuar që ka braktisur të dashurin e saj dhe këndohet gjithë pasion nga grupi arxhinjëve dhe ndiqet me lot në sy nga dëgjuesit e mbledhur rreth çadrave të tyre.

Mesaxhi që jepet në fund të poezisë të bën të mendosh sesa mirë shkojnë njerëzit midis tyre dhe krijojnë ura lidhëse me dashuri dhe tolerancë zero pavarësisht se i përkasin racave të ndryshme.

Në mbrëmje e lënë punën,/Karrocat ngarkojnë me thasë,/Ciganet nisen për udhë,/Qetësinë e duhur lënë pas.

Muzika dëgjohet larg,/Jet’ e tyre plot gëzime,/Kur yjet shfaqen lart,/Lugina mbetet jetime.

Autori në këtë poezi bën thirrje për bashkjetesë pa dallim feje e race dhe kjo gjë arrihet më së miri midis njerëzve të punës, ku secili ka huqet dhe karakterin e vet në mënyrën e jetesës.

Në poezinë “Lypsarët” të mbeten në mendje mesazhet që Deloja jep në këtë poezi. Nuk jetohet pa punuar dhe duke lypur, por deri sa Zoti të ka dhënë mendjen, krah e sy njeriu duhet të përpiqet të rrojë me djersën e ballit, por kur të zë halli dhe shoqëria nuk kujdeset për ty atëherë jeta të detyron të lypësh dhe të flesh në qell të hapur.

Vargu i tij është perfekt. Midis pyllit edhe lumit,/Ku qyteti shfaqet larg,/Çdo mbrëmje aty bujtin, Tre lypsar në një barakë.

Nëpërmjet kësaj poezie autori bën i bën thirrje shoqërisë që të mos braktis fëmijët jetim dhe ata të braktisur nga prindërit dhe të mbetur pa streh.

Dashuria për njerëzit në poezitë e Delos, është një ndiesi e veçantë që të rrënqeth kur kujton viktimat e luftës apo dhe ndodhitë nga fatkeqësit natyrore.

Si një njeri i dashur dhe shpirt mirë Deloja është i ndjeshëm ndaj braktisjes së njerëzve fatkeq në jetë. Në çdo takim që kam pasur me poetin Delo Isufi dhe shkrimtarin Viron Kona në bisedat e tyre dëgjoj që flasin me dashuri dhe respekt të madh për vendlindjen e tyre, Vlorën.

Këtu buron frymëzimi i poetit, i cili me penën e tij arrin të çimentojë vargje mbresëlënëse, që kanë jetëgjatësi dhe pëlqehen nga lexuesi. Vargjet e tij janë si një kala e ndërtuar me kollona betonarmeje, ku nuk i mungon asnjë element, që nga fijet e hekurit të vendosura në vendin e duhur dhe fijet e telit, që nuk lejojnë hekurin të lëviz gjatë lëkundjeve të tërmetit të fuqishëm.

Poezitë e Delos i bëjnë ball çdo furtune apo cikloni të kohës, sepse shkruhen me zemër dhe shpirt atdhetar, ku brenda mbartin mesazhet e përmendura më lartë, dashurinë, mirësinë dhe tolerancën.

Por, Deloja nuk është vetëm pilot dhe avokat i sukseshëm, që në karierën e tij arriti deri avokat i Avokaturës së Përgjithshme të Shtetit, por dhe një poet e përkthyes, që ka krijuar ura miqësie deri në Indin e largët.

I dashur, i sinqert, zemër flori të pret dhe të përcjell me fjal të ëmbël dhe me një mirësjellje që e karakterizon njeriun e dashur dhe poetin e talentuar. Delo Isufit sa herë t`i kërkosh të recitojë një poezi, ai pa përtuar nis e reciton “Lahutën e Malcisë”, vargje nga Migjeni, Ali Asllani dhe shumë e shumë autor të huaj e vendas. Me një memorje perfekte, që kush ka fatin të qëndroi qoftë edhe pak kohë në një tavolinë kafeje me të, do ketë mundësi ta njohi nga afër dhe besoj se të puqet me mendimin tim human.

Në vëllimin e dytë poetik “Tavolina e rezervuar”, botimet Ada me redaktor shkrimtarin Viron Kona dhe recensensat nga Halil Xani, Skënderaj, Sejdi Berisha, Pejë që në hyrje të bie në sy vlerësimi që i bënë shkrimtari Viron Kona poezive të poetit Delo Isufaj.

Ai shkruan: Talenti i vertetë i krijuesit ngjason me një ortek që rritet pandërprerë e, teksa krijimtaria shtohet, teknika dhe mendimi poetik zenë vend, ashtu dhe gurët e themelit në një ngrehinë të fuqishme e të bukur që shkon drejt përsosjes.

Vargjet e poetit Delo Isufi e marrin frymëzimin në jetën e përditshme, ku nëpërmjet vargut të tij shpreh impresionet e njerëzve duke na dhënë botën e brendshme të tij të skalitur si një skluptor i kujdesshëm i tipeve dhe karaktereve, me plot dashuri dhe mesazhe të ëmbla poetike.

Dashuria për njeriun, respekti dhe dashamirësia për jetën tingëllojnë ëmbël që në poezinë e parë të titulluar “Lozonjarja”.

Përballë më rri e qeshur,/Me sytë e bukur lozonjarë,/Buza jote e çelur, e heshtur,/Flet më shumë se mijra fjalë.

Frymëzimi i poetit thur në vargje, dashurinë njerëzore që e bën lexuesin të mendohet se jeta është e bukur kur jetohet me të mirat dhe të këqiat e saj.

Në këtë vëllim poetik poezia “Mos e mos”, poeti e merr frymzimin në vendlindje dhe brenda saj përcjell mesazhe dashurie e dhimbje, por në fund të fundit ngushullohemi me shprehjen se jeta vazhdon në rrjedhën e saj.

I hodha dorën në qafë,/Ajo heshti, vetëm heshti,/Buk’ e dhallë më vu në trastë,/Dhe një palë çorape leshi.

Zjarri që ndizet në shpirtin e të rinjve thyen çdo tabu si në poezinë “Këto vajzat tona”.

Këto vajzat tona,/Porsi lule mali,/Ku shkel këmb’ e tyr,/Xixa shkrep stralli.

Në poezitë e Delos spikat sinqeriteti dhe çdo poezi përcjell një mesazh poetik njerëzor.

Në poezinë, “Çika Kosovare” poeti na tregon se e njeh shumë mirë botën hyjnore të femrës. Ai me një konfiguracion prej artisti na jep portretin e vajzave dardane.

Sorkadhe, flokët e verdhë,/Krela-krela përmbi supe,/Midis perlave, një perlë,/Veshur me rroba të kuqe.

Dhe në mbyllje metafora dhe krahasimi që përdor poeti spikat për kulturën e gjerë të njohjes së letrësisë dhe artit të shkruar dhe lexuar.

Deti digjej merrte zjarr,/Retë në qiell hidhnin valle,/Pyeta një nuse pranë,/Tha: – Është çikë kosovare.

Sa bukur është shprehur shkrimtari Viron Kona për poezinë Nuses sime.

…Ajo i shfaqet përherë në ëndrra e përfytyrime, i sjellë pranë jetën e vërtetë dhe rininë e zjarrtë e që, sot, shëndrit në shpirtin e tij përmes dritës dhe shkëlqimit hyjnor.

Të shikoj e bukura ime,/Pranë të kam e pranë më rri,/Endem larg në kujtime,/Kur ishim të dy të rinj.

Në këtë poezi del në pah besnikëria dhe dashuria e madhe që kishin në rini, por ajo hera-herës edhe pse ka disa vjet që ka ndërruar jetë poetit i shfaqet në vegime dhe kjo tregon dashurinë e pastër dhe të sinqertë të dy të dashuruarve, që nuk shuhet kurrë.

Teksa lexoj këto vargje më buron urimi i sinqertë duke i uruar poetit jetë të gjatë, t`i rrojnë vajzat, nipërit e mbesat, që i do dhe e duan aq shumë.

Të lexosh poezitë e Delos do të thotë të mrekullohesh. Ai shkruan me shpirt njerëzor të pastër dhe të sinqert. Vëllimet poetike të Delos janë xhevahir i çmuar.

Vëllimi fundit “Vajza e manaferrave” është një perlë që brenda vetes përmban thesare të vyera. Poeti nga dita në ditë ndeshet me emocione dhe arrin të reflektojë duke i hedhur ato në letër. Tematka e poezive në vëllimin “Vajza e manaferrave” është e gjerë dhe shumë dimesionale.

Ai arrin të përjetojë hallet dhe brengat e mbarë shoqërisë, të cilat i pasqyron mjaftë bukur me penën e tij të artë, pa lënë pasdore mesazhet e dashurisë për të bukurën, por edhe kritikën që hera herës del në vargjet e tij.

Krijimet e bukura të poetit Delo Isufi kanë një përmbajtje dhe lirizëm të ngrohtë, të ngjallin shpresë dhe të bëjnë ta dashurosh jetën. Në poezitë e tij vlon shpirti i njeriut që e dashuron jetën. Poezia e tij dallohet për larmin e formës dhe të përmbajtjes e shkruar me një gjuhë të pasur letraro-artistike. Por nga ana tjetër ajo që të bie në sy dhe të mbetet në mendja është gjerësia e tematkave që poeti trajton në vargun e tij të lirë.

Poeti Delo Isufi ka cilësinë në zgjedhjen e fjalës për të shprehur mendimet e tij me dashuri dhe largpamësi për jetën njerëzore duke vënë në lëvizje mendimin krijues.

Të gjitha krijimet e Delos përshkohen nga ideja e dashurisë për jetën dhe i japin forcë lexuesit që ta jetoj jetën ashtu sikundër i vjenë. Ai e dashuron jetën dhe njerëzit që e rrethojnë.

S’ka gjë sesi shkruan, mjafton që shkruan, atë që ndien, u shpreh në një bisedë miqësore për disa poezi apo tregime që hidhen të pa redaktuara në faqen e facebookut..

Forma artistike e Delos është në unitet të plot me përmbajtjen e krijimtarisë së tij artistike. Vargjet e poezis së tij janë të thjeshta, të kuptueshme me një gjuhë të pasur letrare që buron nga gurra popullore.

Duke qenë një njohës i mirë i disa gjuhëve të huaja poeti përdor një folklor të pasur në krijimtarinë e tij artistike. Kjo e ka ndihmuar atë të krijoj ura lidhëse të miqësisë me poetët indjanë dhe në diasporë. Poezia “India ime” e krijuar në Indi, kur poeti ynë Isufi ishte i ftuar për të marrë pjesë në një festival mbarë botëror poetik, siç tregon Deloja, vendasit indianë dhe pjesëmarrësit e atij festivali, kishin shprehur dëshirën që poeti ynë ta lexonte poezinë, veç anglishtes, edhe në gjuhën shqipe, shkruan Viron Kona në parathënien e librit të bënë të mendosh për urtësinë, mençurinë dhe kulturën e gjerë që zotëron poeti Delo Isufi.

Për botimin e librit “Vajza e manaferrave” nuk po ua shuaj kureshtjen më shumë sepse më mirë se ç`e ka vlerësuar shkrimtari Viron Kona në parathënien e librit, unë nuk mud të shprehem më mirë.

I uroj mikut tim nga Vlora, Kolonel, avokat dhe poetit të fjalës magjike: jetë të gjatë e plot shëndet, krijime sa më të bukura dhe në botime të tjera. Urime poeti Delo Isufaj!