Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

LULZIM BASHA, RRUGËTIM EURO-ATLANTIK

by

NGA RAMIZ LUSHAJ/
1.Kryehere, në vitet ’90, Lulzim Basha, gjimnazist i “Sami Frashërit” në Tiranë, mori pjesë në manifestime, protesta e veprimtari të Partisë Demokratike me devizën “E duam Shqipërinë si gjithë Europa”, etj. Në zgjedhjet e 22 marsit 1992 ishte me mandatin e vëzhguesit të PD.
Kjo kohë e fillimeve demokratike shenjon fillesat e autobiografisë politike të Lulzim Bashës në PD e në politikën e madhe të kohës panshqiptare.
Lulzim Basha u rrit politikisht në moshë e karierë në kohën e demokracisë në Shqipëri, Hollandë e Kosovë. U rrit sëbashku me partinë e tij, Partinë Demokratike, prej nga simpatizant, veprimtar e antar i saj e deri kryetar i saj.
Lider i themeleve të PD, lider i themeltë i saj.
2.Politikani i ri Lulzim Basha është diplomuar (1993-‘99) në të Drejtën Europiane dhe Ndërkombëtare në Universitetin 379 vjeçar të Utrechtit, ma i madhi në Hollandë e i klasifikuar një ndër 50 universitetet ma të mira të botës. I vetmi lider i derisotëm i një partie politike shqiptare që i ka nis e krye studimet e larta universitare në Perëndim.
Bashkëshortja e tij Aurela Basha është diplomuar për Marrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin e Utrechtit dhe ka një MBA nga Universiteti i Amsterdamit në kryeqytetin hollandez.
Një të tillë shembull shkollimi bashkëshortor nuk e kemi në asnjë rast tjetër ndër liderët politik partiak shqiptar. Të dy, sëbashku, me shkollimin e tyre universitar në një nga vendet perëndimore ma demokratike të botës, si rast i përveçëm, si brumim, rrezatim, realizim, përbajnë sot një model emblematik, si të thuash, një “institucion” pro perëndimor më vete, në përkushtim të kohës demokratike, drejt të ardhmes euro-atlantike.
3.Lulzim Basha, si asnjë tjetër politikan kryepartiak shqiptar i derisotëm, vjen në politikën zyrtare të Shqipërisë Londineze me një karierë të shumfishtë mbi pesëvjeçare (1999-2004) në institucionet ndërkombëtare.
Fillimisht, ky euro-atlantik, punoi për Gjykatën Ndërkombëtare për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi, për Gjykatën e Hagës, ku përgatiti akt-akuzën për krime lufte ndaj Sllobodan Millosheviçit. Pastaj, këshilltar ligjor i Misionit UNMIK të OKB-së, një nga shtyllat e ndërtimit të shtetit të ri të Kosovës euro-atlantike. Njëkohësisht, ndihmoi në krijimin e Ministrisë së Drejtësisë në Kosovë.
Kjo udhë drejt Perëndimit euro-atlantik, CV e tij elitare, janë përvojë e trashëgimi e thesartë, jo vetëm për Lulzim Bashën 42 vjeçar (12 qershor 1974), po edhe për Partinë Demokratike tre dekadore, janë edhe pjesë e strategjisë për ta promovuar liderin e vet si kryeministrër i ardhshëm i Shqipërisë.
 4.Lulzim Basha ka ardhë në politikën zyrtare të Tiranës si një prurje euro-atlantike risore, meritore, aktive, cilësore, si një frymë e re në PD e politikën panshqiptare.
Si i tillë ai kreu detyrën e Kordinatorit të Komitetit të Orientimit të Politikave (KOP), që ishte shtysë efektive e lartësim elektoral i fitores së PD-së më 2005. Njëherash ishte edhe Zëdhës i Fushatës Zgjedhore të PD më 20015. Kandidat për deputet i PD në Tiranë. Sigurisht, afirmativ e përballës me të majtën e figura politike të saj në debate televizive të Elektoriadës 2005.
 5.Lulzim Basha, ndryshe nga të gjithë ministrat e PD-së, pati katër mandatime në kohën qeverisëse koalicionore të PD-së, duke sjellë gjithato prurje euro-atlantike, duke shënuar plot arritje euro-atlantike.
Si ministër i Transporteve ishte përballës politik, nismëtar i flaktë e në disa menaxher i talentuar i Rrugës së Kombit (Autostrada Durrës-Kukës) për integrim me Kosovën shqiptare, i Tunelit të Krrabës të lidhjes së Tiranës me Elbasanin e Shqiptarët e Shkupit Dardan, etj.
Si ministër i Punëve të Jashtme u zgjodh në një kohë kur për herë të parë Shqipërinë e vizitoi një President në detyrë i SHBA-së, Xhorxh Ë. Bush, në kohën e marrrjes së Ftesës e antarësimit në NATO, Hapja e Negociatave për Liberalizimin e Vizave, përshpejtimit të objektivave për marrjen e Statusit të Vendit Kandidat në BE, për Shpalljen e Pavarësisë së Kosovës (17 shkurt 2008) e njohjet ndërkombëtare të saj, etj.
Si ministër i Brendshëm (2009-2011) kur Shqipëria përmbushi të gjitha kushtet teknike për liberalizimin e vizave me vendet e Bashkimit Europian, etj.
 Në katër vite kryebashkiak i metropolit shqiptar (2011-’15)  punoi me përkushtim, me projekte transformuese e realitete ndryshuese, për ta kthyer Tiranën në një qytet modern dhe europian.
 6.Kryetari aktual i PD-së, euro-atlantiku Lulzim Basha, i zgjedhur para tre vitesh, në korrik 2013, sipas parimit “1 antar – 1 votë”, me mbi 80 për qind të votave në elektoriadën partiake.
Ky është një mandat i fuqishëm për sipërmarrje politike prej tij për t’u dhënë shqiptarëve jo vetëm një opozitë të fortë vizionare e qëndrestare,  për t’i dhënë vendit alternativën e shpresës dhe forcën ta mbyllë trazicionin e tejzgjatur, në përballje me qeverinë Rama-Meta.
Lulzim Basha për ta kryer në kohë e lartësi këtë mision historik, kombëtar, politik, po punon për një organizim anglo-sakson të PD-së, me antarësinë, themelin e partisë, me të gjitha strukturat e saj në të gjitha bashkitë e forumet drejtuese të saj. Në këtë rrugëtim po mbështetet fort tek vizioni, kurajo dhe qëndresa historike e themeluesve, tek energjia e pamatë e anëtarëve dhe militantëve ndër vite, tek pasuria e paçmueshme e vlerave të lidershipit historik të Sali Berishës.
 7.Kauza e Orientimit Pro-Perëndimor të Shqipërisë është rrugëtim i gjatë historik, në gjithato stacione të historisë. Para 800 vitesh e patën si dukuri e praktikë Dinastia Progoni e shtetit të Arbrit, e ktheu në platformë politike e shtetërore Skënderbeu, Heroi ynë Kombëtar, etj. ”Kauza e Enveriadës” ishte Orientimi Pro Lindor i Shqipërisë, drejt Moskës, Beogradit e Pekinit, drejt Lindjes Komuniste, çka shpesh herë ngre krye e bahet pengesë dhe në Orientimin Pro-Perëndimor të Shqipërisë, në integrimet e saj euro-atlantike. Në Dhjetor ’90 dhe lideri demokrat Sali Berisha e ktheu në kauzë orientimin pro-perëndimor të Shqipërisë postkomuniste.
Lideri euro-atlantik Lulzim Basha, kryetar i PD-së me qytetarinë e tij të lartë e kombëtarizmin e tij të sprovuar, po ngrihet denjësisht në lartësi epokale të mbrojtjes e lartësimit të kauzës të Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë. Kjo po duket dhe tek e sotmja Reformë në Drejtësi.
Lulzim Basha është një nga Apostujt e Orientimit Pro Perëndimor të Shqipërisë. Kjo shprehimohet dhe në dekorimin e tij “Qytetar i Lirë i Londrës”, “Qytetar Nderi” i Prishtinës – kryeqytetit të Kosovës, “Qytetar Nderi” i komunës së Deçanit, etj., në cilësimet ndaj tij si “Princ i Integrimeve Euro-atlantike”, “Golden Boy i Demokracisë”, “Yll në ngjitje” etj.
Lideri emblematik Lulzim Basha është jo vetëm prurje euro-atlantike për PD, për të Djathtën Shqiptare, për Shqipërinë, për Kombin, po edhe ka sjellë prurje euro-atlantike në zhvillimet kombëtare politike panshqiptare në vitet e demokracisë.
Tiranë, 20 korrik 2016

Fal familjes Kapiti, Drenica frymon edhe në Dyrrahun antik

by

Nga Vilhelme Vrana Haxhiraj./

Opinion rreth librit të Bedri Tahirit “Atdhetarizmi jeton në përjetësi”/

Me  rastin e 60 vjetorit të lindjes, i uroj zotit Bedri Tahiri, Jetë të gjatë lumturi në familje, suksese në rrugën e vështirë , por të ndritur të krijimtarisë dhe studimit!Me respekt të veçantë! Vilhelme, Fitim  dhe Familja Haxhiraj

Në fillimmuajin qershor 2016  z.Bedri Tahiri pati mirësinë të më dërgonte librin e tij të fundit, me titull ”Atdhetarizmi jeton në përjetësi”, një vepër kushtuar Sadri Kapitit dhe familjes së tij për vlerat e pamohueshme që kanë dhënë në dobi të çështjes kombëtare.

Ndërkohë që bashkëshorti im, Fitim Haxhiraj pati një takim në qytetin e Durrsit me z. Vladimir Muça, poet,shkrimtar,studiues  dhe kritik letrar, si dhe me z.Skënder Kapiti, shkrimtar dhe publicist me vlera të rralla atdhetare, takoi edhe miqtë e letrave, poetët e Durrsit si Agim Bajrami, Kadri Tarelli, Xhevahir Cirongu, Skënder Kapiti, Bedri Tahiri dhe Naim Kapiti.Poetët dhe shkrimtarët durrsakë e kanë bërë zakon që mblidhen rreth tavolinës, në një Bar të qytetit apo në bregun e detit, jo vetëm për një kafe, por edhe thjesht për t’u përshëndetur,  për të këmbyer mendimet rreth problematikës së gjerë që shqetëson gjithë komunitetin. Duke shijuar kafenë, nën joshjen e brizës përkëdhelëse detare të Adriatikut, këmbejnë libra, artikuj publicistikë, rrahin mendime dhe ajo që i bashkon është shqetësimi për arritjet në letërsi dhe vlerat që ajo mbart.

Një përurim ndryshe

  Pikërisht më 7 qershor aty në Plazhin e Durrësit këta miq nga Thesprotia- Prishtina e Drenica, nga Korça e Skrapari, nga Vlora e Durrësi, të cilët i bashkoi rastësia, promovuan disi ndryshe dy libra  të të dy autorëve. Botimi i fundit  i vlonjates Vilhelme Vrana Haxhiraj është libri me titull “Dashuria plagoset, por nuk burgoset”, një përmbledhje letrash dashurie të pamundur, ose ndryshe autorja i ka quajtur “Letra nga Ferri”. Libri tjetër ishte i Bedri Tahirit me titull “Atdhetarizmi jeton në përjetësi”. Ishte si bekim i Zotit që bashkohej Vushtrria e Drenica e Atdhetarit të Madh, Hasan Prishtina dhe heroit legjendar Adem Jashari me Vlorën dhe Kaninën e Gjergj Arianitit,të Ismail Qemalit e të Osman Haxhiut. Një urë lidhëse  me vena e kapilarë  gjaku të pastër ilir (thesprot- kaon e dardan), ai që i bashkonte , ishte flamuri i Skënderbeut. Në këtë tryezë me miq e vëllezër të një gjaku pellazgo-ilir, e kishte marrë fjalën Kanina dhe i përgjigjej Drenica.  Në këtë mënyrë krej të natyrshme ishin bashkuar zemrat  bujare  për të folur me gjuhën e letrave të shpirtit mëmëdhetar. Por ajo që i shqetëson më shumë ata, janë problemet social –politike që mbart shteti më i ri shqiptar në  hartën gjeopolitike të Evropës dhe të  botës, Republika e Kosovës.

Si bijë të Dardanisë hyjnore, ata kërkojnë të ecin në gjurmët e të parëve të tyre. Ashtu si gjithë kombi, edhe ata nuk ia falin politikës së të Mëdhenjëve padrejtësinë që i kanë bërë kombit më të lashtë në botë, “Dekanes së Racave”,Shqipërisë, duke e copëzuar mes vendeve fqinjë. Nga trungu mëmë më 1945 shkëputën  Thesprotinë që shtrihet buzë detit Jon, Çamërinë duke ia aneksuar Greqisë, përmes një genocidi të paparë. Më 1948 Treva shqiptare e Kosovës iu bashkua Jugosllavisë. Kurse në veriperëndim pjesa dërrmuese e malësisë së Madhe, Plava- Gucia, Shën Stefani dhe Uliqini i Kaluan Malit të Zi. Shqipëria jugëlindore si, Shkupi, Ohri, Gostivari, Manastiri, Tetova i kaluan Maqedonisë. Ndarja dhe copëzimi i trungut mëmë të Shqipërisë ndodhi në kohën që drejtonte Partia Komuniste Shqiptare, ndërkohë që deklamonte se “mbronte me fanatizëm integritetin tokësor të vendit”, mes luftës më të egër të klasave Diktatura Komuniste ndoqi genocid ndaj gjysmës së shqiptarëve. Shqiptarët kanë qenë nën një trysni e luftë të dyfishtë, luftë brenda llojit  dhe luftë nga të huajt- shovinistët serbo –grek.

Gjithsesi lufta kundër asimilimit kombëtar dhe çkombëtarizimit  apo për largimin nga trojet e të parëve

pellazgo-iliro-daradanë të popullsisë shqiptare të Kosovës, ka qenë e gjatë dhe e pandërprerë. Pikërisht ka qenë kjo arsyeja që Kosova i qëndroi besnike ruajtjes së identitetit shqiptar.  Duke i ruajtur me fanatizëm gjuhën shqipe dhe zakonet,  shqiptarët e kësaj treve, trima e të paepur, kurrë nuk e ndalën kërkesën dhe luftën për liri, ndaj nuk u asimiluan as gjuha dhe as traditat dhe nuk u çkombëtarizuan. Serbia herëpashere zhvendoste nga trojet e etërve familje shqiptare përmes një genocidi shfarrosës ndaj të pafajëve, u mohoi të drejtat dhe i denigroi si shqiptar. Dhe kush e bëri këtë? Kush këlthet për nacionalizëm? Ardhacakët e Ballkanit, sllavët që kërkonin të zhduknin zemrën e shqiptarizmit. Kjo i detyroi shqiptarët të merrnin rrugët e kurbetit, duke e lënë të ndezur vatrën e zjarrit të luftës për liri. Emigrimi dhe mungesa e lirisë,  u bënë burimi kryesor për rritjen e kërkesave për pavarësi. Bota dhe Evropa i kanë shumë borxhe Shqipërisë.

Çdo familje kosovare u bë vatër qëndrese kundër pushtuesit në emër të atyre që dhanë jetën për liri, në emër të të drejtave të mohuara, në emër të varreve masive, të varreve pa emër, që ende këlthasin e kërkojnë drejtësinë e Hagës.   Një vatër e tillë, edhe pse jeton në Dyrrahun e lashtë është familja Kapiti.

Pikërisht për sa fola më sipër dhe për patriotizmin  e qëndresën e Sadri Kapitit bën fjalë libri më i ri i Bedri Tahirit me titull “Atdhetarizmi jeton në Përjetësi”.

Një libër për një të vërtetë të madhe

 Puna që ka bërë autori Tahiri është një përmbledhje me mendime e vlerësime të bashkëkohësve jo vetëm nga Kosova por edhe nga Shqipëria. Në këtë libër çdo njeri që e lexon mëson të vërtetën e madhe historike për një familje që u sakrifikua, ku spikat portreti i Sadri Kapitit me djemtë e tij që e lartësuan emrin e të parëve, e ngritën veten në piedestal të kombit të tyre të shumëvuajtur e të larë në gjak. Kombi për ta ishte gjithçka. Kemi të bëjmë me një libër që flet për të vërtetën e pamohueshme historike, pasi historia e një kombi nuk është ideale, por janë ndodhi, ngjarje me vlera kombëtare, vendngjarjet, koha e zhvillimit të tyre, njerëzit që marrin pjesë në to dhe dokumentat që janë fakte të pamohueshme. Libri i zotit Tahiri është shkruajtur me kujdes, ku është përdorur standardi i shqipes letrare. Mendimet janë dhënë nga njerëz të kualifikuar si z. Shpend Topallaj-shkrimtar, Skënder Muçaj-arkeolog,Ilir Malindi (avokat) e Tomorr Çama etje…Për rëndësinë që ka për çdo shqiptar Pavarësia e Kosovës , unë për lexuesin po vendos këtë poezi të krijuar ditën e Pavarësisë së Kosovës ora 16…

 Krahët e Shqipes

                        (Kosovës së pavarur)

Dy krahët Shqipes ia prenë barbarisht,

pamëshirë në copa,copa  e ndanë

dhe e përçanë…

E trupi i të shenjtës “Mëmë”

 u la në gjak,

Kaoni, Thesproti, Dardani dhe sa e sa…

thirrën njëherësh fisnikët ilir anembanë:

-Ngrehuni o burra, kudo që jeni,

Sot Shqipja mëmë, e plagosur na thërret:

“- Ndër shekuj plagë të rënda kam marrë,

as vet s’e di si kam ngelur ende gjallë.

Nuk dua hakmarrje,

urrejtje dhe mëri.

 

 Shqipja të fluturojë,

 kërkon vetëm liri,

ndaj edhe sot nuk dua të merrni hak.

Mjaft me luftë,

 me mllefe dhe kërbaç,

Në Kosovë s’ ka prag të mos jetë larë me gjak 

një foshnjë të dëlirë,

një djalë a një vajzë e vranë,

apo  një vatër e shuan pa nam dhe nishan.

 

Vdekja për liri për ta ishte me mjaltë,

edhe pse mbyllën një derë,

shuan një vatër,

ku nuk ndizet më zjarr

dhe s’del më tym në oxhak.

Vëllezër, mos harroni të parët tuaj krenar,

atdhetari dhe vëllazërim kishin në plan të parë.

Kosovë martire!

Hidhi sytë nga flamuri kuq e zi,

me gjak ilir është endur,

mes territ ka dashur të flladitej në liri

                                                       Vivra -Vlorë më 17-2-2008

 

Duke shfletuar faqet e librit , u njoha me mendimet e vyera për vlerat atdhetare të familjes Kapiti. Z.Skënder Kapiti e kam njohur mes mediave ku ka shpalosur idetë e tij nacionaliste dhe për bashkim kombëtar, përmes artikujve të panumërt publicistikë edhe përmes librit “Triumfi i Kombit” Po perifrazoj disa nga këto vlerësime :

Shpendi Topallaj ka cituar për librin: “Personazhet e  Bedri Tahirit janë figurat tona legjendare si Azem Bejtë Galica, Ahmet Delia, Hasan Prishtina, Adem Jashari, Hys Popova, Abdyl Krasniqi, Ramadan Zymer Bajraktari e shumë e shumë të tjerë nga ata që mbajtën ndezur “Flakadanët e lirisë”. Por shtjellohen aty edhe ngjarje kuptimplota, nga ato që me epikën e tyre e hijeshojnë biografinë e kombit tonë, na e shtojnë krenarinë dhe na bëjnë të ndihemi dinjitozë para syve të gjithë botës.”

Meqë mu dha rasti edhe unë kujtoj se kultura dhe reputacioni që ky bir i Drenicës, ky mësues i gjimnazit “Eqrem Çabej”, ky veprimtar i UÇK-së, ky gazetar dhe shkrimtar i palodhur, gëzon në Durrës respektin e të gjithë atyre që e njohin fizikisht apo përmes veprave të tij që hedhin dritë mbi luftën legjendare të Kosovës martire.

Natyrisht të gjithë e  kemi të qartë se  me punë njeriu arrin gjithçka sidomos  atëherë kur jep shembullin e mirë.  Gjatë leximit të librit çdo lexues mendon se familja e nderuar Kapiti ka nevojë për përkrahjen ose vëmendjen e pushtetit dhe të politikës si në Shqipëri edhe në Kosovë.

Sadri Kapiti nga Zallqi i Istogut, me prejardhje nga Medvegja e urrente shtypjen, ndërsa dëshira e ethshme për liri dhe dinjitet njerëzor e detyruan të largohet dy herë drejt Shqipërisë, pa ditur se edhe këtu, drejtonte Moska me Beogradin. Sadriu luftoi trimërisht krahas 4000 luftëtarëve të antifashistit Shaban Polluzha nga Drenica, i cili njëkohësisht ishte edhe kundërshtar i shovinizmit sllav. Ndaj u vra nga ushtria jugosllave në vitin 1945.

Sadri Kapiti pasi i vranë nipin, u plagos në këmbë dhe në dorë dhe u shtrua në spitalin e Tiranës. Ai mori një plagë të madhe në zemër kur pa me sytë e tij se ligjin edhe në Shqipëri e bënin emisarët e kuq jugosllavë. I tillë ishte Sadriu,i paepur që nuk falte tradhtinë dhe bashkëpunimin me armikun e kombit të tij.  Me edukatën dhe atdhedashurinë që u dha  djemve, ua la amanet vazhdimin e rrugës së tij, të cilët ecën në gjurmët e babait. Nga ky libër mëson shumë. Sugjeroj se ky libër dhe “Triumfi i Kombit” duhet të shërbejnë si pasaportë për brezat e rinj që nuk e dinë se ç’është sakrifica sublime.

*Është kënaqësi kur lexon se si shprehet Tomorr Çama tek Zemra Shqiptare më 13-10 2015 në shkrimin : “Si i njoha Kapitët e Durrësit”:“Libri i Skënder Sadri Kapitit  “Triumfi i Kombit”që sipas mendimit tim është një thesar e një kryevepër me rëndësi kombëtare, është ashtu siç e ka përcaktuar dhe dikush tjetër si një nevojë që ta ketë çdo familje shqiptare këtë libër në shtëpi. Do të ishte e mjaftueshme sikur vetëm ta lexosh hyrjen e atij libri për të kuptuar vizionin e autorit për prosperitetin, për integrimin ndër shqiptar dhe për atë europian dhe të bashkimit kombëtar.” 

*Ilir Malindi, po te Zemra Shqiptare reagon me zë të mprehtë e therës:“… sipas Skënder Sadri Kapitit patriotizmi kombëtar dhe demokracia e vërtetë janë ilaçet që e kurojnë politikën po që, po sipas tij patriotizmi dhe demokracia  janë dy moralet apo dy virtyte deficitare të mëdha për thuajse tërë politikën kudo shqiptare.” Në një shkrim publicistik të S.Kapitit me titull “Politika është korrupsion” ai citon të ketë thënë për të se : “Politika jonë e keqe përzgjedh, seleksionon, heton dhe vigjëlon për të përjashtuar prej vetes, prej punëve të shtetit dhe prej pushtetit profesionalizmin, moralin , ndershmërinë dhe patriotizmin si dhe atë pjesë të shoqërisë me individë të  këtillë pasi ajo xhelozon për ta , dhe ajo ,pra , politika e keqe ruan dhe mbron ndytësinë, injorancën, hajdutërinë , korrupsionin dhe tradhtinë e vet duke i bërë dëme të mëdha kombit, integrimit dhe prosperitetit të shoqërisë”.

Një mesazh për bashkim

  Një vlerë të madhe ka  libri i z. Tahiri  me kapitullin e veçantë me dokumente të faktuara kërkesa apo vlerësime drejtuar politikës dhe shtetit për vlerësimin e Hotel “Drenica” që ushndërrua në pike referimi i qëndresës së  palëkundur të familjes Drenica çpër çështjen kombëtare. Ai hotel u bë streha e gjithë  vullnetarëve që shkonin për t’u bashkuar me UÇK për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës. Nga ai hotel zinin fill peticionet, kërkesat, deklaratat  dhe thirrjet për të ndihmuar Kosovën. Edhe pa bërë asnjë shtatore nderimi, ajo godinë e Kapitëve duhet të quhet ” Faltorja e shqiptarëve “, Meka e atdhedashurisë”, “Drenica e Dyrrahut”. Kështu njerëzit do të kuptojnë dhe do ta nderojnë si një vend të shenjtë atë  tempull që hedh dritë mbi luftën legjendare të Kosovës, pasi nga aty niseshin  dhe vinin lajmet nga fushëbeteja e shqiptarëve . Ky tempull i shqiptarizmës i ndërtuar në token e Familjes patriote Kapiti, duhej respektuar edhe nga politika dhe nga shteti duke mos e cënuar por duke e shndërruar në një monument historik, sepse historia e përgjakur e Kosovës është pjesë e pandashme e historisë sonë kombëtare. Po kështu është edhe historia e Çamërisë dhe e tokave shqiptare në Mal të Zi apo Maqedoni.  Diplomacia evropiane na cënoi  duke miratuar një pavarësi të cunguar me një komb të gjysmuar, ndërsa ne nuk duhet të lejojmë që shqiptarët të rishkruajnë një histori të ndarë e të pëçarë në 5 shtete. Por ne duhet të kujdesemi që të shkruhet një dhe vetëm një histori e përbashkët kombëtare e Shqipërisë!

Pikërisht këtë mesazh dhe shumë të tjerë jep libri i z. Bedri Tahiri!

Urime z.Bedri për këtë dhuratë të çmuar që na ke dhuruar! Iu madhoftë emri Kosovës, trimave të saj dhe familjes së patriotit Sadri Kapiti që meriton vëmendjen  e të gjithëve nga të dy anët e kufirit!

Vlorë, më 17-7-2016

Lamtumire Ismajl Ymeri, Orson Welles-i shqiptar!

by

Nga Sadik ELSHANI*/ Filadelfia/

Me pikellim te thelle e mora lajmin e ndarjes nga kjo bote te regjisorit dhe aktorit, shkut tone te shtrenjte, Ismajl Ymeri. Te njejten dhimbje e kam ndier per Ismajlin sikur per dy vellezerit e mi qe nderruan jete ne nje perudhe te shkurter kohore brenda dymbedhjete diteve. Vdekja e parakohshme e Ismajlit eshte nje humbje e madhe per kinematografine, teatrin dhe kulturen e Kosoves dhe ate mbarekombetare. Me sillen neper mend shume kujtime te paharrueshme nga jeta jone studentore. Me Ismajlin kemi studiuar ne te njejten kohe ne Universitetin e Zagrebit, kuptojhet, ne fakultete te ndryshme. Ne vitin 1977 Televizioni i Prishtines me burse kishte derguar disa studente per te studiuar ne Akademine per Teater, Film e Televizion ne Zagreb, sepse Kosoves i mungonin njerez me pergatitje te tilla profesionale. Ne kete grup benin pjese studentet e regjise: Agim Sopi, Ismajl Ymeri, Fahri Hysaj (i ndjere), Milazim Salihu – kamere, Bardhyl Bekteshi – montazh. Te gjithe ishin mjaft entuziaste dhe e donin mjaft profesionin e tyre. Se bashku me disa studente te tjere e kishim formuar nje shoqeri te ngushte. Meqenese e studionte regjine dhe me pare e kishte kryer shkollen e larte per aktor ne Prishtine dhe per shkak se fizikisht i ngjante shume aktorit dhe regjisorit te njohur amerikan, Orson Welles (1915 – 1985), une fillova ta quaja Orson Welles-i shqiptar. Para disa vitesh vellau im, Shaipi, qe punon ne Zvicer, e kishte takuar Ismajlin ne nje lokal dhe ia kishte perkujtuar se si une e quaja Orson Welles, ndersa Ismajli, ne stilin e tij karakteristik,  ia kishte marre nje te qeshure gjer ne kup te qiellit.

Kur kishim kohe te lire, grupi yne takohej dhe bisedonim per ceshtje te ndryshme, studimet tona, ngjarjet e dites. Por, gjithmone kishim ne qender te vemendjes gjendjen e Kosoves, fatet e kombit tone. Kuptohet, me ta bisedonim shume per teatrin, filmin, artin ne pergjithesi, problemet dhe nivelin jo aq te lakmueshem te jetes kulturore ne Kosove. Ishim ai brez, si edhe shume breza perpara nesh, qe koha, rethanat shoqerore – historike na kishin pjekur para kohe. Ismajli ishte shume i shoqerueshem, i afert, i sinqerte, kishte nje personalitet shume te ngrohte dhe ishte mjaft “muhabetxhi”, sic thone ne Kosove. Prandaj edhe ndejat, bisedat tona neper dhomat tona studentore u ngjanin bisedave qe dikur beheshin neper odat shqiptare. Kishte nje te qeshur karakteristike; i qeshte tere fytyra dhe goja i shkonte vesh me vesh e me nje ze kumbues.qe e mbushte tere dhomen. i pelqente biseda dhe shoqeria e mire. Kur kishim ndonje feste, ditelindje, apo diplomim, shpesh edhe kendonim. Nder kenget tjera, i pelqente ta kendonte kengen e rapsodit Dervish Shaqa 91912 – 1985):

Oj Shqipni kala ner kreshta

Veq shqiponja ke rrite ne djepa

Veq shqiponja e gjeraqina

Hiq nuk dine si kthehet shpina.”

Nganjehere me ndodhte qe ta takoja ne Kinoteken e Zagrebit ku shfaqeshin filma me vlera te larta e te pamohueshme artistike, klasiket e kinematografise boteroer. Studentet e Akademise per Teater, Film, e Televizion ishin te detyruar t’i shikonin keta filma. Ismajli ka qene nje njeri me ndjenja te pastra atdhetare, mjaft i guximshem ne jete dhe ne krijimtarine e tij artistike, njeri qe i ka ndare shqetesimet se bashku me shoket dhe popullin e tij. Ngerthente ne vete virtytet me te mira burrerore te krahines se tij, Drenices.

Ne vitin 1978 ne Zagreb i organizuam Takimet e Majit. Ishin keto takime vjetore te studenteve shqiptare qe studionin ne universitetet e Beogradit, Sarajeves, Zagrebit, Lubjanes. U takonim per t’u njohur me mire me njeri – tjetrin, por edhe benim gara sportive, shfaqnim programe artistike, muzikore, letrare, etj. Nga keto takime me ka mbetur i fresket ne kujtesen time nje veprim i Ismajlit. Per te shfaqur nje program artistik dhe njeheresh per te organizuar darken, autoritetet e Zagrebit na mundesuan qe ta shfrytezonim nje Shtepi te Kultures. Regjisori i njohur gjilanas, Fetah Mehmeti (i ndjere), qe atehere studionte regjine ne Beograd, kishte pergatitur nje shfaqje shume te fuqishme me poezite e Migjenit. Por ja, vetem pak caste para se te fillonte programi, ai nuk pranonte qe te shfaqej recital i tij,  nese fotografia e Titos nuk hiqej nga skena. Arsyetimi i tij ishte se, ne teater nuk ka fotografi te udheheqesve. “Kur recitohen vargjet: “Pak drite, pak drite, o shok, o vella”, atehere po del se ne po i drejtohemi Titos”, ngulte kembe Fetahu. U ndodhem perpara nje gjendje pak si te veshtire e teper te ndjeshme. Kamerat e Televizionit te Zagrebit ishin bere gati per ta filluar xhirimin. E kontaktuam punonjesin e shtepise se kultures dhe ia spjeguam gjendjen, kerkesen e Fetahut dhe i kerkuam qe ta largonte fotografine nga skena e ta vendoste ne ndonje vend tjeter. Por, ai teper i shqetesuar na ktheu se nuk mund ta bente nje gje te tille. Atehere se bashku me Ismajlin e larguam fotografine dhe e vendosem ne nje vend tjeter jashte salles. Ku te dale le te dale, por kurre askush nuk e permendi kete incident. Jo qe ishim aq trima, por ishim te rinj atehere. I tille ishte Ismajli, nuk priste qe dikush ta bente ate qe ai mund ta bente vete, qofshin keto edhe raste teper te ndjeshme qe mund te kishin edhe rrjedhoja te pakendshme.

Duke bere kerkime ne internet hasa ne nje shkrim te Gani Mehmetajt (ish gazetar i “Rilindjes”, tani drejtor i Ksovafilmit), pjese nga libri i tij “Endrra e madhe” qe rrefen per nje incident qe kishin patur me gazetaret serbe ne Festivalin e Filmit ne Beograd. Ky shkrim ben fjale per permbajtjen e filmit te Ismajl Ymerit dhe njeheresh nxjerr ne pah karakterin e forte te Ismajlit: “Ismajl Ymeri shfaqi filmin artistik te metrazhit te mesem, “Duart e pastra”. Me kujtohet me sa egersi e sulmuan Ismajl Ymerin, vetem sa nuk e thirren policine ta arrestonin, sepse ne portretin qe shihej ne film, ata e pane figuren e presidentit te tyre, mareshalin Tito. Filmi rrefente per nje vend diktatorial qe ekzekutonte njerez me togen e pushkatimit. Ishte film i shkelqyeshem qe fliste shume. Koha e hapesira nuk percaktohej. Gazetaret serbe u terbuan kur pane radioaparatin “Kosmaj” ne filmin e Ymerit, qe ishte mburrja e tyre kombetare, kurse me te e percaktuan edhe vendin ku beheshin ekzekutimet. Nisen ta mberthejne regjisorin Ymeri, ndersa i doli ne ndihme Bajram Sefaj (gazetar e shkrimtar) dhe une (Gani Mehmetaj)… ndersa Ismail Ymeri mbrohej me dinjitet”.

Pervec filmit te lartpermendur, “Duar te pastra” (1981), Ismajl Ymeri ka bere regjine edhe te ketyre filmave: “Lepuri me pese kembe” (1982), “Migjeni” (1989), “Kur shpirti nderron jete” (2001), ndersa si aktor ka luajtur ne filmin e regjisorit Isa Qosja, “Rojet e mjegulles” (1988). Ka kryer edhe shume projekte ne Radiotelevizionin e Kosoves dhe neper teatrot e Kosoves. Se bashku me zonjen Rabije Bajrami e ka themeluar Teatrin e te Rinjve dhe Kukullave ne Prishtine, te cilin me vone do ta pagezonte me emrin, “Dodona”.  Pas viteve te 90-ta te shekullit te kaluar, ne pamundesi per ta vazhduar profesionin e tij ne Kosove, ka emigruar ne Suedi, ku ka qene i angazhuar ne disa projekte filmike ne sherbim te ceshtjes se Kosoves. Pas luftes eshte kthyer ne Kosove dhe ne Prizren e ka themeluar Akademine per Teater, Film, Televizion e Radio. Viteve te fundit eshte kthyer perseri ne Suedi ku edhe ka nderruar jete me 13 korrik, 2016.

Se bashku me koleget e tij, Agim Sopi, Fahri Hysaj, Fadil Hysaj etj. kane dhene nje ndihmese te jashtezakonshme ne zhvillimin e kinematografise dhe teatrit kosovar, duke sjellur tematike te re, qasje te reja, moderne, si ne forme, ashtu edhe ne permbajtje,  ne pasqyrimin e fateve te kombit tone. Ka qene artist i angazhuar dhe shqetesimet e tij per gjendjen e Kosoves dhe popullit te saj i ka paraqitur me realizem e mjeshteri artistike ne filmat e tij dokumentare e artistike. Keto dite lexova ne internet per nje ngjarje mjaft prekese qe kishte te bente me fatin e jetes se nje plaku te pastrehe. Ismajlit ishte prekur shume kur prapa Teatrit Kombetar e kishte pare nje plak duke mbledhur mbeturina neper kontajnera (mbajtese), per te mbijetuar. Nga dhimbja dhe respekti,  Ismajli i kishte ofruar ca para, por plaku pasi e kishte shiquar gjate, duke qeshur ia kishte kthyer: “Jo zotni, une nuk marre pare, nuk jam lypes. Jam nevojtar, po nevojat e mia i plotesoj me keto qe po me sheh. Ismajli pastaj e kishte ftuar plakun per te ngrene dreke ne njerin prej lokaleve te aferta, por plaku i ishte pergjigjur: “Zoti te nderofte, paq bereqet gjithmone, po une vi me hanger dreke kur te jem unte e tash nuk jam”. Megjithate, pas ca ditesh Ismajli ishte takuar me plakun per te pire nje kafe se bashku. Plak i varfer e nevojtar, por me qendrim dinjitoz, stoik e krenar. Varferia nuk kishte arritur t’ia varferonte shpirtin, ta zvetenonte kete plak fisnik. Lidhur me kete ngjarje, Ismajli me siguri ka qene duke punuar ne ndonje projeck filmik. I tille ka qene Ismajli, asnjehere indifferent per ngjarjet qe e kane rrethuar, per problemet qe e kane shqetesuar, qofshin ato edhe per njerez fare te panjohur.

Pas mbarimit te studimeve, me Ismajlin dhe shoket tjere takoheshim here pas here ne Prishtine, ose Zagreb ku isha duke i vazhduar studimet posdiplomike. Me 1988 kam ardhur ne Amerike dhe nuk kam patur me mundesi qe ta takoja Ismajlin, por vellezerit e mi e kane takuar ate here pas here. Para dy vitesh isha ne Kosove dhe mendova se mos do ta takoja Ismajlin ne Prizren, por shoket me thane se ai perseri kishte shkuar ne Suedi. Ne qe kemi studiuar ne Universitetin e Zagrebit, jemi munduar t;i mbajme te gjalla lidhjet me njeri – tjetrin. Ismajli se bashku me disa kolege tjere kane organizuar disa takime ne Prizren me ish studentet shqiptare te Universitetit te Zagrebit. Kolegu im tjeter i studimeve, Arsim Cejku, qe tani jeton ne Baltimore, pati miresine qe te me dergonte nje CD ku ishte i filmuar njeri nga keto takime.

Prania fizike ne kete bote eshte e perkohshme, kujtimet, miqesia e dlire, veprat e mira mbesin te perjetshme. Lamtumire Ismajl, miku yne i shtrenjte, lamtumire Orson Wellesi-i shqiptare! Gjithemone qofsh i kujtuar!

 

Philadelphia, 16 korrik, 2016

Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

ARISTIDH KOLA NË KUJTIMET E JETËS SIME NË MËRGIM

by

Nga Abdurahim Ashiku/Athine/

Ai me 8 korrik 2016 do të ishte shtatëdhjetë  e dy vjeç…

Moshë e re për një krijues të madh, një studiues të madh të çështjes arvanite, një njeri të dashuruar pas arvanitasve gjini e gjak i të cilëve ishte.

Nuk është. Më 13 tetor 2000, Ai iku. Grekët kanë një fjalë ngushëlluese në raste të tilla, nuk thonë “vdiq” por “IKU”.

Aristidh Kola IKU fizikisht për të qëndruar midis njerëzve shpirtërisht, me fjalën e tij të ëmbël, me tonin e veçantë të një avokati të një çështjeje madhore të asaj që lidhej me “Arvanitasit dhe prejardhja e Grekëve”, vepra madhore e tij, vepër që sikur të kishte jetë do ta pasonte  “Zeusi pellazgjik dhe lajthitja indoevropiane”…

E kam takuar më 4 shkurt 2000 në një mjedis shqiptarësh kur ai do të referonte me kompetencën e një shkencëtari të shkencave historike temën “Arvanitasit dhe kontributi i tyre në kishën ortodokse“. E fotografova tek fliste dhe midis njerëzve. I dhashë disa pyetje në shqip për të marrë disa ditë më vonë përgjigjen në zyrën e tij. E fotografova tek më lexonte përgjigjen. Një shok i tij më bëri nderin duke më fotografuar bashkë me të.

Megjithëse e publikuar e quajta të nevojshme ta ripublikoj atë që kam shkruar vite më parë, bisedën që kam bërë me të më 9 shkurt 2000…
Nga intervista gjykoj të shkëpus dy fragmente që flasin për amanetin e Aristidh kolës…
         …Për sa  i përket  “Betejës së Kanaleve “, e dija se shkoja në gojë të ujkut. Më kishin ngritur kudo kurthe, nuk më linin të flas kur shikonin se po ndikoja në opinionin publik me mendimet e mija. Shkoja i ndërgjegjshëm  për të gjitha ato vështirësi dhe bashkë me mua shkuan edhe miq e bashkëpunëtorë të tjerë…. Bëmë një betejë krejt të pabarabartë, një betejë ama që e kishim detyrë ta bënim. Ekzistonin sigurisht rreziqe të mëdha, por kur vendos të bësh diçka të rëndësishme në jetën tënde patjetër duhet të kesh parasysh gjënë më të keqe dhe të vesh  “ kokën në torbë “.
…Është një joshje e madhe të shkruaj një pjesë të dytë me brendi ngjarjet e fundit në Kosovë . Por, si ka thënë Gëte , “Ndërsa  arti është i pafund, jeta është e shkurtër.”  Nuk kam kohë. Po përpiqem të botoj veprën time  “ Zeusi pellazgjik dhe lajthitja indoevropiane “,  ku përcjell materiale dhe të dhëna shumë të rëndësishme për periudhën parahistorike dhe kryesisht paraardhësit e kosovarëve, Dardanët . Nga ana tjetër shumë gjëra i kam  shkruar në revistën “Arvanon“ me të cilën merrja pjesë në betejë bashkë me kosovarët. Dhe së fundi :problemi kosovar mori një fund fatlum.

Fjalën e Aristidh Kolës është kulturë ta lexosh jo vetëm njëherë…
Më 2 gusht të vitit 2013 pata nderin të marr në tubimin qendror “Ditët e diasporës” çmimin postmortum që Ministria e Diasporës të Republikës së Kosovës u jep çdo vit njerëzve për veprën e madhe në shërbim të çështjes shqiptare.
Në certifikatë shkruhet: Z. Aristidh Kola (Post mortum) Për kontribut të veçantë jetësor. Prishtinë, më 2 gusht 2013. Ibrahim Sh. Makolli, Ministër…

 

Athinë, 8 tetor 2016

 

 

NJË YLL NË QIELLIN ARVANITAS

 

 

Në korrik të ‘96-s, tek largohesha dhimbshëm nga Dibra ku linda dhe jetova 55 vjet, nga Shqipëria jonë që lëngonte, Dritëro Agolli i madh i letrave shqipe, në shtëpinë e tij, do të më ngushëllonte duke më dhënë me vete  një numër telefoni dhe një emër njeriu…

”Është miku im, më tha, por mbi të gjitha është mik i madh i shqiptarëve të thjeshtë…”

Dritëro Agolli më kishte dhënë me vete floririn e gjakut të shprishur shqiptar të kohës sonë, Herkulin intelektual të botës arvanite…

Nuk do ta përdorja atë numër telefoni sepse nuk desha që hallin tim ta bëja hall të atij njeriu që, siç do të mësoja me kohë, ishte rritur e burrëruar midis halleve të arvanitasve, ishte avokati më i madh i çështjes arvanite, profesionalisht dhe shpirtërisht, dhe si pasojë, kishte qenë dhe ishte me të vërtetë në “gojën e ujkut “.

Aristidh Kola nuk ishte një Avokat i Madh vetëm i çështjes arvanite, gjak të cilës i përkiste dhe i kushtoi tërë jetën e tij të shkurtër. Ai ishte një studiues i madh i historisë së Greqisë dhe i vendeve ballkanike. Siç e dëshmon në intervistën e tij, ai ishte në merak për botimin e një vepre tjetër madhore “ Zeusi Pellazgjik dhe lajthitja indoevropiane”, vepër në të cilën përcillen të dhëna shumë të rëndësishme për periudhën parahistorike në Ballkan  dhe kryesisht për paraardhësit e shqiptarëve të Kosovës, DARDANËT…

Aristidh Kola ndërroi jetë më 13 tetor 2000. Jeta e tij ishte shumë e shkurtër, 55 vjet e 97 ditë. Ai, duke e ndjerë në trup helmin që i brente shëndetin, nxitonte, vraponte në veprën e tij dhe duke cituar Gëten: “Ndërsa arti është i pafund, jeta është e shkurtër” kishte besim se atë që “nuk do ta arrij unë do ta arrijnë bashkëpunëtorët e mi të rinj’.

         Jorgo Miha, një ndër bashkëpunëtorët e tij më të ngushtë dhe  shok në debatet televizive në mbrojtje të çështjes së Kosovës, në takimin e lamtumirës do t’i jepte Aristidh Kolës vlerat e njeriut që i zbuloi botës shkencore  se …edhe emrat e Perëndive të botës antike i kanë rrënjët në gjuhën arbërore…

         Biseda me Aristidh Kolën, njeriu që edhe emrin e tij këmbëngulte t’ia shqiptonin në shqip, “ Mos e shkruaj Kolja, më tha Ai, por KOLA”, origjinali i tij në Greqisht, një fotografi bashkë me të, kanë qenë dhe do të jenë ndër gjërat e shtrenjta që unë i ruaj me kujdes. Ajo, ndoshta ka qenë intervista e fundit e jetës së tij…

Për ikjen e parakohshme të Aristidh Kolës është folur shumë. Ajo është përjetuar dhe përjetohet si një përzënie nga jeta, si një dhunë e kobshme, si një krim, pjesë përbërëse e krimeve të kësaj natyre që merimanga e zezë e kohëve ka tjerrë rrjetën e zhdukjes së njerëzve të mëdhenj.

Fakteve të shumtë për këtë do t’ju sjell edhe një fakt imi…

…Në mars 2003, tentova ta publikoj intervistën në një gazetë gjysmë greke e gjysmë shqiptare me emrin RILINDJA XXI. Deri atëherë shtigjet e botimit të saj në Greqi më ishin mbyllur. Fjala e plotë e Aristidh Kolës ishte e ndaluar…

E faqosa intervistën (në detyrën e kryeredaktorit) në dy faqet me ngjyra të mesit të gazetës dhe pasi e firmosa  e përcolla për botim…

Të nesërmen pashë se  intervista ishte  ngushtuar në një faqe dhe ishte prerë  e sakatosur kobshëm…

Një ditë më parë, greku që merrej me “faqosjen” të cilit i kisha dhënë  origjinalin për ta botuar në numrin pasardhës në gjuhën greke, pasi e lexoi më tha: “Këtë njeri e kanë vrarë”.

Nata e kishte bërë punën e saj . Aristidh Kolën, fjalën e tij e kishin vrarë në sytë e mi.

Atë ditë kuptova edhe një herë se sa i madh ishte Aristidh Kola, sa e gjerë dhe e thellë ishte vepra e tij, vepër e cila nuk mund të shuhet  me një urdhër censural kompjuterik.

 

Athinë, 9 shkurt 2005

 

 

TRIMËRITË  E HERKULIT DHE HERKULËT INTELEKTUALË

 

Bisedë  me  Arvanitasin e Madh Aristidh Kola

Athinë, 9 shkurt  2000

 

  1. Çfarë thotë Aristidh Kola për veten e tij ?

 

Linda në vitin 1945, më 8 korrik, në fshatin Leontari të Thivës ( Tebës ), një fshat arvanitësh që atëherë quhej Kaskaveli. Atje viteve të hershme bënin djathin e mrekullueshëm kaçkavall, ladhotiri .

Fëmijërinë e kalova në fshat, në një mjedis ku jo vetëm gjuha por edhe doket e zakonet, këngët dhe vallet, morali, sjelljet dhe karakteri i njerëzve mishëronin në mënyrë të theksuar karakterin e Arvanitit.

Në vitin 1963 fillova studimet në Universitetin e Athinës në jurisprudencë, drejtësi. Pas diplomimit, deri në vitin 1987,  vazhdova të ushtroj profesionin e avokatit.

 

  1. Kur filloi dhe sa janë përmasat e punës suaj në shërbim të studimit të çështjes arvanite ?

 

Fillimet u përkasin viteve ‘ 70-të, por nga viti 1975 mund të  them se jam marrë sistematikisht me gjurmimin dhe studimin e gjuhës arvanite, të historisë dhe të folklorit arvanit. Fryt i këtij studimi të gjatë ishte libri im i parë: “ Arvanitet dhe prejardhja e helenëve “ . Libri , që nga viti 1983  e deri sot,  është në rend të ditës dhe numëron 9 botime. Libri nuk është ndonjë histori e arvanitasve por rishikim dhe ripërcaktim i historisë helenike në përgjithësi. Këtu qëndron origjinaliteti i tij, zhurma dhe interesi i madh ndaj tij. U përpoqa të faktoj, dhe më duket se e faktova,  se historia greke që nuk merr parasysh arvanitët në epokën e re dhe pellazgët në atë të lashtë, as greke e as histori nuk mund të quhet. Është thjesht një histori e sajuar.

Do të vijë koha të shkruaj historinë e arvanitasve. Dhe në qoftë se nuk do ta arrij unë, do ta bëjnë bashkëpunëtorët e mi më të rinj, në bazë të ideve dhe udhëzimeve të librit  “Arvanitët dhe prejardhja e helenëve” . Këtu qëndron edhe vlera e madhe e këtij libri; një libër i ngjalljes së vetëdijes dhe jo një rrëfim historik

 

  1. Aristidh Kola ishte i pari, në ballë të mbrojtjes së çështjes kosovare e të popullit të Kosovës në ditët më të vështira të tij. Cilët ishin motivet e kësaj mbrojtjeje ?

 

Që në vitin 1991 kisha parashikuar zhvillimin e ngjarjeve të lidhura me Kosovën, lëvizjet e Millosheviçit dhe të qarqeve nacionaliste të Beogradit. Shqetësohesha sepse në planet e tij të çmendura donte të ngatërronte edhe Greqinë me qëllim që të gjejë mbështetje për zgjidhjen e problemit shqiptar. Kërkonte nga Greqia që ta ndihmojë në çastin e përshtatshëm me një kundërgoditje në Jug të Shqipërisë. Po ashtu kërkonte edhe nga Gligorovi të përgatitej për një përballim të përbashkët të problemit sepse edhe në atë shtet, shpejt apo vonë do të ngrihej problemi i shqiptarëve.

Siç e dini, çdo veprim politik ose ushtarak, që të ketë  sukses, kërkon një parashtrim teorik për të bindë aleatët dhe popullin. Millosheviçi foli si ortodoks i krishterë në Kishën greke e cila është me ndikim të madh në popull, foli si komunist në Partinë Komuniste Greke dhe si socialist popullor në PASOK. Ai me nacionalizmin dhe serbomadhizmin e tij arriti të mallëngjente nacionalistët dhe shovinistët  e këtushëm. Ai mundi të rrëmbejë dhe të ngatërrojë shumicën e botës politike greke dhe si rrjedhojë edhe të popullit. U gjendën disa gazetarë grekë të cilët kuptuan, parashikuan dhe denoncuan planet aventureske gjakatare të Millosheviçit. Unë më duket se isha i vetmi që kisha theksuar dhe paralajmëruar se propaganda filoserbe dhe antishqiptare, e cila aso kohe sapo kishte filluar,  ishin dy anë të së njëjtës monedhe.

Atëherë  ishte shumë e vështirë të shkruaje e denoncoje për këto sepse e gjithë bota politike dhe Kisha qenë viktima  të një mashtrimi dhe të një aventure me rrezik të madh. Nuk ishte fjala se kisha frikë për jetën time, por se nuk do të më dëgjonte askush. Shikoja se Millosheviçi, Karaxhiçi, Shesheli, Arkani dhe bandat e tyre kriminale prisnin të lanin hesapet me Bosnjën dhe me Kroacinë dhe pastaj të lajnë duart një herë e mirë me Kosovën. Atëherë , për herë të parë, ndonëse kisha qenë antiamerikan, thashë: “ Nuk ka shpresë tjetër veç Amerikës ! “ Jeta luan role të çuditshme; shumë herë mbytesh nga miqtë dhe shpëtohesh nga armiqtë.

Në qoftë se nuk ndërhynte Amerika dhe Evropa do të kishim probleme shumë të mëdha, të cilat u përpoqa t’i tregoj  dhe t’i  theksoj në libër. U përpoqa të lajmëroj udhëheqjen politike se po luan haptazi me zjarrin duke vënë në pikëpyetje vetë ekzistencën dhe tërësinë e shtetit grek. Mjerisht ai libër u varros krejtësisht në Greqi. Nuk pati asnjë jehonë e popullaritet në vitin 1995 kur u botua.

Në vitin 1999 kur shpërtheu kriza e Kosovës ua dërgova librin disa politikanëve me horizonte të hapura dhe e rivendosa në librari, ku ndonëse u shit, nuk iu dha përsëri asnjë popullaritet. Një vello heshtjeje ! Ekzistonin njerëz këtu që kujtonin se Greqisë i leverdiste një “ Serbi e Madhe “. Për fat të mirë grekët kurrë nuk do të mësojnë se çdo të thoshte për Greqinë një “ Serbi e Madhe “. Këtu nuk mungon vetëm njohja e historisë. Mungon edhe fantazia…

Për sa  i përket  “Betejës së Kanaleve “, e dija se shkoja në gojë të ujkut. Më kishin ngritur kudo kurthe, nuk më linin të flas kur shikonin se po ndikoja në opinionin publik me mendimet e mija. Shkoja i ndërgjegjshëm  për të gjitha ato vështirësi dhe bashkë me mua shkuan edhe miq e bashkëpunëtorë të tjerë si J. Miha dhe J. Korizis dhe njerëz të tjerë të ndershëm  me të cilët nuk kisha kontakt dhe bashkëpunim deri atëherë si R. Sumeritis, Xhanetakos, Theodhoraqis ( jo kompozitori ), Dhimu e të tjerë. Bëmë një betejë krejt të pabarabartë, një betejë ama që e kishim detyrë ta bënim. Ekzistonin sigurisht rreziqe të mëdha, por kur vendos të bësh diçka të rëndësishme në jetën tënde patjetër duhet të kesh parasysh gjënë më të keqe dhe të vesh  “ kokën në torbë “.

 

  1. Vepra Juaj “ Greqia në kurthin e serbëve të Millosheviçit “ e botuar edhe në shqip që evokon ngjarjet në Bosnjë a do të pasohet nga një  volum i dytë me temë  Kosovën ?

 

Librin “ Greqia në kurthin e serbëve të Millosheviçit “ e ka përkthyer Mite Guga. Libri ka një parathënie të bukur  të  mikut tim të dashur  Moikom Zeqo me të cilin jam njohur para disa viteve në Athinë kur erdhi në shtëpinë time bashkë me të madhin Dritëro Agolli.

Është një joshje e madhe të shkruaj një pjesë të dytë me brendi ngjarjet e fundit në Kosovë . Por, si ka thënë Gëte , “ Ndërsa  arti është i pafund, jeta është e shkurtër.”  Nuk kam kohë. Po përpiqem të botoj veprën time  “ Zeusi pellazgjik dhe lajthitja indoevropiane “,  ku përcjell materiale dhe të dhëna shumë të rëndësishme për periudhën parahistorike dhe kryesisht paraardhësit e kosovarëve, Dardanët . Nga ana tjetër shumë gjëra i kam  shkruar në revistën “ Arvanon “ me të cilën merrja pjesë në betejë bashkë me kosovarët. Dhe së fundi :problemi kosovar mori një fund fatlum.

 

  1. Me çfarë planesh për çështjen shqiptare hyn Aristidh Kola në shekullin e ri ?

Planet duhet t’i bëjnë vetë shqiptarët. Unë dhe sa të tjerë ju duam  dhe ju ndjejmë vëllezër në të gjithë botën. Bëjmë vetëm plane për ndihmë. Por që të të ndihmojnë duhet që ti vetë me punët dhe veprat e tua të tregosh se sa vlen, se lufton në një rrugë të mirë për një qëllim të shenjtë. Barra bie mbi shpatullat e udhëheqjes politike dhe shpirtërore – kulturore të shqiptarëve. Nuk dua të hyj në fushën e politikës për shumë arsye. Dua ama të  shpresoj tek udhëheqja intelektuale.. Vëzhgoj ndërhyrjet dhe luftën e të madhit  Ismail Kadare në fushën botërore. Është ambasador i madh i Shqipërisë në botën e jashtme. Pres akoma një lëvizje  të madhe dhe mbështetjen e fuqishme të vlerave të mëdha  intelektuale brenda Shqipërisë. Atje do të bëhet lufta më e madhe dhe më e vështirë, luftë kjo e domosdoshme për të ardhmen e Shqipërisë dhe të shqiptarëve. Problemin ekonomik e zgjidh lehtë shqiptari kudo që gjendet. Problemin e kombit, historisë dhe kulturës si do t’i zgjidhë në kushte kaq të vështira, me influenca e ndikime nga kaq rryma që vërshojnë  çdo ditë në vend ose që pranojnë emigrantët në vendet e huaja ?  Trimëritë e Herkulit kanë nevojë për trimëritë e Herkulëve të rinj intelektualë.

Kjo është rruga e ndritshme e lavdisë për njerëzit e artit e të shkronjave….

 

PESË DEKADA TË KRIJIMTARISË SË PIKTORIT TË NJOHUR ZEF SHOSHI

by

Nga Blerim Luzha*/

Veprimtaria e piktorit të njohur Zef Shoshi gjithnjë ka ruajtur tiparet kryesore të shprehjes së qartë artistike, duke arrijtur nga periudhat e mëparshme, për ti mbetur konseguent sot e kësaj dite çasjes së botëkuptimit piktural të tij, si angazhim për realizimin e rrëfimeve intime të artistit. Njohja e psikologjisë së personazheve, vizatimi i saktë, kompozicioni i ekuilibruar, atmosfera nostalgjike për traditën e të kaluarën dhe mbi të gjitha koloriti  pasur dhe i harmonishëm, janë këto thelbi i veçantisë së krijiomtarisë artistike të Shoshit.

“Lidhjet e Shoshit me historinë (historia e artit në plan të parë, por edhe historia e kulturës dhe e qytetrimit) në një vend të izoluar si ka qenë  Shqipëria, nga rrymat të artit perendimor, bëhet pastaj një mënyrë për të dalë prej vetvetës, por pa mohuar rrënjet e veta, përkundarzi duke i rivlerësuar ato…Ai është plotë ndërgjegjshmëri, dhe ky ëshë mbase elementi thelbësor i poetikës së tij, që në kuptimin e artit do të thotë  diçka më shumë se riprodhim i realitetit, është ajo që transmetohet tek ai dhe sodit në veprën e artit një mesazh, që për ndryshim nga të gjitha komunikimet është e një natyre krejtësisht emocionale”…(Bruno Rosada, këshilltar i Bienalës së Venecies”).

Zef Pashko Shoshi u lind në Tiranë, më 19 shkurt 1939. Babai i tij merrej me pikturë, andaj ai ishte nxitësi kryesor që biri i tij Zefi të merrrej me këte profesion. Mësoi në Shkollën e Mesme Artistike “Jordan Misja” në Tiranë (1952-1956), ku për pedagog kishte piktorët e njohur, Sadik Kaceli, Abdulla Cangonji dhe Kel Kodheli, nga të cilët mësoi të vizatojë dhe të pikturojë.

Veprimtaria e tij ekspozuese fillon nga viti 1956, në Ekspozitën Kombëtare të Arteve Figurative, kur u paraqit me  tri tablo. Prej të cilave portretin “Gjyshja” një vit më vonë e blen Galeria Kombëtare, dhe tani gjendet në Koleksionin e saj.

Shoshi ka studiuar pikturën gjatë viteve 1957-1961 ne Akademinë e Arteve “Rijepin” në Leningrad (Shën Petersburg), në atelienë e artistit sovietik N,K. Babasnik Joganson. Mirëpo, në vitin e fundit ndërpret studimet (kur u prishën mardhënjet me BRSS). Diplomon në Institutin e Lartë të Arteve në Tiranë, më 1962. Menjëherë pas diplomimit filloj punën si pedagog në Shkollën e Mesme Artistike “Jordan Misja”, pastaj në Institutin e Monumenteve të Kulturës si restaurator, dhe më vonë në shtëpitë botuese “Naim Fraishëri” dhe “8 Nëntori”si ilustrator (1962-1964).

Në Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë, punon si piktor në profesion të lirë nga viti l974 deri më l993.

Piktori Zef Shoshi me punimet e veta ka marrë pjesë po thuaj në të gjitha ekspozitat e vendit me karakter kombëtar, ku ka fituar shumë çmime në pikturë, si ate të vitit 1979 (Çmimin e Dytë të Republikës). Ai gjithashtu ishte pjesëmarrës i gati të gjitha ekspozitave  kolektive të karakterit  ndërkombëtar, ku kanë marrë pjesë artistët shqiptarë. Pos tjerash ishtë pjesëmarrës i Bienalës së Aleksandrisë (Egjipt) tri herë, në ate  të IV-të (1961-1962), të V-të (19 63-19664) dhe në Bienalën e VI-të (1965-1966). Pastaj ishte pjesëmarrës i ekspozitave të organizuara në Kinë, Francë, Austri, Rumani, Greqi, Algjeri, ish Jugosllavi (Prishtinë, Beograd dhe Shkup), Australi etj. Ndërkaq ekspozita përsonale ka patur, në Korçë (1966), në Venecia- Itali (1996), Galeria XXI në Tiranë (1999, në Galerinë Kombëtare në Tiranë (2002).

Në Ekspozitën Retrospektive të vitit 2010, në Galerinë kombëtare të Tiranës Shoshi paraqiti 64 vepra, duke ekspozuar  “Autoportretin” e vitit 1965, tablo të kohës së studimeve në Akademi të Shën Petersburgut, pastaj  periudha 20 vjeçare, si dhe piktura të vitit 2010.

Shumë vepra të Shoshit ndodhen në Koleksionin e Galerisë Kombëtare te Arteve në Tiranë, në muzeumet, galeritë, institucionet artistike dhe koleksionet private si në Shqipëri po ashtu dhe në botë.

Për rezultatet e arrjtura në artin piktural, në vitin l983 i akordohet titulli  “Artist i Merituar”.

Preokupimet e artistit shprehen në disa gjini siç janë: kompozicioni, peizazhi, natyra e qetë, nudo e posaçërisht figura dhe portreti. Tematika e krijimtarisë së tij është e llojllojshme. Ai për frymëzim ka motivet e ndryshme të botës tradicionale shqiptare e sidomos ato të Shqipërisë së Veriut. Krahina e Zadrimes në tablotë e artistit paraqitet në portrete dhe figura të vajzave dhe grave të bukura me kostume të mrekullueshme, por edhe në peizazhe magjepse. Shoshi ka krijuar edhe shumë figura, portrete, dhe kompozicione i frymëzuar nga ngjarjet historike, si dhe personazhe të burrave dhe grave që ndonjëherë bëhen simbole të tipit epiko lirik. Artisti i Merituar Shoshi është një kolorisi i shquar. Për te ngjyrat kanë një rëndësi të dorës së parë, ato janë të pasura dhe formajnë një hapësirë të matur dhe të qartë, madje kanë qetësi koloristike. Janë me shumë shtresime dhe zbusin trajtimin e hijes, ndërkaq pjesët e ndriquara janë të spikatura me tone të bardha e elegante, varësisht nga frymëzimi krijues.

Artisti tregon një aftësi të jashtëzakonshme në trajtimin e portretit. Ai zhytet plotësisht në kërkimin e thellësisë tipoligjike të karakterit dhe të psikologjise së modelit, duke e zotëruar ate me përkushtim dhe kulturë profesionale, pa e zhveshur nga vlerat artistike (“Pashko Vasa“ “Malësori”,”Piktori Abdurahim Buza”, “Princesha Arbërore” etj.). Koloriti në portretet e fëmijëve ka kalime të lehta dhe shumë delikate (“Albana” dhe “Vajza me shami blu”): Artisti është autor i një portreti të diktatorit E. Hoxha, tablo kjo që ishte reprodukuar shumë herë dhe ishte vendosur në të gjitha shkollat, institucionet dhe vendet publike të Shqipërisë. Për këte tablo autori ndër të tjera shprehet, “E kam trajtuar këte portret, pasi ma kishin porositur… bëra një vizatim me karbon  (nga një fotografi e rastit). Ky vizatim qëlloi që të lidhej me momentin krijues, dhe u kap mirë në psikologji dhe karakter. Kështu nisi ai portret dhe vijova për ta realizuar në vaj dhe për ta thelluar…”

Kompozicionin e ka të ekuilibruar, si në zgjidhjen e hapësirës, të formës, ritmit dhe të funksionalitetit koloristik, që është harmonik, i ngrohtë dhe me raporte të zgjedhura valeristike. Vepra kompozicionale “Kuvendi i Lezhës” është  realizim i suksesshëm i një tabloje historike, që për subjekt ka aktin e bashkimit kombëtar. Kjo tablo paraqet ambjentet e kishës së Shën Kollit, ku Skenderbeu është figura qendrore i rrethar me princat, feudalët dhe kapedanët shqiptar të cilët me vemendje e dëgjojnë fjalen e Kryetrimit. Edhe tabloja “Në mbrojtje të Qeverisë së Vlorës” është vepër e dimensionit historiko artistik, ku Isa Boletini ju prinë luftëtarëve të armatosur kosovarë. Kompozicione me të njejtat vlera janë dhe pikturat “Grup zadrimorësh“, “Kohë të lashta“,”Shqipëria vallzon”,”Në pazarin e vjetër të Shkodrës”,”Shkojnë në punë” etj.

Natyra e qetë  është gjithëashtu vokacion i Artistit Shoshi, i cili ka shumë realizime në këte gjini të artit piktural. Janë këto vepra të pikturuara me përkushtim, ku autori me ngjyra të pastërta paraqet objekte intime të materializuara me mjeshtri.

Ai ka pikturuar edhe disa tablo në gjininë e nudos. Këto piktura kryesisht janë të hershme të relizuara gjatë kohes së studimeve, si pjesë e programit akademik.  Janë këto realizime me kolorit të ngrohtë e të qetë, për ta fuqizuar shprehjen e modelit të paraqitur.

Vizatimi i tij është i “hollë, fin, sidomos kur prek tiparet delikate”, madje ka ndjeshmëri  dhe vrojtim vizuel. Piktori i njohur freng Enger (Jean Auguste Dominique Ingres) një herë ka thënë: “Artist i madh është ai që di të vizatoi një përson duke kërcy mga kati i pestë”. Kjo thënje e prfaqsuesit të klasicizmit të artit piktural, vlen për artistin tonë që e ka vizatimin “maestral”, këte gjini të artit pamor, që është magjia e fillimit të çdo vepre të artit pamor.

Puna intenzive, talenti krijues, vullneti i pashtershëm dhe dashuria e madhe për pikturën e bëjnë Shoshin ndër figurat më të njohura të pikturës shqiptare, në këto pesë dekada. Vepra e tij ka realitet të përpikt, ajo është universale e pastruar nga çdo element mistik, ndërkaq  ngjyra dhe forma transformohen në vlera të reja të energjisë dhe shprehjes figuratve.

Artisti Zef Shoshi vazhdon të pikturojë me dorëshkrimin e vet të artistit, por nganjëherë edhe duke kujtuar me pietet artin mesjetar shqiptar e posaqrisht ate të Onufrit madhështor, për të pasuruar opusin e tij krijues.

Dhe në fund të këtij vështrimi po citojmë Andon Kuqalin i cili shprehet se: “…Piktura e Shoshit është një jehonë e jetës dhe histories së Shqipërisë, është një koracë që fsheh një botë të brendëshme, morale dhe shpirtërore, të pasur, me dramacitet, me ndjesi thellësisht lirike dhe epike të gruas dhe të burrit shqiptar”.

Ne Foto: Kuvendi i Lezhes, punim i vitit 1974

*(Nga Arkivi i Diellit)