• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SHTËPIA NË PARK DHE KRROKAMA E KORBIT: KURRË MË!

January 30, 2019 by dgreca

Reportazh: Në 210-vjetorin e lindjes së Poetit Edgar Allan Poe/
Nga: Sinan KAMBERAJ/

Në Bronx të New York-ut, në harkun ku rruga ‘Kingsbridge’ pret Avenynë ‘Grand Concourse’, në një Park të vogël me lisa të lartë, zbardhëllon një shtëpi njëkatëshe e gjysmë. Ajo është e ngjashme me shtëpi të tjera, të cilave, Plani Urbanistik mund t’u kërcënohet me rrënim, por jo kësaj. Atë e mbron një “ligj mbi ligje” – Ligji i Mbrojtjes së Monumenteve Kulturore të New York-ut.
Kjo është Shtëpia – Muze e poetit të madh Edgar Allan Poe.
Këtë shtëpi, të ngritur në vitin 1812, në një truall tjetër, pronë e një pasaniku amerikan, e kishte marrë më qira Poeti Edgar Allan Poe. Ai jetoi në të bashkë me gruan e tij Virginia, e cila vdiq më 1847, kurse Poe, dy vjet mbas saj.
Në vitin 1913, kjo shtëpi u zhvendos që andej dhe, ashtu siç ishte, pa asnjë ndryshim arkitektural, teknik a funksional, zuri vend në Parkun e Vogël, ku është sot.
Bashkia e Qytetit asokohe ia kishte bërë dhuratë Poetit Poe, post mortum, truallin e Shtëpisë, duke e pagëzuar me emrin e tij edhe Parkun – oborr të saj.
“Shtëpia u restaurua nga Shoqata për Art e Shkencë e Bronx-it dhe në vitin 1913 mori statusin “Shtëpi – Muze”, – thotë kustosja, Znj. C. Sadel. Ajo u shpjegon vizitorëve, me një shkathtësi të veçantë, çdo gjë që u intereson, derisa t’i këtë përcjellë ata, – ashtu siç i ka pritur – me buzëqeshje e respekt.
Jam me mikun tim Halil Jahjaga, i cili ka ardhë në New York, dhjetë vjet para meje, në vitin 1982. Mbasi konfirmojmë prezencën tonë edhe në librin e vizitorëve, Znj. Sadel i vjen mirë kur i themi se Poe është një poet shumë i dashur edhe në vendin prej nga vijmë ne.
Në katin përdhes është “dhoma e ndejës” dhe kuzhina me oxhak, një raft librash, një tavolinë pune dhe një karrike – të gjitha këto – autentike. Në këndin e djathtë të dhomës, janë ekspozuar botime veprash të poetit, reproduksione dorëshkrimesh të tij, fotografi e piktura, libri i përshtypjeve të vizitorëve, me nënshkrime e grafi nga më të ndryshmet.
Nga dera e hapur e dhomës së gjumit shihet krevati i Virginia Clemm-it, gruas së Poetit Poe, në të cilin ajo i kishte ngrysur netët e gjata të tuberkulozit, deri në muzgun e jetës së saj.
(Vizitori, – lexues i poemave të mrekullueshme “Annabel Lee” dhe “For Annie”, – domosdo do të përfytyrojë sytë e mbyllur të gruas së Poetit; dorën e tij mbi të sajën, duke u përpjekur ta qetësonte në çaste krizash nga sëmundja që e kishte pushtuar, netëve të gjata të dimrave njujorkezë …)
Ngjitemi shkallëve të ngushta që të çojnë në gjysmëkatin e Shtëpisë. Kalojmë në korridorin e vogël. Nga paradhoma kalohet në studion e punës së Poetit. Nga dritarja e vogël e studios, Edgar Allan Poe do të ketë vështruar atë Shpendin e Zi – Korbin ndjellakeq, – mbi degë të lisit në oborr të Shtëpisë, – krrokama e të cilit u bë metaforë e poezisë melankolike, në shumë gjuhë të botës, për më gjatë se një shekull.
Ndërsa kustosja po përgatiste projektorin për të shfaqur një dokumentar të shkurtër të ilustruar me sllajde nga jeta dhe vepra e Poe-s, nga kërkëllima e një dere që u hap diku poshtë, – në terr të plotë, – miku im bashkëvizitor, më “sugjestionon” me zë të ulët çukatjen e Korbit në derë dhe krrokamën e tij në lis: “Kërr-kërr” (“Nevermore”! – “Kurrë më”-në e famshme, të ri-krijuar nga Noli – përkthyesi ynë i Madh i veprave të mëdha të letërsisë botërore)!

Mbyll-e gojën dreq a shpendë!
Ngrihem dhe thërres më këmbë,
Çporru prapë mun në djall,
Në skëterrë dhe në zall!
Pendë mos më shkunt të zezë
Të më rrej’ e të më ndezë;
Mos lër shenjë të gënjeshtrës,
Që më the, po shko prej derës!
Nxirm’a qipin tënt prej zemrës,
Thyej qafën jashtë derës!
Thotë Korbi: “Kurrë më!”
(“Korbi”)

Zëri melankolik i spikerit kumbon në dhomën e vogël të vizitorëve.
Edgar Allan Poe u lind në Boston më 19 janar 1809. Bir i prindërve aktorë të njohur, Elizabeth Arnold dhe David Poe – Junior, Poeti mbase e trashëgoi prej tyre magjinë e artit, që e bëri të pavdekshëm atë.
Ngaqë mbeti bonjak qëkur ishte fëmij, – e ëma i vdiq, ndërsa babai e braktisi, – për të u kujdes një çift bashkëshortor, që nuk kishin pasur fëmijë. Ata u bënë ‘prindërit e tij të dytë’, duke e marrë me vete Poe-n e vogël ngado që shkonin, në Virginia, Skotlandë, Angli …
Biografët thonë se Poe regjistroi gjuhët antike dhe moderne në Universitetin e Virginia-s, në Charlottesville, kur i kishte mbushur shtatëmbëdhjetë vjet. Edhepse kishte rekord të shkëlqyeshëm në mësime, “i jati” Allan nuk ia shleu borxhet, ndaj Poe i ndërpreu studimet. Një vit më pas (1827), Poe angazhohet në Ushtrinë Amerikane në Boston, ku arrin gradën e oficerit të lartë – Sergent Major. Mbas katër vjetësh shërbimi, e la Armatën dhe, me tërë qenien, iu përkushtua sërish letërsisë. U kthye në New York dhe vazhdoi të botonte vepra letrare. Si shpirt i parehatuar, shpërngulet sërish në Baltimore (Pensillvania), tek gjyshja dhe i vëllai. Vdekjen e të vëllait, në moshën 24 vjeçare, – si dhe të gjyshes, në moshtë të shtyer, – e përjetoi rënd. Në këtë kohë botoi shumë tregime të shkurtëra. Dy vjet më vonë kthehet sërish në New York, bashkë me gruan, me të cilën ishte martuar në Baltimore, si dhe me vjehrrën. Poe vazhdon këtu krijimtarinë letrare. Ai kthehet përsëri në Philadelphia, ku për gjashtë vjet qëndrimi, bëri emër si shkrimtar i madh, duke botuar 34 tregime të shkurtëra, kryesisht të stilit gothik.
Shpirti endacak i Poes dhe ngritja e hovshme kulturore e New York-ut, bënë që ai të kthehet edhe një herë në këtë qytet, në prill të vitit 1844. Dy vjet më vonë, bashkë me gruan Virginia dhe vjehrrën Clemm, vendosen në Fordham të Bronx-it. Këtu gjeti njëfarë qetësie dhe për tri vjet shkroi shumë vepra.
Shtëpia e tij në Fordham ishte një rezidencë e ngrohtë, – për aq sa mund të thuhet, – ku kthehej dhe punonte, me një vrull të çuditshëm, sikur të parandjente vdekjen.
Poeti Poe nuk gjente qetësi!
E la New York-un papritmas dhe vajti sërish në Baltimore, ku, më në fund, e zuri vdekja, më 7 tetor 1849.
Biografët e tij thonë se ajo qe një vdekje tragjike dhe – relativisht misterioze.
Ngado që vajti, Poe la gjurmë të fuqishme – shkroi e shkroi pa pushuar. Por, New York-u ishte “Shtëpia e tij”. Këtu shkroi poemat më të mira “Deep in Earth”, “Alalume”, “The Bells”, “For Annie”, “Annabel Lee”, “To My Mother”, “Eldorado”, etj.
*
Dalim jashtë. Është mbrëmje e vjeshtës së parë. Gjethe të zverdhura të lisave para Shtëpisë, – ndonëse para kohe, – kanë filluar të bien. Në degë të lisave, çuditërisht, ka korba! Krrokamën e tyre e mbyt zhurma e makinave dhe alarmet e autoambulancave.
Krra-krra!
Annabel Lee, Annabel Lee! …
Poe e përjetësoi Lee-n në artin e vet poetik, duke i siguruar edhe vetës pavdekësinë.
Krahas kësaj poeme tmerrësisht të bukur, u përkthyen edhe shumë poema të tjera në gjuhët e mëdha të botës.
“Annabel Lee” dhe “Korbi” – u përkthyen edhe në gjuhën shqipe, – i thamë Znj. Sadel, – në njërën prej gjuhëve më të vjetra të Gadishullit Ilirik – që s’ka motra në Trungun e Gjuhëve Indoevropiane.
Pērkthyesi në gjuhën tonë i dy Poemave të famshme të Poes – i thamë asaj, – ishte një Prift shqiptar që e ka drejtuar një Gazetë Shqiptare me një emër të bukur – DIELLI (THE SUN) – Fan Noli. Ai ka studiuar në Universitetin e Harwardit, ka jetuar gjatë dhe ka vdekur, ku e ka edhe varrin, – në Boston, – pra në vendlindjen e Poetit Edgar Allan Poe.
Znj. Sadel, na u bë se na përshëndeti më ngrohtësisht se dy vizitorë të tjerë para nesh.
Në degë të lisave, në oborr të Shtëpisë – Muze, ka korba.
Nevermore – Kurrë më!
Kurrë më – Nevermore!
Poema ‘Korbi’ , – thonë gati njëzëri kritikët e artit të Poes, – tingëllon më bukur shqip, se anglisht!

——-

(“Illyria” – New York, 27-29 shtator 1993)
2.
3.
4.
5.
6.

Filed Under: Emigracion Tagged With: SHTËPIA NË PARK DHE KRROKAMA E KORBIT: KURRË MË!, Sinan Kamberaj

FUSHATA E 110 VJETORIT TË GAZETËS “DIELLI” PO MERR PËRKRAHJE

January 26, 2019 by dgreca

Fushata për 110 vjetorin e Gazetës Dielli, e hapur nga editori në mbledhjen e  zgjeruar të kryesisë së Vatrës me 24 Jnar 2019, krahas dhuruesëve të parë po merr mbështetës të tjerë.

– Ja dhuruesit e rinj: Ambasador Mal Berish $ 200.00, Gazetari Sinan Kamberaj $200.00, Anëtari i kryesisë Marjan Cubi $300.00. Alfons Grishaj $250.00, Mondi Rakaj $250, Uka Gjonbalaj $200.00,Asllan Bushati $200.00.

Dielli

Bashkatdhetarë, doni të dhuroni?

Dërgoni një Chek (Pay to: VATRA- Memo-110 vjetori i Diellit) ose Money Order në adresën:
VATRA
2437 Southern BLVD
BRONX, NY 10458

I falenderojmë dhuruesit e deritanishëm.

Përsërisim thirrjen e Editorit të ditës së enjte, 24 Janar 2019:

***

VATRANË, FUSHATA PËR DIELLIN FILLOI

 

– NËNKRYETARI Z. AGIM REXHAJ JU FTON NË GARË DUKE PRIRË ME $500.00!

 

– GARA NISI ME DHURIMET E PARA: MARJANA BULKU $200.00, NAZO VELIU $200.00, AGIM REXHAJ $500.00, DALIP GRECA $200.00-GARA ËSHTË E HAPUR!

Të Enjten në mbrëmje,24 Janar 2019, gjatë takimit të Kryesisë, ku u miratua programi për festimin e 110 Vjetorit të Gazetës”DIELLI”, Editori njoftoi hapjen e Fushatës. E para që iu përgjigj thirrjes ishte anëtarja e Kryesisë së Vatrës zonja, Marjana Bulku me $ 200.00(dyqind dollarë).Menjëherë iu përgjigj sekretarja e Vatrës zonja Nazo Veliu po me $200.00.
Nënkryetari i Vatrës, z. Agim Rexhaj e mbështeti garën, duke prirë, dhuroi $500.00. Në mbyllje të celjes simbolike të fushatës, Editori dhuroi $ 200.00. Gara mbetet e hapur!
Vatranë; është radha juaj të tregoni bujarinë dhe frymën vatrane. Dielli ka 110 vjet që mbahet me dhurime të nxitura nga fryma vatrane dhe shpirti bujar i shqiptarëve të Amerikës.Le të vedosim të gjithë nga një gur në kështjellën e shqiptarizmës këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe në Kanada, Kështjellën me emrin e bukur VATRA & DIELLI. Secili kontribuon me aq sa mundet, por gur -gur bëhet kalaja. Kështu e kanë mbajtë Kështjellën e shqiptarizmës vatranët këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Drejtues dhe Kryesi të Degëve të Vatrës
Vihuni në krye të degëve dhe kontribuoni në këtë fushatë që synon të përballojë veprimtaritë kushtuar 110 vjetorit të DIELLIT dhe Konsolidimin në këtë shekull të dytë të gazetës tonë të dashur.
Ju të zgjedhur në strukturat e Vatrës, tregojeni me vepra se dini t’u prini fushatave të Vatrës. Është koha të kryeni obligimet tuaja!
Ju biznesmenë, që ju akrakterizon shpirti i patriotizmit, mbështetni gazetën, që ka regjistruar 110 vite jetë të Kombit tonë. DHURONI!
Për ju miq të Diellit dhe të Vatrës, që keni dëshirë të përfshiheni në fushatën tonë, dërgoni një Chek (Pay to: VATRA- Memo-110 vjetori i Diellit) ose Money Order në adresën:
VATRA
2437 Southern BLVD
BRONX, NY 10458

 

Filed Under: Featured Tagged With: Alfons Grisha e Mondi Rakaj, asllan Bushati, dalip greca, dielli, Mal Berisha, Marjan Cubi, Sinan Kamberaj

FAN NOLI – KY KOLOS I KULTURËS SHQIPTARE

January 6, 2019 by dgreca

1 Sinani1Nga Sinan Kamberaj*/

Kritikë të letërsisë, biografë, kulturologë dhe studiues të veprës së Nolit kanë konstatuar gati njëzëshëm se figurën e Fan Nolit e stolisin të gjitha atributet që i shkojnë një figure poliedrike si ai: peshkop patriot e vizionar, ikonë e “Vatrës” dhe e “Diellit”, poet e përkthyes, politikan e ideolog, diplomat e strateg, filozof e historian, publicist e botues, biograf, polemist, kritik, dramaturg, muzikolog, poliglot … Me një fjalë, Fan Noli është vlerësuar me të drejtë si njeri ndër figurat më të spikatura të kulturës e të dijes shqiptare të shekullit qe e lamë mbas.

NOLI – POET

Fan Noli ishte një poet i madh. Ndonëse nuk qe një prodhimtar i madh në gjininë e  poezisë, megjithatë ai e lëvroi me pasion të madh atë dhe, me aq sa shkroi, – dhjetëra vjersha e poema, –  spikati me artin e tij, duke zënë një vend të nderuar në të gjitha antologjitë e poezisë shqipe.

Brezi im në Kosovë, prej nga vi unë, i rritur e i formuar në frymën e gjakimit të lirisë së munguar, e përjetonte poezinë patriotike të Fan Nolit në mënyrë të veçantë. Ndërkohë që në Shqipëri ajo mëtonte të përçonte një mesazh të drejtpërdrejtë: kritikë e ashpër rendit social, – në Kosovë kjo poezi përjetohej si një protestë jo vetëm kundër shtypjes sociale, por “interpretohej” edhe si një kushtrim për liri. Mund të them se një numër i madh i nxënësve dhe studentëve i kanë ditur përmendësh shumicën e poezive të Nolit.

Në krijimtarinë poetike të Nolit, pra, kryet e vendit e zë, natyrshëm, poezia me motive patriotike. Le ta kujtojmë këtu poezinë ‘Hymni i Flamurit’, (1926) një tekst që i bën karshillëk edhe sot tekstit të Hymnit të sotëm Kombëtar, me tekst të Asdrenit, si dhe teksteve të autorëve të tjerë, me pretendime për Hymn, si një poezi e Gjegj Fishtës (1913), një tjetër e  Ernest Koliqit (1921),  Mihal Gramenos, Hil Mosit e deri te Lasgush Poradeci (1933). Le të kujtojmë këtu poezinë programatike, “Jepni për Nënën”, këtë Hymn nolian të Mërgatës së Amerikës, që u bë këngë gjithëpopullore, pastaj poemën “Anës së Lumenjve”, që “gurgullon” nga figuracioni stilistik, poezitë “Rent, or Marathonomak”,  “Thomsoni dhe Kuçedra”, e deri te poezia elegjiake, sa pikëlluese aq edhe trishtuese, “Syrgjyn Vdekur”, që ta shohim Nolin – Poet, në dritën vezulluese të artit të tij poetik.

Krahas poezisë me motive kthjelltësisht patriotike, pastaj asaj me motive elegjiake -përkushtuese, si “Shpellë e Dragobisë”, Te ura, të ura”, etj., pjesa dërmuese e krijimtarisë së  Nolit dominohet nga motivet politike, me frymë të rreptë polemiste. “Kënga e Salep Sulltanit”, “Marshi i Barabajt”, si dhe një varg poezish të tjera te kësaj fryme, godasin kundërshtarin e tij politik, kryeministrin e vendit Ahmet Zogun e fuqishëm, të cilin Poeti i brishtë e rrëzoi dhe e dëboi nga Atdheu. Për ironi të fatit, Noli, ky ‘demokrat fatkeq’, siç është quajtur shpesh, që provoi ta bënte shtet demokratik Shqipërinë e sakatosur e të cfilitur nga varfëria e injoranca, midis ujqish të egër të Ballkanit, e përjetoi vetë një rrëzim edhe më të ashpër nga froni kryeministror, pas gjashtë muajsh. Krahas rrëzimit, ai përjetoi edhe dëbimin dramatik e të përjetshëm nga Atdheu, për të mbetur ‘syrgjyn gjallë’ deri më 13 mars ‘65 dhe ‘syrgjyn vdekur’, deri sot.

Pertej analizës ideo-estetike, asaj metode, tashmë fatmirësisht të tejkaluar të kritikës së arteve, të cilës iu nënshtrua shpesh edhe poezia e Nolit, ajo, si art,  përgjithesisht është vlerësuar lart nga kritika letrare, ndërsa autori është çmuar dhe çmohet si njëri ndër mjeshtrit e rrallë të poezisë politike satirike shqiptare.

Kritikët e poezisë së Nolit e kanë çmuar jo një herë fuqinë fshikulluese të artit të tij satirik, të realizuar me mjete artistike letrare, të zgjedhura me sqimën noliane.

 

NOLI – PËRKTHYES

Noli Patriot, është Noli përkthyes dhe botues i librave doracakë liturgjikë, për nevojat e Kishës Orthodokse Autoqefale Shqiptare.  Autoqefalia, kjo vepër madhështore dhe e jashtëzakonshme e Nolit, duhej të merrte urgjentisht frymë shqip, pra e kishte të ngutshme nevojën e ligjërimit kishtar në gjuhën shqipe. Dhe, kush do ta bënte e mund ta bënte këtë, përveç Nolit?

Do ta përkthente më 1908 librin liturgjik “Shërbes’ e Javes së Madhe”, pastaj tjetrin ‘Libri i Kremteve të Medha’, (1911), etj. Në përkthimin shqip, nga greqishtja, të Librit të Kremteve të Mëdha, krahas rëndësisë së botimit shqip që e thekson në parathënien e saj, Noli shprehet i kënaqur që po shkarkohej nga detyrimi i përkthimit të librave fetarë të nevojshëm, siç thotë ai, “në mënyrë që të më lërë të lirë të merrem me kthime veprash letrare, për të cilat kombi ynë ka aq nevojë”. Pra, Noli i quante të barasvlefshme detyrimet dhe prioritetet, përkthimin e librave fetarë dhe të atyre artistikë, paçka se kënaqësinë e ndjente te e dyta.

Kjo s’kishte si të ndodhte ndryshe, nga që një njeri me një kulturë elitare botërore, nuk mund të mos i vinte detyrë vetës t’u ofronte kënaqësi lexuesve shqiptarë (fatkeqesisht të paktë), duke përkthyer shqip veprat e mëdha të letërsisë botërore, në mënyrë që ta ngriste kombin e tij në rradhët e kombeve të ditura e të ndritura të  botës. I prirë nga kjo ndjenjë fisnike iluministe, Noli i bëri të flasin shqip kolosë të mëdhenj botërorë, si Shekspirin, Allan Poe, Ibanjezin, Khajamin, Servantesin, Longfellow, etj.

Noli i shoqëronte përkthimet e këtyre veprave të përbotshme me parathënie për lexuesit dhe dedikime për njerëzit e shquar, shqiptarë e të huaj. Në parathënien e përkthimit të njërës prej kryeveprave të letërisë botërore, të kryedramaturgut botëror William  Shakespeare, “Tragjedia e Othellos”, (Boston Mass. 1915), Noli thoshte se kjo vepër i kishte marrë pesë muaj ta shqipëronte dhe dy të tjerë ta ‘limonte” e t’i jepte “formën e funtme’, pra kishte bërë një punë shumë të madhe. “Këndonjësit do të gjykojnë në e ktheva mirë”, thoshte ai, dhe shtonte me humorin e tij fin: “Unë mburrem vetëm që munda ta kthenj”.

Libri i dedikohej aktorit shekspirian dhe menaxherit të famshëm të Teatrit Londinez, Herbert Tree, i cili e kishte frymëzuar ta përkthente shqip, pra, siç thotë Noli në tekstin përkushtues anglisht, “në gjuhën e lashtë të ilirianëve”.

Nje vit më vonë (1916) Fan Noli e kishte përkthyer nga anglishtja me një zell të jashtëzakonshëm poemën ” Skanderbeg” (“Skcenderbeu”) të shkrimtarit amerikan Henry Longfellow. I rrëmbyer, përveç artit të padiskutueshëm që përmbante poema, edhe nga motivi patriotik, pra nga ekzaltimi që ndjente që një i huaj, poet i madh gjithsesi, ishte marrë me kryeheroin e shqiptarëve, Skenderbeun, Noli e përktheu poemën aq bukur, sa që “kritikët konspiracionistë” mund të “dyshojnë”(!) se Lonfellow e kishte shkruar veprën me qëllim parësor – që të përkthehej shqip.

Tema e saj, siç dihet, është episodi i betejës së Nishit, midis ushtrisë Osmane dhe asaj Hune, prej nga kryeheroi shqiptar, Gjergj Kastrioti, kryekomandant i ushtrisë turke në këtë betejë, ikën dhe kthehet në Krujen e tij, me një ferman të Sulltanit në dorë dhe e merr Fronin shqiptar për ta mbajtur me luftë të pandërprerë kundër osmanëve, deri në frymën e tij të fundit.

Anglisht:

“In the middle of the night,

In a half of the hurrying flight

There came a scribe of the King

Wearing his signet ring

And said in a voice severe:

This is the first dark blot

On the name, George Castriot!

Alas, the army of Amurath slain.

And left on the battle plain”

 

Shqip:

“Mes’ i natës kur afroj

Ikja e rreptë kur pushoj

Një qatip na i vjen Mbretit

Me myhyrin e Dovletit

Edhe tha me zemërim:

“Njoll’ e parë t’u vu sot

N’emër, o Gjerq Kastriot!

Pse kështu? Oh, mjerë ne!

Ushtërinë pse e le?

Therrur fushës për vajtim?

Kritika letrare e ka vënë në pah përkthimin mjeshtëror të poemës së Longfellow-s, ritmin dhe muzikalitetin e vargut. Këtë mund ta bënte vetëm Fan Noli. Ai vetë thoshte se gjatë përkthimit ishte përpjekur të mos largohej shumë nga teksti, “duke përdorur masën dhe ritmin e këngëve tona popullore”.

“Skenderbeu” anglisht-shqip, paralelisht, ishte botim i Librarisë Popullore të Nolit, të cilën, siç thotë vetë, e themeloi, me qëllim që t’u jepte bashkatdetarëve “ca vepra të zgjedhura nga letratyra e përbotshme”. Ai thotë, midis tjerash se “kjo poemë, ndoshta, mund të jetë më e bukura, e shkruar në gjuhë të huaj për trimin tonë kombëtar”, ndaj e meritonte vendin e parë në mesin e vëllimeve që kishte ndërmend të nxirte në dritë për lexuesit shqiptarë. Ai nuk ngurronte t’i luste lexuesit ta blenin këtë libër, me qëllim që të përballonte shtypjen e librave të tjerë, që kishte në plan të botonte.

Libri i dedikohej mikut të tij, Faik Be Konicës, “Lëronjësit të gjuhës Atërore dhe Kaloresit të Kryqësatës Kombëtare, si shenjë nderimi, nga shoku i tij i armëve, Noli”.

Fan Noli solli në shqip edhe një kryevepër të letersisë botërore, romanin me temë kalorsiake, “Don Kishoti i Mançes”, një roman humoristik-satirik i Miguel Servantesit, botuar spanjisht me 1555. Eshtë një nga përkthimet më të bukura në gjuhën shqipe. Ndoshta pse satira dhe sarkazma, që e përshkon veprën fund e krye, ishte mjet artistik që i përkiste prirjes së lindur të Nolit.

Një poemë tjetër, një nga më të mirat e letërsisë botërore, “Korbi”, e Edgar Allan Poe-s, është poashtu  perlë e përkthimit nolian. Eshtë vlerësuar si përkthimi më i mirë në gjuhët e botës, që ruan plotësisht origjinalitetin, madje shkon edhe përtej vlerave të origjinalit.

Me poaq ëmbëlsi stilistike Noli i ka sjellë në gjuhën shqipe, pa humbur asnjë akord të muzikalitetit poetik të artit te Lindjes, Rubairat e famshme të Omar Kjajamit, njërës prej kryeveprave jo vetëm të letërsisë persiane, duke e vënë shqipen në piedestalin e gjuhëve që përballojnë stilet shkrimore të kryeveprave të letërsisë botërore.

 

NOLI – DRAMATURG, HISTORIAN, MUZIKOLOG

Fan Noli, siç u tha, lëvroi me sukses shumë fusha të artit e të dijes shqiptare. E provoi veten edhe si dramaturg. Vlerësohet e suksesshme vepra e tij në gjininë e dramës “Israelitë dhe Filistinë”.

Janë dy vepra madhore që e përplotesojnë figurën komplekse e të jashtëzakonshme të Fan Nolit, si njeri me kulturë e dije të thellë: “Histori e Skenderbeut”, me temë shqiptare, një nga kryeveprat e tij, dhe tjetra – Bethoveni dhe Revolucioni Francez, një studim i thelluar nga fusha e muzikologjisë dhe kulturës frënge. (…)

***

Dhe, fare në fund, dua ta mbyll këtë fjalë timen modeste për Kolosin Fan Noli, i cili bashkë me Kolosin tjetër, bashkëkohës, Faik Konicën,  ngritēn Shtëpinë e Shqiptarëve të Amerikës, Vatrën famëmadhe, zjarri i pashuar i së cilës mbijetoi një shekull dhe arriti te ne, bashkë me dritën e “Diellit” të saj.

Do të mjaftonte vetëm kaq, që ky Kolos të kujtohet brez pas brezi.

———

* Kumtese e mbajtur në Federatën “VATRA”, me rastin e 50 vjetorit të ndarjes nga jeta e Imzot Nolit. New York,13 mars 20015. Ribotohet me rastin e Dites se Lindjes, ^ Janar 1882

Filed Under: Histori Tagged With: FAN NOLI - KY KOLOS, i kulturës shqiptare, Sinan Kamberaj

GOMARËT, LEPURI PLAK DHE VALIU I KASABASË

December 28, 2018 by dgreca

Në vend të Platformës së bisedimeve me Beligradin/

Nga: Sinan KAMBERAJ/

2gomeret e sinanit

GOMARËT, LEPURI PLAK DHE VALIU I KASABASË/
—————

Po iknin me t’katrat veshngritur/
Gomarët e Kasabasë varg e varg/
Valiu kishte lëshuar Fermanin:/
– I dua të tredhur, që sot – jo më larg!/

Mes tyre vraponte I tmerruar/
Një Lepur i rrjepur e kurrizdalë/
– Po, ti? – i tha një Gomar plak,/
– Pse ik’ ti pa lazëm; qenke dhe i çalë?/

S’ka punë me ty Ustai, o derëzi!
Fermani vlen veç për rodin tonë!
– O, kur ta këtë marrë vesh Ustai se jam Lepur
Për koç .. t’mia bëhet shumë vonë!
*
– O, Zot, ç’po ndodh? -pëshpëriste mileti;
Ç’të keqe bënë të urtët hajvanë?
– E di vetë Valiu, thoshin Plakat;
S’ka vakt Ai të llafoset kot me dynjanë!

Po plasnin së qeshuri fshehur vejushat:
– Bo-bo, ç’budalla ky Valiu i Ri!
Dhe i mbanin ijët tek kujtonin
Kastrimin e veshgjatëve fatzi’!

– Ah, sa gazmorë që ishin kur pëllisnin!
Shyhret kish gjithë Pazari; sa gazmorë!
Ç’punë ka me koç… të tyre Valiu?!
Pu-pu! – bënin ato dh’e mbanin kryet me dorë

– Ç’do të bëjnë të gjorat Gomarica?!
Pelat kushërira, ç’do bëjnë, sa keq?!
– Hë, mo!, – ndërhynin lëneshat;
– Ç’është gjithë ky vaj për ca Gomarë Pleq!
*
Gomarët po e linin Kasabanë –
Pazari, oh, do të mbetej shkret!
Si do ta dinë orarin e drekës –
Qysh nesër: ministra e deputetë?

S’pjerdh Valiu për Kryeministra e ministra
S’çan bythën Ai për zyrtarë!
Ka hallin e Hyrije Hanëmit –
Q’ia prishin Gomarët gjumin e parë!

– Dhe, kur Hanëmi nuk fle rehat
Guverna pëlcet prej zararesh:
Po vazhduan t’ua çnjohin njohjet –
Lidershipi ka për t’bërë punë Gomarësh!
—-
25 Dhjetor 2018

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: Bisedimet me Beligradin, Gomaret, Lepuri, platforme, Sinan Kamberaj, Valiu i Kasabase

NE SOFREN E DIELLIT-VALLJA APO DHIMBJA E MADHE

July 4, 2018 by dgreca

2Sinan-237x300

/Nga Sinan KAMBERAJ/

Vallja

28 Nēntor është sot -/

Festë – Ditë e Flamurit/

Gëzim e Dhimbje /

gaz e lot/

si çdo mot/

Fustanella himariote palë-palë

tundet shkundet valë e valë –

Nga Sopoti bie aromë – borzilok

gjeth’ i njomë i trëndelinës

dridhet sonte –

në New York

Ç’u mbush mali …

thotë Nëneja

plot me rrush e krushq beqarë

Dardharja hijerëndë –

zonjë e thinjur në Boston

Me nj’ato hire ptinceshe

pret në radhë

Ësht’ arbëreshja moreanja

është kopilja e De Radës –

çamja është tri herë e therur

Përgjatë shekullit –

pis të zi

Hajde more Osman Taka hajde

Si s’të bëka syri vër –

para togut t’pushkaimit

ç’qenke more

sevdalli

Bubullon Shkëmb’ i Kavajës

dhe nga Durrësi vjen jehona

prej Kalasë

Këmbëkryq ulur në shallvare –

dikush ç’e kish ndez’ çibukun

n’gaca zjarri t’nj’asaj shtëpie –

t’fukarasë

Thethi thekshëm seç thërret

majë krahu kujë epike –

vaje burrash t’fisëm t’Motit

Eho nga kohë homerike

Vring’llojnë shpatat e Rugovës

përmbi re – si rrufe

ku të kam o Ker Sadria

Jakup Ferri vallë ku je

Dhe Nositi merr e jep

ta mbajë gjallë Zogzën e vet –

të plagosur mu në ije

vallja në New York tundet

posi Lundr’ e Poradecit

seç hepohet e anohet –

po nuk bie

Ah moj Dardania ime

si të lash

si të lash

e më s’të pash

Është Valle e Madhe kjo

a është Dhimbje shekullore

dhimbje është nuk është jo

krajane as kuksiane

as shkodrane

as strugane

tropojane e mirditore

Valle me nishan mbi vetull –

plis i bardhë i Dukagjinit

është këngë çikash kanagjeqi

lart në maje t’Boletinit

Është llapjane këmishë me ojna

derdhur rruzash drenicare

xhufkë është e kuqe flakë –

varë n’maje t’opingës labe

Është johonë e Male’ t’Hotit

të Sharrit e të Tomorrit

Është e Tokës me shtaë plagë

llahtarishëm që kullon

Dashuri është – varri ynë

që me shekuj brez mbas brezi –

as na mban as na lëshon’

——-

New York,

28 Nëntor 1992

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: APO DHIMBJA, e madhe, Sinan Kamberaj, VALLJA

  • 1
  • 2
  • 3
  • …
  • 5
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Pika e Ujit
  • DR. ELISABET PERAJ IU BASHKUA VATRËS
  • VATRA NDEROI LEGJENDËN E BOKSIT SHQIPTAR XHEVDET PECI
  • MARK MRNAÇAJ: DALIP GRECA, LAMTUMIRË NJERI MODEL
  • TRASHËGIMI NGA DIASPORA KRAJANE
  • Xhaketa e Xhaferit
  • NEW YORK HERALD TRIBUNE (1939) / RRËFIMI I MBRETËRESHËS GERALDINË NË VERSAJË : EDUKIMI I DJALIT, SIMBOLIKA E KURORËS MBRETËRORE, SKËNDERBEU, DHOMA E PREFERUAR NË KËSHTJELLË…
  • Historia e Urës së Matit, një ndër më të bukurat në Ballkan
  • Shqipëria në Sallonin Ndërkombëtar të Librit në Torino
  • Congratulations Albania. Congratulations Roma
  • Urdhëri i Lirisë për patriotin e palodhur Jim Xhema
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu” përjetësohet në New York
  • Kundër simboleve të diktaturës komuniste
  • Reagim për ndërprerjen nga Serbia të gërmimeve për mbetjet mortore të personave të zhdukur
  • Haris Vongli dhe Stela Bermema i bashkohen Vatrës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari Albin Kurti alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fadil Lushi Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT