Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Histori suksesi – Prof.Edlira Haxhiymeri

by

Prof. Edlira Haxhiymeri midis Universitetit te Tiranës, dhe Clemson University në South Caroline/
– Nga Liliana Pere/
Profili i Prof.Edlira Haxhiymeri/
Prof.Edlira Haxhiymeri-e lindur ne Tirane me origjinë nga prindërit Dibranë, rritur midis Tiranës dhe Dibrës (vendlindjes së prindërve). Gyshërit e saj jetuan në qytetin e vogël të Peshkopisë deri në fillim të viteve ’90.Ajo e viziton qytetin pothuajse çdo vit. Peshkopia e dikurshme i ngjallte shumë dashuri dhe mirësi. Njerëzit, mjediset, lumi Drin, gjithe bukuritë dhe traditat më të mira te qytetit, kanë ushqyer tek Edlira dashurinë pa kufi per origjinen e prindërve Dibren, megjithëse ajo është lindur dhe rritur ne Tiranë.
Edlira Ka studjuar gjuhën angleze, si diplomë të parë.
Më pas studimet për Psikologji-Pedagogji. Ka provuar profesionin e mësueses në të gjitha nivelet, në fshat dhe në qytet. Eshte angazhuar në mësimdhënie në universitet që në vitin 1987.
Ka mbrojtur gradën Doktor i Shkencave Psikologjike në vitin 1996.
Ka fituar titullin Profesore e Asocuar në vitin 2003.
Ne vitin 2015 ka marrë titullin Profesor.
Eshte pjesëmarrëse në mbi 100 konferecna ndërkombëtare në Amerikë, Angli, Francë, Gjermani, Belgjikë, Itali, Rumani, Bullgari, Estoni, Greqi e Shqipëri.
Ka botuar disa tekste për studentet, tekste për nxënësit e shkollës 9 vjecare dhe të mesme. Eshte autore e dhjetra artikujve shkencorë në revista ndërkombëtare dhe kombëtare si International Social Ëork, Cultural Health etj.
Ndër vite ka drejtuar disa projekte mbi arsimin e lartë si Tempus.
Ka punuar për një vit si pedagoge pranë Grand Valley State University në Micigan. Eshte pedagoge në distancë në Clemson University në South Caroline. Ka kontribuar për afër 10 vjet në Universitetin e Europës juglindore në Tetovë.
Sot punon Prof. ne Universitetin e Tiranes, ne Shkencat Sociale
***
E dashur Edlira. Disa impresione nga vëndlindja juaj e dashur, familja juaj, mbeshtetja e saj perju, mund te sillni ne vëmëndjen e publikut disa detaje per njohje ju lutem?…
Unë kam lindur në qytetin e Tiranës nga dy prindër me origjinë Dibrane. Prindërit e mi janë vendosur herët në Tiranë dhe kanë krijuar familjen në këtë qytet. Unë jam fëmijë i dytë në familje. Kam një vëlla më të madh. Jam rritur e rrethuar me kujdes e dashuri pa fund, mes njerëzve të dashur, të cilët më kanë ushqyer dashurinë për njerëzit, respektin, mirënjohjen dhe mbështetjne për njëri tjetrin. Dera e shtëpisë së prindërve të mi ka qenë gjithnjë e hapur për miq e të afërm. Nga prindërit e mi kujtoj me nostalgji dëshirën dhe sakrificat për të mbështetur këdo që e donte shkollën dhe arsimin. Mbase kjo ndikoi edhe në rrugën e jetës sime.
***
E nderuar Edlira. Jeta juaj bashkëshortore eshte nderthurur bukur me nje njeri te kapacitetit tuaj por me kultura te ndryshme krahinore, ku qendron bukuria dhe vlera e kesaj lidhje?
Unë jam e martuar dhe kam një djalë. Me bashkëshortin jam njohur kur isha studente në vitin e parë të fakultetit. Ai ishte pedagog në fakultet. Tashmë kanë kaluar 35 vjet nga njohja jonë. Ndërsa unë i përkas origjinës veriore, bashkëshorit im është me origjinë nga jugu I Shqipërisë. Kjo e ka bërë edhe më të bukur lidhjen tonë. Plot dinamizëm, ritëm dhe angazhim për t’ju afruar dhe përshtatur njëri tjetrit. Gërshetimin më të bukur të vlerave të trevave tona e kemi mishëruar tek djali ynë, i cili, migjithëse i studiuar e formuar jashtë Shqipërisë, ndihet edhe Geg edhe Tosk edhe tiranas! S’ka më bukur!

***
Tirana metropol, ështe qyteti juaj i zëmres,dhe shtepia juaj ne rrugen e Dibrës shërben si urë lidhese për të mos harruar vëndlindjen tuaj, sa nostalgji ka Edlira dhe si e shikon ajo këtë lagje ne këndvështrim zhvillimi ndër vite?
Unë kam lindur në Tiranë në vitin 1960. Tirana është qyteti i shpirtit dhe zemrës sime. Jam lindur dhe rritur në atë që njihet si rruga e Dibrës. Një lagje e qetë, e banuar nga njerëz punëtorë të thjeshtë dhe bartës të vlerave të popullsisë autoktone dhe të ardhurve në Tiranë, ku përfshihej edhe familja ime. Lagjja ku unë jam rritur nuk ka qenë asnjeherë në qendër të zhvillimeve të rëndësishme urbanistike. Ashtu si edhe vetë banorët e zonës, zhvillimet kanë qenë modeste. E lidhur kjo edhe me pushtetin e kufizuar që kjo popullatë ka patur tek politika në cdo periudhë. Madje, edhe rruga që kalon mes përmes kësaj lagjeje, është një nga rrugët e fundit që është rikonstruktuar në Tiranë. E ndërsa Tirana rritet cdo ditë, gradacielat dhe pallatet gjigande i grabisin cdo ditë pak histori te qytetit tim. Pavarësisht kësaj, rruga e Dibrës mbetet më pak e investuara! Aty gjen edhe ndonjë shenjë historie: shtëpi të vogla, mure me qerpic, rrugica të ngushta, sheshe për fëmijë, etj. Të gjitha këto më mbajnë të lidhur me kujtimet e fëmijërisë sime.
Por, të them të vërtetën, unë ndiej sikur jam rritur midis Tiranës dhe Dibrës (vendlindjes së prindërve të mi). Gyshërit e mi jetuan në qytetin e vogël të Peshkopisë deri në fillim të viteve ’90. Atje kaloja pushimet verore cdo vit. Nuk prisja të shkoja dhe kthehesha me vështirësi. Peshkopia e dikurshme më ngjallte shumë dashuri dhe mirësi. Njerëzit, mjediset, lum Drin, përroi i qytetit, fushat, livadhet, pyjet kanë ushqyer tek unë dashurinë pak kufi për natyrën. Sot, kur udhëtoj për në Peshkopi kam shumë dhimbje… Jo vetëm se gjyshërit dhe të afërmit e mi nuk janë më, por edhe sepse qyteti, rruga dhe mjediset janë degraduar….
***
Mesova nga biseda e thjeshtë se jeni nje natyre mjaft studjuese kembengulese me nje përkushtim maksimal drejt arritjeve, dhe nuk rreshtni se studjuari, për tu rritur profesionalisht në fushen Akademike, kush ka qene diplomimi juaj i pare, si ka vazhduar kjo rrugë suksesi, dhe sa e vështire ka qene?
-Pune dhe studim te pandërprerë Liliana. Kembengulje per te bërë dicka më tepër nesër. Por lodhja ndërkohe shoqërohet dhe me sadisfraksion shpirtëror, qe ndjehesh me e aftë, dhe përherë më kërkuese me vehten.
Kam studjuar gjuhë angleze, si diplomë të parë. Më pas kam vazhduar studimet për Psikologji-Pedagogji. Kam provuar profesionin e mësueses në të gjitha nivelet, në fshat dhe në qytet. Jam angazhuar në mësimdhënie në universitet që në vitin 1987.
Unë nuk jam ndarë kurrë nga shkolla. Shkolla ka qënë streha ime e profesionit dhe e shpirtit.
Ndëra kam qenë kërkuese ndaj studentëve të mi, kam qenë e tillë edhe ndaj vetes. Nuk u jam ndarë kurrë librave. Kam mbrojtur gradën Doktor i Shkencave Psikologjike në vitin 1996. Kam fituar titullin Profesore e Asocuar në vitin 2003 dhe tani sapo kam marrë titullin Profesor.
Jam pjesëmarrëse në mbi 100 konferecna ndërkombëtare në Amerikë, Angli, Francë, Gjermani, Belgjikë, Itali, Rumani, Bullgari, Estoni, Greqi e Shqipëri.
Kam botuar disa tekste për student, tekste për nxënësit e shkollës 9 vjecare dhe të mesme. Jam autore e dhjetra artikujve shkencorë në revista ndërkombëtare dhe kombëtare si International Social Ëork, Cultural Health etj.
Ndër vite kam drejtuar disa projekte mbi arsimin e lartë si Tempus.
Kam punuar për një vit si pedagoge pranë Grand Valley State University në Micigan. Jam pedagoge në distancë në Clemson University në South Caroline. Kam kontribuar për afër 10 vjet në Universitetin e Europës juglindore në Tetovë.

***
E nderuar Edlira. Une po verej se ju e dashuroni profesionin tuaj, dhe fushen Akademike, dhe jo vetem kaq, Liria e veprimit dhe angazhimet tuaja kane plotesuar nevojen per zhvillim në planin personal dhe ate social. Ju jeni pjesemarrese ne 100 e me shume koferencave nderkombetare, sa bashkëpunuese jeni mes kolegësh, cilat kanë qënë disa nga vlerësimet që keni marrë në karrierën tuaj profesionale?
-Po e vërtetë Liliana. Profesioni ka qenë si ushqim për mua. E kam dashuruar profesionin tim dhe jam përkushtuar në cdo cast. Nuk kam pritur vlerësime të posacme. Kam qënë modeste dhe besoj se kjo ka ndikuar për të më rritur shkallën e kënaqësisë. Është një shprehje që thotë: “kur nuk ke pritshmëri, mundësia për t’u zhgënjyer është më e vogël”, besoj se kjo më përshtatet mua. Nuk kam pritur asgjë nga askush. Ky parim i jetës sime më ka bërë të jem realiste dhe t’i gëzohem arrtijeve të mia. Natyrisht, kjo ka ndikuar edhe në marrëdhëniet me kolegët, të cilat i kam patur gjithnjë të mira. Kam bërë përpjkekje maksimale të jem në krah të tyre për të mundësuar avancimin e tyre në profesion me cdo kusht. Mbetet bindja ime se nga investimi tek kolegët nuk ka të humbur. Pavarësisht dozave të mosmirënjohjes apo të përftimit të sëmurë, që takohen mes nesh, kam qenë gjithnjë e prirur të bëj më të mirën për kolegët e mi.
***
Realiteti Shqiptar na vë para përgjegjësive te gjithëve për përmiresimin e modelit të funksionit te familjes shqiptare,cilat janë angazhimet tuaja të tjera, përvec fushës akadmike ne ndihmë te gruas shqiptare. Ç’fare contribute keni ne vite per forcimin e rolit dhe pozicionin e gruas dhe trajtimin dhe riintegrimin e tyre?
-Që në fillim të viteve ’90 unë i jam bashkuar lëvizjes së shoqërisë civile për mbrojtjen e të drejtave të gruas. Kam punuar direkt me viktimat dhe të mbijetuarat e dhunës në familje. Kam shkruar, studjuar, prezantuar dhe mbrojtur të drejtat e tyre në cdo forum ku kam marrë pjesë. Sot drejtoj një strehëz për mbështetjen, trajtimin dhe riintegrimin e viktimave të dhunës.
Kam bërë investimin tim edhe në politikë, por e kam ndjerë veten shumë larg standarteve dhe nivelit ku është katandisur politika shqiptare, dhe jam larguar për t’ju përkushtuar profesionit tim.
***
Çfare cilësi te tjera te çmuara shikon Edlira ne temperamentin e saj te butë dhe elokuent, pervec Investimit pa kushte tek njerëzit.? Cfarë preferon Edlira më shumë ….në jetë? Cfarë eshte jashte preferencave tuaja?
Vlerësoj tek vetja durimin, këmbënguljen, dëshirën dhe pasionin për të bërë gjera të mira për njerëzimin edhe në kushte të vështira. Jam e qetë. Nuk marr vendime të nxituara. Më pëlqen t’i mendoj gjërat mirë përpara se sa t’i bëj.
Më pëlqen shoqëria. Jam pjesë e disa grupeve sociale. Përpiqem të marr më të mirën prej secilës prej tyre ashtu sikurse edhe jap me shpirt gjithshka kam. Investoj pa kushte tek njerëzit. Ndodh që edhe zhgënjehem. Por kjo nuk më mërzit. Njerëzit nuk janë të gjithë njësoj. Ka prej tyre që janë interesaxhinj dhe përfitues. Kjo është pjesë e tyre.
Pëlqej udhëtimet. Të vizitoj vende dhe mjedise të reja. Vecanërisht, më pëlqen natyra.
Cfarë përcmoj? Vanitetin/ kotësinë e disa njerëzve. Jetojnë kot. Këtë nuk do ta doja kurrë.
***
Cili është raporti që ju keni me vehten, profesionin dhe komunitetin e gruas qe të rrethon? A ruan Edlira një ekuilibër midis vetes, kohës për familjen, profesionin, shoqërinë dhe komunitetit?
Kjo nuk është e lehtë. Mosha, eksperienca, fusha e profesionit ma lehtësojnë këtë dhe besoj ja kam dalë. Nuk lë asnjë prej këtyre komponentëve jashtë vëemëndjes.
***
E dashur Edlira. Në këndvështrimin tuaj psikologjik dhe intelektual si do ta pershkruanit stadin e zhvillimit qe lë shumë per te dëshiruar, të shoqërisë shqiptare sot mbas 25 vitesh demokraci?
Shoqëria shqiptare vazhdon të jetë në krizë. Përqafimi i vlerave demokratike, përvetësimi I tyre dhe bërja e tyre pjesë e mentalitetit të shoqërisë duket se është ende larg. Shqiptarët vazhdojnë të kenë probleme me përdorimin e vlerave demokratike dhe ndërtimin e institucioneve të demokracisë. Kemi ende rrugë të gjatë përpara. Ky realitet reflekton edhe në jetën e gruas shqiptare.
***
Edlira: Në mbyllje do të desha të bëja një fal nderim për znj. Liliana Pere si presidente e Organizates Gruaja Shqiptare në Botë dhe misionin e saj fisnik për të promovuar vlerat dhe kontributet e gruas shqiptare kudo në botë. Ju faleminderit Liliana!
* Lilana: Ju faleminderit Prof Edlira. Biseda me ju ishte nje kenaqesi,një diapazon vlerash i nje gruaje te suksessshme, te mire komunikueshme, të thjeshtë, modeste dhe mjaft e sjellshme. Emri dhe puna juaj cilesore e devotshme me nivel të lartë akademik, sot është e dukshme dhe e prekshme, edhe jashte kufijve te vëndit me prezencën tuaj në disa Universitete, është percjellë dhe pasqyrohet ne studentet tuaj qe kanë ecur mjaft mire. Cilesia dhe kapaciteti juaj intelektual ështe per t’u admiruar dhe krenuar, E gjithe biseda me ju eshte plot mesazhe te vyera per gruan dhe gjithë shoqerine shqiptare. Ju faleminderit dhe ju uroj suksese te metejshme .
Bisedoi: Liliana PERE
Ing Informatik
Presidente
Organizimit Internacional.
”Gruaja Shqiptare Në Botë”
Honorary Advisor of Diplomatic Mission (DMPP)
Peace Missionary

NË SHTËPINË E NGJYRAVE

by

Ese për njëmijë pikturat e piktorit, Ahmet Ibrahimi/
Nga Rrustem Geci-Dortmund-Gjermani/
S´ka më artistike se natyra, se ylberet e saj, se e ngrohta e rrezeve të diellit, se hovet e lumit të zemëruar, se jeta e heroizuar e popullit. Në mëngjesin e 26 marsit të vitit 1981, tek po shkruaja parullën, „Unitet“ dhe “Bashkim“, për dy shkronjat e fundit mu harxhua ngjyra, mirëpo, patrioti Riza Demaj, student, që ishte afër meje, çau me thikë gishtin e tij tregues, për të dëshmuar se liria fitohet me gjak dhe me sakrificë. Prandaj, në të gjitha vlimet e mëdha të Luftës së Kosovës, piktori Ahmet Ibrahimi, ishte brenda betejave të kohës, dhe kryekëngës së kombit – flamurit Kuq e Zi!
Fillimet e artit figurativ në Kosovë janë të hershme. Gjurmët e këtij arti më thotë Prof. Ahmet Ibrahimi, i gjejmë nëpërmjet zbulimeve arkeologjike, e veçmas në qeramikë, tarakota, monedha ari, gurë të shkruar, punime druri, qëndisma, dhe në shkrime poetike e folklorike të popullit tonë. Jeta e artistëve të pikturës është trashendentale. Artisti i pikturës, përpara s´e të kap ngjyrën, ai kap formën, thëllimin, ndriçimin, dhe krejt në fund, të përtejmen dhe thellimën e së bukurës. Kosova është shumë e pasur me art dhe histori!
Artisti i pikturës shpirtin e ka pa xhama, shprehet prof. Ahmet Ibrahimi. Piktori shpirtin e njeriut e sheh tejpërtej vetes, dhe kërkon dritën e fshehur tek frymëzimet. Krijimet në pikturë s´janë të lehta, dhe as të thjeshta. Harmonizimi i ngjyrave, kontrasti, hijet, ndriçimet e vogla, i japin formë veprës; portretit, ose peisazhit. Motivet në pikturë janë me bollëk. Mirëpo, çdo gjë varet nga autori i pikturës. Veprat e mirëfillta artistike në pikturë duan ndjeshmëri, dramaticitet shpirtëror, njohje të mjaftueshme të realitetit dhe të kontradiktave shoqërore.
Piktori, Ahmet Ibrahimi, u lind në Hogosht të Dardanës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmen në Dardanë, ndërsa në Prishtinë, Fakultetin e Arteve, dhe studimet pas Univerzitare. Jeta e Ahmet Ibrahimit është një tregim përpjekjesh e një artisti të devotshëm. Dy dashuri të mëdha më ndjekin vazhdimisht; dashuria për Kosovën dhe bukuritë e saj, dhe dashuria për pikturën. I lindur në një ambient epik të Kosovës, Ahmeti do t´i përkushtohet me tërë qenien, artit të pikturës. Mbjellja e ngjyrave dhe motiveve në pikturë janë koha, hija dhe ajri i saj. Shija e dhimbjes më shpie përpara. Artisti i pikturës s´guxon t´i thyej gjunjët përpara sfidave të jetës. Maja e një burri është të bëhet babë, ndërsa maja e një gruaje të bëhet mëmë. Këto dy motive shumë të bukura, kujtoj s´e pak janë përshirë në frymëzimet e piktorëve të vjetër dhe të rinj të Kosovës.
Poezia e ngjyrave në pikturë është dramatike. Brenda ngjyrave, vijave dhe kontrasteve, rrezaton e tashmja e kaluar, dhe e djeshmja e ardhshme. Drita e ngjyrave s´guxon të mbytet nën hije, ajo duhet të jetë e para, si fjala, dhe rrezja e diellit. Hija e asnjë mali më thotë piktori Ibrahimi nuk guxon të jetë mbulesë, për mangësinë e dritës në portret ose peisazh. Liria e ngjyrave dhe e shprehjes artistike në pikturë është e domosdoshme. Kosova është pasuri e madhe e jetës sonë. Kosova, Shqipëria, atdheu ynë në tokë, në ujë, në ajër, është hapësira ime ku unë krijoj.
Në peisazhin e njëmijë pikturave, hapet bota pikturale e piktorit të shquar të Kosovës, e prof. Ahmet Ibrahimit. Natyra, portreti dhe peisazhi janë motivet dhe frymëzimet në shpirtin e piktorit. Jeta dhe bukuritë e Kosovës, qofshin ato lirike dhe epike, kanë forcë të madhe tek krijimet e mia. Lufta çlirimtare, heronjtë e saj, plagët dhe pushkatimet e popullit tonë nga gjenocidistët serbë, janë vetëm disa nga motivet ekspresive që tundojnë shpirtin e piktorit Ibrahimi. Jo rrallë më thotë piktori, studentët më pyesin; përse në artet figurative të Kosovës mungojnë lulet, darkat shqiptare, përroi i dhimbjeve dhe vuajtjeve tona. Pyetje me vend shprehet prof Ahmet Ibrahimi,
leximi i mirëfilltë i pikturës do ta njohësh pikturën, për të kap shijen dhe mesazhin e saj. Në disa raste të ndërlikuara të ngjyrave dhe vijave, artisti qëllimisht i le hapësirë publikut të flet vetë me pikturën. Piktori Ahmet Ibrahimi, është piktor i vlerësuar nga publiku dhe kritikët e artit. Artisti, Ahmet Ibrahimi është vlerësuar me disa çmime, dhe mirënjohje. Çmimin për pikturë 1997 – Flaka e janarit , çmimin për pikturë 2003 – Flaka e janarit, çmimin për pikturë 2012 – salloni i Gjilanit, Çmimin blerës për pikturë 2013- Flaka e janarit. Të gjitha këto aktivitete kulturore në pikturë, shprehet piktor Ibrahimi, janë natyra dhe bota ime pikturale.
Mirëpo, Duhet thënë se piktori Ahmet Ibrahimi deri tash ka realizuar rreth njëmijë piktura, 50 ekspozita kolektive, dhe 17 ekspozita personale. Në të gjitha këto ekspozita, piktori Ahmet Ibrahimi është vlerësuar nga publiku dhe njohësit e artit të pikturës me çmime dhe mirënjohje. Pikturat, “Golgota”, “Masakra e Gjilanit 1944”, “Adem Jashari”, “Dritë e Kosovës”, “Malet me pushkë”, “Portret lirisë”, “Shqiptarja”, “Një pikë gjak për lirinë”, ciklin, “Thyerja e madhe”, “Pasha këtë tokë”, dhe njëmijë piktura të tjera, shprehin fuqinë krijuese dhe artistike të piktorit të paepur, Ahmet Ibrahimit.
Piktori zëmadh i Dardanës dhe i gjithë Kosovës, Ahmet Ibrahimi, është Profesor i angazhuar që nga themelimi i Universitetit, „ Kadri Zeka“ të Gjilanit, në lëndën, Artet vizuale. Në lojën e kujtesës dhe të harresës, motivet dhe frymëzimet në mua bëjnë luftë pashpallur. E ardhmja s´pyet thotë piktori Ibrahimi, ajo e do tërë të tashmen , për të ndërtuar të ardhmen e saj. Sukses piktorit, Ahmet Ibrahimit!
Rrustem Geci – Dortmund, 2015

Marie Tuci, bijë e virtytit e vlerë demokracie

by

Nga Kolec Çefa/
Maria!
Kjo vajzë e re dhe e hijshme trashigonte gjakun fisnik të popullit tonë që i qarkullonte nder dej, si gen shqiptar, plot vitalitet race.
Pajisë me virtyte, ajo dha shpresa që heret per një jetë plot urtí, dëshira per dije, impulse per veprimtarì të dobishme. Kishte një fytyrë të hijshme plot dritë sinqeriteti, dy sy të butë e të urtë, ndriçue nga dashamirësia e zemres e nder buzë një qeshje e gjallë e gëzueshme të bante per vete. Të shikonte me dashunì, të ndëgjonte me vemendje e dialogonte njerëzishem. Në bisedë, mes interesës, arsyes e dashunisë, anonte nga dashunia. Fjala e saj, e bazueme në virtyt; sjellja, në hire; vepra, në fenë e gjallë. Fjala perherë e ambel, sjellja perherë e njerzishme, vepra perherë e dobishme per të tjerët. Kishte një shpirt transparent, sepse nuk i sherbente genjeshtres, së keqes.
Ishte ose virtyt i dhanun nga nalt, ose i trashiguem, ose i fituem në rrjedhje të viteve.
Edhe kur komunistët shperndanë shoqatat e urdhënat religjiozë, mbyllen shkollat klerikale, rrenuen lterët e kishave, ajo u ruejt nga ndryshku i shpirtit, nga kalbësimi i veseve, nga zvetënimi i mëkatit.
Kjo lule virtyti mbeti ma shumë “moter” se vajzë, ma shumë shpirt se trup, ma shumë ejell se njeri. Virtytet e shpirtit e lulet e kopshtit kundërmojnë erë të kandshme!
Shoqnia e sotme po sjell sytë ma shumë jo kah politikanët, as kah të aftit per shpikje, por kah këto krijesa shpirtmira, që vetflijohen në sherbim të të tjerëve, në atë rrugë që ndoqi Nanë Tereza, se : “Pa dashuní dhe flijim, jeta nuk ka kuptim”!

Pak biografi

Vajza e njohun e Nikollë Mark Tucit dhe e Dilës Fusha, lindi më 12 mars 1928 e u pagëzue mandej me emnin e bukur Marie. Familja e saj jetonte në fshatin Nderfushëz të Mirditës, me rrajë të vjetra fetare e ndjenja të njohuna patriotike. Qe familje fetare e antikomuniste. Rridhte nga trungu i dëgjuem i Prengë Bibë Dodës, nënkryetar i lidhjes së Prizrenit, shumë vjet i internuem në Anadoll të Turqisë, pjesëmarrës nder veprimtarí politike e ndeshtrasha shoqnore, mik i Abatit të Mirditës.
Edhe gjyshi i Maries permendet në Mirditë, si trim e patriot, madje këndohet në kangë popullore, se luftoi kundër turqve e veglave të tyne në Mirditë. Tue mos durue dhunën turke, ai, së bashku me Ndue Gjonin, vranë bimbashin turk që dogji kullat e Oroshit.
Dhe u rrit Maria mes kujdesit, perkdheljeve e dashunisë prindore, tue ndigjue lutjet e kangët per fe e per atdhe. E dëshirueme mbas Kishës e shkollës, mësimet e fillores e të mesmen i kreu në shkollën e motrave stigmatine, ku dijet e morali pervetësoheshin mirë, ku merrej një kulturë prendimore e rritej e forcohej karakteri. Per natyrë, e mêçme e me vullnet, ajo u dallue në mësime. Mandej mohoi gëzimet e jetës në lulën e rinisë, hyni në rrugën e vështirë të motrave stigmatine e u formue të jetojë per idealet “Fe e Atdhe”, e u aftësue të luftojë per të mbrojtë bindjet e veta. Ndonëse erdhen kohë të vështira, ajo u tregue e guximshme, madje luftarake. Monsinjor Gjini arrijti të nderhyjë që dy vajzat mirditore: Maria e Davida e Gjonmarkaj, si të afta, të edukueme mirë e të pregadituna të emnoheshin mësuese në Mirditë. Por shpejt lufta e klasave e transferoi Marien në një fshat shumë të largët të Mirditës. Dhe atje pati rezultate shumë të mira. Fshatarët filluen ta thërrasin “vajzë me tipare burrnore”.
Vrasja e Bardhok Bibës qe një pretekst i shfrytëzuem shpejt per të shtrie terrorin e kuq. Në Mirditen e panënshtrueme lehtë, filluen shpejt burgosjet, mbarë e mbrapshtë, internimet me faj e pafaj, pushkatimet me proces e pa proces. Mirdita provoi çdo me thanë diktaturë e proletariatit komunist e antikatolik. Siç deklaroi ma vonë një prokuror kriminel: “Lleshërat, Prengërat, Zefërat i kemi marrë mbarë e mbarë e i kemi likiuduar si armiqtë e popullit”.
Këtê fat provoi edhe familja e Maries, dhe vetë Maria, e cila u arrestue me 10.08.1949. Po në atë ditë u arrestue edhe i vëllai. Ndërsa e motra, edhe ajo aktivizue me grupin e studentave, me axhen u internuen në Tepelenë.

Ajo që harrohet persëritet

E futën në një birucë të errët, pa dritë, pa ajër, pa jetë.
E nisën hetuesinë me miklime mashtruese, e vazhduen me provokime e kercnime, per ta perfundue me tortura deri në vdekje. Hetuesi, njeri tërë ves e krim, ngulmoi ta perdhoste atë krijesë të re, të pafajshme, por vajza, gjak fisi e bijë virtyti, ishte edukue nga stigmatinet të perballonte terbimin e furishëm të mëkatit të flligshtisë e të urrejtjes klasore. Ai donte të perlyente virgjininë motrore, donte të thyente burrninë e Gjomarkajve.
Një shoqe nga burgu, Olimbi Baruti ka dëshmue: “Maria ishte e zgjuar, trime, besonte shumë e lutej shumë në burg. Ishte kundershtare e komunizmit ateist. Një herë në muej merrte diçka nga familja, përmes një mike shtëpie, të cilën e shpërndante ndër shoqet”. Ndërsa e bashkëburgosuna Vida Matlija (vdekë 1994) ka deklarue si vijon: “Gjatë të ftohtit rrinim të perqafuara për t’u ngrohur. Biruca e burgut ishte plot ujë që pikonte edhe në dyshek. Ate e çuan në spital në kushte të rënda shndetësore…”.
Por kjo martire virtyti e demokracie, dëshirën per jetë e shihte në dashuninë per njerëzit, bukurinë e jetës e shihte në sherbimin ndaj tjerëve; qellimin e jetës e shihte në qellimin e motrave stigmatine. Dhe të tria këto i zbutnin vuejtjet, i pakësonin dhimbat, i hiqnin frikën në ato orë torturash.
Zef Margjini, i perndjekuni i komunizmit në veprën “Ecje e një shqiptari drejt lirisë” shkruen per Marie Tucin: “Një vajzë rreth 20 vjetëve, kam njohë personalisht atë dhe familjen e saj, u arrestue per motive pikëpamjesh dhe iu nenshtrue torturave të tmerrshme: e zhveshen dhe e futën në një thas të madh dhe me te futën edhe një mace; thasin ia lidhën rreth qafës e pastaj, policët kriminela i binin maces me shkopij ta egersonin, ta hakërronin. Kafsha, tue mos pasë kah me dalë, gerdhishte trupin e vajzës…”. (faqe 38).
“Më tingëllojnë ende nder veshë fjalët e saj, – më tregon moter Virgjina. – Shkova në spital dhe duke ecur në korridorin e gjatë të spitalit, dëgjova një zë: ‘Moter Virgjina, a nuk po më njef, jam Maria!’ Gati më shperthyen lotët. U mbajta. ‘Më ka thanë kryetari i Degës, – vazhdoi Maria, – do të bëj të mos njohë as familja yte’. Dhe vërtetë, ishte bërë per të mos u njohur!”
Edhe ish të burgosunat Terezina Zorba, Drita Kosturi, Ana Daja, tregojnë nga sa kanë ndëgjue atëherë: “Torturat per të kanë qenë nga ma të ndryshmet dhe nga ma të tmerrshmet: uji i hjedhun gjatë ditës e gjatë natës në dyshek, urija, korrenti elektrik, shuen në lulën e rinisë jetën e saj. Atë e kanë zhveshë dhe i kanë futë macen në pjesën e poshtme të trupit. Ishte dobësue aq shumë, sa nuk u njihte. E pra, kishte qenë vajzë mjaft e hijshme. Një letër e shkrueme prej saj që nuk mujtem me e xjerrë prej burgut, do të ishte një dëshmi bindëse e veprës çnjerëzore e kriminelave të Sigurimit. ‘Ditët e mija po mbarojnë. Dëshira e Kolonelit per të më marrë jetën u realizue. Kriminelat e tij nuk lanë torturë pa provue në trupin tem’”. Siç ka deklarue Luçie Kola, ish e burgosun, e cila i ngjante shumë në pamje Maries: “Kur hetuesi më ka pa të varun per krahësh, âsht tmerrue, se ka kujtue se ishe Maria, e cila kishte vdekë para pak kohe”.

Click here to Reply or Forward

KUJTOJME PETER PRIFTIN NE 90 VJETORIN E LINDJES

by

Perpjekjet e Peter Priftit per Njohjen e Shqiperise dhe Ceshtjes se Kosoves ne Arenen Nderkombetare/
Me rastin e 90 vjetorit te lindjes dhe 5 vjetorit te ndarjes nga jeta/
Nga Sadik Elshani*/
Profesor Peter Prifti, padyshim, eshte njeri nder figurat me te njohura, me te rendesishme dhe me te gjithanshme te shqiptareve te Amerikes. Ai ishte gjuhetar, shkrimtar, historian, perkthyes dhe mbi te gjitha shkencetar e studiues i perkushtuar i historise dhe kultures sone kombetare. Ishte nje ze i fuqishem ne boten e lire qe me shkrimet dhe studimet e tij te nje cilesie te larte shkencore dha ndihmesen e tij per nderkombetarizimin e ceshtjes se Kosoves . Profesori i nderuar ishte nje atdhetar i flakte qe me nje perkushtim te celikte, me nje durim, disipline prej shkencetari, me tere qenjen e tij u angazhua per ta bere te njohur Shqiperine, historine, kulturen dhe ghuhen tone ne arenen nderkombetare. Si njeri qe kishte qene prane Nolit si bashkepunetor i tij i ngushte, ai nuk mund te ishte ndryshe nga ai qe ishte.
Shkrimet, recensionet dhe studimet shkencore i botoi ne mjaft revista prestigjioze: “Slavic review”, “East Europian Quarterly”, “East Europian Magazine”, etj. Si shkencetar erudit, me mjaft kompetence shkroi edhe per Encyclopedia Britannica, zerat per Shqiperine. Gjithashtu ai eshte edhe autor i afro dhjete librave qe si epiqender studimi kane Shqiperine dhe ceshtjen e Kosoves, Prof. Prifti kur e ka filluar kete mision fisnik, ka patur parasysh dhe eshte udhehequr nga parimi se, ne duhet t’ia paraqesim botes historine, ceshtjet dhe problemet tona, synimet dhe aspiratat tona, e jo t’ua leme te huajve qe t’i bejne per ne. Kurrkush me mire se ne nuk i njeh perpjekjet, dhimbjet dhe vuajtjet tona. Nje gje te tille e ka bere edhe Vaso Pasha kur me 1879 ne Paris botoi ne frengjisht studimin e tij, “E verteta per Shqiperine dhe shqiptaret. Studim historik dhe kritik”. Ai e beri kete studim, sepse ishte i vetedijshem per rendesine qe kishte Europa per njohjen e luftes se Shqiperise.
Prof. Prifti eshte sidomos i njohur per librin e tij: “Socialist Albania since 1944” (“Shqiperia Socialiste nga viti 1944”), botuar me 1978. Ky eshte nje liber qe u prit mjaft mire nga lexuesit dhe sidomos nga specilistet ne lemin e shkencave politike dhe studiuesve qe merreshin me ceshtjet ballkanike. Librat qe ishin botuar gjer atehere per Shqiperine e periudhes se pas vitit 1944 ishin te njeanshme: dikush shkruante vetm keq e dikush shkruanta vetem mire. Pra, keta studiues, qofshin te huaj, apo shqiptare nuk mbanin nje qendrim te vertete shkencor dhe nuk i bazonin perfundimet e tyre ne baza faktike. Ndersa prof. Prifti ne kete liber sjell nje freski shkencore, ai nxjerre ne shesh anet positive, por edhe anet negative te regjimit komunist. Por sic dihet, kjo paraqitje objektive e realitetit te regjimit shqiptar nuk u prit mire nga Tirana zyrtare, sepse ata donin vetem levdata dhe pergezime per regjimin e tyre.
Nje tjeter liber po aq i rendesishem eshte: “Unfinishet Portrait of a Country” (Portreti i pambaruar i nje vendi”), 2005. Pjesa me e madshe e ketij libri i perket kultures shqiptare. Aty ai paraqet te kaluaren, te tanishmen dhe te ardhmen e Shqiperise, paraqet portretet e shqiptareve te famshem si, Noli, Nene Terza, etj. Ne kete liber ka edhe nje kapitull te tere me studime dhe kritika letrare, si dhe nje pasqyre te historise se letersise shqiptare. Po ashtu, pjesa me e rendesishme e librit ne lemin e kultures jane perkthimet ne anglisht nga proza dhe poezia shqipe. Nder te tjera ketu perfshihen poemat e Naim Frasherit, versha “O moj Shqypne” e Vaso Pashes, si dhe pjese nga proza klasike e letersise shqiptare.
Profesor Prifti ishte mjaft i preokupuar edhe me ceshtjen e Kosoves, prandaj nje pjese e rendesishme e veprimtarise se tij shkencore e publike ishte edhe kjo ceshtje jetike per kombin tone: Perpjekjet e shqiptareve te Kosoves dhe viseve te tjera shqiptare ne ish Jugosllavi per liri e pavaresi.
Ne vitin 1969 ai botoi monografine “Kosova in Ferment” (“ Kosova ne tronditje”) ne te cilin pershkruan ngjarjet qe lidhen me demonstratat e studenteve te zhvilluara ne vitin 1968 ne Prishtine dhe ne disa qytete te tjera te Kosoves dhe Maqedonise. Ne keto demonstrtata nder te tjera u kerkua qe Kosova te kete statusin e republikes, te lejohej perdorimi i flamurit kombetar, si dhe te permiresoheshin kushtet e jeteses. Ne kete studim ai i bene edhe nje analize te hollesishme gjendjes ne te cilen ndodheshin shqiptaret ne ate periudhe ne ish Jugosllavi. Ndersa ne vitin 1999 ai boton librin “Konfrontation in Kosova: The Albanian-Serb Struggle 1969-1999” (“Ballafaqimi ne Kosove: Perpjekja shqiptaro-serbe” 1969-1999). Ky liber eshte nje studim me i plote sesa monografia e meparshme. Ne njezet kapitujt e ketij libri trajtohen ceshtje nga ngjarjet qe kane ndodhur ne kete periudhe ne Kosove e vise te tjera shqiptare. Pershkruhen dhe analizohen demonstratat e studenteve te Universitetit te Prishtines ne mars e prill te vitit 1981; demonstratat e shqiptareve ne vendet perendimore ku kane emigruar; konferencat e ndryshme qe kane organizuar dijetaret dhe atdhetaret shqiptare ne emigrim, si dhe jehonen qe kane patur keto ngjarje ne shtypin boteror. Pra, kjo eshte nje histori e teresishme e kesaj periudhe tridhjetevjecare, periudhe vednimtare qe i parapriu ngjarjeve te mevonshme qe cuan drejt pavaresise se Kosoves. Ai bene nje analize te hollesishme shkencore dhe tere potencialin e vet mendor e ve ne sherbim te kesaj ceshtje madhore te kombit tone.
Ne kapitullin e dymbedhjete ai ne forme pyetje-pergjigje i bene nje analize kritike librit “Saga e Kosoves” te autoreve serbe, Draganich e Todoroviq. Ky liber, si dhe gjithe shkrimet tjera te autoreve serbe, eshte i mbushur plot me genjeshtra, mashtrime e shtremberime faktesh. Ketu perseri profesor Prifti me fakte te pamohueshme i hedhe poshte te gjitha metimet dhe shtremberimet e tyre djallezore, madje duke i perdorur vete fjalet e tyre kunder tyre. Per shembull ne nje rast ata akuzojne shqiptaret se po i shkaterrojne objektet fetare serbe, por ne disa faqe me pare ata vete thone se shqiptaret i respektojne keto objekte dhe nder shekuj ata i kane mbrojtur keto objekte.
Nje pjese e mire e ketij libri permban leterkembimin qe prof. Prifti ka patur me njerez me ndikim ne politiken amerikane e boterore, si: kongresiste, senatore, zyrtare te Shtepise se Bardhe, zyrtare te OKB-se, letra qe u ka derguar gazetave dhe botimeve te ndryshme. Jane keto letra me ane te te cilave ai informon, korrigjon faktet e gabuara, por edhe shpreh qendrimet e veta, perhap te verteten per perpjekjet e shqiptareve te Kosoves per te drejtat e tyre. Duheshin thyer mitet e rrejshme qe Serbia kishte krijuar per Kosoven. Me argumente te shendosha shkencore ai perfundon se, bazuar ne faktet historike, demografike, egalitariane dhe etnike, Kosova duhet te jete shtet i pavarur.
Ne lemin e gjuhesise, prof. Prifti se bashku me bashkautoret Leonard Newmark e Philip Hubbard ne vitin 1982 botoi librin “Standard Albanian: A Reference Grammar for Students” (“Shqipja standarde: nje udhezues gramatikor per studentet”). Ky eshte nje liber mjaft i pershtatshem per te huajt per ta mesuar me lehtesi gjuhen shqipe.
Profesor Prifti kishte nje horizont te gjere njohurish ne histori, letersi, gjuhesi, politike, filozofi, sociologji, etj. Te gjitha studimet shkencore te prof. Priftit shquhen per thellesine e mendimit kritik, analiza te gjithanshme te bazuara ne fakte dhe ne te verteten shkencore. Ne shkrimet e tij nuk ka urrejtje te uleta, nencmime, fyerje ndaj atyre qe u kundervihet, por ka vetem dinjitet , seriozitet e qendrim shkencor per ta zbardhur te verteten. Ai shkruante ne nje anglishte mjeshterore. Shkruante ne menyren shprehese perendimore, sepse edhe vete ishte pjesetar i botes shkencore perendimore.
Ne patem fatin e mire qe ne nje periudhe kritike per kombin tone patem ne SHBA kete dijetar, kete atdhetar te flakte qe se bashku me dijetaret dhe atdhetaret tjere,si: Arshi Pipa, Safete Juka, Nicholas Pano, Sami Repishti, etj. mbrojti ceshtjen shqiptare, ia beri te njohur botes vlerat tona kulturore, kombetare e njerezore. U tregoi te gjitheve se edhe ne jemi pjese e botes perparimtare, se edhe ne i kemi dhene botes figura madhore: Skenderbeun,Nolin, Nene Terezen, Aleksander Moisiun, Ismail Kadarene,etj. Peter Prifti dhe dijetaret tjere qe permenda me lart kishin nje perparesi te madhe ,krahasuar me koleget e tyre ne Kosove e Shqiperi, sepse ata jetonin ne nje bote te lire dhe gezonin lirine e plote qe t’i cfaqnin hapur te gjitha mendimet dhe pikepamjet e tyre. Por ne kete rast duhet theksuar se edhe dijetareve shqiptare te Kosoves nuk u ka munguar guximi per t’i dale ne mbrojtje popullit tone. Ndonese i larguar si femije nga Shqiperia, ai tere njohurite ,tere energjite krijuese, tere jeten e tij e vuri ne sherbim te ceshtjeve madhore te kombit tone. Dhe per kete ai gjithmone do te jete ne mendjet dhe zemrat tona: nje dijetar i cmuar dhe burre i urte.
Filadelfia, nentor, 2015
*Sadik Elshani eshte doctor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

Nje Vit pa Adriola Spahiun

by

Nga Gjergj Lacuku-Jacksonville/Florida/
Me 18 Tetor, familja e Z.Adriatik Spahiu, njikohesisht edhe Kryetar i deges “Vatra” Jacksonville, perkujtoj nji vjetorin e ndarjes nga kjo jete te vajzes se tyre te shtrenjte, Adrioles. Ne kete pervjetor nuk munguan shoket dhe miqte e familjes por gjitheashtu edhe Vatrane te ardhun nga Tampa, Kryetari z.Tahsim Ruko me bashkeshorten dhe gjitheashtu edhe nga Orlando , Kryetarja e Vatres Orlando, zonja Florisiana Metollari se bashku me bashkeshortin Ermalin dhe nenkryetarin z.Gent Lulo me te fejuaren e tij.
Ne banesen e perjetshme te Adrioles, u vendosen buqeta me lule te fresketa per te i kujtuar asaj se e tille ishte dhe e tille do mbesin: nji lule ne kopshtin e jetes . Me sa duket, kete lule Zoti e kishte thirrur ne kopshtin e parajses per te u kujdesur ne mbretnine e tij te perjetshme. Per familjen Spahiu , mungesa e Adrioles është e paimagjinueshme dhe e pabesueshme. Siç u shpreh edhe babai i saj, Adriatiku, ” per mu mungesa e saj është nje lufte e mbrendshme, nje lufte me vetveten derisa te jem gjallë.”Vajtimi i nenes Flora mbi varrin vajzes se saj ishte nje thirrje e dhimbshme qe kerkonte te pamunduren ne ketë shekull plot me lot.Motra e saj e vogel, Matea, perveç lotve qe nuk i mban te, ledhatonte lulet e fresketa plot arome e i dukej se fliste me Adriolen sepse e tille ishte ajo: si nje lule qe parasja e mori per vete per ta vendosur ne kopshtin e vet; Parajsen e Perjteshme.Ne nuk na mbetet gje tjeter por veçse te i japin kurajo dhe force familjes Spahiu per te perballue kete sfide te jetes dhe te mundohena sado pak t’ja lehtesojme dhimbjen e mungeses fizike te Adrioles. Te gjithe jemi te vetedijshem qe ne kete jete ne jemi thjesht kalimtar dhe asgje nuk është ne doren tone, asgje nuk varet nga ne , planet tona jan te perkohshme dhe ato te Perendise jane te perjetshme.Prej lart, nga bota e engjejve , Adriola ju buzeqesh prinderve dhe motres se vet.E vetmja gje qe ajo kerkon nga to është qe ato te jene te lumtur sepse jeta është e shkurte dhe e nesermja per ne mbase s’ do vije kurrë.
Ne ,prinderit tuaj, Matea, motra jote dhe lumturia jone, jemi me ty me shpirt e me zemer.
Ta dish se Ti je me ne në çdo sekond te jetes tone, ne çdo frymemarrje. Mungesen tende fizike e zevensdojne kujtimet e perbashketa qe jeta na i dhuroj. Ti ike para nesh por kjo ndarje është e perkohshme sepse ne do jemi me ty gjithemone, ne jeten e pasosur. Ti je engjelli jone dhe e dijme se ti na shikon nga lart.
Pushofsh ne paqe !