Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kurora e urimit të një dite të Neki Lulajt

by

Refleksione për 60-vjetorin e ditëlindjes së shqiptarit të mirë poetit publicistit Neki Lulaj/
Nga Namik SELMANI/
Të gjithë duam që të kemi në çdo ditë viti një kurorë urimesh buzëqeshjesh si në Ditën e Lindjes.E duam që dita të marrë vlerën e një viti, të një shekulli. Po u bëre 60 vjet Neki Lulaj! E sheh pasaportën? Besoje dhe mos e beso. Pak rëndësi ka. E çka të themi për vitet e tua? Ose a mund që t;i themi të gjitha. Na e bëj hallall nëse do mbetet pa thënë diçka. Se nuk ka kornizë që ta mbajë fjalën për ty. për ta bërë një urim. Nëse kurorës do i mungojë një lule. do i japim shpirtin tonë që ti të jesh i gëzuari i botës .Neki Lulaj ka një jetë të bukur. E dimë se në këto ditë ai është bërë pak nostalgjik . E dimë që është bërë gjerman e jo pak po gati një gjysëm jete në atë vend ku logjika, ku puna,ku prakticizmi gjerman nganjëherë dhe bën që emocionet t’i fsheh në një shportë të fshehur në një këngë të pakënduar. Në botën dhe jetën e tij Neki Lulaj ka shumë shkronja. Ai është një rilindas shqiptar në Gjermani Dikur kemi parë filmin “Udha e Shkronjave” ku flitej për mësuesin Dhaskal Todri. Vinte nga Alemania Dhaskali. Nga Gjermania.Për të sjellë shkronjat në vendin e shqiptarëve. Që të shkruhej kënga, ninulla, historia e vërtetë. Jeta e trimave dhe bëmat e tyre. E Neki Lulaj është një “Dhaskal Todri “ në Gjermani ku i mëson shkronjën shqipe djemve të shqiptarëve që ata të mos e harrojnë këngën e gjyshit, Himnin e Flamurit, poezitë për lulet e krojet. Këngët e kreshnikëve dhe përrallat. Shikoni sytë e ëmbël të ngrohtë të Neki Lulajt në këtë përvjetor që kanë mbetur po kaq të bukur, të ngrohtë, të kadifenjtë, dituripërpirës, dituripërhapës, prushanë sinë atë ditë të 13 janarit të vitit 1955, bash aty në Bërliq të Pejës.

Familja Lulaj është soji e jetëgjatëve ndërkohë që Nekiu kërkon që të jetë sa më afatgjatë në shkronjë që ai vë në letër. Babai i tij Halili ka jetuar gati të gjithë shekullin e njëzet e ka qenë bari dhe vujk i vyer. Ka jetua plot 94 vjet. Për një rastësi të çuditshm gati e pabesueshme përrallore ka jetuar 93 vjet edhe nëna Ajne Hasanramaj edhe se ka lindur më 1916 dhe është ndarë nga jeta më 2009. Ka qenë amvisë dhe tërë jetën ka shërbuar duke rritur edukuar dhe shkolluar, fëmijë nipër dhe mbesa, janë katër djem dhe tre motra Plot 7 vetë 7 fëmijë që gjermanët modernë po dhe ata më të hershëm nuk mund ta besojnë këtë begati fëmijësh, sofrash, Gëzojnë sot me të si gjysh i mirë dhe nipërit dhe mbesat Learti, Leandra,Arianin,e Ledrin e po sa ardhur në jetë e të gjithë ata që janë dhe pak larg tij. Familja Lulaj ka një gjeografi mbarëshqiptare. E për këtë Nekiu ka një krenari dhe gëzim. Vëlla Demushi banon në Prizren, Dikur ka qenë mësues i tij. Sokoli jeton në Prishtinë, ndërsa në Njy Jork jeton Xhevati ku është nëpunës . Gëzon dhe për mbarësinë e familjeve të motrave të tij si të Fanës, Kumurisë dhe Sanijes. Po aq shqiptarisht është dhe me fëmijët e tij Adriatiku,i cili është financuesi kryesor i veprave të poetike, e Albiana, Armendi dhe Ilirjana janë gëzimi i të sotmes dhe i së nesërmes të poetit Neki Lulaj.

Kam kohë që e njoh Nekiun e në këtë njohje shpesh sa lumturohem aq dhe trishtohem duke thënë me vete: |Pse nuk e njoha dhe më parë? E njoh si poet, si njeri hartues i një poezie gati hyjnore që do ta kishte zili çdo komb i lashtë apo i ri qoftë. Mjaft që të përkthehej nga një nolian apo nga një përkthyes i gjermanishtes. Qoftë dhe gjermanët e Gëtës e të Shilerit që duhet ta njohin e të gëzohen për prurjet që veç kombeve të tjerë ia japin dhe shqiptarët e mi. Ata shqiptarë që, si do thonë vetë albanalogët gjermanë dhe austriakë si Gystav Majeri Robert Elsie, është më e vjetra në kontinent e në botë. Kam punuar jo pak dhe punoj ende me poezië e tij dhe e respektoj atë aq më shumë në këtë 60-vjetor kur ai ka bërë sa e sa libra . Shihni një çast titujt e librave të tij me poezi. Nuk është rastësi që ato i bashkon një shpirti madh poetik, i çiltër,i detëruar. Shpirtii dashurisë”,“Kështjella e ëndrrave” „Dardania ime” (Albanezul, Bukuresht, 2011), „Në kështjellën e përjetësisë” (Amanda Edit, Bukuresht, 2011), “Zjarri i shpirtit” (Amanda Edit, Bukuresht, 2012), “Bukuri e bekuar” (Amanda Edit, Bukuresht 2012), “Balada e heshtjes” (Amanda Edit, Bukuresht)

Në to është toka dhe qielli Një lloj rizgjimi kosovar i Lasgush Poradecit. Bukuria heshtja, përjetësia, zjarri, Ëndrra, Bekimi, të bashkuar me njëri-tjetrin në zinxhirin e gjerdanit poetik të Neki Lulajt,i japin poezisë dhe vetë Nekiut hyjnizim, forcë, butësi, krahë pulëbardhe, e bëjnë atë model poetik të poezisë së Diasporës shqiptare në Gjermani e më gjërë.

Në poezi ai është skulptor i fjalës, është ëndërrimtari i përjetshëm, është filozofi, i dashuruari i përjetshëm, përjetuesi i historisë së kombit të tij. Është ëmbëltori i fjalës dashurore, i dasmave, i ngarkuar me një leksik të jashtëzakonshëm shqiptar që edhe atje në Gjermani ai e ka ruajtur aq bukurisht.I mbushe 6 dekada jetë, lum miku! Mos u trand se dikush do të thotë se ke hyrë në pleqëri. Joo. Joo. Kujto profesor Din Mehmetin në Gjakove dhe rilinde moshën! Kujto Jusuf Gërvallën dhe shtoja mjaltin vargut dhe forcën! Kujto dajën tënd Tahir Zemën,kujtoje kusheririn tend Sali Qekaj,n dhe jepi forcë poezisë, jepi jetëgjatësi, se ajo, poezia, fjala jonë e bukur nuk na takon vetëm neve. Jo, jo,bre burrë, i takon dritës së vendlindjes,i takon mërgimtarit. I takon dhe fëmijëve të tu, nipërve dhe mbesave i takon atyre vocërakëve shqiptarë dhe gjermanë që të shohin me aq dashuri, me aq respekt kur ti ligjëron para tyre.Të kujtohet çfarë kanë thënë miqtë e tu të panumërt në të katër kontinentet? Nezir Sefa pat thanë:“Urime autorit të librit “Vesa mbi gurë”!Dhashtë zoti ti rritet edhe me shumë tuba e veprave letrare.Është krenari për ne e për studiuesit, e ardhme mbi letërsinë që krijohet në diasporë. Këtu po e shfrytëzoj rastin që ta përshëndes edhe autorin e këtij shkrimi shumë letrar dhe filozofik. Shfrytëzoj rastin ta përshëndes stafin e vyer të gazetës kombëtare “Bota sot “si kryeredaktorin dhe editorin e kësaj gazete.Përshëndes gjithë lexuesit dhe dashamirët e fjalës së bukur shqipe..“Metaforë dashurie me valët e përjetësisë dhe baladën e heshtjes. Stinët e durimit në prehërin e kohës. Neki Lulaj i jep prioritet substancës poetike, afshit të dashurisë ndaj atdheut dhe sentimentit që përfaqëson zërin e zemrës dhe shpirtin e fjalës.. (shkruan Baki Ymeri atje në Bukuresht ku dhe botohen disa nga librat e tij. Të gjithë miqtë e Nekiut duhet të mos çuditen me atë orar pune që ka prej vitesh që kur ka ardhur në Gjermani. Fle vetëm 3-4 orë gjumë tetë orët e punës janë ato ku ai nuk të “fal” nga ora tetë e deri në orën 4 pas dite.

Nuk të “fal as 6 orët e punës në kompjuter apo orët e krijimtarisë që është e përçdonatëshme nga ora 21 e darkës dhe deri nën orën dy e tre të mëngjesit kur shpesh këmbët kur shkon në shtrat janë bërë copa akulli. Është vështirë që ta besosh se kjo kulturë gjermane që ai ka çdo ditë e ka nga këshillat e babait të tij që ishte një njeri i sakrificës të nënës së tij apo i kësaj jete që ka sa qetësinë e saj harmoninë me secilin banor që e jeton këtë jetë aq sa dhe me kulturën gjermane që i ka shërbyer punës në tërë kohën pasionin,vullnet dhe forcën e duhur.

Meqë jemi në këtë sinorë të rrëfimit tonë për Neki Lulaj do të thonim se atje ku dekadat e jetës së tij shtyjnë njëra tjetër dhe e thinjën pak mikun tonë të mençur ai është shumë pejan shumë shqiptar, ose “ krejt pejan” si thotë ai. Në odat gjermane të shtëpisë së tij flitet shqip shqip dhe vetëm shqip. Në dhomë të përshëndesin portrët e baba Halilit dhe të nënës Ajne. Pak më tutje është harta e Republikës së Kosovës dhe një portretët i madh i ish Presidentit të pare historik të Kosovës Dr, Ibrahim Rugovës.Si dhe një qifteli e varur në gozhdën e Kosovës. Një vetrinë sheh libra shqip të kujton se Shqiptaria është ulur këmbëkryq në të. Dy flamuj ai kombëtar dhe ai i Dardanisë të mbushin sytë me lotë krenarie. Ndërkohë që kudo e kurdo Nekiu bëhet cicëroni i palodhur i Grykës së Rugovës i Alpeve Shqiptare. Po në Pejë? Nganjëherë i rrëshqet nga goja shrpehja gjermane “Ne, ne bitte ne!” që shkakton të qeshura, .dhe paknaqësi, Duket se liria e shprehjes në Gjermani ende nuk është kaq e forte. Në Kosovë. Aty shumë herë e pyesin se me cilën parti është, me cilin do të votojë ndërkohë që në Gjermani kjo nuk ndodh kurrë me kolegët e tij. Në këtë heroizëm, nëse do ta quaja kështu, ai ka pranë dhe ndihmesën e pakursyer të bashkëshortes së tij Fetanete Huskaj ( Lulaj) e cila shpesh i hap shtigje frymozimi si xeherorja. Ajo rrjedh nga familja e luftëtarëve të lirisë së Kosovës. Madje babai i saj është vranë në këtë luftë dhe një nga vëllezërit kalenë Amerikën e largët dheka marrë pjesë aktive me UÇK në luftë për liri. Lexon ende 60-vjeçari Neki Halil Lulaj. Kudo që lëviz, blen libra: në Kosovë, Shqipëri, Iliridë, madje dhe në Frankfurt kur bëhet Panari i Librit. Në këto ditë jubilare ai ka ende shumë ëndrra. Ka ëndrra që të botojë libra me cilësi të lartë. Ka ëndërr që të botojë një libër të përkthyer në gjuhën gjermane. Është një kërkesë që shpesh miqtë ia kanë sugjeruar miqtë e tij gjemanë. Ah, 60 vite. Shpesh e merr për krahu nostalgjia, e merr butë butë dhe ai thotë me vete: “Ngadalë, bre plak. He plak!” Me këtë rast doja që ta plotësoja meditimin dhe me një letër që ia kam drejtuar miqve të tij që, pos familjes, e kanë frymëzuar në çdo hap që hedh në jetë, në punë, në shkronjëdashjen e tij .

“Të nderuar miq kolegë të Neki Lulajt! Shkak i kësaj letre miqësore është bërë 60-vjetori i ditëlindjes të mikut tonë të përbashkët Neki Lulaj. Në ditë të tilla natyrshëm nga të gjithë skajet e botës bëhen urime dhe përgëzime. Ky shqiptar i mirë nga Kosova, poet dhe pedagog i talentuar, një familjar shembullor dhe një shok korrekt është bërë prej kohësh pjesë e gëzimit dhe ideatori i bashkimit të kombeve, duke treguar se kultura nuk ka kufi kombesh, doganash. Kultura dhe njerëzit që e rrezatojnë atë pavarësisht se çfarë gjuhe flasin, ku ndodhen , ku jetojnë ku punojnë, janë si toka me detin, si lulja me saksinë ku mbillet e lulëzon, si gruri dhe toka. Jam i nderuuar shumë dhe i entuziazmuar që me Nekiun bashkëpunoj prej vitesh në fushën e letërsisë. Shpresoj se një gjë e tillë do të vazhdojë dhe më tej. Është një bashkëpunim që i ka hapur rrugë shumë natyrshëm dhe një miqësie të re dhe të bukur personale dhe familjare. Unë, ashtu si dhe ju miqtë e tij , gëzohemi për botimet e njëri-tjetrit, për lindjet për sukseset. Në shumë raste Nekiu është bërë dhe personazh i librave të mi me kritika letrare kushtuar krjimtarisë së tij, me poezi etj, Ju lutem pranoni në emrin tim me konsideratën më të lartë falenderimet për ju si kolektiv I mrekullueshëm ku mer çdo ditë jetë gëzimi, urimi njerëzor, dashuria dhe respekti ndaj njëri-tjetrit, korrektesa për punë. Le të urojmë së bashku që miku ynë i mirë dhe i mençur të ketë sa më shumë shëndet dhe të jetë fitimtar në të gjithë sfidat e bukura që e presin .

Me respekt Shqiptarisht dhe vëllazërisht Namik Selmani
Në këto vite shkronjore ka mëdyshjen më të bukur , më të dhimbshme. Shpesh herë i bie në mendje “Mallkimet e Mitrush Kutelit” pse u mor me kulturë. Kur kujton miqtë e pasionuar që lexojnë që e çmojnë ai thotë se ka bërë mirë. Kur kujton disa krijues ziliqarë gati të krisur ai gati sa nuk mallkon veten pse është gjendur në këtë brumë njerëzor.

Ja si klith poeti për Mitrovicën e ndarë:

Ibri përplaset mistershëm e me valët pëshpërit
E hapen portat e kohës si bedena me zë briri
Më dalin përpara si pleq që koha kurrë nuk i thinj
Si dy mokra gruri me blojë të mbarë mulliri.

Ndërsa përsa i përket mallit ai shkruan

Mes zgalave të murit rri trasta e grisur
Ngarkuar me ëndrrat që sillen vërdallë
Dua të lëpij plagën e të puth tokën e zhuritur.
Të shpejtoj ikjen me kthim në tokën e etur për zjarr.
Dhe ja pas 13 janarit do të vijë data 14, 15, 25. Do të vijë pranvera dhe rudinat do të lulërojnë. Do të vijnë vjeshtërat e ai Neki Lulaj që ka bërë një kontratë të përjetshme me të bukurën, të dobishmen , atdhetaren me artine vërtetë të fjalës do na takohë sërish me atë sy të ngrohtë që e merr dritën nga pranvera pejane , nga zemra e paeput e emigrantëve. Bërliqi është pak larg në këto ditë janari Dhe bora e ka vendin e vet në lesat e oborrëve në dritaret e kullave të reja të ngritura pas lufte. Në Muzetë e Kosovës dhe në shtëpitë e saj kanë nisur që të radhiten dhe librat e tu aq ta dashur të mençur. E ti nuk je Kostandin, miku im.Ani se poezia se gazi i dasmave dhe i lindjeve të Kosovës edhe gëzimii festave të poetëve. Bash ato të bëjnë që të vish me galop avionësh. Të vish sërish saora këtu në çdo cep Kosove. POOO. Nga qytetet e Gjermanisë nisesh vrik atje te varret e të parëve të mermeri i trimave se ti je i tyre dhe ata janë të tutë. Të kujtohet në atë ditë në Gjakovë ty të solli dhe libri im me poezi “Borxhi i Ali Podrimjes“ por dhe dashuria për poetët e Kosovës . Të gjithë ndalëm frymë kur fole. Sa bukur! Kosova tash ka brezin e ri të poetëv si Neki Luaj që drejton dhe Lidhjen e Shkrimtarëve të Gjermanisë bashkë me të palodhuri Palë Sokoli,n e Muhanet Lumen . Qofsh i lumtur Neki Shqiptari! Bëhu pak nostalgjik sot! Ta falim. Po vetëm sot sot. Mos harroqë tëmbash sytë nga e nesërmja . Ajo do prapë shpirtin tënd timin, do forcën tënde dhe tonën. Jemi krenarë që jemi bashkëkohësit e tu Neki Lulaj! Qoftë çdo ditë e jetës tënde e mbushur me këto lumturi që të jep dita e lindjes së gjashtëdhjetë!
Sot dhe mot!

Recital i shqiptarit

by

Nga Fahri XHARRA/
O si nuk kam një grusht të fortë
t’i bij mu në zemër malit që s’bëzanë,
ta dij dhe ai se ç’domethanë i dobët –
n’agoni të përdihet si vigan i vramë.
“Flamuri shqiptar qe trashegojme nga iliret i ngritur ne 1912 e qe shpalli pavarsine e trojeve shqiptare nga sllavet, turqit, greket etj qenka flamuri i “te pavertetes”? Kush i lejon keta te çmendur te qarkullojne lirshem e te flasin pa pergjegjsi ligjore? >>> Hoxhë Jakup Hasipi duke bërë një ofendim tepër të rëndë kundrejt ngritjës së flamurit më 1912 dhe shpalljës së Pavarësisë së Shqipërisë (natyrale). Për këta hoxhallarë, ne është dashur të jemi ende nën Perandorinë Osmane. Paska qenë gabim të largohemi prej saj. Përveç kësaj, këta hoxhallarë gënjejn e mashtrojn një xhemat të pa formuar nga ana arsimore. Ata genjejn dhe mashtrojn kur thonë se populli shqiptar i solli varfërinë vetës duke e shpallur pavarësinë. Në realitet, asnjëherë nuk kemi qenë më të varfër se sa para 1912. Vetem pas shpalljës së Pavarësisë që ne arritëm të niseshim (të marrim këmbët), me shumë vështirësi, për të ecur drejt një zhvillimi mesatar…Kujt mund t’i shërbejn këta hoxhallar përveç se djallit ? Këta hoxhallar janë njerëz që punojn për shërbimet maqedone dhe turke, me qëllim që ti largojn shqiptarët nga identiteti i tyre shqiptar për ti asimiluar sa më shpejt në sllavo-maqedon musliman. Këtu nuk ka asnjë pikë dyshimi. Prandaj, Kujdes ! Shqiptarët ende duhet të vazhdojn tê bëjnë rezistencë ndaj këtyre agjentëve të fshehur nën petkun e fesë të Turqisë erdoganiste dhe të Maqedonisë. Mos ju leni rrugën hapur, tregoni se ka ende gjak shqiptari që rrjedh në venat tuaja : Tregojuni këtyre se këtu është Shqipëri (Sh.bashkimishqiptar )
Kafshatë që s’kapërdihet asht, or vlla, mjerimi mendor,
kafshatë që të mbetë në fyt edhe të ze trishtimi
“Pas akteve terroriste në Paris, kryeqendrën e sekularizmit europian, janë duke ndodhur ndërgjegjësime të rrufeshme për të mbrojtur vlerat e qytetërimit europian nga barbaria mesjetare muhamedane.
Një lideruc partiak në Makedoni (Besa), xhihadist muhamedan në shpirt por i rruar e i kollarisur ngjashëm me sivëllain dhe eprorin e tij ideopolitik neootoman, satrapi Erdogan, na doli me një prononcim akuzues, sikur mediat botërore, me reagimet e tyre kundër terrorizmit islamik në Paris, po i frynë islamofobisë.
Nëse xhihadistët dhe muxhahidinët muhamedanë nuk do të kishin lavdërues, përkrahës, relativizues dhe arsyetues të angazhimeve të tyre terroriste, si Skender Rexhepi dhe soji i tij, ata do të mendonin më racionalisht nëse do të bënin ose jo krime terroriste, barbare e kriminale.(I.K)
E mbi ta n’ajri, si në qesendi,
therin qiellën kryqat e minaret e ngurta,
profetënt dhe shejtënt në fushqeta të shumngjyrta
shkëlqejnë.
Pergezimet me te mira te gjithe arberesheve qe diten te ruajne aq mire gjuhen,folklorin ,kulturen dhe traditat e popullit tone. Fatmiresisht kam shume miq arbereshe,dhe ve re tek ata qe flasin me shume dashuri per shqiperine dhe qe organizojne ne fshatrat e tyre koncerte me kenge e valle arbereshe.Mendoj qe shteti yne duhet te ndihmoje ne kete drejtim duke organizuar bashke me ta koncerte si dhe emisione televizive ku te ftone kengetare dhe valltare te trevave te ndryshme arbereshe.Ata jane nje trashegimi e gjalle e kultures dhe folklorit shqiptar.
Po shtoj dhe dicka tjeter.Gjeja me e bukur qe ka ndodhur ne keto vitete e tranzicionit jane martesat midis arberesheve dhe shqiptareve.I kam quajtur martesa historike.Keto martesa bene lidhjen midis arberesheve dhe shqiptareve,prandaj mund te quhen MARTESA EPOKALE.Uroj shume lumturi ne te gjitha familjet ,Fat e mbaresi per te gjithe shqiptaret e arbereshet.Jemi nje nga popujt me te vjeter te Europes dhe me i vjetri i Ballkanit.Kemi ne gjak genet e nje populli te madh ,te Ilireve.Gadishulli i Ballkanit ku jetojme sot,ka qene quajtur Gadishulli Ilirik.( Nga Loreta Bedalli )”
Mjerimi mendor ka vulën e vet të shëmtueme;
asht e neveritshme, e keqe, e turpshme;
balli që e ka, syt që e shprehin,
buzët që më kot mundohen ta mshefin –
janë fëmitë e padijes e flitë e përbuzjes,
“ Komb i dashur, më fal se me dashje apo pa të ndihmova armiqtë e shqiptarëve. Më falni se mbolla diskriminim në shtëpi: mes burrit dhe gruas, vëllait dhe motrës. Vjehrrës dhe nuses. Më falni se në vend të edukatës predikova dresimin! Lavdërova paditurinë dhe mallkova mençurinë. Më fal o komb i dashur dhe lutu për mua! Më fal se nuk predikova në gjuhën që krijoi Zoti personalisht, në gjuhën shqipe, që e krijoi Zoti para se të krijonte shumë profetë !”
Dhe, ky komb, ka falur edhe shumë tragjedi tjera në histori dhe të falë edhe këtë gabim të madh, me rëndësi është djali yt të këndellet dhe nuk do ta quajë më Nënë Terezën shkinë e bijë shkine (xx)
Mjerimi mendor s’ka fat. Kërko të falur kombit shqiptar or mbellës i mjerimit mendor!

“MJEGULLAT E TIRANËS” , DITAR – ROMAN ME DIMENSIONE TË SHUMËFISHTA …

by

..QË NGËRTHEN REALITETIN OBJEKTIV DHE ATË SUBJEKTIV/
LIBRA NGA SIRTARI/
Disa aspekte rreth romanit “Mjegullat e Tiranës”, të shkrimtarit Ismail Kadare, botoi ONUFRI, Tiranë 2014./
Shkruan: Mikel GOJANI/
Opusin e tij letrar shkrimtari Ismail Kadare e ka pasuruar këto ditë me romanin e tij te fundit (mirëpo të parin të shkruar më 1958), të titulluar “Mjegullat e Tiranës”. Pra, shkrimtari Kadare pas afër gjashtë dekadave botoi këtë roman dhe nuk lejoi që këtë vlerë letrare t’ia mbulojë ndryshku i kohës as pluhuri i harresës
. Romani i parë i vërtetë i I. Kadaresë
Romani i prin një intervistë gjithëpërfshirës të pedagoges Universitetit të Tiranës dhe studiueses së letërsisë, Viola Isufaj, e cila përmes kësaj interviste me shkrimtarin shpalos shumëçka rreth fatit të këtij romani. “Ky është romani im i parë i vërtetë”, shprehet shkrimtari Kadare në intervistën. “Në fakt, vazhdon më tej shkrimtari, siç e kam rrëfyer shumë herë, përpara tij kam shkruar ndonjë duzinë “romanesh” për të cilat epiteti “i çuditshëm” do të tingëllonte i zbehtë. Këto romane përbëheshin zakonisht nga një tekst që shkonte nga dy faqe në dhjetë ose dymbëdhjetë. Ndërkaq, secili prej tyre shoqërohej me një sasi të madhe reklamash të përfytyruara të tipit “Doli në shitje romani i mahnitshëm, madhështor, i pashoq etj., etj., i I. H. Kadaresë”. Teksti i reklamave e kalonte zakonisht tekstin e romanit, madje, shpesh, i lodhur prej tyre, s’kisha durim të shkruaja veprën e shpallur me aq bujë”, shprehet ndër të tjera në fillim të bisedës së tij shkrimtari Kadare.
Ismail Kadare në romanin e tij tepër interesant lexuesve iu servon një ngjarje shumë interesante, përmes të cilit shpalos ngjarje dhe motive nga jeta e tij adoleshente, përkatësisht rrjedhat e një dashurie të tij në kohën ndërsa ishte student me një kolege studente po ashtu të Universitetit të Tiranës, degën e Letërsisë, Emën e bukur, një dashuri për fat të keq mbet e paarritur.

Barrierat e një dashurie
Romani “Mjegullat e Tiranës”, që sipas shkrimtarit titulli i vërtetë i tij ka qenë “Dashuria Nr. 2”, paralajmëronte trajtimin ndryshe të temës së dashurisë nga romanet që shkruheshin në atë kohë. Gjatë leximit shihet që ky roman është shkruar në mënyrë të hapur në kundërshtim me idetë dhe bindjet të cilat në kohën e asaj ideologjie mbizotëronin në Shqipëri, viktimë e së cilës ideologji me siguri ka rënë edhe ky roman i I. Kadaresë, sikur shumë të tjerë.
Në këtë roman shkrimtari Kadare pasqyron trajtimin e një dashurie të zjarrtë, por herë – herë me përplasjet e saj dhe me një fund të pakëndshëm, të paarrirë. Janë këtu dy të rinj, vajza e bukur, studente e letërsisë, Ema dhe Bardhyli, i cili identifikohet me shkrimtarin, bien në një dashuri. Barieret për të ardhur deri tek kjo dashuri e vërtetë ishin të shumta, sepse mentaliteti që mbizotëronte në atë kohë te masa diktonte edhe fatin e tyre. Kjo dashuri ishte me këto vështirësi, sepse këta dy të rinj vinin nga dy kultura të ndryshme religjioze, pra këta të rinj i përkisnin dy feve, Bardhyli i takonte besimit mysliman, ndërsa Ema atij ortodoks. Prandaj sfidimi i këtij mentaliteti ishte tepër i vështirë dhe i pathyeshëm për kohën.
Ema Vasilit i kishte dalë bursa e Fakultetit të Biologjisë të Universitetit 2-vjeçar. U gëzua shumë, mirëpo ishte hidhëruar që nuk ishte pranuar në 4-vjeçarin dhe në Fakultetin e Letërsisë që deshi ajo. Meqenëse i ati nuk e humbi shpresën , edhe pse veç kishin filluar mësimet, ai interesohej t’i ndërronte vajzës fakultetin. Dehë këtë pas disa kohësh ia arriti. Ema vazhdoi Fakultetin e letërsisë.
Në fillim të vijimit të saj në fakultet, si he hutuar ulej në karrigen e fundit. Profesori vazhdonte leksionet, të gjithë shkruanin përpos një djali të ulur pranë dritares, i cili nuk shkruante dot, vetëm bënte vija në fletore. Në pushim hyri dekani i fakultetit dhe ju sqaroi studentëve që njërin nga ta ta caktojnë kujdestarin e klasës që të mbajë shënime për mungesat.
Dekani pas hedhjes sy listës së grupit, studenten Ema Vasili e zgjodhi kujdestare të grupit.
Bardhyli, studenti që rrinte pranë dritares e vështroi thellë në sy, me një shikim që Ema iu duk e pakontestueshme, i kërkoi leje për 2 orët e fundit. Ema Bardhylin e liroi nga dy orët e fundit. Ai palosi dy fletoret e futi në xhepin e pasim të pantallonave dhe doli jashtë. Dy orët e leksionit të fundit Ema i hidhte sytë te vendi i zbrazët afër dritares ku ulej Bardhyli dhe kjo ishte njohja e parë e tyre.
Një mbrëmje Sotir Vasili vendosi me gruan bashkë të shkonin të hanin darkë në një restorant –bar. Emën, të cilën as në mbrëmje vallëzimi se kishin lënë të shkojë pas orës 9, për të shkuarje në restorant – bar ishte një ngjarje e jashtëzakonshme. Ishte hera e parë që ajo hante në një restorant – bar. U gëzua shumë,mirëpo këtë gëzim nuk e shfaqte nga ndrojtja në mos e ëma do ta kuptonte.
Në atë ambient të ati restoranti, për Emën të gjithë ishin të panjohur, përpos kompozitorit Gjon Strazimiri, të cilin e kishte parë në një film dokumentar. Hyrja e Bardhylit i shkaktoi emocione,mbase të ligjshme. Kompozitori Strazimiri i liroi karrigen Bardhylit që të ulej pasi që ai kishte vend në tavolinën e tij. Emën e përshëndeti me indiferencë, siç përshëndeste gjithmonë. Ema i buzëqeshi ëmbël dhe në ato momente ndjen një valë të nxehtë që i përshkon gjoksin, një gëzim i papërmbajtur, të thellë, të mjegullt, që ai u ul përballë saj fare pranë .Ishte një gëzim i natyrshëm…
Atë mbrëmje ata u vështruan disa herë në sy. Ema ishte si e dehur,dukej aq e bukur dhe e hutuar. Bardhyli depërtoi thellë në zemrën e saj. Emës, gjeja më e pamundur në botë i dukej fakti që Bardhyli ta donte. Ai i dukej i paarritshëm,sepse i dukej i pakuptueshëm.
“Ai s’më dallon nga të tjerat. Por edhe unë s’e dua,megjithëse e dalloj, ndoshta për talentin… Në qoftë se e do ta admiroje për talentin, atëherë do të kënaqeshe duke u shoqëruar me të, duke biseduar, po ti me atë as flet fare pothuaj si të tjerët. Ti ke dëshirë që në orët e leksioneve të ndeshësh sytë e tij të akullt, ke dëshirë që ai të të përkëdhelë, të të puthë…” (fq. 47).
Ema, më në fund, nuk ia fshehu vetes që Bardhylin e donte, madje e donte shumë si e marrë. Kur një mbrëmje vallëzimi ai e pyeti a dëshironte njeri, ajo u drodh në krahët e tij, u trondit shumë ,kurse zëri i tij ishte i sigurt. Ai i shtrëngoi dorën. Sa e tronditur ishte Ema atë natë.
Ajo e donte me gjithë shpirt, mirëpo Bardhyli nuk dinte asgjë “ç’mendonte, ç’fliste ai vështrim i akullt?!” Bardhyli shquhej për indiferentizëm dhe dikush mund ta quante këtë cilësi të tij mendjemadhësi e shkaktuar nga talenti për të cilin dallohej. Mirëpo, kjo nuk ishte e vërtetë. Megjithëse ai kishte talent të fortë dhe njihej në rrethet artistike, s’i ishte rritur aspak mendja, por edhe shumë modest nuk qe.
Në mes Bardhylit dhe Emës u ndërtua një dashuri e zjarrtë dhe e sinqertë. Që të dytë e donin njëri – tjetrin pa kufi. Që kjo dashuri do të jetë dëshmon edhe ky episod i kësaj pjese të jetës së këtyre dy të rinjve:
“Ema, unë pres përgjigje, më thuaj, ti më do apo jo?”
Ajo uli edhe më kokën.
“Të dua!-u përgjigj me zë fare të dobët. Deshi të shtonte diçka por s’mundi.”
Ai e afroi drejt vetes, por ajo i vuri dorën tjetër në gjoks, e anoi kokën anash dhe pëshpëriti:
“Jo, Bardhyl, jo, kurrë!
“Çfarë?”
Aherë ajo sikur e mblodhi veten dhe ngriti kokën. Sytë e saj ishin plot me lot. Dora i dridhej në atë të Bardhylit.
“ Unë të dua,por ne nuk mund ta bëjmë kurrë këtë, sepse… s’mund të bashkohemi kurrë… nuk mund”.
“Po pse, Ema?”
“Nuk mund të bashkohemi bashkë kurrë, – pëshpëriti ajo si në ëndërr.- Mua s’do më japin kurrë te ti”.
“E pse?”
“Sepse ne kemi dy fe të ndryshme”.
“Budallaqe,- qeshi Bardhyli.- Te tërë mend mendon gjera të tilla qesharake?”
Por ai s’e kishte provuar ç’do të thotë fe…
Ai e vështroi Emën dhe u trondit nga fytyra e saj, nga shprehja e syve të saj,iu duk se fjalët e saj qenë të vërteta, parandjeu diçka të keqe, fatale.
“Ti nuk njeh familjen time, – foli ajo me zë të ulët,- ata janë të tmerrshëm”.
Ishte njeriu i parë në botë që i tregonte këtë të vërtetë të dhimbshme…
Kaq ishin të forta paragjykimet e familjes së Emës, sa që ishin në gjendje ta shkatërronin një dashuri të thellë. Megjithatë, këta të dy nuk i bënin ballë ndarjes.
Ema, edhe përkundër asaj që ishte e vetëdijshme se kjo dashuri do të jetë e parealizuar, të njëjtin mendim kishte edhe Bardhyli, megjithatë që të dytë përpiqeshin të fshihnin ndjenjat nga njëri-tjetri. Mirëpo, përkatësia e besimeve që dallonte tek këta dy të rinj, nuk ishte e vetmja pengesë në realizimin e kësaj dashurie të të këtyre dy të rinjve, mirëpo këta dy të rinj më shumë ishin të prirë që këtë dashuri ta realizojnë në heshtje, përkatësisht në largësi, dhe në fund këtë dashuri ta sublimojnë në martesë, përkatësisht me ndjenjën e bashkëshortësisë. Bardhyli më tepër preferon që Emën ta mbajë si një kujtim të përhershëm, se sa të martohej me të, pra, Ema t’i mbetej vetës si protagoniste arti, gjegjësisht frymëzim i një artisti gjatë tërë jetës. Një situatë të tillë, po ashtu e dëshironte edhe Ema e bukur, edhe pse e donte deri në pakufi Bardhylin, mirëpo ajo këtë ë bënte nga ajo ndjenja e frikës se familja e saj e ndikuar me ato ideologjitë konservative dhe kjo do të bie pre e asaj ideologjie, pra familja nuk do ta lejonte të martohej me të riun e religjionit tjetër. Prandaj, për shkak të kësaj gjendjeje Ema asnjëherë nuk i vë në pozita imponuese Bardhylit, edhe atëherë kur ajo ishte në pozita nga më të vështirat të jetës së saj, dyshimit të këtë mbetur shtatzënë.

Edhe përkundër pengase dashuria e tyre bëhej e bukur dhe interesante
Edhe përmes dialogëve, po ashtu edhe përmes monologëve që hasim në roman, autori na sjellë natyrshëm botën e brendshme dy të rinjve,po ashtu edhe disa paragjykime që kanë mbizotëruar në atë kohë.
Protagonisti i Bardhylit është i portretizuar me disa karaktere jo edhe aq admiruese, si moskokëçarës, impulsiv, indiferent etj., ndërsa Ema është cilësuar si e kundërta e karakterit të tij, me të gjitha tiparet e hirshme të një vajze. Në karakterin e Emës vë vlerësimin e e një vajze të ëmbël, të dashur, të pastër. Emën e paraqet “si parafytyra më e qartë e pastërtisë vajzërore”, duke shtuar më pas se “Vështrimi i saj ish i pastër, i hapur, pa rezerva etj.
Ema është një protagoniste tepër admiruese për lexuesin. Përveçse që është simbol i pastërtisë vajzërore,për Bardhylin ajo ishte edhe simbol i së mirës dhe i së bukurës; ai e ndiente se asnjë vajza nuk do ta dashuronte kurrë kaq shumë sa Emën, prandaj, për atë edhe ajo i bëhet motivi më i bukur i jetës së tij. Përpos që autori në figurën e Emës ndërton një bukur fizike, ai po ashtu ndërton edhe një bukuri shpirtërore. Por Ema jepet edhe si protagoniste e një femre me karakter titanike, e cila nuk mposhtej lehtë por që para dashurisë së një artisti, që ishte Bardhyli, e përunjur me plot butësi bindet, edhe atëherë kur ai kërkon t’i jepej atij, pasi kishte dëgjuar një shpifje që kishte që ishte bërë me emrin e saj,kinse ajo ishte dhunuar, një lajm që Bardhylit i kishte shkuar përmes një letre anonime, e cila ngërthente ndjenja tendencioze dhe qëllimkëqija.
Subjekti i romanit përfundon në një ditë me shi e baltë, kur Bardhyli i lë lamtumirën dashurisë së tyre, vetëm me një ndarje fizike,por jo edhe shpirtërore,përkundrazi duke rilindur edhe një dashuri edhe më të fuqishme dhe të heshtur: Frymëzimi për Emën në art. Edhe për Emën fillon një jetë e re, por në zemrën e saj nuk ka vend një dashuri e dytë, siç ishte ajo me Bardhylin, sepse ajo ndihej e plotësuar me të parën, që bën që ndoshta mëtojë ta ndërtojë një jetë të qetë, por pa dashuri.
Fundin e kësaj dashurie të bukur me travajet të herëpashershme, e përshkojnë momente tepër emocionuese, kuptohet shumë të ligjshme, sepse kishim të bënim me një dashuri të zjarrtë dhe të sinqertë.

“ Ka shumë kohë që më premtove të më dhuroje një album me kompozime të tuat. Ajo ditë nuk erdhi kurrë. Të lutem të ma japësh atë tani që u ndamë. Dua të kem një kujtim nga ty në jetë, sido që u solle me mua.
Luli im, lejomë të të thërras për herë të fundit kështu. Dora po më dridhet dhe lotët nuk i përmbaj dot. Besomë Luli, të kam dashur shumë dhe nuk do të të harroj kurrë… Ky ishte fati i dashurisë sime. Është shumë vonë dhe jam e dërrmuar fare.Ti tani fle. Më mendon mua,o Luli? Nuk besoj. Lamtumirë. Ema. (fq. 132).
Në romanin e tij, “Mjegullat e Tiranës”, autori Kadare, përpos rrëfimit bosht tematik,ku që nga fillimi i romanit hasim praninë e dy protagonistëve kryesorë të romanit, Bardhylit dhe Emës, ai vë edhe një histori tjetër të një dashurie tjetër, lidhjen e Bardhylit me një grua të martuar, me emrin Vera, më të madhe në moshë, e cila nuk i jep ndonjë dimension të ri romanit.
Në këtë roman – ditar “Mjegullat e Tiranës”, autori I. Kadare ka futur elemente të realitetit po ashtu edhe të imagjinuara dhe të trilluara,karaktere dhe mendime që konstituojnë veprën e tij.
Në fund kemi edhe një vështrim të përgjithësuar letrar rreth këtij romani nga pedagogeje e Universitetit të Tiranës dhe studiuesja e shquar, Viola Isufaj, e cila na jep një prezantim gjithëpërfshirës të vlerave ideore dhe estetike të këtij romani.

Pse ky roman vjen në letërsi pas kaq vjetësh?
Pse ky roman vjen me vonesë në letërsi pas kaq vjetësh? Kjo pyetje ka hapur shumë dilema dhe ka zgjuar polemika nga shkrimtarë dhe studiues. Kjo vonesë e botimit të këtij romani arsyetohet në këtë formë: Ndryshe nga Qyteti pa reklama, i cili u botua pas rrëzimit të diktaturës, Mjegullat e Tiranës që derivoi nga një ditar dhe mori formën e një romani përfundimisht në 1958-n, nuk u botua as në kohën kur u shkrua e as më pas. Një faktor me rëndësi do të ketë qenë shpërfillja deri në përqeshje që autori i bën artit të imponuar të socrealizmit, po kështu skena, skena thellësisht intime në roman, si shkaqe të tjera, për ne, të panjohura. Fama e marrë nga Gjenerali… dhe nga Kronikë në gurë,mund të ketë qenë një faktor pengues për botimin e mëvonshëm. Po ashtu, edhe veprat tjera të rëndësishme që erdhën në prozë,si “Dimri i vetmisë së madhe” (1973), “Kështjella” (1970), “Kush e solli Doruntinën” (1981), “Prilli i thyer” (1980), “Përbindëshi” (1990), “Piramida” (1993), “Lulet e ftohta të Marsit” (2000) “Pallati i ëndrrave” (2011), e të tjera tejkaluan “Mjegullat e Tiranës”. Kjo do të ketë qenë një tjetër arsye që ka lënë nën hije këtë dorëshkrim.
“Për një kohë të gjatë, askush nuk e dinte ekzistencën e një romani të panjohur të Ismail Kadaresë. Dukej sikur ai vetë e kishte harruar romanin e tij të parë “Mjegullat e Tiranës”, shkruar gjatë kohës kur ishte student në fakultetin gjuhë dhe letërsi, në vitin 1957-1958.
Askush nuk mund t’i ndërhyjë një autori lidhur me vlerësimin e veprës së tij prej atij vetë. Pavarësisht nga njëfarë misteri që ka rrethuar dhe vazhdon të rrethojë vonesën jashtëzakonisht të gjatë të publikimit të kësaj vepre prej vetë Kadaresë, ajo përbën, në vetvete, një kureshtje të veçantë për lexuesit e tij, e sidomos për studiuesit e letërsisë”, thuhet në roman.
Në fund mund të konstatojmë se romani “Mjegullat e Tiranës” është një prozë tepër i rëndësishme, tepër me vlerë dhe me përmasa dimensionale. Dalja në dritë e këtij romani e ka pasuruar edhe më tepër opusin e frytshëm dhe tepër kualitativ të shkrimtarit I. Kadare, po ashtu edhe ka begatuar prozën shqipe përgjithësisht.
Romani”Mjegullat e Tiranës”,të autorit I. Kadare, lexohet me ëndje , të cilëve me siguri do t’i lërë përshtypje të pashlyeshme, sikurse gjithëromanet tjerë Të shkrimtarit I.Kadare.

“Unë jam Charlie, hebre, polic”….

by

“Unë jam Charlie, hebre, polic”, Parisi në momentin e një hapi historik kundër terrorizmit/
“Unë jam Charlie, hebre, polic”, ”Liri, barazi, vizatoni, shkruani”… qindra mijëra persona u mblodhën sot në qendër të Parisit për një manifestim historik, shfaqin bindjet e tyre, mes kujtimit për 17 të vdekurit në atentatet xhihadiste dhe manifestimit të vlerave të tolerancës dhe lirisë.
Disa orë para nisjes zyrtare në orën 15:00, nën ndriçimin e një dielli dimri, mijëra persona të të gjitha moshave janë mbledhur në sheshin ”Republika” në qendër të kryeqyetit, jo shumë larg ambjenteve të ”Charlie Hebdo”.
“Liri”, thërriti turma në këmbët e statujës së vendosur në sheshin ku janë mbledhur që prej të mërkurës ditën dhe natën qindra persona, të ardhur për të shprehur dhimbjen, emocionin, nervozizmin dhe shpresën.
Në statujën e Republikës është vendosur një pyetje: “Cilën shoqëri dëshironi të ndërtoni?”
Në tokë një mbishkrim: “U desh Charlie për të na bashkuar. Vazhdojmë…”.
Thirrjet shpërthyen kudo: “Mund të jetojmë së bashku sepse ndajmë të njëjtat vlera, liri, respekt për këdo”, deklaroi Daniel, 30 vjeç, muzikant dhe hebre.
“Islamikët nuk janë myslimanë, ata janë barabarë”, konfirmoi Riad, magazinier algjerian, 60 vjeç.
Më shumë se një milionë persona do të priten sot në marshimin historik kundër terrorizmit në Paris pas atentateve të ndodhura në Francë me pjesëmarrjen e 50 liderëve botërorë duke përfshirë drejtues të vendeve arabe dhe Izraelit.
Ky marshim, si dhe të tjera të organizuara në disa qytete të Francës, do të mbledhë pothuajse të gjithë zyrtarët politikë, sindikal dhe fetar francez, si dhe një numër të madh personalitetesh nga bota artistike dhe intelektuale.
Kryeministri britanik, David Cameron, kancelarja gjermane, Angela Merkel dhe kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu dhe shumë drejtues të tjerë botërorë mbërritën sot në Elyse ku u pritën nga presidenti francez, François Hollande para se të merrnin pjesë në marshimin historik parisian kundër terrorizmit.

Ithtarët e rinj

by

Nga lir Levonja/
Eshtë folur gjithë kohës për një tolerancë fetare, Shqipëria si shembull apo model etj. Me një fjalë shqiptarët në përgjithësi. Por unë gjykoj se edhe kjo vlerë, është e kërcënuar. Përse jo diçka që shumë shpejt mund të kthehet në objekt muzeal. Këtë e bëri i ashtuquajturi forumi rinor mysliman i Prishtinës. Me deklaratën e 8 janarit 2015. Kur i tregoi Francës, Europës, apo botës në tërësi…., pasaktësinë e ngrehinës ligjore në raportet e mediave me islamizimin. Nuk u habita. Këto janë efektet, qoftë të politikave shtetërore, qoftë të komuniteve fetare, nga dërgesat për arsimim apo teologji në vëndet e lindjes së mesme. Unë nuk dua t’i përgjithësojë, por është kaq prezente, pikërisht këto ditë, një lloj mëndësie e islamistëve inferiorë. Ka një lloj grupimi ithtarësh të islamit që po e predikojnë Allahun me frymën e inferioritetit. Të besimtarëve të lënduar dhe të diskriminuar. Megjithkëtë, në gjithë këtë histori, edhe pse i bashkohem ambasadorit francez, në lidhje me atë që ata janë thjesht disa djem terroristë që nuk kanë asgjë të përbashkët me islamin. Prapë kam përshtypjen se në atë konsistimin e tij, në lidhje me bashkëjetësën fetare të cilën Europa duhet ta marri si shembull. Dhe jo Shqipëria Europën etj…, fjalë të tijat këto, e shoh në fakt si një konstatim të këtij soji inferior që sa vjen e po shtohet.
Ndaj bëjnë mirë që një pjesë e këtyre ithtarëve që flasin në emër të Allahut, të mos vazhdojnë të ankohen lart e poshtë. Për ironi, satirizim, apo çfarë do tjetër. Ata që vrasin, nuk janë asesi islami edhe pse e bëjnë këtë në emër të tij. Ata janë produkt i një lloj inferioriteti nga që ndihen gjithë kohës të paragjykuar. Këtë duhet ta dijë mirë edhe forumi rinor mysliman i Prishtinës.
Ka një ekuivok të madh në jetën e qytetarëve që vijnë nga lindja e mesme. Më vjen keq ta banalizojë, por i ngjan shpesh ankimeve që bëjnë njërëzit me ngjyrë për diskriminim rracor. Me që kjo u bë një lloj debati ndërbotëror, ata që njohin metropolet dhe kanë një lloj aktiviteti, që punojnë apo bashkëpunojnë me rraca të ndryshme, nuk e kanë të vështirë aspak të kuptojnë këtë vuajtjen e inferioritetit.
Përshembull sot në Amerikë, kujdesi më i madh i çdo qytetari me rol social, janë raca me ngjyrë. E para gjë që të thonë, është një lloj kundërvënie duke të kujtuar lëkurën, diskriminin dhe se ti po i bën një padrejtësi. Biles kanë strategjinë më të thjeshtë, ngreje zërin, bërtit në publik se mund të fitosh edhe milionin sa hap e mbyll sytë. Në fakt janë më të privilegjuarit. Në drejtim të taksimit, shkollimit dhe punësimit. Për shkak të këtyre favorizimeve, (kujdesit të tepruar për t’iu shmangur konfliktit të vjetër që piu gjakun e Amerikës) sot ky vend i madh vuan katastrofën shoqërore të nënave të vetme. Thuajse një pjesë e madhe e vajzave në moshë të re, kryesisht ato me ngjyrë, kanë deri në katër fëmijë me baballarë të ndryshëm. Nocioni single mom (nënë e vetme) tashmë është një lloj rrisku edhe për familjen në kuptimin e mirëfilltë të saj. Fëmijë që rriten që në mëngjesin e herët me mosbesimin. Qoftë për një lidhje të mundshme, qoftë për një dashuri midis burrit dhe gruas. Nënës dhe një babai. Madje adoleshentë të shumtë, nuk besojnë aspak në kësi gjërash. Dhe shpesh akuzojnë për diskriminim. Kë? Cilindo të kenë përpara. Pa përjashtuar edhe vet sojin e tyre. Mjafton që tu vejë e vetja.
Me frymën e këtij mosbesimi, përballë lirisë dhe zhvillimit, edhe pse në kah të kundër madje me fanatizëm të tepruar dhe prioritet të theksuar të gjinisë mashkull, vjen dhe një masë e tërë emigantësh nga vendet që predikojnë islamin. Dhe është e çuditshme se zëri i këtyre që ankohen ndihet më shumë. Pavarsisht se nuk të flasin aspak për Allahun. Flasin vetëm për diskriminim. Ndonjëherë të kërkojnë edhe llogari. Gjykojnë sistemin e lirisë si anarshi, ekonimë si të papërshtashme, si tepër të ashpër në taksa etj. Ndërkohë kur janë tërësisht emigrantë ekonomikë. Kanë ardhur duke paguar qimet e kokës. Paragjykojnë pikërisht botën e ëndërruar. Realitetin që e prekën. Dhe nëse u kërkon të bëjnë punën, të tregojnë gishtin. Për të kujtur se duhet të jesh i kujdesshëm me ata. Mos i diskrimino sepse janë myslimanë.
Po nuk është kështu. Në fakt ata që flasin për Allahun, që e duan Allahun, fenë e tyre, janë më punëtorë, më të edukuar, më paqësorë. Madje ke dëshirë të flasësh. Nuk e njohin inferioritetin, nuk ankohen për diskriminim, madje e bekojnë këtë tokë të madhe.
Këto ditë aty kam dëgjuar edhe deklerata politikanësh, që kanë logjikuar karshi krahëve dhe partive, në lidhje me krizën ekonomike që po kalon Europa. Natyrisht duke akuzuar njëri-tjetrin. Më vjen mirë që në një farë mënyre, objekti politik, interpretimet tashmë janë të karekterit kontinent. Gjë që dëshmon se ne jemi aty, në Europë. Por përpos ekonomisë një vend ka edhe ndjesinë, kulturën se si e shikon Zotin. Si e ndërton besimin. Dhe këto nuk vinë nga qielli, as nga lindja e mesme. Por duke dëgjuar vetveten. Këtë dua t’ia theksojë edhe forumit rinor mysliman të prishtinës. Që në një farë mënyre, nuk ka kërcënuar vetëm bashkëjetësën fetare të përkryer të shqiptarëve, por edhe shtypin e lirë.