Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DRITA E PASHUAR E DY MËSUESVE – POETË TË LIRISË

by

Nga Agim Xh. Dëshnica

Ju udhëtarë, teksa shkoni rrugës për Librazhd, ndaluni pak pranë përmendores. së trishtuar të poetëve, Gencit e Vilsonit! Hidhni lule e kujtoni me nderim pasardhësit e denjë të mësuesve atdhetarë, demokratët e lirisë! Si çdo ditë në mëngjes herët, edhe më 17 korrik 1977, gra e vajza me drapër në dorë, ndërsa zbrisnin për në arat e kooperativës së Bërzeshtës mbi Librazhd, s’kishin dëgjuar në  mesnatë britma e krisma armësh,  as dinin se buzë përroit në hijen e malit të Zgarës, ishin pushkatuar dy mësuesit e rinj, Genc Leka e Vilson Blloshmi!

Kur ringjallen në poezi e kujtime të dy poetët e pafat, shpaloset maleve  hijeshia e blertë dhe e zymtë e pyjeve të Librazhdit, dëgjohet jehona e dhimbëshme e vargjeve të trishtuar, e këngëve të lashta si vaje të Bërzeshtës, isot e kabatë në vallen e vdekjes me dridhma shtatesh të Rrajcës, në livadhet e përzhitura nga vapa e korrikut. Në rrjedhat e kohës nga brezi në brez, kujtesa mbart ngjarje me pamje reshë me ngjyresa, krejt ndryshe nga e vërteta e hidhur. Historia e viteve, para e pas luftës, flet sesi komisarët e vetëquajtur çlirimtarë, me yll të kuq në ballë, tjetërsuan dhunshëm jetën në qytet e fshat, rrëmbyen tokat e bukës, pronat, shtëpitë, hotelet e dyqanet, teatrot e kinematë; rrënuan e mbyllën xhami, kisha e teqe. Vrasjet e burgosjet, e njerëzve të kulturës vijuan, edhe në kohë paqeje. Nga shtati i masakruar i poetit Dom Lazër Shantoja, pas sharrimit mizor të gjymtyrëve, u pushkatua çfarë kishte mbetur gjallë. Më pas vijoi pushkatimi i poetëve Manush Peshkëpia, Trifon Xhagjika, i muzikantit të ri Gramoz Omari. Nëpër burgje, humbën jetën nga torturat poetët e shkrimtarët Vinçenc Prennushi, Bernardin Palaj, romancieri i parë shqiptar Ndoc Nikaj, dramaturgu klasik Et’hem Haxhiademi e shumë të tjerë. Aso kohe Lidhja e shkrimtarëve, botonte poemat “Enverit” “Me ty Stalin!”, “Strategu i fitoreve –Stalini”, etj. Pas pushkatimit pa gjyq të 21 burrave fisnikë dhe dijetares Sabiha Kasimati pranë Urës së Beshirit, një turmë e zhurmëshme, u mblodh para Legatës Sovjetike duke brohoritur për Stalinin, Enverin e Bashkimin Sovjetik. Kur sistemi komunist po shembej u var ë litar poeti  i lirisë Havzi Nelaj,

Një përfytyrim i rrejshëm rreket të tregojë, edhe sot, sikur në atë sistem të çoroditur, gjithçka shkonte vaj. Veçse në orë të caktuara ditën, madje, edhe natën qytetarët mbanin radhë për bukë, kos e me raste për një pulë të therur, të heshtur e të përulur para shitësit në dyqanet e shtetit. Një filozof gjerman shkruan se edhe populli gabon, madje është fajtor, meriton qeverinë që mban mbi shpinë. Shtetëzim, burgim e pushkatim – fjalë tmerri. Vendim për shembje ndërtesash monumentale – çmenduri  sekretarësh  në komitetet e partisë në qendër e në rrethe. Për të ndalur sadopak dorën e tyre rrënimtare, studiuesit më në zë botonin hera – herë shkrime për formimin e kombit  shqiptar, për kulturën, vlerat etnografike e nd֝ërtimore. E megjithatë zjarri i luftës kundër feve, kanuneve e zakoneve të trashëguar brez pas brezi, mbahej i ndezur nga poetët e shkrimtarët real – socalistë, të cilët ngrinin lavde për një të krisur me emrin Enver. Ndërkohë, hetuesit e sigurimit me porosi të partisë për mbulimin e dështimeve në ekonomi, sajonin grupe armiqsh e sabotatorësh.

Në vitet 70, kur ekonomia e përqëndruar po  tronditej në themel, partia vendosi përsëri të vriste njerëz. Ndaj si ujku në përgjim priste rastin të kapte gjahun e parë. Nisi me poetët, shkrimtarët dhe artistët e lirisë në burgje, kampe pune, e miniera.  Në vitin e zi 1977, u dënuan në kundërshtim me ligjet, dy poetët e panjohur, me fat tragjik, Genc Leka 32 vjeç e Vilson Blloshmi 29 vjeç, për vargjet, ëndërrimet e  shpresat e tyre djaloshare. Këta poetë të mohuar, e të pambrojtur nga askush, u rrezikuan jo vetëm nga dëshmitarët e rremë, por edhe nga ekspertët e letërsisë, për realizimin e skenarit vrastar me “grupin e sabotatorëve” në Kooperativën e Bërzheshtës. Skenari fillonte me një mushkë të mbytur, diku në punë e sipër. Në vijim u sajuan akuzat:  “zjarrvënës e vjedhës”. Sipas partisë e sigurimit ato “akte  sabotimi synonin rrëzimin e pushetit popullor!!”

Për dënimin e tyre, u hartua një plan i gjerë masash nga Komiteti i Partisë së Librazhdit me urdhër të sekretarit të parë, muratorit Sotir Koçollari, bashkë me gjykatën, prokurorinë, drejtorinë e policisë etj. Me detyra të veçanta  u ngarkua kryehetuesi Selim Caka me një lukuni hetuesish,  pa shkollën përkatëse, të cilët me anën e torturave shtazarake, u përpoqën t’i detyronin të pandehurit, të pranonin “fajet, krimet dhe veprimtarinë armiqësore.” Pengesë e pakalueshme, për ata, që morën përsipër detyrën e caktuar nga sekretari i parë i Komiteti të Partisë, ishte vetëm një, Vilsoni i paharruar që mbante emrin e nderuar të presidentit shpëtimtar amerikan. Hetuesit – xhelatë, me britma e sharje, ua përplasnin kokën në mur, i qëllonin  egërsisht  me çdo mjet ku të mundnin. Vilsonit ia thyhen krahun, por ai qëndroi i patundur, shkëmb – vigan. Të tjerët, gjatë torturave të padurueshme, u lëkundën, pranuan disa nga fajet e paqena. Në akuzën e sajuar u renditën  shpifje nga më të ndryshmet: “krim e sabotim  në bujqësi, axhitasion e propagandë.” Të gjitha bashkë morën pamjen e një litari të përgjakur nga historia tragjike e fisit të blloshmëve me zanafillë nga lufta vëllavrasëse e vitit 1944, zgjatimi hakmarrës në kohë paqeje, shpallja “kulak”, një nofkë e ngjashme me emrin skllav e së fundi, caktimi i “grupit të tetë sabotatorëve.” Në përfundim u dënuan me pushkatim dy më të rinjtë, Genci e Vilsoni, “kryetarë e udhëheqës grupi.” “Fajet  e krimet” e tyre më të rënda, ishin krijimi i poezive dhe përkthimet  nga Volteri, Viktor Hygo, Edgar Po, Alfred De Myse, Bodler, Rembo, Shatobrian, etj. A ka ligj në botë për vrasje  poetësh, të cilët krijojnë poezi e kënaqen vetë me to? Dokumente për dënimin e tyre ishin ditaret, fletoret e shënimeve dhe letërkëmbimi me të afërmit e dashur, ku poetët shkruanin poezitë, shprehnin mendimet  për letërsinë, artin e kulturën.

Ndryshe janë zhvilluar ngjarjet në kohën e Monarkisë së përfolur, me Migjenin mësues në shkollat e shtetit, kur poeti i trishimit, botonte lirshëm poezi e shkrime kritike, si “Hidhet e përdridhet” (me nënkuptime kundër Mbretit.), “Poema e Mjerimit”, “Molla e Ndalueme,” “Legjenda e Misrit,“ “Bukën tonë falna, Zot!”, ndërsa poetët mësues,  Gencin e Vilsonin, i vranë për krijime të pabotuara!

Në fillimet e demokracisë, njerëz të politikës e të kulturës, u munduan më kot të shfajsoheshin me frikën e diktaturës, heshtën  për librat e botuar dikur, por për çudi, as sot nuk po e marrin veten, përpiqen të harrohet gjithçka nga e kaluara me shprehje të tilla “se ashtu ishin ligjet në monizëm.” Ndërkohë të tjerët për pak desh u fshinë nga kujtesa e kombit. Gjithsesi, ndihen të qetë në ndërgjegje, ndaj shkruajnë  për të vërtetat e asaj kohe të mallkuar, kur ndalohej mendimi ndryshe, kur vriteshin poetët e lirisë për vargje kushtuar natyrës e dashurisë njerëzore.

Siç ndodh zakonisht me poetët në moshë të re, me anën e poezive, të pashoqe ata, shprehnin gjendjen shpirtërore ndaj fatit të mbrapsht, për humbjen e të drejtave njerëzore, për  mendimin e heshtur kundër padrejtësive, për refuzimin e së drejtës per studime të larta, për largimin nga mësusia e për dërgimin në miniera e bujqësi, punëtorë në pyje e në ushtri. Ajo lojë hetuesish ishte në kundërshtim të hapët me të dhënat e ekspertizës  ekonomike e nenet juridike. Megjithatë, tërë ato fakte pafajësije, u fshinë me këmbëngulje nga sekretari i parë, i cili kryente verbërisht detyrat e caktuara nga lart, sipas parimit komunist: “Të vrasim njerëz për të mbajtur pushtetin!” Kjo detyrë u plotësua edhe me ndihmën e njerëzve të kulturës nga Tirana, madje, edhe me gradën profesor. Faktet janë kokëfortë, nuk merren me nderime ndaj askujt, qofshin edhe profesorë, të cilët nuk bënë asgjë për të shpëtuar poetët me arsyetimin e fuqishëm, se poezitë, as ishin botuar as qenë shpërndarë dorazi. Njëri nga të mençurit e kohës, shkrimtar i njohur,me romanin Mërgata e Qyqeve,  gjykon: “Vilsoni ka thënë se që të bëhesh njeri i afirmuar, duhet të studiosh dhe në gjuhë të huaj, ndaj ka bërë përkthime nga autorë dekadentë, si: Lamartin, Shatobrian, Rembo, Bodler etj. Ka nxjerrë shënime me përmbajtje reaksionare si “s’ka gjë më të bukur se ajo që nuk shërben për asgjë”, ka nxjerrë citime nga Gorki “nuk ka njeri më egoist se i sëmuri”, ose nga Naim Frashëri “mos u bëj mjaltë se të hanë mizat”– citime që i shërbejnë ideologjisë së tij”. Gazetarja Çuli me krijimet e Gencit, tejkaloi detyrat e ekspertit, duke qëmtuar me hamendje edhe vargje kushtuar paqes e dashurisë, si armiqësore.  Bara më e rëndë ra mbi mësuesin e poetin K. Petriti, me poezinë e Vilsonit  “Saharaja”. Sado, u orvat me disa trajtime, me po ose me jo, të errëta apo të paqarta, nuk mundi t’ia dilte mbanë  edhe për shkak të hetuesve të egër, të cilët me klithma, kërcënonin këdo, se për idealin komunist mund të hidhnin në erë malet dhe vetë Shqipërinë.

 Vetëm ndonjë nga profesorët, duke kryer detyrën e letrarit bashkëkohor, shqyrtoi poezitë intime e përkthimet e bukura të poetëve dhe poshtëroi  veten me fyerjet ndaj poetëve të mëdhej europianë.  Pra, disa  prej letrarëve lehtësuan punën e hetuesve dhe rënduan më tej gjendjen për shpëtimin e Gencit e Vilsonit.

Dokumenti i vendimit të jashtëligjshëm, me vdekje, u miratua nga kryetari i Gjykatës së lartë, Aranit Çela dhe Kolegji i Apelit, ndërsa Presidiumi i Kuvendit Popullor, nuk e pranoi lutjen për faljen e jetës. I fundit, ministri i brendshëm, urdhëroi me shkrim policinë e Librazhdit për ekzekutimin larg qytetit. Qarkullon edhe një dëshmi nga një i pranishëm në atë pushkatim barbar. Në moshë të thyer,  rrëfen me dhimbje për çastet e fundit të jetës së dy poetëve Genc Leka e Vilson Blloshmi. Para pushkatimit, kryehetuesi kriminel, iu qas buzëgas Vilsonit. Mesa kuptohej, edhe në ato çaste, pas torturave ç’njerzore, ai kërkoi poshtërimin e Vilsonit, bashkëpunimin me organet e sigurimit. Kundërshtimi këmbëngulës i poetit të lirisë, qe i menjëhershëm. Pas pak u dha komanda, ”zjarr!” Gjithçka mbaroi. Krismat nga hija e malit të Zgarës u përzihen me zhurmën e rrjedhës së Shkumbinit e jehonën e maleve, ku poetët të pandarë ndrijnë si yje lart në qiell, ndërsa vepra e tyre e bukur jeton në mendjen e zemrat e rinisë demokratike. 

Kur diktatori i pashpirt u zhduk nga kjo botë, dëgjohej gaz-hidhët në festivale kënga e vdekur “Lule për xhaxhin Enver” “bilbila me lule mbi qeleshe…” e  kënduar  plot gëzim nga pasardhesit, ndër ta, edhe besniku i Partisë social –komuniste, Taulant Balla, bashkëpunëtori i Ed Ramës.

Nxënësit në shkolla, kudo në Shqipëri, presin të kthehen mësuesit e vërtetë, t’u mësojnë, si krijohen poezitë e lirisë. Tashmë poetët, Genci e Vilsoni,  ligjërisht janë jo vetëm të pafajshëm e Martirë të Demokracisë, dhe Nderi i Librazhdit, por edhe  Nderi  i Kombit. Në vitin  2007  u botua libri “Genci dhe Vilsoni”  ndërsa më 2009 poeti e shkrimtari Sadik Bejko përgatiti dhe botoi  vëllimin, Vepra  në dy vëllime të  Vilsonit, të pasuruar me poezi e prozë  origjinle e përkthime, dokumente, letra e foto.

Pra, diktatura gjakatare na  i vrau-dy poetët e rinj, megjithatë   ata  jetojnë ndër krijimet e tyre  në liri.

Dy nga  poezitë e dënuara të Gencit:

Kujtimi yt

“Kujtimi yt më hodhi këtë natë

Në thellësinë e brengave pa fund…

( Ah! ëndërr e kaltër,  këputur për mes)

Dhe nis mendimi  rrugën më të gjatë.

Shtegun e blertë, kur nuk e gjen gjëkund,

Vezulluar  prapa mbrëmjes e çdo mëngjes!”

Poezia e fundit

“O hënë, pse dole, moj, kaq e trishtuar

Mos vallë për mua po mban zi?”

…

Ç’më fsheh ashtu me sy të lotuar,

Mos m’u sos jeta dhe unë s’e di?

Po dhe në vdeksha, jeta s’ka të mbaruar

Dhe pse sot po shkruaj  të fundmen poezi.

Nga dosja e Vilsonit:   

Në dosjen e Vilsonit u gjetën  shënime  me shqipe të pasur, arsyetime të thella, ligjërime prej shkrimtari me vlerë për ata që studiojnë gjuhën e letërsinë shqipe:

“Në vitin 1966 mbrojta shkollën e mesme pedagogjike. Ishim 208 maturantë. Nga të 208-ët vetëm unë u ndava: nuk m’u dha e drejta për të ushtruar profesionin si arsimtar. Mesa duket, kjo lidhej me të kaluarën biografike jo të mirë të familjes sime. Në vitin 1972 kam shkruar një poezi. E kam bërë në ditët, kur po hapej viti i ri shkollor; isha i dëshpëruar, mbasi me kohë kisha kërkuar që të ushtroja profesionin si arsimtar dhe kjo e drejtë nuk po më jepej. Në ato rrethana kam shkruar poezinë:

“Nëse nuk munda brengës t’i bëj ballë,

Zjarr përsëri unë kam në shpirt të djegur;

Nëse më i vdekur jam nga çdo i gjallë,

Mirë, pra, m’i gjallë jam se çdo i vdekur.”

Jam thyer para dëshirës sime, para dëshpërimit tim. Kohët shkonin dhe unë vazhdoja të punoja në prodhim. U bëra pesimist. Nuk jam llogaritur mes njerëzve dhe shokëve, me të cilët bashkë mbaruam shkollën, por u llogarita midis klasave të vdekura, mes njerëzve të vdekur. Në poezinë më sipër unë kam dashur të them se jam më i gjallë se të vdekurit.

Shënimet në ditarin tim japin mbresa nga jeta e përditëshme, shprehje të nxjerra nga studimi i autorëve të ndryshëm të letërsisë së huaj, ngjarje dhe ndodhi të jetës sime, të jetës shoqërore. Me shprehjen se njerëzit mbajnë ndonjëherë emra falsë, dua të them se njerëzit ndryshe hiqen e ndryshe janë. E kam shkruar këtë si vlerë njohëse për njeriun, ose dhe për ndonjë njeri konkret.

Ndryshe nga shokët e mi të shkollës, të cilët kanë disa vjet që e ushtrojnë profesionin e mësuesit, jeta ime është monotone, e mërzitshme dhe pa asnjë gëzim. Ata janë arsimtarë, unë punoj në minierë. Ky trajtim nuk më pëlqen dhe më duket i padrejtë. Perspektiva ime është e një njeriu të pafat në jetë. Çfarë kam bërë!? I ri jam, forcat nuk më mungojnë, por nuk kam qetësi, ndërgjegjja nuk më lë të qetë. Kulmi i dëshpërimit arrin atje ku unë them më mirë të mos kisha lindur sesa linda në një jetë që më vret e më brengos. Unë kam një natyrë të keqe, kjo është natyra e trishtimit, unë mërzitem shpesh. Në jetën e përditëshme e kam për natyrë që të mos i bëj keq askujt. Gjithmonë vrisja mendjen: ç’do bëhej më vonë, madje, duke qenë i brengosur? Rrija zgjuar, i mërzitur, i dëshpëruar, sa arrija ta bashkoja mbrëmjen me mëngjesin…”

Pra, në dëshpërim e sipër poeti përfytyronte veten në një botë të ngjashme me Saharanë:

Saharaja, larg është Saharaja,

Saharaja shkëmb e rërë e gurë,
Që ka shok veç emrin e saja

Dhe ngaqë s’sheh ëndrra, s’sheh as drurë.

Saharaja s’di të ëndërrojë.
Ajo bluan gurë në mënt’ e saj…
Saharaja s’ka këngë të këndojë,
Saharaja s’ka as lot të qajë.

Saharaja nuk ka miq e shokë,

Saharaja është një copë tokë,
Thonë se dhe  me natën  s’shkon mirë.

Natës s’i pëlqen në Sahara,

S’i pëlqen të ketë veç gurë për shtrojë;

Fjalë e dashuri e njerëz s’ka;

Shkretëtirës shket e shkrep…
Kur hynë dielli e kur hesht thëllimi,
Shkretëtirë e shkretë mbetet shkretë…”

Nga Viktor Hygo:

Ekstazë

Një natë plot me yje, pranë dallgëve isha vetë.

As dhe një re në qiell, as dhe një vel mbi det.

Më larg nga bota jonë vështrimi zhytej thellë.

Dhe pyjet mbarë, dhe malet, natyra pa mbarim

Sikur po pyesnin ngjanin, me të turbullt murmurimë

Dallgët e detit, zjarret edhe qiell.

Edhe të lartë yje, legjiona me mijë

Me zë kumbues e të qartë në mijëra harmoni   

Thoshin, duke përkulur  atë kurorë të zjarrtë.

Dhe dallgët blu  q’asnjë s’mund t’i drejtojë, t’i ndalë,

Thoshin duke mbështjellë shkumën mbi shkulm e valë:

Ky është Zoti, Zoti i lartë!

* * *

Në kujtim e peng nderimi, shkruesi i këtyre radhëve të trishtuara, u ka kushtuar poezinë “Dy yje mbi hijen e malit.”

Dy yje mbi hijen e malit

Në hijen e malit, në përvëlim korriku,

shkretëtira bijtë e nënave mbuloi,

bylbylat  e pyjeve, poetët e freskisë rinore,

poetët e bukur të qiellit, guximtarët e lirisë.

Me klithma  e flakë vrastare

në terr mizor,

shkretëtira e tërbuar mori hak,

kundër ajrit, kundër lirisë,

kundër dritës,

kundër ëndrrave, kundër këngëve.

Heshtja e thellë sundoi

veç një çast!

Jehona  e dhimbjes së malit

fluturoi gjithkund!

S’është aq lehtë të vrasësh poetët

në hijen e malit,

s’është aq  lehtë  të vrasësh poetët,

të ndalësh rrjedhat e mendimit,

të shuash shpirtin, të fikësh ditën.

S’është aq lehtë të vrasësh  poetët,

krimin ta fshehësh nën dhé!…

Nga zemra e tyre,

këngët e gjakosura, thirrjet për liri,

me flatrat e shqipes,

kryengritëse u ngritën lart,

murlanin e fjetur zgjuan,

zemërimin ndaj tiranisë.

U rrafshuan dunat e sfilitjes,

në shkretëtirë  zhegu  u fashit,

pluhuri gri  u tret.

U tund piramida në themel,

muret e ngujimit ranë.

Fryma e kohës i shkundi retë ujëplota,

u zbut dheu, ngriti kryet bari i njomë,

plasën gonxhet, shpërthyen lulet,

mbi blerim e hijeshi.

Frymë e kohës me psherëtimë,

tymin shpërndan nga hija e malit,

gjurmë krimi, njolla gjaku zbulon.

Në oborre shkollash,

vështrojnë ndër lot malin e trishtuar,

rrëzimin e gjetheve në vjeshtë.

Pse vonojnë mësuesit,

pse s’po vijnë poetët,

Genci e Vilsoni!?

Shkumbini shkumëzon,

dredhon ndër  gurë  e kthesa,

zëra valësh zhurmërojnë,

kërkohen poetët.

Oshëtima nga hija e malit

çohet  në qiell.

Dilni e shihni,

mbi  rrethin e hënës

vezullues dy yje  të qetë,

dy yje të bukur,

dy yjet e ndritur të zgjimit!

KOSOVA KUVEND NË KOHË LUFTE, PARA 23 VITEVE

by

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 16 Korrik 2021/ Kosova, para 23 viteve, në kohë lufte, mbajti zgjedhje në 22 Mars dhe në 16 Korrik 1998 konstituoi Kuvendin që nuk kishte arritur ta konstituonte pas zgjedhjeve të para pluraliste parlamentare e presidenciale të 24 Majit 1992 të Republikës atëherë të panjohur ndërkombëtarisht, që megjithatë ishte dhe njihej si deklarim i fuqishëm i vullnetit kombëtar, politik e demokratik. Seanca konstituive e Kuvendit u mbajt në shtëpinë e shkrimtarëve, që u shndërrua në seli të Presidencës e institucioneve tjera të Republikës së Kosovës, në sallën që ishte e vogël për ngjarjen e madhe, ku ishte gritur flamuri kombëtar shqiptar dhe u intonua Himni i Flamurit. Deputetët, të zgjedhurit e popullit që kishin ardhë edhe nga zonat e luftimeve, zgjodhën me aklamacion akademik Idriz Ajetin për kryetar të Kuvendit dhe tre nënkryetarë, ndërsa u betuan se, “do të angazhohen me përgjegjësi dhe me ndërgjegje për pavarësinë dhe sovranitetin e Republikës së Kosovës, për realizimin dhe mbrojtjen e lirive dhe të drejtave njerëzore dhe kombëtare të qytetarëve të saj në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e Republikës së Kosovës”.

Zgjedhjet ishin edhe presidenciale dhe i zgjedhuri për herë të dytë, Presidenti Ibrahim Rugova, dha poashtu betimin: “Betohem se tërë fuqinë time do t’ia kushtoj arritjes dhe ruajtjes së pavarësisë të Republikës së Kosovës në tërësinë territoriale të saj, realizimit të lirive dhe të drejtave njerëzore e qytetare, respektimit dhe mbrojtjes së Kushtetutës dhe të ligjeve, ruajtjes së paqes dhe mirëqenies së gjithë qytetarëve të Republikës së Kosovës dhe me ndërgjegje e përgjegjësi do t’i kryej të gjitha detyrat e mia. Betohem!”. Në seancën e nisur në orën 12:30, ku u bënë nderimet më të larta për të rënët për lirinë e pavarësinë e Kosovës, u miratua propozimi që Kuvendi të nxjerrë një Deklaratë për gjendjen në vend, e cila theksonte se, Kuvendi i Republikës së Kosovës është institucion i bashkërendimit të përpjekjeve të përgjithshme politike e ushtarake në funksion të realizimit të pavarësisë së Kosovës. “Mbledhja konstitutive e Kuvendit të Republikës së Kosovës u bë në kushtet e okupimit serb të Kosovës, në rrethanat e ushtrimit të terrorit shtetëror serb me përmasa gjenocidi, por edhe në kushtet e fuqizimit të rezistencës së përgjithshme dhe të hovit të luftës çlirimtare të Kosovës”, thuhej fillimisht në Deklaratë. Theksohej se, “i dalë nga zgjedhjet e 22 Marsit 1998, të mbajtura gjithashtu në kushte të pushtimit, dhe si kundërshtim politik e institucional i këtij pushtimi dhe i institucioneve të pushtuesit, e, para së gjithash, si shprehje e vullnetit politik të popullit të Kosovës për liri e pavarësi, institucioni më i lartë politik përfaqësues dhe kushtetues – ligjvënës i pavarësimit të Kosovës”, po nxirrte Deklaratën. Seanca konstituive e Kuvendit zhvillohej nën shtetrrethimin ushtarako-policor që Beogradi kishte vendosur në Kosovë e që u dyfishua edhe me rrethimin nga forcat serbe me armatime e makineri luftarake që mbërritën te ndërtesa, madje edhe hynë brenda dhe konfiskuan dosje e dokumete.

Isha një nga gazetarët e paktë brenda seancës dhe raportoja drejtpërdrejtë me telefon për Agjencinë Shtetërore Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë – ATSH dhe Radio Televizionin Shqiptar – RTSH derisa me një kasetofon special të vogël e të fshehur, që ma kishte dërguar vëllai Demë Jashari nga Zvicëra, bëja gjithë audioincizimin  e zhvillimeve, ku dëgjohej edhe uturima e blindave-tankeve. Pjesë e zhvillimeve, derisa vazhdonte ndërhyrja e forcave serbe, ishte edhe ardhja e shpejtë brenda selisë, ku ishin Presidenti Rugova dhe deputetët, e diplomatëve amerikanë – e Nikollas Hill, sekretar i parë në Ambasadën e SHBA-ve në Beograd, që ndodhej atë ditë në kryeqytetin kosovar dha nga Zyra Amerikane në Prishtinë, që ishte hapur nga Nënsekretari Amerikan i Shtetit, Xhon Kornblum, në 5 Qershor 1996  dhe shënonte vendosjen e pranisë amerikane në Kosovë në rrethana të veçanta. Gazeta e rezistencës  “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha e që dilte nga 18 Janari 1991 me orientim e përcaktim të fuqishëm properëndimor euroatlantik e që ishte pjesë e lëvizjes e luftës për liri e pavarësi dhe sfidonte ndalimin e dhunëshëm nga Serbia okupatore të gazetës tradicionale Rilindja, atëherë të vetmen të përditshme në gjuhën shqipe në Kosovë, në botimin e 17 Korrikut 1998 mbititull e kryetitull balline kishte: Dje në Prishtinë U konstituua Parlamenti i Republikës së Kosovës. Në ballinë të gazetës ishte edhe titulli “Lufta përfshiu edhe Prizrenin”, ndërsa në mbititull të raportimit që e kisha bërë edhe për Agjencinë Shtetërore Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë theksohej edhe se kishte “Luftime të ashpra në brezin kufitar, në Dukagjin, në Drenicë dhe në rrethinat e Mitrovicës”. Poashtu në ballinë gazeta botonte edhe një raportim nga Strasburgu, me datë 16 Korrik 1998, me mbititull “Parlamenti Evropian aprovoi një Rezolutë për zgjidhjen e problemit të Kosovës” e me titull “Kërkohet mënjëherë ndalja e spastrimit etnik të Kosovës”. Në prag të zgjedhjeve kosovare parlamentare e presidenciale të para 23 viteve, Kongresi Amerikan kishte miratuar një rezolutë, në të cilën, krahas kërkesës që SHBA-të të mos lejojnë të përsëritet një Bosnje tjetër në Ballkan, kërkohej që zgjedhjet në Kosovë të mos pengoheshin. “Ne kemi një shprehje në anglisht: ‘zgjedhje në hije’. Por, ne presim me padurim që kosovarët të mbajnë zgjedhje në dritën e diellit”, deklaronte ndihmëssekretari amerikan i Shtetit, Strob Talbot. Pas zgjedhjeve, në 29 Maj 1998, Presidenti Rugova në Uashington u takua me Presidentin amerikan Bill Clinton. “Ne ritheksuam se zgjidhja më e mirë për Kosovën do të ishte shteti i pavarur”, deklaronte Rugova pas takimit. Ndërsa, Clinton tha se Kosova është një nga shqetësimet amerikane dhe se SHBA-të do të intensifikojnë angazhimin për zgjidhjen e çështjes së Kosovës në kuadër të Grupit të Kontaktit dhe të NATO-s. Njëmbëdhjet vite më vonë, në 1 Nëntor 2009,  në Kosovën e lirë, Presidenti amerikan Bill Klinton, në fjalën e tij në Kuvendin e Republikës kosovare, por edhe në sheshin me emrin e shtatoren e tij në Prishtinë, ka përkujtuar Presidentin historik Ibrahim Rugova dhe një gurë kristali të cilin ai ia kishte dhuruar. 
“Ai gurë kristal të cilin ma dha Rugova i është dhuruar një universiteti, por për një kohë ai ishte i njohur edhe në SHBA me emrin ‘Guri i Rugovës’”, tha Presidenti amerikan Clinton. 
“Atëherë, ai (Rugova), më tha se duhet të na ndihmosh”,  ka përkujtuar ish-Presidenti i SHBA-ve, Clinton gjatë vizitës në Kosovë. Presidenti amerikan Clinton me rastin e shuarjes në 21 Janar 2006 të Presidentit kosovar Rugova shprehej: “Kam pasur nderin ta mbështes luftën e tij për paqe dhe liri”. Kosova para 31 vitesh, në 2 Korrik 1990, miratoi në Kuvend Deklaratën Kushtetuese për pavarësinë e saj. Më pas, Kuvendi i Kosovës miratoi Kushtetutën dhe më të shpalli Kosovën Republikë në një mbledhje në Kaçanik në 7 Shtator 1990.  Në fundshtatorin 1991 Kosova mbajti Referendumi për pavarësi, në të cilin pro votuan 99,87% në pjesëmarrjen masive të 87,01% të qytetarëve me të drejtë vote. Kosova është e lirë 22 vite,  nga 12 Qershori 1999, kur nisën të hyjnë forcat shpëtimtare paqeruajtëse të NATO-s, prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Pavarësia e Kosovës, e shpallur para 13 viteve, në 17 Shkurt 2008, është njohur deri tani nga 117 shtete të botës anëtare të OKB-së. Nga vendet fqinje pavarësinë e Kosovës nuk e ka njohur ende vetëm Serbia, ndërkohë që drejt njohjes  zhvillohet dialogu mes dy shteteve, ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

EPOPEJA E PETËR BARTL DUHET ÇUAR DERI NË FUND

by

Mark Palnikaj, Tiranë më 12 korrik 2021

Me 19 maj 2021 ka dalë në qarkullim volumi 5 i serisë “Albania Sacra” i albanologut të shquar Peter Bartl botuar me logon Albanisce Forscungen (Studime Shqiptare) 26. 5 me redaktim të albanologëve Bardhyl Demiraj, Titos Jochalas dhe Oliver Jens Schmitt. Është vëllimi V i profesor Bartlit i një serie prej pesë volumesh me dokumente mbi gjendjen e kishës katolike në Shqipërinë e Veriut gjatë periudhës së pushtimit turk. Ky vëllim pason katër volumet e mëparshme të shkruara për Lezhën, Durrësin, Sapë-SardëN dhe Pultin. Petër Bartl u lind më 26 nëntor të vitit 1938 në Cottbus të Gjermanisë. Ai është albanolog gjerman me një veprimtari të gjerë shkencore, e cila përfshin një sërë fushash mbi historinë e shqiptarëve gjatë Perandorisë Osmane, marrëdhëniet shqiptaro-venedikase, ngulimet arbëreshe në Itali etj.. Ai e ka zhvilluar veprimtarinë e tij pranë Universitetit Ludwig-Maximilians në Mynih të Gjermanisë. Ka drejtuar Institutin e Studimeve Albanologjike në Munchen mbas daljes në pension të albanologut shqiptar Martin Camaj. Ka marrë pjesë dhe ka mbajtur tema studimore për Shqipërinë në Gjermani dhe në shum shtete të tjera duke sjellë të dhëna mjaft të rëndësishme për historinë dhe kulturën e Shqipërisë. Botimi i këtij libri është shoqëruar me një trajtesë të shkurtër në gjuhën gjermane për përmbajtjen e tij të cilën po ua përcjellim lexuesve tanë të përkthyer në gjuhën shqipe si më poshtë: “Ky vëllim përmbyll botimin e raporteve të vizitave nga Shqipëria gjatë periudhës turke. Shkodra nuk ishte dioqeza më e madhe, por më e rëndësishme shqiptare, e cila u ngrit në rangun e kryeipeshkvisë në vitin 1867. Qyteti ishte një qendër administrative dhe tregtare dhe konsiderohej kryeqyteti aktual i Shqipërisë deri në fillim të shekullit të 20-të. Banorët e krishterë ishin në minorancë atje dhe u prekën veçanërisht nga ngjarje politike të tilla si luftërat turke dhe përpjekjet për të ndarë sundimtarët lokalë. Jeta e kishës ishte subjekt i kufizimeve të rënda. Vetëm në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të Shkodra u bë qendra kulturore dhe politike e katolikëve shqiptarë falë pranisë së konsujve evropianë dhe protektoratit kulturor austro-hungarez. Shumica e 139 dokumenteve të botuara në vëllim vijnë nga Arkivi Historik i Propaganda Fide në Romë dhe janë në Italisht. Botimi përfshin jo vetëm raporte vizitash, por edhe letra nga ipeshkvinj dhe klerikë kur raportojnë për kushtet dhe ngjarjet në dioqezë. Dokumentet ofrojnë informacion jo vetëm për kushtet e emërtimit, por edhe për mënyrën e jetës së banorëve, për kryengritjet, masat zyrtare dhe për kulturën popullore. Ato janë një burim i rëndësishëm për gjeografinë historike të Shqipërisë së Veriut. Të gjitha dokumentet janë të pajisura me spjegime të hollësishme në gjuhë për përmbajtjen dhe shënime komentuese. Një hyrje e hollësishme shkon në historinë dhe kufijtë e dioqezës, famullive dhe formimin e klerit, fenomene të tilla si islamizimi dhe kriptokrishtërimi, zakonet dhe sjelljet e banorëve dhe ngjarjet politike. Treguesi i emrave të vendeve dhe një regjistër i emrave të vendeve dhe personave, si dhe termat teknikë përmbyllin vëllimin.”

Fakti më i rëndësishëm ishte ai që profesori i nderuar e ka përmbyllur serinë e tij “Albania Sacra” me volumin e pestë ku përfshihet pjesa brenda kufijve politik të atdheut tonë duke lënë pa përfunduar edhe dy volumet e tjera për Dioqezën e Shkupit dhe atë të Tivarit të cilat për fat të keq janë të shkëputura nga atdheu i të parëve të tyre. Nga 910 faqe të veprës, dokumentat origjinale përbëjnë rreth 700 faqe. Pjesa e parë, studimi, zë rreth 118 faqe. Me shumë vlerë janë edhe ato pjesë që përbëjnë aparatin shkencor të veprës, sikurse treguesit toponimikë, treguesi i emrave të njerëzve dhe të vendeve etj. Në serinë “Albania Sacra” ky volum është më i madhi, me 910 ku përfshihen 139 dokumenta të shkruara në gjuhën italjane në mbi 700 faqe format B5. Kjo e bën këtë libër të jetë më kryesori për të dhënat që përmban për Shkodrën me rrethina për një periudhë 300 vjeçare. Pjesët më të rëndësishme të këtij studimi kanë të bëjnë me historinë dhe shtrirjen e dioqezës së Shkodrës, me famullitë, shkollat dhe selitë ipeshkvnore, me ndërtesat kishtare, me klerikët dhe urdhrat fetarë si atë françeskan, me islamizimin dhe kriptokrishtërimin, me raportet e kishës me sundimtarët Bushatllinj në kohën kur ata e qeverisën këtë ipeshkvi ,në mënyrë të veçantë me popullsinë, organizimin dhe zakonet e saj, siç na përcillen këto të gjitha nga relacionet kishtare. Dokumentet e botuara në këtë vëllim janë nxjerrë nga pesë seri: Scritture Orginali Riferite nelle Congregazioni Generali (SOCG), Scritture Riferite nei Congressi (SC), Visite e Collegi, Nuova Serie, Rubrica 109 si dhe nga fondi Missioni të Archivio Segreto Vaticano. Ka edhe dokumente nga Biblioteka Apostolike e Vatikanit. Shumica e këtyre dokumenteve botohen për herë të parë. Ky libër së bashku me katër volume e para duhet të përkthehen në gjuhën shqipe mbasi do të jenë një mjet i mirë për të shkruar me vërtetësi historinë e ndodhive në trevat e veriut të Shqipërisë. Ne kemi në proçes botimi në gjuhën shqipe vëllimin e katërt të kësaj serie, atë të Pultit me 77 dokumente me rreth 270 faqe. Botimi edhe i vëllimeve të tjera por sidomos i volumit të pestë ku bëhet fjalë për Dioqezën e Shkodrës ka një rëndësi shumë të madhe. Këtë duhet ta bëjnë institucione zyrtare nga shoqëria civile ose nga shteti sepse është një ngarkesë mjaft e madhe që ta përballojnë persona studjues privat, të pa varur. Është në proçes për botim në gjuhën shqipe edhe relacioni i Vinçens Zmajeviqit i vitit 1703, botuar nga Bartli në vitin 1979 në Munchen. Relacioni i Shtjefën Gasprit i vitit 1671 së bashku me 8 relacione të tjera, është botuar në gjuhën shqipe në vitin 2020. Këto botime do të jenë një ndihmesë e mirë për studjuesit e historisë por është e pa mjaftueshme nëse nuk përkthehen edhe vëllimet që përmendëm më sipër. Gjithashtu ka rëndësi shumë të madhe plotësimi i kësaj serie me vëllimet gjashtë dhe shtatë ku të përfshihet dioqeza e Shkupit dhe ajo e Tivarit. Materialet dorëshkrim janë gati por kërkohet transliterimi (rishkrimi me kompjuter) i tyre dhe përkthimi në gjuhën shqipe. Dhe kjo gjë kërkon patjetër përfshirjen e institucioneve shtetërore në këto projekte me vëllim pune shumë të madh. Profesorin e nderuar Petër Bartl duhet ta falenderojmë për punën titanike që ka realizuar dhe ti urojmë jetë të gjatë dhe të lumtur. Por fatkeqësisht, tani ai është 83 vjeç dhe me probleme shëndetësore dhe më ka konfirmuar se nuk mundet më të vazhdojë këtë projekt. Është detyrë e jona, si shtet dhe si shoqëri civile që këtë projekt madhor që ka bërë Bartli ta çojmë deri në fund me sukses. Por kjo kërkon shumë punë dhe vullnet të mirë për tu përfunduar.

SHKOLLA SHQIPE NË BAVARI TË GJERMANISË

by

Mustafë Krasniqi mësues i shkollës shqipe në Bavari të Gjermanisë dhe nënkryetar i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë, në një rrëfim ekskluziv për gazetën “DIELLI”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, dhënë Editorit Sokol Paja, shpjegon me detaje historinë e mësimit shqip në Gjermani, funksionimin e mësimit shqip në Bavari të Gjermanisë, sfidën për ruajtjen e gjuhës, kulturës, e traditës shqiptare në emigracion, mësimin në kushtet e pandemisë, fëmijët dhe dygjuhësia, punën e Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë dhe projektet në të ardhmen e shkollës shqipe në Bavari të Gjermanisë. 

ORGANIZIMI NË LANDE I MËSIMIT SHQIP DHE HISTORIA E SHKOLLAVE SHQIPE NË GJERMANI

Në Gjermani historia e shkollave shqipe ka filluar që nga mesi i viteve ’80-të, e cila vazhdon edhe sot, por jo në të gjitha republikat (landet). Konkretisht Republikën (landin) e Bavarisë ky proces institucional është ndërprerë dhe ka mbetur në baza vullnetare te bashkëkombësit, meqë kjo republikë(land) ka specifika të ndryshme nga republikat e tjera, të cilat e kishin dhe e kanë të rregulluar sistemin e arsimit për gjuhët e huaj, ku në këtë grup futet edhe gjuha shqipe. Domethënë se në këtë Republikë dhe në Republikën e Baden-Württembergut paga e mësimdhënësit bëhet në baza vullnetare përmes prindit, donacioneve të mundshme, e jo si në disa republika që paga bëhet përmes sistemit të rregulluar të tyre. Por, ajo që na bën të ndihemi mirë është se na e kanë mundësuar mbajtjen e mësimit plotësues në klasa, në ato shkolla ku kemi nxënës të mjaftueshëm, 12 deri 24 nxënës. Gjë që deri në vitin 2007/08 edhe në këtë republikë ka pasur mësimdhënës që kanë marrë pagë nga sistemi i rregulluar i ministrisë së arsimit të këtushëm, ku disa republika të Gjermanisë ende e aplikojnë këtë sistem, kurse Republikën e Bavarisë dhe ajo e Baden-Württembergutë nuk e aplikojnë këtë sistem të pagave për mësimdhënësit e gjuhëve të huaja, që nuk janë në procesin e mësimit të rregullt.

PËRPJEKJA PËR RIORGANIZIMIN E MËSIMIT PLOTËSUES NË GJUHËN SHQIPE NË LANDIN E BAVARISË

Duke parë se komuniteti i mërgatës shqiptare, në këtë republikë, nuk kishte ndonjë interes të dukshëm në këtë drejtim, po aq dhe nuk e shihnin si të mundur dhe të realizueshëm organizimin e mësimit plotësues në gjuhën shqipe. Gjë që për këtë thua se kishte humbur interesi dhe, çdo hap i ndonjë nisme në këtë drejtim donte një guxim dhe vendosje të palëkundshme, për të arritur qëllimin, vizionin dhe misionin për mësimin plotësues në gjuhën shqipe. Me të gjitha këto vështirësi që e dija se do të përballem, guximshëm mora këtë nismë edhe pse e dija se do të kem sfida të mëdha gjatë rrugëtimit për të realizuar qëllimin, vizionin dhe misionin për shkollën shqipe. Në vitin 2014/16, organizova mësimin plotësues në qytetin e Rosenheimit me rrethin, duke i falënderuar edhe disa prindër, ku arrita t’i hapim pesë klasë, në katër klasë prej tyre isha mësimdhënës. Që në fillim të kësaj nisme kisha të regjistruar 118 nxënës, po që mësimin e vijonin 89 nxënës, përgjatë këtyre dy viteve numri i nxënësve kishte edhe ndryshime. Gjatë mësimdhënies dhe angazhimit për rritjen e numrit të nxënësve dhe hapjen e klasave të reja, u angazhova që procesi mësimor të tejkalojë përtej Rosenheimit me rrethin (qytet i Republikës së Bavarisë) , e të shtrihej edhe në qytete tjera në Republikën e Bavarisë, ku vullnetarisht mësimi mbahej edhe në qytetin e Landaut dhe në Dingolfing. Për këtë nismë fillimisht ju drejtova Konsullatës së Republikës së Kosovës në Mynih, në atë kohë ende nuk ishte konsullata e Shqipërisë, me një projekt konkret për përkrahjen institucionale për mësimin plotësues të gjuhës shqipe. Në këtë projekt edhe pse kishte hamendje nga konsullata, po që gjeta përkrahje dhe nxitje të fuqishëm, konkretisht, nga konsullit Hamdi Reçica, i cili më tha: Të lutëm mos heq dorë nga ky projekt madhor e kombëtar, pavarësisht se kush te dekurajon. Kësaj nisme, që kishte qëllim parësor e të domosdoshëm çështjen e ruajtjes së gjuhës amtare, kulturës kombëtare shqiptare dhe mësimin e historisë së kombit ju bashkuan: z. Fran Tanushi, z. Fadil Lumin, znj. Donika Zonja, znj. Hateme Morina, z. Isuf Bytyçi, z. Agron Ibrahimi dhe z. Jonuz Veliçi. Kështu që më 8 Tetor të vitit 2016 themeluam Këshilli Nismëtar, përgjegjës i këtij këshilli, isha unë (Mustafë Krasniqi). Gjatë kësaj periudhe për opinion dhamë një deklaratë, shpërndamë formularin për vitin 2016/17, për regjistrimin e nxënësve, hapëm edhe disa klasa. Ndërsa me 23 Prill 2017, në prani të ish-Ministri i Arsimit, i Shkencës dhe Teknologjisë së Republikës së Kosovës, z. Arsim Bajrami me stafin e tij, ish-Ministri i Diasporës i Republikës së Kosovës z. Valon Murati dhe drejtori i Departamentit për Arsim dhe Kulturë në Diasporë, z. Avdyl Lipoveci, konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Shqipërisë z. Arten Hanku, konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës z. Naser Idrizi, Këshilltari z. Faket Kajtazi dhe Konsulli Hamdi Reçica, të mësimdhënësve, Këshillave të prindërve, Shoqatave dhe përfaqësuesve të bizneseve që jetojnë dhe veprojnë në Bavari, mbajtëm Kuvendi Themelues, me emërtimin e shkollës shqipe: Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë në Bavari. Kuvendi zgjodhi kryesinë prej 19 anëtarëve, me kryetar, Unë-Mustafë Krasniqi. Gjatë kësaj periudhe nxorëm shumë rregullore, formuan komisione, Këshillin e Arsimtarëve, Këshilli i Prindërve, mbajtëm seminare, manifestime dhe kuize diturie. Ndërsa donator kryesor kishim Fondacioni “Besa”, pa i harruar edhe donatorët tjerë. Po ashtu ndërtuam lidhje të ngushta me MASHT-in dhe MDIS-in, të Republikës së Kosovës, bashkëpunimi me dy Konsullatat shqiptare në Mynih, të cilët dhe i caktuan përfaqësuesit e tyre: Dr. Dashnor Ibraj nga Konsullata e Republikës së Shqipërisë dhe z. Faket Kajtazi nga konsullata e Republikës së Kosovës. Kështu që në kuvendin e dytë, të mbajtur më 2019, doli kryesia e re, që në këtë kryesi u zgjodha Koordinator i Këshillit të Arsimtarëve të LAPSH-it.

SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË DHE VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË

Kur flasim për sfidat e shkollës shqipe në përgjithësi, e konkretisht në Republikën e Bavarisë, që nga themelimi i saj e deri më tani kemi arritur suksese të dukshme në hapjen e klasave, shtimin e numrit të nxënësve dhe në sensibilizimit e shkollës shqipe te mërgimtarët shqiptarë. Këto përpjekje sfiduese u vështirësuan në vitin e kaluar, ku përballja e mësimdhënësve dhe e kryesisë së LAPSH-it ishte e madhe, ngaqë ishin të detyruar ta ndërronin platformën e mësimdhënies, nga mësimdhënia në klasë të kalonin në formën digjitale, online. E tërë kjo problematikë erdhi si pasojë globalizmit botëror, me shfaqjen e pandemisë Covit-19. Pavarësisht këtyre vështirësive dhe kalimi në një platformë të re, mësimdhënësit krijuan një metodologji pune, të përshtatshme dhe tërheqëse për nxënësit, duke ju falënderuar angazhimit të përbashkët të Këshillit të Arsimtarëve, mësimdhënësve dhe kryesisë së LAPSH-it, të cilët trajnuan mësimdhënësit në platformën Zoom. Vlen të përmendim edhe kërkesën LAPSH-i dërguar Ministrisë së Arsimit të Bavarisë, që gjuha shqipe të jetë e barabartë në mesin e gjuhëve të komuniteteve tjera dhe të futet në listën ku janë gjuhët e komuniteteve tjera joshqiptare. Fatbardhësisht në Mars të këtij viti, Ministria e Kulturës (Kultusminesterium) në Bavari miratoi kërkesën tonë dhe gjuhën shqipe u bë pjesë e listës ku janë gjuhët e komuniteteve të huaja. Ndërsa kur flasim për vështirësitë e fëmijëve me dy gjuhë, e them me plotë përgjegjësi se mësimi i dy gjuhëve nuk do t’i krijon kurrfarë vështirësie për nxënësin, për kundër kësaj vetëm sa e avancon në zhvillimin e dijes së tij. Sa i përket gjuhës shqipe me keqardhje e them se nuk është i mjaftueshëm angazhimi i prindit, shoqërisë dhe as i shtetit të origjinës, se kemi të bëjmë me një brez, brezin e dytë, që ka filluar ta belbëzoi gjuhën, e mos flasim për brezin e tretë që ka drojë nëse ne nuk jemi më të vëmendshëm do të vije deri te harrimi i saj, gjuhës amtare.

BASHKËPUNIMI PRINDËR NXËNËS DHE E ARDHMJA E SHKOLLËS  

Ky bashkëpunim është simbolik, kurse e ardhmja e shkollës shqipe në përgjithësi te mërgata shqiptare është në një krizë të madhe, konkretisht kjo krizë gjithsesi reflektohet edhe në shkollën shqipe, në Republikën e Bavarisë. Edhe pse me gjithë përpjekjet që bëhen në këtë drejtim numri i nxënësve është tepër i vogël, për të mos thënë i dhimbshëm, me numrin e atyre fëmijëve mërgimtarë që duhet të jenë pjesë e mësimit plotësues. Por, ajo që vë në dukje serioze është veprimi i prindit mërgimtar dhe fëmijët e brezit të dytë, të cilët në përpjekje për t’u integruar me kulturën vendase, bëhet më të pa interesuar për gjuhën e origjinës. Apo në anën tjetër e injorojnë, duke krijuar një mendim a bindje shumë të gabuar se gjuha e origjinës po i pengon fëmijët në përvetësimin e gjuhës së vendit, në të cilin jetojnë. Nëse përmes shtetit nuk krijohen rrethanat për të pasur besimin te nisma për shkollën shqipe, suksesi jo vetëm që do të jetë i mangët, por dhe ky numër simbolik nxënësish në shkollë do të shkojë drejt rënies. Për këtë të situatë jo të këndshme nuk duhet fajësuar vetëm prindërit, po këtë përgjegjësi duhet ta kenë edhe institucionet tona shtetërore, të cilat nuk kanë krijuar një lidhshmëri institucionale me mërgatën shqiptare, konkretisht për çështjen e shkollës shqipe.

GJUHA SHQIPE SI FORMË E IDENTITETIT KOMBËTAR

Gjuha amtare është forma më e mirë dhe e vetmja, për ruajtjen e identitetit kombëtar. Për këtë dhe jam angazhuar, si shumë veprimtar tjerë, që ta kemi të unifikuar diasporën shqiptare, për shkollën shqipe. Nëse gjuhën e respektojmë dhe nuk e injorojmë, vërtet se do të kemi identitet kombëtar, që përmes saj, gjuhës amtare, do ta identifikojmë vetën se kush jemi. Unë, do të doja që të jemi të kujdesshëm në respektimin dhe ruajtjen e gjuhës, te fëmijët e mërgatës shqiptare, por në realitet kjo po përkon me të kundërtën, me apo pa dashje po injorohet. Pra, e them me përgjegjësi se: Nëse shteti, shoqëria, prindi dhe mësimdhënësi nuk bashkëpunojnë në këtë drejtim, në të ardhmen e afërt do të përballemi me harrimin e gjuhës amtare te brezi i tretë i fëmijëve tanë mërgimtarë. Njëkohësisht kërkoj që shteti ta përkrahë unifikimin e diasporës shqiptare dhe ta parandalojë një asimilim të mundshëm, që heshtur po i ndodh komunitetit tonë shqiptar. Duhet ta kuptojmë se mërgata shqiptare është një dhe duhet të jetë e unifikuar, me qëllim që së bashku të arrijmë rezultate sa më të mira dhe një përfshirje sa më të madhe të fëmijëve shqiptarë në shkollat shqipe në diasporë. Përmes zërit të gazetës suaj u bëjë thirrje institucioneve përkatëse të Republikës së Shqipërisë dhe të Kosovës, që të jenë më të angazhuar në mbrojtjen e mërgatës shqiptare dhe ruajtjes së gjuhës shqipe te fëmijët mërgimtarë. Shkolla shqipe ka vetëm një qëllim unifikimin e saj, larg ndikimit politikë dhe religjionit, të cilat për fat të keq dhe kanë ndikuar në rritjen e numrit të nxënësve.

KËSHILL KOORDINUES I ARSIMTARËVE NË DIASPORË

Këshilli Koordinues i Arsimtarëve në Diasporë (KKAD-ë) është themeluar më 4 Korrik 2020, ku përfshin përfaqësues të 13 shteteve nga: SHBA, Italia, Anglia, Gjermania, Zvicra, Austria, Sllovenia, Kroacia, Greqia, Kanadaja dhe Turqia. Dhe, si kurrë më parë kemi përkrahjen institucionale dhe për këtë besoj se së bashku do të arrijmë realizimin e vizionit dhe misionit tonë për unifikimin e diasporës shqiptare. Ajo që vlen të thuhet se në mesin tonë kemi intelektual me titujt të lartë shkencorë, krijues dhe njohës të mirë të metodologjisë didaktike dhe asaj linguistike, po që dhe janë të përkushtuar për ruajtjen e gjuhës shqipe te çdo fëmijë shqiptar, kudo që janë në botë. Po ashtu të marrë mbi vete përgjegjësinë për një mësimdhënie të unifikuar, e mirë të koordinuar, si një faktor i rëndësishëm dhe i domosdoshëm në funksionimin e mbrojtjes së gjuhës shqipe dhe identitetit kombëtar. Për këtë së bashku të rrugëtojmë në këtë drejtim institucionalisht me institucionet tona: Ministritë e Arsimit, ato të Diasporës dhe ato të Punëve të Jashtme, të të dyja shteteve shqiptare, Ambasadat dhe Konsullatat e Republikës së Shqipërisë dhe të Kosovës, për të arritur suksese në ngritjen e numrit të nxënësve dhe ndërgjegjësimin te bashkëkombësi ynë. Kjo përpjekje jo vetëm që do të ketë rëndësinë institucionale, por edhe do të jetë faktor i rëndësishëm për diasporën shqiptare dhe ndërgjegjësimin e saj, për shkollën shqipe. Këshilli Koordinues i Arsimtarëve të Diasporës bëhet pjesë e konsultimeve dypalëshe, me dakordësim paraprak, ndërmjet Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës, në funksion të marrëveshjeve për mësimdhënien në diasporë”. Këtë miratim presim edhe nga Republika e Kosovës, ngaqë në vitin e kaluar kemi pasur përkrahje nga zëvendës ministri i punëve të jashtme, konkretisht për diasporën, i cili dhe është zotuar se do të punoj në këtë drejtim, për ta njohur siç e ka bërë edhe Shqipëria. Synimi ynë është për të arritur suksese në ngritjen e numrit të nxënësve dhe ndërgjegjësimin e mërgatës shqiptare, për shkollën shqipe.

NJË GJUHË NJË KOMB

Kam nderin që jap intervistë për gazetën “Dielli”, Vatra shqiptare në Amerikë, ngaqë dikur kjo gazetë nxirrej nga ideologët e rilindjes kombëtare dhe redaktohej nga ideologu, atdhetari i shquar, Fan Noli e Faik Konica. Përzemërsisht e përshëndes lexuesin e kësaj gazete dhe uroj që porosia ime të reflektojë në çdo cep të botës ku ka shqiptarë. Porosia ime është: Shqiptarë kudo që jeni: ta ruajmë gjuhën, së bashku ta ngrejmë vetëdijen kombëtare me përgjegjësi, duke ruajtur gjuhën amtare, që përmes saj ta ruajmë kulturën e identitetin kombëtar, mbi të gjitha ta rikthejmë besimin dhe së bashku të jemi për unifikimin e diasporës shqiptare, për shkollën shqipe, që përmes bashkimit të diasporës ta arrijmë edhe synimin e rilindësve tanë: “Një gjuhë një Komb”.

KUSH ËSHTË PROF. MUSTAFË KRASNIQI

Kam lindur në fshatin Shipitullë, Komuna e Kastriotit, ish Obiliq. Shkollën fillore e kam mbaruar në fshat, të mesmen në Prishtinë, drejtimin e gazetarisë, po ashtu edhe studimet i kam mbaruar pranë Fakultetit Filologjik në Prishtinë, dega Gjuhë dhe letërsi shqipe, ku dhe kam diplomuar në vitin 1992. Vij nga një familje atdhetare me peripeci të mëdha gjatë luftërave të shumta, që u zhvilluan në trojet shqiptare, ku stërgjyshi im, Tahir Krasniqi, në vitin 1920 është ekzekutuar nga makineria serbe-çetnike, që më vonë me këtë emër është pagëzuar babai im, ndjesë pastë. Po ashtu dhe gjyshi im, Behram Krasniqi, ka qenë i lidhur me anëtar e LNDSH-së të udhëhequr nga Gjon Sereçi, Ajet Gërguri, Mija Shllagu etj. Tradita atdhetare në familjen tonë u mishërua me ideale të atdhetarizmit, për Shqipërinë e bashkuar, etnike. Si i ri hyra në radhët e grupeve ilegale LPRK-LPK, madje u radhita në aksionin e pajtimit të gjaqeve, me grupin e studentëve, isha kryetar i KMLDNJ-së për Kastriot, njëherë dhe kryetar i SHKA “Zëri i Kosovës” në fshatin Shipitullë dhe më vonë anëtar i SHKA “Rruga e Lirisë” për Kastriot. Po ashtu dhashë ndihmesën time të pakursyer në procesin e rëndësishme të ilegales dhe për themelimin dhe suksesin e luftës së fundit të UÇK-së, si dhe mbeta i angazhuar në çështjen e bashkimit kombëtar, për Shqipërinë e natyrshme e etnike. Kam shkruar në gazeta legale e ilegale të kohës, tashmë jam përgjegjës i gazetës-portalit uraebashkuar.com. Veprat e botuara janë: “Gjarpërinjtë e zinj edhe atje”, “Lumëgjaku”, “Lojë Thikash”, “Gjarpërinjtë e zinj edhe atje”, “Vështrim kritik për poetikën e krijuesve të diasporës”, “Mbrëmja e fundit”, “Eshtrat Pezull”, “Legjenda e dhimbjes së heshtur” bashkautor, “Udhëtari i shtigjeve të lirisë-Xhavit Haziri”, “Cikloni”, “Për Shqipërinë Etnike”, “Kah po Shkon Shqiperia dhe shqiptarët”.

NJE TELEFONATË TRONDITËSE

by

JU LUTEM-LEXOJENI DHE NDIHMONI/

NJE TELEFONATË TRONDITËSE….ISH E BURGOSURA NGA DIKTATURA KËRKON NDIHMË/

NGA SHQIPE NEBIAJ/*

Një telefonatë tronditëse më erdhi të shtunën në mëngjes. “Alo Shqipe! Zemër, jam Tatjana Varezi. Kam vajzën shumë sëmurë dhe po mbahet në jetë me oksigjen.Të lutem bëj ndonjë thirrje shqiptarëve atje. Jam në një gjendje të mjerushme ekonomike. Nuk i përballoj dot ekonomikisht shpenzimet për vajzën. Ata që e shkaktuan vuajtjen dhe mjerimin tonë nuk më ndihmuan.” Historia e jetës së Tatjanës është e hidhur për ta treguar. Nuk e mendoja atëherë që fati i komshies time, të cilën e thërrisnim Çimaroza e bukur, do të ishte aq i dhimbshëm. Ishte vetëm 18 vjeç kur e futën në burg. Ajo punonte të galanteria e çantave në Rrugën e Elbasanit. U dashurua me Kalenin Varezin, djalin e ish gjeneralit Pandeli Varezi, të cilin regjimi komunist hoxhist e burgosi vetëm pse kundërshtoi heqjen e gradave në ushtri. Gjeneral Varezi e mbylli jetën në burg. Tatjana me gjithë kundërshtimin e prindërve u largua nga shtëpia dhe u martua me atë që dashuroi. Dashuria e sinqertë e dy të rinjëve ishte më e fuqishme se frika nga egërsia politike e regjimit diktatorial. Një ditë, në kohën e drekës, kur Tatjana që ulur me disa shoqe të punës, njera prej tyre përmendi udhëheqësin: Sa të mirë e kemi Enverin! Po, si dash është,- ja priti tjetra. Po, si dashi i Sali Protopapës ,- vazhdoi Tatjana. Ajo, për shkak të naivitetit të moshës saj të re, nuk e mendoi se bëri ndonjë gabim, megjthëse e vuri re heshtjen që ra midis shoqeve të tyre, një heshtje mosapsrovuese që paralajmëronte diçka jo të mirë. Tatjana, megjithëse e hutuar nga situata e ftohtë që u krijua, nuk ishte në gjendje ta merrte me mend se çfarë e priste atë dhe familjen e saj. Hutimi i saj nuk zgjati as gjysëm ore; policia e fshehtë zbarkoi menjëherë, sapo mbaroi pushimi i drekës dhe duart e saj u lidhën me pranga.Ajo kishte një vajzë një vjeç e gjysëm. Ndërsa ajo u mbajt në burg, bashkëshortin dhe gjithë familjen e tij, me motër e vëlla, i internuan në Belsh të Elbasanit, ku 12 veta jetonin në një kasolle me kashtë, që depërtohej lehtësisht nga shiu, çfarë binte jashtë, binte edhe brenda. Viktima e parë u bë vajza e vogël si kukull, Esmeralda.Ajo u ftoh dhe sëmundja i kapi gjëndrën e hipofizës, e cila pengonte trupin e saj të rritej normalisht. Kur Tatjana u lirua nga burgu, ajo erdhi të jetonte te prindërit e saj në Tiranë.Shkonte një herë në javë te vajza në Belsh.Në orët e vona të natës ajo më tregonte vuajtjet dhe torturat që kishte kaluar në burg.I kishin shkulur dhëmbët, i kishin bërë elektroshok . Ajo ishte 3 muajsh shatëzënë kur e burgosën.Dështoi në burg nga torturat. Kur filloi lëvizja demokratike, ajo bashkë me të shoqin u larguan në Greqi.Atje nuk u eci mirë. Bënë çmos për vajzën për ta shëruar por nuk mundën dot.Tani ajo është në një gjendje të mjerushme.Burrë e grua kanë punuar pa dokumenta dhe nuk kanë siguracione.Burri dhe ajo vetë janë të sëmurë nga aksindentimet në punët e rënda që kanë kryer atje. Unë vetë e kam ndihmuar, por është e pamundur të përballohen shpenzimet e saj. Ndaj vendosa t’u bëj thirrje gjithë atyre shqiptarëve që kanë mundësi, të ndihmojnë Esmeraldën që të kalojë këtë gjendje të rëndë.

*Telefoni i saj është +302102020719 Athinë Greqi.

Zoti ju bekoftë.