Featured – Page 133 – Dielli

PROMOVIM NË VATËR

April 15, 2021 by dgreca

-VATRA PROMOVOI “DOKUMENTET DIPLOMATIKE ITALIANE” TË STUDIUESIT DR.PAULIN MARKU/

Nga Sokol PAJA /

Të martën më 13 prill 2021, Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA, promovoi librin e studiuesit Dr. Paulin Marku me titull “Dokumente diplomatike italiane për historinë e shqiptarëve (1912)”, Vëllimi I, botim i Akademisë së Studimeve Albanologjike – Instituti i Historisë. Në një atmosferë pozitive dhe shumë miqësore, studiues, historianë, gazetarë, patriotë, vatranë, kërkues shkencorë, familjarë, të ftuar, kryetarë shoqatash atdhetare dhe autoritetet drejtuese më të larta të Vatrës, kishin mbushur plot sallën qëndrore të Vatrës në nderim të kësaj dite të shënuar. Ky promovim i rëndësishëm për Vatrën, Institutin e Historisë dhe vetë autorin e botimit Dr. Marku, u prit me shumë entuziazëm nga të pranishmit si një festë e ligjshme e fillimit të fitores ndaj pandemisë globale. Në këtë promovim mori pjesë duke referuar kumtesën e parë Prof. Dr. Muharrem Dëzhgiu i cili theksoi rëndësinë e dokumenteve italiane mbi historinë e shqipërisë dhe viseve e trevave shqiptare, publicisti Idriz Lamaj që foli rreth rëndësisë së dokumenteve arkivore e fakteve historike për historinë tonë kombëtare, editori i Diellit Dalip Greca i cili theksoi në fjalën përshëndetëse rëndësinë e dokumenteve autentike të padeformuara nga sistemi dhe propaganda komuniste etj. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha në promovimin e librit të Dr. Paulin Marku me “Dokumente diplomatike italiane për historinë e shqiptarëve (1912)”, Vëllimi I, u shpreh se ky promovim hedh dritë për një nga periudhat më të rëndësishme në historinë e shqiptarëve siç është koha e pavarësisë. Z. Berisha i shprehu falenderimet në emër të Vatrës Dr. Markut për studimin voluminoz. “Vatra do të mbështesë pa hezitim Dr. Paulinin dhe të gjithë ata studiues që hulumtojnë në Biblioteka e Arkiva për të sjellë libra që i shërbejnë historisë, albanologjisë, gjuhës dhe kulturës sonë kombëtare” – siguroi kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha. Prof. Dr. Muharrem Dëzhgiu në promovimin e librit të studiuesit Dr. Paulin Marku me titull “Dokumente diplomatike italiane për historinë e shqiptarëve (1912)”, Vëllimi I, ndër të tjera u shpreh se botimi i dokumenteve diplomatike italiane ishin shumë të nevojshme për periudhën e para pavarësisë, dokumente këto të marra direkt nga arkivi i diplomacisë italiane për çështjet politike e diplomatike kryesisht. “Dokumentet diplomatike, referuar relacioneve, telegrameve dhe informatorëve që punonin për konsullatat dhe për legatat e ndryshme italiane, evidentohet se Roma i ndiqte me interes primar zhvillimet në Ballkan dhe informohej vazhdimisht për organizimin e shqiptarëve, për gjendjen e brendshme të Perandorisë Osmane dhe rreth qëndrimit të Fuqive të Mëdha” argumentoi Prof. Dr. Muharrem Dëzhgiu. Publicisti Idriz Lamaj në promovimin e librit të studiuesit Dr. Paulin Marku vlerësoi gjurmimin dhe nxjerrjen në dritë të dokumentacionit arkivor si dëshmi e fakteve historike dhe fakteve të tjera relevante jetësore. Vlerën e këtij vëllimi, sipas publicistit Lamaj, e shton më tepër edhe puna e rëndë profesionale dhe e dedikuar e autorit, në përzgjedhje të lëndës, transkriptim dhe përkthim të këtyre dokumenteve në gjuhën shqipe, si dhe në renditjen kronologjike të përsosur shkencore. “Përzemërsisht e përgëzoj Dr. Paulin Markun për nxjerrjen në dritë të këtyre dokumenteve më rëndësi të veçantë në fushën e studimeve historike, pa të cilat nuk mund të shkruhet historia jonë kombëtare drejtë dhe si duhet” – përfundoi publicist Idriz Lamaj. Gazetari i Diellit Sokol Paja, veçoi në këtë promovim figurën e lartë fetare dhe atdhetare Imzot Jak Serreqin i cili në dokumentet diplomatike italiane zë një vend të veçantë si një njeri me ndikim të fuqishëm fetar, diplomatik dhe patriotik. Imzot Serreqi paraqitet në dokumentet italiane diplomatike, si një njeri i besuar i Vatikanit dhe Austrisë. Imzot Serreqi për shkak të ndikimit që kishte, sipas gazetarit Paja, u sulmua fuqimisht prej osmanëve që kërkonin me çdo kusht largimin e tij nga Shkodra. Imzot Serreqi përbashkoi forcat e krerëve të fiseve të Malësisë për ti bërë bashkë në fuqinë e kërkesave mbrojtëse të popullsisë shqiptare “Nëpërmjet lidhjeve e njohjeve personale e fetare, imzot Serreqi loboi fort për të drejtat e malësorëve. Ai e bëri shqetësimin e tyre nga shqetësim kombëtar në shqetësim rajonal e europian” argumentoi z. Paja. Ish nënkryetari i Vatrës z. Asllan Bushati gjatë kumtesës së tij u përqëndrua te karakteri ushtarak i letërkëmbimeve diplomatike italiane duke theksuar se mendimi politiko- diplomatik Italian, është pasqyruar bukur, me vërtetësi, kronologji, vend, kohë etj. Z. Bushati u ndal gjërësisht në armatosjen e popullsisë së viseve e trevave shqiptare në luftën kundër osmanëve. “Dr. Paulin Marku në gjykimin tim ka sjellë një kontribut të shumëanshëm në zbulimin dhe njohjen e të vërtetave historike, diplomatike dhe ushtarake. Metodologjia e studimit e Dr. Paulin Markut, gjuha e përdorur, citimet ekzakte e korrekte, argumentat e dala nga studimi janë pasuri e shtuar në fushën e studimeve historike” –përfundoi fjalën e tij z.Asllan Bushati.

Editori i gazetës Dielli z. Dalip Greca në fjalën e tij përshëndetëse theksoi rëndësinë e relacioneve, telegrameve diplomatike e raporteve pasi ato saktësojnë gjendjen në Shqipëri dhe viset e tjera në një periudhë gjashtë muaj para Pavarësisë së Shqipërisë. “Disa nga dokumentat i kam të konsultuara dhe më parë ku shfaqin rolin e diasporës së Amerikës në përgatitjen e Pavarësisë së Shqipërisë, rëndësinë që pati kryengritja e Malësisë së Madhe në Pavarësinë e Shqipërisë, një kumtesë e mbajtur me rastin e 100 vjetorit të vdekjes së heroit Ded Gjon Lulit” saktësoi editori i Diellit z.Greca. Në përfundim të promovimit të librit të Dr. Paulin Markut, Presidenti i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj pasi falenderoi të pranishmit dhe përgëzoi organizatorët e autorin e librit theksoi se populli shqiptar ka një histori të lashtë dhe me karakteristika të veçanta. Sipas z.Rexhaj dokumentet e huaja të botuara na japin mundësinë të shohim në brendësi politikën e një shteti dhe ndikimi nga ngjarjet kombëtare e rajonale.

ÇËSHTJA SHQIPTARE NË DOKUMENTET DIPLOMATIKE TË MINISTRISË SË PUNËVE TË JASHTME TË ITALISË

Sipas Dr. Paulin Markut Dokumentet diplomatike të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Italisë ndriçojnë katër pika kyçe të ngjarjeve në vilajetet shqiptare:

1. Ngjarjet e fillimit të janarit të vitit 1912 i cili ishte vazhdimësi e përplasjeve parlamentare midis përfaqësuesve shqiptarë dhe qeverisë xhonturke. Krahas problemeve të shumta që po përjetonte Porta e Lartë, përplasjet e saj me shqiptarët e rënduan situatën politike. Në vazhdimësi dokumentet pasqyrojnë se si krerët shqiptarë ranë dakord për të organizuar një kryengritje të përgjithshme në të cilën do të angazhoheshin të gjitha viset shqiptare, detyrat që secili prej tyre duhet t’i përmbushte në Kryengritje që do të shpërthente në pranverë të vitit 1912 në vilajetin e Kosovës, pastaj do të shtrihej në vilajetin e Shkodrës e kështu me radhë synohej përfshirja sa më e gjerë e të gjitha viseve shqiptare. Dokumentet paraqesin lidhje dhe kontakte të vazhdueshme të disa prej krerëve shqiptarë si: Ismail Qemal Beu, Hasan Prishtina, Preng Bibë Doda, Sokol Baci, Simon Doda e shumë përfaqësues të tjerë me kancelaritë e huaja. Ata kërkonin në mënyrë të vazhdueshme mbështetjen e kancelarive evropiane për kauzën e tyre dhe ndihma financiare e armatime për kryengritjen antiosmane.

2. Ky vëllim dokumentar shërben për të analizuar situatën politike të kohës dhe zgjedhjet parlamentare të vitit 1912 për në Parlamentin Osman. Sipas këtyre dokumenteve, rezulton se një shqetësim i madh për elitën politike shqiptare ishte mënyra se si po bëhej fushata zgjedhore në pranverë të vitit 1912.

3. E fundit për nga renditja por aspak nga rëndësia është pasqyrimi përmes këtyre dokumenteve të ndikimit të jashtëm në situatën e krijuar në viset shqiptare. Përmbajtja e këtyre dokumenteve nxjerr në pah qëndrimin e Fuqive të Mëdha dhe ndikimin e vendeve fqinjë ballkanikë në çështjen shqiptare. Sipas dokumenteve, ashtu si Perandoria Austro-Hungareze edhe Mbretëria e Italisë ishte për ruajtjen e status-quo-së. Megjithëse Vjena zyrtare, ndërhyri herë pas here tek Porta e Lartë për çështjen shqiptare, ajo nuk arriti të ndalojë kryengritjen e vitit 1912. Ndërsa, Mali i Zi kishte ndikim tek krerët e Malësisë së Madhe dhe u përpoq të përfitojë nga situata për të shtrirë influencën e tij për shkak se shqiptarët ia kishin nevojën për të futur armë nëpërmjet territorit malazez.

4. Dokumentet e botuara dëshmojnë se Roma kishte informacione të bollshme për organizimin e brendshëm dhe të jashtëm të krerëve shqiptarë në kryengritje si dhe rreth kancelarive evropiane. Në këto dokumente gjendet një numër i madh relacionesh dhe telegramesh që dërgoheshin nga ambasada, legata e konsullata italiane për Ministrinë e Punëve të Jashtme të Italisë dhe një numër i pakët i dërguar nga kryediplomati San Giuliano për të udhëzuar diplomatët rreth qëndrimit që po ndiqte politika e jashtme italiane ndaj kryengritjes së vitit 1912. Një falënderim të veçantë kam për drejtorin e Institutit të Historisë, akademik prof. dr. Beqir Meta që pranoi recensionimin e këtij vëllimi dokumentar, i cili shprehu gatishmëri bashkëpunimi që nga dita e parë dhe nëpërmjet sugjerimeve, këshillave në mënyrë që libri të ketë të gjitha kriteret shkencore akademike.

MINISTRJA GERVALLA NË KËSHILLIN E SIGURIMIT: LE TË FILLOJË EPOKA E RE!*

April 14, 2021 by dgreca

Periudha e raportit aktual të UNMIK-ut përfundoi vetëm një javë para se Kuvendi i ri të zgjidhte qeverinë e re e Republikës së Kosovës pas zgjedhjeve historike.

Për herë të parë, në vendet e Ballkanit deri më tani, shumica e popullit votoi për t’u çliruar nga korrupsioni dhe krimi.

Republika e Kosovës po hyn në një epokë të re. Ne jemi në një rrugëtim për të përmbushur vullnetin dhe kërkesën e popullit tonë; përkatësisht ta bëjmë vendin tonë të ri anëtar të plotë dhe të respektuar të familjes së kombeve, ku zotëron sundimi i ligjit, demokracia dhe mundësia e barabartë për të gjithë.

Si Ministre e Jashtme dhe Zëvendës Kryeministre e Republikës së Kosovës, shfrytëzoj rastin, që t’ju drejtohem me shumë sinqeritet.

Do t’i referohem detajeve të raportit pak më pas, por si fillim ështe e rëndësishme të kuptojmë cilësitë e reja të kësaj qeverie dhe qasjen e saj.

Është e qartë se Kosova, si gjithë vendet e tjera, ende po lufton me pandeminë. Këtu do të doja të falenderoja miqtë dhe partnerët tanë, që po na ndihmojnë për të siguruar vaksinat për Kosovën.

Por, në të njëjtën kohë jemi duke përgatitur masat vënë në jetë këtë epokë të re. Kemi të bëjmë me një gamë të gjerë të çështjeve, lënien prapa të një epoke të korruptuar dhe transformimin në një shtet me sundim të vërtetë të ligjit.

Çështjet e ngutshme fillojnë me reformat në drejtësi dhe vazhdojnë me investimet si dhe krijimin e vendeve të punës – investimet e huaja dhe sundimin e ligjit në vend të korrupsionit; të gjitha këto në një vend me popullsi të re, vitale dhe me vështrim nga Evropa.

Për shumë vite kemi luftuar për këto ndryshime, brenda partive, në OJQ ose si qytetarë.

Tani njerëzit na kanë besuar këtë ndryshim historik, dhe ne jemi të përkushtuar që ta vëmë në jetë.

Kosova vazhdon të jetë e përkushtuar në rrugën e integrimit në Bashkimin Evropian dhe NATO – gjë që mund ta kuptoni fare thjesht edhe nga flamujt, që gjenden prapa meje. Për shumë ky është gëzim i madh, e për disa shqetësim.

Ne po mundohemi gjithashtu, që në një moment të caktuar në të ardhmen, të bëhemi edhe anëtarë të Kombeve të Bashkuara.

Ne po i shtrijmë dorën të gjithëve me mirëbesim, pasi të gjithë jemi të lidhur së bashku në një fat të përbashkët në planetin tonë të vogël dhe të brishtë.

Me trashëgiminë tonë kulturore prej më shumë se 3000-vjeçare, së bashku me Grekët jemi një nga dy kulturat më të lashta në Evropë.

Vendi ynë i vogël, por shumë i veçantë, nuk ka frikë. Përkundrazi, jemi të gatshëm që të hyjmë në diskutime substanciale dhe serioze edhe me ata që janë përgjegjës për shumicën e konflikteve në dekadat e fundit, e edhe për gjenocidin në Bosnjë dhe Kosovë.

Në këtë qeveri të re të Republikës së Kosovës do të gjeni njerëz të guximshëm, mendjehapur dhe me përvojë ndërkombëtare, të cilët nuk i shmangen as edhe trajtimit të çështjeve të dhimbshme për të gjetur një zgjidhje.

Ne jemi të hapur, jemi krenarë dhe nuk kemi frikë nga asgjë dhe askush.

Ne jemi pro pajtimit, megjithëse kemi shumë njerëz, që kanë histori të tmerrshme me Serbinë.

Kryeministri i Republikës së Kosovës është gjykuar si student në një gjykim, që ishte shfaqje politike e orkestruar nga regjimi autoritar serb dhe më pas është keqtrajtuar rëndë në burg për më shumë se dy vite.

Nënkryetarja e sapo zgjedhur e Kuvendit të Kosovës i ka mbijetuar, kur ishte vetëm 13 vjeçare, masakrës së të forcave serbe kundër civilëve, ku nëna e saj, gjyshja, dy vëllezërit më të vegjël dhe të afërmit e tjerë të familjes kishin mbetur të vrarë. Ajo vajzë e pafajshme ishte gjetur me 16 plagë dhe mezi mbijetoi.

Një nga anëtarët e rinj të kuvendit tonë, me më së shumti vota nga populli, është përdhunuar nga ushtarët serbë kur ishte vetëm 16 vjeçe. Ajo mori guximin që të tejkalojë barrën e dhimbshme të të folurit në publik për këto krime. Ajo u jep zë të gjithë 20,000 viktimave të përdhunimit dhe admirohet gjerësisht për bartjen e kësaj barre. Deri më tani, asnjë nga përdhunuesit serbë nuk është mbajtur përgjegjës për të gjitha këto raste.

Raporti aktual i UNMIK-ut, diku nga fundi, prek një temë e cila renditet në mesin e pesë prioriteteve kryesore në vendin tonë.

Të gjithë këtu kanë një nënë – kolegu im amerikan, homologu im serb, kolegu im norvegjez, homologu im rus, pra të gjithë. Unë jam vetë nënë dhe atë nënë krenare.

Nuk ka asgjë, në kuptimin e plotë të fjalës, asgjë mbi këtë tokë, që është më e dhimbshme, më e tmerrshme dhe më e papërballueshme sesa humbja e fëmijës.

Unë do t’ju ftoja të lexoni dhe të dëgjoni grupin e nënave, që quhet “Nënat e Gjakovës”.

Këto gra të guximshme, që kanë humbur fëmijët e tyre të pafajshëm nga një fushatë e pamëshirshme dhe vrasëse e regjimit serb, janë tejet të pikëlluara dhe kanë dhimbje. Megjithatë, që prej shumë vitesh, ato qëndrojnë kokëlartë dhe nuk dorëzohen.

Vazhdimisht ato kërkojnë vetëm t`ju tregohet se ku janë fëmijët e tyre, e asgjë më shumë. Ato janë të vetëdijshme se duhet të presin edhe më të keqen.

Nuk do të duhej të kthehej në problem, që t’ju tregohet këtyre nënave se ku janë varrosur fëmijët e tyre pasi ishin vrarë.

Prandaj pyetja jonë është: Pse Serbia duket e paaftë të tregojë ndjeshmëri ndaj këtyre nënave, që kërkojnë trupat e fëmijëve të tyre?

Është e rëndësishme të theksohet: Këtu nuk po flasim për ngjarje të shekullit të 19-të.

Nuk po flasim për krimet brutale, të egra dhe të papërshkrueshme të kryera gjatë Luftës së Parë botërore ose Luftës së Dytë botërore në Ballkan, Evropë dhe në shumë vende të tjera të globit.

Këtu po flasim për një kujtesë të gjallë. Viktimat, që kanë mbijetuar, shumica janë ende gjallë.

Gjithashtu, shumica e atyre që kanë kryer këto krime të papërshkrueshme, të cilët shkaktuan më shumë se 15,000 vdekje për vetëm disa muaj në vendin tonë të vogël, janë ende gjallë. Ata e shijojnë jetën e tyre në Serbi dhe gjetiu, e shpesh madje përgëzohen për këto masakra.

Për ta vendosur këtë dimension në perspektivë, imagjinoni këto shifra për vendet tuaja.

Këto viktima do të ishin më shumë se 1,2 milion rusë të vrarë në Rusi në vetëm një vit. Do të thoshte 2,6 milion Amerikanë të vrarë në Amerikë brenda një viti. Do të thotë më shumë se 11,6 milion kinezë të vrarë në Kinë në vetëm një vit.

Bota është duke e parë që vetëm disa nga këta kriminelë lufte po gjykohen dhe në shumicën e rasteve në gjykime që më shumë janë shfaqje ku ata pastrohen nga çfarëdolloj faji.

Serbia i bën të gjitha këto. Ajo madje nuk pranon, që krimet më të mëdha kundër njerëzimit në tokën evropiane, pas Gjermanisë naziste, janë kryer në emër të Serbisë së Madhe në dekadat e fundit.

Udhëheqësit serbë madje i lavdërojnë kriminelët e luftës dhe akoma refuzojnë të bashkëpunojnë plotësisht me institucionet ndërkombëtare të Kombeve të bashkuara – madje, kriminelë të dyshuar të luftës, ulen në parlamentin e tyre.

Të gjitha këto shkelje eklatante të normave më themelore të Kombeve të Bashkuara – dhe për më tepër: të njerëzimit – nuk janë diçka ku mund të thuash: ”Thjesht kapërcejini”.

Këtu kemi të bëjmë me vlerat themelore të njerëzimit, kemi të bëjmë me vendin tonë i cili kurrë, asnjëherë, nuk do të jetë nën kontrollin dhe komandën e atyre që i kanë kryer këto masakra dhe që nuk i pranojnë këto.

Serbia duhet ta dijë dhe të pranojë se do t’i duhet të paguajë çmimin e mizorive të saj vrastare.

Serbia duhet të përballet me të kaluarën e saj, të çlirohet nga rrënjët e saj gjenocidale dhe të përpiqet të bëhet një vend evropian, me të vërtetë i civilizuar.

Serbia ishte mbyllur në të kaluarën – në një të kaluar të errët. Ishte mendësia mesjetare, duke qëndruar në errësirë dhe në të kaluarën, brenda elitave serbe, që edhe e ka shtyrë Serbinë drejt racizmit, dhe në fund fashizmit dhe gjenocidit në vitet 1990.

Vetëm 80 vjet më parë, Gjermania naziste kishte filluar bombardimin e Beogradit dhe kishte bërë gjenocid ndaj serbëve, hebrenjve dhe të tjerëve, përfshirë këtu edhe popullin shqiptar, që u ngrit kundër fashizmit.

Më lejoni të pyes sinqerisht: Çfarë është ajo që i shtyn viktimat e gjenocidit dhe fashizmit, që edhe vetë të bëjnë gjenocid, të përfundojnë në fashizëm dhe nåe fund të mos përballen me përgjegjësitë pas kësaj?

Ne jemi të bindur: Sapo Serbia të njohë faktet dhe nëse adreson historinë e saj të rrezikshme të agresionit dhe destabilizimit të rajonit, nëse ndërpret ndërhyrjet agresive në vendet e saj fqinje, nga Bosnja në Mal të Zi e në Kosovë, ajo ka potencialin të normalizojë sjelljen e saj dhe të bëhet një vend normal, të cilin fqinjët e saj nuk do të kenë nevojë ta konsiderojnë si bombë të kurdisur. Sapo Serbia ta arrijë këtë, ajo do të shndërrohet, nga të qenit kërcënimi më i madh për paqen dhe stabilitetin në rajon, në një partner ndoshta të ndërlikuar, por jo më të rrezikshëm.

Ne, si vend fqinj, jemi të interesuar për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë. Ne jemi të interesuar për një Serbi me mendësi evropiane, jo të prapambetur. Ne jemi të interesuar për një dialog të hapur për të kaluarën tonë të përbashkët dhe shpresojmë edhe për të ardhmen tonë të përbashkët.

Zonja dhe zotërinj, ne jemi një vend i vogël, por shumë i veçantë. Ne jemi të vegjël, por qëndrojmë kokëlartë. Ne kemi shumë miq të besueshëm dhe jemi vetë të besueshëm.

Babai im, një disident, një intelektual, një shkrimtar, një muzikant dhe një gazetar, është vrarë nga regjimi i Beogradit, madje edhe në tokë të huaj, në Gjermani, ku ne kishim ikur nga brutaliteti i atij regjimi të Beogradit.

Unë u them fëmijëve të mi se nuk ka të bëjë me serbët në përgjithësi, dhe se duhet bërë dallimi.

Por, mbi të gjitha, Serbia duhet ta bëjë këtë dallim. Ajo duhet të identifikojë kriminelët e luftës, t’i sjellë para drejtësisë, të bashkëpunojë med Kombet e Bashkuara dhe me ne për të gjetur varrezat masive të atyre që akoma janë të pagjetur, të luftojë fashizmin në Serbi, të ndërpresë lojrat, të vijë në tavolinën e bisedimeve dhe të flasë me seriozitet.

Vetëm atëherë do të mund të gjejmë një zgjidhje historike, jo vetëm për problemet tona bilaterale, por me qëllim të një pajtimi të përgjithshëm në Ballkan.

Bota e di, madje shumica e kundërshtarëve dinë: Pavarësia e Republikës së Kosovës është një punë e mbaruar.

Sa më parë që Serbia ta pranjë realitetin, aq më shpejt mund të kalojë nga e kaluara e errët në një të ardhme të ndritur.

Ne nga ana jonë qëndrojmë të hapur, pavarësisht të gjitha dëmeve që Serbia i ka shkaktuar popullit tonë, për të zgjatur dorën, për të biseduar dhe për të njohur njëri-tjetrin.

Le të fillojmë një epokë të re.

* Fjalimi i ministres së Punëve të Jashtme dhe Diasporës, znj. Donika Gërvalla, në mbledhjen e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, 13 Prill 2021

Luljeta Ademi: Kosova ende pa Shkollë Kombëtare të Baletit

April 13, 2021 by dgreca

Intervistoi E.B., Nju Jork /

Luljeta Ademi ka lindur më 26.04.1987 në Prishtinë, Kosovë. Ështe balerinë që nga viti 2000. Luljeta është pjesë e gjeneratës së parë të balerinëve të shkolluar pas luftës në Kosovë dhe është njëra ndër solistet e para të Trupës së Baletit te Kosovës.

Përveç baletit ajo mëson edhe gjeneratat e reja të fëmijëve ku mban mësim në studion e baletit Pirouette dhe në British School në Prishtinë. Shkollën e mesme e përfundoi në Prishtinë në Shkollën e Muzikës “Prenk Jakova”, dega balet. Ka përfunduar edhe fakultetin e pedagogjisë në Universitetin e Prishtinës në vitin 2009.

Luljeta Ademi e ka filluar baletin që në moshën 14 vjeçare dhe ka 20 vite që kërcen në profesionin e baletit. Në vitin 2002 u bë pjesë e Baletit Kombetar teë Kosovës. Është pjesëmarrëse në 40 shfaqje të kësaj trupe. Shfaqja e parë ka qenë “Trancion 2”. Në shfaqjen “Bukuroshja e fjetur” dhe “Carmen” në vitin 2009-2010 me koreografi të Sylvia Tomova, Luljeta Ademi u bë e njohur për performancën e saj spektakolare ku edhe pati rolin kryesor.

Luljeta Ademi ka patur rolin solistik në shumë shfaqje si Zhizel, Othelo, Dasma, Shehrazade, La Sylphide, Sisters, Don Kishoti, etj. Gjithashtu ka patur rolin kryesor në shfaqet e njohura: Bukuroshja e fjetur, Carmen, La file mal gardée dhe Stravinsky & Ravel. Në vitin 2014 ka performuar me trupën e baletit në Napoli, Itali me premierën Shehrazade dhe në vitin 2018 me shfaqen Zhizel në Bullgari.

Kur u bëtë pjesë e Baletit Kombëtar të Kosovës? Si e konsideroni pjesëmarrjen tuaj në BLK?

Luljeta Ademi: Pjesë e baletit të Kosovës u bëra në vitin 2001. Pjesëmarrjen time në trupën e baletit e konsinderoj me fat që jam pjesë e saj pasi që kjo trupë është formuar pas luftës dhe me të gjitha vështirësitë e saj ka arritur të ketë një trupë profesioniste dhe të suksesshme, gjithmonë duke ju falenderuar profesorit tonë të ndjerë Ahmet Brahimaj, i cili bëri gjithçka që kjo trupë të ketë suksesin që e kemi.

Mund të na tregoni më tepër për shfaqen “Pushimi i Kalorsëve”? Cila është historia dhe roli juaj në këtë shfaqe?

Luljeta Ademi: Shfaqja “Pushimi i Kalorësve” është një shfaqje e baletit klasik që është punuar në mars të vitit 2020. Po pë fat të keq për shkak të situatës së Kovidit-19 nuk ka patur mundësi të reprizohet më shumë se dy herë. Po shpresojmë që do të kthehet së shpejti në repertorin e baletit të Kosovës. Roli im në këtë shfaqje ka qenë një vajzë e cila lufton me shoqen e saj pë të fituar dashurinë e të njëjtit burrë dhe kur e humbi ajo fillon e filtron me gjeneralin dhe kalorësit e tjerë.

Si e përshkruani jetën e një balerine në Kosovë?

Luljeta Ademi: Në kohën kur kam filluar baletin ka qenë vështirë sepse ishte periudha pas luftës dhe me iniciativë të profesorit tonë të ndjerë i cili dha gjithçka nga vetja e vet vetëm që baleti të ngritet dhe të avancohet nga dita në ditë. Mendoj që është privilegj të jesh balerinë në Kosovë ku ne jemi të vetmit balerinë që ka Kosova. Mirëpo kushtet nuk janë të mira dhe ne vazhdojmë ende të punojmë në këto kushte me shpresë që një ditë do të rregullohen dhe shteti do të punojë në këtë drejtim.

Çfarë është baleti për ju?

Luljeta Ademi: Baleti për mua është vetë jeta ime, sepse 70% të jetës ja kushtoj baletit ushtrimeve, provave, angazhimeve që i kam me fëmijet e vegjël. Nuk do e shihja veten në ndonjë profesion tjetër perveç baletit.

Ku jeni përgatitur si balerin?

Luljeta Ademi: Si balerinë kam përfunduar shkollën e muzikës “Prenk Jakova” në Prishtinë, dega balet dhe përgaditjet e mija kanë qenë gjithmonë në teatrin kombëtar me profesorin Ahmet si dhe bashkpunimi me koreograf të ndryshëm.

Si e përshkruani stilin tuaj dhe çfarë lloj vallëzimi ju pëlqen?

Luljeta Ademi: Mendoj që në baletin klasik e gjej veten më shumë. Por edhe në baletin modern neoklasik. Por më shumë më pëlqen baleti klasik sepse është i veçantë, ka rregullat e veta dhe e bën një balerinë të duket mirë në skenë në mënyrën më perfekte të mundshme.

Për cilin mentor ose profesor të baletit ruani kujtimet më të mira?

Luljeta Ademi: Profesori Ahmet ka qenë njeriu që vazhdimisht edhe pas përfundimit të shkollës dhe deri në momentet e fundit ai gjithmonë më ka motivuar. Ka qenë udhërrëfyes, profesor; ka qenë si prind për mua. Dhe sa të jetoj nuk do e harroj. Do të mundohem gjithmonë të jap më të mirën e mundshme nga vetja ime ashtu si edhe na ka mësuar profesor Ahmeti që mos të dorëzohemi asniëherë edhe përkundër sfidave që jeta na sjell. Jam me fat që në jetën time kam njohur një njeri me vlera njerëzore dhe me të gjitha virtyet që i ka poseduar profesori Ahmet. Gjithmonë falenderuese për të gjitha që ka bërë për mua dhe baletin e Kosovës.

A keni luajtur rolin kryesor në ndonjë shfaqe?

Luljeta Ademi: Shfaqjet që kam pasur rolin kryesor janë: Bukuroshja e fjetur, Carmen, La file mal gardée, Stravinsky & Ravel. Ndërsa role solistike në shume shfaqje si Zhizel, Othelo, Dasma, Shehrazade, La Sylphide, Sisters, Don Kishoti e shumë shfaqje te tjera.

Cilat momente do veçonit në performanca jashtë vendit? Si ju kanë pritur?

Luljeta Ademi: Gjithmonë secili prezantim para publikut jashtë vendit ka pas rëndësi për mua. Mirëpo do të veçoja premierën Shehrazade, të cilën e kemi pregaditur një muaj në Prishtinë dhe premiera ka qenë në Napoli të Italisë. Ka qenë një emocion i veçantë dhe me shfaqjen Zhizel në Sveti Vllas të Bullgarisë ku ka qenë për herë të parë prezentimi jonë me shfaqje klasike. Dhe gjithmonë publiku i ka mirëpritur shfaqjet tona kudo që kemi qenë.

Çfarë konsideroni si arritjet e juaja me të cilat krenoheni në karrierën tuaj?

Luljeta Ademi: Për çdo shfaqje jam krenare me veten time,dhe kontributi im nuk ka qenë vetëm si balerinë por edhe si profesoreshe e baletit për 5 vite dhe kam dhënë kontribut edhe në avancimin e gjeneratave të reja të cilat tashmë janë pjesë e baletit të Kosovës.

Me cilën shfaqe po angazhoheni tani?

Luljeta Ademi: Për momentin jemi në përfundim të premierës së re “Entre dos Aguas” dhe “Troy Game” ku jemi në prag të premierës e cila do të jetë me 15 prill dhe gjithçka po shkon mirë. Shpresojmë që do të japim më të mirën nga vetja secili balerin, që shfaqja të dalë në mënyrën më të mirë të mundshme.

Përveç baletit, çfarë tjetër ju pëlqen?

Luljeta Ademi: Përveç baletit që na merr shumë kohë ne nuk kemi kohë të mjaftueshme për gjëra të tjera. Kohën e lirë mundohem t’ja kushtoj djalit tim Narit dhe ndërkohë mundohem të gjej kohë të lirë dhe të bëj ndonjë udhëtim.

Cilat janë ëndrrat e tua?

Luljeta Ademi: Ëndrra ime ështe që të krijohet Shkolla Kombëtare e Baletit në Kosovë sepse ne nuk e kemi. Fatkeqësisht shteti nuk është duke punuar aspak në këtë drejtim. Duhet të kemi dhe shtëpinë tonë Teatrin e Operas dhe Baletit, si dhe balerinë të performojnë në një teater më të mirë dhe me hapësirë dhe kushte të cilat i meritojmë ne si trupë. Kjo ëndërr ka qenë edhe e profesorit tonë të ndjerë, Prof. Ahemti, i cili shkoi nga kjo botë duke mos iu realizuar kjo dëshirë. Shpresojmë që të kemi përkrahjen e duhur që një ditë të realizohen për të mirë të kulturës dhe artit në Kosovë.

KARDINALI ERNEST SIMONI, MARTIRI I GJALLË I KOMBIT SHQIPTAR

April 12, 2021 by dgreca

65-vjetori i Meshtarisë dhe mesazhi i tij për zgjedhjet e 25 Prillit në Shqipëri/

SHKRUAN: FRANK SHKRELI/

Në një bisedë në 65-vjetorin e meshtarisë së tij me Radio Vatikanin në gjuhën shqipe, Kardinali shqiptar, Ernest Simoni përshëndeti mbarë Kombin shqiptar duke thenë: “Si popull me bujari, me dinjitet kombëtar, me Gjergj Kastriotin në krye, të mundohemi që të gjithë të bashkohemi në një harmonizim fjale, mendimi e veprimi, lutjeje, përshpirtërimi, dashnije, për paqë, buzqeshje e lumturi për të gjithë popullin, para të Madhit Zot, në forcën e Tij hyjnore që ka me kenë dritë e dhënë prej qiellit, me pa të gjithë diellin që do shëndrit të gjithë popullin, në rast se na përshëndesim të Madhin Zot e lutemi…”. Me ketët rast, Kardinali shqiptar ofroi bekimin e tij drejtuar Shqiptarëve kudo që janë, duke thenë: “Zoti Kjoftë me ju! Bekimi i Hyut të gjithëpushtetshëm, Ati e Biri e Shpirtit Shejtë, qoftë gjithmonë në zemrat tuaja! Rrnoftë Populli Shqiptar, Rrnoftë Shqipënia!”

Radio Vatikani në gjuhën shqipe njoftoi se Kardinali shqiptar Ernest Simoni — i mbijetuari i burgjeve dhe internimeve të regjimit të egër komunisto-ateist të Enver Hoxhës – festoi, javën që kaloi, 65-vjetorin e meshtarisë. Ka qenë 7 prilli i vitit 1956 atëherë kur Dom Ernest Simoni është shuguruar meshtar nga Imzot Ernest Çoba, ish-Arkipeshkvi i Shkodrës, i cili me një heroizëm të pashoq, vdiq edhe ai vet nën tortura mizore në duar të xhelatëve komunistë të burgut të Tiranës, në Janar të vitit 1980.

Fatin e Imzot Çobës dhe të qindra klerikëve të tjerë në fillim të regjimit komunist due më vonë e pësoi edhe prifti i ri në atë kohë, Don Ernest Simoni – sot Kardinali i parë shqiptar – i cili kaloi tre dekada të jetës së tij në burgjet dhe kampet e internimit komunist të regjimit të Enver Hoxhës. Kalvari i Don Ernest Simonit nisi në prak të Krishtlindjes të vitit 1963, kur ai arrestohet nga komunistët si “armik i popullit”, ndër të tjera akuza, sepse kishte kremtuar një meshë pëkujtimore – siç është traditë e Kishës Katolike kushtuar të vdekurëve – për shpirt të ish-Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Xhon F. Kenedi, i cili ishte vrarë në Dallas të shtetit Teksas vetëm disa muaj më parë. Si përfundim, Don Ernest Simoni arrestohet, burgoset, internohet, dërgohet në punë të detyruara, përfshir handrakët e Shkodrës dhe në miniera. Besoj se Kardinali Ernest Simoni të jetë i vetmi klerik katolik shqiptar ende i gjallë i cili u mbijetoi torturave, burgjeve, kampeve të internimit dhe në përgjithësi barbarizmave që regjimi komunist i Enver Hoxhës kreu mbi klerikët shqiptarë të tre feve në përgjithësi — një barbarizëm që ishte veçanërisht brutal ndaj Kishës Katolike Shqiptare dhe përfaqsuesve të saj, siç ishte Don Ernest Simoni, në veçanti. Kardinal shqiptar, mund të jetë i vetmi ndër klerikët katolikë të atij brezi të zhdukur nga Enver Hoxha, i cili “Rrnon ende për të tregue”.

Jo se nuk dihej kjo e vërtetë, por u bë edhe më e qartë me shembjen e Murit të Berlinit dhe me lirimin e disa prej klerikëve që për fatin e tyre e tonin kishin mbetur ende gjallë “për të tregue”. Klerikë si Kardinal Simoni dhe At Zef Pllumi, i cili me veprën e tij, “Rrno për me Tregue”, rrëfimet rrënqethëse të vuajtjeve të klerikëve katolikë shqiptarë dhe shumë të tjerëve. 30-e ca vjet më parë dhe me ndryshimet historike anë e mbanë botës ish-komuniste në Evropë, përfshir Shqipërinë enveriste, këto tregime u bënë të mundura dhe u botuan, pasi diktaturat dhe diktatorët, përfshir monumentet e tyre po ç’rrënjoseshin dhe po groposeshin, përfshir Shqipërinë.

Dom Ernest Simoni lirohet në vitin 1990, njëkohësisht filluan të hapeshin kishat e xhamitë. Shqipëria nuk ishte më vendi i parë dhe i vetëm ateist në botë, sipas kushtetutës së diktaturës të vitit 1967 – “diktaturës kushtetuese”, siç e quajnë disa edhe sot në Shqipëri duke justifikuar pjesëmarrjen due mbështetjen e tyre ndaj atij regjimi sikur diktatura komuniste ishte e interesuar të zbatonte kushtetutën. Me ndryshimin e sistemit, ushtrimi i fesë u bë i lirë përsëri, u hapen kishat e xhamitë, ato që kishin mbetur pa u rrënuar nga regjimi komunist i pa Zot dhe i pabesë. Dom Ernest Simoni rifillon apostolatin e tij fetar e meshtarak në shërbim të Zotit dhe besimtarëve, të cilëve për pothuaj një gjysëm shekulli u ishte mohuar e drejta e ushtrimit të fesë në publik, megjithëse ka pasur shumë shqiptarë të guximshëm që e kishin ruajtur traditën e tyre fetare gjatë komunizmit, megjithëse mund ta pësonin keq po të diktohej një gjë e tillë nga regjimi komunist.

Ndërkaq, pas vizitës historike të Papa Gjon Palit të II në Shqipëri me 25 prill, 1993 — në shtator të vitit 2014 Papa Françesku bëri vizitën e tij apostolike në Shqipëri që ishte edhe e vizita e pare e tij në një shtet të kontinetit evropian. Gjatë asaj vizite Papa Françesku u takua me Dom Ernest Simonin dhe dëgjoi dëshmitë mbi vuajtjet e tija nën regjimin komunist. Nga takimi me priftin e vuajtur shqiptar, Papa Françesku mallëngjehet deri me lotë dhe emocionohet dukëshëm nga tregimi i vuajtjeve të Dom Ernestit në burgjet komuniste, sa që e përqafon vëllazërisht të mbijetuarin e regjimit komunist të Enver Hoxhës, një fotografi kjo shumë domethenëse e që në atë kohë u transmetua anë e mbanë botës nga mediat ndërkombëtare. Dy vjet më vonë, më 2016, Papa Françesku i akordon Dom Ernest Simonit titullin më të lartë administrativ e fetar – atë të kardinalit të Kishës Katolike – një titull nderi ky, pasi Dom Ernest Simoni e kishte treguar me vepra se kishte qenë gati të jepte edhe jetën për fenë e tij si dhe për lirinë dhe paqën e popullit të vet.

Kardinali Ernest Simoni megjithse i shkuar në moshë (93-vjeç) — edhe në këtë 65-vjetor të meshtarisë — vazhdon të jetë i interesuar për gjendjen aktuale të shqiptarëve, për të mirën e popullit të vet, për lirinë, paqën dhe mirëqenjen e bashkkombasve të tij në Shqipëri dhe kudo që janë ata. Në këtë frymë vëllazërore dhe baritore, Kardinali shqiptar Ernest Simoni – me rastin e 65-vjetorit të meshtarisë së tij – përcolli nepërmjet radio Vatikanit në gjuhën shqipe — këtë porosi të gjithë atyre që me 25 prill do të hedhin votën e tyre për të ardhmen e Shqipërisë dhe të shqiptarëve, duke thenë:

“Po afrohen zgjedhjet. Zgjedhjet janë (shprehje) e vullnetit të lirë të popullit. I një populli të pjekur që kërkon dashuri, paqë, vëllazërim, mirësi e begati, për të gjithë. Secili mendon që me hedhë votën e vet, zgjedhjen e vet për njerëzit që janë vërtetë, gëzimi i popullit. Çdo deputet që do të zgjedhet do të konsiderohet prej popullit në rregull, si një babë i dytë që përpiqet të zgjidhë vështirsitë që ka në anën jetësore due ekonomike, me gjetë vende pune, me u interesu për edukatën e tyre, me ndejtë larg mëkatit, për të kriju nji shoqëri plot vëllazënim dhe nji buzëqeshje në zemër e në sytë e tyne, ashtuqë kur të shohin deputetët, të jetë si me pa njeriun më të dashur të tyre. Kjo ashtë fjala e Zotit dhe u shkoftë në veshë të gjithëve”, porositi votuesit shqiptarë, Kardinali Ernest Simoni.

Kardinalit shqiptar Ernest Simonit i urojmë 65-vjetorin e meshtarisë dhe jetë të gjatë në shërbim të fesë dhe të Atdheut. Komunizmi dhe komunistët shqiptarë – atëherë dhe sot — mund t’i kenë konsideruar si fitore të përhershme të komunizmit shiqptar dhe atij ndërkombëtar, shtypjet dhe shfarosjen e klerikëve katolikë dhe të feve të tjera, në përgjithësi. Atyre nostalgjikëve të komunizmit shqiptar dhe mbështetsëve të tyre – të cilët janë prononcuar kohët e fundit se “Komunizmi ishte në anën e duhur të historisë” dhe se “komunizmi kishte më shumë të mira se këqia”, dua tu them që të gjejnë rastin e të flasin me Kardinal Ernest Simonin sa është gjallë e ndoshta mund të marrin një përspektivë tjetër për të “mirat e komunizmit”, për të cilat ata flasin. Mbrojtja ose heshtja ndaj krimeve të shqiptarit kundër shqiptarit gjatë periudhës komuniste, mbetet një njollë kombëtare e cila nuk do të zhduket për derisa personalitete të larta të politikës shqiptare nuk përfillin zërin brendshëm të ndërgjegjes së vet dhe as interesat kombëtare.

Por, e keqja kurrë nuk mbizotëron mbi të mirën, përjetësisht. Siç është shprehur me një rast — kolegu dhe bashkvendasi im i nderuari Prof. Sami Repishti, edhe ky vet e familja e tij viktima të komunizmit dhe të fashizmit – se, “Njeriu i përket Zotit dhe si i tillë është përgjegjës ndaj ndërgjegjës së vet, atij zëri të fuqishëm brenda vetes tonë i cili na lavdëron dhe na qorton, por që është një zë që nuk mund të shuhet. Natyra e tij shpirtërore dhe fuqia e tij e pamposhtur janë baza e bindjeve tona se ekziston vetëm një fitore, e vërteta, se e mira fiton gjithmonë mbi të keqën.”

Jeta dhe vepra e Kardinal Ernest Simonit – megjithë vuajtjet e tmershme të tija dhe vrasjet e qindra bashkvëllëzërve të tij të pafajshëm klerikë, vetëm e vetëm, se kishin një mendim ndryshe ndaj imponimit me force të komunizmit ndërkombëtar sllavo-aziatik mbi shqiptarët – na tregon sot se ndonëse pak me vonesë dhe pas humbjeve të mëdha, më në fund e mira gjithmonë fiton mbi të keqen. Lavdi viktimave të pafajshme të komunizmit shqiptar – këtyre rrezeve të qytetërimit shqiptar!

Papa Françesku përqafohet në Katedralën e Shën Palit në Tiranë me Dom Ernest Simonin gjatë vizitës së tij në Shqipëri në vitin 2014 –L’Osservatore Romano via EPA)

Nga vizita e Papa Françeskut në Tiranë, 2014 dhe takimi me Kardinalin Ernest Simonin

Kalvari i Don Ernest Simonit nisi në prak të Krishtlindjes të vitit 1963, kur ai arrestohet nga komunistët si “armik i popullit”, ndër të tjera akuza, sepse kishte kremtuar një meshë pëkujtimore – siç është traditë e Kishës Katolike kushtuar të vdekurve – për shpirt të ish-Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Xhon F. Kenedi, i cili ishte vrarë atë vit në Dallas të Teksasit.

MJEKET SHQIPTARE, PJESË E NJË STUDIMI BOTËROR RRETH MENAXHIMIT TË PANDEMIVE

April 12, 2021 by dgreca

Dr. Ilda Hoxhaj dhe Dr. Drieda Zaçe dy mjeke shqiptare në Romë, Itali, informojnë për “Diellin” e Vatrës New York në një bashkëbisedim me gazetarin e “Dielli”-t Sokol Paja, botimin së bashku me një grup studiuesish nga Università Cattolica del Sacro Cuore, Romë, nën udhëheqjen e Profesorit Walter Ricciardi të publikimit të një studim mbi strategjitë që janë hartuar e zbatuar për të kontrolluar shpërthimet e mëparshme epidemike apo pandemike virale respiratore në rang global si: Sindromi i rëndë akut i frymëmarrjes (SARS), Sindroma e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (MERS), Influenca A H1N1 dhe COVID-19.

VIRUSI KAPI BOTËN NË BEFASI

Sistemet shëndetësore aktualisht po përballen me pandeminë nga COVID-19 të shkaktuar nga virusi SARS-CoV-2, e cila ka vënë në dukje dobësitë dhe papërgatitjen e shumicës së sistemeve shëndetësore. Organizata Botërore e Shëndetësisë deklaroi gjendjen e pandemisë në 11 Mars 2020 dhe deri në 10 Janar 2021 janë infektuar rreth 89,396,983 njerëz dhe ka pasur mbi 1,921,952 vdekje në të gjithë botën. Edhe pse kjo pandemi ka tronditur gjithë botën dhe ka sprovuar sistemet shëndetësore, nuk është hera e parë që përballemi me një pandemi apo epidemi virale respiratore dhe njohuritë e fituara nga eksperiencat e mëparshme mund të jenë të rëndësishme për strategjitë e kontrollimit të transmetimit të SARS-CoV-2. Përvojat e kaluara na ndihmojnë të kuptojmë se ku sistemet e kujdesit shëndetësor kanë qenë të suksesshme, ku kanë dështuar dhe ku ka më shumë nevojë për ndërhyrje në përballjen me shpërthimet epidemike të viruseve respiratore.

STUDIUESIT NGA UNIVERSITÀ CATTOLICA DEL SACRO CUORE, ROMË

Për këtë, një grup studiuesish nga Università Cattolica del Sacro Cuore, Romë, nën udhëheqjen e Profesorit Walter Ricciardi ka publikuar një studim mbi strategjitë që janë hartuar e zbatuar për të kontrolluar shpërthimet e mëparshme epidemike apo pandemike virale respiratore në mënyrë që të informojnë mbi masat që mund të jenë të dobishme në të gjitha fazat e pandemisë COVID-19. Bashkë-autore në këtë artikull, të publikuar në revistën prestigjoze BMJ Global Health (https://gh.bmj.com/content/5/12/e003677) janë dhe dy mjeke shqiptare në Itali, pjesë e Shoqatës së Mjekëve Shqiptarë në Itali, Dr. Ilda Hoxhaj dhe Dr. Drieda Zaçe. Ky studim përmblodhi të dhëna mbi ndërhyrjet dhe strategjitë e zbatuara për të përballuar situatat kritike të shëndetit publik në vende të ndryshme të botës gjatë shpërthimeve virale respiratore si Sindromi i rëndë akut i frymëmarrjes (SARS), Sindroma e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (MERS), Influenca A H1N1 dhe COVID-19.

GJETJET E STUDIMIT SHKENCOR

Studimi vuri në dukje se në nivel kombëtar, ekziston nevoja për të zhvilluar politika dhe udhëzues për kontrollin dhe menaxhimin e epidemive ose pandemive për të ndihmuar procesin e vendimmarrjes. Këto politika duhet të përshkruajnë se si departamentet e shëndetit në nivel kombëtar, lokal dhe territorial, si dhe personeli dhe institucionet kryesore, duhet të veprojnë gjatë një pandemie dhe të inkurajojnë përditësimin e të dhënave. Siç raportojnë përvojat e mëparshme, është e rëndësishme që sistemet shëndetësore të bazohen në bashkëpunimin dhe transparencën ndërkombëtare, si dhe në bashkëveprimet e koordinuara midis ekspertëve shëndetësorë dhe zyrtarëve qeveritarë. Përvoja në Kinë gjatë shpërthimit të SARS ndikoi në ndryshime të rëndësishme në sistemin shëndetësor publik kinez, si dhe mundësoi një përgjigje proaktive ndaj influencës A H1N1. Për të përballuar fazat e para të pandemisë COVID-19 u ndërmorën masa të shëndetit publik në vende të ndryshme, të cilët raportuan një ulje thelbësore të shkallës së rritjes së infeksionit SARS-CoV-2. Këto masa kërkojnë bashkëpunim midis institucioneve qeveritare, autoriteteve shëndetësore, spitaleve, qendrave të kujdesit shëndetësor dhe publikut të gjerë.

ORGANIZIMI I STRUKTURAVE SHËNDETËSORE SI NEVOJË URGJENTE

E një rëndësie të veçantë është organizimi i strukturave shëndetësore sidomos spitaleve, të cilat, për parandalimin e përhapjes së virusit dhe kontrollin e infeksioneve virale respiratore duhet të koordinojnë dhe përcaktojnë rolet dhe përgjegjësitë, të mundësojnë transparencën në procesin e vendimmarrjes, edukimin si për pacientët ashtu edhe për punonjësit e kujdesit shëndetësor dhe së fundmi rritjen e përdorimit të teknologjive të informacionit për të përmirësuar komunikimin dhe informimin e personelit dhe pacientëve. Kombinimi i masave të kontrollit të infeksionit spitalor, zhvillimi i protokolleve të standardizuara, në veçanti për departamentet e urgjencës, dhe mbikëqyrja e zgjeruar brenda spitalit raportohen si strategji efektive në përballimin e mbingarkesës të departamenteve intra-spitalore. Kombinimi i masave të shëndetit publik si distancimi social, shmangia e grumbullimeve, përdorimi i maskave, larja dhe dizinfektimi i duarve si dhe higjena personale u raportuan si thelbësore për kontrollimin e transmetimittë viruseve në mjediset e kujdesit shëndetësor dhe jo-shëndetësor në kohën kur vaksinat ose terapitë specifike nuk janë të disponueshme.

PROGRAMET E SHËNDETIT PUBLIK DHE KOMUNIKIMI

Autorët theksojnë rëndësinë që mbart, për të minimizuar transmetimin e infeksioneve virale në vendet e punës, kombinimi i masave të ndryshme si: matjae temperaturës së trupit, raportimi i simptomave dhe qëndrimi në shtëpi i individëve simptomatik. Komunikimi efektiv konsiderohet gjithashtu thelbësor për t’u përballur me një pandemi. Programet e shëndetit publik duhet të sigurojnë një komunikim të saktë e të bazuar në të dhënat shkencore me publikun si dhe komunitetin e kujdesit shëndetësor. Një aspekt shumë i rëndësishëm në menaxhimin e pandemive ka të bëjnë me adresimin e shëndetit mendor si të punonjësve të kujdesit shëndetësor ashtu edhe të popullatës së përgjithshme. Siç është raportuar gjatë COVID-19 në Kinë, strategjitë që lidhen me shëndetin mendor duhet së pari të marrin në konsideratë statusin psikologjik të njerëzve dhe të identifikojnë nevojat e grupeve më në risk të popullatës për të siguruar ndërhyrjet e duhura. Kështu, hartimi i politikave për përballimin e pandemive duhet t’i kushtojnë vëmendje të veçantë integrimit të shëndetit mendor, në mënyrë që të parandalohen dhe trajtohen rezultatet psikologjike negative. Autorët përfundojnë duke theksuar se të gjitha hallkat e një sistemi shëndetësor si dhe i gjithë komuniteti duhet të punojnë së bashku për të përmbushur sfidat e paraqitura nga përhapja e infeksioneve virale respiratore, për të arritur një përgjigje të duhur dhe në kohë të shëndetit publik.