Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

AZGAN HAKLAJ MBAN NDEZUR PISHTARIN E ATDHETARISË

by

NGA SHPENDI TOPOLLAJ/

Sa herë takoj ndonjë ndonjë shok a mik, emri i të cilit përkon bukur me cilësitë vetjake të tij, nuk e di sepse më vjen ndërmend ajo thënia e atij priftit budist Kenko Hoshi i cili qysh në vitin 1331 shprehej se pas një emri fshihet një pamje. Kjo ngjet edhe me birin e shquar të Tropojës së bukur, Azgan Haklajn i cili duke ndjekur gjurmët historike të atyre viganëve që në shekuj luajtën një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e lirisë dhe pavarsisë apo të shembjes së diktaturës më të egër që ka njohur bota moderne dhe demokratizimit të vendit tonë, si eruditi i pathyeshëm Sali Berisha apo trimi i çartur Azem Hajdari, u bë njëri nga përfaqsuesit më autoritar dhe zëri më elokuent i gjithçkaje të mirë ka ajo trevë. Dhe njëkohësisht, me karakterin e tij burrëror, besnikërinë ndaj idealeve, energjitë e pashtershme në veprime dhe qartësinë e mendimeve rreth çështjes kombëtare, ai vërtetoi parashikimin e atij që e quajti Azgan.

Duke pasur në krah vetëm vlerat e tij intelektuale dhe njerëzore, ai u bë një figurë e njohur dhe e dashur për këdo. Pati ngjitjet dhe zbritjet e tij në politikë gjë që shpesh varet nga rrethanat, por për asnjë çast nuk ju lëkund bindja te thelbi i teorisë së Rene Dekartit se “Mendoj, pra jam”.         Dhe natyrisht, ka qenë ky formim qytetar i tij i cili e ka shtyrë prej vitesh që të jetë i pranishëm në organet tona të shtypit apo të botojë librat e tij  publiçistikë, duke ndjekur në këtë gjini shembullin e Gramenos, Fishtës, Merxhanit, Harapit e deri Ismail Kadaresë, i cili pikërisht në këtë zhanër ka shkëlqimin e tij më impresionues.

Azgani, duke qenë njëkohësisht edhe artist, me shembullin e tij, duket se e ka zhvleftësuar atë përcaktimin e atij filozofit që thosh se ai që e do të bukurën dhe të vërtetën, nuk duhet të merret me politikë, pasi politika nuk e do as të vërtetën dhe as të bukurën. Përveç angazhimit të tij si deputet në periudhën e ndezur 2001 – 2005, Azgani ka krijuar dhe drejton Unionin Artistik të Kombit Shqiptar, të cilin sikurse shprehet, synon ta shndërrojë “në një Parlament shpirtëror ku flitet me gjuhën universale të artit për hallet dhe plagët e kombit.” Dhe pa drojë mund të pohojmë se ai e ka realizuar mësë miri këtë me një sërë veprimtarish brenda dhe jashtë vendit, duke na bindur se Seferisi nuk e kishte fjalën vetëm për grekët kur thosh: “Ngado që shkoj atdheun e marr me vete.”

Në vetvete libri “Ashti i shqiptarisë” që po u jepet lexuesve në dorë është vazhdim i librave të mëparshëm të këtij autori, pasi edhe këtu si bosht qendror mbeten shqetësimi për një demokraci sa më të arrirë dhe bashkimi i trojeve tona të ndara padrejtësisht nga trungu amë, gjë për të cilën ai shprehet: “Pa pikë droje pse jo dhe shumë krenarisht deklaroj se bashkimin e trojeve etnike shqiptare nuk e kam thjesht qëndrimin personal e politik, por pikësynimin e jetës e qenësisë sime, të mendimit e veprimit tim prej kurse jam bërë të më dëgjojnë në odë burrash apo në tubime të çdo lloji.” Dhe shton se për këto nuk i marr leje askujt… në Beograd, në Moskë e në Athinë…

Jo pa qëllim, Azgani me njohuritë e tij të bazuara shkencërisht, i referohet jo vetëm dardanëve që s`kanë nevojë për asnjë apollogji, pasi atë nuk e shuan dot nga kujtesa historike as tërmeti i vitit 518, as sulmet sllave të viteve 613 – 616, dhe as çmenduria e akademikëve serbë apo e falangave të Arkanit dhe Millosheviçit, por edhe Dodonës pellazgjike në vendin e mollosëve, veç njëzet kilometra mbi Janinë, aq të lakuar nga Homeri (850 para K.), Hesiodi (rreth shek. VIII para K.) e deri Herodoti (484 – 430 para K.). të cilët me aq admirim flasin për të, duke e barazuar për nga rëndësia me tempullin e Delfit.

Ja pse Azgan Haklaj parathotë se Kosova qëndis flamurin e Pavarsisë, pasi gjaku i mijra dëshmorëve, jehona e pushkës së bijave dhe bijve më të mirë të saj si Adem Jashari, Ramush Haradinaj apo Hashim Thaçi me shokë apo urtësia proverbiale e udhëheqsave të mençur si Ibrahim Rugova, Adem Demaçi etj. do japë frytet e veta historike.

Kanë folur për Azganin dhe veprën e tij, pena me emër të letrave dhe politikës tonë. Nëse do na duhej t`i përmblidhnim ato, do mjaftonte të sillnim në vëmendje fjalët – sentencë të kritikut të njohur Dukagjin Hata se “Azgan Haklaj hyri politikë për të dhënë e jo për të marrë.” Se këtu qëndron edhe tragjedia jonë, ajo tragjedi që Azganin e shqetëson dhe ai me guxim të lavdërueshëm qytetar i ka shpallur luftë, jo me ushtën e Don Kishotit por me forcën e pallogaritshme të penës.

Në një libër autobiografik Salman Rushdie e ka quajtur pazarin e mendimeve të kundërta si vendin nga buron liria. Vetë Azgani është shprehur se “… dialogu është ajri i një shoqëria demokratike.” (“Dardanët presin Dodonën” fq.167). Kështu edhe në këtë libër, një vend të rëndësishëm zenë edhe polemikat me personalitete të politikës apo mediave, me të cilët Azgani ka kundërshti pikpamjesh apo qëndrimesh. Kjo është krejt normale, se edhe unë që po shkruaj për të, mund të kem rezervat e mia me gjithë sa ai thotë. Por, debati me kulturë dhe argumente është i shëndetshëm dhe duhet pranuar se rrallë e ndeshim atë si te librat e Azgan Haklajt.

Ne e dimë mirë dhe kjo nënvizohet edhe te “Ashti i shqiptarisë” se Azgani shpesh e ka paguar shtrenjtë këtë guxim. Se fundja jo më kot Leon Tolstoi shprehej se “Kur dhuna e padrejtësia ngrihen në sistem shtetëror, vendi i njerëzve të ndershëm është në burg”. Por kjo nuk e ka thyer për asnjë çast atë, ashtu sikurse nuk e ka trishtuar shpërfillja e lënia pa punë. Ato ndofta, me gjithë veprën e tij, i kanë dhënë përmasa epike dhe i kanë rritur besimin se ajo statuja e bronxtë e atij djalit që mbante në duar një purtekë të përkulshme që godiste enët metalike, prej nga priftërinjtë e Dodonës gjenin përgjigjet e perëndive për pyetjet që bëheshin, do konfirmojë se ka ardhur koha që edhe Kosova dhe Çamëria të bashkohen me Shqipërinë, pasi sikurse e mendon vetë Azgani, tani edhe Zoti po flet shqip.

Por, për ta shpejtuar këtë ditë, duhet që gjithkush të ndjejë përgjegjësi atdhetare se tashmë kushdo e ka të qartë se Bernard Shou pikërisht të tillë qëllim kishte kur porosiste se “Jeta nuk është një qiri, por një pishtar që duhet mbajtur ndezur me çdo mënyrë”.

Ashtu sikurse po e mban të ndezur dhe me nder edhe biri i trim Tropojës legjendare Azgan Haklaj, ai burri që të sheh drejt e në sy dhe që më kujtoi atë thënien e japozezit Kenko Hoshit se pas një emri fshihet një pamje.

 

IKJA E RIZAIT…

by

Riza Lahi, ike dhe kuptuam sa vend bosh ke lënë tek ne/

Shkruar nga Raimonda MOISIU/

Ka momente në jetën e përditëshme që shumica prej nesh e ndjejnë veten të  lëkundur mes mendimeve dhe ndjenjave kontradiktore në udhëtimin e lumtur e të trishtë të jetës. Shumica prej nesh pamarrë parasysh atë që ndjejmë e shprehim, janë duke ecur në paqartësitë dhe të papriturat e natyrëshme në qenjet e gjithkujt, duke ecur mes dritës e errësirës, mes jetës e vdekjes. Askush nga ne nuk e di se cfarë do të ndodhë nga një moment në tjetrin, apo si e qysh do ta përballojmë e përjetojmë atë cast gëzimi apo hidhërimi. Ky është një moment i pashmangshëm për gjithsecilin nga ne. Dhe kjo është mëse e vërtetë! Ka gjëra në jetë që ndodhin krejt papritur dhe ndryshojnë rrjedhën e jetës mes të bukurës e së përditshmes njerëzore, na krijohet ndjesia e një realiteti që do të na  duhet të ekuilibrojmë përpos gjendjes  shpirtërore   edhe përjetimin  e  dhimbjes, pikëllimit, humbjen e njerësve më të dashur, të familjes e shoqërisë.E pra vijnë ato caste në jetë  që të prishin paqen shpirtërore! Kjo më ndodhi edhe mua në ditën e fundit të vitit që sapo kaloi – 31 Dhjetor 2013!  Lajmin ogurzi se kolegu dhe miku im më i mirë, që  në respekt të kësaj miqësie të bukur dhe eternale, të pastër e të përzëmërt, e thërrisja Kryemiku im,  i miri e i mrekullueshmi Riza Lahi – ishte ndarë krejt papritur nga jeta duke pirë kafen e mëngjezit te lokali modest  poshtë pallatit të tij,-ma dha mikja jonë e përbashkët Kozeta Zavalani. Unë, Rizai dhe Kozeta, kjo  treshe  e pandarë dhe simpatike që do të na shikoje gjithmonë duke ecur në rrugët e Tiranës, apo te Bar Europa, te Bar Mondiali apo te Pjaca në qendër të Tiranës -duke tymosur cigaret e duke  rrufitur kafetë, bisedonim e diskutonim, ku thelbi i bisedës ishte Letërsia! Ashtu të tre krah për krah me Rizain ecnim në rrugicat  me kalldrëm të Korcës, -në  Kosovë,  Prizren e Prishtinë, Vlorë e Durrës,  Shkodër dhe Sarandë, Strugë e  Ohër, Pogradec e Shën Naum, në evenimente  letraro-artistike,  me libra ndër duar, me sytë që na shkëlqenin, me dashurinë e respektin ndaj njëri tjetrit dhe për   librat, realitetin mbresëlënës që mbart në vetvete magjinë e ndryshimit e të shpresës, surprizën e këndshme në kërkimet origjinale për të mëkuar ëndrrat e së ardhmes, që gjithsecili nga ne dëshiron të arrijë në rrugën e krijimtarisë. Ishim një kombinim perfekt që shënonte thellësisht tre intenditetet vitale e të virtytshme  në personalitetin tonë: Miqësinë, Bashkëpunimin dhe ndanim së bashku  Mjedisin Krijues Letraro-Artistik, si  forca e mendimit të lirë,  ashtu si e ndjenim dhe e perceptonim. Jam akoma nën ethet e traumës e tronditjes shpirtërore për humbjen e vëllait tim të ndjerë Vilsonit,  dhe fillimisht  atë fjali nga Kozeta “ motër nuk më bën zemra të ta them, por Xakja na la sot në mëngjes”,  e morra si lajthitje momentale apo shaka të mikes sonë –kur unë para dy orëve pata marrë mesazhin e urimit të Vitit të Ri 2014 nga miku im i shtrenjtë Rizai. Por jo vetëm kaq!  Kishte raste që me batuta të ngrohta bënim lojë fjalësh me “vdekjen” mes nesh, pra batuta lajthitje poetësh mes vedit, nën fishkëllimën e serenatave korcare e jareve shkodrane ndër buzë.  Shpesh i thoja Xakes me shaka: “Kur të vdesësh ti unë do të këndoj serenatat e Korcës, dhe do t’i vendos të gjitha CD-të   e Mihallaq Andreas në varr”, sepse ai gjithmonë ishte në  humor, gaz, hare, këngë dhe fishkëllente serenatat korcare. Buzagazi dhe hokatari babaxhan Xakja qeshte me të madhe dhe ma kthente: “Ndërsa unë do të këndoj jaret shkodrane, do të sjell shportën e argjentë  me trëndafila  dhe një kuti të madhe me unaza, me vargjet: “ 10 unaza po t’i nap/ që cdo gisht ta ban zap! Ne ishim aq shumë të lidhur me njëri tjetrin sa bashkëshortja e Rizait – Afërdita, sa e pa Kozetën që hyri në dhomë, vazhdoi të qarat duke i thënë Rizait; “Ngrehu ore Riza se të ka ardhur Kozeta dhe Monda…jo i thashë,  Monda është përtej oqeanit në Amerikë, dhe nuk mund ta besojmë dot këtë të papritur kaq të hidhur.Ishte e para dhe e vetmja herë që Rizai qëndronte i heshtur, shtrirë, me sytë mbyllur përgjithmonë dhe nuk na priste me buzëqeshjen e shakatë e tij, që janë gdhendur në kujtesën tonë, përjetësisht”-më shkruante Kozeta në Facebook. Kur më erdhi mesazhi i dytë nga miku ynë -Dilaver Goxhaj, që më konfirmonte vdekjen e Kryemikut tim,  –atëhere tronditja, hidhërimi dhe dhimbja te unë nuk njihte kufij. Mes kujës e ngashërimit me duart që më dridheshin i telefonoj mikut tonë të përbashkët,  por që me Rizanë e lidhnin detyra e pilotit dhe ajo e krijuesit,  shkrimtarit Agim Bacelli – të parit në Amerikë që i jap lajmin ogurzi. Mundoheshim të qetësonim njëri-tjetrin po ishte e pamundur. Ja si shprehet Agimi për atë cast klithjesh shpirti dhe therrje zemre:  “Ka pakë minuta që përmes lotëve e klithmës më mori në telefon Raimonda duke më dhënë lajmin ogurzi, Xakja s’është më! Për momentin s’desha ta besoj dhe e mora si një shaka apo edhe lajthitje momentale, siç lajthitin poetët. S’e besova pasi Riza Lahi më thoshte shpesh duke qeshur, të qeshja që të më zgjatej jeta…” Klithi shpirti i Merita Bajraktarit McComarck –vajzës korcare shkrimtares e aktivistes së “Vatra” që Rizai i kushtoi  romanin” Serenatë korcare në Neë York”: “ëoë….e pamundur….e pabesueshme…nuk mund ta besoj lajmin……oh, sa keq më vjen, sa s’ka ku të vejë…jam shumë e tronditur… ngushëllime dhe lutje.. …RIP Riza …..God loves you…… Klithnim vetën klithnim! Ishte  klithmë dhimbje shpirti që dukej e vështirë për ta kuptuar në brendësi të emocioneve e shpirtit tim të plagosur dy herë brenda një kohe të shkurtër. Ishte klithmë e shpirtit njerëzor, klithmë për të njohur dashurinë e trishtimin, klithmë që cau qiellin e ngriu diellin, klithmë dhimbje që kapërxeu Atlantikun dhe sakaq ngriti urën jetike mes shpirtit dhe ikjes së heshtur e të lehtë  të Riza Lahit dhe klithmave të bijës e djalit të  tij, nipërve dhe  bashkëshortes, me klithmat e dhimbjes e “shock” –ut   që lajmi  ogurzi të mos ishte i vërtetë, – të mijra e mijra miqëve e mikeshave, kolegëve e kolegeve, dashamirësve të krijimtarisë së shkrimtarit Lahi, të njohurve e të panjohurve, të atyre që e kishin njohur realisht dhe virtualisht,  në rrjetet sociale,  vecmas në Facebook,- kudo në botën e ndjeshme të trojeve shqiptare.  “Shock”-u ogurzi që pësuan në prag të Vitit të Ri bëri që  bota ndali frymën për një cast! Gëzimi e Helmi janë motër e vëlla! Gjithsecili për një cast u shkëput nga tavolina e Vitit të Ri, klithma vaji e elegjie përfshirë edhe lotët e syve të tyre mbi tastierën e kompjuterit apo të iphone-it, që ishte e pamundur t’i kontrollonin, mbuloi Facebook-un,  mediat online – Nuk ka mundësi të ketë vdekur poeti! Jooo nuk ka vdekur Riza Lahi! Por jo, gjëma pati ndodhur- Xakja ynë kishte vdekur- pas gjysëm ore që ai në FACEBOOK-dërgoi  urimin e Vitit të Ri, gjithë miqëve, kolegëve dhe dashamirësve të tij. Klithi në vaj bota e publicistikës që Rizai e donte dhe shkruante aq bukur, ndjeshëm e profesionalisht, klithi Roland Qafoku-“ Jam i shokuar! Nuk e besoj që Xakja i mirë nuk jeton më. Iu preftë shpirti në paqe!Jo Monda nuk ka mundësi të ketë vdekur, Rizai, njeriu që cdo cast dhuronte vetëm mirësi dhe buzagas! Klithi vajtueshëm shpirti i Altin Sinanit –Kryedaktorit  të gazetës Tirana Observer-humbi mikun më të mirë dhe gazetarin më aktiv e profesional të gazetës: “Jo Monda, nuk ka vdekur Xakja ynë,- ai njeri  aq i mirë plot energji pozitive  dhe mirësi shpirtërore”.  Klithi shpirti i Dilaver Goxhaj i sapo dalë nga spitali mbas dy bypass-eve, që pati kaluar:  “Me vjen keq që ky vit i vjetër mbaroi duke na marrë përgjithmonë Rizanë tonë të mirë e të talentuar. Por nuk kemi cfarë të bëjmë, vec zemrën e fortë.”  Vec Facebook-edhe mediat, gazetat online po jepnin klithmën therrëse deri në dej të   dhimbjes për ndarjen para kohe  nga jeta të mikut e kolegut të tyre të  shtrenjtë që me buzagazin dhe  të qeshurën, fjalën e mencur, dashurinë njerëzore,  që e falte pa kursim i kishte bërë për vete të gjithë.  Rizai, ai  shkodrani i mirë e babaxhan, atdhetari i mirë, pasionanti i letërsisë,  poeti, prozatori, publicisti, përkthyesi pasionant i poetit Iranian Xheladin Rumiut që ja kishte rrëmbyer zemrën, qytetari dhe intelektuali që mes lavdisë e penës së tij nuk harroi kurrë të vinte mjeshtërinë e krijimtarisë së tij artistike, letrare dhe shpirtërore, por edhe modestinë e një heroi të heshtur  që me penën e tij përcolli vlera, kurrë nuk shkroi për vete-gjithmonë për të tjerët. Figura të shquara të letrave shqipe klithën,  ngushëlluan  e shkruajtën  në të njëjtën kohë.  Shkrimtari, poeti, kritiku dhe Editor i Fjala e Lirë,Londër,  Angli, -dr. Fatmir Terziu shkruante që në hyrje të shkrimit: Shuhet Riza Lahi!  Miku i disa krijuesve, poeti dhe publicisti Riza Lahi ka ndërruar jetë. Dhe kështu njeriu që rendi pas penës vite e vite me radhë, por edhe pas yjeve si një pilot i hershëm shqiptar, sot ka një udhë memorjeve tona.. E thjeshtë, e kuptueshme, … një shportë për brezat…, vepra e Riza Lahit. Dhe sinqerisht duke njohur shpirtin, zemrën dhe karakterin e këtij njeriu-ideplotë mendoj se duhet përgëzuar e përgëzuar…I qoftë dheu i lehtë dhe me një përshpirtje të thellë ndjejmë edhe peshën e lotit për të, për poetin e fikur pa u ndjerë.” Ndërsa publicisti i njohur në dy kahjet e Atlantikut dhe Kryerdaktori i Gazetës Dielli-SHBA- Dalip Greca, ishte i pari që do të jepte lajmin e dhimbshëm në faqen e parë të gazetës: “Është një lajm tronditës për mikun tim Riza Lahi! Ngushëllime familjes! Në prag të Vitit të Ri, në Tiranë, ka ndërruar jetë nga një goditje në zemër shkrimtari Riza Lahi. Ishte vetëm 63 vjec.Riza Lahi ka lindur në Shkodër në 16. 01. 1950. Për 30 vjet ka shërbyer si pilot në Forcat Ajrore, gazetar në shtypin ushtarak, si dhe pranë zyrës së OSBE – së në Tiranë. Përveç çmimeve letrare të fituara në nivele të ndryshme në Konkursin Kombëtar 1994 ka fituar çmimin e parë të letërsisë për fëmijë. Pjesë nga veprat e tij janë botuar në SHBA, Greqi, Rumani, Maqedoni, Kosovë, Iran, dhe së fundi në Indi. Lahi është anëtar i Shoqatës Botërore të Poetëve. Ai la pas 35 vepra letrare.Redaksia e Diellit ngushëllon familjen Lahi për këtë humbje të pazëvendësueshme. Shkrimtari Petraq Risto i tronditur dhe thellësisht i hidhëruar nga ky lajm shkruante: “ Një poezi e Riza Lahit në mesazh në Facebook  Tani vë re dy vargje tronditëse “Pashë që kisha marrë rrugën qorre/ Për te tabuti im.”nga poezia e mëposhtëme:

“DET I QETË”

Dhjetë vjet më vunë dorën në qafë

Dhjetë vjet të tjerë më panë me vëmëndje

Dhjetë vjet më pas më kërcëlluan dhëmbët.

Kur nisa të kërcëllej dhëmbët dhe unë

Pashë që kisha marrë rrugën qorre

Për te tabuti im.

RIZA LAHI

Shkrimtari e poeti Petraq Risto i dedikoi poezinë elegji. Ja disa vargje:

Gabim! Gabim Riza Lahi! Gabim!

E lamë të pimë kafe me zemra poetësh

Dhe jo me filxhanin tënd Hidhërim

Gabim! Gabim miku im! Gabim!..

Dhimbje e mall pkiëllim e hidhërim për shkrimtarin me fytyrë nga dielli i të gjithëve e më këmbë në tokën e Atdheut, do të shkruanin miku i ngushtë shkodrani tjetër poeti i shquar i vargjeve lirike shqiptare  Kolec Traboini me pyetjen e dhimbëshme: SI MUND TË IKET KREJT KËSHTU?

Ja disa nga vargjet e poezisë elegjike:

Si mund të iket krejt kështu

pyesin të gjithë në këtë Vit të Ri

nuk shtyhet festa pa buzëqeshje

buzëqeshjen që na e sillje ti…

Vargjet elegjike do të shkruanin, shkrimtari Përparim Hysi, poeti i njohur i vargjeve lirike shqiptare, Prof. Vangjush Ziko, Poeti Luan Xhuli, mik i ngushtë i Rizait do e vajtonte me vargjet:

Flamur i shpirtit tënd të zjarrtë,

që të shpuri në qiell,

do të të zbresë prapë

në aeroportin e zemrës,

që na e le të zbrazët.Me trishtim e dhimbje shprehet \ poeti e shkrimtari çam, Namik Selmani, në një shkrim të gjatë, që ai ka publikuar, Dhimbje pikëllim e mall nëpërmjet vargjeve dhe ngushëllimeve do të shprehnin anëtarët e Forumit të Klubit të shkrimtarëve korcarë-Bota e Re, për humbjen e ndarjen parakohe e të papritur të Riza Lahit, si Kostaq Duka, Alfred Papuciu, prof Murat Gecaj, Fatjon Pajo, Fiqiri Shahinllari,  Ligor Prifti, Lida Lazaj,Lirjan Visari Edmond Shallvari  e dhjetra e dhjetra  të tjerë.

“Ajo e panjohura, Vdekja, si duket nuk falka kërrkënd…

Le të jesh njeri i mirë sa të duash!

Ja, Rizai zemërmadhi iku, Xakja i të gjitheve iku…papandehur u iku të gjithëve, menjëhere…

Atyre që e kanë njohur u duhet kështu të bëhen edhe më njerëzore sec ish padyshim Ai…!

E vështirë ta kapërcejmë dhimbjen në elegjinë e Përparimit…U prehtë në paqe!-do të shprehte dhimbjen e tij shkrimtari Faruk Myrtaj.Shkrimtari shqiptaro-amerikan nga Qeparoi Petraq Pali do të vargëzonte dhimbshëm:

“Do të kujtojmë Riza, se do të na kujtojë kënga

 Do lexojnë brezat në Prozat e Tua, të ëmbla…

Gjallë do të jesh, në breza në vite…

Edhe poetesha dhe publicistja Iliriana Sulkuqi mike e Xakes për 40 vjet –pësoi një “shock” tronditje shpirtërore e mes lotëve e ngashërimeve gjithmonë me fjalët: “Nuk e besoj, nuk është e vërtetë të ketë vdekur ai hokatari babaxhan ai eruditi dimensional!Ngushëllim, Ngushëllim ……Ja si u shpreh Kryetari i Klubit të Shkrimtarëve vlonjatë,”Petro Marko”, shkrimtari Myrteza Mara: Tek Riza Lahi të gjithë do shikojnë pasqyrën e dijeve, guximit, kulturës, artit dhe letërsisë, miqësisë dhe dashurisë për njeriun, punën! Ngushëllime familjes, duke iu lutur të mos harrojë se këtë dhimbje e ndan edhe me ne, miqtë e njohur e të panjohur nga afër të Rizait! Dhe vazhdon gjatë gjatë me qindra, qindra mesazhe ngushëllimi, nga tërë bota shqiptare, kudo në botë ku ka shqiptarë, që nga toka mëmë e deri në Skandinavi e Australinë e largët, mesazhe ngashërimi e ngushëllimi nga Luigj Shkodrani, Mihal Puleri, Agim Kelmendi, Agron Shele, Riza Pajollari, Miltiadh Davidhi, Vasil Tabaku, Qazim Myska, Viktori Xhako, Gëzim Ajgeraj, Albert Zholi miku i tij i ngushtë që nuk rreshtëte së shkruari për Xaken tonë, Vladimir Bizhga, Eleonora Gjoka, Neil Ruci, Mimoza Selimi, Kleopatra Skarco Dokle,  Mark Simoni, Genci Cobani, Luan Kalana, Jorgjeta Gjanci, Thoma Duka, Ibrahim Egriu, Laureta Petoshati, Baxhul Merkaj,  Xhemajl Rudi, Bashkim Kozeli, etj,etj, etj,.

 

Postscriptum

 

Riza Lahi është shkrimtar tejet i rëndësishëm e  shumë prodhimtar në  fushën e krijimtarisë; prozë, poezi, tregime, esse, përkthime e publicistikë. Riza Lahi ka dalë nga radhët e forcave ajrore me gradën e nënkolonelit, pilot,  gazetar në shtypin shqiptar dhe zyrën e OSBE-së Tiranë. Pjesë nga veprat e tij janë botuar në SHBA, Greqi, Rumani, Maqedoni, Kosovë, Iran, dhe së fundi në Indi. Riza Lahi i paarritshmi,  erudit e intelektual e guximtar i fjalës së lirë  jepte  ngado shëmbullin më pozitiv- duhet të konsiderohet e kujtohet  gjerësisht  si një prej shkrimtarëve më të njohur,  i cili në sajë të  erudicionit të tij  shumëdimensional do të bëhej një nga figurat më të shquara të Letërsisë e Publicistikës Shqiptare  të  gjeneratës së tij. Krahas punës së pilotit,  shkrimtari, poeti dhe eruditi Riza Lahi u përqëndrua plotësisht në aspiratat letrare e pasionin e tij për letërsinë, publicistikën e përkthimin. Libri që është konsideruar si një nga kryeveprat letrare të kohës  është romani mediatik “Vorri i Ashikut” (600 faqe) që pati një vlerësim të jashtëzakonshëm nga kritika e kohës dhe u ribotua disa herë, në të cilin  autori ka vazhduar linjën e tij të të shkruarit – atë klasike, me personazhe të gjallë, karaktere të vizatuar mjeshtërisht, duke shpalosur jetë sa më shumë. Shpalosja e menjëherëshme dhe shpeshherë brutale e skenave nga realiteti shqiptar, i ngjan breshërimave të një arme zjarri që vetëm godet në shënjë dhe nuk të lë të marrësh frymë – siç do t’i pëlqente ky krahasim autorit. Është autor i romanit “Serenatë korcare në Neë York”, librave me publicistikë “Marathonomaku nga Shkodra libër që trondit me Lavdinë Shkodrane”, monografinë  “Piloti i katër Presidentëve”,  autor i disa vëllimeve “Donosaurët e Fundit”, libra me poezi,  tregime, publicistikë, esse dhe letërsi për fëmijë. Riza Lahi është përkthyesi pasionant që ka sjellë në shqip që  më pëlqen ta krahasoj  densitetin e tij të përkthimit të perlave të poezisë botërore asaj persiane e iraniane të Xheladin Rumiut, të Forugh Farrokhzad dhe Lirika Dashurie të Sulltanëve, me puthjet pasionante të një dashnori të përlotur.Ka përkthyer Francis Ledvige edhe shumë poetë bashkëkohorë nga më të njohurit në ditët tona. Në një vështrim të përgjithshëm 35 veprat e botuara të tij evidentonjë personalitetin e shkrimtarit, poetit, publicistit, eruditit dhe intelektusalit Riza Lahi, ku gjejnë vend e hapësirë personazhet, jeta jonë e përditshme, sfida dhe absurdi i jetës, dashuria dhe paradokset sociale, pra  bashkëjetesa e udhëtimit të lumtur e të trishtë të jetës.

“ Muzgu, i zbehur nga dashuria, po përkëdhelë krrelat e kaltra të Bunës, ndërsa ajo nuk e ka mendjen; ajo po mërmërin duke perënduar sytë, jare Shkodrane… Kushedi se ç’ka parë brigjeve të veta gjatë vajzërisë së përjetëshme kjo Bunë …!Është e vetmja që di të ruajë intimitete shpirtërash; nuk ia tregon askujt, vetëm Rozafës, askujt tjetër më. Buna po shkon anës këmbëve tona e bollshme, e qetë. Ajo di të marrë me të mirë ëmbëlsisht sy njerëzish të dërrmuar nga streset… Ke dëshirë këto minuta vetëm të vështrosh ujërat … Vetëm të heshtësh. Fërshëllima shumë e lehtë e ujërave, ngjan si një korale ëngjëjsh. Sigurisht që engjëjt kanë zërin e tyre. Ky zë duhet të ngjajë shumë me mërmërimën e ujërave të Bunës nëpër muzg. Është zëri i birit të Shkodrës  Loce që e donte aq shumë Atë dhe Bunën, Atë dhe Rozafën-Është zëri i të pavdekshmit Riza LAHI –që prej 1 Janarit 2014 –ë,  ai prehet në Amëshim! U prehsh në Paqe Kryemiku im! Ike  dhe kuptuam sa vend bosh ke lënë tek ne.

Amen!

Raimonda MOISIU

HARTFORD CT USA 

Radio Kosova e Lirë dhe Lufta e UÇK-së

by

Në 15-vjetorin e Radios “Kosova e Lirë”/

Shkruan: Prof. dr. Nusret PLLANA/

Përkufizimi/

Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës e kishte zërin e saj. Ishte Radio “Kosova e Lirë”. Ishin gjashtë muaj jete të kësaj radioje në luftë, por nuk ka kohë në botë që i mat këta gjashtë muaj me kohën reale që mbush ditët, javët, muajt. Sepse, gjashtë muaj të Radios “Kosova e Lirë” janë muajt më dramatik të Luftës Çlirimtare të UÇK-së, janë gjashtë muaj zëri i kësaj lufte i shpërndarë në eter, pra në hapësirën e Kosovës, së pari e pastaj kudo që ka mbërri ky zë, që ishte zëri i shpresës dhe i lavdisë së Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Hyrje

Pas më shumë se 100 vjet robërie dhe pushtimi të më shumë së gjysmës së tokave shqiptare, në Kosovën e robëruar organizohet një ushtri, që lufton për çlirimin dhe lirinë e kësaj pjesë të gjeografisë kombëtare shqiptare. Vetëm ky fakt do të ishte i mjaftueshëm për ta hetuar, edhe si përmasë historike, peshën  e kësaj lufte për liri. Në këtë rrjedhë, vetëm ky fakt do të ishte i mjaftueshëm për të vënë në peshoren e historisë zërin e Radios “Kosova e Lirë”, si zëri i luftës çlirimtare dhe si zëri i lirisë së Kosovës që po bëhej me secilën krismë pushke, me secilën rënie në altarin e lirisë të Dëshmorëve të Kombit, me secilën foshnje që lindte maleve të Kosovës.  Kosova, përveç që kishte lindur Radion “Kosova e Lirë”, edhe në zjarrin e luftës për liri, edhe në krismën e pushkëve për çlirim, lindte edhe fëmijë që një ditë do të bëhen fëmijët e lirisë së Kosovës.

Luftës çlirimtare i duhej një zë i ardhjes së lirisë

Më 28 nëntor të vitit 1997 del publikisht për herë të parë Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Del në varrimin e Mësuesit Dëshmor, Halit Geci, jo vetëm për ta dhënë kumtin se Kosova tashti më kishte dalëzotësen e saj, ushtrinë e saj çlirimtare, por edhe për të bërë publike, ashtu siç bëhet publike çdo gjë e madhërishme, që bëhet për lirinë e një vendi, në mënyrë që globi, sërish pas njëqind vjetësh ta kuptonte se diku në një pjesë të tij, të këtij globi pra, një gjeografi e një atdheu të një populli, ishte copëtuar dhe ishte pushtuar padrejtësisht. Në atë kohë, pra në vitin 1997 shkruan ato pak gazeta që dilnin në Kosovën e robëruar, shkruan dhe folën ato pak televizione shqiptare që ishin, por lajmin e transmetuan edhe mjetet botërore të informacionit, e që ishte pozitive  për kohën dhe rrethanat e asaj kohe. Mirëpo, kjo dalje publike e UÇK-së nuk e kishte zërin e saj, ende nuk ishte themeluar Radio “Kosova e Lirë”, e cila do të fliste me zërin e kësaj lufte, që ishte zëri i krismave të pushkëve të lirisë.

Prandaj, ky është ndryshimi në mes të asaj që shkruanin gazetat e asaj kohe dhe lajmit që transmetonin agjenci të ndryshme lajmesh, shqiptare apo të huaja, nga lajmi që do të transmetonte pak kohë më vonë Radio “Kosova e Lirë” përmes krismave të pushkëve të lirisë, që ishin krisma të luftëtarëve dhe luftëtareve të lirisë së Kosovës, pra ishin krisma të luftëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Në këtë aspekt, nuk është aspak me rëndësi çka mund të kenë thënë dhe çka mund të thonë historianë dhe analistë të ndryshëm për ngjarjet e kohës së Luftës së UÇK-së, siç nuk është aspak me rëndësi se a përmenden të gjitha vendimet për krijimin e këtij zëri të lirisë së Kosovës, apo a përmenden ata që kanë punuar në ato detyra. Të gjithë, që nga themeluesit e agjencisë “Kosovapress” dhe Radios “Kosova e Lirë”, që nga shkruesit e teksteve për lajmet, që nga raportuesit nga vijat e fronteve, që nga folësit e deri te ata që përgatisnin teknikën e transmetimit, ishin ushtarë të lirisë. Vetëm ky fakt, i jep kuptim krejt tjetër nga kuptimi që kanë të gjithë transmetuesit radiofonik, gjatë gjithë kohës së robërisë së Kosovës, në njërin krahë, si dhe nga gjithë transmetuesit radiofonik të Kosovës së pas Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Prandaj, zëri i Radios “Kosova e Lirë” ishte zëri i çlirimit dhe i lirisë së Kosovës dhe, që të dyja, edhe çlirimi edhe liria po krijoheshin nga një ushtri çlirimtare e kësaj pjese të robëruar të atdheut, që quhej Kosovë.

Zëri i Radios “Kosova e Lirë” ishte, prandaj, zëri i ardhje së lirisë së Kosovës. Këtë përmasë historike, askush, as koha e as historia, e të mos flasim për njerëzit e vdekshëm, nuk mund t’ia marrë Radios “Kosova e Lirë”.

Radio “Kosova e Lirë” ishte front i luftës çlirimtare të UÇK-së

Nuk është aspak me rëndësi të flitet dhe të tregohet sa ushtarë kishte Radio “Kosova e Lirë”. Po ashtu, nuk është aspak me rëndësi, sidomos për historinë e Luftës së UÇK-së, të thuhet e të shkruhet se kush ishin ata luftëtarë që gjenin kohë dhe mundësi të transmetonin lajmet nga të gjitha vijat e frontit të luftës në Kosovë. Por, është me rëndësi të dihet dhe të thuhet, se Radio “Kosova e Lirë” ishte front  i luftës çlirimtare të       UÇK-së, një nga ato fronte që sulmohej pamëshirshëm nga forcat e armikut. Për këtë fakt, do të ishte e mjaftueshme vetëm të përshkruheshin rrethanat, se si Radio “Kosova e Lirë” ishte e detyruar të zhvendosej nga një vend në tjetrin, deri edhe në bunkerët nëntokësorë, vetëm që të kishte mundësi të përhapte lajmin për frontet e luftës çlirimtare në Kosovë. Një ditë, kurdo që të jetë ajo ditë, kur do të krijohen muze lufte e muze për orë historie të Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, vizitorët do të mund të shohin edhe arsenalin e armëve që ka përdorur armiku, deri të avionët bombardues më 27 mars 1999, për zhdukjen e Radios “Kosova e Lirë”.

Për ndryshim nga mediat shqiptare dhe ato ndërkombëtare, mediat serbe, të cilat kanë shkruar dhe kanë komentuar gjerësisht për hapjen e mediave të luftës në Kosovë, janë të shumta, si Media Centar e Jedinstvo të Prishtinës, agjencia me nam të keq, Tanjug, gazetat Glas, Danas, Politika Ekspres, Veçernje novosti, Borba etj. “Politika Ekspres” në komentin e gjatë me titull “Terrorizmi medial rrezikon Serbinë“, pos tjerash shkruante: “Organizata terroriste, e cila veten e quan Ushtria Çlirimtare e Kosovës, ka formuar atë çka njeriu nuk mund ta besojë, agjencinë “Kosovapress” dhe radion “Kosova e lirë“. Nga ana tjetër, e përditshmja tjetër beogradase, “Veçernje novosti”, spekulonte për vendndodhjen e këtyre mediave, duke precizuar se ato ishin të lokuara te Dragobili, afër Malishevës ose në Drenicë. Edhe politikajtë serbë, zyrtarët shtetërorë dhe parti serbe kanë reaguar ashpër, duke kërkuar nga pushteti serb që mediat e UÇK-së menjëherë të shkatërroheshin. Zh.Igiq, shef i Partisë Socialiste të Serbisë për “Kosovë e Metohi”, u ka deklaruar mediave serbe se “fillimi i këtyre mediumeve paraqet edhe një provokim të planifikuar ndaj Serbisë e Jugosllavisë dhe ndaj sistemit kushtetues të tyre”.

E ashtuquajtura “Iniciativa Demokratike e serbëve të Kosovës e Metohisë” kërkonte nga organet shtetërore “t’i shkatërrojnë pamfletet dhe buletinet e UÇK-së“. Një zyrtar i lartë i Ministrisë së Informimit të Serbisë ka shtuar: “Këto dy zëdhënëse nuk ekzistojnë në mënyrë ligjore, ato nuk janë të regjistruara në ministrinë përkatëse. Mund të ju them me përgjegjësi se Ministria e Informimit do t’i marrë të gjitha masat nga kompetencat e veta, në radhë të parë do të ngriten aktakuza në prokurorinë përkatëse”. Si rezultat i këtyre kërcënimeve, pasuan bombardimet. Dy aeroplanë jugosllavë, më 27 mars 1999, vetëm tri ditë pas fillimit të fushatës së bombardimeve të NATO-s mbi caqet serbe, hodhën dy  kasetë bomba(të ndaluara me konventa ndërkombëtare) dhe dy raketa, me ç’rast vritet djali i vetëm i familjes Berisha, Elbasan(Jakup) Berisha dhe plagosen dhjetra civilë të fshatit Berishë.

Janë pra gjashtë muaj jete dhe veprimtarie të Radios “Kosova e Lirë”, por siç u tha më sipër, as këta muaj, as kjo kohë nuk maten me përmasën e treguesve realë, të rrethanave normale, për të dëshmuar veprimtarinë e një institucioni siç ishte Radio “Kosova e Lirë”. Po, pra, Radio “Kosova e Lirë” ishte institucion i Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Pse mund të thuhet kështu?

Mund të thuhet, qoftë edhe vetëm për faktin se përmes kësaj agjencie lajmesh, siç ishte “Kosovapress-i” dhe përmes zërit të kësaj radioje, siç ishte Radio “Kosova e Lirë”, shqiptarët dhe bota informoheshin për rrjedhën e luftimeve në të gjitha frontet e luftës së UÇK-së, informoheshin për të gjitha kontaktet kombëtare e ndërkombëtare që kishte UÇK-ja, informoheshin me të gjitha rëniet e Dëshmorëve të Kombit në vijat e frontit të luftës për çlirim dhe liri, informoheshin për të gjitha dhembjet e njerëzve, qoftë të atyre që jetonin me vite maleve të Kosovës, qoftë të atyre që siguronin ekzistencën fizike të tyre nga sulmet barbare të armikut të lirisë së Kosovës.

Prandaj, kur flasim për këto fakte, nuk është shumë me rëndësi kush ishin ata ushtarë që e mbanin gjallë këtë radio, sepse që të gjithë ishin ushtarë të Komandantit Legjendar Adem Jashari, sepse që të gjithë ishin ushtarë të lirisë, sepse që të gjithë ishin pjesë e fronteve të luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Përfundim

Radio “Kosova e Lirë” bashkë me agjencinë “Kosovapress” është themeluar me vendim të Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së. Ky është vetëm fakti historik. Shtabi kishte një komandant fizik, ai që udhëhiqte operacionet e luftimeve. Por Shtabi i Përgjithshëm i UÇK-së kishte edhe një Komandant shpirtëror, që ishte Komandanti Legjendar Adem Jashari. Prandaj, luftëtarët e radios “Kosova e Lirë” ishin ushtarë të Adem Jasharit, të atij Komandanti që pas më shumë se një shekulli robërie të kësaj pjese të gjeografisë sonë kombëtare, kishte formuar Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës për ta çliruar këtë pjesë të atdheut dhe për ta bërë të lirë, ashtu siç e donin shqiptarët liridashës. Prandaj, luftëtarët e radios “Kosova e Lirë”, ishin ushtarë të Komandantit Legjendar Adem Jashari dhe ishin luftëtarë të çlirimit dhe të ardhjes së lirisë së Kosovës. Vetëm ky fakt është i mjaftueshëm për ta kuptuar përmasën e peshës historike të këtij institucioni të lirisë së Kosovës, në vitet më të lavdishme të historisë së Kosovës, në vitet e Luftës së ushtrisë Çlirimtare të saj.

Prishtinë, më 4 janar 2014

BOTIMI I PARË, ME VLERA TEORIKE E PRAKTIKE

by

Nga Prof. Murat Gecaj/

1.-Dr. Sadete, gjejmë rastin që përsëri të bisedojmë bashkë, pas një periudhe kohore. Siç e dini edhe ju, ishte kënaqësi që, me bashkëshortin Gani Pllana, morët pjesë në Konferencën e Parë Mbarëkombëtare të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare, që u organizua në Tiranë, në shtator të vitit 2011. Me atë rast, të dy lexuat kumtesat tuaja interesante, të cilat janë botuar në librin voluminoz, me punimet e asaj Konference: “Një Komb, një shkollë, një kulturë” (Tiranë, 2012). Cilat janë përjetimet tuaja, nga ajo veprimtari e bukur dhe e paharruar?

Përgjigje: Së pari, ju falënderoj për kohën që keni ndarë për të biseduar me mua. Siç e dini edhe ju, Konferenca e Parë Mbarëkombëtare të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare (Tiranë, shtator 2011), ishte organizuar mjaftë mirë, me pjesëmarrës e kumtesa nga e tërë hapësira shqipfolëse. Diskutimet, që u bënë  pas leximit të kumtesave, ishin në nivel shkencor dhe mjaft të dobishme. Më tej, botimi i kumtesave, në një libër të veçantë, e ka rrumbullakuar punën e organizatorëve dhe të pjesëmarrësve. Shpresoj që do të vazhdojë puna e IIKSH dhe do të kemi tekste e vepra tjera të përbashkëta, me nivel shkencor europian e botëror, për tërë hapësirën shqiptare, me autorë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi, Lugina Preshevës e Çamëria, çfarë ishte edhe ideja e pjesëmarrësve dhe ideologut kryesor të IIKSH, të ndjerit dr. Ibrahim Gashi.

Tani, kujtoj këtu se më parë, pra më 19 qershor 2009, me bashkashortin, Ganiun, kemi marrë pjesë në punimet e Konferencës Shkencore, me temë “Gjendja dhe zhvillimi i terminologjisë shqipe, probleme e detyra”, organizuar nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, ku dhe  lexova një punim timin, me këtë tematikë.

2.-Dhe ja, tani ju delni para lexuesve me librin: “Terminologjia bazë e mekanikës, në gjuhët shqipe dhe angleze”,  i cili është recensuar nga prof.dr.Agron Duro e prof.dr.Ilo Stefanllari. Me sa di unë, jeni e para studiuese e Republikës së Kosovës, që publikoni libër, në bashkëpunim me Qendrën e Studimeve Albanologjike të Shqipërisë. Përmbledhurazi, çfarë risishë përmban ky punim i veçantë, në llojin e vet?

Përgjigje: Me këtë rast, dua të theksoj dashamirësinë e punonjësve të QSA-së, e posaçërisht të prof. dr. Valter Memishës, aktualisht drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, në Tiranë, i cili që nga kërkesa ime për botimin e monografisë më ka këshilluar e përkrahur, ka organizuar mbledhjet dhe takimet e nevojshme me Këshillin e Profesorëve, për miratimin e veprës së parashtruar për vlerësim dhe botim. U caktuan dhe dy recensues, prof. dr. Agron Duro e prof. dr. Ilo Stefanllari, të cilët i shkruan recensionet e tyre  pozitive. Pra, vepra ka kaluar nëpër të gjitha nivelet e duhura, derisa sa është miratuar për botim. Kuptohet, jam shumë e nderuar dhe krenare, si autore e parë nga Republika e Kosovës, siç e përmendët dhe ju më lart, që pata fatin të më miratohet dhe botohet punimi im, nga QSA, në Tiranë.

Monografia  në fjalë, ka si objekt  termat  bazë  të një fushe  të gjerë  dije, siç është  mekanika. Por, gjithësesi, duke u fokusuar  në dy  nënfusha  themelore, të cilat  nga ana e tyre qëndrojnë  në themel të fushës së mekanikës, siç janë:  Mekanika  teorike dhe Mekanika e zbatuar, në  shqip dhe Theory of Mechanics  e Applied Mechanics,  në anglisht. E rëndësishme  është të nënvizohet,  se terminologjia bazë e mekanikës, në shqip, vështrohet  në rrafshin  e një terminologjie tjetër, e cila ka një  histori dy-treshekullore, paraformimit të  po  të kësaj  terminologjie, në shqipe  dhe po shërben,  nga ana tjetër, si model  standardizimi  ndërkombëtar, siç  është terminologjia  angleze.

3.-Dëshirojmë t’i njohim lexuesit, në përgjithësi, edhe me përvojën tuaj profesionale e shkencore. Pra, cilat janë përfundimet e nxjerra në monografi?

Përgjigje: Përvoja ime prej njëzet vitesh, si mësimdhënëse e gjuhës angleze dhe asaj gjermane, si edhe veprimtaria praktike në përpunimin e teksteve teknike, sidomos në fushën e mekanikës, më kanë mundësuar të njihem jo vetëm me terminologjinë e kësaj fushe, me termat, por edhe me anën përmbajtësore, me konceptet. Kjo më ka shtyrë që, mbi bazën e njohurive përkatëse dhe të përvojës së fituar,  fillimisht, të ndërmerrja botimin e artikujve modestë, në revistën “Teknika” të Universitetit të Prishtinës,  në Republikën e Kosovës, për probleme të veçanta rreth terminologjisë, me të cilën unë merresha, si për sinoniminë, shqipërimin e përkthimin e termave etj. Më vonë, puna më çoi në thellimin e njohurive të mëtejshme në fushë të teorisë së terminologjisë, metodave të studimit dhe, përgjithësisht, praktikës terminologjike. Mbështetur në studimet e terminologëve të huaj  (Vyster, Sager, Felber) e shqiptarë ,  (F. Leka, H. Pasho, A. Duro, H. Çipuri, N. Caka, L. Susuri e G. Pllana), munda të përgatisja tezën për gradën shkencore “Master” (Tiranë, 2007) dhe për gradën shkencore “Doktor” i shkencave filologjike (Tiranë, 2010).

Nga përfundimet e nxjerra, në monografi janë dhënë rekomandime lidhur me domosdoshmërinë e hartimit të fjalorëve të nënfushave të veçanta të mekanikës, në bashkëpunim me specialistë e gjuhëtarë, si p.sh., fusha e automobilit, e termoteknikës etj. Po kështu, me interes të veçantë do të ishte hartimi i një fjalori sistemor themelor, me përkufizime të mekanikës, i ndërtuar mbi bazën e metodave kompjuterike.

Shpresoj që punimi në fjalë, si studim i plotë i termave bazë të një fushe të gjerë, siç është mekanika, do të ndihmojë për të hapur rrugën e studimit të terminologjive nga fusha të tjera të dijes, sidomos të fushave të reja, si informatikës e gjenetikës, duke i vështruar ato në rrafshin përqasës me terminologjitë e gjuhës angleze, si edhe me ato të gjuhëve të tjera, si të gjermanishtes, frëngjishtes, rusishtes etj., të cilat bëjnë pjesë në sistemin e terminologjive standarde botërore.

4.-Po vlerat praktike e zbatuese të punimit tuaj, cilat janë dhe cilët lexues janë të interesuar për atë?

Përgjigje: Studimi ka si qëllim ta vështrojë  këtë terminologji nga dy anë, nga ajo e formës dhe e përmbajtjes, si edhe  sesi  është  zhvilluar  ky leksik, qysh  nga format e thjeshta e deri  në ato  më komplekse, si një sistem i organizuar, homogjen dhe i qëndrueshëm.

Mbështetja  në rrugën  induktive  (nga shembujt,  tek argumentet e përfundimet) dhe  në atë  deduktive (nga  parakushtet e marra,  në argumentet dhe shembujt  konkretë) mbizotëron  në të gjithë  punimin.

Mendoj se kjo vepër  ka  edhe vlera  të mirëfillta  praktike. Disa  përgjithësime dhe zgjidhje  të  dhëna  në punim  mund të shtrihen edhe për terminologji të tjera, sidomos çështjet e standardizimit, sinonimisë, shqipërimit, huazimet etj. Po kështu, ka vlera  edhe  për veprimtarinë praktike terminologjike në procesin e përpunimit dhe hartimit  të  fjalorëve të terminologjisë, si nënfushave përkatëse, të fushës së terminologjisë.

Si i tillë, punimi në fjalë iu drejtohet një rrethi të gjerë të interesuarish për çështje të terminologjisë, në përgjithësi dhe të fushës së mekanikës, në veçanti. Ajo mund të  shfrytëzohet nga studiuesit, studentët, hartuesit e teksteve të specialitetit etj.

5.- Në vazhdim të bisedës sonë, dëshirojmë t’i njohim lexuesit, më shumë edhe me jetën tuaj. Pra, çfarë mund të na tregoni, për këtë gjë?

Përgjigje: U linda në Stamboll, më 27 shtator 1960. Babai im, Rushit Quqalla ishte detyruar që, për shkaqe politike,  ta braktiste vendlindjen, në vitin 1948. Në vitin 1957, është bashkuar në Stamboll me nënën dhe vëllanë, i lindur në Vushtrri. Pra, jam nga një familje e përndjekur, atdhedashëse dhe arsimdashëse e me mall larg Atdheut. Babai im, me familjen, e la Stambollin në vitin 1962 dhe u vendos në Gjermani. Shkollën nëntëvjeçare e kam mbaruar në Prot. Volksschule Sulzbachtal- Kreis Kaiserslautern dhe Volksschule Olsbrücken- Kreis Kaiserslautern, në atë shtet. Deshira e malli për vendlindjen nuk e lennin të qetë babain tim. Kur u krijuan disa rrethana lehtësuese në Kosovë, u kthyem në vendlindje, në vitin 1977. Gjimnazin e kam mbaruar në Vushtrri, në vitin 1980. Pas gjimnazit, vazhdova studimet në degën gjuhë  e letërsi angleze, në Universitetin e Prishtinës, të cilat i përfundova me sukses. Gjithashtu, po aty kreva  studimet në degën gjuhë e letërsi gjermane.

Pas përfundimit të studimeve të larta, vazhdova kualifikimin pasuniversitar, pranë Universitetit të Tiranës, Departamenti i Gjuhës Angleze. Aty mbrojta temën për gradën “Master”, në vitin 2007. Kurse, po në të njëjtin departament, mbrojta disertacionin, më 23 korrik 2010, duke fituar gradën shkencore “Doktore e shkencave filologjike”.  Ndërsa në Universitetin e Vjenës jam e regjistruar në studimet për doktoraturë, në Departamentin e Gjermanishtes, si gjuhë e huaj (Institut für Germanistik- Deutsch als Fremdsprache). Aty kam përfunduar provimet e nevojshme dhe jam duke e mbaruar disertacionin përkatës.

Jam bashkautore e librit të parë, në gjuhën shqipe në Kosovë, nga gjuha gjermane, “Doracak për mësimin e gjuhës gjermane për punëtorët shëndetësorë”, (Vushtrri, 1991). Ai u ka shërbyer shumë mjekëve, motrave mjekësore e më vonë edhe mjaft azilkërkuesve, në vendet gjermanofolëse. Kam punuar përthyese për gjuhë angleze dhe gjermane, që nga viti 1984, për firma të ndryshme dhe për nevoja të qytetarëve në Kosovë. Nga viti 2001, jam çertifikuar përthyese gjyqësore, pranë Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, për gjuhët angleze dhe gjermane. Kam përthyer në gjuhën gjermane librin  ”Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët, 1844 – 1999“ (në katër gjuhë), përgatitur nga Prof. ass. Nusret Pllana (Prishtinë, 2001).

Kam të publikuara, autore dhe bashkautore, 56 punime profesionale dhe shkencore, në Kosovë, Maqedoni, Bullgari, Shqipëri, Austri e Poloni.

6.- Në vazhdim të përgjigjeve tuaja, deshëm të dimë edhe për planet kërkimore, studimore e botuese, për të ardhmen. Pra, a mund ta zbuloni “sekretin”, në këtë drejtim?

-Përgjigje: Më së miri: të studiojmë, të veprojmë, të botojmë e pastaj të dalim me vepra të kompletuara. Vepra e ardhshme, nuk dua të them se është “sekrete”, besoj që do të jetë nga fushat e ngushta të ekonomisë, pasi jam pedagoge e rregullt, në Fakultetin Ekonomik të Universitetit “Hasan Prishtina”, në Prishtinë, për gjuhët angleze e gjermane.

7.-A keni ndonjë falënderim për njerëz, që ju kanë ndihmuar në karrierën tuaj profesionale dhe realizimin e studimeve e të monografisë?

Përgjigje: Ka shumë nga ata, që më kanë përkrahur dhe më kanë dhënë ndihmë, guxim e besim, si për studime themelore, pasdiplomike e doktoraturë, si dhe për botimin e monografisë, për të cilën folëm në biesedën tonë. Me këtë rast, i falenderoj nga zemra prindërit e mi, bashkëshortin tim, katër vajzat e mia, të cilat i kryenin punët e shtëpisë, kur skruaja monografin; profesorët e UP-së, prof. dr. Jashar Kabashin, prof. dr. Abdullah Karjagdiun, prof. dr. Shpresa Hoxhen  e prof. dr. Shukrane Pindukun. Po keshtu, u jam mirënjohëse, në Tiranë: Prof. dr. Gëzim Hadaj, prof. dr. Drita Hadaj, prof. dr. Viktor Ristani, prof. dr. Valter Memisha e dr. Elida Tabaku.

I falënderoj, në mënyrë të veçantë, për vërejtjet dhe këshillat e tyre, si edhe për ndihmën profesionale,  prof. dr. Agron Duron e prof. dr. Ilo Stefanllarin. Ata më kanë nxitur dhe më kanë mbështetur moralisht, për ta realizuar me sukses këtë punim monografik.

8.-Tani, kur morëm njohuri për jetën tuaj dhe për këtë botim të parë, me vlera shkencore, teorike e praktike, përzemërsisht ju urojmë që, në Vitin e Ri 2014, të keni: Shëndet të plotë, arritje në veprimtaritë tuaj të përditëshme, begati e mbarësi dhe gëzime e lumturi, vetjake e familjare!

-Shumë faleminderit, si për bisedën e përbashkët dhe urimet, që m’i bëni, i nderuari prof. Murat Gecaj!

Tiranë-Prishtinë, më 3 janar 2014

FAMILJA SULEJMANI NE FLORIDA FALENDERON “MOTRAT QIRIAZI

by

Dr. Kohen dhe bordi drejtues i Organizates Shqiptaro- Amerikane “Motrat Qirjazi”,

Ne radhe te pare ju urojme Gezuar Vitin e Ri 2014! Qofte i shendetshem, i begatshem dhe I suksesshem per ju dhe familjet tuaja.
Jemi shume te prekur nga dhurata juaj gjeneroze per djalin tone Dominick. Per Vitin e ri, i dhuruam nje qenush 2-vjecar te races shih-tzu qe quhet Barney. Ai eshte I mesuar qe te luaje dhe te argetoje femije dhe eshte shume I qete dhe i duruar me djalin tone. U bene shoke menjehere dhe ne si prinder jemi te lumtur per te dhe kemi besim qe Barney do jete nje element shume I rendesishem ne rekuperimin e djalit tone.
Autismi eshte nje nder diagnozat me me rritje ne 20 vjetet e fundit jo vetem ne Amerike por ne gjithe boten; dhe ne si prinder dhe si familje e prekur nga kjo semundje jemi shume te aktivizuar per te edukuar dhe shperndare informacion rreth Autismit, qe asnje femije te mos diskriminohet dhe qe te gjithe femijet me Autism te rehabilitohen dhe te kene mundesine te jetojne nje jete normale. E vleresojme shume zemergjeresine dhe mirekuptimin tuaj.
Faleminderit per punen e palodhur qe beni per te ndihmuar bashkeatdhetaret tuaj.
Me dashamiresi,
Familja Sulejmani.

Florida