HISTORIA – Vincet Castriotto Saecula

Nê kuadër 556 vjetorit të vdekjes së Kryetrimit Kombëtar Gjergj Kastrioti Skenderbeu po sjellim një pjesë nga libri i autorit Zannovich, Stephan me titullin e  më poshtëm botuar në gjuhën seudez (1788) e perkthyer në shqip (2019) nga Sokol Demaku.

Pjesë nga libri me titullin e më lart shkruar nga një autor i huaj për Kryetrimin shqiptar Gjergj Kastriotin e botuar në vitin 1788 në Stockholm të Suedisë.

     Por mjerisht! 

     Burri, i cili ishte më i denj për t’u bërë i pavdekshëm, ishte gati ti paguante natyrës thesarin, të zbresë në varr atë natë, pas aq shumë fitoresh, aq shumë epërsie, për të mos lënë asgjë në kohën e tij, përveç familjes së tij, për Krishterimin, mbështetja e të cilit ai ka qenë, sesa kujtimi i emrit të tij dhe vepratë e tij heroike pas vdekjes. Kjo me të vërtetë ndodhi, pasi dha një provë për një frikë të sinqertë të perëndisë dhe për këtë mori sakramentin e kishës me devotshmëri shembullore, ai ia dorëzoi shpirtin e tij Zotit dhe trupin e tij tokës më 17 janar 1467, në vitin e 65-të të jetës së tij dhe viti i 38 të mbretërisë së tij. Në ditën e tretë pas vdekjes, i shoqëruar nga djali i tij dhe njerëzit me lotë në sy, me flokë të çrregulluara, dhe të varura mbi shpatullatë e tij, te përkulura drejtë tokës, në heshtje babai dhe heroi i Shqipërisë shkonte në varr. Atje, ushtarët e tij hodhën flamujt turq dhe më pas i varën për përmendore dhe shenja të trofeve të tij të luftës.     

     Princat dhe ambasadorët ndoqën trupin e pajetë, të pa ndjenja, ku u derdhën aq shumë lotë, aq shumë nder, kambanat e vdekjes tingëllonin akoma në të gjitha shtetet e tij, kur armiqtë e atdheut të tij tashmë ishin duke mbledhur fuqitë e tyre, për tu grumbulluar, për ta shtypurë(ngushëlluar) pasardhësin i tij të ri. Të gjithë princat e krishterë ishin të lumtur që të paktën të ishin në gjendje të tregonin mirënjohjen e tyre, duke shpallur kështu lumturinë e një drite të tillë, që ishte fëmija i vetëm i Skënderbeut të pavdekshëm. Vetëm venedikasit iu gëzuan asaj që atë ta shifnin të pafuqishëm dhe të dobët, në mënyrë që të mund t’i merrnin disa nga shtetet e tij më lehtë, padrejtësisht, gjë të cilat edhe e bënë përfundimisht ata. Por përmes hakmarrjes së qiellit, ata humbën ate bashkë me krahinat e tyre, në luftërat që u detyruan tibëjnë kundër ushtrisë së sulltanit turk.

     Dikush mund të shohë nga kjo përmbajtje e shkurtër e tregimit të tij se ai kishte fituar me të drejtë shumë tituj të luftëtarit të pathyeshëm, fisnikërisë, mbrojtësit të emrit të krishterë, të trungut të fesë dhe të Aleksandrit të ri, që atij i ishin dhënë nga papët, nga mbretërit e bashkëvëllezërve të tij dhe atë të Skënderbeut, të cilin edhe armiqtë e tij e nderuan. Por kaq shumë lavdi dhe lumturi u zhdukën në një çast! Pas vdekjes së tij, u duken furtunatë. Bubullima dëgjoheshin nga të gjitha anët mbi kokat e pasardhësit të tij! Turqit, me Kuranin në njërën dorë dhe me shpatë në tjetrën, sollën më pas shkatërrim kësaj mbretërie të bukur, të njëjtën e vunë nën zgjedhën e skllavërisë. Vdekja, skllavëria dhe shkatërrimi sot janë të dukshme në të gjithë Shqipërinë dhe gjurmët e përgjakshme të luftrave të Mahometit. Kujtimi i këtyre fatkeqësive; historia e tyre, që unë, si shkrimtar i historisë, jam i detyruar ta portretizoj, më bënë edhe mua që edhe unë të derdhë lotë. Sidoqoftë, do të hesht. Por egziston një vuajtje kundër së cilës zemra më stoike nuk mund të ngurtësohet kurrë.

     Historia që kam treguar është e shkurtër, unë e pranoj këtë, dhe në mënyrë të pakonsiderushme është e ngarkuar me rrethana të vogla. Sidoqoftë, pak a shumë unë kam thënë gjithçka. Kur njeriu nuk ka asgjë më shumë për të thënë se sa e vërteta e pastër, ai mund të thotë shumë me shume me pak fjalë. Natyra e thjeshtë është elokuente në një zemër, e prekur nga kaq shumë fatkeqësi. Vetëm ajo ma ka vënë penën në dorë, është gjithashtu edhe ajo që duhet të presim se çfarë mund të nxjerrë në pah kjo histori. Unë nuk jam ushqyer nga lulet e elokuencës, dhe as nga arti i një vokalisti, por jam vetëm një saraj, i cili nuk di asgjë tjetër përveçse fuqisë absolute, e privuar nga çdo shpresë. Aty jetoj unë në errësirë. Por mjerisht! Tani jam aq i pafat sa vetë errësira nuk mund të më mbulojë, nga përndjekja e armiqve të mi dhe për të keqën time pa lumturi! Duke u zgjuar, i vetëm dhe i tradhtuar në zotërinë e miqësisë egoiste, nuk pres pushim deri në varr, megjithatë, unë mund të përziej hirin tim me etërit e mi! 

     Por jo! 

     Fati që më përcolli mua është ngulitur aq tmerrësisht, saqë edhe pas vdekjes sime, hija ime do të jetë e gjallë, lëvizëse, fluturuese, dhe hiri im do të shpërndahet rreth e rrotull. Sidoqoftë, nëse është e vërtetë që kushdo që vdes i panjohur, vdes më pak i pakënaqur, nuk do të pendohem më. Unë tashmë jam vdekja borgjeze për botën. Viktima fatkeqe e një politike të rreme dhe false. Është koha që unë të heq dorë nga kotësia dhe të shpresoj në gradën më të lartë mashtruese, e cila është burimi i gjithë vuajtjeve të mia! Prandaj heq dorë nga ajo për çdo kohë;    

     Unë jap titullin e preferencës së një zemre të ndershme dhe të sinqertë, mbi të gjitha përfitimet e tjera, Gjithçka shkon, gjithçka ndryshon. Ah! Le të humbasë emri im si një re për diell më shpejt se sa unë meritoj emrin e së keqes! Ligji i botës është: Aksident për fitimtarët!   

     Megjithatë, nëse jam i brishtë, i ndjeshëm ndaj padrejtësive të fatit, atëherë është për të më ngritur edhe më shumë, e jo të jem i rraskapitur. Heshtja është durimi im, karakteri i qortueshëm nuk është shenjë e një shpirti të frikësuar pubik. Njeriu duhet të jetë i madh, të duroj, pa degraduar, një fat të tillë të frikësuar. Por a mësoni pak nga kjo se ju nuk do të prisni një përshëndetje të lumtur? Lumturia ndjen lodhje për të ju ndjekur, ajo nuk do të lejonte të hidhnit armët, për t’ju lënë të paktën të shijoni pushimin? Jo: dëshirat e mia janë të shumta, mënyra ime e të menduarit është e pandryshueshme, armiqtë e mi më kanë dhënë goditjen e fundit. Dhe mësova të vdes prej saj. 

     I lirë? 

     Po: por në mjerim dhe errësirë. Delikate për padrejtësinë, por edhe më e ndjeshme ndaj miqësisë, zemra ime nuk dëshiron asgjë më shumë se një shkretëtirë ku mund të varros imazhin e një personi, me kujtimin e madhështisë sime. Aty, i vetmi besimtar i vetvetes, nuk do të shoh më as padrejtësi, as të padrejtën. Që unë të heshtja para tyre do të ishte kundër të drejtave të mia. I barabartët në fjalim me mbretërit pa i tallur ata, dhe nëse i përçmojnë, ose nëse i respektojnë si të mirë oset ë këqinjë.

     Unë jam biri i diellit dhe nuk mund të qëndroj duke më poshtëruar mua. Asgjë në botë nuk është më poshtëruese sesa të shihet padrejtësi dhe të qenrsoh në heshtje.

     Por tani unë dua që të mos jem lënda unë. Historia e jetës sime dhe fatkeqësitë e mia janë të rezervuara që të dalin në rrethana të tjera. Nuk është e thjeshtë që kjo, e cila nuk plotësohet me asgjë tjetër përveç fitoreve dhe arritjeve, të vinte në pavdekësi, dhe që mund të jetë e shoqëruar me histori të trishtuar të fatkeqësive të mia.

Dr. Bledar Kurti/

Më 3 janar 1521, Papa Leo X lëshoi ​​urdhrin papal Decet Romanum Pontificem, duke shkishëruar Martin Luterin, priftin dhe teologun gjerman i cili nisi Reformacionin Protestant.

Perandori Charles V i ofroi Luterit mundësinë të pendohej e të shpëtonte veten nga burgosja apo edhe ekzekutimi. Por Luteri iu përgjigj:

“Unë nuk mund dhe nuk do të heq dorë nga asgjë, sepse të shkosh kundër ndërgjegjes nuk është as e drejtë dhe as e sigurt. Ky është qëndrimi im, nuk mund të bëj ndryshe.”

Përpos përhapjes së menjëhershme të Protestantizmit në trevat gjermane, vendet e ulëta, ato nordike, britanike e më pas në kolonitë amerikane, qëndrimi i Luterit themeloi konceptin e ndërgjegjes së individit në raport me veten, shoqërinë, besimin dhe ideologjinë. Nga ky qëndrim i Luterit ndërgjegja u bë matësi dhe guida e aktivitetit njerëzor duke çuar ndër epoka lëvizje transformuese, revolucione dhe ideologji sfiduese ndaj shtypjes dhe kontrollit. Kjo është arsyeja që edhe të arrestuarit për shkak të mendimeve apo ideologjive të tyre quhen të burgosur të ndërgjegjes pasi e vënë atë mbi normat e imponuara apo të diktuara.

Mesazhi i Luterit u integrua e u cimentua në shoqërinë evropiane duke u përhapur edhe më tej, duke i bërë njerëzit e popujt të vetëdijshëm se vetëm peshku i ngordhur shkon me rrymën, dhe se të shkosh kundër ndërgjegjes nuk është as e drejtë e as e sigurt, por është vetëm skllavëri e verbëri.

Sot, ky parim themeltar dhe e drejtë njerëzore aplikohet në vendet e zhvilluara ndaj edhe shohim në mënyrë të vazhdueshme qëndresa popullore ndaj çdo diktimi e imponimi vertikal dhe kjo është arsyeja kryesore pse vendet perëndimore janë më pak të korruptuarat në renditjen botërore sepse ndërgjegja luan rolin themeltar në jetën e individit, qoftë ai apo ajo në pozicione qeverisëse e drejtuese qoftë edhe në ato zbatuese dhe në hallkat e fundit të hierarkisë së pushtetit.

Shoqëria shqiptare do jetë më e emancipuar dhe në anën e drejtësisë nëse secili do e dëgjojë zërin e ndërgjegjes së vet duke mos e kompromentuar kurrë atë, e nuk mos shkuar e vepruar asnjëherë kundër saj.

Është dhurata më e çmuar që ne kemi si individë dhe si shoqëri.

Është garantja e vetme e drejtësisë dhe e zhvillimit.

Nga Subi Çako/

Me rastin e 104 vjetorit të vrasjes së Sali Nivicës unë kam zgjedhur të sjell në vëmendjen e lexuesve një prej artikujve nga publicistika e tij e shumtë e titulluar “Për Memurët”(Për Nëpunësit). Shikoni se sa aktual e realist është akoma ky artikull që përshkruan memurët tanë të cilët nuk është se ngjasojnë vetëm këto tri dekada po kështu paskan qënë edhe gati një shekull më parë .E kur të jetë ndryshe edhe ne mund të jemi ndryshe, edhe vendi ynë do të jetë ndryshe e nuk do dallojë nga të tjeret.

Pak të dhëna nga jeta dhe vepra e Sali Nivicës.

Ai lindi më 15 maj 1890 në Rexhin të Kurveleshit të Sipërm rrethi Tepelenë, u vra nga dora e armiqve te Kombit më 10 janar 1920 në Shkodër. Ishte publicist, patriot, politikan e shkrimar. Ai është ‘Nderi i Kombit’.

Në vitin 1904 filloi studimet e shkollës së mesme në gjimnazin “Idadi Mylyqi” të Manastirit. Aty u lidh me atdhetarin Bajo Topulli, themelues i Komitetit të Parë Kryengritës për çlirimin e Shqipërisë, aktivist i të cilit u bë edhe djaloshi Sali Nivica, sidomos me shkrime me frymë të fuqishme atdhetare në shtypin e kohës. Dy vitet e fundit të shkollës së mesme Saliu i perfundoi, në vitin 1909, në gjimnazin Zosimea të Janinës.

Anetar i Komësise Letrare Në korrik 1912, i gjëndur në Durrës si mësues, për veprimtaritë e tij antiosmane, arrestohet dhe burgoset në Stamboll. Pasi u lirua nga burgu me ndërhyrjen e Ismail Qemalit, fillon punën e mësuesit të gjuhës shqipe në ‘Rober Kolezh’, në Stamboll, ku krijon edhe drejton shoqërinë Qarku letrar. Në vitet 1914-1915 bashkëpunoi me publicistin e atdhetarin Muço Qulli për nxjerrjen e gazetës Populli, dhe deri me 1916 punoi në fushen e arsimit. Ishte mbrojtës e përhapës i flaktë i arsimit dhe gjuhës shqipe. Motoja e tij ishte” Kombin e mban dhe difton komb nji atdhe homogjen, nji histori e kthjellët, nji besim i bashkët e nji gjuhë e livrueme.”Ai kërkonte të ngrihej një Akademi për studimin e një gjuhe të përbashkët dhe një fjalor të gjuhës shqipe.

Më pas veprimtaria shkencore, politike dhe atdhetare e Sali Nivicës përqëndrohet në Shkodër. Më 6 shkurt 1918 ftohet dhe bëhet anëtar i “Komisisë letrare”, të krijuar në Shkodër më1916, ku dha një kontribut të veçantë për probleme të lëvrimit të gjuhës shqipe   në Shkodër, asaj Vllaznia e Rozafa. Është ndër organizatorët e krijimit dhe zgjidhet anëtar i Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” dhe anëtar i kryesisë së tij, prej 7 anëtarësh  ne 7 nëntor 1918. Aty bashkëpunoi me figura të ndritura kombëtare si Hoxha Kadri Prishtina, Hasan Prishtina, Bajram Curri, Kel Marubi, Sotir Peçi, Elez Isuf Ndreu, Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Vinçens Prenushi, Sejfi Vllamasi etj. Si anëtar i Kryesisë, ai vuri në dispozicion të Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës gazetën e tij Populli, zyra e të cilës u zhvendos në oborrin e ndërtesës së Komitetit. Nga numri i parë e deri te ai nr.19 gazeta doli me moton ‘Për lavdinë e Atdheut’ dhe, gjatë punimeve të ‘Konferencës së Paqes në Paris’, deri te numri i fundit, Nr. 48, 10 janar 1920 duke ju përgjigjur zhvillimeve brenda dhe jashtë vendit e për mbrojtjen e tërësisë së territoreve shqiptare, doli nën moton ‘Për indipendencën e plotë të Shqipërisë’. Gazeta Populli botohej kryesisht në dialektin gegërisht.

Gazeta, në vitin 1919, u shpërnda jo vetem brenda Shqipërisë, por edhe jashtë shtetit, në Francë, Itali, Zvicër dhe SHBA, Veprimtaria e tij atdhetare e publike ishte pengesë për planet aneksioniste serbo-sllave, italiane e greke. Ndaj më 10 janar 1920, në prag të ngjarjes së madhe kombëtare, të mbledhjes së Kongresit të Lushnjës, u vra në Shkodër nga Kolë Ashiku, njeri i vënë në shërbim të forcave pushtuese serbe e italiane, i paguar dhe i armatosur posaçërisht. Shkodra, ditën e varrosjes, i bëri Saliut të gjitha nderimet e rastit, duke e shpallur ditë zie. Ai është nderuar si “Mësues i Popullit”në 1961,”Dëshmor i vjetër i Atdheut”në 1971 dhe me Urdhërin “Nder I Kombit”në 2011. Artikulli “Per Memuret” është i botuar në Nr.19 ,Datë 6 Gusht 1914 te gazetës “Populli”në Vlorë. Ky është një nga shkrimet e shumtë të publicistikës së Sali Nivicës.Ne vazhdim po e sjellim atë me disa shkurtime:

PËR MEMURËT – Po i shkreti nëpunës? Lidhur e i penguar me një qint leq e ferra të kanunit; puna e tij e vëndosur, siellia e tij e shkurtuar, fjala e tij e caktuar….Jeta, jetë e zezë, nën shtyp e nënë shtrëngim, gjithë frikë se mos shkelë ligësht, se mos flasë keq, se mos e qërtoin, se mos e dënoin, se mos i presin ligësht,se mos i japin rrugën… Gjithë laika e pullatika, t’a ken në sy të mire t’a ken kuidesë, t’i shtoin meashin(rrogen,S.Ç.), t’i ngren rutbeen (pozitën në aparatin e shtetit,S.Ç.); shpesh herë shtrëngohet të gënjejë, gënjehet të viedhë… Me gjith këto lemeritë të shihte dobarem, pak hair, por, mierisht, as këtë jo! Unë s’njoha ndonjë nëpunës të jetë bër cirak, të ket bër tog e prokopië vetëm nga rroga që merr.

Dënuar të numërojë ditët e moit me gishtrinj: c’ditë hyri, c’ditë do të dalë, kaq do të mar, kaqë kam për të prishur, aqë do të më mbeten…Dhe ato të pesë kacidhet e shkreta, rrush e kumbulla si pare bixhozi; se varidat(të ardhurat.S.Ç) i prer, t’a di dhe miku dhe armiku; pra ndyr e pështyr i bukur dreq në të. Tërë jeta në brengë e në nevoje këtu borxh e aty veresie; me shtëpie në krahë, me fëmijë për dore; s’dihet nga fryn era, s’dihet ku të zë hera….ja, dhe memurieti, sa fat-keqesië!…

Nuk e mohoim dot shërbimet që mund t’i sjellë kombit e atdheut të vetë një nëpunës i dijtur e i zoti, as që duam të themi, me këtë shënim, s’na lypsen nëpunësit…

Se kanë dhe këta një detyrë më vete, zën një rend te posatshëm e të duhur në rregullimin e punërave njerëzore, janë mieshtrat, drejtonjësit e shortit t’ëne, janë, me një fjalë qeveria vetë. Pra na duhen nëpunësit. Na duhen është e vërtete, por, jo dhe si e bëim na, jo ti harroim burimet e tierë të ushqimit, jo t’i sulemi qeverriës si mizat e lisit, jo të mblidhemi që nga ana e anës në Durrës e në Vlorë, të qelbemi në strehë të dyqaneve, të na shqepin mizat mi tavlla e mi letra të kafeneve e, ditën e moit, të derdhemi si dhent më krypë në Hazine e të rrëmbeim, pa cipë syri, pa pikë hamijeti, nga 20 e 30 napolona, jo të mieroim, kështu kombin e të varfëroim qeverriën. Ne u pështuan vendet,në mos ka punë ja ku ësht fusha e luftës!

Për napolona e dashkemi Shqipëriën, po për punë jo! Le të kemi frikë nga perëndia, përse i marrim gjith këto te holla. Ç’shërbim i suallëm dhe mund ti sjellim kombit e atdheut! Le të na vrasë ndërgjegjia jonë se ka dhe qint- mijëra Shqiptarë vëllezërt t’onë, që desin për bukë rrugave dhe ullinjve dhe qeverria s’ka t’u ndihë me nga 20 e 30 para, jo napolona. Le të shohim se ka dhe burra që bëin detyrën e tyre,na ruain nderin ,na siguroin jetën,luftoin në këtë pisk vape e qeveria s’është e zonjat’u dërgoje bukë. Unë s’dëgjova nonjë memur që kish marrë pushkën në dorë a të kish dhënë një dhjetësh ndihmë, me gjithë kto myxyra, jo, por vec për të marrë, për të rrëmbyer;gjith me kast,si korbat në kërmë, si kur s’është gjaku i tyre, shpirti i tyre,atdheu i tyre po ndonjë vend i shkretë e i huaj, kush të ndukë pjesën më të madhe! Jam shigurse si ketu edhe në Durrës,numëri i memurëve hypën dhietë herë mi atë të burrave me armë në dorë.

Kudo të vesh, me kë do të bisedosh, çështia e memurëve të del përpara. Se ku jeshëm, një mik midis nesh u hoth e tha: “Më mbani vesh një fialë, o shokë , se belqita des e më mbetet peng:Turqiën e prishën Selaniklit e Shqipërien po e prishin mehmurët….”

Mirë këta memurët, që, të themi,këtë kanë zanat,kështu gjein e bëin, po ministri i financave, vallë , ç’menton, ku i del ky hesap që i paguan kaq shumë e kaq me rregulle?

Qeveria në brengë e në nevojë për ushtarë, i lypsen armë, i lypsen municione, i lypsen rroba, i lypset ngrënie, muhaxhirët një barrë e rëndë më vete e zoti ministër na jep urdhër të paguhen meashet.

Në të tilla rreziqe, në të tilla nevoja, mbretërit e botës u presin dhe nga-nje dhe nga-dy e tre meashe nëpunësve e shikoin punëra më të mëdha; sidomos ushtriën nuk e lën keq! Një nënpunës i ndershëm i kontabilities më tha se këtë muaj që dolli, c’qenë memurë dhe ca mytekaidë, u paguan me të vendit e me të ardhurit. Nashti kasa mbeti teneqe. Për ushtrien e gendarmërien e Viosës, ska as një dhietësh! Atëhere, na ruatë ministri i financave! – (Sali Nivica)

Artur Vrekaj, Massachusetts/

Për tre vjet rresht në trojet Shqiptare në Ballkan, shoqata “Kosova për Sanxhakun” e ka hapur ekspozitën në Tiranë, muzeu historik kombëtar dhe në Dajt; Shkodër, galeria Oda; Lushnjë, Ulqin, Lezhë, Koplik, Tuz, Tetovë, Prishtinë në muzeun kombëtar të Kosovës; Gjakovë, Vërmosh, Pejë, Istog, Prekaz, Tropojë, Gjilan.

Mijëra shqiptarë që e panë nga afër këtë ekspozitë fotografike mësuan më shumë se kush janë shqiptarët e Sanxhakut nën Serbi, për traditat e vjetra që ruajnë, për plisin si një element të Identitetit Shqiptar dhe rigjallërimin e tanishëm me dasmat tipike me këngë e valle Shqiptare.

Më shumë interes tregojnë njerëzit që gjejnë në këto foto stërgjyshërit, gjyshërit dhe të afërmit e tyre që dallohen për veshjen tradicionale kombëtare.

Projekti në fjalë u mbështet financiarisht nga shoqata kulturore shqiptaro-gjermane Sali Çekaj e drejtuar nga Osman Ferizi.

Materialet fotografike i shpjegojnë Ismet Azizi dhe Ali Daci studjuesa të mirëfilltë të Shqiptarëve të trevës së Sanxhakut dhe njëkohësisht drejtues të shoqatës. Ndër 300 fotografi u përzgjodhën 65 prej tyre që datojnë në shekullin e kaluar.

Është bërë një punë e palodhur fshat më fshat në Peshter dhe në qytetin e Pazarit të Ri për të mbledhur fotografi të vjetra dhe për të pasqyruar sa më mirë trashëgiminë kombëtare dhe kulturore të Shqiptarëve të Sanxhakut, Masbjeshkës që ende e flasin gjuhën Shqipe.

Ky bashkëpunim i mirëfilltë i shoqatës Kosova për Sanxhakun me shqiptarët e mërgatës dhe insitucionet e pushtetit lokal në trojet shqiptare është një risi e bukur për veprimtaritë atdhetare gjithëpërfshirëse në terren. Rrugëtimi për hapërimin kombëtar të Shqiptarëve të Sanxhakut vazhdon.

Astrit Lulushi/

Dhe thonë se heshtja është si bojë që nuk lë gjurmë Por, po të shihet me vëmendje, ajo mund të lexohet. Çdo gjë – një dhomë, ose shtëpi ku dikur ke jetuar, gjithçka që krijon dhimbje e mbresa – është përshkruese. Dikush që zvarritet ndërsa kërkon t’i bësh nder, është si ai që nuk i vendos të gjitha presjet në vendin e duhur. E vetmja arsye që ndjehesh keq është se i vendos të gjitha sendet në vend të gabuar.

Çdo pamje ose rrethanë krijon ndikim brenda teje, si ekpozita që ka nevojë për audiencë ose njerëz. Puna ëdhtë se njeriu nuk mund të mendojë për një dhomë, një shtëpi apo ndonjë gjë për të përshkruar mënyrën se si duhet të jetë. Është si të qeshësh fort me diçka që mendon kur je në tryezë duke ngrënë.

Disa gjëra janë të vështira të mbahen mend. Dua të them se nuk të kujtohen saktësish. Të gjitha boshllëqet i mbushim me fantazi prandaj ajo që formohet është gjithmonë gjysmë e vërtetë. Kur shqetësohesh për diçka, vetëm atëherë nuk mashtron vetëm; ose fillon ta pranosh këtë të vërtetë të stisur, ose përgjithmonë të heshtësh.

Problemi ëdhtë se heshtja bëhet disi magjepsëse edhe nëse nuk dëshiron të jetë. Bëhet zakon.

Të shkosh në shtrat kur nuk je i lodhur, është e vemja gjë që urren të bësh, njësoj si të lexosh për një ngjarje që e di se ka ndodhur ndryshe, ose të mendosh se njerëzit nuk dëshirojnë të flasin nëse nuk je më i mirë, dhe gjithmonë janë gati të ndërhyjnë për të shkatërruar gjërat që mund t’i bësh vetë. Papritur, ndjen se duhet të ecësh, pavarësisht sa larg apo lart. Mundohesh të mos biesh në sy. Merr guximin edhe të qëndrosh, duke u përpjekur të shohësh të tjerët. Ky është dallimi. Ndjehesh aq i dëshpëruar sa fillon flasësh me vete, si ai që quhet i çmendur sepse qëllon me gurë veten. A nuk bëjmë kështu të gjithë, në një mënyrë a një tjetër?Është populli, prandaj duhet të jetë qeveria, dhe jo anasjelltas.