Faton Bislimi/

Departamenti i Shtetit të SHBA-ve ka publikuar Raportin për Praktikat e të Drejtave të Njeriut 2022. Në Raportin për Serbinë, në seksionin me titull “Dhuna dhe Diskriminimi Sistemik Racor apo Etnik” (faqe 30-32), raporti godet ashpër Serbinë për diskriminimin e vazhdueshëm shtetnor e institucional ndaj shqiptarëve të Luginës së Preshevës.
“Shqiptarët etnikë ishin subjekt i diskriminimit dhe papunësisë… Qeveria padrejtësisht i bëri shqiptarët subjekt të pasivizimit për të zvogëluar numrin e shqiptarëve etnikë që jetojnë në Serbi,” thuhet në Raport.
“Aplikimi i këtij ligji per të targetuar shqiptarët nënkupton spastrim etnik përmes masave administrative,” siç është potencuar edhe në raportin e Komisionit të Helsinkit të Serbisë, vazhdon tutje Raporti, duke potencuar se “autoritetet serbe duhet ndaluar të gjitha praktikat diskriminuese ndaj minoriteteve etnike,” përfshirë këtu edhe “gjuhën fyese e të urrejtjes,” kryesisht të përdorur publikisht nga zyrtarët shtetëror serb si Vulini psh.
Ende s’keni parë gjë akoma!
Puna jonë për Luginën e Preshevës përmes kontributit të paçmuar e të pazëvendësueshëm të Ligës Qytetare Shqiptaro-Amerikane do vazhdojë deri në realizimin e plotë të të drejtave të vëllezërve e motrave tona në Luginë!

Prishtinë, 19 mars – Të dielën, më 2 prill, në Prishtinë, platforma “Liria ka emër”, organizon Marsh qytetar dhe solidarizues në mbështetje të luftës së drejt të UÇK-së dhe ish-krerëve të saj, Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi, Rexhep Selimi dhe bashkëluftëtarët e tyre në Hagë.

Marshi do të niset nga sheshi “Zahir Pajaziti” dhe do të vazhdojë në drejtim të sheshit “Skënderbeu”.

Ideatorët e platformës “Liria ka emër, Eliza Hoxha dhe Ismail Tasholli, kanë thënë se ish-krerët e UÇK-së nuk janë duke u përballur me procesin gjyqësor për shkak të emrave të tyre të përveçëm, por për shkak se me emrat e tyre lidhet epoka më e ndritur e historisë sonë të re.

“Përkundër se populli shqiptar ka qenë viktimë e një lufte të imponuar, me vite të tëra, proceset gjyqësore të pabaza, i kanë përndjekur ndër vite ish-pjesëtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, kulmi i të cilave manifestohet me procesin e Dhomave të Specializuara, në të cilat aktualisht po mbahen ish krerët e UÇK, Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi, Rexhep Selimi dhe bashkëluftëtarë të tjerë”, ka thënë Eliza Hoxha.

Më tej, ajo ka shtuar se duke qenë plotësisht koshient se drejtësia si parim, është e paanshme, e plotë dhe manifeston të vërtetën, ajo beson në drejtësi, si dhe pret një epilog të drejtë të këtij procesi gjyqësor.

“Gjithsesi, duhet të jemi edhe koshient, se përpjekja për ta ndryshuar historinë e luftës sonë çlirimtare, është përpjekje e pabazë dhe e pamundur dhe ne, nuk duhet ta lejojmë që të ndodhë. Prandaj, me rastin e fillimit të procesit gjyqësor kundër ish krerëve të UҪK-së, në emër të solidaritetit me heronjtë tanë, më 2 prill, ju ftojmë për një Marsh solidarizimi për drejtësi. Për drejtësinë që e kërkojmë dhe kundër padrejtësive të reja”, ka thënë Hoxha.

Ideatori tjetër, Ismail Tasholli, ka thënë se Ushtria Çlirimtare e Kosovës ka bërë luftë të drejtë për mbrojtjen e jetës së njerëzve dhe për lirinë e vendit tonë dhe kjo është një e vërtetë historike të cilën duhet ta ruajmë si të tillë, sepse është një e vërtetë e gjithsecilit prej nesh – është e vërteta e Kosovës.

“Megjithatë, përbrenda vetë nesh, e kemi për obligim që të vërtetën historike e dinjitetin tonë kombëtar ta mbrojmë me përkushtim dhe pikërisht për këtë qëllim”, ka thënë Tasholli.

Me këtë rast, Tasholli ka ftuar të gjitha grupet shoqërore që të solidarizohen dhe të marrin pjesë në këtë Marsh, sepse kështu manifestojmë krenarinë dhe bindjet tona të palëkundura për drejtësinë që duhet të triumfojë ashtu siç ajo duhet të përputhet me të vërtetën e Epokës së lavdishme të UҪK-së.

“Siç kemi ditur të ecim me hapa drejt Evropës dhe botës së qytetëruar perëndimore, ashtu siç edhe kemi ditur të bashkëpunojmë e të jemi të hapur për drejtësi, ngjashëm dimë dhe duhet të tregojmë kulturën tonë qytetarë në solidarizim dhe mbrojtje të vlerave tona historike”, ka thënë Tasholli.

Liria dhe pavarësia e Kosovës qëndron mbi sakrificën e pashembullt të luftëtarëve të lirisë, por edhe mbi sakrificën e popullsisë civile që gjatë viteve 1998-1999, ishte subjekt i një gjenocidi shtetëror të organizuar nga regjimi i Millosheviqit.

Eliza Hoxha tha se ne nuk mund t’i harrojmë skemat e krimeve të ushtrisë dhe policisë serbe, të cilat kanë qenë prezente kudo nëpër Kosovë dhe janë ushtruar brutalisht ndaj burrave, grave, pleqve, të rinjve, të rejave dhe fëmijëve.

“Kjo sakrificë në mes tjerash kuptohet përmes mbi 11 mijë viktimave civile, mes të cilëve 1.133 fëmijë, në mijëra të zhdukur, prej të cilëve, mbi 1600 vazhdojnë të jenë të pagjetur, në dhunimin e rreth 20 mijë viktimave të dhunës seksuale, me fokus gratë dhe vajzat, spastrimin etnik, shpërngulje të dhunshme nga shtëpitë dhe nga Kosova të mbi 1 milion shqiptarëve. Dhe, në vend se të kishim llogaridhënie për këto krime të rënda në përmasa gjenocidi, kriminelët nga mesi i paramilitarëve, policëve, ushtarëve dhe ushtarakëve serbë, në shumësi janë amnistuar apo nuk kanë dalë para përgjegjësisë”, ka përfunduar Hoxha.

Marshi solidarizues për drejtësi dhe në mbështetje të ish-krerëve të UÇK-së, do të nisë nga sheshi “Zahir Pajaziti” dhe do të vazhdojë në drejtim të sheshit “Skënderbeu”.

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca, i shoqëruar nga shefi i Kabinetit, Ilir Kërçeli, ka pritur sot në takim Zëvendës Ndihmës Sekretarin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës njëherësh Përfaqësues Special për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, që shoqërohej nga Alyson Grunden, Zëvendës Shefe e Misionit të SHBA-së në Kosovë, Paul Pfeuffer, këshilltar për Çështje Ballkanike në Departamentin Amerikan dhe Greg Viola, zyrtar politik në Ambasadën Amerikane.Në takim u diskutua për zhvillimet aktuale politike në vend, rajon dhe më gjerë, procesin e dialogut dhe hapat e mëtejmë, me fokus të veçantë propozimin e BE-së për normalizim të marrëdhënieve ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Serbisë.Kryetari Konjufca theksoi se Republika e Kosovës është e përkushtuar për fqinjësi të mirë, paqe dhe stabilitet në rajon. Gjithashtu, për dallim nga Serbia si palë minuese, Republika e Kosovës ka luajtur rol konstruktiv përgjatë gjithë procesit të dialogut, përfshirë edhe takimin e 27 shkurtit në Bruksel.Tutje, ai nënvizoi se asnjëherë nuk do ta humbim fokusin nga njohja e plotë, dhe se çfarëdo marrëveshje që mund të arrihet në procesin e dialogut me Serbinë duhet të respektojë në plotni sovranitetin, integritetin territorial dhe rendin kushtetues të Republikës së Kosovës.Kryetari i Kuvendit e falënderoi emisarin amerikan Gabriel Escobar për angazhimin dhe rolin e pazëvendësueshëm të SHBA-së në procesin e dialogut, teksa i vlerësoi të shkëlqyera marrëdhëniet dypalëshe dhe shprehu gatishmërinë për fuqizimin dhe avancimin e partneritetit të ndërsjellë.

NGA NDREK GJINI/

Praktika e vajtimit – ku gratë mblidheshin dhe vajtonin të pikëlluara në një funeral është praktikuar në Irlandë deri rreth mesit të shekullit të kaluar.

Në Arkivin e Muzikës Tradicionale Irlandeze në Dublin ka regjistrime të drejtpërdrejta të vajtueseve Irlandeze nga vitet 1950. Ka kaseta të cilat Marie-Louise Muir i ka regjistruar si pjesë e eksplorimit të traditës në dokumentarin e BBC Radio 4, “Songs for the Dead”. Ato janë tronditse dhe shumë emocionale t’i dëgjosh.

Vajtimi në funeral (irlandisht: Caointeoireacht) është një formë tradicionale e vajtimit me fjalë, për të vdekurit në traditën irlandeze, e praktikuar në Irlandë dhe Skoci deri në mesin e shekullit të 20-të. Vajtimi i të vdekurve, i cili mund të shihet si një formë e të kënduarit ‘sean-nós’, kryhej në gjuhën irlandeze.

Vajtimi i të vdekurve dikur ishte një pjesë integrale e ritualit zyrtar të funeralit irlandez, por u zbeh nga shekulli i 18-të dhe u zhduk pothuajse plotësisht nga mesi i shekullit të 20-të. Vetëm një pjesë e vogël e vajtimeve autentike u regjistruan për t’u ruajtur.

Keening – “Vaji apo vajtoj” si emër apo folje vjen nga fjala irlandeze dhe skoceze “caoineadh” (“të qash”). Ndoshta në origjinë kjo fjalë vjen nga “couiner” në frëngjisht.

Melodia dhe teksti

Toni i vajtimit dhe teksti mbështeten në përsëritjen e disa motiveve bazë të cilat mund të zgjerohen ose shkurtohen në mënyra të ndryshme. Duket se nuk ka pasur kurrë një “tekst” të parashkruar. Vajtuesja priret të improvizojë siç e dikton ndjenja dhe rrethanat e momentit. Fjalët apo “vargjet” përgjithësisht janë me rimë dhe disa prej këtyre fjalëve përsëriten si refren.

Fjalët e vajtimit përbëhen nga elemente poetike të gatshëm (përmendin emra që i përkasin gjenealogjisë së të ndjerit, lavdërim për të ndjerin, theksim i gjendjes së dëshpruar të atyre që ka lënë pas, etj.) Të gjitha të vendosura në vajtim vokal. Fjalët e vajtimit gjithnjë ndërthureshin me vokale jo leksikore.

Historia dhe mitologjia

Në shekullin e 12-të, historiani Giraldus Cambrensis (Gerald i Uellsit) i përshkruan  hollësisht në shkrimet e tij vajtimet me fjalë dhe format e të vajtimeve në Irlandë. Ai thotë se vajtueset ndaheshin në dy grupe, secili grup duke vajtuar në mënyrë të tillë që përsërisin fjalët apo vargjet e njeri-tjetrit.  Dhe në fund ato bashkohen në një kor të plotë. Burime të tjera arkivore i përshkruajnë me imtësi stilet e të vajtuarit në Irlandë që nga shekulli i gjashtëmbëdhjetë.

Në kohët e lashta, gratë nga familja e kryetarit të fisit e kryenin vetë ritualin e vajtimit të të vdekurit. Më vone filluan, të gjenin dhe paguanin gra vajtuese. Vajtuese të tjera e shoqëronin gruan e mprehtë (bean chaointe), me lëvizje fizike që përfshinin lëkundje dhe gjunjëzim. 

Tradita irlandeze e kujdesit për trupin të vdekurit përmbante dhe praktikimin e natës së rojes për të vdekurin, që ndodh një natë para varrimit dhe mund të zgjasë në disa raste edhe më shumë se një natë.

Praktika e vajtimit të të vdekurit zbatohej përgjithësisht për shtresën e mesme dhe atë të lartë të popullsisë deri ne mesin e shekullit të 18-të.

Rreth vitit 1791, historiani William Beauford (1735–1819) përshkruante me detaje praktikën e vajtimit të të vdekurit në një ceremoni funerali tradicional irlandez.  Ai shkruante: ‘Fjalët thuheshin me melodi të  mprehta që ngjanin sikur këndoheshin’. Ai jep informacionin e mëposhtëm:

‘Disa përsona të zgjedhur nga kryetari i fisit i parapërgatisin paraprakisht me kujdes fjalët që vajtoret duhet të thonë.

Trupi i të vdekurit, i zbukuruar me lule, vendosej në skaj të një dhomë të madhe ose në ndonjë vend të ngritur.

Njerezit ndaheshin në dy grupe, njëri grup qëndronte tek koka e të vdekurit, tjetri tek këmbët.’

Vajtueset përmes vargjeve me rime që thuheshin gati si këngë në kor flisnin për fisnikërine, trimërinë, virtytet e larta të te vdekurit, punët e mira që ai kishte bërë, familjen, etj. Shpesh u bëheshin edhe një sërë pyetjesh; ‘i drejtoheshin të ndjerit: si, dhe pse vdiqe? A nuk të erdhi keq që le gruan besnike, përmendeshin djemtë e tij të mirë, vajzat e tij të ndershme dhe të dëlira, etj.

Samuel Carter Hall përshkruan traditat e funeralit irlandez dhe vajtimet e mprehta në librin e tij të vitit 1841, ‘Ireland: Its Scenery, Character and History’. Ai shkruan se vajtueset shpesh lëviznin trupin përpara dhe mbrapa dhe shtrëngonin duart së bashku gjatë vajtimit që ngjante si një këngë piskamë.

Paralele me vënde dhe kohëra të tjera

Vajtimet apo të kënduarit në vajtime, janë të vjetra sa vetë funeralet, ato vijnë që nga kohërat homerike, estruskane dhe biblike. Vajtimi i të vdekurve ka lidhje  të forta me traditat e vjetra në Lindjen e Mesme dhe më gjërë. Sir Walter Scott i krahason në shkrimet e tij zakonet Irlandeze të vajtimit të të vdekurit me vajtimet e kohërave romake.

Mbijetesa në shekullin e njëzetë

Vajtimet autentike mbi trupin e të vdekurit u zhdukën në mënyrë pothujase të plotë në Irlandë në fillim të shekullit të njëzetë.

Në fillim të viteve 1950, Cití Ní Ghallchóir (Kitty Gallagher) nga Gaoth Dobhair në County Donegal, Irlandë i vajtoj me fjalë Alan Lomax-it një vaji të dhimbshëm që ajo kishte mësuar nga një grua e vjetër.

Një regjistrim i këtij vajtimi magjepsës të Gallagher u shfaq në albumin Traditional Songs of Ireland (1995). Ky është rasti i fundit i  regjistruar në Irlandë i kësaj tradite.