Histori – Page 397 – Dielli

NË KALA ME THENIEN E FRANC NOPCHA

October 2, 2016 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia/

1.E vendosur në malin e Gjerë me bukuri natyrore, në luginën e lumit Drino, në jug të Shqipërisë,kjo është Gjirokastra siç thonë gjirokastritet dhe Petrit Lulo,birbili:” Po the Gjirokastra ,i ke thënë të tëra”. Kalaja,është rrëzëlluese .Magji shpërndan nën rreze të diellit .Kalaja e Gjirokastrës. Qepur kodrës,një fortifikim i rëndësishëm në jug.Kadare e ka shqyrtuar. Madje deri në syrin e një fëmije. Rrugicat kanë të fshehur një mistikë më vete .Ndërtimi. Gurët e zinj dhe gurët vjollcë. Ato me gurë të zinj tregojnë se ku duhet të ecësh në kohët me acar. Mirëpo në cingërimat e dimrit, kalldrëmet ngrijnë . Zog mund të mos jesh,por mund të fluturosh dhe çuditërisht ta gjesh vetën mbi strehën e ndonjë pullazi gjirokastrite. Ngjyra gri që është dominuese për shkak të gurit.Pjesa historike e qytetit,shqyrton një pasqyrë të kohëve të humbura. Objektet fortifikuara ,banesa të zhvilluar të në shekullin e 17,ndërtimet prej guri. Të ruajtura dhe të banuara prej kohëve të hershme . Qyteti i vjetër shfaqet madhështor. Je duke shëtitur kalldrëmeve të veçantë ose udhëve të gurta të qytetit .Qyteti në jug ka pasur një pazar,sot gjallon Objekte të kulteve religjonare përfaqësojnë ,kisha,xhami të njëkohshme, dhe objekte të tarikatit shpirtëror si :teqe,tyrbe. Një trashëgimi urbane kulturore e pasur ,diversitete dhe arkitektonikë. Gjirokastra është një shembull i inxhinierisë në mënyrë monumentale që kanë ndërtuar edhe punën e vet gjirokastriteve . Guri është elementi kryesor në ndërtim. Ngado gurin e sheh të latuar ,të punuar nga dalta e mjeshtrit,kjo mënyrë shqyrton një teknikë të pazakontë të ndërtimit të tyre .Rezultati ishin ndërtesa të forta të mjaftueshme për t’i bërë ballë edhe tërmeteve. Më duket se fluturoj në majë të malit për një pamje të paparë. Arkitektura e qytetit përfshin disa nga strukturat më të mirëmbajtura dhe të punuar nga guri janë pothuajse gjithmonë praktike dhe të këndshme për syrin. Ata janë gjithashtu kanë shumë uniforme në dizajn me strukturat duke marrë një pamje të ngjashme me ndërtesat, të vetmet dallime të mëdha në shkallë të qenit e me cilësi. Një tjetër tipar i arkitekturës është se ajo zakonisht përfshihen peizazhin natyror, por në të njëjtën kohë arriti të dominojë atë për të krijuar një përzierje shpesh spektakolare të formave gjeometrike dhe natyrore. Banesat,rrugët lidhëse me kalldrëm,objektet publike, oborret,arkitektura e veçantë e banesave. Guri është material i zgjedhur dhe i punuar imët për të prodhuar blloqe për kalladrëmet,për banesat. Llojet e gurit nuk mund të shqyrtojë përveçse specialisti. Çdo bllok prej guri mund të peshojnë shumë kushtuar kësaj pune mundimi i nxjerrjes dhe duke përdorur asgjë më shumë se mjetet si dalta,për prerje fine. Ngrihen disa pyetje: gurët janë prerë afërsisht në guroret dhe pastaj janë punuar përsëri në destinacionin e tyre përfundimtar? Ku ishin guroret të vendosura dhe mese u bë transportimi i tyre deri në kantieret e ndërtimit?Procesi i përpiktë me të cilën u ndërtuan kalldrëmet,banesat,objekte publike dhe gjithçka ,që shqyrtohet prej elementit gur , kanë treguar se dijetarët e mendimit arkitekturorë e kishin menduar më parë,shtrirjen e qytetit nëpër kodër,rrugët lidhëse të tij,banesa e objekte deri tek lëvizja e qytetareve nëpër udhët e gurta. Për sakohë zgjati procesi i ndërtimit. Qyteti i vjetër është shënuar në listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s si “një shembull i rrallë i një qyteti otoman të ruajtur mirë. Gjirokastra është ndërtuar në tokë të lartë rreth 300 metra dhe me pamje një luginë të harlisur në mes të maleve dhe Mali i lumit Drinos Gjerë. Ajo ka një popullsi prej rreth 30.000 banorë.

Si një shembull të mirë të arkitekturës osmane të stilit, “Qyteti i një mijë hapave” përfshin qindra shtëpi kullë të stilit osman me dalluese ” kulme frëngji, ballkone druri dhe muret guri. Dominuar nga krahët absolut të kështjellës e saj të madhe, Gjirokastra (Gjirokastër) është një qytet magjik me një të kaluar të trazuar. Nga bastion i feudalizmit, për jetën osmane, për koloni italiane, qyteti ka njohur shumë sundimtarë dhe ka frymëzuar poetë, shkrimtarë dhe artistë njësoj,shkruan një i huaj.

Oliver Gilkes që është marrë me ruajtjen dhe zhvillimin e Gjirokastrës shkruan se: kam shkruar për përpjekjet për ruajtjen Gjirokastra, një qytet osman tregtar në jug të Shqipërisë me kështjellën e saj të shekullit të 13-pamje shpatet e pjerrtë në të cilën pozitë e lartë qindra shtëpi të dallueshme kullë me çati prej guri, ballkone druri dhe mure të lyera me gëlqere guri.

Kalaja, në një pozicion dominues mbi qytet, shkruan O.Gilkes është ndërtuar në gjysmën e dytë të shekullit të trembëdhjetë. Vetëm brenda mureve të kështjellës, ju mund të vizitoni Muzeun Kombëtar të Armëve, inauguruar në vitin 1971, ku ju mund të shihni të armëve, të përdorura gjatë luftërave të ndryshme. Në katin e parë të kështjellës, ne gjejmë historinë nga periudha neolitike deri në vitin 1912, Ditën e Pavarësisë. Kati i dytë përfshin periudhat në vijim. Pastaj ka një burg që është përdorur gjatë Luftës së Dytë Botërore nga gjermanët.Armët.“Deri pak kohë përpara ,Shqipëria mund të quhej me të drejtë,vendi ose muzeu i armëve të gjithë Evropës.Këtu shitej çdo lloj pushke. Franc Nopcha. Muzeu Kombëtar i Armatimeve. Jashtë, muret, dhe një aeroplan ushtarak amerikan në vitin 1957, si dëshmi .

Historia e kalasë është përshkruar nga Gjerak Karaiskaj.Por ndërtimet më të rëndësishme të Ali Pashës në Shqipërinë e Jugut, ishin kalaja e Gjirokastrës dhe e Tepelenës,thotë ai . Kalaja e Gjirokastrës u pushtua nga Aliu në vitin 1812 dhe menjëherë ai filloi ri-ndërtimin e saj. Projektues i disa pjesëve të kalasë dhe një nga zbatuesit kryesorë të punimeve ishte Petro Korçari, ose mjeshtri Petro nga Përmeti, siç e quan Remerandi. Rindërtimi i kalasë, i një saraji dhe i disa godinave anekse u bë me një ngutësi aq të madhe, saqë të gjitha punimet u kryen brenda një viti e gjysmë. Kalaja përmbante, përveç barakave për vendosjen e një garnizoni prej 5000 ushtarësh, magazina të shumta nëntokësore, që ishin llogaritur mire për sigurimin e municioneve dhe ushqimeve të nevojshme. Kalesa nëntokësore të çonin në të gjitha drejtimet e kësaj kalaje, që komandohej nga një bastion pranë këndit juglindor, për ndërtimin e të cilit kishin punuar afro 1500 fshatarë. Një pjesë e madhe e këtyre kthinave si dhe e ndërtimeve të tj-ra mbitokësore ruhen edhe sot në gjendje mjaft të mirë Kalaja është ndërtuar mbi një shkëmb, që ka formë kurriz peshku dhe sundon me lartësinë e tij gjithë qytetin. Ajo ka një planimetri në formë të çrregullt dhe të përzgjatur, mbrohet nga 7 kulla që kanë forma poligonale dhe trapezoidale dhe përshkohet nga 4 hyrje,prej të cilave 3 janë kryesore dhe njëra e dorës së dytë. Kullat dhe kurtinat kanë lartësi të barabarta. Kullat bien me faqe të pjerrëta dhe kanë lartësi të mëdha, që arrijnë deri në 30 m. Pjesa e poshtme e tyre,deri në një lartësi të konsiderueshme, është e mbushur me dhe, ndërsa pjesa e sipërme përmban 1-2 kate, që formojnë salla të mëdha të pajisura me frëngji të mëdha topash. Nga sipër, kullat mbulohen me qemere guri, që krijojnë platforma, të cilat shfrytëzohen gjithashtu për vendosjen e artilerisë. Topat vendosen edhe mbi kurtina, në parapetin e të cilave alternojnë frëngjitë për topa me ato për pushkë. Është për t’u përmendur kulla që përfshihet në kompleksin e hyrjes veriore Ajo ka në planimetri formën e një shtatëkëndëshi, që ngrihet mbi një bazament të rrumbullakët dhe del 0,70 m në formë xokolature nga faqet e kullës. Kulla ka një lartësi prej 30 m; deri në lartësinë 18 m është e mbushur nga brenda me dh . Mbi këtë nivel ndodhet dyshemeja e katit I. Lartësia e këtij kati është 7 m dhe përbëhet nga një sallë e vetme, që mbulohet prej katër qemerësh cilindrike të vendosura paralel me njëra–tjetrën, të cilët mbështeten në muret anësore të kullës dhe mbi tri harqetë e vendosura me hapësirë drite tërthor kurbaturës së qemerëve. Në muret me trashësi 3.30 m të kësaj khine janë hapur tri frëngji të mëdha topash që shikojnë në drejtime të ndryshme, ndërsa në një lartësi 4 mm bi dyshemenë ndodhen 7 dritare të vogla 0,30 x 0,60 m, me pragje të pjerrëta për shpërndarjen e dritës, të cilat në anën e jashtme ngushto-hen dhe duken si frëngji pushke. Platforma e kullës është rrethuar nga një mur me lartësi 2,25 m, në të cilin janë hapur 4 frëngji topash dhe18 frëngji pushke. Nga ana e jashtme, kulla ka një pamje madhështore. E punuar me gurë të skuadruar të dimensioneve të vogla, të vendosur në rreshta paralelë, me faqe që bien me pjerrësi të dukshme mbi terrenin,ajo e thyen ashpërsinë e saj arkitektonike, vetëm nga kornizat e gurta,të thjeshta apo të trajtuara në formë dhëmbë sharre, që kufizojnë pjesët e ndryshme arkitektonike si dhe nga frëngjitë e topave të rrethuara nga harqe të profiluara.

70 Vjet nga masakra tipike komuniste

October 2, 2016 by dgreca

■HAPNI DOSJEN DR. AVOKAT MUZAFER PIPA !/

DHE, SHIKONI KUSH JANË TERRORISTËT QË DEKORON QEVERIA SOT !/

■Të gjitha Partitë Komuniste kanë “LEVEN E SKUQUN”: SIGURIMIN E SHTETIT !/

Nga Fritz RADOVANI/

Ne Foto: DR.AV. MUZAFER PIPA (1914 – 1946)

■Libohova nëpërmjet avokat Mustafa Pipës i dhuroi qytetit të Shkodres një djalë me emnin e Nderuem Muzafer Pipa, që asht le në Shkoder në 1914. Studjoi në gjimnazin e Fretenve “Illyricum” të Shkodres, dhe perfundoi studimet per jurist në Padova të Italisë.

Okupacioni italian i 1939 u prit keq nga Françeskanët e Shqipnisë, e per pasojë edhe ata që kishin perfundue shkollen e tyne, nuk u pajtuen asnjëherë me veprimin e Italisë.

Në vitin 1943 Dr. Avokat Muzafer Pipa asht drejtor i Revistës “Fryma”, me pikpamje atdhetare dhe perparimtare, ku bashkpunonte me Qemal Draçinin, edhe ky një nga elementët e rij shumë të përgatitun e që, do të lanë mbresa në kulturen shkodrane.

■1945. Gjyqet e zhvillueme në Tiranë kunder intelektualëve dhe të deputetëve, të drejtueme nga Koçi Xoxe dhe Bedri Spahiu, kishin irritue qytetarët Atdhetarë dhe per këte, avokat Muzafer Pipa kishte thanë: “Si asht e mundun zotnij, që një trup gjykues, i cili për kryetar ka një “ish-teneqexhi” – ishte fjala për Koçi Xoxen – e për prokuror një “ish-kafexhi” – për Bedri Spahiun – të mundet sot me gjykue elitën e kulturës shqiptare?

■28 JANAR 1946: Në kinema “Rozafat” të Shkodres ndigjohen brohoritjet e bishave të terbueme “plumbin ballit, plumbin ballit”… dhe, nuk mungojnë as virrmat e disa prej “nënave të dëshmorëve” “tradhtarët në litar”, per Klerikët e Pafajshëm nder bankat e të akuzuemëve me pjestarët e Organizatës së Parë Antikomuniste “Bashkimi Shqiptar”, me trupin gjykues të perbamë nga terroristët: Kryetar: Mustafa Iljazi, Antarë: Namik Qemali e Tonin Miloti dhe prokuror Aranit Çela… Avokati Muzafer Pipa i bani kërkesë trupit gjykues për nevojën e pak etike që kërkonte zhvillimi normal i një procesi gjyqësor. Edhe Aranit Çela nga ana e tij kje i gatshëm buzagaz me cinizëm, ju përgjegjë Muzaferit: “E po, ç’të bësh, ky është populli!..”.

■22 SHKURT 1946: U dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe nga Tirana vjen kjo përgjegje: “Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946… Át Gjon Shllaku, Át Gjon Fausti, Át Daniel Dajani, dhe studentët Mark Çuni, Gjergj Bici, Gjelosh Lulashi, Fran Miraka, dhe Qerim Sadiku u dënuen me pushkatim… Dhe, sa të tjerë me dhjetra vite burg e masakrime nder kampet e punës dhe të shfarosjes.

■Dokumenti i urdhnit të pushkatimit nenshkruhet nga Gjen. Kol. Enver Hoxha d.v.

■Në një nga seancat prokurori Aranit Çela deklaron: “Me qenë se avokat Muzafer Pipa, implikohet në këtë proçes, se ka pasë dijeni dhe se ka kënduar trakte të këtyre organizatave, apo ka qenë pjestar, kërkoj që të përjashtohet si përfaqsues mbrojtjëje i të pandehurit Patër Gjon Shllaku me shokë”. Kerkesa e tij u pranue nga drejtuesit.

Trupi gjykues e përjashton Av. Pipen si përfaqësues i Mbrojtjes së të pandehurve tue emnue avokat Ranko Çerankoviq. Avokat Muzafer Pipa doli nga salla e gjyqit.

■Nuk shkoi gjatë dhe krimineli terrorist Aranit Çela e mbajti fjalën që i pat thanë tue hy në bar “Impero”: “Hë… Muzafer Pipa, e kemi ruajtur një gjysëm leku edhe për ty!”

■SHTATOR 1946: Av. Muzafer Pipa u arrestue, u torturue në mënyren ma barbare tipike komuniste. Kryetari i Deges së Mbrendshme të Shkodres, terroristi Zoji Themeli mori persiper vetë me i ba hetimet, sigurisht ashtu ishte porosia nga nalt.

■LEGJENDA: Kam shkrue: Në mëngjesin e 30 Shtatorit 1946, gjoja Muzaferi vendosi me ikë nga hetuesia… U dëgjuen krisma armësh! Kryetari i Degës Zoji, dergoi Elez Mesin me marrë një pulë, i këputën kokën… dhe shperndanë gjakun e saj tek hetuesia, në çimenton rrethuese të saj… Pra, “Muzaferi u vra nga rojet e hetuesisë tue ikë”…

■30 SHTATOR 1946, Dy nga vrasësit ma barbar Zoji Thëmeli dhe Vaskë Koleci, i kishin lidhë krahët mbrapa Av. Muzafer Pipës, per një karrigë të mberthyeme per dysheme. Skuqën një hekur dhe vendosën me ia kalue në muskujt e dy krahëve mbas shpine… Mbasi hekuri kaloi krahun e djathtë…nga dhimbjet e forta, Trupi i Muzaferit bani lëvizje që katilët nuk mujtën me i kontrollue… Hekuri i skuqun takoi per shtyllen kurrizore dhe Muzaferi, mbylli jetën në mënyrën ma mizore. Me 30 Shtator 1946, u perhap edhe “Legjenda” nga agjentët e Sigurimit shtetit në gjithë Shkodren!..

■Edhe “shokun komandant” e njoftuen “për zbatimin e urdhërit tij dhenë K.Xoxes?”

***

■HAPNI DOSJEN “KLERI KATOLIK SHQIPTAR”! Aty do të gjeni porosinë që i dha Enver Hoxhës ambasadori jugosllav me 20 shkurt 1946: “…Po, po! Po keni endè gjallë Patër Gjon Shllakun, i cili peshon shumë, duhet” – vazhdoi ai “si mbas porosisë që kam prej qeverisë sime, të zhdukni Shllakun dhe të shkatrroni kulm e temel çerdhen e Klerit Katolik në Shkodër, me në krye Françeskanët!”… E pikrisht nga kjo çerdhe kishte dalë: Av. Muzafer Pipa, Prof. Qemal Draçini, Prof. Arshi Pipa, Martiri Osman Kazazi e sa të tjerë Atdhetarë Shqiptarë, që u perfshinë në GJENOCIDIN KOMUNIST në Shqipni.

■Në çdo pllamë të Saj, Shqipnia asht e mbushun me Eshtna të varrosun nder gropa e zallishta pa Emen… Zalli i Kirit, dikur i bardhë si biluri, në darkë vezullon me rrezatime të skuquna që perzihen me lotët e mija e mija Nanave e Motrave që derdhen aty nder kaçuba me vite e vite mbi ato gurë, tue i lmue me Fëtyren e vet të “vrashtë” nga vuejtjet e lodhja që ua mori Shpirtin 50 vjetë, sikur t’ ishin të dënueme nga vetë Dora e Zotit!

Kiri, Drinaza, Drini, Buna e Liqeni… të harlisun edhe sot me tallazet e veta shkapeten per Token Arbnore, tue veshtrue: “Deri kur Shqiptarë, doni me na lanë pa Varre?!”

■Në këte 70 vjetor të kësaj mbytje barbare të Dr. Avokat Muzafer Pipës Shqipnia, që Ai e ka dashtë aq shumë nuk duhet t’a vajtojë… Po, perballë Një Monumenti të Muzaferit, shka janë Shkodranë e Libohovitë, të gjithë bashkë të këndojnë “Hymnin e Flamurit”!

■Shqiptarë, “Per Flamurin e Gjergj Kastriotit Ata dhane jeten!”

Melbourne, Shtator 2016.

Histori-1 tetori 1997, Kosova drejt lirisë e pavarësisë

October 1, 2016 by dgreca

-Në Kosovë përkujtohet e vlerësohet protesta studentore 1997 në mbrojtje të arsimit shqip/

-Për në Velani, ku nisi protesta, janë drejtuar dhe tanket, në rektorat janë strehuar shumë studentë të lënduar, ndërsa brenda hyn edhe tymi i gazit lotsjellës, raportoja nga vendngjarja për ndërhyrjen e egër të forcave serbe kundër mëse 30,000 studentëve shqiptarë protestues në 1 tetor 1997 – para 19 viteve/

-Një ditë para protestës Këshilli Organizativ rikonfirmonte vendimin: “Pas takimeve që patën përfaqësuesit e studentëve në Këshillin Organizativ në nivel të Universitetit të Prishtinës, për protestat paqësore studentore, me presidentin e Republikës së Kosovës dr. Ibrahim Rugova, si dhe me delegacionin e diplomatëve europianë dhe amerikanë, qe qëndruan dje në Kosovë, konfirmojmë edhe një herë që protestat do te fillojne më 1 tetor 1997”/

-Presidenti Thaçi: Protesta studentore e para nëntëmbëdhjetë viteve, një faqe e ndritur e historisë së rezistencës së Kosovës drejt lirisë dhe pavarësisë/

-SPECIALE-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 1 Tetor 2016/ Sot në Kosovë përkujtohet e vlerësohet protesta e fuqishme e studentëve dhe profesorëve të Universitetit të Prishtinës, e para 19 viteve, 1 tetorit 1997, në mbrojtje të arsimit shqip, për lirimin e Universitetit e shkollave të okupuara nga regjimi i dhunës serbe.

Një ditë para protestës Këshilli Organizativ rikonfirmonte vendimin: “Pas takimeve që patën përfaqësuesit e studentëve në Këshillin Organizativ në nivel të Universitetit të Prishtinës,
për protestat paqësore studentore, me presidentin e Republikës së Kosovës dr. Ibrahim Rugova, si dhe me delegacionin e diplomatëve europianë dhe amerikanë, qe qëndruan dje në Kosovë, konfirmojmë edhe një herë që protestat do te fillojne më 1 tetor 1997”. Kështu citoja vendimin e Këshillit Organizativ në raportimin që kam bërë për Agjencinë shtetërore-zyrtare të lajmeve të Shqipërisë – ATSH në 30 shtator 1997.

Nga protesta e nisur në Lagjen Velania e shtëpive të shqiptarëve të shndërruara në universitet, pikërisht para 19 vitesh, në 1 tetor 1997, drejtpërdrejtë nga protesta raportoja për ATSH se “në Prishtinë ka shumë studentë të plagosur pas ndërhyrjes së policisë serbe”, se “janë rrahur edhe shumë vajza – studente të Fakultetit të Mjekësisë sepse donin të ndihmonin studentët e lënduar”, dhe theksoja përkrahjen e gjithë popullit për protestën. “Në tërë qytetin e Prishtinës, ku kane dalë mbi 100,000 qytetarë, përkundër shtetrrethimit policor, mbretëron një atmosferë tepër e rëndë dhe e jashtëzakonshme”, dëshmoja në raportimin nga nga Prishtina në Tiranë përmes telefoninit në 1 tetor 1997.

Raportimin e bëja edhe nga ambientet e Rektoratit të Universitetit të Prishtinës në lagjen Velania, ku ishte vendosur në një shtëpi private pas dëbimit të dhunshëm e të përgjakshëm të shqiptarëve të Kosovës nga objektet shkollore e universitare.

“Forcat policore kanë bllokuar edhe ndërtesën e rektoratit. Në rektorat janë strehuar shumë studentë të lënduar, ndërsa brenda hyn edhe tymi i gazit lotsjellës”, raportoja nga vendngjarja për ATSH, e cila që në njoftimet e para për ndërhyrjen e egër të forcave serbe kundër mëse 30,000 studentëve shqiptarë protestues bënte të ditur se “për në Velani janë drejtuar dhe tanket”, siç theksoja në raportime në 1 tetor 1997 – para 19 viteve.

Sot, presidenti i Kosovës Hashim Thaçi përkujton se, “para nëntëmbëdhjetë vitesh, studentët e Universitetit të Prishtinës treguan vendosmërinë dhe guximin për të drejtat e tyre për të studiuar në objektet universitare. Ata, përkundër masave represive që ndërmori policia serbe dhe çdo përpjekjeje politike për t’i ‘kontrolluar’, demonstruan paqësisht vullnetin për arsimim, liri dhe demokraci”.

“Studentët dhe pedagogët pjesëmarrës në demonstratën e një tetorit 1997 shënuan një faqe të ndritur të historisë së rezistencës së Kosovës drejt lirisë dhe pavarësisë”, vlerëson Thaçi.

“1 tetori i ’97-s, pikë kthese në historinë më të re të Kosovës”, është një titull balline sot në shtypin e Prishtinës në 19-vjetorin e protestës së Lëvizjes Studentore.

Ish-drejtuesit e kësaj lëvizje, Bujar Dugolli, Muhamet Mavraj, Albin Kurti, Driton Lajçi dhe Ernest Luma, kanë deklaruar për gazetën “Epoka e re” se ky organizim i studentëve, i mbështetur edhe nga rektori historik i Universitetit të Prishtinës, Ejup Statovci, ka ndryshuar rrjedhën e zhvillimeve politike në Kosovë. Sipas tyre, ajo protestë ishte edhe një mesazh i qartë për klasën politike të kohës.

“1 tetori i vitit 1997 është një pikë kthese në historinë më të re të Kosovës, e cila kishte si objekt universitetin, por synim kryesor kishte çlirimin kombëtar, lirinë dhe pavarësinë e Kosovës”, citon gazeta.

RAPORTIME-30 SHTATOR 1997:

https://groups.google.com/forum/?hl=en#!msg/bit.listserv.albanian/izCKtqqUjSs/RWH7-u3CFCsJ

PROTESTAT NE KOSOVE FILLOJNE ME 1 TETOR -Keshilli Organizativ

PRISHTINE, 30 shtator /ATSH-Behlul Jashari/ – Keshilli
Organizativ ne nivel te Universitetit te Prishtines vendosi dje
qe protestat paqesore te studenteve per lirimin e objekteve te
pushtuara shkollore e universitare do te fillojne me 1 tetor,
beri te ditur njeri nga udheheqesit e Unionit te Pavarur te
Studenteve, Albin Kurti.
“Pas takimeve qe paten perfaqesuesit e studenteve ne
Keshillin Organizativ ne nivel te Universitetit te Prishtines,
per protestat paqesore studentore, me presidentin e Republikes
se Kosoves dr. Ibrahim Rugova, si dhe me delegacionin e diplomateve
europiane dhe amerikane, qe qendruan dje ne Kosove, konfirmojme
edhe nje here qe protestat do te fillojne me 1 tetor 1997”,
thuhet ne vendimit e Keshillit Organizativ.
Unionit i Pavarur i Studenteve te Universitetit te Prishtines.
do te jape sot nje konference per shtyp./MY/kled/

PROTESTAT PAQESORE NE KOSOVE DO TE FILLOJNE NESER PARADITE

PRISHTINE, 30 shtator /ATSH/- Ne Kosove protestat paqesore
studentore per lirimin e objekteve te pushtuara arsimore do te
fillojne me 1 tetor ne oren 10:30, -behet e ditur per ATSH-ne
nga Keshilli Organizativ i Universitetit te Prishtines.
Protestat e studenteve, te debuar 7 vjet me pare nga objektet
shkollore dhe universitare prej autoriteteve serbe do te fillojne
me marshimin drejt qendres se qytetit te Prishtines, ku do te
kalohet pergjate shetitores kryesore te qytetit dhe me pas ne
lagjet e tij.
Studentet do te mbajne distiktiva si shenja identifikuese
dhe eshte kerkuar qe ata te jene te veshur me te bardha nga
brezi e lart. Ne protesta nuk do te kete brohoritje, pasi te gjitha
mesazhet dhe kerkesat e studenteve do te jene te shkruara neper
pankarta.
Kujdestaret per mbajtjen e rendit do te jene studente qe do te
mbajne shirit te kuq, kurse studentet vezhgues te protestave
do te mbajne shirit te kalter.
Ne kete menyre do te veprohet edhe ne qytetet e tjera te
Republikes se Kosoves, ne te cilat ndodhen shkollat e larta te
Universitetit te Prishtines.
Keshilli Organizativ i ka bere thirrje qytetareve qe te
solidarizohen me kete proteste paqesore te studenteve duke dale
se bashku me ta ne rruge dhe duke iu nenshtruar me perpikeri
strategjise se studenteve. Qytetaret duhet te jene te qete e te
heshtur, -kumtohet nga Keshilli Organizativ.
Sot ne Prishtine, nje dite para fillimit te protestave,
Unioni i Pavarur Studentor do te zhvilloje nje konference
shtypi. /B.J/AG/kled/

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1997/97-09-30.ata.html

[01] PROTESTS IN KOSOVE START ON OCTOBER 1 – Organizational Council

PRISHTINE, SEPT.30 (ATA) – By Behlul Jashari: The Organizational Council of the University of Prishtine decided yesterday that the peaceful protests of the students to have the school and university building released will start on October 1, one of the leaders of the Independent Students’ Union, Albin Kurti, said.

“After the meetings that representatives of the students in the Organizational Council had with regard to peaceful students protests with the President of the Republic of Kosova Dr Ibrahim Rugova, and with the delegation of the European and American diplomats, in Kosove yesterday, confirm once more that the protests will start on October 1, 1997,” says a decision of the Organizational Council.

The Independent Students’ Union of the Prishtine University will give a news conference today. my/kled/xh/

Albanian Telegraphic Agency

[03] PEACEFUL PROTESTS IN KOSOVE WILL START ON OCTOBER 1 BEFORE NOON

PRISHTINE, SEPT.30 (ATA) – Peaceful protests of the students in Kosova for the release of the occupied school buildings will start on October 1, at 10.30 a.m., the Organizational Council of the Prishtine University told ATA.

The protests of the students who were not allowed by Serbian authorities to attend classes in their school and university buildings 7 years ago, will start marching towards the Prishtine city centre, passing through the main boulevard and then to city quarters.

The students will carry badges and they are asked to wear white blouses or shirts. During the protests the students will not chant any slogan because all the messages and demands of the students will be written in placards.

The people to keep order during the protests will be students wearing a red ribbon while the students who will observe the protests will have green ribbons.

The same procedure will be followed in other cities of the Republic of Kosova where there are affiliates of the University of Prishtine.

The Organizational Council appealed to citizens to side with the peaceful protests of the students by joining them on the streets and strictly respecting the strategy of the students. The citizens must be calm and silent, says the Council.

Today, one day before the beginning of the protests, the Independent Students’ Union will hold a news conference. bj/ag/kled/xh/k

Albanian Telegraphic Agency

RAPORTIME- 1 TETOR 1997:

https://groups.google.com/forum/?hl=en#!msg/bit.listserv.albanian/mjLGD2xVlpI/jLmmVXWhRjIJ

POLICIA NDERHYN ME GAZ LOTJELLES NE PROTESTAT E STUDENTEVE NE
PRISHTINE

PRISHTINE, 1 tetor /ATSH-Behlul Jashari/ – Policia serbe
bllokoi studentet shqiptare protestues ne Prishtine dhe u dha
ultimatum per shperndarje. Rreth ores 11:50, policia nderhyri
duke perdorur gazlotesjelles ne lagjen Velania, ku ishin mbledhur
studentet. Per ne Velani jane drejtuar dhe tanket. Nderkaq
forca te medha policore kane rrethuar Rektoratin e
Universitetit te Prishtines. Nje pjese e studenteve eshte
shperndare.
Ne Mitrovice protestuesit paqesore, studente te Fakultetit
Xehtaro-Metalurgjik e te Shkolles se Larte Teknike kane marshuar
rreth tre kilometra dhe pastaj jane ndaluar nga policia.
Kercenimit te dhunes ata i jane pergjigjur paqesisht dhe jane
kthyer ne vendin e nisjes.
Nga Vushtrica mesohet se ne te gjitha rruget, e sidomos ne
ato te drejtim te Prishtines, kishin ardhur perforcime te forcave te
policise, te cilet penguan nisjen e studenteve dhe qytetareve
te tjere per ne Prishtine. Edhe ne Vushtrice mbizoteron atmosfera e
tensionuar.
Studentet protestojne ne pergjigje te nismes se Unionit te
Pavarur Studentor per te kerkuar kthimin ne mjediset e tyre
shkollore, nga te cilat administrata serbe i deboi me force
shtate vjet me pare. /cela/pas

PRISHTINE: NDERHYRJA E POLICISE SERBE SHKAKTON TE PLAGOSUR NE
RADHET E STUDENTEVE SHQIPTARE

PRISHTINE, 1 tetor/ATSH/ – Ne Prishtine ka shume studente
te plagosur pas nderhyrjes se policise serbe ne protesten
paqesore te dites se sotme, te organizuar nga Uninon i Pavarur
Studentor i Kosoves, njofton Keshilli i Studenteve per Sherbime
Mjekesore.
Nje numer studentesh dhe profesoresh jane rrahur nga
policia nderkohe qe ka shume te arrestuar, te cilet me furgone
dhe autobuze dergohen ne stacionet e policise serbe dhe ne
burgje, ben te ditur me telefon korrespondenti i ATSH-se ne
Prishtine.
Edhe pse studentet kane ndenjur ulur, si shenje e
reagimit paqesor ndaj dhunes se eger, policia eshte versulur
brutalisht mbi ta me shkopinj gome dhe me mjete tjera. Me kete
rast jane rrahur edhe shume vajza – studente te Fakultetit te
Mjekesise sepse donin te ndihmonin studentet e lenduar.
Sipas korrespondentit te ATSH-se, pas ores 1300 Qendra
Studentore ne Velani dukej e shkrete. Ne vend te mbi 30 000
studenteve dhe protestueseve te tjere, hapesiren e kane pushtuar
forca te medha policore me autoblinda, tuba uji dhe armatime nga
me te rendat.
Forcat policore kane bllokuar edhe ndertesen e rektoratit.
“Ne rektorat jane strehuar shume studente te lenduar,
ndersa brenda hyn edhe tymi i gazit lotsjelles. Policet e
egersuar po shqyejne neper sheshe e rruge pankartat e studenteve
protestues. Ne tere qytetin e Prishtines, ku kane dale mbi 100
000 qytetare, perkunder shtetrrethimit policor, mbreteron nje
atmosfere teper e rende dhe e jashtezakonshme”,-deshmon
korrespondenti i ATSH-se nga Prishtina.
Unioni i Pavarur Studentor i Kosoves ka filluar sot
organizimin e protestave paqesore per lirimin e ambjenteve
shkollore, nga te cilat studentet shqiptare u debuan me force
shtate vjet me pare. /sara/

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1997/97-10-01.ata.html

[05] POLICE INTERVENE WITH TEAR GAS IN PROTESTS OF STUDENTS IN PRISHTINE

PRISHTINE, OCT.1 (ATA) – By Behlul Jashari: Serbian police blocked the students who were protesting in Prishtine and ordered them to disperse. At about 11.50 a.m., police intervened by using tear gas in the quarter Velania where the students were gathered. Tanks are heading for Velania.

In the mean time, great police forces have surrounded the Rectorate of the Prishtine University. A part of the students have dispersed. xh/

Albanian Telegraphic Agency

[08] POLICE INTERVENE WITH TEAR GAS IN PROTESTS OF STUDENTS IN PRISHTINE

PRISHTINE, OCT.1 (ATA) – By Behlul Jashari: Serbian police blocked the Albanian students who were protesting in Prishtine and ordered them to disperse. At about 11.50 a.m., police intervened by using tear gas in the quarter Velania where the students were gathered. Tanks are heading for Velania.

In the mean time, great police forces have surrounded the Rectorate of the Prishtine University. A part of the students have dispersed.

The protesting students of the Xehtaro-Metallurgical Faculty and of the High technical School in Mitrovice have marched about three kilometers and then have been stopped by police. They have peacefully turned back to the starting place after threats and violence.

Through all the streets in Vushtrice, especially through those leading to Prishtine, arrived reinforcements of police forces who prevented the flux of other students and citizens towards Prishtine. A tense situation is prevailing in Vushtrice too.

The students are supporting through their protests an initiative of the Independent Student Union to demand their return to the school premises from which the Serbian administration has forcefully expelled them seven years ago. cela/pas/xh/k

Albanian Telegraphic Agency

[09] ALBANIAN STUDENTS INJURED DUE TO SERB POLICE INTERVENTION IN PRISHTINE

PRISHTINE, OCT. 1 (ATA)- Many Albanian students have been injured as result of Serb police intervention in the peaceful protests today, the Students’ Council for Medical Services reports.

The protests have been organised by the Students’ Independent Union of Kosove.

A number of students and teachers have been beaten by police and many have been detained and taken to Serb police stations and jails, the ATA correspondent in Prishtine reports by telephone. sara/lm (more)

Albanian Telegraphic Agency

[10] ALBANIAN STUDENTS INJURED BY POLICE IN PRISHTINE

PRISHTINE, OCT. 1 (ATA)- Many Albanian students have been injured as result of Serb police intervention in a peaceful protest today, the Students’ Council for Medical Services reports.

The protest has been organised by the Students’ Independent Union of Kosove.

A number of students and teachers have been beaten by police and many have been detained and taken to Serb police stations and jails, the ATA correspondent in Prishtine reports by telephone.

Although the students have been staging sit-down protests as a sign of peaceful reaction to savage violence, police have brutally interfered with batons and other means. Many young women, students of the Medicine Faculty have been beaten because of wanting to help the harmed students.

According to the ATA correspondent, after 13.00 the Students’ Centre in Velani seemed deserted. Instead of 30 000 other students and other protesters, the area was occupied by large police forces supported by armoured vehicles, water cannon and heavy armours.

The police forces have also blocked the rectorate building.

“Many injured students are sheltered in the rectorate, into which tear- gas penetrates. The angry police are tearing to pieces placards of the protesting students.”

“A very tense and unusual atmosphere is prevailing over the whole city of Prishtine, where over 100 000 citizens have taken to the streets, despite police curfew,” the ATA correspondent reports from Prishtine.

The Students’ Independent Union of Kosove started today the organisation of peaceful protest to demand access to school premises, from which the Albanian students were forcibly removed seven years ago. sara/lm/k

Albanian Telegraphic Agency

70-VJETORI I MARTIRIZIMIT TË AVOKATIT MUZAFER PIPA

September 29, 2016 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

”Si asht e mundun zotnij, që një trup gjykues, i cili për kryetar ka një ish-“teneqexhi”, (ishte fjala për Koçi Xoxen), e për prokuror një ish-“kafexhi”, (e kishte fjalën për Bedri Spahiun), të munden sot me gjykue elitën e kulturës shqiptare?”,

Kështu është shprehur Avokat Muzafer Pipa më 22 mars të vitit 1946, drejtuar trupit që gjykonte, ndër të tjerë, At Gjon Shllakun, At Gjon Faustin, At Daniel Dajanin, përfshirë studentët Mark Çuni, Gjergj Bici, Gjelosh Lulashi, Fran Miraka, dhe Qerim Sadiku, të cilët u dënuan me pushkatim nga trupi gjykues në Shkodër. Në këtë gjyq, ku Avokat Muzafer Pipa shërbente si avokat mbrojtës i tyre, ai, sipas dëshmitarëve, me të vërtetë pat treguar një guxim dhe trimëri të paparë, por edhe altruizmin njerëzor, në mbrojtje të klerikëve katolikë. Megjithse ai nuk kishte ndonjë lidhje me jezuitët, françeskanët, ose me klerikë të tjerë, Muzafer Pipa u shty nga guximi, ndershmëria, nga heroizmi dhe ndjenja e drejtësisë për të afërmin — si avokat besnik që ishte ndaj profesionit të tij, për t’u ardhur në ndihmë klerikëve të pafajshëm.Ndërgjegja e tij nuk e lejonte të rrinte duar kryq përball padrejtsishë të tilla, madje megjithse ishte i vetdijshëm se një mbrojtje e tillë e klerikëve katolikë nga ana e tij, mund të çonte edhe në dënimin e tij me vdekje, gjë që më në fund edhe ndodhi më 30-shtator, 1946. Vëllai i Muzaferit, Profesor Arshi Pipa më ka thënë se avokati mbrojtës i klerit katolik, Muzaferi e bëri këtë punë krejtësisht në baza vullnetare, pa u marrë asnjë lek të akuzuarve për shërbimet e tij. Për më tepër, ai e bëri këtë detyrë me pasion dhe me bindjen më të madhe, duke dhënë prova të pa-diskutueshme dhe duke bërë një mbrojtje të jashtzakonshme me fakte se akuzat shpifëse të gjyqeve komuniste kundër klerikëve shqiptarë ishin fals.

Disa muaj pas këtij gjyqi dhe pas pushkatimit të klerikëve katolikë të lartë përmendur, autoritetet komuniste e arrestojnë edhe Muzafer Pipën duke i mohuar atij të drejtat e tija bazë, si avokat dhe si qytetar. Ai u torturua nga autoritetet komuniste me një hakmarrje të egër për kurajon dhe vendosmërinë e tij civile dhe profesionale që ai tregoi në mbrojtje të të drejtave të klerikëve katolikë shqiptarë.

Profesor Arshi Pipa shënon në “Librin e Burgut” se, “Im vëlla, Muzafer Pipa, avokat, qe arrestue në Shtatuer, 1946 dhe mbasi u torturue deri në vdekje, u nxuer dhe u vra me nji batare automatiku në Degën e Sigurimit të Shkodrës, kinse kishte dashtë t’ikte”. Arshi Pipa, në “Librin e Burgut” shënon gjithashtu se vrasjen e vëllait të tij Muzaferit ia kishin mbajtur të fshehtë dhe se e kishte mësuar vetëm gjatë procesit të dytë kundër tij, në Prokurorinë e Durrësit. Në “Elegjinë Vëllaznore”, kushtuar vëllait Muzafer, në lidhje me këtë deshpërim të thellë, poeti shprehet se:

“Ma thonte zemra e ngrata

Se jeta t’kishte lanë

Edhe pse shokët e miqtë

Nuk dojshin me ma thanë”.

Fatkeqsisht, Muzafer Pipa si shumë intelektualë patriotë shqiptarë të kohës së tij e pësoi jo vetëm nga komunizmi por edhe nga fashizmi. Me okupimin e Shqipërisë nga Italia, Muzafer Pipa, së bashku me shumë studentë të tjerë shqiptarë dërgohet në kampe përqëndrimi në Itali, ndërkohë që lirohet pas dy vjetësh dhe i jepet mundësia të vazhdonte studimet që përfunduan me diplomimin e tij në universitetin e famshëm të drejtësisë në Padua. Profesor Arshi Pipa, në lidhje me vuajtjet dhe mundimet e të vëllait gjatë kësaj periudhe mundimesh për mbarë familjen Pipa, ka shënuar se, “Im vëlla pat qenë burgosë nga auktoritetet fashiste italiane në ishullin Ventottene, afër Gaeta-s, më 1940 dhe ma vonë qe internue në kampin nazist të Prishtinës, më 1944”, duke u shprehur në poemën Elegjia Vëllaznore, kushtuar vëllait të vrarë se:

“Ti vuejtje, ti rreziqe

Durove simbas stinës

Nga ishulli i Ventottenës

Ndër telat e Prishtinës”

Në fund të vitit 1944, Muzafer Pipa lirohet nga kampi nazist i përqendrimit në Prishtinë dhe këthehet në Tiranë për të ushtruar detyrën e avokatit. Megjith aftësitë dhe edukatën e tij si avokat i diplomuar në Itali, Muzafer Pipa refuzon t’i bashkohej regjimit komunist të posa vendosur në Tiranë, pasi kishte venë re qyshë heret shkeljen brutale të të drejtave bazë të shqiptarëve nga regjimi i ri komunist i Enver Hoxhës.

Në vitin 2008 Shkodra e tij i akordoi titullin “Qytetar Nderi”. Ndërkohë që ish-Presidenti i Shqipërisë Topi e ka dekoruar Muzafer Pipën me Urdhrin, “Nderi i Kombit” (pas vdekjes) me motivacionin: “Patriotit dhe intelektualit të shquar, që gjithçka që pati, dijen, kulturën dhe jetën e tij të re ia kushtoi çështjes së lirisë, drejtësisë dhe demokracisë, duke kundërshtuar deri në flijim vendosjen e diktaturës në Shqipëri”.

Në kujtim të vëllait të martirizuar nga regjimi komunist, megjithse poeti nuk dinte për veten e tij nëse do të dilte i gjallë nga burgjet komuniste të të asaj që ai e ka cilësuar si “kohës së robnisë”, i betohet vëllait të vet të vrarë, Muzaferit se:

“Kur ndofta nga mizori

Po përgatitet ura,

Për mue këtë herë, e kanga

E mbramë asht kjo që thura.

Me gjakun tand deshmori

Vulosi sot nji be

Përbuzi komunizmin

E truhem për atdhe.”

Avokati Muzafer Pipa sakrifikoi jetën e vet me dinjitet dhe ndershmëri, duke luftuar për kauzën e drejtësisë dhe në mbështetje të të drejtave të njeriut për bashkadhetarët e tij, pa marrë parsyshë përkatësinë e tyre fetare dhe as dallimeve të tjera. Prandaj, është me vend që në këtë 70-vjetor të martirizimit të Avokatit Muzafer Pipa – këtij, “Armiku të shtypjes e bir besnik i Atdheut” — jo vetëm katolikët, por mbarë kombi shqiptar ta kujtojë me nderim dhe respekt ketë hero të kombit, me shpresën që gjaku i tij të mos jetë derdhur më kot dhe që shembulli i altruizmit të tij human, guximi, trimëria dhe vendosmëria e tij si shqiptar dhe si jurist, në mbrojtje të drejtësisë për bashkombasit e vet para xhelatëve sllavo-komunistë, të frymëzojë brezat e rinjë të shqiptarëve.

JAKUP FERRI

September 28, 2016 by dgreca

Nga: Prof.Dr.Naser Ferri/

Jakup Ferri, i biri i Ferr Durit, u lind në vitin 1832 në Plavë, në veri të Bjeshkëve të Nemura buzë Liqenit të Plavës prej të cilit buron lumi Lim, që në atë kohë ishte pjesë e Shqipërisë nën sundimin e Perandorisë Osmane, sot e Malit të Zi. Për shkak të pozitës së vetë gjeografike dhe rëndësisë strategjike Plava njihej si “mburojë e Rrafshit të Dukagjinit” e madje edhe e tërë shqiptarisë.

Familja Ferri i takon fisit Kuçi ndërsa rrjedhë nga Luhari i Malsisë së Shkodrës, prej nga kishte dalë i pari i familjës, Gjergj Prentashi me një vëlla dhe ishin vendosur në Podgoricë , ndërkaq prej aty Gjergj Prentashi kishte kaluar në Plavë (Shqipëria nën pushtimin e Perandorisë Osmane), ku sipas gjasave ishte konvertuar në islam. Gjergj Prentashi e kishte djalë Shabin e Shabi i kishte dy djem: Halilin e Durin, ndërsa Duri i kishte poashtu dy djem: Ferrin (Ferr Duri-babai i Jakupit) e Hajron., prej të cilëve rrjedhë familja Ferri e Plavës.

Thuhet se Jakup Ferri që nga rinia e hershme dallohej për shkathtësi, force fizike e bukuri por edhe për atdhedashuri, burrëri, zemërgjerësi, drejtësi, sinqeritet e shkathtësi në përdorimin e armëve. Trimërinë thuhet se e kishte trashëguar nga e ëma Zyl Rexha, e njohur në tërë Malësi si grua trimëreshë e cila kishte bartur kobure në brez, madje në një rast i kishte vrarë dy bejlerë duke i mbrojtur vajzat plavjane nga ngacmimet e tyre. Në aspektin fizik Jakupi ishte i gjatë, me mustaqe të zeza, hundë shkabë e shikim të mprehtë.

Jakupi i kishte tre vëllezër: Zeqon, i cili kishte qenë mjeshtër i dueleve dhe kishte vra me dhjetëra malazezë në duele ballë për ballë dhe ishte vrarë në Betejën e Moraçës 1876, Shaqirin, i cili ishte vra në një nga betejat e shumta kundër malazezëve dhe Beqirin i cili kishte rënë në Luftën e Nokshiqit.

Në moshën 25 vjeçare Jakupi ishte martuar me Pembën, kushërirën e Ali Pashë Gucisë dhe me të i kishin lindur tetë fëmijë (pesë djem Hasani, Mehmedi, Omeri, Agani e Emini dhe tri vajza: Kusha, Bardhokja dhe Zadeja).

Jakup Ferri kishte filluar veprimtarinë e tij patriotike e luftarake kudër malazezëve e turqëve në vitet e pesëdhjeta të shekullit XIX, që pasuan pas reformave të Tanzimatit, kishte marrë pjesë në shumë beteja, ndërsa në vitet e shtatëdhjeta ai ishte bërë njëri nga trimat më të shquar të Malësise së Plavës e Gucisë dhe kishte marrë pjesë në kuvende burrash. Kulla e Ferrajve ishte bërë qendër e kuvendeve ku vinin burra jo vetëm nga Plava e Gucia por edhe nga Kosovë e trojet tjera shqiptare. Në këtë kohë Jakupi ishte njoftuar me Sylejman Vokshin, Haxhi Zekën, Ali Ibër Nezën e shumë prijës të tjerë të popullit shqiptar.

Në vitin 1875 në disa vende të Ballkanit ishin bërë kryengritje kundër Perandorisë Osmane, e po në këtë kohë edhe në Mirditë e Dukagjin ishte ngrit popullsia. Në vitin 1876 Serbia e Mali i Zi i kishin shpallë luftë Turqisë, por meqë u thyen ato në vitin 1877 edhe Rusia i shpalli luftë Turqisë e cila e humbi luftën dhe si pasojë nënshkroi paqën në Shën Stefan 1878. Sipas Traktatit të Shën Stefanit Mali i Zi, Serbia e Rumania ishin bërë shtete të pavarura, Bullgaria kishte fituar autoniminë ndërsa Shqipëria kishte mbetur nën Turqi, e madje disa pjesë të saj iu kishin dhënë Bullgarisë (Kumanova,Kaçaniku, Tetova, Gostivari, Dibra, Kërçova, Struga, Pogradeci, Korça), Serbisë (një pjesë e sanxhakut të Prishtinës deri në afërsi të Gjilanit e Mitrovicës) e Malit të Zi (Plava, Gucia, Vermoshi, Hoti, Gruda, Kelmendi, Kraja, Anamali, Tivari, Ulqini) gjë me të cilën shqiptarët nuk u pajtuan dhe u bënë rezistencë të armatosur sipas vendimeve të “Komitetit Qendror për Mbrojtjen e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare” e cila më 10. qershor 1878 (tri ditë para mbajtjes se Kongresit të Berlinit) formoi “Lidhjen Shqiptare të Prizrenit” me kërkesë të njohjes së kombit shqiptar me një gjuhë dhe një kryeqendër. Një ndër pjesëmarrësit të Lidhjes së Prizrenit ishte Jakup Ferri bashkë me Abdyl Frashërin, Iliaz Pashë Dibrën, Ymer Prizrenin e shumë prijës të tjerë shqiptarë.

Në Kongresin e Berlinit fuqitë e mëdha: Gjermania, Austro-Hungaria, Franca, Italia e Rusia kishin vendosur ta rishikojnë Traktatin e Shën Stefanit, ti copëtojnë tokat shqiptare dhe t’ua ndajnë ato Malit të Zi, Serbisë, Bullgarisë e Greqisë (Çameria).

Vendimet e padrejta të Traktatit të Shën Stefanit dhe të Kongresit të Berlinit kishin tronditur mbarë shqiptarinë. Gjatë verës së vitit 1878 të gjithë shqiptarët ishin ngritur në mbrojtje të trojeve të veta kundër vendimeve të sulltanit e të fuqive të mëdha. Pikat kryesore të mbrojtjes i kishin organizuar Ali Pashë Gucia e Jakup Ferri në Plavë e Guci me ndihmën e vullnetarëve nga Peja, Gjakova, Tropoja e viset tjera shqiptare.

Në gusht të vitit 1879 Turqia kishte dërguar forca të mëdha në drejtim të Plavës për ti përmbushur vendimet e Kongresit të Berlinit, por në shtator të atij viti Jakup Ferri udhëhoqi betejën në Gjakovë me ç’rast bashkë me Ali Pashë Gucinë, Ali Ibrën me bashkëluftëtarët të tjerë nga Plava, Gucia, Peja, Gjakova, Hasi, Reka, Tropoja etj. rrethuan forcat turke në Gjakovë, dhe në një betejë të përgjakshme e vranë Mehmet Ali Pashë Maxharin të cilin e kishte dërguar sulltani për t’ua dorëzuar Plavën e Gucinë malazezëve kundër dëshirës së shqiptarëve. Pas fitores së shqiptarëve në Gjakovë, kishte filluar shturrja e administratës turke në viset shqiptare dhe gjykatat shqiptare punonin paralelisht me ato turke apo edhe punonin vetëm gjykatat shqiptare, ndërsa Jakup Ferri, Ali Pashë Gucia e Ali Ibra kishin organizuar tubimet mbarëpopullore tek Verrat e Llukës dhe tek Lisat e Zogjëve në Prizren, ku u forcua besa dhe u bënë përgatitjet për qëndresë kundër armiqëve.

Pas përgatitjeve e marrëveshjeve me krerët e krahinave të ndryshme (Sylejman Vokshin, Hoxhë Koronicën, Hamëz Batushën, Musë Tahirin e me bajraktarin e Junikut), Jakup Ferri ishte nisur në Plavë për ta organizuar mbrojtjen ndërkohë që Kryesia e Lidhjes së Prizrenit i kishte emëruar Ali Pashë Gucinë dhe Jakup Ferrin komandantë të mbrojtjes së kufijve të Shqipërisë së veriut. Të gjithë shqiptarët “nga Prizreni deri në Dibër” e madje edhe nga viset e tjera (Tetova, Tropoja, Shkodra, Kurveleshi) ishin mobilizuar dhe kishin dërguar ndihma (vullnetarë, armë, ushqim, municione e tjera) në Plavë. Jakup Ferri udhëhiqte mbrojtjen e katër rajoneve rreth Plavës: në Qafë të Çakorrit, në Qafë të Diellit, në Arzhanicë-Pepaj dhe Brezovicë-Visitor si dhe tek Qafa e Previsë dhe nga ana e Gërçarit në rajonin e Gucisë.

Në tetor të vitit 1879 Mali i Zi kishte kërkuar nga Turqia dhe fuqitë e mëdha evropiane dorëzimin e Plavës e Gucisë, por meqë shqiptarët nuk lejuan një gjë të tillë Mali i Zi kishte filluar operacionet ushtarake nën komandën e Mark Milanit e Todor Milanit.

Mali i Zi kishte angazhuar 28 batalone me këmbësori, kalorësi e artileri të armatosura deri në dhëmbë me armë austriake (revole “Gaser”, pushkë “Vergel” e topa “Sferger”) dhe ruse (revole e pushkë “Nagant”), ndërsa vullnetarët shqiptarë ishin më pak në numër dhe dobët të pajisur e të armatosur (me jataganë, sakica, kosa, me pak pushkë kapsollaqe e kobure).

Betejat madhështore u zhvilluan në Qafë të Previsë (nëntor 1879), në Velikë, Nokshiq (dhjetor 1879), ndërsa beteja vendimtare në janar të vitit 1880 në fushën e Nokshiqit, kur mbrojtësit shqiptarë fal taktikës së Jakup Ferrit, edhe pse më të dobët ushtarakisht (12000 malazezë mire të armatosur kundër 8000 vullnetarëve të armatosur e të pajisur dobtë), i shpartalluan njësitet e ushtrisë malaziase nën komandën e Todor Milanit e Bllazho Petroviqit. Në betejën e fundit në breg të Limit më 4 janar 1880 ishte plagosur rëndë edhe Jakup Ferri (me shtatë plagë dhe me tridhjetë koka të prera të armikut rreth veti) bashkë me 103 udhëheqës të tjerë popullor shqiptar. Jakupi kishte ndërruar jetë në Plavë më 11 janar nga plagët e marra në betejë. Sipas disa informatave Jakupin e kishte plagosur Grujo Radosheviq Bratonozhiq, ndërsa duke e mbrojtur Jakup Ferrin e plagosur që mos ti bie malazezëve në duar, ishin vra tetë bashkëluftëtarë të tij nga Plava. Mark Milani kishte pësuar disfatë të tmerrshme dhe i kishte 2500 ushtarë të vrarë në betejë apo të mbytur në Lim gjatë ikjes nga shqiptarët ndërsa 1200 malazezë ishin zënë robër. Nga ana shqiptare ishin 1000 të vrarë e 600 të plagosur.

Jakup Ferri ishte varrosur në varrezat e Plavës, jo larg nga Lagjja e Ferrajve, në të cilën, afër kullave të veta, bijtë e Jakupit: Hasani, Mehmedi, Omeri, Agani e Emini e kishin ngritur edhe xhaminë për shpirtë të te atit në vitin 1901/1902, gjë të cilën e dëshmon mbishkrimi i shkruar në gjuhën osmane mbi derë në hyrje të xhamisë, i cili ekziston edhe sot.

Mbrojtja e kufijve shqiptarë në Plavë e Guci ishte rast i jashtëzakonshëm i gatishmërisë së popullit shqiptarë që ti kundërvihen vendimeve të fuqive të mëdha e të Turqisë, e njëkohësisht është edhe fitorja më e madhe ushtarake e shqiptarëve në histori të re, të cilën e kishin arritur me forca vetanake, pa kurrfarë ndihme nga jashtë. Fal kësaj fitoreje dhe luftës së vazhdueshme të shqiptarëve edhe pas saj, rajoni i Plavës e Gucisë deri në vitin 1912 kishin mbetur “territori neutral”.

Pas vrasjës e të atit, i biri më i madh i Jakupit, Hasani ishte bërë kryefamiljar dhe e kishte trashëguar autoritetin e babait, kështu që e gëzonte respektin e tërë Malësisë së Plavës e Gucisë por edhe të Dukagjinit, Shqipërisë Veriore e më gjerë.

Edhe Hasan Ferri, duke e vazhduar misionin e Jakupit kishte vazhduar, bashkë me vëllezër e bashkëluftëtarë, luftën për mbrojtjen e Shqipërisë etnike deri në vitin 1919 në Plavë, e pas pushtimit e Plavës kishte kaluar në Shqipëri prej nga e kishte organizuar rezistencën kundër armikut dhe kishte marrë pjesë në ngjarje të rëndësishme si: pjesëmarrja aktive në Luftën e Koplikut 1920, përkrahja e Revolucionit të qershorit 1924, pjesëmarrja në Kongresin e Lushnjës 1929 e tjera, ndërsa në vitin 1938 për shkak të mospajtimeve me mbretin Zog u shpërngul ne Turqi ku edhe vdiq në vitin 1946.Pas vitit 1919 pjesa më e madhe e familjës Ferri ishte detyruar të shpërngulet nga Plava, por përkundër këtij fakti traditën patriotike e luftarake të familjës Ferri pas tij e kishin vazhduar edhe nipat e Jakupit Shémsi (prefekt i Plavës në 1941) dhe Riza Ferri (prefekt i Dibrës) si pjesëtarë të Ballit Kombëtar.

Për merita të tyre patriotike më 26.janar 1993 presidenti i Shqipërisë dr. Sali Berisha i dekoroi post mortem Jakup Ferrin me “Urdhër të lirisë të klasit të parë”, e poashtu e dekoroi edhe Hasan Ferrin me “Urdhër të lirisë të klasit të parë”.

Sot pasardhësit e Jakup Ferri jetojnë e veprojnë të shpërndarë në Plavë, Prishtinë, Pejë, Mitrovicë, Tiranë, Durrës, Shkodër, Stamboll, në Gjermani, Holandë, Finlandë e disa vende të tjera (në mesin e tyre ka akademikë, profesorë universitarë, arkeologë, inxhinierë, mjekë, ekonomistë, juristë, kostumografë, piktorë, muzicistë etj.) dhe e ruajnë traditën dhe gjuhën e Jakup Ferrit..

përgatitur nga: Prof.Dr.Naser Ferri