Histori – Page 557 – Dielli

25 vjet më parë Imzot Pjetër Bogdani në New York

December 2, 2014 by dgreca

Nga Klajd Kapinova /
Nisma dhe përmbatja e librit
Para 5 viteve, sëbashku me mikun tim zotin Tonin Mirakaj, aktivistin e palodhur të komunitetit shqiptaro-amerikanë, vatristin dhe publicistin veteran, ish Kryetarin e Këshillit të Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Kshillit t’Mir” (sot “Zoja e Shkodrës”, Hartsdale, New York), filluam të punojmë për përgatitjen e botimit të kumtesave kushtuar Imzot Pjetër Bogdanit.
Sot me të drejtë në shtypin e ditës përkujtohet 25-vjetori i vizitës së parë të linderit paqësor të demokracisë dhe lirisë së Dardanisë martire Dr. Ibrahim Rugovës, një vlerësim mëse i merituar edhe në të adhmen. Por nga ana e tjetër, po ky shtyp i ditës ka 25 vite, që ka harruar me ose pa qëllim përkujtimin e personaliteteve të tjera, që morën pjesë në Simpoziumin historik dhe kulturorë.
Kështu ka 24 vite, që nuk shkruhet dhe vlerësohet sa duhet nga media e komunitetit tonë dhe në vendlindje figura e madhe e disidentit të mirëfilltë e Prof. Arshi Pipës. Në një takimi zyrat qendore të Federatës Panshqiptare të Vatrës këtu në New York, ishte hartuar me shumë të drejtë një listë e antarëve të Organizatës Panshqiptare “Vatra” (1912) me emërat e shumë figura të shquara të komunitetit tonë, që kanë bërë shumë për cështjen kombtare shqiptare.
Kjo listë iu dergua Presidentit të Shqipërisë zotit Bujar Nishani, i cili, me të drejtë në Ditën e Flamurit dhe të Pavarësisë së Shqipërisë 24 Nëntor, bëri dekorimin e tyre me titullin me të lartë “Nderi i Kombit”.
Kujtojmë, se antikomunisti stoik, vatristi Prof. Pipa, ka qenë Kryetar i “Vatrës” dhe editor i gazetës “Dielli” (1909) për disa vite.
Duhen falënderuar Krytari i Vatrës zoti Dr. Gjon Bucaj dhe editori i gazetës “Dielli” zoti Dalip Greca, që pranuan se ishte bërë një harresë e paqëllimshme ndaj shkodranit të shquar disident Prof. Arshi Pipa dhe së shumë shpejt edhe ai do t’i bashkohet konstelacionit të njerëzve të shquar të Shqipërisë…
* * *
Përmbledhja studimore, që ofrohet sot për herë të parë për lexuesit shqiptarë, ka në qendër të vëmendjes përsonalitetet e studiuesit shqiptare, sikurse dhe studiuesit dhe shkrimtarët, që për shumë dekada kanë jetuar në botën e lirë deri sa komunizmi rrëzohet në Shqipëri.
Cilët ishin shkencëtarët e albanologjisë që u mblodhën në New York?
1. At Danjel Gjeçaj O.F.M. (1913-2002), kapelan i katolikëve shqiptarë në botën e lirë, një ndër shqiptarët më të njohur asokohe për vepra fetare dhe kombëtare, shkrime e perkthime etj. 
2. Prof. Arshi Pipa (1920 -1997), pedagog univesiteti në Amerikë, shkrimtar disident dhe botues i një serë veprash të çmueshme në prozë, poezi, kritikë letrare, publicistikë, editor etj. 
3. Dr. Ibrahim Rugova (1944-2006), shkrimtar, studiues i apasionuar i figurës poliedrike të burrit të madh dhe eruditit Imzot Pjetër Bogdanit, kritik letrarë, politikan dhe më vonë udhëheqës i shquar i LDK-së dhe President i Parë i Republikës së Kosovës Martirë. 
4. Prof. Martin Camaj (1925-1992), albanolog, linguist, shkrimtar modern, pedagog universiteti në Gjermani, i mirenjohur për shumë vepra letrare etj. 
5. Prof. Dr. Engjell Sedaj (1943-2006), shkrimtar dhe studiues i begate ne lemin e historise, me nje seri veprash.
Në librin e ri me 220 faqe, shoqëruar me foto origjinale historike të vitit 1989 dhuruar nga zoti Tonin Mirakaj, janë përfshirë kumtesat shkencore-historike, që botohen për herë të parë, kushtuar Imzot Pjeter Bogdanit. 
Në hyrje të librit botuesi z. Tonin Mirakaj, tregon arsyet e daljes me vonesë të kumtesave në fjalë. Ai mbasi thekson rëndësinë e këtij Simpoziumi, për komunitetin shqiptaro-amerikanë (mbajtur 25 vjet më përpara) e gjen me vend arsyen e botimit të kumtesave historiko-shkencore, që i shtohet sot fondit të artë të kulturës shqiptare, duke hedhur dritë mbi figurën shumë të njohur të shekullit XVII, që punoi dhe jetoi pranë popullit të tij, që e deshti me mish e shpirt.

Përshkrimi historik i Simpoziumit nga editori i librit

U mbushën 25 vjet nga koha kur në Campus Center të Fordham University Bronx, NY (më 7 tetor të vitit 1989), në kujdesin e kishës katolike “Zoja e Këshillit të Mirë” në New York, u mbajt seminari shkencor, në përkujtim të 300–vjetorit të vdekjes së Imzot Pjetër Bogdanit.  Gjatë ditës së semnarit historik e kulturor, në nderim të personalitetit të shquar të historisë dhe kulturës shqiptare Imzot Bogdanit, u mbajt një rend dite.
Hapja u drejtua nga z. Tonin Mirakaj, kryetar i këshillit të kishës “Zoja e Këshillit të Mirë” në NY, ndërsa lutja fetare, për kujtimin e shpirtit të prelatit të pavdekshëm u bë nga I Përndershmi Dom Pjetër Popaj. Më pas të pranishmit, u ngritën në këmbë e nderuan dhe shoqëruan me këngë hymnet kombëtare të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Republikës së Shqipërisë, të kënduar me një pathos të veçantë nga aktivistët e palodhur të kishës: Fran Shala dhe Miliana Mirakaj.
* * *
Shpesh njerëzit e artit dhe kulturës, qoftë në trojet etnike shqiptare dhe diasporë, ku punojnë dhe jetojnë bashkëkombasit tanë, kur dëgjojnë të flitet e të shkruhet, për një seminar, për një figurë të rëndësishme të historisë dhe të kulturës sonë, i shtyn kurioziteti të bëjnë pyetjen: Si e gjejnë kohën mërgimtarët tanë në Amerikë, të merren me organzimin e kuvendit, me përmbajtje dhe nivel të lartë shkencor, mbi përkujtimin e figurës shumëplanëshe të Imzot Pjetër Bogdanit, i cili ndërroi jetë afërsisht 320 vjet më përpara!?  
E natyrshëm vjen edhe përgjigjia. Komuniteti shqiptar në ShBA, ndonëse i pakët në numër, në disa shtete metropolitane kryesore, është përpjekur, sipas kushteve dhe rrethanave, mjeteve e burimeve financiare të tubohet, duke formuar klube, organizata, shoqata patriotike, kulturore, krahinore, duke vënë shpesh emertime, që përkojnë me figurat kryesore të historisë së popullit tonë.  
Në këtë mënyrë, linden e u zgjeruan aktivitetet me profil shumëplanësh mbi përkujtimin e historisë, figurave, dokeve, zakoneve, traditave, gjuhës, artit, kulturës, muzikës, pikturës etj., që në formë fragmentare u bartën nga kolonët e parë emigrantë shqiptarë, që u vendosën në ShBA.  Breznitë shqiptare këtu, kanë ruajtur shumë nga tradita e të parëve të tyre, por sigurisht në masë të pakët, mbasi Amerika qindramilionësh vazhdimisht bluan me zhvillimin e integrimin e saj të vrullshëm kulturat e popujve të mëdhenj e të vegjël, të cilët bëjnë sakrifica të mëdha për t’i mbijetuar asimilimit të pashmangshëm.  
Duhet thënë se rolin kryesor të mbijetesës, në komunitetin e vogël heterogjen (nga të gjithë trojet etnike) shqiptarë në Amerikë (para vitit 1990 të shekullit XX), e kanë luajtur qendrat fetare të komunitetit, ku në mënyrë të veçantë spikat me efektivitet origjinal atdhetar kisha katolike në New York.  Që prej 16 Qershorit 1962, kur themelohet Lidhja Katolike Shqiptare–Amerikane (The Albanian American Catholic League) në St. Cyril’s Slovenian Catholic Church, 62 St. Mark’s Place, New York, është bërë traditë ecja në gjurmët e paraardhësve shumëshekullore të prelatëve dhe shoqërive të ndryshme fetare, kulturore e patriotike të vendlindjes, të mbahen gjallë e të pasurohen më tej vlerat tona kulturore…

Si lindi ideja dhe suksesi?

Ideja qëllimmirë, për të përkujtuar dhe nderuar personalitetin e madh të shek. XVII, Imzot Pjetër Bogdanin dhe veprën e tij, u paraqit në fillim, në mbledhjen, që mbajti këshillit i kishës katolike “Zoja e Këshillit të Mirë” në Bronx, NY (në muajin dhetor të vitit 1988), nga z. Gjek Gjonlekaj, aktivist i njohur në komunitetin katolik dhe ish-gazetar i Radios “Zërit të Amerikës”, administratori i kishës, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe krejt këshilli i kishës, përmes kryetarit të saj z. Tonin Mirakaj e miratoi njëzëri idenë e mirëseardhur.  Që nga ai moment i gëzueshëm, u vendos bashkërisht, që në mbledhjen e parë në Vitin e Ri 1989 të zgjidhet një komision, që të fillojë përgatitjet e nevojshme, të caktojë pikat e projektit të rëndësishëm, duke përfshirë me saktësi e detaje kohën, vendin si dhe të vendoset se kush do të jenë ligjëruesit shkenctarë, në fushën e studimeve të letrave shqipe dhe albanologë të shquar, që do të kumtojnë më temat e tyre për rastin solemn të përkujtimit të arqipeshkvit shqiptar. Për organizimin, puna filloi pa humbur kohë. Ishte një ide dhe punë serioze, që kërkonte shumë mund, kohë, durim, shpenzime monetare etj., tashmë kishte filluar të bëhet realitet, falë angazhimit serioz të këshillit të kishës, përmes kryetarit dhe stafit, që e shoqëronte atë.  Kështu me 12 shkurt 1989, këshilli i kishës, zgjodhi komisionin përgatitës të seminarit, të përbërë prej zotërinjve: Tonin Mirakaj kryetar dhe antarët e nderuar: Gjek Gjonlekaj, Preç Koçaj, Ndoc Shkreli, Pretash Curanaj, Gjelosh Rukaj, Aleks Mirdita, Simon Simolacaj, Fran Shala.
Më 24 maj 1989, në ambientet e kishës shqiptare, grupi i punës përgatitore i kryesuar nga z. Tonin Mirakaj dhe administratori i kishës I Përndershmi Dom Rrok Mirdita, morën pjesë në takimin e parë, për të diskutuar programin dhe procedurat e tjera që duheshin, për mbarëvajtjen sa më të mirë të punimeve të seminarit në fjalë.  Të gjithë ishin të impenjuar seriozisht dhe me një ndjeshmëri të lartë atdhetare, që manifestimi më i rëndësishëm kulturor, të dalë me një nivel sa më të lartë dhe miqtë e ftuar ta ndjejnë vetën si në shtëpinë e tyre.  
Në këtë mbledhje, u bisedua rreth organizimit me karakter ndërkombëtar të tubimit, si i vetmi në llojin e vet, në komunitetin shqiptar të Amerikës dhe një rast unikal në botën shqiptare asokohe të mergatës.  Vetë prania e personaliteteve të shquara në evenimentin special, tregonte sesa me seriozitet e kishte marrë komisioni përgatitës, organizimin deri në detaje të tubimit, në përkujtim të klerikut, letrarit, dijetarit dhe personalitetit te ndritur të historisë së popullit shqiptar ipeshkëvit Bogdani, duke nderuar dhe respektuar kësisoj jetën dhe veprën e tij, në dobi të kombit të vet. Karakteri ndërkombëtar, vinte nga fakti, se folësit profesionistë, do të ftoheshin nga Gjermania, Italia, Kosova dhe ShBA. Për të pasur kohën e mjaftueshme, për organizimin u caktua, që seminari të mbahet në ambientet e Fordham University në Bronx, New York, më datën 7 tetor 1989. 
Në lajmërimin e hartuar nga komisioni përgatitës, që mban datën 3 korrik 1989, ndër të tjera lexojmë: “Këshilli i kishës katolike shqiptare në New York, adminstratorit I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe ndihmësi i tij Dom Pjetër Popaj, lajmërojnë të gjithë bashkësinë shqiptare, se me datën 7 tetor 1989, do të mbahet një “Seminar Përkujtimor”, me rastin e 300-vjetorit të vdekjes së Ipeshkvit të kishës katolike, teologut, shkrimtarit, themeluesit të letërsisë shqipe dhe patriotit të madh shqiptar Imzot Pjetër Bogdanit… Të gjithë shqiptarët pa përjashtim janë të mirëpritur.
Për dashamirët dhe ata që studiojnë kulturën dhe letërsinë shqipe, është një rast shumë i përshtatshëm e i rrallë, ku, kanë për të pasur mundësinë të dëgjojnë vërtetë mjeshtër të albanologjisë shqiptare, sipas temave të përzgjedhura.” Në atë mbledhje u vendos, që seminari të mbahet në restorantin “Eastwood Manor”, 3371, Eastchester Road, Bronx, New York, aktiviteti ishte parashikuar të fillonte në orën 12:30 të ditës, duke vijuar deri në orën katër të mbasditës.
Mirëpo në tubimin tjetër organizativ po për këtë problem, u vendos përfundimisht, që aktiviteti shkencorë, të mbahet në Fordham University, duke lëshuar me këtë rast edhe lajmërime të reja, për komunitetin shqiptar në Amerikë. U vendos gjithashtu, që të ftohen si kumtues: Atë Danjel Gjeçaj O.F.M. nga Roma (Itali) Prof. dr. Martin Camaj Mynihu (Gjermani), Prof. Arshi Pipa (ShBA).
Aktivisti i palodhur i komunitetit tonë, gazetari z. Gjek Gjonlekaj, në mbledhje, propozoi, që të ftohen edhe ligjerues nga Kosova, duke përmendur dhe përshkruar me një Curricum Vitae esenciale emrat e dy albanologëve të shquar, si: Prof. dr. Ibrahim Rugova dhe Prof. dr. Engjëll Sedaj.  
Grupi përgatitor, i kryesuar nga zoti Mirakaj, kishte menduar edhe alternativën tjetër. Kështu, nëse ishte e pamundur ardhja e studiuesve nga Kosova, për arsye objektive, të situatës së ndezur politike në ato vite në krahinën autonome, u mendua, që të ftohen Imzot Nikë Prela (1918-1996) ipeshkëv i Kosovës dhe Imzot Pjetër Perkoliq arqipeshkëv i Tivarit dhe Primat i Serbisë. 
Administratori i Kishës, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe komisioni, pranoi këtë propozim, për vijimsinë e realizimit të programit të përkujtimit me propozimet e reja, nëse mungojnë studiuesit e shquar kosovarë. 
I kudondodhuri e i palodhuri, z. Mirakaj, pa vonesë, u angazhua drejtpërdrejtë me formalitetet e tjera të rëndsishme, duke u dërguar menjeherë ftesat zyrtare personave të lartpërmendur, në emër të këshillit të kishës “Zoja e Këshillit të Mirë” New York. Pa vonesë, u nisën me postë të gjithë ftesat zyrtare, për studiuesit profesionistë të jetës dhe veprës së Imzot Bogdanit, të cilat u konfirmuan me përgjigje pozitive mbas disa ditësh nga Patër Danjel Gjeçaj, Prof. Arshi Pipa, Prof. dr. Engjëll Sedaj dhe Prof. dr. Martin Camaj.  
Të gjithë të ftuarit special si kumtues, shprehen kënaqësinë për insiativën e mirëseardhur dhe pranuan me shumë dëshirë e kënaqsi shpirtërore, për të marrë pjesë në evenimentin shumë të rëndsishëm mbarëshqiptarë.  Profesor Martin Camaj, duke kërkuar ndjesë, në pamundësi për të qenë atë ditë fizikisht në New York si ligjërues, me postë dërgon punimin shkencorë, që në ditën e seminarit u lexua nga dikush tjetër.  Për të mos pasur përsëritje në temat e autorëve që kishin marrë për studim, u kerkua për efekt edhe të programit ose fletëpalosjes, (që do t’u jepej edhe të pranishmëve në auditorin e Universitetit), studiuesit të përcaktojnë dhe dërgojnë mundësisht titujt e temave të tyre me profile të ndryshme mbi Imzot Pjetër Bogdanin dhe veprën e tij. 
Jo të gjithë konfirmimet kishin mbërritur në qendrën e komisionit organizues të seminarit. Mungonte përgjigja e ftesës pozitive ose negative nga albanologu Prof. dr. Ibrahim Rugova. Kështu në lajmërimin, që komisioni përgatitës lëshoi më 3 korrik 1989, për mbajtjen e seminarit, nuk gjindej emri i tij. Të gjithë ishin të shqetësuar, pse nuk kishte asnjë përgjigje nga Dr. Rugova.  Nga ana e tjetër, sikurse kujton z. Tonin Mirakaj: “Ai e kishte marrë ftesën dhe ishte përgjigj pozitivisht, por se përgjigja e tij me shkrim kishte “humbur” në “postën” ish-Jugosllave askohe.” Profesor Engjëll Sedaj lajmëroi z. Tonin Mirakaj, se Prof. dr. Ibrahim Rugova e ka marrë ftesën dhe është përgjigjë pozitivisht. Por sërisht enigma vijonte të brente komisionin, i cili i bazuar në konfirmimin e Prof. dr. Engjëll Sedajt, u dërgon menjëherë dy albanologëve kosovarë garancitë dhe biletat e udhëtimit me linjën ajrore të kompanisë jugosllave “JAT”, për një qëndrim në ShBA për 10 ditë. 
Me datën 30 gusht z. Gjek Gjonlekaj, mundi të gjente numërin e telefonit privat të Prof. dr. Ibrahim Rugovës, të cilin ia dha z. Tonin Mirakaj. Mbas disa përpjekjeve, z. Mirakaj, ra në kontakt direkt me albanologun. Ai u gëzua shumë për ftesën, nderimin dhe vlerësimin, që kisha katolike shqiptare në New York dhe komuniteti shqiptar i kishte bërë atij, për të qenë një mik i nderuar midis mërgimtarëve në Amerikë. Në bisedë e sipër Dr. Rugova, konfirmoi se e kishte marrë ftesën dhe shtoi, se: “Jam përgjigjur pozitivisht se do të marre pjesë me shumë gëzim, porse përgjigja ime ka “humbur” në postë…” 
Aktivisti Mirakaj, mbasi e falënderoj për bisedën e ngrohtë që po zhvillonin, e vuri në dijeni, se garancitë dhe biletat e udhëtimit Jugosllavi-New York dhe kthimi me linjën ajrore “JAT”, ua kishte dërguar dy ditë më parë me postë, në adresën e Institutit Albanologjik të Prishtinës, pranë Universitetit të kryeqytetit. 
Nga ana e tjetër Prof. dr. Ibrahim Rugova, u interesua për temat e folësve në seminar, në mënyrë që të mos kishte përsëritje të kumtesave nga studiuesit. Në këtë bisedë, iu dha tema e caktuar për atë qëllim: “Historia shqiptare në veprën e Bogdanit”. Ai e pranoi me shumë kënaqësi, duke përshëndetur në telefon: “Mirë u pafshim në New York!” Publicisti veteran z. Tonin Mirakaj, gjithë ditën e gjatë orëve të mbasditës, përveç punës së përditshme, lëvizte në shumë drejtime, për përgatitjen deri në detaje e të gjithë programit të caktuar, për realizimin sa më mirë e me detajet më të vogla të simpoziumit. Ai pa vonesë lajmëron meshtarin Të Përndershmin Dom Rrok Mirditën, aktivistin z. Gjek Gjonlekaj dhe antarët e tjerë të komisionit, për bisedën e zhvilluar në telefon me albanologun e mirënjohur Prof. dr. Ibrahim Rugovën.  Ishte koha e përshtatshme, për të gjetur një auditor të madh dhe shumë komod, për ligjëruesit dhe pjesëmarrësit e shumtë, që do të nderonin figurën e prelatit e atdhetarit të madh shqiptar.  Komisioni nën drejtimin e z. Mirakaj, bie në kontakt me menaxheret dhe stafin e Fordham University në Bronx, New York.
Qëllimi kryesor i tyre ishte sigurimi i një salle komode me kapacitet të madh vendesh, podiumi dhe elementët e tjerë të fonisë.  Zoti, po ndihmonte me bujari të gjithë aktivistët e kishës, që kishin njetin dhe vullnetin e mirë. U sigurua salla e Universitetit e u shpërndanë menjëherë lajmërimet qendrave të informimit radiove dhe mediave informuese të shkruar të komunitetit tonë.

Dr. Rugova, ishte një problem!?

Me ardhjen e Dr. Rugovës, u plotësua lista e folësve, duke krijuar kësisoj portretet e personaliteteve të shquara të kulturës dhe letërsisë së botës shqiptare. 
Kujtojmë, se asokohe Dr. Rugova, njihej vetëm si një shkrimtar, edukator, albanolog i letrave shqipe, por se në politikë ishte në fillim të aktivitetit të tij. Në këtë mënyrë, lajmi i ardhjes së tij në New York, përbënte një ngjarje të rëndësishme për të gjithë mërgatën tonë në Amerikë. Lajmi i gëzueshëm, solli një problem të madh, për organizatorët e aktivitetit kulturor. Fakti, se ai tashmë po bëhej një person publik me reputacion në rritje, bëri që organizatorët të mendonin më shumë për sigurinë e tij. Tashmë, ai duhej ruajtur nga ndonjë rrezik i papritur ose i organizuar nga elementë keqbërës, që në këtë rast mund të turpëronte kishën dhe komisionin organizues.  
Nga të gjithë grupi i punës, u mendua, që për profesorët e ardhur nga Kosova Prof. dr. Ibrahim Rugova dhe Prof. dr. Engjëll Sedaj, të sigurohej vendqëndrimi në një ndër hotelet më të mira dhe me eksperiencë, në ruajtjen e diplomatëve botërorë, pra me reputacion të njohur në këtë vend. Për këtë qëllim, u shfrytëzua miqësia e djalit të aktivistit Tonin Mirakaj, të riut Danjel Mirakaj, i cili me dëshirë të madhe u takua me miqtë e vet në Manhattan East Hotels. U sigurua një suite me dy dhoma fjetjeje komode dhe dhomë pritjeje në “Beekman Towers” në 49 th Street, në katin e 17-të (Manhattan, New York) nga dritaret e së cilës, shihej për bukuri ndërtesa e madhe e Organizatës së Kombeve të Bashkuara.  
Një vend shumë i përshtatshëm, për mysafirët e shtrenjtë, u rezervua nga vetë kisha dhe komunitetit ynë në New York. Prof. Dr. Ibrahim Rugova, ishte shumë i gëzuar dhe emocionuar se gjendej përballë OKB. Ndërsa po i hedhte një vështrim përkëdhelës ndërtesës prej xhami të Kombeve të Bashkuara nga dritarja, Prof. Rugova, me buzëqeshje tha: “Aty në atë ndërtesë do të zgjidhet problemi i Kosovës!” 
Për arsye sigurie, nuk u lajmërua nga mediat e komunitetit ora e mbërritjes së tij. Në aeroport profesorët kosovarë, u pritën nga një grup i vogël, i përbërë nga administratori i kishës katolike shqiptare “Zoja e Kshillit t’Mir” I Përndershmi Dom Rrok Mirdita, Dom Pjetër Popaj, kryetari i këshillit të kishës z. Tonin Mirakaj, z. Gjek Gjonlekaj dhe antarë të komisionit përgatitës. Përveç makinave personale, familja Biberaj, kishte dërguar një limozinë për mysafirët, në shenjë respekti dhe vlerësimi të lartë.
Nga aeroporti “J.FK.”, automjetet në karvan u nisën për në “Beekman Toërs”, ku lanë valigjet e mysaferëve e u ngjitën sëbashku të gjithë në banesën e aktivistit z. Tonin Mirakaj në Fifth Avenue, Manhattan, New York, ku u kalua një mbrëmje shumë e gëzueshme.
Nga kjo darkë dhe mikpritje tipike bujarie shqiptare, z. Mirakaj, ruan shumë mbresa e kujtime të pashlyeshme.  Ndër të tjera, ai rikujton: “Profesor Rugova, pinte shumë duhan, cigare mbas cigares pa ndërprerje. Ai edhe kur hante bukë, cigaren e mbante të ndezur në njenen dore. Gjatë darkës bashkëshortja ime Miliana, kur e pa me cigare të ndezur, u afrua të merrte pjatën. Duke buzëqeshur profesor Rugova, iu drejtua asaj: jo zonjë, se kështu e kam unë, ushqim dhe duhan bashkë! Të gjithë që ishim aty qeshëm dhe atmosfera u bë edhe më e gëzueshme. Ata ndieshin si në shtëpinë e tyre, duke kaluar kështu orët e imta të mbrëmjes ngrohtësisht. Në atë mbrëmje, ndër të ftuarit ishte miku im doktor Salvatore Delprete, i cili kishte vënë re me habi mënyrën sesi Profesor Rugova e pinte duhanin pa ndërprerje. Dr. Delprete, kishte pa gjithashtu, ndonëse nuk e kuptonte gjuhën shqipe, se Prof. Rugova, ishte një njeri me rëndësi nga mënyra se si njerëzit silleshin rreth tij. Tonin, më tha: “Thuaj Profesorit, se duhani ka me i marrë jetën, po e vazhdoj në atë mënyrë!”.
I thashë Dr. Rugovës çka tha doktori. Mbasi e falënderoj doktorin, për kujdesin që tregoi, tha: “Eshtë e vërtetë, se duhani do të më shkurtoj jetën, por në këtë kohë, nuk mundem ta lë duhanin. Ndoshta një ditë, dikur në të ardhmen, kush e di!?…” 
Mbas darkës mysafirët, u shoqëruan në “Beekman Towers” që të shlodhen dhe të përgatitën për seminarin, që fillonte me datën 7 tetor 1989, në ora 10 të mëngjesit…
Qysh në orët e para të mëngjesit vjeshtor, grupi organizativ, me në krye z. Tonin Mirakaj, administratori e kishës, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe Dom Pjetër Popaj, ishin në ambientet komode, ku pritej të mbahej tubimit.  
Salla e madhe e Fordham University, ishte e mbushur plot e për plot dhe qindra bashkëatdhetarë të tjerë qëndronin në koridor në pritje. Dyert ishin të hapura dhe nga dritaret e mëdha ata që nuk kishin mundur të gjenin vend për t’u ulur prisnin të ndiqnin fillimin dhe zhvillimin e takimit kulturor dhe përkujtimor, kushtuar burrit dhe prelatit të madh të kombit.
Pjesëmarrja e madhe e bashkëkombasve i kishte kaluar parashikimet e organizatorëve të tubimit atdhetar.  Në kohën e caktuar, në mes duatrokitjeve dhe buzëqeshjeve mirëseardhëse kryetari z. Tonin Mirakaj, hapi siparin e punimeve të seminarit, dhe ftoi Të Përndershmin Dom Pjetër Popaj, që të thotë Lutjen Shpirtërore të rastit. Mbas lutjes, simbas programit të detajuar me kujdes, u kënduan hymnet kombëtare të ShBA dhe Shqipërisë, përmes zërit melodios nga aktivistja e kishës zonja Miliana Mirakaj dhe zoti Fran Shala.
U këndua, gjithashtu kënga “Trim vigan Pjetër Bogdani” nga kori i kishës katolike shqiptare “Zoja e Këshillit të Mirë” dhe shoqëruar në piano nga kompozitori kosovar Gjon Gjevelekaj. Sërisht z. Mirakaj, paraqiti kryetarin e seminarit, Të Përndershmin Dom Rrok Mirdita.
Ndër të tjera, në fjalën e tij tha: “Për të kryesue seminarin, komisioni përgatitës, ka zgjedhur një person, me të vërtetë të kualifikuar, në kuptimin e plotë të fjalës. Ky për një kohë të gjatë mëse 24-vjeçare, është në shërbim të Zotit dhe bashkëatdhetarëve të tij, dhe 16 vjet prej këtyne, në shërbim të komunitetit katolik shqiptar në New York me rrethe… Krahas me ushtrimin e detyrës së tij si bari shpirtnuer i komunitetit katolik, ky ushqen një dashuni të zjarrtë për gjuhë, kulturë, letërsi dhe tradita kombëtare, të cilat janë bazë e ekzistencës së grupeve etnike këtu në Amerikë dhe mbahen, ruhen dhe përtrihen, me aktivitete fetare e shoqnore.” 
Gjatë kohës, që përmendeshin me radhë emrat e personaliteteve pjesëmarrës, duatrokitjet frenetike shoqëruan gjithësecilin. Por salla, ushtoi edhe më shumë, kur u përmend emri i Prof. dr. Ibrahim Rugovës, liderit të ri të popullit martir të Kosovës. Folësit u paraqitën me radhë, sipas programit nga I Përndershmi Dom Pjetër Popaj, z. Tonin Mirakaj e I Përndershmi Dom Rrok Mirdita. Kur erdhi radha, punimi shkencor i Prof. dr. Martin Camaj, u lexua nga kryetari i seminarit, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita. Perkujtimi kulturor përfundoi në ora 5 mbasdite, me fjalën përmbyllëse të kryetarit dhe meshtarit katolik, Të Përndershmit Dom Rrok Mirdita.  
Administratori i Kishës, Dom Rrok Mirdita, tha: “Mbyllja e seminarit, do të merrete shumë kohë me falenderue të gjithë ato që kanë punue, për ketë tubim kulturor, që të dalë më sukses. Megjithatë, nuk mundem kurrsesi pa përmend disa prej tyne. Kujt ma parë me u falenderue, se profesorave këtu, njerëz të shquem të shkencës së albanologjisë, të cilët, jo vetëm se kanë derdh djersë e mund, por janë lodhë me ardh prej larg. I falënderoj të gjithë, që na e bane të mundun me e njoftë ma mirë viganin e letërsisë dhe prelatin e naltë të kishës katolike Imzot Pjetër Bogdanin. Falënderoj komisionin përgatitës, me në krye z. Tonin Mirakaj, i cili nuk u kursye asnjëherë, nuk kursej kohë as të holla për të bërë të mundur daljen me sukses të këtij seminari. Falënderoj zotnijtë: Gjek Gjonlekajn, Preç Kaçaj e shumë të tjerë, të cilët do ti përmendim në darkën që do të kemi. Nuk mund të lë papërmend, bijën shqiptare Pashka Elezaj, e cila jo vetëm na zbukuroj sallën, por edhe na ofroj ma tepër afër Bogdanin, me pikturen që ajo me mjeshtëri e realizoi. Falënderoj Prof. dr. Engjëll Sedajn, për pikturën e bukur të Bogdanit, që ai na dhuroj. Këto bahen pasuni e Shoqnisë “Pjetër Bogdani”, e cila, qysh më sot i ka rranjët edhe këtu, sepse ishte ai, i cili, punoi e jetoj shumë për ruajtjen e thesarit të çmueshëm letrar e kombëtar deri sa kaloi në amshim. Ai ruajti si dritën e synit gjithçka kombëtare. Në këtë mënyrë, ne mund ti japim vlerën, që meriton këtij kolosi të ndritun të kombit tonë, duke e radhitur kështu me dinjitet në vendin e metiruar në panteonin e artë të kulturës shqiptare.”

Darkë gazmore

Në mbrëmje të datës 7 tetor 1989, në ora 7 mbasdite, komisioni përgatitës i seminarit, organizoi një darkë gazmore, në respekt të folësve të shquar nga Europa dhe Amerika, në restorantin “Eastwood Manor” Bronx, New York, ku morën pjesë mëse 700 bashkatdhetarë, që kishin ardhur nga shtete të ndryshme të Amerikës. Darka u kryesua nga krytari i këshillit të kishës “Zoja e Këshillit të Mirë” z. Tonin Mirakaj, i cili mbas një përshendetje të shkurtër, u paraqiti pjesëmarrësve mysafirët e shquar në tryezen e nderit. Midis tyre shquheshin At Danjel Gjeçaj O.F.M., Dom Rrok Mirdita administrator i kishës shqiptare “Zoja e Kshillit t’Mir”, Prof. dr. Ibrahim Rugova, Dom Pjetër Popaj ndihmësadministrator i kishës “Zoja e Këshillit të Mirë”, Prof. dr. Engjëll Sedaj, Prof. Arshi Pipa dhe gazetari i “Rilindjes” në Prishtinë z. Agim Fetahu. Darka, kaloi mes një atmosfere të ngrohtë dhe miqësore. Të gjithë miqtë e nderit e ndjenin vetën si në shtëpinë e tyre.  
Kryetari i darkës njoftoi pjesëmarrësit, se gjatë kësaj darke festive, fjalimet janë të kufizuara nga vetë fakti se me fjalime kishte kaluar e gjithë dita në Fordham University, duke i lënë vendin muzikës dhe humorit popullor në tavolinat, ku tashmë ndanin gëzimin e përbashkët të gjithë bashkëatdhetarët tanë. 
Muzika me instrumente tradicionale popullore me këngëtarë të komunitetit, ishte pjesa më e bukur dhe një mënyrë më shumë, për të ndjerë vetën të gjithë si në një shtëpi të madhe. Kësisoj grupi muzikor dhe kërcimtarët e “Rozafatit” (1978), e ngritur pranë Qendrës Kulturore të kishës, bëri që të këndonin të gjithë me gojë e zemër këngët e bukura të gurrës origjinale popullore, të drejtuar me mjeshtëri nga aktivisti z. Fran Shala. Një kërcim artistik, që solli kënaqësi për të gjithë, ishte “Vallja e Rugovës”, e vjetër sa vetë historia e krahinës me të njëjtin emër, që u interpretua me ndjesi zemre e kënaqësi shpirti nga grupi i njohur “Rozafat”.

Një javë me mysafirët

Suksesi më i madh sa pritej asokohe, ishte ruajtur në ditën e seminarit, ku u tubuan mijëra shqiptarë nga disa shtete të Amerikës. Media i bëri jehonë, duke e pasqyruar nëpër faqet e gazetave dhe revistave që botoheshin në Amerikë, ndërsa në Shqipëri sundonte një heshtje varri.  Kështu gazeta “Zëri i Atdheut” (Tetor–Nëntor 1989), në një artikull redaksional me titull: “Madhështia e një Seminari”, ndër të tjera shkruante: “Nji tjetër arsye, që e zgjoi kërshërinë e mërgimtarëve shqiptarë për këtë eveniment historik, kombëtar, fetar e kulturor, ishte ajo, që kisha katholike shqiptare i ftoi me marrë pjesë në ketë seminar dy shkollar shqiptar nga Kosova, përndryshe studijues të rrastë të Pjetër Bogdanit dhe veprës së tij gjeniale: Prof. dr. Ibrahim Rugova Kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës – njeni ndër përfaqsuesit ma eminent të kulturës shqiptare jo vetëm të Kosovës dhe kolegu i tij Prof. dr. Engjëll Sedaj – që të dy profesorë në Universitetin e Kosovës në Prishtinë. Pjesëmarrja me aqë shumicë dhe rangu aq i naltë akademik i ligjëruesve të rastit të lejshin me kuptue pamvarsisht, se gjindeshim në njenën nga dy qendrat krysore të kulturës shqiptare – në Tiranë a Prishtinë… Shtojmë, sesi në seminar, ashtu edhe në darkë, mori pjesë z. Tom Christo, shqiptar i gjeneratës së parë i lindun këtu në ShBA nga New Hamshire, i cili, njiherit asht edhe kandidat në vitin që vjen i Partisë Republikane për senator të Shteteve të Bashkuara t’Amerikës, ku u njoh dhe u përshëndet me shumë mërgimtarë shqiptarë.” 
Ndërsa radio “Zëri i Shqiptarëve të Lirë” (Edicioni i parë i lajmeve, më 28 Nëntor 1989), dhe “Revista Radiofonike e Shqiptarëve të Amerikës”, komentuen shumë favoreshem mbi zhvillimin e punimeve të Seminarit.  Jo larg tyre mbetën edhe gazeta e vjetër e komunitetit tonë “Dielli” e Federatës Panshqiptare “Vatra”, e cila në kolonat e saj shkrimore, i la një vend të rëndësishëm zhvillimit të punimeve të seminarit. 
Revista “Koha e Jonë”, që asokohe dilte në Francë, botoi një artikull analitik mbi tubimin kulturor, duke e ilustruar figurën e Imzot Pjeter Bogdanit me përkujtimin, që kisha katolike “Zoja e Kshillit t’Mir”, nën udhëheqjen e klerikëve Të Përndershëmve Dom Rrok Mirdita e Dom Pjetër Popaj dhe Kryetarit të Këshillit të Kishës z. Tonin Mirakaj, mundën që të korrin suksesin e një pune të madhe përkushtuese dhe vullnetare për mbarëvajtjen e seminarit. 
Koha e lirë mbas seminarit me miqtë special të ftuar nga Kosova, si: Prof. dr. Ibrahim Rugova dhe Prof. dr. Engjell Sedaj, Prof. Arshi Pipën dhe At Danjel Gjeçaj O.F.M., kaloi në një atmosteferë miqsore me darka e shetitje të lira, në ambientet e bukura të Manhattan–it, New York.
Profesorët Rugova e Sedaj, udhëtuan në Washington D.C., të shoqëruar nga antari i komisionit përgatitës z. Simon Simolacaj, ku kaluan dy ditë të këndshme. Atje i priti Drejtori i Seksionit për Europën Lindore në Radion “Zëri i Amerikës” z. Frank Shkreli.
Në Washington D.C., patën disa takime private, me zyrtarë të Qeverisë dhe Kongresit Amerikan.
Me kërkesën e mysafirëve të shquar, me ke u takuan nuk u bë publike. Atë dëshirë të tyre e ruajmë edhe sot. Është një fakt i pamohueshëm, se në këto takime private dhe publike që pasuan mbas përfundimit të punimeve të seminarit, filloi aktiviteti diplomatik i Dr. Ibrahim Rugovës.
Ditën që u kthyen për në vendlindje studiuesit kosovarë Rugova dhe Sedaj, u përcollën për në aeroportin “John F. Kennedy.” nga meshtarët e kishës “Zoja e Kshillit t’Mir” Të Përndershmit Dom Rrok Mirdita, Dom Pjetër Popaj, z. Tonin Mirakaj, antarët e komisionit përgatitës të seminarit z. Gjek Gjonlekaj, z. Simon Simonlacaj dhe një grup shqiptarësh, ndër të cilët shquheshin vëllezërit Sabit dhe Seidi Bityçi, z. Zef Camaj etj. Gjatë kësaj jave, duhet përmendur bujaria fisnike tradicionale shqiptare e zotërinjve: Simon Simolacaj, Tonny Shkrelit, Nikollë Shala, Fran Shala, Sabit dhe Seidi Bityçi e të tjerë, që nuk kursyen asgjë, për ta bërë sa më të këndshme qëndrimin e profesorëve të nderuar në New York. Biletat e udhëtimit airor për profesorët kosovar u paguen bujarisht nga z. Ndoc Shkreli.

Letra urimi për Seminarin

Kur seminari tashmë kishte javë, që kishte mbyllur siparin njëditor në New York, në kishën katolike “Zoja e Këshillit të Mirë” dhe në postën private të kryetarit të këshillit të kishës z. Tonin Mirakaj, vijonin të vinin letra përgëzimi, për suksesin dhe kënaqësinë, që u dha shqiptarëve seminari ndërkombëtar, kushtuar figurës së madhe të Imzot Pjetër Bogdanit nga miq, shokë, dashmirë, bashkëatdhetarë në shtete të ndryshme të botës.
Midis tyre, po veçoj letrën, që kleriku françeskan Atë Danjel Gjeçaj O.F.M., i ka dërguar mikut të tij të ngushtë z. Mirakaj, ku ndër të tjera shkruan:  “Fort i dashtuni Tonin!  Sot e kam marrë letrën tande dhe artikullin: për të tria të falem nderës me zemër. Falënderimet e mija ma të ngrohtat – thonë toskët – janë ato të punës sate e të familjes sate për kishën shqiptare, e cila, ban pjesë të gjallë të kishës sonë martire të vendit tonë të robnuem e njiheri asht gjymtyrë e kishës së përbotshme të katholiçizmit. Më vjen mirë, për lajme e jehonë, qi ka lanë seminari i 300-vjetorit të Imzot Pjetër Bogdanit dhe gëzohem tejet qi mundi juej s’ka shkue pa sodisfaksion. Edhe ky asht ndër njerëz i nevojshëm dhe ngushllues. Më gëzoi kumtimi, se me vullëndetin e mirë të disave e me ndihmën e të tjerëve, ka për t’u plotsue ndërmarrja aq e vlefshme e aq e lartë, sa asht nji vepër e tillë madhështore.  Nji Shqipni të vogël dhe nji kishë të fuqishme, me ndihmën e Zotit, duhet të ndërtojmë në botën e madhe të Amerikës, prej kah rishtas, me ndihmen e Atij të Lumit, kemi për t’i qitë themelet e reja kishës së Shqipnisë së lirë. Ashtu e premtoftë Zoti e na ndihmoftë Zoja e Shkodrës! Un prej anës seme, kam mbetë fort kondon, me ardhjen teme atje si nga ana e Dom Rrokut e Dom Pjetrit, ashtu edhe nga ana e jote me Milianën: për këta e kam dijtë që me kohë se s’më mungon dashtnia e juej.  Mos u lodhni kurrë në ndihmë, qi mundeni me i dhanë meshtarëve zelltarë t’uej mbasi çdo mund i derdhun rreth tyne asht meritim para Zotit e Atdheut. - Prej Dom Anton Kçirës, kam marrë letër e më difton se asht rregullue mjaft mirë, dhe se tash për tash punët janë premtuese. Natyrisht, kurrnji vepër e madhe s’kryhet pa vështirsi, por besoj se Dom Antoni, asht i pjekun e ka për të dijtë me i kalue të tana pengesat. Përsa i përket botimit të simpoziumit, un kishem me thanë, se në kje se botoni edhe ndonji artikull apo përmbledhje anglisht, atëbotë asht ma mirë të botohet atje: po kje krejt shqip me pa gabime del këtu nën kujdesin tem. Çmimin e përpikët s’mund e dij pa pasë tekstin, por bane hesapë kund 400-500 mij gjashtëmbëdhetë faqëshin, përse kështu çmohet shtypi. Nënkuptohet, se këtij çmimi, i duhen shtue fotografitë e kopertina. Me kaq edhe nji herë falënderimet e mija e njimij shëndete ty, Milianës fort e fort, Danjelit, Eleonorës dhe Dianës.  Mbetem me dashtëni i juaji At Danjel Gjeçaj.” 
Ndërsa në letrën që Akademik Prof. dr. Engjëll Sedaj (Prishtinë, 26.10.1989), i ka dërguar z. T. Mirakaj, përshkruan me mirënjohje mbresat e pashlyeshme të vizitës së fundit në New York, ngrohtësia e bashkëatdhetarëve, treguar ndaj të gjithë referuesve në tubimin kulturor, shkruan:  “Fort të dashurit Tonin dhe Milianë!  Kaluan dhjetë ditë, që kur u kthyem nga New York – u, por kurrsesi të kalojmë në jetën e këtushme: mendje dhe mbresat e atjeshit, mikëpritja e përzemërtë dhe shumë e ngrohtë e shtëpisë Tuaj dhe kujdesi atëror, madje edhe për gjendjen materiale tonën ndikoi që para së gjithësh, ju të dytë, të bëheni anëtarë edhe të familjeve tona. Me mallëngjim e përkujtoj atë natë të parën, kur ne, të lodhur nga rruga, nuk ishim në gjendje sa duhet të marrim pjesë aktive në atë pritje: në aeroport, në shtëpi dhe gjetiu. Vendosja në hotel, kontaktet me njerëz dhe mbi të gjithat seminari i suksesshëm, i organizuar mirë nga ju dhe i mirëpritur nga pjesëmarrësit, shkaktoi kënaqësi dhe më dha zemër që për atë botë, atje diku përtej detit të gjërë, të bëj edhe me tepër në planin kulturor, që të ushqhen ata njerëz me ndonjë mendim të mirë dhe me shëmbëlltyrat tona të ndritshme nga e kaluara e lavdishme. Ç’është e vërteta, ne më tepër ishim mysafirë tuaj, sesa pjesëmarrës të seminarit për Bogdanin. Çdo gjë lidhej me Tonin dhe në çdo vend disi takoheshim me te dhe Milianën.  Falënderoj nga zemra dhe fëmijët tuaj, të cilëve, ju kemi çrregulluar rendin e ditës, mësimin etj. Këtu lajmi mbi pjesëmarrjen tonë në seminar, u mirëprit dhe madje në Fakultetin tonë menjëherë u përkrah inisiativa, që pikërisht më 6 dhjetor të bejmë një mbrëmje përkujtimore për Imzot P. Bogdanin.  Më 21 tetor, ishim në Zym të Hasit në “Takimet e Gjeçovit”, ku temë e vetme ishte përvjetori i Bogdanit. Për jetën dhe veprën e tij fola nja një orë dhe interesimi vërtet ishte i madh, në këtë vendlindje të tij.  Mendo, se edhe në Rektorat, është pranuar insiativa, sikur edhe në Akademinë e Shkencave, që të shënohet ky përvjetor. Kam pranuar shumë ftesa nëpër shkolla dhe biblioteka të qyteteve, për të folur për Bogdanin e madh. Këtë do ta bëjmë me kënaqësi gjithkund. Ju marrë grykë dhe ju përshëndesim përzemërsisht: Engjëlli, Jozefina, Oliveri dhe Leonora. Prof. dr. Engjëll Sedaj”.

Përvjetori i 70-të i lindjes së presidentit legjendar të Kosovës, Ibrahim Rugova

December 2, 2014 by dgreca

Sot ishte përvjetori i 70-të i lindjes së presidentit legjendar të Kosovës, Ibrahim Rugova/
* Thaçi: Me Rugovën kam pasur bashkëpunim në momentet kyçe të historisë sonë të re
Haradinaj: Rugova, udhëheqës i papërsëritshëm/
Pacolli: Ibrahim Rugova e bëri botën të njohë Kosovën/
Sot është 70-vjetori i presidentit legjendar të Kosovës dr. Ibrahim Rugova, i cili ndërroi jetë në vitin 2006. Në kuadër të këtij përvjetori janë planifikuar ceremoni të ndryshme përkujtimore, duke filluar me homazhet pranë varrit të tij.
Njeriu i rrugëtimit të shtetit të Kosovës dhe i paqes
Ibrahim Rugova u lind më 2 dhjetor 1944 në fshatin Cerrcë, komuna e Istogut, në Kosovë.
Më 10 janar 1945, komunistët jugosllavë ia pushkatojnë babain e tij Ukë Rugova dhe gjyshin Rrustë Rugova, që kishte qenë luftëtar i njohur kundër çetave çetnike që po depërtonin gjatë Luftës së Dytë Botërore në krahinën e Rugovës.
Ibrahim Rugova mbaroi shkollimin e mesëm në Pejë më 1967. Diplomoi në Degën e Albanologjisë të Fakultetit të Filozofisë të Universitetit të Prishtinës më 1971.
Zoti Rugova qëndroi gjatë një viti akademik (1976-77) në Paris, në Ecole Pratique des Hautes Etudes, nën mbikëqyrjen e Prof. Roland Barthes-it, ku ndoqi interesimet e veta shkencore në studimin e letërsisë, me përqëndrim në teorinë letrare.
Ibrahim Rugova mori doktoratën në letërsisë në Universitetin e Prishtinës më 1984.
Më 1996, Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh anëtar korrespondent i Akademisë së Arteve dhe të Shkencave të Kosovës.
Po në këtë vit ai u shpall doktor nderi i Universitetit të Parisit VIII në Paris.
Autor i dhjetë librave (shih më poshtë), Dr. Ibrahim Rugova ishte në nismë redaktor në gazetën e studentëve “Bota e re” dhe në revistën shkencore “Dituria” (1971-72), që botoheshin në Prishtinë. Pastaj për afro dy dekada, Dr. Rugova punoi në Institutin Albanologjik të Prishtinës si hulumtues i letërsisë. Për një kohë ka qenë kryeredaktor i revistës “Gjurmime albanologjike”, që e nxirrte ky Institut.
Dr. Rugova është zgjedhur kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës më 1988, i cili u bë bërthamë e fuqishme e lëvizjes shqiptare që po kundërshtonte sundimin komunist serb/jugosllav në Kosovë.

Si intelektual me nam që i jepte zë kësaj lëvizjeje intelektuale e politike, Dr. Rugova u zgjodh më 23 dhjetor 1989 kryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), partisë së parë politike në Kosovë që e sfidoi drejtpërdrejt regjimin komunist në fuqi.

LDK-ja u bë shpejt forca politike prijëse në Kosovë, duke mbledhur shumicën e popullit, edhe pse në ndërkohë u shfaqën në skenë edhe edhe parti e grupe të tjera.
Nën udhëheqjen e Dr. Ibrahim Rugovës, LDK-ja, në bashkëpunim me forcat e tjera politike shqiptare në Kosovë dhe me Kuvendin e atëhershëm të Kosovës, përmbylli kornizën ligjore për institucionalizimin e pavarësisë së Kosovës.
Deklarata e Pavarësisë (2 korrik 1990), shpallja e Kosovës Republikë dhe miratimi i kushtetutës së saj (7 shtator 1990), referendumi popullor për pavarësinë dhe sovranitetin e Kosovës mbajtur në fund të shtatorit të vitit 1991, qenë prelud për zgjedhjet e para shumëpartiake për Kuvendin e Kosovës dhe zgjedhjet presidenciale në Republikën e Kosovës më 24 maj 1992.
LDK-ja fitoi shumicën dërrmuese të deputetëve në Kuvend, në të cilin përfaqësoheshin edhe tri parti të tjera, ndërsa Dr. Ibrahim Rugova u zgjodh Kryetar i Republikës së Kosovës me shumicë dërrmuese të votës.
Dr. Ibrahim Rugova u rizgjodh Kryetar i Republikës së Kosovës në zgjedhjet e mbajtura në mars të vitit 1998. Partia e tij, LDK, fitoi shumicën e vendeve në Kuvendin e Republikës së Kosovës në atë vit.
Nën udhëheqjen e Rugovës, LDK-ja fitoi 58% të votave të elektoratit në zgjedhjet lokale, të sponsorizuara ndërkombëtarisht, në Kosovën e pasluftës, në tetor të vitit 2000.

Çmimet dhe titujt ndërkombëtarë:

– Më 1995, Dr. Rugovës iu dha Çmimi për paqe i Fondacionit Paul Litzer në Danimarkë.
– Më 1996, Ibrahim Rugova u shpall Doktor Nderi (Honoris Causa) i Universitetit të Parisit VIII Sorbonë, Francë.
– Më 1998, Rugova iu nda Çmimi Saharov i Parlamentit Evropian.
– Në vitin 1999, Rugova mori Çmimin për paqe të qytetit Mynster (Münster), Gjermani, ndërsa u shpall qytetar nderi i qyteteve italiane: Venedikut, Milanos dhe Breshias (Brecscia).
– Në vitin 2000, Dr. Rugova mori Çmimin për paqe të Unionit Demokratik të Katalonisë “Manuel Carrasco i Formiguera”, në Barcelonë, Spanjë.
– Në vitin 2004, Fondacioni panevropian Coudenhove-Kalergi i ka ndarë Presidentit të Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, Çmimin e Evropës për vitin 2004. Bartës të mëhershëm të Çmimit të Evropës janë:
– Mbreti i Spanjës Huan Karlos, – Helmut Kol, – Ronald Regan-i, – Oto fon Habsburg dhe – Emil Konstantinesku.
– Në vitin 2004, Gjenerali Xheri Bek, komandant i Brigadës Multinacionale të KFOR-it Lindja, i cili ishte për një vizitë lamtumirëse te Presidenti i Kosovës ditën e hënë më 16 shkurt 2004, ia dorëzoi Dr. Rugovës fletëlavdërimin e nënshkruar nga zëvendësguvernatorja e Pensilvanisë, znj. Kethrinë Bejkër Noll (Catherine Baker Knoll).
“…Në emër të 12 milionë qytetarëve të Pensilvanisë, dua t’ju shpreh lavdatë për arritjet tuaja të jashtëzakonshme dhe t’ju falënderoj për miqësinë tuaj ndaj Shteteve të Bashkuara.” (znj. Kethrinë Bejkër Noll)
– Në vitin 2004, Presidenti i Kosovës Dr.Ibrahim Rugova, në një ceremoni solemne të zhvilluar të hënën më 2 shkurt 2004, pasdite në qytetin e Belgjikës Atverpen (Anvers), është shpallur Senator Nderi i Evropës nga Senati i Evropës. Ky është grupacion i figurave më eminente të skenës politike evropiane nga i cili nderohen personalitete më në zë të botës së politikës, gazetarisë, të shkencave ekzakte apo humane të cilët ka dhënë kontributin e tyre për demokracinë paqen, zhvillimin apo stabilitetin në Evropë.
“Edhe me kundërshtimet e këtyre viteve që i kanë bërë në skenën politike Ibrahim Rugovës, Presidenti i Kosovës ka patur kurajon që të vazhdojë të përpiqet për idealin e tij në një nga zonat më të vështira të Ballkanit”.
“Është shumë e vështirë që të luftosh për vetëvendosjen dhe vullnetin e lirë të një populli të vogël, kur kjo nuk korrespondon me dëshirën e popujve të mëdhenj. Rugova vazhdoi që të luftojë vetëm, ndonjëherë pa hasur në mirëkuptim për një ideal që do të mund t’i japë Evropës atë paqe për të cilën ne kemi nevojë. Është pikërisht kjo gjë që do ta nderojë sot me titullin Senator Evropian që të mos dekurajohet”. (Z. Oto fon Habsburg)
– Më 9 shtator 2004, Ibrahim Rugova u shpall Doktor Nderi (Honoris Causa) i Universitetit të Tiranës.
Pas një sëmundje të rëndë, presidenti Rugova ndërroi jetë më 21 janar 2006 në Prishtinë, në moshën 61-vjeçare.
Haradinaj: Rugova, udhëheqës i papërsëritshëm/
Kryetari i AAK-së, Ramush Haradinaj, e vlerëson Presidentin historik të Kosovës udhëheqës të papërsëritshëm.
Haradinaj shprehet sot se “populli i Kosovës dhe të gjithë shqiptarët përjetë do ta kujtojnë Presidentin Rugova dhe veprën e tij”.
“Sot, në 70-vjetorin e lindjes, e përkujtoj si udhëheqës të papërsëritshëm të popullit tim dhe si mik”, thekson Haradinaj.
Pacolli: Ibrahim Rugova e bëri botën të njohë Kosovën/
Ibrahim Rugova kishte meritën historike se e bëri botën të njohë Kosovën, shprehet sot Presidenti i Aleancës Kosova e Re, zv/kryeministër i qeverisë në përfundim të mandatit, Behgjet Pacolli, në 70-vjetorin e lindjes së Presidentit histotik kosovar.
“Ka shumë popuj të vegjël apo dhe më të mëdhenj sesa Kosova, kauza e të cilëve sot në botë dhe luftërat për këtë kauzë janë të panjohur ose nuk merren në konsideratë. Në kohërat tona nëse kjo kauzë nuk njihet, gjasa që ajo të zgjidhet, të adresohet janë të vogla. Ibrahim Rugova, ditëlindjen e të cilit kujtojmë sot, kishte meritën historike se ishte i pari që e bëri botën të njohë Kosovën, të kuptojë genocidin mbi popullin e Kosovës, të vlerësojë luftën e Kosovës, t’i krijohet respekt për popullin dhe kombin tonë, shprehet Pacolli.
Ai vijon se, “pa këtë njohje, a ndërkombëtarizim siç e quajmë, s’do të kishte ardhur faza e ndërgjegjësimit të qendrave të mëdha të vendosjes për zgjidhjen përfundimtare të çështjes së Kosovës” dhe se, “ishte më pastaj lufta çlirimtare që i përshpejtoi cilësisht proceset, mbështetur dhe mbi këtë trashëgimi të vyer të Ibrahim Rugovës”.
Pacolli vlerëson se, “vepra politike e Ibrahim Rugovës përfaqëson një trashëgimi të madhe jo thjesht për LDK-në, e cila falë drejtimit të tij ishte parti udhëheqëse e skenës politike të Kosovës. LDK-ja e drejtuar prej Rugovës mishëronte një kuadër të gjerë interesash të qytetarit duke i harmonizuar ato më së miri, çka i garantonte dhe rezultate të larta zgjedhore”. Lideri i AKR-së, më tej shkruan se, “LDK-ja e Rugovës sillej me dinjitet me partitë e tjera kundërshtare dhe mu prej kësaj, sot kur ai s’është më, rivalët e tij më të fortë i referohen trashëgimisë së tij politike si një monumenti të përbashkët kombëtar. Vepra e tij bashkoi shumë para vdekjes, por akoma dhe më shumë pas vdekjes”.
“Popujt e vegjël kanë nevojë për mite, mbi të cilat themelojnë konceptin e tyre shtetëror të mëpastajmë. Rugova ishte dhe mbetet një mit i dobishëm për shtetformimin dhe shtetndërtimin e Kosovës, me idetë e veta për aleancat ndërkombëtare të Kosovës, me sjelljen e vet të moderuar politike, me paqen që përcillte me sjelljet dhe fjalët e tij. Ja pse unë e kam quajtur atë themelues të pavarësisë së Kosovës, dhe një nga figurat më të mëdha shqiptare të fundshekullit të 20-të. Nderim të përjetshëm figurës së tij!”, shkruan Pacolli në Facebook, ku poston edhe një foto me Rugovën.
Thaçi: Me Rugovën kam pasur bashkëpunim në momentet kyçe të historisë sonë të re/
Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, kujton se “sot shënojmë ditëlindjen e Presidentit të ndjerë Dr Ibrahim Rugova”. “Kosova Republikë, e pavarur dhe demokratike, e orientuar thellësisht nga komuniteti euro-atlantik, ka qenë synim i Presidentit të parë me të cilin kam pasur bashkëpunim në momentet kyçe të historisë sonë të re”, thekson Thaçi.
“Familja e tij dhe populli i Kosovës sot janë krenarë për punën e tij të palodhshme për liri dhe pavarësi”, shprehet kryeministri i Kosovës, Thaçi
_Fotografia, kortezi Gazeta “ZERI”

Rrugëtimi Kombëtar-vazhdon

November 29, 2014 by dgreca

Vatra në Amerikë me përpjekjet e saj dhe zjarrin e pa shuar kombëtar, nga atje ngrohte zemrat e të gjithë shqiptarëve, duke lobuar deri tek Presidenca Amerikane,kohë kur Fan Noli i frymëzuar nga takimi dhe premtimet e Presidentit Winston, për mbrojtjen e Shqipërisë, do të shkruante vargjet famoze të mbetura testament në histori, të cilat edhe sot e kësaj dite me shumë dëshirë këndohen nga shqiptarët:
“Mbahu Nëno mos ke frikë
Se ke djemtë në Amerikë”./
Nga Gani QARRI/
Që nga marrja e qeverisjes nga xhonturqit, populli ynë do të kalonte tri vitet më të vështira në historinë përfundimtare të pushtimit otoman.
Shqiptarët, të dërmuar nga reprezaljet e pareshtura perandorake, më 1909,1910 dhe 1911, nga përkrahës të pa-rezervë, para ardhjes së tyre në pushtet, do të ktheheshin në kundërshtar të vendosur pas ardhjes së xhonturqve në qeveri.
Madje, përpjekjet e pa suksesshme të elitës së atëhershme kombëtare, para refuzimit kategorik xhonturk për njësimin e katër vilajeteve, krijimin e një etniteti kombëtar dhe pranimin e tij si shtet autonom në kuadër të Perandorisë, siç ishte vepruar edhe me shtetet tjera ballkanike, para arritjes së pavarësisë së tyre, detyruan deputetët shqiptar që gjendjen e tensionuar nga arenat e luftës në atdhe, ta bartnin në Parlamentin perandorak otoman.
Atje dhe në atë kohë, siç dëshmohet edhe nga dokumentet historike, në seancën e tretë plenare të Parlamentit turk, mbajtur më 11 janar të vitit 1912, në emër të grupit të 25 deputetëve bashkëkombës dhe popullit shqiptar në përgjithësi, fjalën do ta merrte Hasan Prishtina, i cili me guxim dhe vendosmëri të pashoqe, do të deklaronte;
……nëse edhe kësaj radhe nuk merrni parasysh kërkesat tona të arsyeshme, përsëritur disa herë këtu para jush, si përdorimin e lirë të gjuhës, njohjen e kombit dhe pranimin e shtetit autonom shqiptar në trojet e tij etnike, unë do të jem i pari, ai që me flamurin e lirisë në dorë, do ti prijë popullit tim, për çlirim nga Perandoria.
Sipas një shkrimi të Dr. Kristo Frashërit te “Ora e Shqypnisë” me titull “Hasan Prishtina: 11 janar 1912, fjalimi në Parlamentin turk”, i impresionuar nga fjalët e guximshme të tij, Ismail Qemali, menjëherë pas përfundimit të seancës plenare, do të shkonte në shtëpinë e Hasan Prishtinës, ku që të dy, thellësisht të brengosur, do të bisedonin kokë më kokë dhe gjerë e gjatë për gjendjen e rëndë në trojet shqiptare. (oraeshqypnise.blogspot.com /…/ hasan-prishtina-11-jan…)
Shpërndarja e Parlamentit osman, më 11 janar të vitit 1912, ,do ti qonte Hasan Prishtinën dhe Ismail Qemalin- që më 12 janar të atij viti të takoheshin edhe një herë, në hotelin “Pera Palace” të Stambollit, ku do të merreshin vesh për mbajtjen e një tubimi të fshehtë me pesë-gjashtë deputet të besueshëm shqiptar.
Takimi do të mbahej mbrëmjen e po asaj date(12 janar 1912) në shtëpinë e Syrja Vlorës në lagjen Taksim n ë Stamboll dhe sipas vendit ku ai u mbajt, në histori do të njihej si “Kuvendi i Taksimit”.
Aty, u mor vendim që të organizohej një kryengritje e përgjithshme kombëtare, për çlirimin përfundimtar të trojeve shqiptare nga Perandoria osmane.
Ndaj, nga kryeqyteti perandorak, Hasan Prishtina do të kthehej me urgjencë në Atdhe, për organizmin e Kryengritjes, kurse Ismail Qemali do të ndërmerrte një udhëtim të gjatë nëpër kancelaritë Evropiane për marrjen e pëlqimit dhe përfitimin e mbështetjes për Shtetin e ri Shqiptar, pavarësia e të cilit parashihej të shpallej po atë vit.
Ishte koha kur Bajram Curri vepronte në Shkup, prej nga mbante lidhje të ngushta me të gjitha qendrat e vendit, i cili- me tu njoftuar për vendimin e marrë në “Kuvendin e Taksimit”, Shkupin do ta kthente në epiqendër të veprimit kombëtar.
Atje, ai me bashkëpunëtorët do të formonin “Komitetin për Shpëtim” i cili kishte për detyrë organizimin e kryengritjes së përgjithshme në të gjitha trojet shqiptare.
Me nismën e Hasan Prishtinës nga 21 deri më 25 maj të vitit 1912, do të mbahej Kuvendi i Junikut, ku do të vendosej për shpalljen e Kryengritjes së Përgjithshme Kombëtare.
Në bazë të këtij vendimi, forcat kryengritëse, nga maji deri në fillim-gushtin e vitit 1912 do të çlironin shumicën e vendbanimeve më të mëdha dhe qytetet kryesore shqiptare.
Kurse më 9 gusht të vitit 1912,kryengritësit do ti paraqisnin Memorandumin e fundit qeverisë xhonturke, me një ultimatum prej 48 orësh, për plotësimin e kërkesave të shqiptarëve, para se ata ta çlironin edhe Shkupin.
Plani për çlirimin e tij, me vendimin e Hasan Prishtinës,do ti besohej Bajram Currit, i cili tanimë me 6000 luftëtarë, ishte vendosur në Ferizaj, dhe priste sinjalin nga Hasan Prishtina për çlirimin përfundimtar të kryeqytetit të atëhershëm të Kosovës.
Kurse për “Bajraktar” dhe arkitekt të ngritjes së Flamurit mbi Shkupin e lirë, Bajram Curri zgjodhi Bajram Daklanin, si udhëheqësi kryesor i luftës nga Krasniqja e Reka, i cili siç e thoshte edhe kënga; “ai jo vetëm se e kishte adet, nga një Qaush me vra për vjet”, por ishte edhe njëri nga prijësit më të besueshëm, në radhët e udhëheqësve që kishin mësy Kryeqytetin Dardan.
Ndaj, Bajram Curri personalisht, do ta pajiste atë me një Flamur të madh Shqiptar dhe vinte në krye të 200 luftëtarëve, me detyrën që të hynte i pari nga të parët në Kryeqytet dhe vendoste Flamurin Kombëtar të fitores mbi Shkup.
Më 12 gusht të vitit 1912,kështu edhe do të ndodhte kur Bajram Daklani në krye të 200 bashkëluftëtarëve pararojë, ga Ferizaj do të futej triumfalisht në kryeqytet dhe sipas gazetës “Shkupi” të datës19 gusht të vitit 1912, pas 500 vjetësh sundimi turk, ai i pari do ta ngrinte lartë dhe me krenari, Flamurin Kombëtar të fitores.
Në ish kryeqytetin e çliruar të Kosovës,do të mblidheshin prijësit kryesor të kryengritjes me mëse 30 mijë luftëtar, me ç ‘rast Udhëheqja Shqiptare e luftës, si në Shkup ashtu edhe në qytetet e tjera të çliruara do t`i shkarkonte të gjithë qeveritarët dhe administratorët turq, si dhe përkrahësit e mbetur fanatik të Perandorisë së shuar osmane, pushtueses së kamotshme të shqiptarëve.
Pas çlirimit të Shkupit si kryeqytet i vilajetit të Kosovës, do të trazohej e gjithë qeveria xhonturke, madje kjo ngjarje historike për kombin dhe popullin shqiptar , do ta rrëzonte edhe vet kryeministrin e atëhershëm të Perandorisë osmane, Seid Pasha-in, nga pushteti perandorak.
Por, sukseseve të luftës së kryengritësve shqiptar, siç nuk do tu gëzohej Turqia nuk do tu gëzohej as Rusia dhe vendet hegjemoniste përreth trojeve tona, me ç ‘rast, sipas Dr.Hakif Bajramit, vetëm tri dit pas ngritjes së Flamurit Kombëtar në Shkup, më 15 gusht të vitit 1912,nga Beogradi në Shkup do të arrinin tre diplomat të lartë evropian, një rus, një anglez dhe një austriak me një ultimatum në dorë.
Ata kërkonin ndalimin e luftimeve, çarmatosjen dhe demobilizimin e të gjithë kryengritësve, me arsyetimin se nuk do të pranohej ndryshimi i kufijve të Perandorisë me forcën e armëve.
Hasan Prishtina me gjeneralët e tij, Bajram Currin, Isa Buletinin, Idriz Seferin, Bajram Daklanin etj., do të ngulnin këmbë në të drejtën e çlirimit të vendit dhe formimin e shtetit kombëtar, ndaj sipas historianit Dr. Hakif Bajrami, në Shkup dhe rrethinë për 4 ditë me radhë, do të thirrej gjendja e jashtëzakonshme.
Ndaj,më 18 gusht të vitit 1912 do të arrinte përgjigja e qeverisë perandorake, sipas së cilës, do të pranoheshin,12 nga 14 pikat e parashtruara në emër të popullit shqiptar, nga Hasan Prishtina.
Dy pikat e refuzuara, ishin kërkesat kryesore që kishin të bënin me njohjen e kombit dhe pranimin e shtetit, me të cilat as në momentet e fundit, kur Perandoria otomane po jepte shpirt, turqit nuk donin ta njihnin popullin tonë dhe pranimin e shtetit autonom shqiptar, qoftë edhe në kuadër të Perandorisë së tyre, tashmë në grahmat e fundit të vdekjes.
Mospranimi i atyre dy pikave vinte në pikëpyetje edhe ekzistencën e shqiptarëve në Ballkan.
Megjithatë “Mikja jonë e madhe-Turqia”, “dashurinë” e saj të pashuar për popullin tonë e ka ruajtur pothuajse të njëjtë, qysh nga shekujt e gjatë nën pushtimin e saj. Ajo, nga atëherë, as tani nuk ua njeh gjuhën as pranon kombësinë miliona shqiptarëve, të cilët ende, edhe sot e kësaj dite, ndoshta si i vetmi popull në Turqi dhe rajon, jetojnë pa të drejta kombëtare dhe pa asnjë shkollë të vetme në gjuhën e tyre.
Madje në vend se Perandoria turke të paktën në muajt e fundit të vitit 1912,i cili ishte thuaja-se edhe fundi i ekzistencës së saj si perandori, ta njihte dhe pranonte Shtetin tonë të Pavarur, vazhdonte edhe më tej, me kokëfortësi të deklaronte se si tokat shqiptare i takonin Perandorisë së saj.
Kështu, pretendimi turk, u kthye edhe në një fatkeqësi të madhe për shqiptarët dhe pretekst i mirëseardhur për Serbinë, Malin e Zi, Greqinë dhe Bullgarinë, të cilat, në emër të “çlirimit” të popujve ortodoksë nga shteti “osman” të ndihmuara edhe nga Rusia ,në tetor të vitit 1912, do ti shpallnin luftë Turqisë, për të pushtuar me forcën e armëve, tokat shqiptare.
Atëbotë, Fuqitë e Mëdha si Rusia dhe Franca nuk pranonin krijimin e shtetit shqiptar, sado i vogël dhe i kufizuar qoftë ai, kurse Anglia dhe Italia, nuk pajtoheshin me formimin e një shteti të pavarur në hapësirat e kufijve të Shqipërisë etnike në Ballkan.
Ndaj, megjithëse më 28 Nëntor të vitit 1912, Shqipëria do të shpallte Pavarësinë kombëtare dhe kërkonte njohjen e shtetit të sapo-shpallur shqiptar si dhe tërheqjen e ushtrive pushtuese të shteteve fqinje, të cilat pothuajse kishin zaptuar të gjitha trojet tona kombëtare nga të katër anët, Fuqitë e Mëdha, për rreth një vit, gati sa heshtën fare.
Kurse pas një viti, po ato Fuqi, do ti shpërblenin -jo shqiptarët, por agresorët me më tepër se gjysmën e trojeve tona të pushtuara që më parë, duke pranuar vetëm rreth gjysmën e mbetur të tyre, si gjysmë-shteti shqiptar, sipas vizatimit famoz, nga ambasadorët e Fuqive vendimmarrëse më datën 29 korrik të vitit 1913, në Konferencën e Londrës.
Pra edhe Shpallja e Pavarësisë pa ndihmën e miqve të mëdhenj e besnik nga jashtë, siç u dëshmua disa herë gjatë historisë, do mbetej vetëm histori.
Presidentit Widrow Winston në konferencën e Versajës më 1919, garantoi vazhdimësinë e shtetit shqiptar, kohë kur ende tentohej copëtimi edhe i asaj pjese të mbetur brenda kufijve të Shqipërisë londineze.
Vatra në Amerikë me përpjekjet e saj dhe zjarrin e pa shuar kombëtar, nga atje ngrohte zemrat e të gjithë shqiptarëve, duke lobuar deri tek Presidenca Amerikane,kohë kur Fan Noli i frymëzuar nga takimi dhe premtimet e Presidentit Winston, për mbrojtjen e Shqipërisë, do të shkruante vargjet famoze të mbetura testament në histori, të cilat edhe sot e kësaj dite me shumë dëshirë këndohen nga shqiptarët:
“Mbahu Nëno mos ke frikë
Se ke djemtë në Amerikë”.
Në qershor të vitit 1919, në prag të mbajtjes së Konferencës së Versajës, në emër të shqiptarëve edhe Hasan Prishtina do ti dërgonte një letër Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, z. Woodrow Winston,për mbrojtjen e Shtetit Shqiptar, i cili rrezikohej më shumë se kurrë,me copëtime të mëtejme, nga Greqia dhe Italia e cila tanimë kishte pushtuar Vlorën.
I entuziazmuar nga përpjekjet e pareshtura kombëtare, patrioti Sotir Kolea,në gazetën dyjavore shqiptare,”L`Albanie”, e cila atëbotë dilte në gjuhën frënge në Lozanë të Zvicrës, do të shkruante; populli ynë nuk do të gjente përfaqësues më besnik se sa grupi i atdhetarëve të udhëhequr nga Hasan Bej Prishtina”.
Të gjitha këto fakte dhe shumë të tjera na bindin se,- festa jonë-28 Nëntori, përveç si festë gjithëkombëtare, është edhe një ditë nderimi dhe mirënjohjeje të veçantë ndaj mikes tonë të madhe- SHBA-s, me falënderimet më të mira për Presidentin Wodrow Winston, i cili mbrojti Shqipërinë më 1919 në Konferencën e Versajës, ashtu edhe për Presidentët Bill Klinton e Gjorgj Bush- i “ri”, si dhe Shtetin mik të Amerikës në përgjithësi.
SHBA edhe më 1999, ndihmoi Dardaninë dhe shpëtoi popullin shqiptar nga tërbimi serb,e cila në krye të NATO-s, me sulmet 78 ditëshe-ajrore nga 24 marsi i atij viti, gjunjëzoi Serbinë dhe detyroj tërheqjen e saj si okupatore nga Kosova.
Njëjtë siç do ta arrinte Kosova edhe mëvetësinë, vetëm pas deklarimit të Presidentit Amerikan George W. Bush, me rastin e vizitës së tij më 10 qershor të vitit 2007,në Shqipëri, i cili njoftoi opinionin ndërkombëtar dhe garantoi të gjithë shqiptarët, se ajo së shpejti do të bëhej e pavarur.
Ndaj, 28 Nëntori, ashtu siç është një festë gëzimi për ne, është edhe një ditë falënderimi me pietet për miken më të madhe të popullit tonë-SHBA-t, si dhe një datë kujtimi për të gjithë ata të cilët që nga viti 1878 e këtej, luftuan për lirinë dhe dinjitetin e të gjithë shqiptarëve.
Rruga e nisur atëherë ,duhet vazhduar deri në fund, deri në realizimin e idealit të rilindësve tanë, për bashkimin e të gjithë trojeve, ashtu siç ëndërronin dikur ata dhe dëshirojnë sot e gjithmonë bashkëkombësit tanë kudo, shumë prej të cilëve dhanë jetën dhe sakrifikuan çdo gjë nga vetja- që një ditë-edhe shqiptarët të jetojnë të lirë e të unisuar në një shtet të përbashkët kombëtar.

GËZUAR!

Gani Bajram Qarri Në Cyrih 28 Nëntor 2014

Sërbizimi i vazhdueshëm i trojeve shqiptare

November 29, 2014 by dgreca

Shtimin e lartë natyror të popullsisë shqiptare në Ish-Jugosllavi, studiuesit dhe politikanët serbë në vazhdimësi e kanë shikuar nën prizmin e veçorive biologjike, socio-kulturore, psikologjike dhe religjioze të etnisë shqiptare. Me qëndrimet e tyre shoviniste, akademikët dhe politikanët serbë gjithmonë kanë synuar të manipulojnë zhvillimet demografike të shqiptarëve. Në një masë të madhe, për fat të keq, ia kanë arritur këtij qëllimi./
Shkruan: Ismet Azizi/
Lugina e Preshevës veçohet me homogjenitet të lartë etnik, kompaktësi territoriale, vazhdimësi etnike-demografike dhe me trungun etnik shqiptar. Argumentet janë të shumta siç janë ato arkeologjike, linguistike, toponomastike etj. Ky element është më i shprehur në komunën e Preshevës dhe Bujanocit, kurse në komunën e Medvegjës prania e shqiptarëve është zvogëluar, në raport më serbët, kryesisht si rrjedhojë e emigracionit të shqiptarëve dhe vendosjes së kolonëve serb e malazez. Në të tri komunat, deri vonë, janë shënuar tregues të lartë të natalitetit, mortalitetit dhe shtimit natyror, me tendenca të rënies graduale. Serbia, për ndryshimin e përbërjes etnike-demografike në Kosovë dhe viset e tjera etnike shqiptare, përpiloi projekte dhe programe kolonizuese, asimiluese dhe shfarosëse, të cilat çuan në luftërat e armatosura të fundshekullit XX. Luftërat sollën çlirimin përfundimtar të Kosovës nga Serbia, ndërsa konfliktet e armatosura në Maqedoni dhe Luginë të Preshevës ia bënë të njohur faktorit ndërkombëtar gjendjen e rëndë të popullsisë shqiptare.
Gjeografi serb Jovan Cvijiq, në punimet e tij përpiqet të mohojë autoktoninë e popullsisë shqiptare në Luginën e Preshevës duke i paraqitur shqiptarët si të ardhur nga krahinat e Shqipërisë Veriore. Ai i vlerëson shqiptarët si njerëz të vrazhdë, jo tolerantë, gjysmë barbarë dhe plaçkitës e uzurpues të pronave të huaja. Më tej, në mënyrë të hapur, Cvijiq pretendon aplikimin e metodave maltusianiste për të penguar rritjen demografike të popullsisë shqiptare. Shkrimet e Cvijiqit, Garashaninit, Çubrilloviqit etj. mbi shqiptarët në Ballkan, rrjedhimisht edhe në Luginën e Preshevës, shprehin idetë dhe aspiratat hegjemoniste të Serbisë për pushtimin e tokave shqiptare, me qëllim zgjerimin territorial deri në daljet në dete. Këto ide përcillen edhe nga pseudoshkencëtarë të mëvonshëm serb.
Serbia, për ndryshimin e përbërjes etnike-demografike në Kosovë dhe viset e tjera etnike shqiptare, përpiloi projekte dhe programe kolonizuese, asimiluese dhe shfarosëse, të cilat çuan në luftërat e armatosura të fundshekullit XX. Luftërat sollën çlirimin përfundimtar të Kosovës nga Serbia, ndërsa konfliktet e armatosura në Maqedoni dhe Luginë i bënë të njohur faktorit ndërkombëtar gjendjen e rëndë të popullsisë shqiptare.
Deri në regjistrimin e vitit 1921 Lugina banohej kryesisht nga shqiptarët, me gjithë se vërehet një zvogëlim i tyre krahasuar me statistikat e mëhershme të Perandorisë Osmane të realizuara në vitet 1519, 1528 dhe 1570. Edhe në këtë regjistrim popullsia evidentohet sipas përkatësisë fetare dhe gjuhësore. Të dhënat tregojnë se në Preshevë dhe Bujanoc mbizotëron popullsia e besimit mysliman. Turq kishte pak përveç disa familje agallarësh, bejlerësh dhe nëpunësish. Pjesa dërrmuese e popullsisë myslimane ishin shqiptarë. Megjithatë, të dhënat për popullsinë myslimane (17.686 banorë) dhe ortodokse (19.788 banorëve) nuk shprehin të vërtetën mbi strukturës kombëtare të popullsisë.
Metodologjia e deklarimit të popullsisë sipas përkatësisë fetare dhe gjuhësore, por jo sipas përkatësisë kombëtare, në kushtet e analfabetizmit shumë të lartë në mesin e popullsisë shqiptare, lejonte mundësi manipulimi gjatë përpunimit dhe publikimit të rezultateve.
Një arsye tjetër është moszbatimi i regjistrimit në gjithë territorin e Luginës, sidomos në fshatrat kodrinore-malore të Karadakut. Gjatë regjistrimit të vitit 1921, rrethi i Preshevës nuk përfshinte disa fshatra të Karadakut, të cilët ishin të lidhura me rrethin e Gjilanit dhe Kumanovës.
Periudha nga viti 1921, deri në Luftën e Dytë Botërore është me pasoja të rënda demografike, si shpërngulja shqiptarëve, kryesisht në Turqi. Të shpronësuar me pretekstin e zbatimit të reformës agrare dhe nën trysninë e asimilimit fetar, kulturor dhe etnik, shumë shqiptarë u detyruan t’i lëshojnë vatrat e tyre, ku u vendosen kolon serbë. Në këtë mënyrë, shteti jugosllav arriti të ndryshojë pjesërisht përbërjen etnike-demografike të kësaj treve. Reforma agrare ndonëse paraqitej si një aksion për përmirësimin e marrëdhënieve pronësore-juridike dhe social-ekonomike, si dhe të pozitës së popullsisë fshatare, në thelb kishte dhe synonte keqësimin e gjendjes së popullsisë shqiptare, përmes shpronësimit, për t’i detyruar të shpërngulen, ndërsa në tokat e tyre të silleshin kolon serbë me familjet e tyre.
Planet dhe elaboratet serbe për shpërnguljen e shqiptarëve kanë përfshirë edhe Luginën. Në këtë mënyrë regjimi jugosllav ka arritur të ndryshojë strukturën etnike dhe fetare në dëm të popullsisë shqiptare. Këto ndryshime vërehen sidomos në të dhënat e regjistrimit të popullsisë në vitin 1931, kur vërehet rënie e numrit të popullsisë myslimane në Preshevë nga 89,42% në 76,08%; në Bujanoc nga 58,30% në 57,14%. Ndërkohë, pjesëmarrja e popullsisë serbe është rritur në shumicën e vendbanimeve: në Preshevë nga 10,57% në vitin 1921, në 23,67% në vitin 1931; në Bujanoc nga 41,70% në 42,71%.
Një ngjarje shumë e rëndësishëm në kuadër të zhvillimeve demogjeografike në Luginën e Preshevës është vendosja e popullsisë shqiptare të shpërngulur nga Sanxhaku i Nishit. Struktura etnike e popullsisë në Sanxhakun e Nishit ishte e përzier. Shqiptarët përbënin shumicën në kazatë: Toplicë, Kurshumli, Kosanicë, Jabllanicë e Pusta Rekë, por jetonin edhe në territoret e Veternicës, Gërdelicës dhe Masuricës.
Shpërngulja e popullsisë shqiptare nga Sanxhaku i Nishit ndodhi kur Serbia, pas luftërave serbo-osmane, e futi nën kontroll këtë territor, si dhe pas vendimeve të Kongresit të Berlinit për t’i njohur Principatës Serbe sovranitetin mbi territorin e Sanxhakut të Nishit. Në Sanxhakun e Nishit ishin rreth 600 vendbanime shqiptare, nga të cilat, në 370 shqiptarët ishin shumicë. Sipas historianit S. Uka, nga Sanxhaku i Nishit u shpërngulën rreth 200.000 shqiptarë.
Të dhanuna të rëndësishme ofron studiuesi i mardhënieve shqiptaro-britanike Daut Dauti, në librin e tij “Çështja Shqiptare në Diplomacinë Britanike 1877-1880), ku na ofron raportin e kozullit britanik. Raporti është i pajisur me detaje të shumta dhe shifra të cilat paraqesin numrin e popullsisë që kishte jetuar nga rajoni i Nishit e deri te kufiri i sotëm i Kosovës me Serbinë. Sipas tij, gjatë sundimit otoman Nishi kishte 19 000 banorë. Diku rreth 10 000 ishin të krishterë, 8 000 mysliman ( këtu llogariteshin 1500 shqiptarë, turq por edhe ushtarë, 700 hebrej dhe 300 çerkez). Struktura e popullsisë kishte ndryshuar dukshëm me rënien e qytetit nën serbët. Nishi në shtator të viti 1879, kishte 13 000 banorë d.m.th. 6000 banorë më pak se gjatë sundimit otoman. Prej tyre 12 000 ishin serbë (2000 më shumë se sa nën sundimin otoman). Numri i myslimanëve të mbetur ishte 300, i hebrenjëve 700 por nuk kishte mbetur asnji çerkez. Nga 15 xhamitë që ekzistonin tashti kishin mbetur vetë 3 pa u rrënuar.
Mandej Dauti na jep edhe nji raport të nënkosullit otoman Nikollaidesi që përmbante shifra edhe të banorëve shqiptarë të 87 fshatrave të rrethit të Leskofçes (Leskocit) që jetonin në 2445 shtëpi. Numri i banorëve shqiptarë në këto fshatra ishte 16 327, prej tyre ende jetonin në pronat e tyre 1954 veta, kurse ishin shpërngulur 13 862. Të vrarë apo të vdekur nëpër burgjet serbe ishin 511 veta.
Në Urkuipes (Prokuple) ekzistonin 72 fshatra shqiptare me 1785 shtëpi dhe 13 289 banorë. Numri i atyre që ishin shpërngulur arrinte shifrën 12 468 kurse 771 ishin vrarë në luftë me serbët.
Rajoni i Kurshumlisë kishte 68 fshatra shqiptare me 1563 shtëpi dhe 12 734 banorë. Prej tyre 11 924 ishin shpërngulur kurse 810 kishin vdekur në luftë. Këto janë vetëm disa të dhëna të autorit të bazuara në dokumente britanike të cilat dëshmojnë përqindjen e lartë të përbërjes së popullsisë nga shqiptarët në këto troje që kishin rënë nën sundimin serb dhe nga ku u dëbuan shqiptarët të cilët nuk u kompensuan kurrë për pasurinë që e lënë pas.
Popullsia shqiptare e shpërngulur u vendos në Kosovë, Bujanoc, Preshevë, Maqedoni dhe në Turqi. Në Preshevë dhe Bujanoc dhe në fshatrat kodrinore, është vendosur kryesisht popullsia shqiptare e rrethit të Vranjës dhe Masuricës. Popullsia muhaxhirë krijoi lagje të veçanta dhe fshatra të tëra duke i populluar nga muhaxhirë të ardhur nga trevat e Masuricës. Pjesa dërrmuese e muhaxhirëve janë shpërngulur disa vite pas Kongresit të Berlinit, gjegjësisht pas vitit 1882.
Popullsia e vendosur në fshatra ndikoi në varfërimin e mëtejshëm të vendasve. U rrit numri i popullsisë bujqësore dhe i asaj të mbajtur, u rrit copëtimi i mëtejshëm të pronave etj.
Me shpërnguljen e shqiptarëve Serbia synonte të bëjë pastrimin etnik të territorit dhe kolonizimin e tij me serb. Shpërngulja, Serbisë i krijoi një realitet të ri etnike-demografik ne hapësirën nga Nishi deri në Kosovë, të cilin do të tentoj ta shtrije edhe në trevat tjera etnike shqiptare.
Në periudhën 1948-1953 popullsia është shtuar mesatarisht për 1068 banorë në vit, 1953-1961 – me 540 b./vit, 1961-1971 – me 432 b./vit, 1971-1981 – me 348 b./vit, 1981-1991 – me 369 b./vit, 1991-2002 – 1134 b./vit. Gjithsesi, vihet re luhatje në ecurinë e rritjes: nga 6.72% në periudhën 1948-1953, në 3,71% në periudhën 1971-1981, për të arritur në 11,16% në periudhën 1991-2002.
Në komunën e Preshevës është shënuar rritje e vazhdueshme e numrit të popullsisë: nga 246 b./vit në periudhën 1948-1953, deri në 906 b./vit në periudhën 1991-2002. Shkalla e natalitetit në Serbi është 9.3 ‰, ndërsa shkalla e mortalitetit 14.2 ‰, çka do te thotë se shtimi natyrorë është -4.8 ‰. Shkalla e natalitetit në Preshevë është 13.6 ‰, ndërsa e mortalitetit 7.2 ‰, çka do të thotë se shtimi është 6.4 ‰.
Presheva sipas regjistrimit të popullsisë së viti 2002 kishte 40 000 banorë, me 90% e banuar me shqiptar.
Në komunën e Bujanocit ka pasur shtim të popullsisë, por me një luhatje të ndjeshme: nga 393 b./vit në periudhën 1948-1971, në 286 b./vit në periudhën 1971-1991 dhe 422 b./vit në periudhën 1991-2002. mortaliteti 7.8 ‰. Përndryshe Medvegja nga viti 1953 ka shënuar zvogëlim të vazhdueshëm të numrit të popullsisë për 258 banor në vit. Komuna e Medvegjës sipas regjistrimit të popullsisë së viti 2002, kishte 7163 banorë, 26.17% (2816) e tyre ishin shqiptarë. Bujanoci sipas regjistrimit të popullsisë së viti 2002 kishte 31 291 banor dhe 10 000 banor të cilët jetojnë jashtë komunës. Pra 55 % shqiptarë, 34% serb, dhe 9% rom.
Deri në vitin 1981, popullsia e Luginës kishte shtim të lartë natyror, por në zvogëlim të ndjeshëm: nga 22,1‰ në vitin 1961, në 14,4‰ në vitin 1981 dhe 2,5‰ në vitin 2010.
Vlerat e natalitetit, mortalitetit të përgjithshëm dhe të foshnjave, si dhe e shtimit natyror në vitin 2010 janë nën 10‰, që do të thotë se popullsia Luginës, sipas kriterit të lëvizjes natyrore është në përfundim të periudhës së gjatë të transicionit demografik.
Nëse bëjmë një krahasim me trevat serbe në Serbi, atëherë mund të thuhet gjendja është deri diku e lakmueshme. Por, nëse krahasojmë me trendët demografike të trevave tjera shqiptare, sidomos me ato në Kosovë dhe Shqipëri, atëherë gjendja aspak nuk është e lakmueshme, bile është mjaft kritike. Lugina e Preshevës, sidomos treva e Medvegjës, nëse vazhdon një trend i tillë i shpërnguljes dhe rënies së shtimit, rrezikohet të mbetet pa shqiptarë. Andaj është momenti i fundit që të dy qeveritë tona ta trajtojnë dhe ta kthejnë vëmendjen kah këto treva dhe në bisedimet e ardhshme me Serbinë të futet në agjendë të bisedimeve edhe çështja e kthimit dhe përmirësimit të jetës së atyre pak banorëve që kanë mbetur.

28 Nandor 2014- Kujtimet e nji Viktime

November 28, 2014 by dgreca

Nga Sami Repishti/*
“28 nandor 1944. Dite e bukur vjeshte! Gjate nates se mapareshme u ndigjuen krisma pushkesh. Duket se qytetaret festojshin diten e largimit te pushtuesit gjerman nga qyteti i Shkodres.
Ne mengjez, nji popull i tane filloi te mbushe rruget kryesore. Turma drejtohej kah qendra e qytetit. Atu-ketu shiheshin te rij me arme e rrobe partizane qe pershendetshin me grusht:”Vdekje fashizmit!”. Nji fryme lirie ishte ne ajr, e te gjithe, te nxitun nga randesia e momentit e kurioziteti me pa “ilegalet”, flitshin me nxehtesi. Disa tregojshin episode te luftes, te tjere krenare per strehimin e dhanun “ilegaleve”, prinde e familjare te partizaneve perqafojshin njeni tjetrin, e pergezoheshin per fitoren e djelmeve e vajzave te tyne.
Ishte hera e pare ne historine e qytetit tone qe vajzat largoheshin nga shtepia e angazhoheshin ne veprimtari politike, te pavaruna e per ma teper, “ilegale”
me karakter ushtarak. Koncepti i rolit te femnes shqiptare, te kufizueme ne shtepi, mbrenda familjes, qe per shekuj kishte qene nji nga shtyllat ma te qendrueshme te shoqenise konservative shqiptare e sidomos, shkodrane, u permbys nga vala e revolucionit politiko-shoqnor qe prune partizanet. “Shoke e shoqe”, per te paren here viheshin ne nji piedestal te barabarte, me rrjedhime madhore per te ardhmen e vendit e te shoqnise shqiptare.
Ne qendrimin e shumices, kjo ngjarje e jashtezakonshme shoqnohej nga frika e se panjohunes. Kush jane “fitimtaret”, partizanet, udheheqsit e pakontestueshem te rendit te ri qe premtohej, por qe nuk njihej nga shumica? Numri i tyne ishte i vogel, e kaluemja e tyne jo e qarte e ne disa raste, shqetesuese, programi i tyne revolucionar, e metodat e perdoruna deri tashti, ishin te ashpra e diktatoriale. E lirueme nga bota e dy rregjimeve te urrejtun, shoqnia shqiptare priste me padurim nji periudhe paqeje e sigurie, qe te shijonte lirine e posafitueme. Nji ndjenje instinktive, e pashpjegueshme, por e pranishme kudo dhe tek te gjithe, e frikes se po hyjshim ne nji tunel, driten e te cilit nuk e shihshim, ishte ne mendjen e zemren e shumices se atyne qe ecshin, vrapojshin e grumulloheshin ne sheshin kryesor te qytetit.
Psikologjia e masave te nji qyteti si Shkodra, qe kishte pesue invazione te njimbasnjishme nga fqinjt e veriut, nuk lejonte pranimin pa kushte te nji bashkepunimi te ngushte me “vellaznit tone jugosllave” e aq ma pak, pranine e “instruktoreve” serbe e malazez, ne te gjithe sektoret e jetes shtetnore te vendit, Mentalitete te vjetrueme per nji epoke te re? Ndoshta!. Por ata ishin mjaft te fuqishme, sa te mos lejojshin pranimin e tyne, pa kalue ne banken e dyshimit te thelle…e te justifikuem historikisht.
……. Me pervojen time gjate luftes, isha ba mjaft cinik; me dukej sikur po perpiqesha me binde veten se, “te nesermet premtuese” qe kishim shpresue, nuk ishin veçse nji anderr djaloshare qe avullonte si vesa para diellit. Ne mbrendine time, nji debat serioz, i thelle, po zhvillohej per mjaft kohe. Zani i ndergjegjes nuk me linte te qete. ‘Ky ashte roli yt ne keto çaste vendimtare, vendi yt ne kete dite historike, kontributi yt per kauzen e lirise kombetare?’ Heshtje…!
……. Ndigjoheshin tingujt e bandes muzikore. Duertrokitje! Nga larg vijshin tonet e kangeve te reja partizane. Pa vonese, hyjne ne sheshin e qytetit grupet e para te “njesiteve guerrile”, te prime prej flamurit kombetar kuq-ezi qe, kesaj rradhe mbante edhe drapnin me çekan, ose yllin e kuq me pese cepa…..Ishte nji zhgenjim! Ne rradhet e partizaneve me uniforma pashe disa prej shokeve te mi te shkolles…Ecshin me krenari, pushken ne krah, shikimin perpara me plot besim….Prania e tyne ne kete mase vullnetaresh i bante ata ma te medhej se pesha e secilit ne vete. Ata ishin pjese e nji grupi shoqnor qe i perfaqsonte, qe kishte dale fitimtar e qe angazhohej me ndertue nji jete te re….
Me mbarimin e ceremonise, u ktheva ne shtepi. Ne kete atmosfere festive, u ndiejshe i vetem. Nuk ishe pjese e nji procesi historik te vendit e te popullit tim, diten e lirimit nga i hueji, nuk kishe kape njenen nga oret ma te ndrituna ne histori, oret qe ballafaqojme vetem nji here ne jetet tona. Kishe humbe kete moment te privilegjuem….
Pak dite ma vone, nji ngjarje e shemtueme ne qender te qytetit….Nji grup ‘bashkepunetoresh’ me okupatorin, u ekzekutuen publikisht ne sheshin kryesor….Ne vendin e ngjarjes pashe kufomat e pergjakuna te rreshtueme njena afer tjetres. Te gjithe me rrobe civile. Rreth e rrotull tyne grupe partizanesh hidheshin valle…. Nji turme qytetaresh te heshtun, veshtronte me tmerr kete masaker: ekzekutime publike, simbas modelit nazist, pa proces, pa gjyq, pa mbrojtje ligjore, e te drejte apeli. Ishte shija e pare e shoqenise se re…. Çdo dite, ne shtyllat telefonike e dritoret e dyqaneve vendoseshin lista te gjata malesoresh te ekzekutuem, ose te denuem me vite te gjata burgu, per ‘bashkepunim me armiqt e popullit’ ….
Ndamja ne dy kampe u ba çdo dite ma e thelle, ma e plote….”Plumbin ballit!” Plumin ballit!” “Vdekje trathetareve”….Ekzekutimet me gjyq e pa gjyq, bashke me viktimen, vritshin edhe vete idene e “revolucionit çlirimtar”, idene e lirise dhe premtimin per nji bote ma te mire qe do te siellte revolucioni. Ekzekutimet e njollosen “revolucionin”, e nxine imazhin e tij, e asgjasuen ate. Sepse, zemrat dhe shpirtet e shumices se heshtun filluen te ‘kalbezohen’, bashke me kufomat qe shtriheshin pa jete neper rruget e katundit, ne sheshet e qytetit, ne poligonet e qitjes te ushtrise e te ekzekutimit. Kudo te shihte syni kufoma, e perseri kufoma, te mbulueme ose te pambulueme, gjithehere aty para syve te te gjitheve, si permendore kokeforta per ata qe ende jetojshin, e tregojshin sa i rande ashte çmimi i krimit e sa i boshatisun ishte koncepti i nji revolucioni pa meshire e pa zemergjanesi!….”
Revolucioni premtues po trathetohej nga udheheqja e tij…! Lufta kunder okupatorit fashist e nazist ka qene nji vazhdim i luftes se perhereshme per lirine dhe pavaresine e vendit. Ata qe rroken pushken me luftue, jane herojte e diteve tona, dhe sakrificat e tyne meritojne respektin e te gjitheve, pa dallim. Por “liria” u vra nga “diktatura e proletariatit” dhe “pavaresia” u shit ne tregjet politike te Beogradit…!
(15.XII.1947-Mbledhja e Byrose Politike te KQ te PKSH”:…Duhet te fitojme kohen e humbur e te bejme sa me shpejt bashkimin de facto te Shqiperise me Jugosllavine ne te gjitha fushat (parti, ekonomi, ushtri etj) se Shqiperia nuk mund te qendroje si shtet i pavarur dhe aq me pak te ndertoje socializmin, pa u bashkuar me Jugosllavine” E.Hoxha)
***
22 tetor 1946.- U arrestova. Akuza? “Mbron ideologjite e demokracive perendimore”, “kundershtar i votimeve te 2 dhjetorit” (1945), e te tjera, genjeshtra qe justifikojshin nji arrestim e nji burgosje te paligjeshme. Ne fakt, terrori i ushtruem ne popull kishte pre çdo shprese ne rregjimin e ri. Perfundimisht, u gjeta “ne anen tjeter te barrikades”. Deshmia okulare e terrorit te ushtruem bani efektin e vet ne mendjen e zemren time
Me gjithe torturat dhe keqtrajtimet e hetuesise dhe te burgut ma vone, u ndiejshe i qete. Zani i zemres me fliste me mirebesim: “Kjo ashte rruga e nderit per mue”. I qete shpirtenisht, perballova pa ankim perpjekjet e denduna qeveritare per shkaterrimin tim moral e fizik. Asgja heroike me kete qendrim; ndergjegje te paster, te qete, e vendosmeni me qendrue besnik i vetevetes. Koncepti i “heroizmit” sidomos i atij qe kerkon perballimin e kercenimin me gjeste qe rrezikojne jeten, nuk ishte per mue…!
“Ndamja ne dy kampe u ba çdo dite ma e thelle, ma e plote. Qe ne fillim, u ba e qarte se beteja per mendjet dhe zemrat e qytetareve, nuk ishte nji perparesi per ‘pushtetin’ e ri, e si rrjedhim, ajo ishte e humbun. Çka interesonte ate ishte perforcimi me çdo kusht dhe mbrojtja me çdo mjet….
Kunder “pushtetit” kishte elemente me te vertete tragjike, perpjekje qellim-mira dhe te guximeshme me ballafaque “fatin”, zhvillimin e ngjarjeve ne vendin tone, e jashte kontrollit te vendit tone…!
Takova nji ish shok klase, oficer partizan. U perqafuem, E mora ne shtepi per darke, e kaluem ore te gjata ne bisedime. Fjalet e tia me erdhen te paprituna, te pabesueshme. ‘Fitorja eshte e jona’ me tha. ‘Nuk flas ne ere, me beso! Kemi planifikuar masa drastike: arrestim, pushkatim, çarmatim, mobilizim, organizim…Ne nuk do te devijojme, edhe ne qofte se gabojme’ Dhe perseri: ’pergatitu per ditet vendimtare te historise se Shqiperise. Ne kemi nji mision per te plotesuar: t’i japim historise se popullit tone, ate qe ai kerkon….Sot per sot, eshte pastrimi i terrenit nga pengesat aktive…e te ardhshme”.
Indoktrinimi kishte deformue logjiken e tij!
Kur folem per aleancen anglo-sovjeto-amerikane, ai e quejti ”nje aleance oportuniste” dhe per mundesine e nji “konfrontimi me anglezet”.
-“Atehere, na pret nji lufte tjeter botenore”, i thashe,
-“Po!” pergjegji me bindje. “Por, do t’a provokojme ne kur te jemi gati…Tani per tani, vazhdon aleanca!”
E ndigjojshe me shume vemendje, Ideja e nji lufte tjeter botenore qe me kishte “rrembye” baben si viktime e terrorit fashist, dhe kusherinin 17 vjeçar qe u pushkatue nga Gestapo-ja, me mundonte, me frikesonte.
-“Si mund te flasesh keshtu per anglezet’ i thashe. Ai buzeqeshi:
-’Cerçilli eshte nji fashist! Eshte pengesa kryesore e fitores se proletariatit nderkombetar’.
-‘Pse fashist?’ Ai:
-‘Kushdo qe behet pengese ne luften tone per fitoren finale te komunizmit ne bote, per ne, eshte nji fashist!’ “
Po kalojshe periudhen e entuziasmit djaloshar e hyjshe ne boten e matun te pjekunise!
….Ate mbramje e kuptova mire! Historia e diteve tona paraqitej si nji proces dekompozimi i shpreses se ngjallun gjate luftes, i mohimit te rolit demokratik te autoritetit te zgjedhun nga populli ashtu si u premtue gjate luftes, dhe po perqendrohej ne nji struktute re, ma te ngurrte, ma te pa shpirte e ma te padrejte se çdo tjeter forme shtetnore te njohun ne vendin tim. Historia e diteve te mia paraqitej tashti, si historia e ‘pandershmenise zyrtare’, e deshprimit te pergjitheshem, dhe te frikes –mbretneshe absolute mbi te gjithe, tue perfshi edhe sundimtaret”. Pushtet me dhune pa autoritet ligjor e moral. Diktature!
E lindun nga genjeshtra, e rritun me dhune te organizueme, e mbajtun me arbitraritet dhe çizme ushtarake, forca e re ne Shqiperi, po ndertohej ne kundershtim te plote me boten tone. Jetojshe me shijen e hidhun te humbjes se shpreses. Kishte mbete vetem bindja absolute ne parimet e mia, baza e struktures sime mendore e intelektuale. Por, pa eksperience, u ndjeva i denuem nga ngjarjet. Tek ‘njeriu e ri’ gjeta nji perbindesh finok. Tek ai gjithçka ishte e perqendrueme ne nji pike: urrejtje! Tek ai, gjithçka ishte e drejtueme nga nji ndjenje: hakmarrje! Tek ai, gjithcka ishte e frymezueme nga nji qellim: etja e pangopeshme per pushtet absolut Si rrjedhim, gjyqet politike te administrueme nga ushtaraket ndiqnin njeni tjetrin. Pushkatimet u bane te perditeshme, e burgosjet masive mbushen burgjet e qyteteve tona”. Diktatura e proletariatit!
Qartazi, revolucioni premtues po trathetohej nga udheheqja!
Me nji te kalueme qe nuk pranojshim plotesisht, me nji te ardhme te panjohun por te veshun me rrobet e fantazise sone rinore, kalojshim ditet e gjata ne burgjet mesjetare ne pritje te misteriozit Godot!
Shpesh here mendojshe ditet e hetuesise barbare ne Sigurim. Mbas torturave qe na kercenojshin me vdekje, hetuesi kerkoi te firmoj “procesin”. “Po”i thashe. “Ne ate gjendje, vdekja ndoshta randonte ma pak se tortura, akti ma i ulet i veprimtarise njerezore, poshtenimi ma i thelle qe i bahet individit-viktime, e simboli i degradimit absolut moral e politik i ‘shtetit’ e i shoqenise qe prodhon xhelatet per torture….” Per mue, rregjimi i ri komunist kishte ra poshte, shume poshte, e ne menyre te pareparueshme! Nga hovi revolucionar i Luftes Nacional-Clirimtare qe premtonte lindjen e herojve, “komunistet” shqiptare perfunduen ne militantizem stalinist, anti-vlerat e te cilit i transformuen ata ne anti-heroj tipike!
“Ne keto dite kerkimi per nji rrugedalje, takova nji frat franceskan. Me priti me gezim….Ky çast vendimtar ishte shume i randesishem per formimin tim politik. Gjendja e re e kishte trondite, ballafaqimin me ideologjine e quente te ‘paevitueshem’, dhe kjo e frikesonte, ‘…jo per vete, por per te ardhmen e Kishes sone katolike, ketu ne Shqiperi’. Dhe vazhdoi:’ Çdo here kemi pase perkrahjen e Europes se krishtene. Sot, Europa ashte e ndame e vendi i jone ashte caktue me qene pjese e Lindjes ku mbretnon rendi bolshevik. Sot jemi pa mbrojtje efektive nga nji qeveri e forte. Sot, jemi vetem!’ Mbasi mendoj pak, ai shtoi:’Nuk do te provokojme, nuk ashte roli i jone. Por njikohesisht, nuk mund te heqim dore nga feja e nga Kisha e Romes. Ata jane jeta e nana e jone. Pa ata, qenia e jone si klerike, ska kuptim….Sot, kemi perleshjen e dy vigajve, me dy qytetnime, jo vetem te ndryshme por anmiqsore deri ne vdekje…”
Vetem pak muej ma vone, frati i pafaj u arrestue, u torturue dhe u pushkatue vetem sepse ishte klerik katolik, anmik i pa perkulun i ateizmit marksist- dhe pjesetar i qendres nderkombetare te njohun si Vatikani…., nji fortese dymijevjeçare qe nuk pranonte kompromisin. “Armiq te betuar te pushtetit?” Po! Dhe me krenari!
“…Cila ishte pesha e luftes se djeshme para degradimit moral ku kishin ra sot (komunistet shqiptare) para perpjekjes absurde me permiresue me dhune cilsite e ’njeriut te ri’ shqiptar? Cilit krahe do te ngriteshin perseri trupet e rrezuem per toke nga grushti shtypes? Cila gjuhe do te shqiptonte perseri fjalet frymezuese per veshet e shurdhuem nga krisma e armes vrastare? Cila dore do te shterngonte perseri doren tjeter me gishtat e keputun ne torture? Cila ndertese e landes se pashpirte do te qendronte ne kambe mbi themele te hapuna si varreza kolektive?….Krymbi i krimit te kryem nuk do te pushoje deri sa te brej pa meshire edhe kandin ma te vogel te ndergjegjes fajtore. Vetem kafshet qe nuk kuptojne vuejtjen njerezore, vetem ata do te mbijetojne….Ashtu si izraelitet e Europes naziste, na u gjetem para nji psikologjie zyrtare qe mbeshtetej ne mohimin e qenieve tona si ‘njerez’. Tue fillue me parullat ‘o me ne o kunder nesh’, komunistet thane, pa asnji ndrojtje ‘ju, nuk keni vend ketu!’ Ma vone, kur pushteti u forcue ata shternguen rrethin e hekurt: ‘armiqt e popullit ne litar!’ deri sa hoqen masken, ne 1967, dhe tirani i kuq urdhenoi:” Merrni sopaten e bjerini kokes cilitdo qe guxon te flase per besim…” Ma thjeshte, kjo parulle do te thonte: Nenshtrim ose vdekje!’”
Cila mendje normale, cila ndergjegje njerezore, cila goje qe shqipton fjalen dashuni gjen sot guximin e marrezishem dhe shtazarak me rikujtue tmerret e se kaluemes komuniste…dhe me nji fare krenarie neveritese? Malesoret e krahinave ma te vorfena, ashtu si fshataret e bajrakut te Postribes, klasa intelektuale e edukueme ne Perendim ashtu si deputetet anti-fashiste te Levizjes Nacional-Çlirimtare, kleriket e besimtaret ne nji Krijues te gjithesise, u rreshtuen kunder “pushtetit popullor” qe nuk ishte as pushtet as popullor pa autoritetin e domosdoshem, pa pelqimin e lire te “sovranit” te heshtun me dhune.
Ashtu si ne te gjithe boten, edhe ne vendin tim u provue se vetem elementi ma i ulet i shoqenise shqiptare pranonte te jete torturues, officer sigurimi, drejtor burgu e kampi ose anetar partie…Ne fazat e veshtira te poshtenimit e vuejtjes qe ata shkaktojshin, ata ishin ma te forte se viktima, e ishte kjo ndjenje false e epersise qe ata ushqejshin per mbulimin e pasigurise se mbrendshme qe i mundonte”. Sot, ata jane turpi i kombit tone …!
Sot, vetem elemente te ketille manifestojne deshiren e perseritjes se nji kohe kur ata gjejshin kenaqesine ne boten e vajtimit, deneses e tortures. Vetem elemente te ketille shijojne akoma “gezimin e papershkrueshem” te terrorit qe ushtroi “Partia Nene” e legjonet e djallit. Vetem keta elemente kane paturpesine me u talle me gjakun, lotet e vuejtjet e pafund te nji popullsie te shtypun me ndergjegje e per dekada te gjata…..
Me kujtohet oficeri i Sigurimit qe me mundonte kur me pau te dermuem nga torturat. Qeshi. Une mora guxim; e pyeta: “Pse na torturoni?” Ai: ”Pusho, derr” u pergjegj, “komunistet nuk torturojne!” …..
***
22 gusht 1959. Vendosa te arratisem nga Shqiperia, ne pamundesi me pranue gjendjen e krijueme dhe nga frika e arrestimit te dyte. “Isha i ri, e dojsha jeten e frikesohesha nga vdekja. Por isha i vendosun me kerkue jeten e lire, mos me provue skllaverimin e torturen, e burgjet e kampet e punes se detyrueshme…Isha i mbushun me fryme revoltimi…Nga student i qete fillova me u prire kah aksioni i forte, violent…Ndjehesha i huej ne vendin tim….” Ate nate, u arratisa ne Jugosllavi!
Mbas nji viti ne qeli policore “incommunicado” perfundova ne nji kamp refugjatesh –krijesa te mjerueme e te harrueme- dhe ma ne fund emigrova ne SHBA ku qendroj keto 52 vjetet e fundit….!
Mergimi nuk qeteson as ngrohe! Per ata qe largohen per arsye ekonomike, mergimi ashte nji zgjidhje e mundeshme, por jo e sigurte. Por une isha i lidhun ngushte me vendin tim te lindjes, me nji vend qe me jepte krenari. Isha rrite dhe edukue me ate fryme ne familje, ne shoqeni, ne shkolle. Distancimi i im nga Shqiperia ishte i pa mundun.
Kam ndjeke me interesim te veçante zhvillimet ne ate vend qe me ngriti dhe me zbriti sa here qe tronditej. Prishja me ish Bashkimin Sovjetik me gezoi. Afrimi me Kinen maoiste me deshproi. Keputja e “miqesise” me Kinen e Mao-s me dha shprese se, ma ne fund, edhe Shqiperia e vete-izolueme do te shohe qartas te ardhmen e saj natyrale, Perendimin. U gabova rande! Çmenduria komuniste kalonte kufijt e te natyreshmes. Vendi i im po hynte ne nji tunel te erret, fundi i te cilit nuk shihej…! Shqiperia ishte tashma “…nje mozaik i madh ngjarjesh, personazhesh, kontradiktash, ku gjakderdhja ka bere rendom lenden lidhese…” e percaktoi E.Rama. “Gjakderdhja” kjo smundje e pasherueshme shqiptare…! S. Maleshova e percaktoi:”…nga nji parti politike jemi bere nji bande kriminelesh!” E tmerrshme!
“Komunizmi” ne Shqiperi ka qene pa dyshim “fatkeqesia” ma e madhe e vendit tone. Ajo fatkeqesi nuk ka qene rezultat i kultures shqiptare, nji vend akoma i pa industrializuem. Kjo fatkeqesi u importue nga fqinjte tone sllave, dhe u ekzekutue nga elemente fanatike, te pa arsimuem, te pa eksperienece, plotesisht te shnjerezuem, dhe qe vepruen nen masken e “patriotizmit” tradicional shqiptar. Na- tyrisht, kjo “fatkeqesi” nuk justifikohet; mund te spjegohet vetem me perhapjen e “kultures se dhunes” ne vendin tone gjate viteve te luftes qe ushqente urrejtjen e pergjitheshme, dhe brutalizimin e shoqenise sone, dhe qe ne formen e saj te organizueme arriti perpjestime monstruoze ne nji marshim regresiv 45 vjeçar. Ne kete atmosfere linden psikopatet e rregjimit te kuq, te gateshem me vra edhe prindet e tyne- mendje te smura me pushtet te pakufizuem…!
Ashte kjo atmosfere intolerance qe kemi trashegue nga komunizmi e qe nuk lejon zhvillimin e nji shoqenie te lire dhe tolerante. Kete e shohim sidomos ne perpjekjet e partive politike me heshte “opoziten” qe ne momentin qe marrin pushtetin. Nji zhvilim i damshem dhe i destinuem me falimentue. Sepse, ajo qe çfaqet publikisht nuk mund te zhduket me force; ajo kthehet me rrjedhime te damshme per te gjithe. Randesia e ruejtjes se diferencave qe ndajne boten tone shqiptare ne pole kundershtare duhet shikue pozitivisht; diferencat jane “vizione” te reja, me baze morale, dhe duhen perkrahe! Nga nji here, krijohet pershtypja se kaosi politik ne Shqiperi, ashtu si ne shume vende afrikane, nuk ashte nji “anomali”, ose nji tragjedi e papritun; ky lloj kaosi ashte strategji per marrjen dhe konsolidimin e pushtetit.(Sic!)
Bashke me kete zhvillim, na duhet edhe fryma e pendimit per fajin e kryem, dhe natyrisht, fryma e faljes se fajit te kryem. Keto kohet e fundit, nji kuader komuniste kineze qe shkaktoi viktima, e pendueme, deklaroi:”…Revolucioni kulturor ka qene nji fatkeqesi masive…Si do te shikoje vendi i jone te ardhmen, varet ne nji mase te madhe nga menyra si do te ballafaqohemi me te kaluemen”. Ajo shtoi:” Une mendoj se te gjithe ata qe shkaktuen vuejtjet e te tjereve gjate Revolucionit kulturor do te kerkojne falje per krimet e kryeme, dhe do te shkojne drejt pajtimit”. Amen! Reagimi i publikut kinez ka qene:” Mao ishte burimi i te gjitha te keqiave”. “Ai ashte qe bani kaq shume te keqia”. “Ky nuk ashte problem i nji individi. E gjithe PK kineze, dhe Mao, jane gjithashtu pergjegjes”. Por, sot, ne sallen kryesore te shkolles se nji viktime ku ajo ishte drejtoreshe ashte vue busti i saj e nderohet me respekt, çdo dite, nga te gjithe studentet.
Ska dyshim qe ne Kine, rritet sot nji brezeni koshiente per te kaluemen kriminale te komunizmit kinez, por me vendosmenine e ndertimit te nji te ardhmeje qe denon pa kompromis te kaluemen tragjike. Kjo ashte prove e nji populli me kulture tremijevjeçare!
Kur do te dale edhe per ty pranevera, o Shqiperia e ime?
——————————————————————————————————
Shenim: Citatet jane te marruna nga libri: S.R. Nen hijen e Rozafes (Onufri,2004)