Interviste – Page 82 – Dielli

Dokumentimi i krimeve të Luftës në Kosovë

June 10, 2017 by dgreca

Interviste e studiueses Fetnete Ramosaj,pjese e Institutit për Hulumtimin e Krimeve të Luftë dhene bashkepunetorit te Diellit, Halit Mehmetaj/

Kur e keni filluar punën në Institutin për Hulumtimin e Krimeve të Luftës? Cilat janë kompetencat e Institutit në këtë fushë?

Fetnete Ramosaj: Punën hulumtuese në Institutin për Hulumtimin e Krimeve të Luftës (IHKL), me seli në Prishtinë, e kam filluar në tetor të vitit 2013, ndonëse ky Institut është themeluar nga Ministria e Drejtësisë e Republikës së Kosovës që në muajin qershor të vitit 2011.

Instituti për Hulumtimin e Krimeve të Luftës në Kosovë është institucion publik hulumtues, i themeluar me qëllim të mbledhjes, sistematizimit, përpunimit dhe publikimit të të dhënave për krime kundër paqes, krime të luftës, krime kundër njerëzimit dhe akteve të gjenocidit të kryera në Kosovë gjatë vitit 1998, deri në qershor të vitit 1999 dhe vepron në kuadër të Ministrisë së Drejtësisë së Qeverisë së Republikës së Kosovës.

Ju keni shkruar edhe dy libra të tjerë para kësaj të fundit “Kundër Harresës –Gjenocidi i Serbisë në Kosovë 1998-1999” me temën e dokumentimit të krimeve të luftës. Ndoshta jeni ndër të rrallët në Kosovë që jeni marrë seriozisht me këtë temë shumë të ndjeshme. Çka ju ka shtyrë që të merreni me këtë temë?

Fetnete Ramosaj: Është e vërtetë se përveç dhjetëra artikujve, fejtoneve, pjesëmarrjes me kumtesa shkencore në shumë tryeza e konferenca shkencore që kanë trajtuar temën e ndjeshme të dokumentimit të krimeve të luftës, më herët i kam botuar edhe dy libra të tjerë, përkatësisht dy vëllime të librave me titull: “Krimet Serbe në Kosovë – PA APOLOGJI – Me fakte kundër shpifjeve”, (vëllimi i parë i botuar në vitin 2005, shtypur në 11 mijë kopje dhe vëllimi i dytë në vitin 2008, të dyja në gjuhën shqipe dhe angleze), ku nëpërmjet fakteve dhe argumenteve autentike jam përpjekur t’i kontribuoj ndriçimit të së vërtetës për luftën në Kosovë. Këto dy botime janë vlerësuar lartë nga lexuesit, por edhe nga ekspertë të fushës, vendorë e ndërkombëtarë, për paanshmërinë, saktësinë dhe vërtetësinë e rasteve të trajtuara. Ndërkaq, monografia e fundit “Kundër Harresës – Gjenocidi i Serbisë në Kosovë 1998-1999”, edhe kjo në gjuhën shqipe dhe angleze, ka dy muaj që ka dalë nga shtypi dhe është duke u vlerësuar lartë, sepse në përmbajtjen e saj ka argumente të pakontestueshme, mbi 500 faksimile, fotografi e dokumente autentike, nga burime të ndryshme të besueshme, që i argumentojnë aktet e ndryshme të gjenocidit të Serbisë kundër popullit shqiptar dhe të tjerëve gjatë luftës në Kosovë, madje jo vetëm gjatë saj.

Me hulumtimin dhe dokumentimin e krimeve të luftës, jam marrë në vazhdimësi. Kjo dëshmohet edhe nëpërmjet publikimeve të vazhdueshme që nga viti 2000 e këndej. Ndonëse është një tematikë shumë e ndjeshme dhe e vështirë për ta përballuar, ajo që më ka shtyrë të merrem me të është fakti se gjenocidi me të cilin u përballëm si popull gjatë luftës së fundit në Kosovë, nuk ishte i rastit, nuk ishte i pari, por ishte përsëritur për të satën herë ndaj nesh, ishte i planifikuar deri në detaje në platformat e planprogramet raciste serbomëdha përgjatë dy shekujve (XIX, XX), i institucionalizuar dhe i zbatuar nga shteti serb që nga viti 1844 e këndej.

Prandaj, përveç përcaktimit për të kontribuuar në dokumentimin e të vërtetës së tmerrshme të luftës, e cila po mohohet nga Serbia, dhe me çdo kusht po përpiqet ta tjetërsojë, kam punuar për të sjellë para publikut dëshmitë, për të sensibilizuar mekanizmat kompetentë ndërkombëtarë e vendorë për të kërkuar drejtësi për të rënët, dhe njëkohësisht për ta luftuar harresën, sepse për fat të keq, neve si popull shpesh herë gjatë historisë na ka ndodhur që ta harrojmë të kaluarën e dhimbshme dhe sa herë e kemi harruar, gjeneratat pasuese janë detyruar ta përsëritin…

Serbia ka vrarë dhe kërcënuar shumë njerëz që kanë pasë guximin të merren me këtë punë. Ju a ndjeheni e kërcënuar nga Serbia, sepse keni bërë një punë të madhe në zbardhjen e krimeve të luftës në Kosovë?

Fetnete Ramosaj: Është e vërtetë se Serbia tradicionalisht i ka kërcënuar e eliminuar kundërshtarët dhe armiqtë e saj në forma të ndryshme. Por është po aq e vërtetë se i ka vrarë edhe foshnjat në bark të nënave, duke i cilësuar si “armiqtë e ardhshëm të Serbisë”, i ka vrarë foshnjat në djep, pastaj pleq, plaka, njerëz me aftësi të kufizuara etj., që nuk e kanë ndërmarrë kurrë asnjë veprim kundër Serbisë. Ka ndodhur madje në jo pak raste që i ka eliminuar kur nuk i janë dashur më edhe ata që i kanë bërë shërbime të shumta, madje edhe duke ngritur dorë kundër njerëzve të vet, kundër popullit të vet… Për Serbinë, shqiptar i mirë është konsideruar dhe vazhdon të konsiderohet vetëm shqiptari i vdekur.

Sa i përket punës sime në ndriçimin e krimeve të luftës, e konsideroj si një detyrë fisnike dhe obligim që i takon ta bëjë secili njeri i ndershëm që di dhe mundet ta bëjë. Natyrisht se në këtë drejtim shteti i Kosovës duhet të marrë përgjegjësitë që i takojnë. Nuk është faji im as i të tjerëve për të bëmat kriminale të Serbisë ndaj popullit shqiptar e të tjerëve gjatë luftës në Kosovë, të cilat ende po i mohon dhe po bën gjithçka që t’i falsifikojë faktet dhe dëshmitë tashmë historike që i ka njohur nga afër mbarë bota. Duke qenë dëshmitare e tmerrit që ka ndodhur kundër popullit shqiptar gjatë luftës, por edhe para luftës në Kosovë, duke qenë dëshmitare e tmerrit që vështirë se mendja e shëndoshë e njeriut mund ta marrë me mend se njeriu mund t’i bëjë diçka të tillë njeriut, heshtjen e konsideroj përgjegjësi. Prandaj, për asnjë çmim nuk kam heshtur as nuk do të heshti për të vërtetën përkundër vështirësive të shumta… Për të mos e zgjatur, sa më përket mua, do t’u përgjigjesha me thënien emblematike të dëshmorit të kombit Agim Ramadani “…Mallkue qoftë gjaku im nëse m’vrasin pa luftue!”

Në punën tuaj shumë të madhe, që mund të krahasohet me punën e institucioneve shtetërore, a e keni pasë përkrahjen e institucioneve të shtetit dhe të shoqërisë në përgjithësi.

Fetnete Ramosaj: Faktikisht deri në tetor të vitit 2013, punën që e kam bërë e kam bërë jashtë institucioneve, me mbështetje të disa njerëzve vullnetmirë, por me mbështetje shumë të madhe morale e shpirtërore të njerëzve që kanë pësuar nga lufta në çfarëdo forme, të cilët në çdo rast kanë qenë të gatshëm të ndihmojnë me dëshmitë e tyre, të cilëve fatkeqësisht u ka munguar trajtimi dhe kujdesi i duhur institucional. Siç e përmenda edhe më lart, që nga tetori i vitit 2013, punoj si hulumtuese shkencore në Institutin për Hulumtimin e Krimeve të Luftës, që është institucion i shtetit, por edhe në këtë institut jemi duke u ballafaquar me vështirësi të shumta, me mungesa të shumta, pa e pasur mbështetjen adekuate, me një kuadër jo të kompletuar, çfarë është i domosdoshëm për të kryer punën me sukses.

Meqenëse keni një bagazh të madh si veprimtare e hershme dhe aktiviste e palodhshme e çështjes kombëtare dhe njëra ndër udhëheqëset e UÇK-së, a keni menduar ndonjëherë të kontribuoni edhe në politikë?

Fetnete Ramosaj: Të them të drejtën, që nga përfundimi i luftës, pas gati tri vjetësh të shërbimit në Trupat e Mbrojtjes së Kosovës, jam orientuar me theks të veçantë në hulumtimin dhe dokumentimin e krimeve të luftës. Sa i përket çështjes së aktivizimit në politikë, për nga natyra nuk jam tip që imponohem. Por, më duhet të theksoj se që nga viti 1989 kur jam angazhuar aktivisht në veprimtarinë për lirinë e Kosovës, pastaj edhe në luftën frontale si dhe në procesin e shtetbërjes e saj në kushte të jashtëzakonshme, çdo obligim dhe detyrë që më është besuar nga shoqëria, mendoj se e kam kryer me përgjegjësi. Mendoj se politikëbërja në Kosovë duhet të pësojë ndryshime pozitive, duhet të ketë kurriz dhe se në të duhet të angazhohen njerëz që dinë dhe që e duan vendin, njerëz që punojnë në shërbim të mirëqenies së përgjithshme. Nëse shoqëria e sheh të arsyeshme dhe i nevojitet kontributi im në këtë drejtim, padyshim se mund të shërbej me përgjegjësi.

Instituti për Hulumtimin e Krimeve të Luftës sa ka punuar për dokumentimin e krimeve të luftës që janë bërë në Kosovë?

Fetnete Ramosaj: IHKL ka punuar dhe po vazhdon të punojë për dokumentimin e të gjitha llojeve të krimeve, ndonëse nuk e kemi pasur mbështetjen e nevojshme dhe ballafaqohemi edhe me mungesë kuadri. Por Instituti me këto kapacitete që i ka, ka bërë një punë të madhe sistematike në hulumtimin dhe dokumentimin e krimeve të luftës. Deri më tani ka publikuar shtatë monografi, në mesin e të cilave bën pjesë edhe monografia “Kundër Harresës…”, të cilat i trajtojnë llojet e ndryshme të krimeve të luftës, krimeve të gjenocidit, të zhdukurit, përfshirë edhe shkatërrimin e trashëgimisë kulturore-historike, shkatërrimin e arkivave dhe të dokumentacionit, etj. Edhe tri monografi të tjera janë në proces. Po ashtu janë përgatitur edhe tri ekspozita, të cilat janë prezantuar në Prishtinë, Tiranë, Korçë, Vjenë, Stamboll, Bursa, Ankara etj.

Ju keni bërë përvojë të madhe në fushën e krijimtarisë dhe zbardhjes së të vërtetës në raport me padrejtësitë shekullore që i ka bërë Serbia ndaj popullit shqiptar të Kosovës. Nëse ju ofrohet mundësia të jeni pjesë apo drejtuese e një ekipi që do ta përgatitë padinë për gjenocid ndaj Serbisë, cili do të ishte kontributi juaj në këtë drejtim?

Fetnete Ramosaj: Për aq sa di dhe mundem, unë do të jap kontributin tim, kudo që e kërkon nevoja. Është domosdoshmëri që Kosova ta përgatitë Aktpadinë për Gjenocid kundër Serbisë. Dëshmitë janë, madje jo vetëm për një aktpadi, vetëm se duhet vullneti politik dhe përgatitja nga kuadri adekuat.

Për fund, çka mund të na thuash për zhvillimet politike në vend, për zgjedhjet dhe mundësitë e formimit të qeverisë pas zgjedhjeve të fundit. Si e shihni Kosovën pas këtyre zgjedhjeve?

Fetnete Ramosaj: Kosova këto ditë gjendet në fushatë zgjedhore për zgjedhjet e jashtëzakonshme të së dielës së 11 qershorit, të cilat po mbahen si rezultat i shkarkimit të qeverisë Mustafa nëpërmjet një mocioni mosbesimi, të miratuar në Kuvendin e Kosovës në fillim të muajit maj.

Për herë të parë, në Kosovë kemi formimin e dy blloqeve të mëdha politike parazgjedhore (PDK-AAK-NISMA dhe LDK-AKR-AL dhe të një partie tjetër për balance Partia Vetëvendosje), gjë që është mirë sepse skena politike shqiptare në Kosovë, po shkon drejt profilizimit. Qytetarët kanë pasur rastin t’i provojnë, qoftë në pushtetin lokal qoftë në atë qendror të gjitha partitë që e përbëjnë skenën e sotme politike.

Mendoj se në këtë gjendje tepër të rëndë nëpër të cilën po kalon vendi, Ramush Haradinaj, kandidat për kryeministër nga koalicioni parazgjedhor PAN, meriton ta ketë votëbesimin e qytetarëve të Kosovës për të udhëhequr me ekzekutivin e vendit, pasi që është njeri i dëshmuar në rrethanat më të vështira për vendin, në kohë lufte e paqeje.

Po t’u jepet besimi i qytetarëve të Kosovës, Kadri Veseli e Ramush Haradinaj, të dy të dëshmuar për orientimin pro-amerikan dhe pro-perëndimor përgjithësisht, janë dëshmuar në lidership, dhe po të duan, mund ta nxjerrin vendin nga humnera ku jemi katandisur. Të dy munden dhe duhet të dëshmojnë se i mbajnë premtimet. Qytetarët e Kosovës meritojnë t’u kthehet shpresa. Këtë duhet ta bëjnë, duke e konsideruar si një borxh ndaj të rënëve dhe si një obligim për mirëqenien e të gjithë qytetarëve të Kosovës, pa dallim partie, feje a etnie. Natyrisht se koalicioni PDK-AAK-NISMA, duhet të marrë masa dhe t’i largojë nga pushteti të korruptuarit, të kriminalizuarit, abuzuesit dhe shkelësit e ligjit, të cilët mund t’u takojnë edhe radhëve të partive të koalicionit, ka nevojë t’u jepet hapësirë kuadrove të reja, të cilat nuk i mungojnë Kosovës.

Koalicionin PDK-AAK-NISMA duhet konsideruar si një koalicion të fuqishëm e të përgjegjshëm që mund t’u bëjë ballë influencimeve dhe tendencave serbo-ruse për rikthim në Kosovë, si një koalicion që ofron stabilitet, funksionim të shtetit properëndimor, ligjor e demokratik dhe që garanton zhvillim ekonomik, si një koalicion që mund të bëjë ndryshime pozitive për vendin, pasi që jemi në stacionin e fundit dhe duhet të bëhen ndryshime rrënjësore në politikat qeverisëse.

Ju faleminderit që më dhatë mundësinë për intervistë!

Prof. Xhelal Zejneli: Qeveria e Zaevit dhe sfida shqiptare

June 3, 2017 by dgreca

Profesor, si e shihni situatën politike në hapësirat shqiptare në Ballkan?/

-Gjendja nuk është e mirë. askush nuk di të tregojë në janë shqiptarët ende në fazën e tranzicionit, apo e kanë tejkaluar atë. Midis partive politike shqiptare, sidomos në Shqipëri, kemi një polarizim të skajshëm, si në asnjë vend tjetër të gadishullit. Udhëheqësit politikë më të lartë të Shqipërisë, si të shumicës parlamentare, ashtu edhe të opozitës, deklarojnë se në Shqipëri, që nga viti 1991 deri më sot, nuk janë mbajtur zgjedhje të lira e të ndershme. Politikanë të niveleve më të larta thonë se duhet të nisin të ndërtojnë shtet, apo këto dy vitet e fundit, për herë të parë që nga viti 1991, kanë filluar të bëjnë shtet. Nga kjo del se, këta farë politikanë që sillen dhe enden me vite në skenën politike, brenda një çerek shekulli nuk paskan vepruar për të bërë shtet.

Po në Kosovë, si qëndron puna?

-Në të gjitha hapësirat shqiptare ka probleme të theksuara politike, ekonomike dhe sociale. Ka edhe papunësi të madhe. Tendenca, sidomos e të rinjve, për t’u shpërngulur për në vendet e Perëndimit, është tejet e madhe. Në anën tjetër, kemi krijimin e një shtrese oligarkësh, që në kurriz të popullit të varfëruar, janë pasuruar brenda natës.

Por, duhet shtuar se Kosova ndeshet edhe me rrezikun e synimeve ekspansioniste të Beogradit. Kosova nuk duhet të pranojë krijimin e bashkësisë së komunave me shumicë serbe, as edhe demarkacionin e kufirit me Malin e Zi, në dëm të vetin.

Si e vlerësoni situatën e shqiptarëve në Maqedoni?

Shqiptarët në Maqedoni, në vitin 1991 kishin një moment historik për ta zgjidhur atë që e quajmë kauzë kombëtare. Ky ishte momenti kur Maqedonia u shkëput nga amalgama jugosllave. Por, nuk ia dolën. Shqiptarët në atë kohë nuk kishin determinantë historikë as sociologjikë të mjaftueshëm për ta zgjidhur çështjen kombëtare. Me fjalë të tjera, shqiptarët në atë kohë kishin potencial politik dhe intelektual të pamjaftueshëm. Si të tillë, nuk mund të ishin në nivel të imperativit të çastit historik.

Lufta e vitit 2001 po ashtu paraqet moment historik për zgjidhjen e çështjes kombëtare. Zhvillimet që pasuan, dëshmuan qartas se çështja shqiptare në Maqedoni nuk u zgjidh drejt as pas 2001-shit. Faktori politik shqiptar nuk posedonte kapacitet të duhur për të qenë në krye të detyrës historike. Një shkrimtar i njohur thotë: Asgjë në histori nuk ka mundur të ndodhë ndryshe, përpos siç ka ndodhur. Si pasojë, u shua si subjekt politik.

Partia e Prosperitetit Demokratik, ndonëse tetë vjet në pushtet, nuk arriti ta lëvizë çështjen. Çështjen s’e lëvizi sa duhet as Partia Demokratike Shqiptare, e cila dy herë ishte pjesë e qeverisjes – në vitet 1998-2002 dhe 2006-2008. Si e tillë, u katandis aty ku është sot. PPD-ja dhe PDSH-ja dolën nga skena politike pa lënë gjurmë në histori. Bashkimi Demokratik për Integrim ndërkaq, si parti e pasluftës së 2001-shit, u angazhua për të sjellë ndryshime në dobi të shqiptarëve. Përkundër arritjeve të caktuara, edhe ky subjekt politik nuk ia doli që të jetë në lartësinë e çastit historik. Platforma politike apo deklarata të cilën faktori politik shqiptar ia paraqiti Gruevskit, përkatësisht Zaevit, tregon qartas se kauza shqiptare në Maqedoni nuk qenka zgjidhur as pas luftës së 2001-shit, edhe pse partitë politike shqiptare vazhdimisht kanë qenë pjesë e ekzekutivit.

A mund të flitet në këtë mes për një përgjegjësi historike?

Gjithsesi. Si pasojë e dështimit politik, PPD-ja u shua si subjekt politik, PDSH-ja ndërkaq, erdhi buzë greminës. Por, përgjegjësia më e madhe i takon BDI-së, pikërisht për disa arsye:

– e para, BDI-ja identifikohej si parti e luftës;

– e dyta, BDI-ja rregullisht e ka fituar verdiktin e popullit, d.m.th. votëbesimin e qytetarëve;

– e treta, BDI-ja ka qeverisur më së shumti: që nga viti 2002 deri në vitin 2017, me një ndërprerje të shkurtër në vitet 2006-2008, kur PDSH-ja hyri në qeveri si humbëse.

Me fjalë të tjera, BDI-ja 14 vjet është pjesë e qeverisjes. Shqiptarët realizuan të drejta të caktuara vetëm në periudhën e viteve 2002-2005, periudhë kjo kur duhej të jetësohej Marrëveshja e Ohrit. Të jesh parti e luftës, t’i kesh pasur 19, përkatësisht 20 deputetë dhe të kesh qenë 14 vjet pjesë e qeverisë, e sot të dalësh me një deklaratë apo me një kërkesë për të drejtën e përdorimit të gjuhës, do të thotë të mos kesh qenë në lartësinë e çastit historik.

Si rrjedhojë e dështimit politik të BDI-së dolën në skenën politike edhe subjekte të reja, ndërsa mijëra shqiptarë të zhgënjyer u përcaktuan të votojnë për LSDM-në sllavo-maqedonase. Elektorati i BDI-së u përgjysmua.

Brenda këtij çerek shekulli, çështja shqiptare u përplas nga Skila në Haribdë, ndërsa kërkesat primordiale të shqiptarëve u shtruan në shtratin e Prokrustit.

Sidoqoftë, nuk duhet të jemi nihilistë dhe të themi se asgjë nuk është arritur. S’ka dyshim se ka pasur arritje të caktuara. Por, rezultatet e arritura janë në shpërpjesëtim frapant me energjitë e harxhuara të popullit dhe me pritshmëritë e tij.

Të mos harrojmë se disa të mira për shqiptarët i solli edhe koha, i solli edhe faktori politik ndërkombëtar influent, siç janë Uashingtoni dhe Brukseli.

Cili ka qenë roli i Tiranës gjatë periudhës së kaluar?

Kur është fjala për çështjen shqiptare në Maqedoni, qendrat politike shqiptare të vendosjes – Tirana dhe Prishtina nuk kanë luajtur ndonjë rol të veçantë. Shqipëria, në konflikt me vetveten, nuk ka mundur të bëjë më shumë për shqiptarët në Maqedoni. Përveç kësaj, nuk duhet harruar se nuk jemi në kohën e të qenët Piemont. Sugjerimi i Tiranës dhe i Prishtinës për faktorin politik shqiptar në Maqedoni ka qenë: “Kërkesat tuaja zgjidhni me veprim politik dhe në rrugën demokratike në kuadër të institucioneve të sistemit, bëjuni faktor stabiliteti dhe jini konstruktivë, në funksion të paqes dhe të stabilitetit të Maqedonisë e të rajonit”. Ky farë sugjerimi, i përsëritur gjatë çdo krize në rajon, u shndërrua në një klishe banale dhe të pavlerë.

Si ndodhi kriza politike në Maqedini?

Krizën politike në Maqedoni e shkaktoi VMRO-ja dhe udhëheqja e saj, në krye me Nikolla Gruevskin. Kriza ishte pasojë:

– e ideologjisë nacional-romantike, anakronike, retrograde dhe antihistorike të VMRO-së;

– e politikës antishqiptare, antidemokratike, antiperëndimore dhe proruse të VMRO-së;

– e qeverisjes autoritare dhe autokratike të Gruevskit;

– e thellimit të konfliktit me vendet fqinje;

– e shtrembërimit të historisë, për të sajuar një komb të paqenë;

– e korrupsionit përmasash galaktike;

– e politikës populiste;

– e politizimit dhe e partizimit të skajshëm të institucioneve të sistemit.

VMRO-ja ka qenë dhe poqe se nuk do të reformohet, do të vazhdojë të jetë një parti skajshmërisht antishqiptare, BDI-ja ndërkaq, ka qenë partnere e saj 10-vjeçare e bashkëqeverisjes. Duke qenë se VMRO-ja është shkaktare e krizës politike, është e pamundur që ortaku dhe kompanjoni i saj – BDI-ja, të mbete e pafajshme. Është e pamundur që të bashkëpunosh e të bashkëveprosh me djallin, me Mefistofelin dhe të mbetesh i papërlyer, madje të hiqesh edhe engjëll.

Cili ishte roli i shqiptarëve në këtë krizë?

Pjesë e krizës së thellë politike, si partnere e bashkëqeverisjes, është edhe Bashkimi Demokratik për Integrim. Ky subjekt politik, me VMRO-në e sipërthënë, ka bashkëqeverisur që nga viti 2008 deri më sot, d.m.th. gati një dekadë. Gjatë kësaj periudhe, BDI-ja asnjëherë:

– nuk shkaktoi krizë qeveritare;

– nuk u largua nga qeveria;

– nuk e prishi koalicionin me partnerin e qeverisjes;

– nuk i tërhoq deputetët nga Kuvendi i RM-së;

– nuk shkaktoi krizë politike.

Bashkimi Demokratik për Integrim, duke qeverisur bashkë me VMRO-në gati një dekadë, është përgjegjëse e drejtpërdrejtë e krizës politike dhe një prej shkaktarëve të saj. Gjatë qeverisjes së Nikolla Gruevskit, BDI-ja ishte në pozitë inferiore. Disa nga ministrat e BDI-së, që nga viti 2008 e këndej, ishin vasalë të qeverisë së Gruevskit, ishin instrumente të memece në dobi të ideologjisë së VMRO-së. Dhe sot, në vend që BDI-ja të ishte në margjinat e politikës dhe të mbante përgjegjësi historike për atrofizimin e çështjes shqiptare, ajo, në saje të mungesës së një opozite politike shqiptare të mirëfilltë, vazhdon të jetë në skenë, madje si një faktor relevant.

Udhëheqës i lartë të BDI-së, njëherazi dhe funksionar i lartë i shtetit, boton artikuj kundër qeverisë, pjesë e së cilës është vetë partia e tij. Çfarë paradoksi!! Udhëheqës i lartë i BDI-së, njëherazi dhe pushtetar i nivelit më të lartë, del e deklaron sesi ndihet i lumtur, për arsye se sot – pas dhjetë vjet bashkëqeverisjeje me VMRO-në e Gruevskit – më në fund ia paskësh dalë të zërë anën e duhur, d.m.th. anën e Zaevit. A s’është vallë kjo, kulmi i hipokrizisë, i demagogjisë dhe i djallëzisë?!

Këta të BDI-së çohen e thonë sot se do ta implementojnë Marrëveshjen e Ohrit. Nga kjo rezulton se Marrëveshja e Ohrit e cila duhej të jetësohej qysh në vitin 2004, ende nuk qenkësh implementuar. Që atëherë kanë kaluar 13 vjet, e ajo paska mbetur pa u realizuar. Atëherë shtrohet pyetja: Ç’ka bërë BDI-ja gjatë këtyre 13 viteve në qeveri, që s’e paska implementuar atë?!

Në periudhën e viteve 2008-2017, me BDI-në në qeveri, shqiptarët shënuan, jo vetëm ngecje, por edhe kthim prapa. Të rinjtë e kësaj periudhe mund të quhen The Lost Generation (brezi i humbur), i pashpresë, i gatshëm për t’u shpërngulur.

Ç’mund të thoni për dimensionin ekonomik të problemit?

Në periudhën për të cilën flasim, pjesët veriperëndimore të Maqedonisë të banuara me shqiptarë, shënojnë një ngecje ekonomike frikësuese dhe drithëruese. Në vend të zonave të lira ekonomike, nëpër qytezat shqiptare vërshuan kazinotë. Qytetet shqiptare u devitalizuan, pësuan erozion, u shndërruan në qyteza, kasaba dhe varosh. Të gjitha investimet kapitale u orientuan në pjesën lindore të Maqedonisë.

Cili ka qenë roli i inteligjencies shqiptare gjatë periudhës së kaluar?

Inteligjencia shqiptare në Maqedoni, aq sa mund të flitet për ekzistimin e saj në kuptimin e mirëfilltë, gjatë tërë periudhës së pluralizmit ka qenë kryesisht një inteligjencie në shërbim të partive politike, për interesa personalë meskinë. Me një fjalë, kemi të bëjmë me një inteligjencie thellësisht oportuniste dhe konformiste, me qëndrime demagogjike, për të mos thënë, edhe me veprime poltronike.

Po roli i mediumeve gjatë kësaj periudhe?

Mediumet shqiptare në Maqedoni gjatë periudhës së pluralizmit politik dhe ideologjik, kanë qenë instrumente të verbëta të faktorit politik, d.m.th. të partive politike, të shtetit, të pushtetit dhe të qeverive. Kanë qenë në shërbim të politikës ditore dhe të qendrave të caktuara. Në Maqedoni nuk mund të flitet për mediume shqiptare profesionale, investiguese dhe të pavarura. Të pakta janë mediumet shqiptare që kanë një politikë redaktuese profesionale dhe të paanshme.

Ç’mund të thoni për rolin e analistëve politikë dhe të opinionbërësve?

Atë që thashë për mediumet, mutatis mutandis vlen edhe për të ashtuquajturit analistë politikë. Analistët politikë shqiptarë dhe të tillët që e marrin veten për krijues opinionesh, nuk janë veçse instrumente të verbëta të politikës ditore, për interesa personalë meskinë. Ata kanë qenë dhe janë marionetë në duart e partive politike, e sidomos të atyre në pushtet, kanë qenë dhe do të vazhdojnë të jenë shërbëtorë të shtetit dhe të qendrave nga më të ndryshmet. Pjesa më e madhe e këtyre farë analistëve politikë që për çdo ditë i ke në televizor, janë të zhveshur nga çdo ideologji kombëtare shqiptare. Madje midis tyre ka edhe të tillë që zotimin rreth idesë kombëtare e konsiderojnë anakronizëm. Progresive për ta është multikultura si dhe koncepti qytetar i ndërtimit të shtetit, ani pse me dominimin e plotë sllavo-maqedonas dhe sllavo-bizantin.

Çfarë analisti politik mund të jetë një person i cili ka qenë 2-3 mandate deputet dhe gjatë qëndrimit në parlament, çështjen shqiptare s’e ka lëvizur nga vendi, ndërsa sot del në debate dhe tregon se ç’duhet bërë. Çfarë debatuesi apo analisti mund të jetë një ministër apo zëvendëskryeministër shqiptar i cili del e tregon sesi duhet punuar, ndërsa kur vetë ai ka qenë organin ekzekutiv, për shqiptarët ka bërë shumë pak, për të mos thënë fare.

Përgjegjës për mosrealizimin e kërkesave të shqiptarëve apo për zvarritjen pafund të tyre, nuk është vetëm faktori politik por edhe inteligjencia oportuniste, mediumet e kontrolluara si dhe analistët mercenarë.

Si e shihni VMRO-në sot e tutje?

Për të shpëtuar nga honi ku është katandisur, VMR)-ja duhet të riorganizohet dhe të reformohet, duhet të heqë dorë nga ideologjia e vjetruar e nacional-romantizmitdhe të orientohet qartas për integrim në strukturat politike, ekonomike dhe ushtarake të Perëndimit, d.m.th. në BE dhe në organizmin transtlantik.

Si i shihni partitë politike shqiptare sot?

Në momentin e pikërishëm, faktori politik shqiptar është totalisht i dekonsoliduar. BDI-ja, prej 19 deputetëve, përkatësisht prej 20 sish, ra në dhjetë, d.m.th. u përgjysmua. Opozita politike shqiptare ndërkaq, ka një ndikim të kufizuar dhe të parëndësishëm. Me fjalë të tjera, shqiptarët në Maqedoni sot, nuk kanë as shumicë parlamentare të mirëfilltë, as edhe opozitë të njëmendët.

Faktori shqiptar në Maqedoni nuk mund të ketë dhe nuk duhet të ketë më shumë se dy parti politike. Opozitës së deridjeshme shqiptare i duhej dhe i duhet edhe sot – të bashkohet dhe ky bashkim duhet të bëhet mbi bazën e ideologjisë kombëtare, të vlerave perëndimore dhe të orientimit euroatlantik. Me fjalë të tjera, Lëvizja BESA, LR-PDSH-ja, RDK-ja, PDSH-ja dhe Uniteti duhet të krijojnë subjekt politik unik, si mundësi e vetme për të krijuar një baraspeshë ndaj BDI-së. Vice versa BDI-ja – meqë është në pushtet – ka gjasa ta rikthejë shtrirjen e vet dhe ndikimin e dikurshëm.

Ç’mund të thoni për qeverinë e Zaevit?

Qeveria e Zaevit do të jetë shumëfish më e mirë se qeveritë e deritanishme të koalicionit VMRO – BDI. Në aspektin ekonomik dhe social, pritet të jetë më mirë për të gjithë qytetarët e këtij vendi, për arsye se paratë e shtetit dhe të tatimpaguesve nuk do të shkojnë më për ndërtimin e përmendoreve pa kokë apo të Shkupit 2014.

Cilat çështje duhet të jenë prioritete të qeverisë së Zaevit, e që kanë të bëjnë me interesin shqiptar?

– t’i plotësojë për një, të gjitha kërkesat e faktorit politik shqiptar të paraqitura në formën e një platforme apo të një deklarate politike;

– të përfshijë në historinë e Republikës së Maqedonisë, luftën e 2001-shit, si luftë e drejtë e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare, të mbështetur nga populli shqiptar;

– të zgjidhë statusin e dëshmorëve të luftës së 2001-shit – ushtarë të UÇK-së;

– të zgjidhë statusin e invalidëve të luftës së 2001-shit, që luftuan në radhët e UÇK-së;

– t’u krijojë rrethana normale organeve të drejtësisë, në mënyrë që nga burgjet sllavo-maqedonase të lirohen të gjithë të burgosurit politikë shqiptarë;

– t’u mundësohet organeve të gjyqësisë që t’i rishqyrtojnë drejt dhe në mënyrë objektive, rastet si: i Sopotit, i Brodecit, i Monstrës, në mënyrë që shqiptarët e dënuar në këto procese të montuara, të lirohen sa më pare, ndërsa të dënuarve të pafajshëm t’u paguhet dëmshpërblim;

– të zbardhet tragjedia e Kumanovës, ndërsa individët e pafajshëm të lirohen sa më parë.

Po në aspektin ekonomik ç’do të duhej të bënte Zaevi?

Qeveria e re, investimet kapitale do të duhej t’i orientonte në pjesën veriperëndimore të këtij vendi, me qëllim të revitalizimit të saj.

Po cilat janë mundësitë e integrimit të Maqedonisë në BE dhe në NATO?

Qeveria e re, e përbërë nga BDI-ja, nga Aleanca për Shqiptarët si dhe nga LSDM-ja e kanë si detyrë mbi detyra që brenda këtij mandati ta integrojnë Maqedoninë në strukturat transatlantike. Hyrja e Maqedonisë nën ombrellën e NATO-s dhe të BE-së, është kryeinteres i shqiptarëve, por edhe i sllavo-maqedonasve. Kjo do të ngjallte shpresë, do t’i çelte rinisë së këtij vendi perspektiva të reja dhe do të parandalonte penetrimin e Rusisë në gadishull. Po qe se Maqedonia nuk mund të hyjë në BE as me shkurtesën IRJM, atëherë, për ta ndërruar emrin e shtetit, duhet të arrihet një konsenzus në tërë spektrin politik të këtij vendi, përfshi edhe VMRO-në. Konsenzusi i spektrit politik do të lehtësonte mbase edhe organizimin e një referendumi gjithëpopullor.

Cili është qëndrimi i ndërkombëtarëve sot?

Gjatë dy viteve të krizës politike në Maqedoni, qëllimi parësor i qendrave politike ndërkombëtare të vendosjes ka qenë tejkalimi i krizës, zgjidhja e saj dhe stabilizimi i shtetit. Me fjalë të tjera, kërkesat e shqiptarëve nuk janë preokupim parësor i tyre. Ata i thonë faktorit shqiptar që të hyjë në sistem dhe kërkesat që kanë të bëjnë me interesin shqiptar, t’i artikulojnë në kuadër të institucioneve të sistemit. Këtë e kanë kërkuar prej shqiptarëve gjatë tërë periudhës së pluralizmit, pra që nga viti 1991 e këndej.

Ç’mund të veçoni si arritje më të madhe të shqiptarëve gjatë periudhës së kaluar të veprimit politik?

Krijimin e vargut të komunave me shumicë shqiptare që nga Struga deri në Likovë si dhe themelimin dhe zyrtarizimin e Universitetit të Tetovës.

Po nga qeverisja e Gruevskit?

Njohjen e pavarësisë së Kosovës, e cila sot njihet nga 114 shtete të botës.

Ç’do të ndodhë me statusin politik të shqiptarëve?

Koncepti i LSDM-së së “reformuar” është ai i krijimit të shtetit qytetar. Ky koncept mbi shtetin është i dëmshëm për shqiptarët dhe si i tillë, duhet të hedhet poshtë, të refuzohet. Koncepti i shoqërisë multietnike dhe multikulturore, nuk është gjë tjetër pos njëfarë imitimi i vëllazërim-bashkimit të Josip Broz Titos. Maqedonia mund të ekzistojë si vend stabil dhe demokratik, vetëm si shtet dyetnik, shqiptaro-sllavomaqedonas.

Shqiptarët duhet të jenë trashëgues të shtetësisë dhe mbartës të shtetësisë, pikërisht mbi bazën e tre argumenteve:

– argumentit historik, që nënkupton faktin se shqiptarët në këto troje, d.m.th. në veriperëndim të këtij vendi, janë popull autokton;

– argumentit të bashkëkohësisë, që nënkupton faktin se shqiptarët në Maqedoni paraqesin potencial demografik, social, intelektual, politik, ekonomik, prodhues dhe mbrojtës;

– argumentit hipotetik, që do të thotë se shqiptarët në Maqedoni, midis konfliktit dhe paqes, janë përcaktuar për paqe dhe stabilitet.

Pothuajse të gjitha kërkesat e përfshira në platformën apo në deklaratën politike të faktorit politik shqiptar, parashikohen edhe në Marrëveshjen e Ohrit. Me rëndësi është që ajo, d.m.th. Marrëveshja e Ohrit të rikthehet në interpretimin autentik të saj dhe jo në interpretimin e shtrembëruar dhe të njëanshëm.

E Dergoi per Diellin,Xhelal Zejneli- INTERVISTËN PËR TETOVA NEWS E ZHVILLOI ENVER NEZIRI, më 02.06.2017

Xhevair Lleshi:NE PËRJETOJMË ZHVLERËSIMIN E NDRITUR TË LIBRIT

June 2, 2017 by dgreca

Intervistë me shkrimtarin dhe botuesin Xhevair Lleshi, Mjeshtër i Madh/

PYETJE: Jeni prej vitesh në tregun e botimeve, por cilat janë vështirësitë me të cilat përballen sot shtëpitë botuese?

Xhevair Lleshi- Vërtet e ke? Pse, paska në Shqipëri shtëpi botuese? Jo, këtu nuk ka asnjë vështirësi! Po, ka njerëz të mërzitur, që nuk duan t’i shohin me sy librat, ka shkolla që kanë vënë gardhin urdhërues te dera e tyre kundër librave (se përse venë në shkollë fëmijët, hajde merre vesh!), por ka edhe libra të neveritur! Mësues që nuk kanë lexuar kurrë një libër! Tamam ka ardhur koha e zhvlerësimit të njeriut të ditur! Pa hile! Rritje biologjike dhe rrënim. Një pështirosje e pa treguar! Ja, këtë ndjen sot! Dhe ti më flet për të mjerat shtëpi botuese, ose për ata që lypin, hiqen zvarrë, presin e përcjellin ngushëllime për vdekjen e librit, tallje, gjuha e drunjtë përjashta, tregim me gisht, teknologji që po ecën turravrap bashkë me kallajin e dukjes njerëzore, thotë një poet. Një shëmti e bujshme dhe e përbindshme, të tilla janë institucionet pa libra, bibliotekat që kanë harruar librat, libraritë shqiptare që nuk i pranojnë librat e shkruara nga shkrimtarët shqiptarë. Paskajshmërisht e hidhur, vetmi tronditëse, një gjendje e mynxyrshme, ngujim i tmerrshëm. Dhe kompjuteri, ndërkohë, mrekullia e paskajshme, qeshet e qeshet si e zënë nga kolera e vjetër që rron në forma moderne. Dhe, fundja, kjo ndodh se njeriu është bërë i pasjellshëm në lirinë e demokracisë, me mendjen te zakoni i vjetër dhe me dëshirën e çmendur tek shthurja instinktive. Dhe, dihet kultura (pale libri i gjorë!) ka ikur për dhjamë qeni. Me librat nëpër këmbë, duke i shkelur për qejf, lozin trimërisht bigamia, incesti, pedofilia, gruaja e legalizuar si prostitutë, droga, urrejtja patologjike për njeriun e thjeshtë. Njeriun e zakonshëm, siç cilësohet nga të pazakonshmit, që mjerisht na drejtojnë. Fundja në këtë mjerim, le të botosh edhe libra… Apokalips urban, e ka quajtur Markuse, mungesën dhe trajtimin kështu të librave.

– Një situatë që vijon problematike dhe për ju nuk ka ndryshim?

Xhevair Lleshi- T’i ndajmë gjërat: ti flet për të jetuar apo për të përparuar, për të ecur me kokën lart në biznesin tënd? Hm. Isha nxënës në maturë kur lexoja fshehur romanin e madh të Hygoit: Viti Nëntëdhjetë e tre. Ndjeja dhe nga kjo rrëqethesha e shqetësohesha magjishëm: po shihja njeriun mendjeftohtë, dialogun e fuqishëm, rebusin e pazgjidhur kurrë të gjakut, mosnjohjen, guximin e çartur, krimin, prerjen e kokave, flakën e pushkëve, vdekjen magjike, irracionalitetin e mrekullueshëm, absurdin e bukur. Dhe sot ja ku jemi: me shumë seks të nxehtë dhe pa dashuri. Njerëzit sikur nxitojmë të vdesin, duke mallkuar nënën që i solli në jetë? Sot ne vegjetojmë si në mitrën e nënës! Ah! Ç’mrekulli do të qe! Dhe nuk do ta dëgjoje më për librin, botimin, shitjet, lodrat, s’do t’ia dije ç’bëhej jashtë, s’do të kishe katrahurë rrotull, s’do dëgjoje për askënd që të të kallte frikën. Se punët janë mirë e tu mirë, apo jo? Jo, jo! Zvetënim, Tv, iPhone, iPod, Galaxy, civilizim i allasojtë (pa libra, domethënë me aq shumë libra që flenë nëpër librari, që shteti e ka humbur vulën (që mos iu duktë kurrë ajo vulë!) për librat, bibliotekat i ka kthyer në ahure, që nuk kujtohet asnjëherë t’u japë libra falas nxënësve dhe… policëve për kulturë, falas… FALAS? Ç’thua o i marrë! Mishmash trushkulës! Trysni e papërballueshme nga e Keqja! Kopeja e njerëzve ecën mbrapsht pa orientim. Marramendje e bukur, fasadë përndritëse, obezitet i mrekullueshëm, fytyra me temperaturë që shkëlqen. E kush do t’ia dijë më? Autistë të ngopur me këtë jetën tonë të lumtur, engjëj që s’bëjnë dot pa mëkate, të sëmurë mendorë kaq të bukur dhe simpatikë që të ngashënjejnë, paraplegjikë që luftojnë kundër monstruozitetit njerëzor (!), diçka e bryllët dhe po aq e neveritshme. Dhe ne flasim për situata problematike! Kuje e zezë! Ne jemi të kredhur në gjiriz. Një shtëpi botuese që pi sisë në gjoksin e ministrisë së arsimit, boton me tre emra të ndryshëm (që të fshihet si struci!) tekstin e anglishtes. Dhe e fiton. Pra, sot kemi tre «shtëpi botuese» të një njeriu me tre tekste «të ndryshme»! Dhe të gjithë ngrohen nën këtë diell. Shëmti dhe kutërbim i hatashëm. Dhe me që është fushatë zgjedhore, ky numërohet një sukses i madh! Kultura është bërë shpresa që zbrazet si trasta që s’mban më brenda as bukën e përditshme!…

– Botuesit dhe Ministria e Kulturës, kjo e fundit si ka ndikuar gjatë këtyre viteve me politikat e saj?

Xhevair Lleshi- Pse, vërtet ju mendoni se ka politika të Ministrisë së Kulturës? Ministria duhet të ishte pranë çdo shtëpie, ku mblidhen mbrëmjeve njerëzit e familjes dhe ndodhen gjithnjë me veten e tyre para gjithçkaje. Këtu fillon çdo gjë: ose pranë kolltukëve të rehatshëm duke rrëkëllyer ndonjë gotë, ose flasin andej-këtej, lënë mënjanë ngjyrën e ditës dhe sikur harrojnë rruzullin e dehur. Pra politika kulturore është kudo: në familje, në rrugë, në institucione, në filma, libra, përkthime, në zyra dhe në vetë ministrinë tonë të dashur. Unë për vete si botues e kërkoj ku të mundem dhe në 26 vitet e mia si botues nuk e kam gjetur dot…

Ndryshe do ta kisha nxjerrë trishtimin, vuajtjen, dhimbjen, dashurinë, apo ndoshta do marrosesha pas grave të bukura! Dhe ndoshta kaq do ishte e mjaftueshme dhe një mrekulli. S’ka një zgjidhje, qoftë dhe sa për të thënë, për këtë mjerim të fshehur. Je i lënë pas dore. Gjeje vet zgjidhjen. Jemi bërë papritur eremitë të gotës dhe seksit, pa e vrarë fare, pa ndonjë parandjenjë, pa mistikë! Sepse tek ne njerëzit urrehen ose neveriten. Pale për kulturë që s’bëhet fjalë. Kap ç’të kapësh, rrëmbe ç’të rrëmbesh, s’ka më kohë, bëj kujdes të mos biesh në sy, dhe kujtdo luaja fenë!…

Politikat kulturore? E ku ka të tilla? Ik more tutje! Dhe mundësisht hidhja kësaj bote. Cilës botë? Asaj ku rrojnë fëmijët tanë? Ja, kjo nuk sillet më nëpër mend. Kjo! Aty ku rrojnë nënat tona? Kronikat e zeza e jetës sonë? Apo librat? Njëri më i pacipë se tjetri. Me tirazhe qesharake, shkuar për karton, të trëndafiltë, të mynxyrshëm, jashtë kohës sonë. Atje, tek librat e pëlqyer, pa fare politika kulturore është krimineli i sotëm, pinjolli i tanishëm i velur i internetit, i dehuri xurxull prej lirisë, të gjitha gjërat që eglendisen jashtë kontrollit, banditi i dashuruar, vulgariteti dhe arroganca. Po mirë, pa na e thuaj ti ç’duhet të bëjmë! Eh! Ta dinim ne, ohu, ishim bërë ministra me kohë! Vulgu i mendjes hipën në pushtet, ekranizohet, bëhet kurdoherë me moral, i bën të vetat fëlliqësitë dhe banalitetet, madje edhe gajaset, lë mendtë dhe paratë (ou, ta marrsha të keqen!), dhe tani në fushatë zgjedhjesh as qesh e as trishtohet dhe end përplot ëndrra dhe sigurisht e ndjen veten të huaj në këtë botë! Kjo të jetë, thua ti?… Nuk e di.

– Ministria e Kulturës ka krijuar një fond përkthimi, fond për krijimtarinë letrare. Në gjykimin tuaj si është kjo mbështetje?

Xhevair Lleshi- Në kaosin e përveçuar shqiptar, në ankthin e pashterur të krijimtarisë, në terrorin e përditshëm të librit rend frika mos e merr vesh Ministria e Kulturës, frika mos shkruan libër kryeministri…, frika mos zhvillohet gara e «titanëve» të politikës që shkruajnë ndonjë libër dhe rrëmbejnë thërrimet. Tek ne realisht mungon institucioni i Kulturës. Jo Ministria e Kulturës që s’bën asgjë, jo! Ajo është qyp i shpuar qindarkash. Ditën numëron kacidhet, natën shyqyr fle, ndonjëherë tund ndonjë rreckë aktiviteti. Po. Ministria e Kulturës. Ajo është. Po ne, or miq, s’kemi kulturë. Familja po shkoqet trembshëm, hiri i lirisë fryhet si tullumbace që merr sytë protestuesve. Dhe librat shfryjnë qeset e parave dhe ulin dënimet e privatësisë. Dhe të gjithë duan të bëhen shkrimtarë, hajdutët nuk vjedhin më, aftësia ka filluar të ushqehet prej ryshfetit. Mos more! Ç’po na thua! Fonde ka dhe ti na i quan thërrime! Mirëpo qesen e zbrazi flladi që fryn për fresk… Dhe libri bëhet i ankthshëm, sepse krijimtaria letrare dhe përkthimi janë në evazionin fiskal, batërdia e të shkarrashkruarit sjell erë lufte. S’ka mbështetje për letërsinë shqipe. Dhe kjo duhet të jetë indirekte: librat që çon shteti në bibliotekat publike dhe të shkollave (aty ku mësohet!). Para, miq, ka vetëm për zotërinjtë e kamur që për fat s’paguajnë as taksa.Kultura tek ne është rrumpallë. Dhe mësuesi/ja i/e letërsisë s’merr dot frymë nga librat, ndonëse në reanimacionin ku dergjet i jep ushqim Shteti ynë dhe Ligji. O ç’shtet që kemi! Vaj medet, thotë kryeministri ynë, për kulturën. Dhe kjo bëhet kryefjalë e Kulturës për kohën e re! Po bien fort fanfarat e festës së librave. Qeveria ka hapur thesin!….

– Ju jeni shprehur dhe kundër projektligjit për librin që ka publikuar Ministria e Kulturës në faqen zyrtare. Jeni shprehur kundër Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, për ju ku duhet të kishte pasur vëmendje puna me këtë projektligj, pra çdo do donit ju si autor por dhe si botues?

Xhevair Lleshi- Në këtë katrahurë kulturore dhe sidomos të Librit, ku varfëria po luan në skenën tragjike të mjerimit, ç’idealizëm kërkohet prej nesh? Të bëjmë të tjera therori? Jo, ka vdekur koha për therori. Histeri e çuditshme që shfren. Po. Unë jam kundër atij Ligji që nuk e mbron gjuhën dhe letërsinë shqipe, që nuk i mbron shkrimtarët shqiptarë, që hedh baltë mbi ta, sepse ne për fat kemi shkrimtar kryeministrin dhe dy a tre nga oborri kryeministror. Kaq mjafton. Se ato libra sigurisht të bëjnë të lumtur e të pasur. Dhe ne duhet të jemi të lumtur, apo jo! Kjo flet shumë për varfërinë. Dhe në varfëri s’i ndihet kakërrima Librit! Në kokrrat e misrit, megjithatë, janë gdhendur shkronjat e alfabetit. Tespihe që i tregon si anekdotë të jashtëzakonshme kryeministri përmes përrallave që mahnitin edhe fshatarët e luginave, që dëgjojnë sypatrembur e… të frikësuar, me aq tharm artistik sa të bie të fikët. Ne jemi dishepuj modernë të kulturës që mungon, të librit me shumicë që fle gjumin e lemerisur nën freskun e mrekullueshëm të qeverisë… Jemi në besën e saj, apo jo?

– Me këto probleme që ju folët ku e shikoni sot ndihmën e ministrisë për librin shqip dhe autorët shqiptarë?

Xhevair Lleshi- Pse, mirë unë, po as ti nuk e sheh? E tmerrshme, e kemi kaq me bollëk dhe nuk e shohim! Ndihma e fortë, trysnia e talenteve të mëdha, etërit e lavdishëm të Librit, të pushtetshmit që kërkojnë mëshirë, mikpritja tradicionale që s’di pse i fut hundët te Libri, fresku i Fustanellës pranë shtëpisë muze të Kadaresë, besa e pafalshme e ministrave, falja e tmerrshme e popullit! Ç’janë këta burra që na çojnë zbathur të kullosim te Rilindja Kombëtare, të punojmë nëpër humbëtira kurrë të imagjinuara, të vetmuar humbameno, larg nga bota aktive e Kulturës dhe e Librit, me kthinat plot me libra edhe në gjuhë të tjera! Zhukat e moçalit dhe gjembaçët e djerrinës oshtijnë. Ja këtu, për fatin tonë të madhnueshëm, është fshehur ndihma e Shtetit tonë për Librin! Kush ka sy e shikon, kush ka veshë e dëgjon!

Në ministrinë e kulturës të flasin me zhargon rruge (kujtoni «Të mjerët»!), mezi zbythen edhe me delikatesë para provash heroike të ndihmës për librin, është shpallur në kërkim shkërdhatëria e krijimtarisë artistike dhe shprehjet e kulturës së lartë të Librit. Edhe morali, nëse vërtet ekziston. Neronët e Librit janë në fuqi, si njerëz të jashtëzakonshëm që i japin mundësi jete e kulture njerëzve të zakonshëm…

Intervistoi Julia Vrapi

META, SERISH OFRON DOREHEQJEN SI PRESIDENT…SIC DESH E DHA SI KRYEPARLAMENTAR

May 11, 2017 by dgreca

Meta në Top Story: PD, përgjegjësi serioze. Ofroj dorëheqjen si President nëse i shërben zgjidhjes së krizës/

Ilir Meta zgjidhet President mes ngërçit të fortë politik, bojkotit të paralajmëruar të opozitës në zgjedhje dhe situatës së trazuar në Ballkan. Por duket se, më të shqetësuarit për zgjedhjen e tij në krye të shtetit janë ata që e mbështetën edhe në ditët më të vështira: anëtarët e partisë së tij.

Përtej marketingut politik, dilemat për LSI-në lidhen jo vetëm me vendin e parë, por me mbijetesën e saj pa udhëheqësin historik, shkakun dhe pasojën e ekzistencës së saj në skenën bipolare politike prej vitit 2003.

A e zgjidhi apo e forcoi dilemën e jetës së Metës zgjedhja e tij si President? A mbaroi misioni i tij në politikë dhe kush përfiton më shumë prej kësaj? LSI, Shqipëria apo Edi Rama?

Për këto dhe të tjera pyetje, sonte në “Top Story” është Presidenti i zgjedhur, Ilir Meta.

Intervista:

Sokol Balla: Urime për zgjedhjen, por duhet thënë që disa e kanë krahasuar zgjedhjen tuaj President atë ditë, me atë të zgjedhur në ’97. Edhe ju vetë nuk u dukët i lumtur?

Ilir Meta: Nuk ka asnjë lidhje me rizgjedhjen e Berishës në ’97-n, sepse ajo ndodhi në një Parlament të kontestuar, ndërsa kjo zgjedhje u zhvillua në një Parlament tërësisht legjitim dhe me një mazhorancë tepër solide, pavarësisht se për fat të keq opozita nuk ndodhej aty, për shkak të axhendës së saj të caktuar politike. Situata në vend nuk bën asnjë politikan të përgjegjshëm të lumtur dhe ne shohim përditë përshkallëzimin e një retorike, që nuk na ndihmon për të organizuar zgjedhje model, siç e meritojnë shqiptarët. Kjo është arsyeja që nuk kam qenë dhe nuk mund të jem i lumtur, sepse nuk ka asnjë arsye për të qenë i lumtur, jo vetëm për mua, por për çdo politikan tjetër.

Sokol Balla: Keni rezistuar deri në minutë të fundit?

Ilir Meta: Nuk kam patur asnjë qëllim që të bëhem president apo të rezistoj të mos bëhem president. Mazhoranca vendosi për të dhënë mesazhe bashkëpunimi dhe demostrimi të një uniteti kombëtar. Kam këmbëngulur që presidenti të propozohej nga PD, që të thyenim ngërçin politik dhe për këtë arsye u dogjën 3 raunde.

Sokol Balla: Ishte Presidenti në ofertën McAllister?

Ilir Meta: Ishte oferta e McAllister, e mbështetur nga raportuesi Fleckenstein dhe unë kam qenë mbështetës i fortë i atyre propozimeve. Më ka lënë një mbresë të jashtëzakonshme përgjegjshmëria dhe neutraliteti i McAllister, si dhe dëshira për të krijuar një klimë mirëbesimi dhe për të zhbllokuar këtë proces, që është shumë i rëndësishëm për stabilitetin e Shqipërisë dhe për vendet e rajonit.

Sokol Balla: Sa i lartë është rreziku i trazirave?

Ilir Meta: Këtë nuk mund ta them. Ju e mbani mend vitin 1996. Presidenti i atëhershëm, zoti Berisha ndryshoi Kodin, përjashtoi shumë figura të njohura të opozitës, Nano ishte në burg dhe ne pavarësisht kësaj hymë në zgjedhje dhe u tërhoqëm në fund. Dhe ju e dini se çfarë kolapsi ndodhi me procesin zgjedhor. Është një qasje tërësisht e papranueshme e opozitës, sepse në demokraci ke të drejtë që të kërkosh të drejtat e tua, por edhe duhet t’i fitosh ato. Rruga e mosvotimit është një rrezik i madh për vendin dhe qytetarët e këtij vendi, jo vetëm për klasën politike.

Sokol Balla: Kemi letrën e Johannes Hahn dhe gishti i përgjegjësive u drejtua nga PD. U pa paralajmërimi serioz për përgjegjësi nëse situata përshkallëzohet. Keni koment për këtë letër?

Ilir Meta: PD mban një përgjegjësi serioze, sepse ka patur mundësi të bëhej pjesë e një zgjidhjeje dhe të merrte disa garanci, që deri më sot asnjë opozitë nuk i ka arritur në Shqipëri në mënyrë të vullnetshme nga ana e mazhorancës. Paketa McAllister ishte një mundësi e mirë për opozitën, të merrte postin e Presidentit, të shtyheshin zgjedhjet deri më 16 korrik dhe për t’u dhënë kohë ndryshimeve në qeveri, propozohej kryetari i KQZ për opozitën, t’i jepej edhe Avokati i Popullit dhe shumë elemente të tjera sigurie dhe garancie, që ishin disa masa që nuk kishin ndodhur më parë.

Sokol Balla: Pse nuk e pranoi PD, sipas jush? Rama thotë që është “Vettingu”, procesi i “Vettingut”.

Ilir Meta: Unë e kam të vështirë t’i jap një përcaktim të qartë, jo vetëm për situatën aktuale, por edhe për zhvillimet para reformës. Më kanë krijuar një ndjesi se ka interesa jo vetëm për reformat, për zgjedhjet apo për t’i dështuar ato, por duket sikur ka interesa për të krijuar përplasje dhe konfrontim të panevojshëm në Shqipëri. A vjen nga paaftësia e politikanëve shqiptarë për të kuptuar interesin e shqiptarëve? A vjen nga interesa të tjera të jashtme? Unë nuk mund ta them dot. Unë e kam si ndjesi, por në fund përgjegjësia është e të gjithëve ne, jo vetëm e udhëheqësisë së PD-së, që duhet t’i kishte dhënë një zgjidhje kësaj situate. Ky është një proces i paparashikueshëm, që do t’i krijojë dëme afatgjata vendit. Kryeministri, në çdo rast, ka përgjejgësi për vendin më shumë sesa kryetari i opozitës. Nuk ka asnjë arsye se përse të japë dorëheqjen, nëse mendon se kjo nuk e zgjidh këtë situatë, por mendoj se çdo përgjigje konfliktuale nuk ndihmon për një atmosferë më të qetë dhe mirëbesuese.

Sokol Balla: Në negociatat me McAllister, cili ishte pozicioni i kryeministrit?

Ilir Meta: Ishte i pranueshëm. Ishin përfaqësues të tjerë të PS që ishin më agresivë. Megjithatë besoj se ishte pranë pranimit të kësaj oferte me kusht vettingun, por fakti që nuk u pranua nga kreu i PD e la atë proces pezull.

Sokol Balla: Kreu i PD iu rikthye kësaj pakete pas pak ditësh dhe la të kuptohej se mund të ishte e negociueshme. U zhvilluan dy raunde nga Nishani dhe nuk u arrit gjë.

Ilir Meta: Çdo ditë që kalon e bën situatën më të vështirë, por kjo nuk do të thotë që nuk duhen bërë përpjekje për të gjetur zgjidhje që përfshijnë opozitën nëse ajo e reflekton këtë vullnet.

Sokol Balla: Kemi një padi nga opozita për afatin, mund të jetë ky një moment që të rihapë një spirale të re?

Ilir Meta: Nuk mund të them asgjë sepse nuk jam marrë asnjëherë me procedurat e Kodit Zgjedhor dhe janë institucionet që vendosin. Çështja e zgjedhjeve nuk është çështje thjesht teknike, as është qeveria teknike, as votimi elektronik. Në radhë të parë është vullneti politike që duhet të jetë i fortë nga të gjitha palët për të garantuar një situatë normale për qytetarët që të votojnë në një mënyrë të pavarur dhe të lirë.

Sokol Balla: Si e gjykuat tërheqjen e PS nga gara e Kavajës?

Ilir Meta: Ishte një vendim shumë normal dhe i arsyeshëm dhe njëkohësisht, po të ishte bërë më parë më mirë do të ishte. Është për t’u përshëndetur se shfryu një tension të panevosjhëm.

Sokol Balla: Pasnesër kemi një protestë që opozita e quan “nënën e protestave”, keni ndonjë porosi për këtë?

Ilir Meta: Nuk më takon mua të jap porosi. PD ka të drejtë që të protestojë për zgjedhje të lira dhe të ndershme, por edhe duhet të punojë dhe të investojë për një zgjidhje.

Sokol Balla: Ju thatë që mund të ketë interesa të huaja që mund të destabilizojnë vendin…

Ilir Meta: Unë nuk fajësoj të huajt. Unë asnjëherë nuk fajësoj të huajt. Armiqtë më të mëdhenj të shqiptarëve janë vetë shqiptarët.

Sokol Balla: Në çadër pati një pezmatim kur u bë publik emri juaj për President. U duk sikur u vërtetua ajo thonin të gjithë, që në çadër ishte një lojë tripolare. Basha tha që zgjedhja e Metës President kushtoi 35 milionë dollarë, duke iu referuar këtu fondit për rrugën Tiranë-Elbasan.

Ilir Meta: Çështjen e rrugëve zoti Basha e di më mirë se unë se unë nuk kam qenë ministër i Transportit. Unë kam patur kanale politike me opozitën dhe nuk i fsheh. Unë komunikimet i kam publike. Për dekriminalizimin i kam dhënë të drejtë PD, që kur është bërë ligji, për të gjithë ata që kanë meraj për reformën në drejtësi që nuk zbatohet, por ato ngjarje, ato vonesa zhvendosën gjërat në kohë dhe zgjedhjet dhe reforma në drejtësi u bashkuan duke krijuar një masë kritike. Për drogën, qëndrimi i LSI ka qenë shumë i qartë dhe më herët se opozita. Opozita e ktheu këtë në kauzë pas zgjedhjeve të Dibrës, sepse besonte se ato u blenë nga kanabisi. Për çështjen e Kryeministrit, si mund të ikë Kryeministri? Nëse kryeministri do të largohet, mund ta bëjë. Unë nuk i kam krijuar asnjë iluzion opozitës se mund të ndodhin zgjedhje përtej korrikut, sepse mandati i këtij Parlamenti përfundon më 9 shtator. Nuk jemi në gjendje lufte, as në gjendje të jashtëzakonshme për të bërë zgjedhje në tetor, nëntor apo dhjetor. Unë kam thënë që duhet një qeveri besimi që të japë zgjidhje për Parlamentin.

Sokol Balla: Ju ndoshta nuk e keni krijuar këtë iluzion, por krijuat iluzionin tjetër kur deklaruat pas darkës së famshme tek Pazari i Ri, që LSI nuk dot ë futej në zgjedhje nëse PD nuk do të futej.

Ilir Meta: Është një nga deklaratat më të përgjegjshme të Kryesisë së LSI dhe u bë në një kohë shumë të favorshme për të parandaluar përshkallëzimin e krizës. Ka qenë shumë e qartë që ne, duke theksuar rëndësinë e përfshirjes së opozitës, ne bënim të qartë që kushtëzonim koalicionin me PS me demostrimin maksimal të saj për të krijuar klimën e nevojshme për zgjedhje. Unë nuk mund të them që zoti Rama nuk bëri përpjekjet e tij sa mund t’i bënte dhe ai nuk e refuzoi paketën McAllister. Edhe sot, nëse duhet posti i Presidentit të ardhshëm, e jap dorëheqjen, s’e kam asnjë problem. Ne na duhen zgjedhjet dhe imazhi i vendit. Dje takova përfaqësuesin e një agjencie turistike që ishte shumë i shqetësuar për situatën pasi turistët po anulonin prenotimet. Kur nuk vjen një turist, po një investitor që do të investojë miliona dollarë?

Sokol Balla: Çfarë i sugjeroni Kryeministrit dhe kreut të opozitës që të tërhiqen për të arritur në një pikë të përbashkët?

Ilir Meta: Qëndrimet e mia kanë qenë të qarta dhe këto ja kam thënë edhe zotit Rama, edhe kolegëve socialistë dhe ambasadorëve ndërkombëtarë. Gjithmonë kur diçka nuk shkon mirë është në dëm të të gjithëve, pavarësisht se kush ka përgjegjësi më shumë dhe kush më pak. Më e pakta që duhet të bëjmë është që të përmirësojmë komunikimin publik, që është shumë armiqësor dhe tensionues.

Sokol Balla: Mendoni që mbajtja e zgjedhjeve më 18 qershor në këto kushte është një opsion i pranueshëm?

Ilir Meta: Mbajtja e zgjedhjeve pa opozitën është një hap shumë i madh mbrapa për Shqipërinë dhe të gjithë, pavarësisht nëse e ka përgjegjësinë opozita apo jo. Ky është një problem i madh për Shqipërinë. Nuk ka rëndësi se çfarë do të thonë nesër në Bruksel, apo Uashington. Shqipëria do të jetë një vend që do të rrezikojë ndjeshëm kredencialet demokratike që ka krijuar deri më tani. Rruga e integrimit europian, pavarësisht se mund të jetë 100 përqind përgjegjësia e opozitës për këto që po ndodh, përsëri do të jetë një rrugë e vështirë dhe mbi të gjitha do të jetë problem paqja sociale për një konflikt që më shumë krijohet lartë, sesa ekziston poshtë mes demokratëve dhe socialistëve.

Sokol Balla: Kryeministri Rama thotë se zgjedhjet do të mbahen dhe me opozitën shihemi pas katër vitesh. Një Parlament i tillë mund të ketë legjitimitet, po sa do t’i rezstonte nevjës për një marrëveshje dhe përsëritjes së zgjedhjeve?

Ilir Meta: Unë dua të besoj se do të ndodhë mrekullia dhe ajo kërkon një rritje të përgjegjshmërisë dhe reflektimit të gjithsecilit prej nesh, por zgjedhjet pa përfshirjen e opozitës, por pa treguar edhe ajo një vullnet për t’u përfshirë, mund të sjellin pasoja që askush nuk mund t’i parashikojë. Nuk ka ndodhur ndonjëherë një situatë e tillë. Nuk nderon asnjë shqiptar.

Sokol Balla: LSI do të marrë pjesë?

Ilir Meta: Kjo është një pyetje që i takon kryetarit të LSI, zotit Petrit Vasili, që besoj se do të ketë rast edhe ai të vijë në këtë studio ta thotë.

Sokol Balla: Në shtator të vitit të kaluar thatë se do të ishit në krye të LSI-së. Tashmë nuk jeni dhe do të nisni turin e falenderimeve…

Ilir Meta: I kam nisur në fakt, por kam qenë tërësisht i sinqertë kur i kam thënë ato që kam thënë. Nuk e kam kërkuar kurrë postin e presidentit, madje edhe kur dhamë kandidaturat, kryesore kemi pasur Petrit Vasilin. Por kush e mendonte se opozita do të mbante këto qëndrime kaq të forta?

Sokol Balla: Pra ka ndikuar çadra në vendimin tuaj?

Ilir Meta: Po, vendimi im është tërësisht pas atyre situatave që ndodhën. Sidomos pas përpjekjes sime për t’i takuar të gjitha partitë parlamentare, por PD dhe partitë e tjera opozitare nuk erdhën. Kur ishim përpara opsionit kur ishin skaduar 3 raunde dhe kishim dy alternativa: PS të përpiqej të bënte një zgjidhje të sforcuar për president që do të krijojnte një problematikë, ose do të dështonin edhe dy raundet e fundit, që do të sillnin një situatë aspak pozitive që do të konsiderohej si një lojë dhe provokim i mëtejshëm i opozitës me shpalljen e zgjedhjeve të parakohshme. Ishte një moment delikat dhe unë isha i prirur të votoja kandidatura të tjera, të pranueshme nga populli shqiptar, por kryesisht figura shumëpartiake si rasti i zotit Mejdani, që mund të ishte sërish president, ai i zonjës Dade për shkak të njohjeve ndërkombëtare, apo zotit Milo që është akademik dhe diplomat. Thjesht nuk doja të merrja akuzën tuaj se i dhashë PS-së qeverinë dhe presidentit. Kjo ka qenë një zgjidhje e imponuar e detyruar dhe e kam marrë thjesht si një detyrë.

Sokol Balla: Shumë prej mbështetësve dhe militantëve të partisë suaj, kryesisht të rinj, me LRI-në shumë aktive brenda partisë suaj. A nuk është njëlloj braktisjeje ndaj kauzës së kësaj partie, si një forcë e thyer që po ruan vendin nga rreziqet politike?

Ilir Meta: Kjo lëvizje ka qenë një e tillë që ka çuditur shumë brenda partisë, ndoshta me të drejtë sepse ishin vendime të konsultuara vetëm me Vasilin dhe Luan Ramën në 48 orët e fundit, por përcaktimin më të mirë të raportit tim me LSI-në e bëri përfaqësuesi i LRI-së për Tiranën, që tha se kjo e Ilir Metës nuk është një lamtumirë, por thjesht një mirupafshim. LSI është parti e përgjegjshme dhe ka pjekurinë politike për të mos pasur vetëm Ilir Metën si kandidat për kryeministër apo president, por që i shërben kauzës.

Sokol Balla: Ikja juaj i ka shtuar dilemat nëse kjo forcë do t’i rezistojë egërsisë së xhunglës së politikës shqiptare. Që e keni provuar edhe ju dhe keni ditur gjithsesi të dilni…

Ilir Meta: Fitues do të thoja unë…

Sokol Balla: Në këtë situatë anormaliteti duket si një sport normal dhe duket se ky është mesazhi që doni të përcillni. Por LSI si forcë e parë, me një kryetar të ri, a mund të jetë realitet?

Ilir Meta: Absolutisht që po, LSI-ja i ka radhët e saj tepër të zgjeruara dhe është e pranishme në çdo shtëpi shqiptari. Aty ku gjyshi me mbesën apo nipin debatojnë shpesh se kush duhet mbështetur, por që gjejnë edhe mirëkuptim. Besoj se Vasili do të jetë një kryetar i suksesshëm, kam besim te drejtimi dhe lidershipi i tij, sepse është figura më e sprovuar gjatë këtyre viteve, e mendoj se i ka të gjitha përmasat që i duhen një drejtuesi të aftë. Ka një pjekuri dhe mprehtësi të qartë politike dhe nuk ndikohet nga pushteti apo interesa afatshkurtra. Absolutisht me të gjithë këto elementë pozitivë që ai ka, do të ndikojë që LSI të fuqizojë edhe më tej frymën e ekipit. Besoj se do të jetë kryetar shumë i mirë, por nuk do të jem xheloz për të.

Sokol Balla: Si mund të dalë LSI forcë e parë me Petrit Vasilin, kur me Ilir Metën mbeti gjithmonë forcë e tretë?

Ilir Meta: Unë mendoj se ka ardhur momenti që kjo forcë politike të tregojë të gjithë forcën e saj dhe në këtë rast mund të jap një shpjegim të ri. Kejdi Mehmetaj, si inxhiniere që është në profesion, kishte thënë se do të dalim të parët dhe po të shohim trendin e LSI-së ka një kurbë ngritëse, që në mënyrë të pashmangshme e çon drejt këtij objektivi real. Por këtu nuk është çështja e një lufte të paepur se kush do të dalë i pari, kush do të marrë më shumë vota, por objektivi kryesor i LSI do të jetë kryerja e një fushatë të sukseshme larg retorikave helmuese. Pastaj jam i sigurtë se rezultati do të jetë pozitiv, sepse fuqia e LSI-së janë të rinjtë dhe të rejat, që janë të pranishëm kudo, mjafton të shohësh listat e Tiranës. Kjo forcë është forca e së ardhmes. Por Ilir Meta nuk ka ikur diku tjetër, thjesht në detyrën e Presidentit të Republikës, ndërkohë që të gjithë anëtarët e LSI-së besoj se janë krenarë që ish-udhëheqësi i tyre do të punojë tashmë për të gjithë shqiptarët.

Sokol Balla: Monika Kryemadhi sot është zv.kryetare. Sa i besueshëm mund të jetë Presidenti i Republikës, i cili është bashkëshort i zv.kryetares së një partie politike të vendit tonë?

Ilir Meta: Unë do të jem kryetar i shtetit, nuk do të ndikohem nga bindjet e mia të majta, por që prej 24 korrikut çdo qytetar do të ketë mundësi të shohë tek mua një njeri të paanshëm. Këtë moment nuk e shoh as si mbyllje e karrierës, pasi mund të kisha dhënë vet dorëheqjen nëse do të ishte e nevojshme, por kam vendosur që të bëj një shërbim të madh ndaj shtetit. Me fokus krijimin e një brezi të ri, për të marrë pjesë në politikë, për të mos qenë egoistë, probleme që janë të dukshme në politikën tonë, e për t’i bërë ata protagonistë realë e vendimmarrës, e jo thjesht një dekor të një politike që nxjerr vetëm mllëf dhe vrer, kur vendi ka kohë për mesazhe të tjera.

Sokol Balla: Rama tha se nuk do të mbante fotografinë tuaj në zyrë.

Ilir Meta: Do të zhgënjehesha nëse do të thoshte se do ta mbante.

Sokol Balla: Mos ndoshta është një garë e fituar për t’iu hequr nga skena politike për t’u bërë kryeministër?

Ilir Meta: Nuk besoj se ekziston kjo garë. Unë kam qenë kryeministër në një moshë tepër të re, e nga ana ime nuk ka ekzistuar kurrë një garë e tillë. Kam qenë gjithmonë i hapur dhe jam përpjekur t’u jap mundësi të tjerëve, sikurse edhe Edi Ramës. Shpresoj që ai të punojë dhe të japë mundësi që zgjedhjet të jenë të lira dhe të ndershme, sepse ai ka përgjegjësinë më të madhe për ato që do të ndodhin në javët në vijim. Supozojmë se ju keni të drejtë në analizat tuaja. Sërish të gjithë duhet të jemi të ndërgjegjshëm që po të bëjmë një funksion duhet t’i shërbejmë vendit.

Sokol Balla: Ju jeni relativisht i ri, por ju kërcënuat partinë tuaj se mund të riktheheshit edhe në moshën 74 vjeç për të krijuar një parti të re. Kryetari i shtetit është një nder dhe privilegj i madh. A do të ktheheni sërish në politikë, pas 5 apo 10 vitesh si president?

Ilir Meta: Nëse Shqipëria do të drejtohej nga bindje të reja, proeuropiane, unë do të kisha ikur që dje nga jeta politike, sepse ka qenë shumë e vështirë për mua. U bënë 25 vjet shumë të vështira dhe natyrisht që kam idenë se njeriu rri më pak me ata që do më shumë. Koha ikën dhe fëmijët rriten, ti nuk i shijon ata, madje edhe në kohën kur rri me ta nuk shijon gjithçka. Prania ime në politikë është thjesht përgjegjshmëri, jo një komoditet. Unë mund të kem bërë shumë gabime, por gjithçka kam bërë e kam bërë me dashuri dhe përkushtim e përgjegjësi. A do kthehem? Pas 5 apo 10 vitesh, edhe pse nuk mendoj që tani për një mandat të dytë, nuk mendoj se jeta është vetëm politikë dhe nuk është e thënë se duhet të jesh në funksione të larta. Ëndrra ime është që klimën e re, me edukatë të re, me përgjegjshmëri dhe frymë proeuropiane, ta kishim në udhëheqjen e vendit.

Sokol Balla: Cilat janë përshtypjet tuaja për presidentët e kaluar dhe Nishanin?

Ilir Meta: Unë kam pasur marrëdhënie shumë të mira me të gjithë presidentët, përveç doktorit. Me të gjithë kam mundur të komunikoj dhe të bashkëpunoj, nga Meidani e deri te Topi, i cili ka qenë mjaft korrekt dhe njerëzor e shoqëror. Jo vetëm që kam respektuar institucionin që kanë përfaqësuar, por edhe njeriun. E vlerësoj gjestin e Topit, i cili si president i zgjedhur nga Parlamenti, më uroi për postin.

Sokol Balla: Dita kur ju u zyrtarizuat si kandidaturë ishte dita e ngjarjeve të rënda në Shkup, kur u lirua Haradinaj, kur Tuzi u shpall komunë. Ka qenë një ditë shumë e rëndësishme për shqiptarët ajo ditë.

Ilir Meta: Kemi një kuadër mjaft dinamik zhvillimesh në rajon dhe përreth nesh, ndaj është e rëndësishme të mendojmë për stabilitetin e vendit tonë, ta forcojmë që të ndihmojmë shqiptarët kudo ku jetojnë për të qenë një faktor edhe më i madh stabiliteti dhe integrimi europian në gjithë rajonin tonë. Kjo është një nga përgjegjësitë më të mëdha që ka Shqipëria në raport me komuniteti europian. Vlera dhe pesha e Shqipërisë është stabiliteti në rajon dhe për këtë duhet të ruajmë dhe zhvillojmë kredencialet tona.

Sokol Balla: Si e shikoni situatën në Maqedoni dhe rolin e Tiranës në këtë situatë?

Ilir Meta: Do të dëshironim që kjo situatë pas zgjedhjeve të merrte një zgjidhje në kuptimin e formimit demokratik të gjithë institucioneve. Shqiptarët janë shumë të qetë dhe kjo është e rëndësishme. Janë të qetë në kuptimin e përmbajtes dhe kontribuojnë për tejkalimin e kësaj krize në mënyrë demokratike, paqësore dhe kushtetuese duke qenë të kujdesshëm për të mos lënë mundësi apo shkas për krijimin e një konflikti thellësisht politik, në konflikt ndëretnik.

Sokol Balla: Kosova është drejtë zgjedhjeve të parakohëshme, më 11 qershor. Nishani ishte aty sot dhe e quajti një akt emancipimi atë që ndodhi në Kuvend. Çfarë po ndodh në Kosovës sipas jush? Kemi demarkacioni, raportet me Serbinë, gjykatat speciale…

Ilir Meta: Demarkacioni i lidhur padrejtësisht me çështjen e vizave ka bllokuar këtë proces dhe derisa mazhoranca nuk arriti ta zhbllokonte këtë do të ishte një kosto, Kështu që do të kemi një mundësi të re për një testim të të gjitha forcave politike, ndoshta edhe konfigurime të reja në funksoon të zhbllokimit të kësaj situate. Kur gjtihcka ndodh në mënyrë institucionale, është tregues pjekurie.

Sokol Balla: Mogherini tha sot që Europa do të bëhej më e fortë me një proces përfshirjeje më të shpejtë të Ballkanit Perëndimor, por ngjarjet e fundit në rajon, përfshirë edhe në Tiranë, duke qenë se edhe ju keni dilemat tuaja mbi ndikimet e huaja këtu, a mendoni që Rusia është një rrezik që duhet marrë parasysh?

Ilir Meta: Kemi një situatë pozitive në gjithë hapësirën e BE pas zgjedhjve në Francë dhe Holandë, pasi pas Brexit u rritën pikëpyetjet për projektin e BE dhe për fat të mirë këto kanë marrë një përgjigjje inkurajuese. Në rajonin tonë situata është e paqëndrueshme, por jo e pashpresë dhe ne si Shqipëri dhe politikanë shqiptarë duhet të bëjmë gjithçka për të garantuar stabilitetin e Shqipërisë duke garantuar një proces tërësisht demokratik zgjedhor dhe gjithpërfshirës për të rritur kredencialet demokratike të Shqipërisë.

Sokol Balla: Më intriguat me ngjarjet e Poliçanit, ato të gushtit të ’92 dhe më kujtuat që jeta juaj në politikë nuk ka qenë një fushë me lule. Jeni luftuar nga të gjitha palët dhe ja ku jeni sot. Mund të thoni se cila është formula e suksesit të Ilir Metës në xhunglën politike dhe sociale të Shqipërisë?

Ilir Meta: Unë nuk kam dashur të bëhem deputet në ’92. Isha në dilemë për të ikur jashtë dhe një ditë takoj Spiro Deden, një ndër drejtuesit e PS kur aderova në FRESSH dhe kemi qenë një natë para kafe Europës. I thosha që dua të iki dhe më thotë zoti Spiro; të të bëj një pyetje, do të bësh politikan apo pedagog? I thashë unë që të bëj shkollën të bëhem njëherë pedagog, edhe në politikë, por pedagog e kam prioritet. Në rregull, më thotë, por nëse ikën jashtë do të humbasësh gjërat që do të mësosh këtu në politikë. Gjithmonë në gjithë këtë histori më rikujtohet vazhdimisht kjo porosi e Spiro Dedes dhe mendoj që ka qenë një porosi e drejtë. Ka qenë një politikë shumë e vështirë, mizore, e pabesë dhe nëse jam këtu ku jam mendoj se kjo është rezultat i asaj që unë jam përpjekur të kem gjithmonë qëllime të mira pavarësisht nga gabimet që kam bërë. Nuk mund të thotë asnjë në Shqipëri që unë i kam gënjyer dhe gjithmonë kam qenë mirënjohës dhe kam parë përpara. Po nuk pe përpara në politikë mbetesh peng i së kaluarës, i inatave, hakmarrjeve dhe sherreve. Mua më vjen keq që ka politikanë që kanë shumë përgjegjësi dhe nuk arrijnë të ngrihen në nivelin e atyre përgjegjësive dhe shkëputen nga njerëzit. Të qenurit me këmbë në tokë për mua ka qenë një sukses në politikë.

Sokol Balla: Dhe unë uroj që të jeni më këmbë në tokë dhe të jeni Presidenti më i mirë i shqiptarëve që kanë patur deri më tani.

Ilir Meta: Unë do të bëj maksimumin, por edhe po pata ndonjë shkëputje do të ma kujtoni ju, opinioni publik.

KOHA QË IZRAELI TA NJOH KOSOVËN

May 4, 2017 by dgreca

Intervista e ministres për Dialog, Edita Tahiri dhënë Radios nacionale të Izraelit/

“ Një intervistë speciale në ditën e pavarësisë së Izraelit: Është koha që Izraeli ta njoh Kosovën”/
Nga gazetari Eran Cicurel, IBA (Israel Broadcasting Authority)/

1 maj 17, Tel Aviv- Në 69 vitet e ekzistencës së tij, Izraeli është njohur nga 160 vende. 26 vende nuk e njohin Izraelin. Izraeli është një nga gjashtë vendet anëtare të OKB-së që shtetet e tjera anëtare të OKB-së nuk e njohin. Armenia, Kina, Qiproja dhe të dy Koretë, janë gjithashtu në të njëjtën kategori. Një kategori tjetër janë vendet që nuk janë anëtare të Kombeve të Bashkuara, por njihen nga disa nga vendet më të njohura: Palestina, e cila gëzon njohjen e 136 vendeve, Sahara Perëndimore me 49 shtete, Tajvani, i njohur nga 22 shtete, dhe Republika e Qipros Veriore, e cila është e njohur nga një shtet, Turqia.

Rasti më i shquar në kategorinë e dytë është Kosova. Një subjekt politik që gëzon njohjen e 114 shteteve, të kryesuar nga SHBA. Është themeluar në vitin 2008 pasi u tërhoq nga ish- Jugosllavia, përderisa Serbia pretendon se Kosova është pjesë e territorit të saj, një kërkesë e mbështetur nga rezolutat e OKB-së. Por Shtetet e Bashkuara, që janë mbrojtës i shtetit të vogël, kanë mbështetur pavarësinë e saj së bashku me vendet tjera perëndimore, dhe pasojat kanë qenë shumë më të thella: Rusia, që është aleate e Serbisë, ka përdorur Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës për t’i grabitur Gjeorgjisë, Osetinë e Jugut dhe Abkhazinë, Krimen.

Izraeli po ndjek një politikë të kujdesshme për çështjen e Kosovës, pavarësisht faktit që ky është një projekt amerikan, dhe nuk e njeh atë, por përpiqet të mbajë marrëdhënie të mira me njerëzit e kësaj Republike. Izraeli, sipas mendimit të tij, nuk mund të kërkojë që vendet e tjera të mos e njohin Palestinën ndërsa vet ta njeh Kosovën. Por pritjet në Prishtinë janë më ndryshe. Këtë javë, ish zëvendëskryeministrja Edita Tahiri, gruaja e dytë më e rëndësishme në Kosovë, kryenegociatore në negociatat me Serbinë dhe Bashkimin Evropian po viziton Izraelin. Ajo është këtu në një vizitë private.

E morëm atë në një intervistë për marrëdhëniet midis Izraelit dhe Kosovës dhe në fillim ajo tha:Edita Tahiri: Shpresoj që herën tjetër kur të vijë në Izrael, do të jetë një vizitë zyrtare lidhur me njohjen e shtetit tonë nga Izraeli, tha ministrja e Kosovës. Unë besoj se Izraeli është një vend perëndimor dhe kemi një aleat të përbashkët – Shtetet e Bashkuara, që është një mbështetës kryesor i lëvizjes sonë për pavarësi dhe një mbështetës kryesor i integrimit të Kosovës në Bashkimin Evropian dhe Aleancën Veri- Atlantike.

Shqetësimi i Izraelit është të legjitimojë njohjen e Palestinës, a e kuptoni vështirësinë izraelite?

Edita Tahiri: Nuk ka nevojë të druhet nga një precedent i tillë, sepse Kosova si shtet është produkt i shpërbërjes së ish Jugosllavisë. Nga shpërbërja e saj u lindën shtatë vende, përfshirë Kosovën. Ky nuk është rasti me Izraelin. Ka sfida të brendshme, por nuk ka ngjashmëri dhe nuk ka precedent. Pavarësia e Kosovës u shpallë në koordinim me mbështetësit tanë ndërkombëtarë në vendet perëndimore, Shtetet e Bashkuara dhe NATO. E kuptoj shqetësimin e brendshëm, por nuk shoh asnjë bazë për të mos njohur Kosovën.

Ju duhet të thoni që Izraeli nuk është i vetmi vend që nuk e njeh Kosovën. Ka një problem këtu dhe gjithashtu një shqetësim për pakicën serbe në Kosovë.

Edita Tahiri: Pavarësia e Kosovës është shqyrtuar nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë dhe ajo ka përcaktuar që pavarësia e Kosovës është e ligjshme dhe është në përputhje me të drejtën ndërkombëtare, prandaj Kosova është një rast unik dhe ndryshe nga shembujt e tjerë që i përmendët ju. Kosova është territor shqiptar, shqiptarët janë një komb i ndarë në fillim të shekullit të 20-të, gjysma e territoreve shqiptare iu dhanë vendeve të tjera. Pas Luftës së Ftohtë, mundësia e vetëvendosjes për shtetet u hap dhe prandaj pavarësia jonë është në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. Izraeli duhet ta marrë këtë parasysh.

Nga problemet është se ka një ndjenjë të përgjithshme që nuk e dëshironi aspak pavarësinë, por të bashkoni vizionin e Shqipërisë së Madhe. Ju jeni shqiptarë.

Edita Tahiri: Ne jemi i njëjti komb. Tragjikisht na ndan në fillim të shekullit të 20-të. Jemi dy shtete dhe ne besojmë se zgjidhja për problemin e ndarjes është integrimi evropian i dyja shteteve. Shqiptarët nuk janë të vetmit të ndarë në rajon, janë kroatët dhe serbët të ndarë gjithashtu. Pra, rruga është të jetosh në një situatë ku kufijtë kanë më pak rëndësi dhe liria e lëvizjes garantohet, që u mundëson integrimi i shteteve tona në Bashkimin Evropian. Të gjitha vendet e ish-Jugosllavisë u drejtuan kah perëndimi dhe mposhtën ndikimin rus. Ne i përkasim bashkësisë euroatlantike. E gjithë kjo duhet të merret parasysh që qeveria izraelite të rishqyrtojë çështjen e njohjes së Kosovës.

Cili është hapi tjetër për ju? Kyçja në BE?

Është vetëm një qëllim. Qëllimi i dytë është integrimi në NATO. Por kryesorja është të krijojmë mundësinë që shtetet e reja të jetojnë krah për krah me njëri tjetrin duke njohur njëri tjetrin në një kuadër gjithëpërfshirës të paqes dhe stabilitetit.