Hazir Mehmeti – Dielli

VJENË- PJETËR LOGORECI: HISTORI SHKODRANE NË FOTOGRAFI

June 28, 2020 by dgreca

Nga Hazir MEHMETI, Vjenë/

Imazhi i trungut Logoreci jeton akoma në veprimtarinë për përparim kombëtar. Nipi i Mati Logorecit, Pjetër Logoreci në Vjenë dhe Fotoalbumi Historik me vlera kombëtare nga puna e tij 6 vjeçare në arkivat e Vjenës.

Pjetër Logoreci, pinjoll i familjes së madhe Logoreci, vazhdon traditën e shkëlqyer në shërbim të kulturës, artit dhe progresit kombëtar. Vjena, ku studiuan figura të njohura historike mes tyre edhe Logorecët, e ruan vazhdimësinë edhe në ditët tona nga pasardhësi i tyre, nipi i Mati Logorecit, Pjetër Logoreci. Të cilët një shekull ma parë, në Vjenë studiuen vëllezërit Kolë dhe Gjon Logoreci, i pari për ekonomi e financë dhe tjetri për agronomi.

Pjetri me lojën në skenën e Teatrit Popullor të Vjenës dha një shkëndi nga shkëlqimi i Aleksandër Moisiut një shekull më parë. Tani Pjetri krahas aktiviteteve të tij në institucionet e kulturës austiake, del me veprën e tij që është rezultat i kërkimeve të tij në arkivat austriake, të titulluar “Histori e Shkodrane në Fotografi“. Një album i mrekullueshëm e cilësorë i ndarë në 5 kapituj, duke filluar me Shkodrën, jetën, fasadat, personalitete e të përditëshmen e Shkodrës.

Në bisedën e tij, Logoreci, shprehë kënaqësinë e tij mbi hulumtimet e bëra në Arkivin e Shtetit Austriak, Arkivin e Bibliotekës Nacionale të Vjenës, Arkivin e Bashkisë së Vjenës, Arkivin e Bibliotekës së Universitetit të Vjenës dhe Arkivin e Bibliotekës së Universitetit të Gracit. Albumi i pasuruar me shumë foto të panjohura, që iu përkasin viteve 1908 deri 1916, është rezultat i një pune kërkimore 6-vjeçare. Çdo fotografi ka kartelën e vet, ku tregohet çfarë është, kush e ka bërë, kur është marrë dhe çfarë duket.

Veçohet kapitulli i dytë me fotografi nga pushtimi i Shkodres prej Malit të Zi, në të cilat pasqyrohet gjendja e mjerueshme e popullsisë, masakrat ndaj saj, plaqkitjet, vuajtjet në uri, bombardimi e shkatrrimi i qytetit nga pushtuesit. Në liber botohen fotografi nga skenat makabre, vrasjet, kufomat në këtë luftë për mbrojtjen e qytetit, ku çdo familje shkodrane kishte një person të mbetur në llogoret e Taraboshit në mbrojtje të territorit, dinjitetit dhe nderit shqiptar. Në bisedën me Pjetrin ai shprehet i emocionuar duke i ndjerë në shpirtë ato momente vuajtjesh për të cilat flasin aq shumë ato fotografi të kohës.

“Kur kam parë fotografinë e Portalit të Katerdrales së Shkodrës që mban emrin Shën Stefan, të njëjtë si Katedralja e Vjenës, kam mbetur i shtangur. Portali është një vepër arti, i punuar nga dora e Kolë Idromenos, me financimin e Austrisë e cila ka financuar edhe në ndërtimin Katedralës së Shkodrës. Për të shmangur abuzimet me financimet në ndërtimin e objekteve, konsullata austriake në Shkoder ka dokumentuar në fotografi të gjithë objektet e ngritura me këto donacione. Kështu gradualisht nga aty më lindi frymëzimi që të bëja një album për Shkodrën, edhe pse e dija që ishte vështirë, këkonte kohë, mund dhe shpenzime.”

Siç shihet nga dokumentet dhe fotografitë e panjohura që sjell libri, Idromeno kishte realizuar shumë vepra arti të cilat u dëmtuan në kohën e komunizmit, bie fjala tavani i Katerdrales i gdhendur me dru, shtatoret e ndryshme apo pikturat murale. Përveç Katedrales, Shkodren e stolisin dhe shumë fasada të njohura e madhështore siç ështe shetitorja kryesore e qytetit apo objekte të tjera disa prej të cilave u shkatërruan në kohën e komunizmit.

Shumë ndërtime të bukuar që ka Shkodra dalin të ideuara dhe të punuara nga Kolë Idromeneo, por edhe nga Gjergj Fishta dhe qyteti ju detyrohet shumë këtyre njerëzve, sidmos Idromenos. Logoreci shprehet i zhgënjyer nga indiferenca e pushtetarëve të Shkodrës dhe e shtetit, ndaj varrit të Idromenos apo të Marubit e një sërë personalitetesh të tjera, në varrezen e Rrmajit, që janë lënë të degraduara plotësisht. Këto emra të mëdhej të kulturës e shqiptarizmës janë kyçi i kulturës shkodrane dhe nuk duhen lënë në harresë, duhet të gjendet mundësia që objektet ku eshtrat e tyre prehen në amshim, të restaurohen.

Albumi është një kujtim me vlerë i një kohe të shkuar dhe homazh ndaj figurave madhore historike nga ajo periudhë. Është porosi për brezat që vijnë mbi nevojën e vlerësimit dhe respektit të luftës heroike për liri dhe progres kombëtar ku Shkodra është dalluar gjithnjë për aktivitetin e ndihmesen e saj në themelimin e kulturës e tabanit kombëtarë.

Promovimi i veprës pritet të mbahet në Vjenë sapo të krijohen kushtet normale nga pandemia. Secili mërgimtar ka nevojë ta ketë librin në bibliotekën e tij. Veprimtaria e Pjetër Logorecit në Vjenë është e vazhdueshme dhe me interes kombëtar. Vite më parë, ai ishte realizuesi i nxjerrjes dhe bartjes së eshtrave të Don Nikollë Kaçorrit, nënkryetarit të qeverisë së parë të Shqipërisë së pavarur të vitit 1912, e shpallur në Vlorë me kryetarin e saj të parë Ismail Qemalin.
Pjeter Logorecin e urojmë për veprën dhe i dëshirojmë atij sukses në hulumtimet e radhës.

SHEMBJA E TEATRIT KOMBËTAR, VRASJE E HISTORISË

May 21, 2020 by dgreca

Shkruan: Hazir Mehmeti, Vjenë/Historia e një qyteti, veçan një kryeqyteti, nuk mund të jetë histori pa pjesën e saj, të lojës teatrore shekujve. Çdo epokë ka rrjedhat e saj me të cilat karakterizohet me të gjitha aktivitet e jetës. Edhe, me artin në përgjithësi dhe skenën e teatrit ku defilojnë artistë nga më të ndryshëm, bashkë me ta edhe mençuria e dramaturgëve shqiptarë e botërorë, aty defilon mençuria e filozofëve botërorë, aty ushqehen emocionet e njeriut, kënaqësitë e brengat e tij deri në lot përjetimi. Teatri ishte gjithmonë Tempull Shpirti shekujve. E kujtojmë këtu Lekën e Madh i cili gjatë gjithë marshimit të tij deri rrëzë Himalajeve me veti mbante aktorët dhe teatrin në krahun e djathtë të tij. Ai ndërtonte teatro sapo e zotëronte një vend që në ditën e parë, andaj sukseset i kishte të brumosura në frymëzimet shpirtërore të kohës. Themelet e atyre teatrove ruhen me xhelozi me gjithë historinë e aktorëve të tyre. Akili e Odiseu nuk do ishin të tillë, as Shekspiri me Otellon e tij pa historinë teatrore shekujve. Teatri është tempull i cili nuk rrënohet asnjëherë dhe në asnjë rrethanë. Në ato mure janë të skalitura emrat e fjalët e aktorëve, djersa e tyre, janë të skalitura përjetimet e shikuesve moshash të ndryshme.
A është kështu edhe me Teatrin Kombëtar të shembur tani në një ditë pranvere! Arsyetimet e Kryeministrit Edi Rama janë pa bazë, cinike dhe qesharake. Aty fshihet inati i tij mendjemadh dhe antikombëtar. Ai e din mirë historinë e teatrit, historinë e aktoreve e aktorëve, por ai jeton vet me “madhështinë” e tij egoiste. Derisa në gjithë botën ndërtohen teatro të reja pranë atyre të vjetrave, biblioteka të reja pranë atyre të vjetrave historike, muze të rinj pranë atyre të vjetër, parlamente të reja pranë atyre të vjetra, në Shqipëri jo, nuk ka hapësirë për histori. Ka hapësirë, mjerisht, për tempuj dogmash fetare aty pranë teatrit, ka vend aty pranë godinave të vjetra turke, greke, sllave e gjithfarë mbeturinash nga pushtuesit e kombit. Dhe kjo mu në kohën e tij, të Edi Rames si Krye bashkiak.

Edi Rama dhe stafi i tij kanë treguar se nuk e duan kulturën, artin dhe nuk punuan për te që ta ngritin imazhin e nëpërkëmbur të shqiptarëve, veçanërisht Shqipërisë nga vet politika e shqiptarëve dje. Kjo, mjerisht, vazhdon si traditë e hidhur, njollë e zezë në bazamentin e agresivitetit shqiptar i cili gërryen në qenien e secilit shqiptar kudo që jeton. Ku janë këshilltarët e kulturës të kryeministrit, apo janë vetë kapo sahanlëpirës edhe mbi krimin ndaj historisë së kulturës shqiptare. Ata nuk do duhej të drejtonin ekskavatorin e tyre shkatërrues që me rrezet e para të agimit pranveror i cili u pluhuros keq mes kryeqytetit shqiptar. Çfarë do shkruhet për historinë e teatrit të ri në librat e historisë mbi historinë e shembur të një Teatri. “U ndërtua nga i madhi Edi Rama!” Historia fillon me Edi Ramën! Kështu ishte dje me Enver Hoxhen dhe mësuesit e Edi Ramës. “Historia fillon me Enver Hoxhën!”. Pak para tij: “Historia fillon me Ahmet Zogun!”. Sipas këtij “marshimi” shqiptar do vjen historia e një “princi” tjetër që nuk i ha palla çka ka ndërtuar paraardhësi i tij, as Edi Rama.
Lakenjtë për rreth nuk ia prishin Edi Ramës, ai është babai i kafshatës së tyre, ani pse e ngjyer në krim. Historia është e pamëshirshme, këtë nuk e kuptojnë vetëm diktatorët me injorantët përreth.

Teatri Kombëtar shkoi bashkë me historinë e tij, nuk do ngritët më asnjë herë. Një satrap kulture dhe mbret i kokainës erdhi në pikë për dritë në Jug të Evropës. Bile tani do bartë pluhurin e Teatrit Kombëtar në karrigen e OSCE, aty ku çmohet historia, vlera e kulturave të vjetra e të reja. OSCE e kupton Z.Rama si njeri të një kombi të vogël me histori të vjetër e të vështirë shekujve. Përndryshe, Edi Rama do duhej larguar me gjithë pluhurin e tij nga karriget që ai nuk i meriton.

30 VJET NGA KRIMI SERB I HELMIMIT TË FËMIJËVE SHQIPTARË NË KOSOVË

March 19, 2020 by dgreca

Dr. Shukri Gerxhaliu: “Kur është në pyetje fëmija, populli e kombi unë jam i gatshëm të sakrifikohem”.
Flet Dr.Gërxhaliu, doktori i cili trajtoj me sukses fëmijët e helmuar, ai i cili trajtoj minatorët grevist në zgafellë tremijë metra në zemër të tokës shqiptare. Doktori trim e atdhetar i pa luhatshëm deri në ditët tona.

Nga Hazir MEHMETI/ Vjene –Austri/

Nën harqet e Urës së Gurit në Vushtrri takohemi pas tridhjetë vjetëve me Dr.Shukri     Gerxhaliun, një ambient i cili flet mbi historinë e Lumit të qytetit dhe vet Vushtrrisë si vendbanimi urban ndër më të vjetrit në kontinent i njohur para njëzetë e katër shekujve në kohën e Ilirisë me emrin Vicianum. Thuhet se ishte vendbanim i njohur me proporcione të Londrës së asaj kohe.  Këto rikujtime nga leximet dhe e kaluara e ime këtej vinin fshehurazi nga miqtë e mi shoqërues Dr. Shukri Gerxhaliu dhe Prof. Bedri Tahiri.
           Derisa kamerieri rregulloi karriget dhe mbulesën e tavolinës, filloi të frynte një erë ca më e theksuar, kjo mund te ishte pengesë në incizimet e intervistës në diktafonin japonez,  dhuratë nga Vlora,  vajza ime pas mbarimit të hulumtimeve atje.
        – “Ju përgëzoj për këtë mund tuajin, kjo na nderon ne, ata që e pësuan nga helmimi, qytetin tonë dhe gjithë ne. Ky qenka edhe një dokument në paharresë të një akti kriminal të armikut serb kundër shqiptarëve”, e hapi bisedën Dr. Shukriu.
           Urimi i tij më dha kurajë në vazhdimin e punës sime.

           Faleminderit Doktor! E vlerësoj kohën tuaj me vlerë dhe nuk do doja të ju marrim shumë nga ajo, i them i përgatitur për bisedën dhe kureshtar të mësoj prej tij nga ajo kohë e ligë për ne.
            Po, e filloi Dr.Shukri Gerxhaliu, ishte pranvera e vitit 1990, dhe zakonisht njerëzit i gëzohen pranverës, por kësaj radhe erdhi një hata për fëmijët dhe popullin e Kosovës e cila nuk do harrohet kurrë. U helmuan nxënësit dhe së pari ata i sollën mësimdhënësit në Shtëpinë e Shëndetit në Vushtrri. Atë ditë kujdestar ishte Dr.Behrami, i cili na thirri të gjithëve, aty ishte me ne edhe Dr.Shaban Merovci, neuropsikiatri i njohur. Unë e propozova që të vinte Dr.Shabani i cili ishte më i vjetër dhe me përvojë. Ai arriti shpejtë, u bëmë së bashku: Dr.Behrami, Dr. Shabani, unë dhe policia serbe. Policët serb rrinin aty të pranishëm, kjo mua më befasoi dhe mendova: çka donë ata këtu? Në ndërkohë Dr.Shaban Merovci ishte ngatërruar me ta dhe u tha: A doni t’i kçyrni (kontrolloni) ju apo po i kçyri unë!  Ata serbisht thanë, ne po rrimë këtu. Dr. Shabani ua preu shkurt: Ju nuk guxoni të rrini kur unë jam këtu. Këta janë pacientë të helmuar me helme të luftës dhe u duhet ndihma, ju duhet të dilni jashtë. Kjo shtyrje fjalësh zgjati bukur shumë derisa ata u detyruan të dalin jashtë. Faktikisht ata i përzuri Dr. Shabani edhe pse kundërshtonin praninë e tyre i  gjithë personeli shëndetësor në ambulancë.
                Si vepruat ju në nivel kolegjiumi mjekësor në këto rrethana?
          Ata që i sillnin nxënësit e helmuar: arsimtarë, taksi, privat deri në Shtëpinë e Shëndetit ,  maltretoheshin nga policia serbe, thirrem Kolegiumin dhe u morëm vesh që disi ta ngremë një ordinancë të improvizuar disi në Qendrën Shkollore, aty më afër nxënësve që të mos kemi probleme gjatë rrugës. Pas bisedave në kolegjium u caktova të shkoj unë për të biseduar me drejtorin, ishte një malazez, Slobodan Dokniq. Unë pranova, edhe pse nuk ishte e lehtë, kur janë në pyetje fëmijët, atdheu dhe populli nuk hezitoj fare. Pa vonuar shkova në zyrën e tij, ai më njihte pasi ishte mësimdhënës i imi dikur.
    Si ishte pritja e tij?

Më priti mirë, ia shpjegova situatën dhe rrethanat të cilat e kushtëzojnë nevojën e një ambulante te improvizuar diku në lokalet e Qendrës Shkollore. Ai më tha: “Televizioni dhe shtypi po thonë se këto janë aktrime dhe nuk janë helmime”. Unë ia ktheva: Profesor, këto nuk janë aktrime por nxënësit janë të sëmurë. Ai u kujtua pak dhe shtoi: Unë ty të besoj, por si t’ia bëjmë, çka duhet? Ia shpjegova, se ne kërkojmë një hapësirë brenda shkollës për një ambulantë të improvizuar ku do trajtojmë rastet e paraqitura të të sëmurëve të cilët rrugës deri në Shtëpinë e Shëndetit po vonohen e maltretohen. I them, ju sigurisht i keni parë nxënësit e sëmurë se çfarë gjendje të rëndë shëndetësore kanë kur po i kap helmi ose ataku gjatë helmit. Ai pa hezitim tha po, i kam parë, bënë, pajtohem. Bënë, veç unë kam dëshirë të ma jepni me shkrim. Ai pak u kujtua dhe tha, po. Drejtori menjëherë i tha sekretares ta shkruan vendimin, e nënshkroi dhe e vulosi.
Kjo diç e veçantë për atë kohë, po pastaj si rrodhi situata?

Pastaj më ra ndër mend që ta kopjoj vendimin. Shkova tek Abit Fejza në zyrën e tij i cili e kishte një makinë kopjimi dhe i bëra disa kopje. Me këto kopje u ktheva në Kolegjium, u dhashë një kopje dhe i rekomandova që tani e tutje të shkonin rregullisht për kontrollimin e nxënësve pasi e kishin të lejuar. Kolegiumi më çdo kusht më caktoj mua edhe pse isha edhe te minatorët në zgafelle gjatë grevës së urisë për kontrolle mjeksore, edhe tani këtu. Kur është në pyete fëmija, populli e kombi unë jam i gatshëm të sakrifikohem, ju them në kolegjiumin e mjekëve në Shtëpinë e Shëndetit në Vushtrri.
A ju kujtohet kush ishte me ju në ndihmë nxënësve dhe sa kohë funksionoi puna e juaj?

Po, me mua vazhdimisht ishte Motra, Kimete Zekolli-Gubetini, së bashku kemi trajtuar nxënës të sëmurë disa kohë. Gjatë asaj kohe kur nxënësit ishin të sëmurë erdhi një aktivist dhe i incizoi nxënësit e sëmurë, në ato momente kemi qenë unë dhe Motra Kimete. Gjatë asaj kohe problemet më mëdha i kishim me terapi. Simptomat ishin: humbje e vetëdijes (ngjashëm me epilepsinë), skuqje në fytyrë, zgjerim të bebëzave, lemerisje në zë të tmerrshëm. Vinin shumë raste përnjëherë dhe nuk dinim cilin përpara ta ndihmojmë, por për fat ishim aty në lokalet e shkollës. Shpesh u bënim disa veta për ndihmë, na ndihmonin gjithashtu profesorët të cilët nuk më kujtohen me emra dhe pedagogu i shkollës Sylejman Maxhuni.
Si ishte furnizimi me barnat elementare dhe kush ju ndihmonte në sigurimin e tyre?

Gjatë asaj kohe kishte një solidaritet të madh në popullatë dhe na furnizonin me barna. Nuk e harroj ndihmën e madhe nga Agim Osmani, i cili tani jeton në München të Gjermanisë. Furnizimi me barëra ishte shumë i vështirë. Ai sillte barëra por edhe ushqime të domosdoshme, si jogurt, byrekë, bukë, pije dhe ushqime tjera të cilat, ai e kishte një byrektore për nxënës e arsimtarë në Qendrën Shkollore. Çdo ditë vinin policët serb, kishin mbetur edhe dy shqiptarë policë, të tjerët i patën larguar nga puna, kontrollonin, plaçkitnin çka gjenin: barëra, pije, ushqime, por ne prapë i siguronim disi. Ata shpesh pyetnin: Sa të helmuar i trajtuat sot, sa janë të sëmurë, çka po thonë… etj. Ne nuk pritnim mirë prej tyre dhe ishim të vendosur të vazhdojmë trajtimin pa marrë parasysh pasojat e mundshme personale. Por pasi e kishim vendimin nga drejtori nuk na largonin.

Furnizuesi ynë ishte Agim Osmani (nga Bajra), ai shkonte në Letnicë (Binçë) në Kishen tonë shqiptare ku motrat e nderit i jepnin barëra dhe ai me gjithë ato sakrifica i sillte tek ne. Ajo ishte një shpëtim për ne, ishin barëra simptomatik (tonizime të kombinuara vitamina me glukozë), kundër temperaturës, kundër dridhjeve, rrallë herë edhe qetësues ose sedativ kur kishte situata dramatike, kur nuk mundnim kurrsesi t’i qetësojmë në situatat dramatike, sepse kishin dridhje, shpesh të vjella, skuqje, dridhje, kishin gjysmë vetëdije, me subkorteks mendonin derisa kalonte atakimi nga helmet. Tek epilepsia zgjatë një kohë të shkurtër dhe kthehet, në këtë rast zgjaste gjysmë ore, shpeshherë edhe më shumë.
A ju kujtohet cilët fëmijë ishin më të prekur, çfarë pasojash pësuan dhe a janë takuar me ju ndonjëri nga të helmuarit?

Shumica e të helmuarve ishin femra, por kishte edhe meshkuj. Po, kam pasur kontakte me shumë prej tyre edhe pas asaj kohe janë ardhur dhe janë falënderuar. Pasojat më të rënda ishin tek femrat, disa nga ato janë shëruar, disa kanë pasur pasoja gjatë gjithë jetës, bie fjala kurrë s’kanë mundur të kenë fëmijë. Disa nga të helmuarit janë dërguar jashtë vendit për shërim pasi kishin familjar atje. Në atë kohë na vizitoi Dr.Zekirija Cana, drejtues i Forumit për të Drejtat e Njeriut në Kosovë. Atij i dhashë i mostra gjaku, vjellje, dhe deklaratat tona të cilat  ai i dërgon tek mjeku francez Bernard Bendetit në Francë.
         Po mjekët serb, si ishte veprimi i tyre?
         Ata nuk janë përzier fare. Ata në çdo moment i kam bindur, se fjala është për helmim tipik nga helmet e luftës, nga sarini helmues. Mjekët dhe personeli serb janë bindur se saktësisht janë helmime e jo aktrime. Ka edhe njerëz që i kanë parë duke hedhur  pluhurin, thonë se fjala është për helm i hedhur ne formë pluhuri. Disa raste, ata serb që e kanë kundërshtuar ka ndodhë që janë helmuar vetë siç ishte rasti i dy policëve, njëri serb dhe tjetri shqiptar, kur vijnë në Qendrën Shkollore  për të kontrolluar edhe helmohen pastaj trajtohen nga unë dhe dërgohen për trajtim tutje.
         Cili helm kimik mund të jetë përdorur nga sigurimi serb, sipas njohurive tuaja mjeksore?

Në ushtrinë jugosllave kam lexova shumë rreth helmimeve, efekteve, simptomave nga helmet e luftë pasi pata shërbye në repartin e efekteve të helmeve së luftës. Një libër nga ajo kohë me detaje rreth helmeve dhe efekteve të tyre ia dhashë Dr.Zekirja Canes, aty shkruante rreth simptomave tek të helmuarit të cilat përputheshin plotësisht me këto te fëmijëve tanë të helmuar. Sipas të gjitha simptomave helmi nga helmet e luftës të llojit sarin i hedhur formë pluhuri dhe i cili merrej përmes frymëmarrjes në organizëm.

A keni mbajtur shënime mbi të helmuarit dhe ku mund të gjejmë shënime konkrete rreth të helmuarve?

Po, unë kam mbajtur shënime në një fletore dhe të gjitha i kam të regjistruara. Shumë nga dokumentet janë humbur gjatë luftës. Shumicën e rasteve i kemi trajtuar aty në ambulancën e improvizuar, por disa raste të rënda i kemi dërguar në Prishtinë. Shumica e rasteve u trajtuan në shkollë, aty më afër dhe më shpejtë, më efektiv dhe për këtë duhet ta falënderojmë Dokniqin në ketër rast. Ai ishte malazez dhe si duket e kuptonte situatën e rëndë.

( Pjesë nga libri: Helmimi i fëmijëve shqiptarë, krim serb i pafalshëm, nga Hazir Mehmeti)

Dr. Shukri Gërxhaliu në punën e tij u dallua me zellin e tij, përkushtimin, etikën dhe mbi të gjitha guximin e tij në shërbim të pacientëve në situata të renda para, gjatë luftës dhe pas saj. Ai ishte një ndër mjekët e parë që vizitoi minatorët e Trepçës në 1989 në grevën e urisë, njëri ndër doktorët e parë që u dha ndihmë nxënësve të helmuar nga serbët gjatë vitit 1990. Dr. Shukri Gërxhaliu ishte pjesëtar i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe dëshmitar në Gjykatën e Hagës, kundër kryetarit serb, kriminelit, Sllobodan Millosheviq duke argumentuar krimet serbe ndaj popullatës shqiptare në Kosovë. Ai ishte doktori i të mbijetuarave të dhunës seksuale nga lufta e fundit në Kosovë.

Drama “Gjegj Kastriotit-Skënderbeut”

September 14, 2018 by dgreca

550 vjet nga Kryeheroi shqiptar Gjergj Kastriotit – Skënderbeu/

Drama “Gjegj Kastriotit-Skënderbeut” nga gjuha e dokumenteve/

Intervistë me Aktorin dhe regjisorin e njohur Xhevat Limani/

nga Hazir MEHMETI, Vjenë/

“Mbi dyqind burime për këtë vepër të shkruar dhe çdo fjalë aty është e mbështetur në faktografi. Një nga motivet kryesore që dua të sjell është mesazhi në politikën shqiptare është kjo, se Gjergj Kastriotit-Skënderbeu, ka folur me diplomat të huaj pa protokoll, pa përkthyes në shtatë gjuhë.UÇK mori si elemente pozitive nga strategjia e Gjergj Kastriotit – Skënderbeu gjë që u çmua shumë në nivele botërore”.
Aktualiteti i një interviste me shkas plotësohet me rastin e 550 vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastriotit – Skënderbeu. Aktori dhe regjisori i madh shqiptar, Xhevat Limani, ringjalli porosinë e kryeheroit tonë si autor i veprës dhe aktor që flet me zemër e shpirt të krye personazhit dhe siç e thotë ai “nuk i kemi dal borxhit kryetrimit”. Publiku shqiptar u rifreskua nga afër me veprën madhore të Gjergj Kastriotit – Skënderbeu.

Pyetje: Së pari ju përgëzoj për lojën tuaj teatrale këtu në Vjenë. Ishte diçka tepër domethënëse dhe e fuqishme! Si po ndiheni pas shfaqjes suaj?

Xhevat Limani: “Së pari e falënderoj publikun shqiptarë në Vjenë, kam pasur gjithmonë dëshirë dhe ëndërr që të prezantoj në Vjenë dhe më gjerë, jo vetëm me teatër por konkretisht SKËNDERBEUN për hir të atij borxhi të madh, të asaj Embleme, kur dihet se austriakët këtu mbajnë shpatën dhe përkrenaren e kryeheroit tonë kombëtar. Ia arritëm me disa mundime që ta sjellim këtu dhe më këtë rast dua të falënderoj zj. Drita Cacaj, Zj.Shpresa Kamberin dhe Z. Safet Sadikun. Ne sollëm shfaqjen në mesin e disa qyteteve të njohura nëpër Europë, por mendoj se Vjena është qytet simbol i artit klasik dhe të dëshmojmë para botës se shqiptarët nuk janë popull që pjestarët e tij të trajtohen si qytetarë të rendit të dytë apo të shihen vetëm si viktima, apo të shihen vetëm si fajtor të problemeve në Ballkan siç duan të na japin etiketën, por fajtor janë të tjerët. Ne po paguajmë targën e rëndë për shkak të indolencës së shtetit shqiptar i cili nuk ka formuar një diplomaci pak më vigjilente për të ruajtur dinjitetin e shqiptarëve jashtë kufijve të Shqipërisë londineze. Mendoj, që tani me pavarësimin e Kosovës, diplomacia e saj po i plotëson disa vakume dhe dalë ngadalë do të ecin, dhe diplomacia shqiptare ka zënë t’i artikuloj kërkesat me tingull të qartë që edhe ne të radhitemi aty ku e kemi vendin në mesin e popujve të civilizuar dhe të lashtë të kontinentit.

Pyetje:Ju e thatë, se shpata dhe përkrenarja e Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, janë porosi për ne, drama e juaj e ringjall porosinë, si po pritet kjo nga publiku, veçanërisht gjenerata e re?

Xhevat Limani: Unë projektin e kam punuar me qëllim, jo për të treguar historinë e Gjergj Kastriotit-Skënderbeu, këtë punë e ka bërë Barleti, Wudvord Longfellou, Jon Winthkop, Antonio Vivaldi, Kreçiq e shumë studiues e krijues arti, ku ka mbi dymijë e pesëqind vepra për Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, si shpëtimtar që ka mbrojtur perëndimin dhe mendoj se sjellja ime në skenë është motivuar nga një dispencë për strategjinë e Gjergj Kastriotit – Skënderbeu që e kam gjetur në Westpoint, në akademinë më të madhe ushtarake, ku strategjia e Skënderbeut mësohet lëndë mësimore gjashtë muaj. Për fat të keq në shtetin shqiptar kjo mësohet vetëm nja katër orë.

Si duket ju keni hulumtuar rreth veprës së Gjegj Kastriotit-Skënderbeut.

Xhevat Limani:Po, jam hulumtues i Skënderbeut në arkivat në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ku më shumë më ka ndihmuar Piter Prifti, sekretar i Fan Nolit, i cili ka qenë 33 vjet profesor në Harvard University dhe më ka dhënë që nga historia e Gjon Butkokut dhe historian të tjerë të huaj që kanë shkruar për Gjergj Kastriotit-Skënderbeun. Një nga motivet kryesore është mesazhi në politikën shqiptare që dua të sjell, Gjergj Kastriotit-Skënderbeu ka folur me diplomat të huaj pa protokoll, do më thënë pa përkthyes në shtatë gjuhë. Pra, ai nuk ishte vetëm luftëtar i krahut por ai ishte edhe i mendjes, edhe në akademinë ushtarake që ishte, të jeniçerëve që përgatiteshin. Turqia duhet të krenohet me Gjergj Kastriotit-Skënderbeun, sepse ai për Turqinë ka marrë 17 vende duke ngritur flamurin e fitores gjerë në Eritre. Ndërsa, sa i përket Arbërisë apo Shqipërisë, mendoj se ai erdhi të mbroj pragun, apo erdhi nga ai dinjiteti që kishte; meqë Sulltani nuk e lejonte që të vij të ulet tek varri i të atit të tij Gjon Kastriotit, ashtu siç i ishte dhënë premtimi dhe kjo atë e detyroi nga ndjenja e brendshme atërore që të kthehet dhe ta mbrojë vendin e vet. Sot ka shumë dilema, shumë historian që thonë se ç’na duhet kjo mbrojtje kur zhduket gjysma e këtij populli, por ja që populli shqiptarë si popull i lashtë nga gjithë perandoritë tjera nuk është zhdukur dhe është ripërtërirë e cila ripërtëritje gjenetike, mendoj, ka të bëjë edhe me ambiciet dhe idealin e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut, siç e thotë ai: “Me gen babe, me qumësht nëne; me sy shkabe dhe me dritë hëne.”

Ju jeni ndër ata që e bënë të ringjallet, porosia e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut me shfaqjen tuaj e cila do shumë mund e kohë të përgatitet dhe të shfaqet në shumë vende sipas projektit tuaj.

Xhevat Limani:Po, Gjegj Kastriotit-Skënderbeu kishte në ushtrinë e vet edhe austriak, pra ideja e NATO-së sot ka qenë ide e Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, kjo mësohet tani në West Point (Akademia më e madhe ushtarake në botë). Për ta mundur imperatorinë duhet të bëhen forca të bashkuara të popujve të ndryshëm që e duan lirinë. Ai thotë: “Në ushtrinë time kisha shtatëmbëdhjetë kombe duke u nisur nga gjermanet, galet, austriakët, venedikasit e tjerë dhe t i more edhe tribalet, të cilët janë sllavë dhe ata ishin frikacak, por unë në netët pa hënë i mësova të këndonin dhe kështu e munden frikën e filluan të bëhen luftëtarë”.

Pyetje:E keni vizituar muzeun ku gjenden shpata dhe përkrenarja e Gjegj Kastriotit-Skënderbeut?

Unë i kam vizituar edhe më përpara shpatën dhe përkrenaren këtu në Vjenë, kur qëndroj para tyre gjithmonë rimarr forcë dhe shtroj një pyetje sikurse që pyesin shumë prej nesh; shumë e madhe shpata! Unë kur e kam shkruar veprën Gjegj Kastriotit-Skënderbeu, natyrisht që kam hulumtuar defterët të mbretërisë osman, arkivat romake, austriake, hungareze e shumë tjerë gjerë te Arkivat Nacional në Uashington, kam mbi dyqind burime për këtë vepër të shkruar dhe çdo fjalë aty është e mbështetur në faktografi, ashtu që shumë njerëz mendojnë se jam historian kur flas në tribuna. Unë jam aktor-regjisor, kam kryer përveç aktrimit dhe letërsinë, kam shkruar njëzet libra, po vazhdoj të shkruaj, dhe nuk shkruaj keq dhe mes tyre është edhe “Tragjedia e Skënderbeut”, të cilën e kam përkthyer në anglisht së bashku me një profesor amerikan i cili është edhe poet dhe do të luaj në Brodwey dhe New York në fund të nëntorit në anglisht, sepse dua që të sheh dhe bota, çfarë protagonisti është ky Gjegj Kastriotit-Skënderbeu. Nuk është ndonjë njeri imagjinar dhe një figurë imagjinare ashtu siç i fryjnë heronjtë. Ne ende nuk i kemi dal borxhit krye heroit tonë.

Po rreth publikut, mund të thoni diçka?

Është kënaqësi dhe frymëzuese kur salla është e mbushur. Unë kam dashur që ta bëjë të ditur fuqinë e fjalës së tij, ndërsa dihet fuqia e shpatës së tij. Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, mes tjerash ka qenë edhe filozof, ka qenë eruditë, njeri i mendimit, psikolog, ka qenë njeri cili ka ditur t’i dëgjoj e kumtoj dhe baza e kësaj shfaqjeje ka qenë në aftësinë oratorike të Gjegj Kastriotit-Skënderbeut, si të flasim me ushtarë për fitore, si të flasim me ushtarët e mundur, si të flasim me tradhtarët. Dhe, ai jep jo rastësisht mesazhe shumë të fuqishme të cilat, mendoj, lufta e Ushtrisë Çlirimtare e Kosovës i mori si elemente pozitive gjë që u çmua shumë në nivele botërore, kur thotë: mos vrisni robër lufte që dorëzohen. UÇK mes tjerash mund të krenohet me dy gjëra: nuk vrau robër që u dorëzuan dhe nuk vrau fëmijë e as gra e pleq. Kjo është ushtria e mirëfilltë e cila mësohet edhe në Westboyn, kjo është ushtria e mirëfilltë e idesë së madhe të Gjegj Kastriotit-Skënderbeut. Jo rastësisht doktrina e NATO është ngritur mbi idenë e doktrinës së krye heroit tonë kombëtar.

Pyetje: Ideja e ngritjes së Teatrit Shqiptar në Vjenë e nisur nga regjisori i ri Safet Sadiku, e cila mendoj se do ishte një mburrje për ne, si e shpjegoni ju këtë nismë?

Po, unë dua ta përkrah regjisorin e ri Safet Sadiku për nismën e tij rreth teatrit shqiptar në Vjenë i cili duket i ri por ka shumë energji. Mes tjerash unë jam edhe nënpresident i artistëve shqiptarë në botë, jam pedagog dhe dua ta mbështes në format e mundshme. Fundi, më mirë është që shqiptarët të hapin teatro se sa të merren me gjëra negative që nuk i përkasin racës njerëzore. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës shfaqjen e bëjë me debat, pasi mbaron shfaqja dhe aty marrin pjesë shikuesit nga shumë kombe e rrethe sociale dhe ndodhë të ketë edhe ndonjë anglez, ndonjë irlandez, turk, kroat apo ndonjë serb, grek dhe jam i përgatitur nga arkivi im për debat i cili ndonjë herë zgjatë deri në katër orë.

Pyetje: Ju e thatë, se gjithë kjo Evropë ka origjinën e gjakut tonë, një thënie e bazuar apo.

Xhevat Limani: Po, absolut. Kur gjaku ynë pellazgët zbritën në krah të shqiponjës para Ateu dhe Mëmëdheu dhe dymbëdhjetë mijë vjet më vonë Kadmi kur erdhi për t’i sjell shkronjat nga Fenekia, pra i martuar me Harmonin dhe kishte lindur djalin e parë Ilirin. Pastaj gjaku arbëror pësoi transformime të ndryshme, por nga gjithë këto tufane e vërshime nuk u nënshtrua, vazhdoi. Pra është një nga popujt e lashtë, popujt e zotit që ka vazhdimësi dhe për luftëra shkon, rritet shumohet po edhe vdesin, në fund mbijeton, pra një Feniks i çuditshëm. Unë besoj në ri shndritjen e shpirtit të gjenit shqiptar. Popujt tjerë ne na kanë dëmtuar shumë duke përkrahur popuj të pa qenë, siç ishte rasti me Greqinë. Grekët nuk kanë qenë fare në Luftën e Trojës, kanë ardhur gjashtëqind vjet pas Luftës së Trojës. Nuk ka pasur popull grek dhe nga njëmijë anije që shkuan në Luftën e Trojës, nëntëqind e gjashtëdhjetë prej tyre ishin luftëtarë pellazgë-ilir. E kanë kot të tjerët që torturojnë historinë e një populli, ta mbulojnë me pluhur e baltë, por kristali është kristal dhe rri në thellësinë e tokës dhe për atë arsye është i rrallë, e qymyr ka në sipërfaqe të tokës sa të duash. Mendoj se shqiptarët janë një popull kristal dhe herët a vonë do të shkëlqejnë me tërë dritë rimën hyjnore para fakteve dhe dëshmisë civilizuese. (Bisedoi Hazir Mehmeti)

Konferencë profesionale e mësuesve të gjuhës shqipe në Suedi

May 27, 2018 by dgreca

Nga Hazir MEHMETI/
Halmstad, 17-18 maj 2018- Halmstadi me „Tri Zemra“ në Sheshin e Vjetër, tani për disa vjet është vendtakimi i mësuesve/ve shqiptarë në Suedi dhe ligjëruesve e zyrtarëve nga Shqipëria e Kosova. Shteti i Suedisë është shembulli më i mirë në organizimin e mësimit në gjuhën e origjinës. Krahas kombeve tjera edhe shqiptarët e organizuar në Lidhje e Shoqatat e tyre mbështetën fuqishëm me projektet e tyre.
Konferenca u hap nga drejtuesi i Shoqatës së Mësuesve Shqiptarë “Iliria” në Suedi, Murat Koci. Ai përshëndeti mësuesit/et dhe mysafirët e rastit mes tyre Rexhep Mazreku, Zëvendësministër i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Nuhi Gashi, koordinator për mësimin shqip në diasporë nga Ministria e Arsimit të Kosovës (MASHTK), Veprimtari dhe ish deputeti i disa mandateve z.Hidajet Hyseni. Nga vendoret pjesëmarrësit i përshëndeti z.Kristen Jonson i cili mbajti kumtesë. Nga vendlindja erdhe disa pedagog nga UN shqiptare, Dr.Rovena Vata dhe Prof. Kledi Shegani , kurse nga Austria mësuesi me përvojë, Hazir Mehmeti. “Me përmbajtjen e saj tashmë kjo konferencë ka krijuar fizionominë e sa në rrafshin didaktik”, një konstatim përvojash nga transformimi i konferencës drejtë programimit dhe drejtimit nga shoqatat e mësuesve shqiptarë. Veprimtari dhe mësuesi me përvojë Nuhi Mazreku falënderoj të pranishmit, ai dha informata lidhur me historikun e shkurtër të qytetit të Halmstadit. Kumtesat ishin nga tema të ndryshme; Dinore Loshi u paraqit me kumesën nga përvoja profesionale “Mësimdhënia nxitëse dhe sfiduese”. Dr.Rovena Vata, pedagoge e hulumtuese, mbajti kumtesën “Roli i shkrimtarëve shqiptarë në zhvillimin e gjuhës shqipe”, kurse mësuesja Fatmire Bunjaku kumtesën “Planifikimi pedagogjik”. Nga UN i Prishtinës Hydajet Hyseni ligjëratën e tij “Letërsia, politika dhe historia shqiptare në funksion të ruajtjes së gjuhës dhe identitetin kulturor e kombëtar të mërgimtarëve” e cila u shoqërua diskutime. Premton Gërvalla, nga sektori i Entit Shtetëror, mbajti kumtesën “Mjetet digjitale në shërbim të gjuhës amtare…”, një përmbledhje interesante e të arriturave teknologjike bashkoohore si promotor në nxitje të ndryshimeve metodologjike e pedagogjike të domosdoshme. Në ditën e dytë seancën e punimeve e filloi ligjëruesja nga UN i Tiranës, Prof. Kledi Shegani: “Gjuha shqipe, mjeti kryesor dhe më i rëndësishëm i identifikimit kulturor e etnik dhe mjeti më i rëndësishëm i ruajtës së zhvillimit të identitetit nacional e kulturor”. Nga MASHTK me kumtesë ngacmuese e nxitëse doli Nuhi Gashi, i cili ka dhe vet përvojë si mësues disavjeçar në diasporë. Pjesëmarrësit punuan në grupe ku ishte mundësia e shkëmbimit të përvojave dhe njohurive në rrethe të ngushta kolegësh. Me temën “Mësimi shqip në Austri, specifika e orës mësimore në klasë heterogjene” doli Hazir Mehmeti, mësues me përvojë në Vjenë. Ai dha ligjëratën e filloi me informata nga personalitete të shquara austriake me origjinë nga trevat shqiptare e pastaj duke dhënë shembullin metodologjik e didaktik të mbajtjes së një ore në klasë heterogjene. Ai iu përgjigj të interesuarve se A-B-C Fibel –Abetarja e standardëve të larta për alfabetizim të fëmijëve në mërgatë, e përdorshme për të ndihmuar alfabetizimin dygjuhësor, mund të porositet O-line tek botuesi i njohur Weber E.Verlag. Kjo abetare, e vetmja e botuar nga Ministria e Arsimit të Austrisë sipas standardeve të kohës është tani edhe pjesë e katalogut tani edhe në Gjermani, një rritje kërkese e theksuar. Një temë tjetër me vlerë nga praktika mësimore ishte ligjërata “Mësimi përmes lojës” mbajtur nga mësuesi me përvojë dhe aktivisti i njohur Xhevat Isuafi. Loja tani është forma metodologjike bashkoohore më efikase diturinxënëse. Faqja e internetit e themeluar nga mësuesi Xhevat është e arritshme, kjo u provua me interesim nga pjesëmarrësit. Në pjesën “Prezantimi i librave të rinj” mbajtur nga Hazbi Lalica, mësues dhe autor tekstesh ishte një mundësi njohje e mësueseve e mësuesve me literaturën e caktuar, një alternativë e begatë në pasurimin e teksteve mësimore që mund të sigurohen lehtë në Suedi. Në konferencë veç ligjëruesve me diskutimet e tyre kontribuuan Adem Qerimaj, Lebibe Zogiani, Muhamet Zahiti, Shaban Gashi, Agim Morina, Hava Haliti, Sanije Selmani, Bekim Kaloresi, Qerim Raqi, Ymer Gërbeshi, Sefë Kryeziu, Qerime Gurguri, Ardiana Hasani, Shpresa Selmani, Fixhrije Syla, Merita Syla, Luljana Zahiti, Haki Behrami, Hafiz Xhemajli, Mejreme Gubetini, Bajram Kabashi, Anila Dervishaj, Faik Abdyli, Sylejman Berisha, Beqë Shala, Berta Lako, Zenel Zeneli. Për pjesëmarrësit nga organizatori në mbrëmje ishte organizuar program muzikor burimor shqiptar të kënduar nga këngëtarja e njohur në Suedi, Afërdita Xani, kurse nga Kosova ishte e ftuar solo këngëtarja Ardita Ukaj e cila interpretoj me mjeshtri disa këngë të bukura burimore shqiptare. Nuk munguan as vallet të cilat nxorën energji kohe e malli për vet jetën gurbeçare me shpresën për progres në vendlindjen për ku gjithmonë jetojnë ëndrrat. Në fund pjesëmarrësit me impulse të reja shkëmbimesh të njohurive drejtë auditorëve mbi regjistër shkruan: Mirupafshim sërish!