Interviste – Page 91 – Dielli

DUHET TË NGREMË ZËRIN KUNDËR FONDAMENTALISTËVET

September 21, 2016 by dgreca

Intervistë e gazetarit Antonio Ferrari me Mbretëreshën RANIA të Jordanisë/

E përktheu për DIELLIN Eugjen Merlika/

Është një grua që shumë e ëndërrojnë si bashkëshorte, si bijë, si nënë, si motër. Duhet të pranoj se bukuria e saj nuk është e para në cilësitë e saj. Mbretëresha Rania e Jordanisë është e zgjuar, e ditur, bujare, thellësisht njerëzore. Është një grua e vërtetë, një myslimane që e din dhe e dëshmon çdo të thotë Islam, fe e jetës e jo e vdekjes. Në pritje për të arritur n’Itali, në Firence, për të marrë më 11 shtator Humanitarian Award nga i madhi Andrea Bocelli, ka vendosur të më japë një intervistë eskluzive e, duke mbajtur parasysh kohët e vështira, tepër të rrallë për Corriere della Sera, që e priti si mike në Milano, në Via Solferino, më 2001. Por është edhe pohimi i një ndjenje të madhe admirimi dhe dashurie që Rania ushqen për Italinë.

Madhëri, bota është në pështjellim, me dhunë e rrëmuja që kërcënojnë jetën tonë të përditëshme. Ju jeni një grua guximtare, një optimiste e lindur. Si mendoni, çfarë duhet të bëjë secili prej nesh për të gjetur pak qetësi e kthjelltësi ?

“Po, duket se çdo javë na sjell një tmerr të ri. Terrorizmi, njerëzit që hidhen n’erë, e të tjerë fakte dhune pa dallim, kanë krijuar një realitet të ri global që, jo vetëm tejkalon kufijtë kombëtarë, por, siç kujtuat juve, edhe caqet vetiake të jetës sonë. Muajt e fundit na kanë lënë ndiesinë se jemi të gjithë në vijën e parë. Civilët e pafajshëm nuk janë më “dëmet anësore”, por “shënjestra të kërkuara”. Frika është një kundërveprim i natyrshëm dhe i arsyeshëm, por mund të frymëzojë mendime e veprime të paarsyeshme. Ndikon vendimet që marrim : ku të udhëtojmë, për kë të votojmë, cilat vlera e parime janë më të rëndësishme për ne. Nëse do të lemë frikën të mbizotërojë, ajo do të minojë besimin, hapjen kundrejt të tjerëve, bashkëpunimin….. E, n’analizë të fundit, përparimin njerëzor. Ja sepse mendoj se është themelore të kujtojmë se vlerat e bindjet tona janë më të fuqishme se ato të skajorëve. Dhe është po aq e rëndësishme që të mos bëhemi të pandjeshëm, të mos humbasim mëshirën dhe njerëzinë tonë, të mbetemi të ngarkuar mjaftueshëm për të synuar të ndërrojmë gjërat, a së paku të provojmë.”

Juve, Madhëri, keni hartuar projekte të rëndësishme në mbështetje të grave e fëmijëve. Është e llahtarëshme të shihen kaqë viktima të reja në kaq luftëra pa kuptim në botë. Jemi të tronditur nga padrejtësia e gjithë kësaj. Ҫfarë do t’i thoshit fëmijëve tuaj më të vegjël ? Ҫfarë dëshironi të bëni për t’i mbrojtur ?

Madhësia e tragjedive më të fundit është e papërfytyrueshme dhe fëmijët, më pak përgjegjësit për luftën, paguajnë çmimin më të lartë. Kundërveprimi im i parë është zemërimi : kjo është një botë që ka çveshur miliona fëmijë nga fëminia e tyre. Por pastaj fëminia kalon dhe nguti e përgjegjësia për të kundërvepruar mbizotërojnë, dhe kjo është që e ndaj me fëmijët e mij, duke u kujtuar atyre se janë të privilegjuar, por së bashku me privilegjin vjen edhe përgjegjësia për të ndihmuar ata që nuk janë aq fatlumë. Flas me ta për mirëkuptimin e të tjerëve, se si nuk duhet të largojnë nga mëndja historitë vetiake dhe vuajtjet që qëndrojnë mbrapa lajmeve e të dhënave statistikore e, mbi të gjitha, se çdo gjest fisnikërie vlen, sado i vogël qoftë.”

Jordania është një mbretëri shumë bujare dhe tolerante. Madhëria e Tij, Mbreti Abdullah ka deklaruar se pothuaj një e katërta e popullsisë përbëhet nga emigrantë dhe refugjatë. Në të shkuarën janë strehuar tek juve shumë irakenë, sot po i jepni një vatër sirianëve. Si mundet Vendi i juaj të përballojë një zotim të tillë financiar ?

“Jordania ka qenë gjithmonë një strehë e sigurtë për të gjithë ata që largohen nga dhuna. Me sa mbaj mënd Lindja e Mesme ka qenë gjithmonë në një lloj pasigurie. Sot po strehojmë një milion e treqindmijë të ikur sirianë për shkak të luftës në Siri. Në të shkuarën kemi pritur palestinezët, pastaj irakenët e të tjerë, duke e bërë Jordaninë mikpritësin e dytë të refugjatëve në botë, simbas frymëve. Vendimi i ynë për të lejuar hyrjen e refugjatëve nuk ka qenë kurrë strategjik apo politik. Nëse do të kishim bërë zgjedhjen e arsyeshme dhe logjike nuk do të kishim marrë asnjë të ikur. Thjesht sepse nuk kemi mjaft rezerva për të ndarë me ta. Vendimi ynë ka qenë humanitar dhe moral. Kemi bërë gjithshka që ka qenë në dorën tonë për t’u dhënë këtyre të ikurve strehë dhe mundësi, por Jordania është një nga Vendet më të varfëra të rajonit dhe aftësia jonë për t’a përballuar këtë gjëndje është vënë në provë të fortë, deri në pikën e thyerjes.”

Ҫfarë doni të më thoni, Madhëri ?

“Se kjo është arsyeja për të cilën kemi ftuar shpesh herë bashkësinë ndërkombëtare për t’i dhënë ndihmën Jordanisë të përballojë stresin shumë të madh që peshon mbi Ekonominë, infrastrukturat dhe pasuritë. Dhuruesit kanë qenë bujarë, por kërkesat tejkalojnë shumë, për sasi e shpejtësi sendërtimi, këta numura.

Ju jeni një mbështetëse e bindur e Arsimit. Mendoj për të gjithë fëmijët e refugjatëve në Vendin tuaj, që nuk munden të kujtojnë zbavitjen me lodrat e tyre, por janë mësuar me zhurmat e shpërthimeve, e kanë parë vetëm armë e vuajtje pa fund. Ҫfarë mund të bëhet për të shpëtuar këtë brez ?

“Arsimimi është rrugë dalja e tyre. Nuk ka dyshim se çdo ditë e kaluar jashtë shkollës është një ditë e vjedhur mundësive të një fëmije. Fëmijët kanë më shumë nevojë formimi, sidomos në gjëndje të jashtzakonëshme si këto. Kur kanë frikë e vuajnë, kur kanë humbur të dashurit e tyre, kur gjënden në vënde të çuditëshme, të përndjekur nga makthet, kur kanë parë gjëra që asnjë fëmijë nuk duhet t’i shohë kurrë. Pikërisht atëherë kanë nevojë për të zakonshmen e ditës shkollore, hutesën e mësimeve, qeshjen në këndin e lojrave, dhe shpresën në një t’ardhme më të mirë. Më besoni, jam shumë e kënaqur që Jordania ka marrë së fundi fondet për të mirëpritur 90.000 fëmijë të tjerë sirianë, që kishin mbetur jashtë shkollës, por që hyjnë në klasat e këtij viti. I shtohen 145.000 fëmijëve sirianë që gjënden në shkollat tona nga viti tjetër. Ky është fillimi, por për të shmangur “brezin e humbur” duhet bërë më shumë punë. Këta fëmijë kanë qenë dëshmitarë të tmerreve të papërshkrueshme dhe shumë prej tyre janë plagosur fizikisht, psikologjikisht ose në të dy mënyrat, që e bën shumë të lehtë për ta të braktisin shpresën. Jetët e tyre janë shkatërruar në shumë nivele. Shërimi do të jetë një proçes i ndërlikuar sa s’bëhet më. Me ndihmën e agjensive humanitare ndërkombëtare kemi përgatitur programe terapie psiko – sociale për fëmijët sirianë dhe për të rriturit nëpër kampe e në të gjithë Vendin, për t’i ndihmuar të përballojnë atë që kanë parë, të fitojnë përvojë e të shohin përpara, drejt një t’ardhmeje më premtuese”.

Madhëri, Mbretëria e Jordanisëpo paguan një çmim shumë të lartë për bujarinë e saj në mbrojtjen e refugjatëve – në terma financiare e shoqërore – dhe kjo po prek të gjithë sektorët e shoqërisë. A mendoni se Vendi i juaj do të jetë në gjëndje të mbështesë një mund të tillë për shumë kohë ?

“Jo, kemi arritur pikën tonë të thyerjes. Fatkeqësisht Jordania është një Vend i varfër në rezerva dhe nuk mund të marrim përsipër të vetëm, një katastrofë njerëzore kaq të pamasë. Ndërsa bashkësia ndërkombëtare, me rastin e konferencës së Dhuruesve të Londrës, në shkurt, kishte premtuar 3 miliardë dollarë ndihma, ne nuk na ka arritur pjesa m’e madhe e këtij fondi. Edhe populli jordanez po paguan një çmim të lartë, sepse infrastruktura jonë publike e shoqërore ka shkuar në fund. Duhet të kuptoni se kriza e refugjatëve në Jordani nuk është e kufizuar në kampet e t’ikurvet. Më shumë se 90 % e tyre jetojnë në fshatra e qytete, duke ushtruar një trysni të pamasë mbi shkollat tona, spitalet, shërbimet komunale e shumë të tjera. Vetëm 35 % e shpenzimeve për refugjatët është përballuar nga bashkësia ndërkombëtare, e qeverisë jordaneze i është dashur të mbushë zbrazësirën, me më shumë se një të katërtin e bilancit tonë. Vendet në zhvillim, përfshirë Jordaninë, mbajnë 86 % të popullsisë refugjate të botës, ndërsa gjashtë Vendet që, së bashku, përbëjnë 60 % të ekonomisë botërore strehojnë më pak se 9 % të tyre. Kjo është një prishje barazpeshe e dhimbëshme. Gjëndja është e papërballueshme dhe prandaj po punojmë për të përhapur e drejtuar një tjetër përçapje mbi krizën e refugjatëve në Jordani. Nëse do të ketë sukses mund të përsëritet nga të tjerë Vende pritëse. Kemi krijuar 18 zona ekonomike të veçanta, me nxitje për ndërmarrjet, për të inkurajuar shumëkombëshet të vijnë në Jordani dhe të hapin vende pune e mundësi, si për jordanezët ashtu edhe për sirianët”.

Jordania i ka paguar një çmim shumë të lartë terrorizmit. Si mund të ndalojmë sulmet e fondamentalistëvet ? Madhëria e Tij, Mbreti Abdullah dhe ju vetë, me të drejtë keni dënuar këtë dhunë pa kuptim, duke thënë se nuk ka të bëjë aspak me Islamin. Papa Françesku, që ju e keni takuar, pohon se nuk ka luftë mes fevet, por në çdo fe duket se ka ndonjë element skajor. A jeni në një mëndje ?

“Para së gjithash do të donja të thosha se e admiroj me të vërtetë punën që Papa Françesku ka bërë dhe bën për të forcuar lidhjet mes fevet. Ai është një shembull për bashkëbisedimin ndërfetar dhe bashkëjetesën. Zëri i tij është aq i nevojshëm për botën e copëtuar sot. Kemi nevojë për një numur më të madh zërash si i tij. Tani më shumë se kurrë.

Si Madhëria e Tij, si un, kemi përsëritur shumë herë se këta grupe skajore nuk kanë të bëjnë fare me fenë. E kanë kthyer Islamin në një peng për të vënë në lëvizje programet e tyre dhe për të na përçarë. Në këtë mënyrë, nga ana tjetër, kanë shfrytëzuar një besim fetar, themelet e të cilit janë paqja, falja dhe toleranca. Në sajë të ideologjisë së tyre të dhunës kanë shkaktuar një valë të përgjithëshme islamofobie, që bazohet mbi një përceptim të gabuar e me paragjykime të Islamit e të myslimanëvet. Përfundimet ushqejnë obiektivat e armikut : duan të shohin të ndarë botën e qytetëruar. Duan që bota të mënjanojë myslimanët e që myslimanët, nga ana e tyre, të bëhen objekte të fushatave të tyre të rekrutimit.

Po, besoj se është e rëndësishme të kujtohet që çdo fe ka fondamentalistët e vet, për të cilët mungesa e tolerancës mbetet busulla, më shumë se sa vetë feja. Si myslimanë kemi përgjegjësinë për të ngritur zërin kundër këtyre skajorëve e për të folur lirisht e pa frikë për mësimet e vërteta të Islamit. Nuk mund të qëndrojmë në heshtje përballë kaq padrejtësie”.

Mbas vrasjes së një prifti katolik në Rouen, shumë myslimanë në Francë, Itali e në të tjerë Vende kanë marrë pjesë në meshën e së djelës në solidaritet me të krishterët. A mendoni se kjo mund të jetë rruga e drejtë për të veçuar ata skajorë që përdorin besimin fetar për interesat e tyre ?

“Shiko, këta grupe skajore kanë shpallur armike gjithë botën e qytetëruar. Pra duhet të jemi të gjithë të bashkuar në luftën kundër tyre. Sa më shumë ata i veshin Islamit veprimet e tyre, aq më shumë provokojnë mungesë tolerance kundër gjithë myslimanëve që duan paqen. Në praktikë, jo vetëm kemi frikë nga terroristët, por fillojmë të kemi frikë edhe nga njëri tjetri. Prandaj aktet e solidaritetit, që përmëndët ju, janë aq të rëndësishme. Kemi parë, edhe në shumë anë të Evropës, akte të panumurta solidariteti të njerëzve të zakonshëm kundrejt refugjatëve myslimanë. Myslimanët e gjithë botës kanë përjetuar zinë e Francës dhe, në zinë, gjithë tragjeditë që u janë shkaktuar të pafajshmëve. Bashkësia myslimane hedh poshtë themelisht këta akte dhune. Besoj se e dini se myslimanët kanë pësuar deri 97 % të fataliteteve të lidhura me terrorizmin, në pesë vitet e fundit. Dhjetra mijra myslimanë janë vrarë nga grupet skajorë. Urojmë që gjithënjë e më shumë njerëz në botë të duan t’u shfaqin solidaritetin edhe atyre. Është thelbësore që ne të mos hedhim benzinë mbi zjarrin e mos pajtimit të mendimeve, siç bëjnë skajorët”.

Madhëri, çdo herë që ju vini n’Itali, gjindja është entuziaste dhe përshkon rrugë të gjata për t’u parë. Italia ju dashuron, por dij që ndjenja është e ndërsjelltë. Ҫfarë ju pëlqen më shumë në Vendin tonë ?

“Faleminderit, me të vërtetë e çmoj shumë. Siç e dini, arsyeja më e rëndësishme për të cilën kthehem shpesh tek juve, është gjindja. Italianët janë gjithmonë aq të njerëzishëm, dhe bujaria e shpirtit të tyre ka fuqinë të bëjë të kthehet gjithkënd. Dashuria për jetën që kanë italianët është ngjitëse. Pastaj, natyrisht, është bukuria e Italisë. Me të vërtetë ka shumë për t’admiruar në Vendin tuaj. Ndjej një emocion të fuqishëm e të vazhdueshëm, thjesht për faktin se eci mbi këto rrugë të shtruara me gurë, duke admiruar arkitekturën dhe artin e lënë trashëgim nga Rilindja, që i dha njerëzimit dhe qytetërimit shtysën e saj të madhe zhvilluese. E së fundi : kush mund t’i qëndrojë guzhinës italiane ? Shpresoj që shumë italianë të vijnë për të vizituar Jordaninë, edhe sikur të bënin një shëtitje gjatë shpellave të shkëmbit të Petras, e pastaj të lundronin mbi ujrat e Detit të Vdekur, për të parë bukuritë e Vendit tim, të gëzonin mikpritjen jordaneze dhe të shijonin, mbi të gjitha, veçantitë tona të këndëshme ushqimore.

Faleminderit Madhëri për këtë intervistë.

Faleminderit juve.

“Corriere della Sera”, 9 shtator 2016

LELA PRODANI, NDER 30 GRATE E SUKSESSHME NE AMERIKE

September 16, 2016 by dgreca

Zonja Lela Prodani, ndër 30 gratë më të suksesshme në industrinë e financave në Amerikë/

Një durrsake me profesion analiste investimesh, është shpallur në listën e 30 grave më të suksesshme në fushën e investimeve institucionale në Amerikë. Bëhet fjalë për Lela Prodanin, analiste investimesh në Mercy Health në St. Louis, karriera e së cilës është ngritur në majat e saj më të larta në një hark kohor shumë të shkurtër. “Trusted Insight”, rrjeti më i madh në botë i investitorëve institucionalë, e ka renditur durrsaken Prodani, në top 30-shen e grave në ngritjen e shkallëve të karrierës në industrinë gjigante të financave. Por sa e vështirë është të fitosh një titull të tillë prestigjioz në Amerikë, dhe mbi të gjitha kur je femër? Me sa duket akoma më e vështirë është kur flitet për gjininë femërore, pasi kjo industri, tradicionalisht është dominuar nga meshkujt. Një pozicion që kërkon fuqi, autoritet, përkushtim, përballje me sfidat, dhe sigurisht shumë profesionalizëm. Por pasioni për këtë profesion nuk e ka penguar Lelën që t’ia dalë mbanë, dhe madje të arrijë aty ku çdo analisti tjetër do t’i dukej ëndërr në një periudhë kaq të shkurtër.

Rrjeti prestigjioz “Trusted Insight”, ka realizuar një intervistë të gjatë me Lela Prodanin, të cilën e ka përzgjedhur në kopertinën e revistës së saj, mes 30 femrave të tjera më të suksesshme.

Më herët, në tetor të 2015-s, Lela Prodanit i është atribuar çmimi prestigjioz i “Investitorëve Institucionalë” dhënë nga “Investor Intelligence Awards” .

Shkrimi i plotë i publikuar në “Trusted Insight”:

*Intervistë nga revista Trusted Insight me Analisten e investimeve në Mercy Health.

Lela Prodani është analiste investimesh në Mercy Health. Prodani filloi si analiste investimesh në nëntor 2013 dhe u rrit në detyrë po në nëntor të 2013-s. Më përpara ajo punonte si analiste e produkteve teknike dhe e performances në Mercer, si dhe analiste kapitalesh dhe specialiste e fondeve të përbashkëta tek Smith, Moore & Co. Prodani është e diplomuar në Biznes Ndërkombëtar dhe ka një Master Nga Universiteti Webster. Gjithashtu është e certifikuar në matjen e performancës së investimeve.

Trusted Insight: Financa është një industri që në mënyrë tradicionale është zotëruar nga meshkujt. Sa vazhdon të jetë i vërtetë ky mendim?

Lela Prodani: Puna ime e parë pas mbarimit të kolegjit ishte në një zyrë tregtare në një firmë të vogël broker. Kur fillova, shumica e këshilltarëve financiarë ishin meshkuj, dhe shumica në zyrat mbështetëse ishin femra. Të gjitha aktivitetet e tregut, ku unë kam marrë pjesë, ishin kryesisht të mbizotëruara nga meshkuj. Edhe sot, në fushën e investimeve institucionale, femrat mbeten një minoritet.

Megjithatë, pavarësisht kësaj që thashë më parë, unë nuk mendoj që gjinia është penguese për të pasur sukses. Pasi unë u largova nga firma broker, disa femra ishin rritur në detyrë në pozicione me autoritet dhe fuqi. Ti mund t’ia dalësh në këtë industri, pavarësisht nëse je një femër apo një mashkull. Diskriminimi mund të ketë qenë mbizotërues shumë kohë më parë, por nuk mendoj se kjo përbën më një problem. Unë besoj se çdo grua që hyn në industrinë e investimeve mund t’ia dalë të ketë sukses, për aq kohë sa ka pasion për këtë profesion.

Në rastin e ekipit në Mercy, katër profesionistët e investimeve janë të ndarë në mënyrë të barabartë : 2 meshkuj dhe 2 femra. Kjo më duket shumë inkurajuese dhe pres që të shoh edhe ekipe të tjera që mundohen të rrisin diversitetin.

Trusted Insight: A ka ndonjë gjë që industria mund të bëj për t’u përkujdesur që më shumë femra të angazhohen në të?

Lela Prodani: Po. Unë në fakt po diskutoja për këtë me Elizabeth Jourdan, përfaqësuesja jonë CIO në Mercy rreth mënyrave për të rritur angazhimin e femrave në këtë industri. Ajo është pjesë e një nisme në “Shoqatën CFA” në Saint Louis që po punon për të inkurajuar sa më shumë femra t’i bashkohen profesionit të investimeve dhe të ndjekin Charter CFA. Ky grup përbëhet nga meshkuj dhe femra. Ato po mendojnë të bëjnë shumë aktivitete që nga mbledhja e një grupi investitoresh femra për të biseduar rreth temave si aftësitë negociuese dhe mundësitë për karrierë, deri tek organizimi i takimeve sociale, ku anëtarët ndajnë përvojat e tyre rreth punës në një firmë investimesh.

Më duket sikur sa herë që ne bisedojmë me femrat, nuk ka shumë femra që luajnë golf. Sa herë që ka një event biznesi që përfshin golfin, shumë pak femra duan të shkojnë. Grupi po mendon të organizojë një aktivitet golfi, ku dikush të mund t’i mësojë bazat e golfit përpara se ato të mund të luajnë. Kjo mund të ndihmojë që më shumë femra të marrin pjesë nëpër aktivitete biznesi ku ato nuk do të shkonin, thjesht sepse nuk dinë si të luajnë golf. (Batutë e përdorur nga Lela për të treguar me humor se femrat janë të afta për gjithçka, madje dhe për ato “punë” që konsiderohen vetëm si pjesë e meshkujve).

Gjithashtu unë mendoj se në këto aktivitete duhet të tërheqim edhe studentët e kolegjeve, t’i edukojmë ata dhe t’i nxisim drejt ndjekjes së një karriere në investime. Të rrisësh ndërgjegjësimin është çelësi për të përfshirë sa më shumë njerëz, veçanërisht femra në këtë industri.

Trusted Insight: Ekipi i investimeve në Mercy ka një përqasje përgjithësuese. A mund të na tregosh për dinamikën e ekipit dhe ndarjen e detyrave?

Lela Prodani: Për momentin ne jemi katër persona në ekipin tonë të investimeve. Tony Waskiewicz, si Kryeoficeri i Investimeve, Elizabeth Jourdan përfaqësuese e CIO-s, unë si analiste e investimeve dhe Mike Werner si Menaxher i Operacioneve dhe Manaxhimit të Riskut. Gjithashtu ne kemi dhe asistenten Beth Gray, e cila është ajo që na mban të gjithëve të organizuar. Tani ne jemi duke kërkuar t’i shtojmë një tjetër anëtar ekipit tonë, i cili do të fokusohet në manaxhimin e riskut.

Siç e përmendet edhe ju, ne kemi një përqasje përgjithësuese. Megjithatë, rolet tona janë paksa të ndara. Unë dhe Elizabeth fokusohemi tek investimet me vëmendje. Ne jemi përgjegjëse për formulimin e ideve fillestare, për mbajtjen e kontakteve të ngushta me menaxherët tanë aktualë, dhe me monitorimin e ekspozimit dhe pozicionimit të portofolave (aksione, investime).Mike merret me anët operacionale të fondeve. Tony mbikëqyr si investimet ashtu edhe anët operacionale të portofolave; ndërkohë që na nxit çdo ditë që të mendojmë përtej zyrës sonë për të gjetur mënyra të reja për të përmirësuar portofolat dhe për të zgjidhur çështjet në mënyrë proaktive. Ndonëse detyrat na mbajnë pak të ndarë, ne komunikojmë në mënyrë të vazhdueshme me njëri-tjetrin: ne mblidhemi dy herë në javë ose më shumë sipas nevojës për takime zyrtare, ku rishikohen dhe diskutohen portofolat, e më pas merren vendimet.

Trusted Insight: Mercy Health praktikon investimet me përgjegjësi sociale. Na trego rreth këtij misioni.

Lela Prodani: Kjo është një pyetje shumë e mirë. Në këtë moment investimi me përgjegjësi sociale ka vetëm një kufizim për duhanpirjen, por ne po marrim një iniciativë për të zgjeruar mandatin tonë për përgjegjësitë sociale. Tani po punojmë me Misionin këtu te Mercy për të na ndihmuar të formulojmë ide dhe struktura të mira.

Ne kemi një takim të komitetit tani shpejt, dhe ne po përgatitemi të drejtojmë investime me përgjegjësi sociale,iniciativa dhe përqasje në procesin e ESG-së.(mjedis,shoqëri,qeverisje-tre shtyllat e qëndrueshmërisë). Këto përqasje mund të variojnë nga pasqyrimet përjashtuese (të ngjashme me kufizimin kundër duhanit që po zhvillojmë momentalisht), në investimet me menaxherë që përfshijnë pasqyrimet e ESG-së në proceset e tyre, deri tek qasjet më direkte, si investimet me impakt. Tani në po planifikojmë t’i tregojmë komitetit rreth kësaj teme dhe aplikimeve të saja. Pasi ta kemi diskutuar me komunitetin rreth mënyrës që Mercy dëshiron t’i qaset përgjegjësisë sociale, atëherë do ta zbatojmë. Ne kemi filluar bisedimet me menaxherët tanë rreth SRI-së dhe ESG- së. Shumë nga menaxherët tanë përfshijnë ESG-në në procesin e tyre të investimit. Gjithashtu momentalisht ne sigurojmë një listë sigurimesh të kufizuara për menaxherët tanë aktualë me mandate llogarie të ndara (planifikojmë të zgjerojmë edhe më tej këtë listë, përtej kufizimit kundër duhanit në të ardhmen). Por sërish nuk kemi bërë shumë për sa i përket investimit me impakt. Ne mendojmë se investimet me përgjegjësi sociale janë shumë të rëndësishme dhe ne po punojmë për të zgjeruar qëllimin e tyre.

Trusted Insight: A do të thoshit që investimet me përgjegjësi sociale janë ndryshim themelor në industri, apo është thjesht një modë që disa institucione po ndjekin?

Lela Prodani: Shumë investitorë europianë janë përfshirë në mandatet e SRI-së dhe ESG-së për shumë kohë. Mendoj se ne jemi pak mbrapa këtu në SHBA, por nga bashkëbisedimet e kohëve të fundit me kolegët, shumë e më shumë njerëz po marrin iniciativa në investimet me përgjegjësi sociale, veçanërisht firmat jo përfituese ose ato me përkatësi fetare. Mua më duket se investitorët dëshirojnë të bëjnë më shumë se thjesht të investojnë, ato duan të ndikojnë gjithashtu edhe në komunitet. Një nga pengesat në investimet në SRI/ESG është që ndikon në performancën e saj. Shumë njerëz mendojnë se nëse ata investojnë në SRI/ESG, ata do të kenë kthime. Ne kemi bërë disa kërkime në këtë fushë dhe nuk mendojmë se kjo është domosdoshmërisht e vërtetë. Ne mendojmë se investimet e qëndrueshme mund të japin kthime që janë në të njëjtën linjë me etapat përkatëse. Megjithatë, ashtu si me çdo menaxher, ne mendojmë se përzgjedhja e menaxherëve është kyç në këtë fushë.

Trusted Insight: Zyrat e investimeve në spitale, përgjithësisht janë diçka e re në industrinë e kujdesit për shëndetin. Çfarë roli luajnë këto zyra në këtë industri?

Lela Prodani: Zyrat e investimeve në shëndetin publik përbëhen nga njerëz inteligjentë dhe inovatorë që përpiqen gjithmonë t’i dalin punëve përpara. Ka një ndjenjë të fortë bashkëpunimi midis ekipeve të investimeve në institucione të ndryshme. Sa herë që takohemi në konferenca ose në biseda me kolegët tanë, ne kemi bashkëbisedime të ngjashme : “Në rregull. Çfarë mund të bëjmë më mirë? Si mund t’i arrijmë objektivat dhe qëllimet tona në këtë mjedis me kthime të ulëta? Si mund të gjejmë mënyra krijuese për të përfituar nga dislokimet e tregut dhe mundësitë e reja? A mund të jemi krijues dhe të shtojmë vlera nëpërmjet zgjidhjeve më të rregulluara, si makinat me kredi, apo gjëra të tjera si këto?” Nuk është çështje konkurrence, është më tepër për të ndarë ide dhe për të ndihmuar njëri-tjetrin.

Trusted Insight: Ky lloj bashkëpunimi duket i rrallë në fushën e investimeve.

Lela Prodani: Më duket se ka më shumë konkurrencë në universitete se sa në fushën e kujdesit për shëndetin. Ne komunikojmë me kolegë të tjerë dhe ndajmë ide; unë mund t’u telefonoj kolegëve të spitaleve të tjera për ndihmë ose për pyetje në lidhje me menaxherët. “ A ke folur me këtë menaxher?” Ata janë shumë mbështetës për të ndarë ide. Ne jemi njësoj dhe mua më pëlqen shumë ky fakt.

Trusted Insight: Me çfarë sfidash të veçanta përballen zyrat e investimeve të kujdesit për shëndetin?

Lela Prodani: Kthimet e ulëta janë një sfidë e madhe. Dhe kjo jo vetëm në fushën tonë. Ndoshta është e njëjta sfidë edhe për industritë e tjera. Është shumë e vështirë të arrish objektivat dhe qëllimet tona në këtë mjedis. Ose të duhet të marrësh më shumë risqe, ose duhet të heqësh dorë nga disa likuiditete me qëllim që të mund të kesh kthime me të larta. Ndonjëherë as kompensimi (kthimi për sasinë e rrezikut) nuk është i mjaftueshëm për rrezikun e marrë në projekte. Është me të vërtetë një sfidë. Në këtë mjedis të duhet të punosh për të ulur pagesat, ose të hysh në investime private për të pasur kthime më të larta. Kjo nuk është një sfidë vetëm në fushën e kujdesit për shëndetin,është një sfidë e përgjithshme, por kthimet përfundimisht po ndikojnë në objektivat dhe qëllimet e fondeve.

Trusted Insight: Kë konsideroni bashkëpunëtorë të Mercy Health? Ku ndryshoni ju nga ata?

Lela Prodani: Unë do krahasoja Mercy-n me institucionet e tjera të kujdesit për shëndetin në rangun e 2-2.5 miliardë $ me zyra të vogla investimesh prej katër – pesë vetash. Ekipet që pëlqejnë të marrin vendime të pavarura rreth planeve të tyre, por duke qenë se ato janë kaq të vogla, përsëri ato duhet të mbështeten goxha në konsulencën e tyre. Me këta kolegë do ta krahasoja Mercy-n. Nëse do të doja ta dalloja zyrën tonë nga të tjerat, do të thosha që ne kemi një shpërndarje të lartë alternativash, rreth 50% është në alternativë dhe 50% në investime tradicionale. Gjithashtu ndërkohë që ne investojmë me menaxherë të mirënjohur dhe të mirëvendosur, ne nuk jemi të ndrojtur të investojmë me firma boutique-sh apo me mundësi të veçanta. Ne angazhohemi në partneritete që mund të jenë përfituese për ne. Një shembull është investimi ynë bazë në një fond dislokimesh me të ardhura të larta. Ne donim të përfitonim nga likuiditeti ne tregun me të ardhura të larta. Ne kemi pasur disa biseda proaktive me menaxherë aktualë dhe ata të mundshmit, dhe thamë: “Në rregull, ka likuiditet në tregun e krediteve, çfarë mund të bëjmë për të përfituar nga kjo?” Kjo na çoi të bëheshim një nga investitorët fillestar në këtë fond. Ose një shembull tjetër, ne kemi punuar me një menaxher tjetër për të përfituar nga mundësia e BB CLO Mezz. Mendoj që kjo është ajo që na dallon nga të tjerët, gjithmonë në kërkim për mënyra që të rrisim kthimet për planet tona.

Trusted Insight: Cilat janë këshillat që do t’u jepni grave të reja që duan të hyjnë në fushën e investimeve.

Lela Prodani: Ju duhet ta keni me pasion fushën e investimeve. Ju duhet të keni dëshirën të shkëlqeni kur jeni minoritet në industri. Të gjeni një ekip pune të mrekullueshëm që ushqen njohuri dhe mendjemprehtësi financiare. Mos ndalni kurrë së mësuari.

Duhet të shohim më shumë gra në industri. Ne duhet të punojmë shumë fort për të inkurajuar gratë e reja që kanë pasion financën, të zgjedhin fushën e investimeve si një zgjedhje për karrierën e tyre. Është një karrierë shumë emocionuese, dhe për njerëz që pëlqejnë të mësojë vazhdimisht është një vend i mrekullueshëm.

*“Trusted Insight” është rrjeti më i madh në botë i investitorëve institucionalë. Ai lidhet me vendimmarrësit e investimeve në dhurimet, fondacionet, pensionet, kompanitë e sigurimeve, fondet sovrane të pasurisë, zyrat familjare, korporatat dhe sistemet e kujdesit shëndetësor.

***
Sqarojme lexuesit se jeten dhe emigrimin e Leles nga Durresi ne SHBA, Gazeta “Dielli” e ka percjelle ne nje shkrim te vecante vitin e kaluar. Ky eshte nje sukses tjeter i kesaj zonje qe perfaqson nje familje te nderuar ne Durres. Me kete rast redaksia e gazetes “Dielli”, i uron arritje te tjera zonjes se nderuar Lela Prodani!

Bisedë me Nënë Terezen në Vendlindjen e saj

September 2, 2016 by dgreca

Që nga takimi im i parë me Nënën Tereze, në Romë (1969), gjithmonë jam përpjekur ta ndjek atë besnikërisht nëpër rrugët e botës, për t’u begatuar me përvojat e jetës së saj. Madje, edhe pas gjithë këtyre vjetësh, unë nuk jam i sigurt se e njoh mirë, se e kuptoj, dhe mbi të gjitha, se mund të jem në gjendje ta përcjell. Çdo takim me të është diçka e re, një përvojë e thellë, një sfidë, një dëshirë për të qenë ndryshe… si ajo…

Në këto vitet e kaluara, isha me të ditë të tëra, duke e shikuar, duke e admiruar, duke folur dhe duke u lutur së bashku. E kam shoqëruar në vizitën në vendlindjen e saj dhe në Ipeshkvinë tonë (1970, 1978, 1980, 1982, 1986), pastaj në themelimin e shtëpisë së “Misionareve të Dashurisë” në Zagreb (1979), Shkup (1980). Kam qenë më shumë se një herë me të në Romë, por mbi të gjitha unë kam kaluar ditë të mrekullueshme, për mua të paharrueshme, njëherë në Norvegji (Osllo 8-13 dhjetor 1979), bashkë me të vëllain e saj, Lazrin, me të mbesën Age Bojaxhiu, me ipeshkvin tonë shqiptar, Imzot Nikë Prela e të tjerë.

Në të gjitha këto takime unë kisha biseda të këndshme dhe të dobishme miqësore më Nënë Terezen, disa prej të cilave do t’ua sugjeroja këtu lexueseve, që të mund ta kuptojnë më mirë, ta ndjekin atë në ecjen e saj shpirtërore, të përpiqen ta imitojnë atë, të paktën deri diku, në jetën tonë të përditshme, nga që vetëm në këtë mënyrë ajo do të mund të jetë cytëse vendimtare për besimin tonë, për dashurinë tonë ndaj Zotit dhe ndaj afërmit tonë.

Nëna Tereze, Ti je e pranishme në pjesë të ndryshme të botës. Si ndiheni kur udhëtoni nëpër botë, duke parë dhe duke jetuar me vuajtjen njerëzore? A mund të na thuash diçka rreth punës suaj në mesin e të varfërve?

Nëna Tereze: “Po, kam përjetuar përvoja të ndryshme. Më kujtohet kur i tubova njerëzit që po vdisnin nga rrugët, pastaj puna me fëmijët e braktisur, me të gërbulur. Deri më tani ne jemi përkujdesur për 36 mijë njerëz para vdekjes, 16 mijë prej të cilëve kanë vdekur, por të paktën kanë vdekur në paqe. Njerëz nga mbarë bota vuajnë të shumtën nga vetmia, harresa, uria, sëmundjet…”.

Sa shtëpi rregulltare i keni nëpër tërë botën?

Nëna Tereze: Kemi 112 shtëpi të “Misionareve të Dashurisë” nëpër tërë botën… Ia kemi përkushtuar jetën Zotit dhe të varfërve. Në këto 27 vjet, kurrë nuk e kam refuzuar kë. Kemi mbi 46.000 të gërbulur, shumë shtëpi për ata që vdesin, shumë shkolla, spitale. Provania hyjnore na ndihmon vazhdimisht”.

Kush janë ata që i gjejnë njerëzit rrugëve dhe që i sjellin tek ju?

Nëna Tereze: “Ne i kërkojmë kudo ngapak. Në disa raste, njerëzit të të njëjtit rajon na i sjellin, apo edhe policia, nga që tashmë të gjithë e dinë kush jemi, se ne punojmë për këta njerëz dhe se ne i presim me gjithë zemër. Nga dashuria, ne i quajmë këta njerëz tanët, madje edhe të tjerët i quajnë: njerëzit e Nënës Tereze”.

Numri i motrave, që punojnë me aq shumë njerëz duhet të jetë i madh? Sa motra i janë përkushtuar kësaj pune?

Nëna Tereze: “Tani kemi 1.450 “Motra Misionare të Dashurisë”, të cilat punojnë me më të varfërit e të varfërve. Ne nuk bëjmë dallim sa i përket racës, kombit, kastës, fesë, etj.

Ne shikojmë vetëm një gjë: se këta njerëz nuk kanë asgjë, se janë të sëmurë, të uritur, të etur; nga që Jezusi ka thënë: “Gjithmonë kam qenë i uritur, i sëmurë, i pashtëpi… dhe ju më ndihmuat”.

A keni edhe ndonjë thirrje nga Jugosllavia?

Nëna Tereze: “Deri më tani kemi vetëm 5 motra dhe 2 vajza që po përgatitën për jetën rregulltare. Shpresoj se do të ketë edhe thirrje të reja, sepse në Kongregatën tonë ne kemi motra nga 35 vende të ndryshme…”.

Sipas mendimit Tuaj, cila është sëmundja më e rëndë e botës?

Nëna Tereze: “Sëmundja më e rëndë nuk është as gërbula, as kanceri, por vetmia, të jesh i injoruar dhe i harruar nga të gjithë. Ata njerëz, që nuk kanë dashuri, gëzim, kontakt njerëzor, vuajnë shumë. Mirëpo, numri i këtyre njerëzve është gjithnjë në rritje”.

Dëshira për t’iu pasur prapë në mesin tonë në Shkup përmes motrave tuaja po ndihet nga shumë njerëz. Çfarë mund të thoni për këtë?

Nëna Tereze: “Kjo ka qenë dëshira ime e kahmotshme, për t’u kthyer tek populli im shqiptar, në qytetin tim të lindjes, në Ipeshkvinë tonë Shkup-Prizren, në mesin e popullit tim dhe motrave të mia. Po të ketë thirrje unë vullnetarisht do t’ua jepja motrat e mia”.

Kam dëgjuar se të gjithë Ju çmojnë shumë në Indi dhe kudo në botë. A është e vërtetë se Ju, si dhe motrat Tuaja, udhëtoni falas në Indi?

Nëna Tereze: “Në fillim të jetës sime “të re”, më duhej të udhëtoja shumë dhe kjo kushtonte tepër, prandaj kam shprehur dëshirën të jem e dobishme gjatë udhëtimit, të bëj ndonjë shërbim, për shembull si nikoqire në aeroplan, por ata refuzuan propozimin tim. Vendi ynë më ka dhënë mua dhe motrave të mia leje për të udhëtuar falas nëpër Indi. Unë jam i vetmi person në Indi që ka këtë leje, të them këtë privilegj”.

Është thënë dhe është shkruar se ju jeni kandidate për Çmimin Nobel për Paqe. Si do ta pranonit këtë mirënjohje?

Nëna Tereze: “Kjo do të ishte një gëzim i madh për mua, sepse ne kemi planifikuar të ndërtojmë 200 shtëpi për të varfëritë, për familjet e tyre. Nëse e marr, kjo do të ishte shumë mirë, por nëse jo prapë do të ishte njësoj”.

Si e ndieni veten në mesin e popullit tuaj, këtu në qytetin tuaj të lindjes, Shkup, pas kaq vitesh?

Nëna Tereze: “Jam shumë e lumtur që jam këtu për herë të dytë që nga largimi im për në misione. Kthimi im i parë ka qenë në vitin 1970. E kam shumë vështirë të kujtoj aq shumë njerëz. Punoj me mijëra njerëz, prandaj edhe nuk i mbaj dot në mend të gjithë. Ende më kujtohet qyteti im i lindjes, Shkupi, ndonëse ka ndryshuar shumë, famullia e Zemrës së Shenjtë, veprimtaria jonë në famulli. Më kujtohen sidomos aq shumë priftërinj të mirë, të cilët më kanë dhënë një edukim të mirë.

Mendoj në veçanti për familjen time, për babain tim të ndjerë, Kolën, dhe nënën time, Drane, që tani jeton me motrën time Age, në Tiranë, si dhe për vëllain tim, Lazrin, i cili jeton në Palermo.

Jam takuar shpesh me vëllain tim, ose në Romë, ose në Palermo, nga që atje, që nga vitit 1974, kemi një shtëpi për të moshuarit dhe të varfëritë”.

Nuk e kam parë nënën dhe motrën time që nga vitit 1928, që nga nisja ime për në misione në Zagreb…”.

Këtu fytyra e saj u bë hijerëndë, madje edhe paksa e pikëlluar, nga që, siç më tha, ajo ishte përpjekur sa e sa herë përmes autoriteteve politike të merrte leje për të hyrë në Shqipëri dhe për ta marrë nënën dhe motrën, por kot. Autoritetet shqiptare nuk i dhanë kurrë leje për ta takuar të ëmën dhe motrën… Pas një pauze të shkurtër, ajo vazhdoi:

“Deri më tani, kemi arritur të kemi çdo gjë me dashuri dhe lutje, por jo edhe këtë. Ende ka kufij dhe pengesa, të cilat madje as dashuria nuk i arrin t’i tejkalojë. Vetëm Zoti e di arsyen pse nëna dhe motra ime duhet të vuajnë kështu. Pa dyshim, lutjet dhe sakrifica e tyre më ndihmojnë shumë në misionin tim. Çdo gjë për lavdin e madh të Zotit!”.

Kur mendoni se mund të ktheheni në Shkup?

Nëna Tereze: “Vetëm Zoti e di, mbase me rastin e bekimit të katedrales së re, po të jem e ftuar, apo me rastin e hapjes së shtëpisë sonë…”.

Ju jeni murgeshë misionare. Ju keni shkuar në misione për të punuar për shpëtimin e shpirtrave. Tani Ju keni një lloj tjetër pune, një tjetër mision. Si e plotësoni thirrjen tuaj rregulltare?

Nëna Tereze: “Po, më pëlqen pyetja juaj. Ne jetojmë e punojmë për Zotin, përmes kushtimit tonë, kushteve tona rregulltare. Zoti është dashuri për të gjithë, Ati i të gjithëve, madje edhe vetë në bëjmë çmos për të qenë dëshmitare të kësaj dashurie për të gjithë, sidomos për njerëzit që vuajnë. Puna e tyre misionare është ajo e afrimit të njerëzve pranë Zotit, dashurisë, për të cilën ne bartim dëshminë në të gjitha veprimet tona. Thirrja jonë është shenjtëria, do të thotë të jemi dëshmitare të Zotit tek populli, tek të gjithë.

(Intervistoi Don Lush GJERGJI, Shkup, 28.03.1978)-Revista DRITA

Të pathënat e takimit të Nënë Terezës me Ramiz Alinë

September 2, 2016 by dgreca

… dhe Nexhmije Hoxhën/

-Bujar Kore: Ju rrëfej takimet e mia me Nënë Terezën. Të pathënat e takimit të Nënë Terezës me Ramiz Alinë dhe Nexhmije Hoxhën/

-Mu dukën të çuditshme përgjigjet e Ramiz Alisë dhe Nexhmije Hoxhës për fenë dhe misionin e saj/

-Ramiz Alia nuk lejoi që motrat e saj të çelnin misionin në Shqipëri në vitin 1989/

-Nexhmije Hoxha iu shmang kërkesës së Nënë Terezës, duke thënë, nuk vendos unë/

-Jam i pari operator shqiptar që kam filmuar vizitën e saj të parë historike më 1989/

-Kam mbi 10 orë xhirime me Nënë Terezën, por në arkiv është vetëm një orë, ish-drejtuesit i kanë shitur/

-19 tetor 2003 në Sheshin e Shën Pjetrit për lumturimin e Nënë Terezës, u njoh botërisht kush ishte Shqipëria/

Nga Albert Z. ZHOLi/

Ai mbetet në historinë e operatorëve shqiptarë, operatori i parë, i cili xhiroi vizitën e parë dhe të dytë të Nënë Terezës në Shqipëri. Emocionet e tij për këtë figurë gjigande shqiptare janë të jashtëzakonshme. Ai përshkruan me detaje të gjitha mbresat, takimet, lëvizjet, urimet, bekimet, komunikimin, dëshirat. Por e veçanta e tregimit të tij është se ai loton kur flet për këtë figurë të shquar, aq impresionuese kanë qenë ato xhirime. Për të, momentit magjik kur Nënë Tereza doli nga dera e avionit, bëri që Bujari për disa momente shtangu nga rrezatimi i figurës së saj, për disa momente nuk e vuri në lëvizje aparatin. Një nga momentet më magjike të saj është pritja që i bëri Papës në Rinas. Aty pa se si Nënë Terezën, Papa e puthi në ballë dhe nuk e lejoi t’i puthë dorën, pasi shenjtëria e saj ishte më e madhe, ndaj theksoi se “Nënë Tereza është Nëna e të gjithë Botës”.

–Kur e keni takuar për herë të parë Nënën Terezë?

-Për herë të parë Nënën e Madhe të gjithë njerëzimit, e kam takuar në vitin 1989, kur ajo zbriti për herë të parë në aeroportin e Rinasit, në tokën shqiptare. ishte një vizitë historike, ku shtypi i huaj i dha rëndësi të madhe ndërsa media jonë e kaloi përciptazi. Ajo ishte e shoqëruar nga disa motra të saj. Ajo që më ra në sy ishte se atë nuk e priti asnjë zyrtar i lartë i kohës. Pra asnjë anëtar i Byrosë Politike apo Kryeministër, ndërkohë që në çdo vend të botës ku ajo shkonte pritej si Perëndi. Ishte një pritje e thjeshtë, tepër modeste për një grua të madhe. Ajo zbriti në Rinas ashtu shtatvogël por që linte pas një ndriçim prarues që të dukej se diçka ndriste në çdo hap që hidhte. Ecja e saj, veshja e saj, shikimi i saj ishte magjeps. Me të vërtetë ajo të shtangte. Bëja çudi kur një botë e tërë çohej në këmbë para saj në Shqipëri kjo lavdi ishte thuajse inegzistente. ishte koha kur ende feja në Shqipëri ishte e ndaluar dhe kultet fetare nuk ishin hapur dhe besimtarët luteshin fshehurazi nëpër shtëpi.

Kush e priti Nënë Terezën në Rinas?

-Ishte zv.minsitri i Shëndetësisë së asaj koha dhe kryetari Komitetit Ekzekutiv të Tiranës dhe nja dy tre të tjerë. Ishte një pritje e thjeshtë, pa shumë zhurmë dhe pa shumë ceremoni. Ajo ishte shoqëruar nga disa motra të Misionit te saj.

Ju atë kohë ishit i vetmi televizion në Shqipëri, si u ndjetë që ishit i pari operator, që keni xhiruar Nënë Terezën në Shqipëri?

-Sot kur e mendoj dhe e shikoj në retrospektivë them se kam lindur me fat së bashku me gazetarin Ferdinand Samarxhi. Ndoshta atë kohë atë moment duke pasur parasysh sistemin nuk pata ndonjë emocion, por sot kur shikoj famën, respektin, mirësitë, lavdinë e saj them se ndihem tepër i përkëdhelur. Por edhe ato moment i bëra shumë pyetje vetes. P.sh si ka mundësi që e presin një grua me emër dhe nuk i japin rëndësinë e duhur? Pse nuk pritet si priten shumë kryetarë partish komuniste apo anëtarë të Byrove Politike të vendeve ish-komuniste? E dija që feja ishte ndaluar tek ne dhe ajo ishte një shenjtore, por përderisa e linin të vizitonte Shqipërinë pse të mos bëheshin nderet e duhura?

-Si u ndjetë kur ajo zbriste shkallët e avionit?

-Kisha shumë kureshtje, kisha shumë mendime në kokë. Pritej një shenjtore. E mbaja kamerën në duar dhe prisja momentin të filmoja. Kur ajo zbriti shkallët e avionit për një moment u stepa. Nuk e shkela këmbëzën e filmimit. Kisha shumë kureshtje pasi hera e parë që isha në një pritje të tillë. Sa bëri hapat e para i thirra mendjes. Duhej të lija kureshtjen dhe të bëja detyrën. Unë nuk isha si ët gjithë pro me një detyrë specifike. E çoja kamerën me kujdes ku ajo shkelte. Prisja një gjigante, por ajo ishte e shkurtër e dobët, por kishte forcën e shpirt të madhe. Të impononte dëshirë për ta ndjekur, me atë fytyrë engjëllore dhe veshje specifike më bëri të tërin për vete.

Cili ishte qëllimi i vërtetë i Nënë Terezës në Shqipëri?

-Me sa mora vesh ajo kishte qëllim që misionin e Motrave të saj ta hapte dhe në Shqipëri. Donte patjetër që vendi ynë të ishte pjesë e këtij misioni fisnik. Por atë kohë ishte tjetër ideologji, jo çdo gjë mund të bëhej me një firmë. Feja ende ishte opium, ishte tejet e ndaluar. Ne në këtë drejtim ishim vendi më i pa fe në botë. Feja ishte tabu absolute.

Me cilët pati takime në atë kohë Nënë Tereza?

-Pati shumë takime, por unë do të veçoj dy. Takimi i parë ishte me Ramiz Alinë, vazhduesin e veprës dhe rrugës së Enverit (pra Sekretar i Parë i Komitetit Qendror të PPSH) dhe së dyti me Nexhmije Hoxhën. Takimi i parë u bë në zyrën e Ramiz Alisë dhe takimi i dytë në shtëpinë e Nexhmije Hoxhës. Në takimin me Ramiz Alinë Nënë Tereza i kërkoi shefit të PPSH për një vend apo ndërtesë për të hapur përfaqësinë e misionareve të saj në Tiranë. Të njëjtën kërkesë ja parashtroi dhe Nexhmijë Hoxhës.

Çfarë përgjigje i dha Ramizi dhe Nexhmija?

-Ata i dhanë afërsisht të njëjtën përgjigje. Ramizi i tha se nuk janë pjekur kushtet ën Shqipëri për ligjërimin e fesë dhe të misioneve të tilla fetare në Shqipëri, pasi është e ndaluar me Kushtetutë propaganda fetare. Ndërsa Nexhimja “më me diplomaci” ju përgjigj se nuk kishte ajo autoritetin dhe firmën për një diçka të tillë. Pra si duket ato ishin marrë vesh për të mos e lejuar hapjen e një misioni të tillë të Motrave në Nënë Terezës në Shqipëri. Por me sa shihja Nënë Tereza u habit dhe u mërzit shumë me këtë përgjigje, i dukej absurd. Kjo më tepër se misioni i Motrave të saj ishte përhapur në gjithë botën ku ajo respektohej si një Presidente. Më vinte keq shumë kur shihja fytyrën e saj që shprehte habi. Kishte besim se diçka pozitive do të ndodhte. Por…

A u dha lajm-kronikë në TVSH kjo vizitë?

-Eh…S’di ç’të them, por e vërteta ishte se u dha një kronikë vetëm 40 sekonda. Kronika përcillte se “ Sot në Tiranë erdhi për një vizitë Nënë Tereza….”. Pra shkurt, shkurt fare sikur bëhej fjalë për mbjelljen e domateve në një ndërmarrje bujqësore. Lajmin e përgatiti gazetari Ferdinand Samarxhi.

Ju, sa orë filmuat kur e shoqëruat (total)?

-Ju thashë që pata fatin dhe nderin e madh që të filmoj këtë vizitë. Ajo ishte një Hyjneshë e zotit. E filmova në të gjitha vendet ku shkoi dhe takimet që bëri. E filmova kur zbriti në Rinas, kur Takoi Ramiz Alinë, kur takoi Nexhmije Hoxhën dhe në disa vizita që bëri në veri të vendit. Kam shumë kujtime të bukura dhe foto me të. Kur më prekte dorën apo më afrohej më dukej sikur zoti vetë më merrte në mbrojtje. Kishte një frymë të shenjtë. Shumë takime nuk u dhanë por unë i kam në arkivin tim. Shumë të tjera i kanë marrë televizionet e tjera dhe i përcjellin tek shikuesi si të tyre, pa emër autori. Kam bërë mbi 10 orë xhirime, njëra më e mirë se tjetra. Xhirime që më kanë lënë mbresa të mëdha. Por sot në arkivin e RTSH nuk gjen as një orë xhirime. Ish-drejtorët e asaj kohe me radhë i përvetësuan dhe nuk e di ku i kanë çuar këto xhirime për përfitime personale.

Kur ka ardhur për herë të dytë Nënë Tereza?

-Për herë të dytë ka ardhur kur proceset demokratike kishin sjellë demokracinë në Shqipëri. Ishte 18 gushti i vitit 1992, kur President ishte Sali Berisha dhe Kryeministër Aleksandër Meksi. Tashmë shumë gjëra kishin ndryshuar. Në këtë vizitë Nënë Tereza u shpreh hapur se “Shqipëria është toka e gjakut tim” dhe “Në vend të urrejtjes dashuri”. Asaj prej shumë vitesh i ishte mohuar e drejta të vizitonte Shqipërinë dhe varrezat e të afërmve në Sharrë që nga viti 1928 kur ishte larguar. Ajo nuk kishte vendosur një tufë me lule në varet e të afërmve të saj në Sharrë. Ajo zhvilloi takime me Sali Berishën dhe me Aleksandër Meksin, të cilët i dhanë mbështetjen për hapjen e misionit të saj të bamirësisë së Tiranë.

Po takimi i tretë?

-Vitit 1993! Nënë Tereza priti Papa Vojtilan në Rinas. Më bëri çudi për rëndësinë dhe dashurinë e madhe që tregoi Papa ndaj Nënë Terezës, Ajo donte ti puthte dorën ndërsa ai u ul paksa dhe i puthi kokën (ballin). Një gjest shumë human dhe vlerësues. Papa theksoi se Nënë Tereza është simboli i gjithë shqiptarëve por edhe të gjithë njerëzve të vuajtur. Ajo i ka bërë shqiptarët të njohur kudo në botë me veprën dhe punën e saj. Shërbimet e saj për të varfrit kudo në botë janë shumë të mëdha tha Papa. Ai e quajti Nënë Terezën Nënë të të gjithë Botës.

Kush ishte e veçanta e Nënë Terezës?

E veçanta ishte se ajo nuk bënte dallime në besimet fetare. Ajo të gjithë i quante njerëz dhe takoi krerët dhe besimtarët e të gjitha besimeve fetare, mysliman, bektashinj, ortodoks apo katolik.

Nga xhirimet për të dhe gjatë vizitave të saj, çfarë të veçante do të kujtosh?

-Janë shumë, shumë. Mbaj mend se në takimet që mbajti në Pukë me popullin, një njeri e kishin sjellë me barela pranë saj pasi nuk ecte. Për çudi, sa e vendosën barelën pranë saj, ai i habiti njerëzit përreth kur u çua për disa moment në këmbë. ishte një mrekulli. Ajo vetë nuk e besonte. Por dua të veçoj thjeshtësinë dhe bujarinë e madhe të saj. Sa herë shkonte në Vatikan, afër tij Nënë Tereza kishte dhomën e saj të gjumit. ishte dhoma më modeste që kam parë në jetën time. Unë kam filmuar shumë detaje të jetës së saj pasi ne bëmë një dokumentar me gazetarin Engjëll Ndocaj. Në atë dhomë kishte një krevat të thjeshtë, një tavolinë një frigorifer, perde të zakonshme dhe mbulesë të zakonshme që mund ti ketë dhe njeriu më i varfër në botë. Ajo që më ka bërë përshtypje në këtë dhomë ishte një zemër e improvizuar plastike ku brenda kishte formën reale të zemrës së saj, ku nëpërmjet gypave plastik dukej ose përcillej ngjyra e gjakut të saj. Pra një simbol i dashurisë njerëzore.

19 tetor 2003 në Sheshin e Shën Pjetrit për lumturimin e Nënë Terezës, cilat ishin të veçantat?

Kjo ditë ishte historike. Gjithë bota në këtë ditë njohu më shumë Shqipërinë. Në këtë ditë flamuri shqiptar zaptoi Vatikanin. Vetëm flamuri kuq e zi mbizotëronte. Në Sheshin e Shën Pjetrit ishin mbi 10 mijë vetë ku pjesa dërmuese ishin shqiptarë. Një moment historik. Gjithë bota njohu se kush ishte Shqipëria. Kishte shumë njerëz që se njihnin dhe morën vesh se çfarë figure të madhe nxori një vend i vogël.

E veçanta e bekimit të Kishës së Shkodrës?

Kur në Shqipëri u zyrtarizua feja dhe besimtarët u çliruan nga izolimi shpirtëror 50-vjeçar, Nënë Tereza nëpërmjet ish-zv.ministrit të Jashtëm shqiptar të vitit 1991 dërgoi ujë të bekuar, për të bekuar muret e kishës së Madhe në Shkodër. Ky gjest u diskutua shumë në botë.

Në Ditën e Lumturimit

Më 19 tetor 2003, në Sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan, të mbushur përplot me shqiptarë të ardhur nga të gjitha viset, së bashku me qindra mijëra shtegtarë të ardhur nga mbarë bota, Papa Gjon Pali II e shqiptoi formulën kanonike të Kishës që e lartonte Ganxhe Bojaxhiun – Nënën e Madhe të të varfërve të mbarë botës, në nderimet e altarit. Ja fjalët e çastit kulmor, shqiptimi i Formulës së Lumturimit nga Papa Gjon Pali II atë ditë të paharrueshme të 19 tetorit 2003:

“Ne, duke përmbushur dëshirën e Vëllait tonë Lukas Sirkar, Kryeipeshkëv i Kalkutës, si dhe të shumë vëllezërve të tjerë në Episkopat e edhe të shumë besimtarëve, pasi kemi marrë mendimin e Kongregatës për Çështjet e Shenjtërve, me Autoritetin Tonë Apostolik pranojmë që Shërbëtorja e nderuar e Hyjit, Tereza e Kalkutës, tani e tutje të quhet “E Lume” e që festa e saj të kremtohet në vendet e sipas rregullave të caktuara nga e drejta kanonike, çdo vit, në ditën e lindjes së saj për qiell, më 5 shtator”.

FLET MBESA E NENE TEREZES: HALLA IME E ËMBËL VUAJTI NË HESHTJE

August 31, 2016 by dgreca

*“La Shqipërinë kur ishte 18 vjeçe dhe regjimi i ndaloi të shihte nënën dhe motrën”, tregon mbesa Age. “Por i fali ata që i kishin bërë atë padrejtësi”/

*Ageja është vajza e vëllait të madh të Nënë Terezës, Lazrit, që më 1939 la Shqipërinë për t’u shpërngulur n’Itali, ku në Lucca u martua me Maria Sanguinin dhe pati vetëm një vajzë, pikërisht Agen./

Shkruar nga Paolo Scarano /

E përktheu nga italishtja Eugjen Merlika/

Nënë Tereza e Kalkutës, siç nuk e kishte treguar askush deri atëherë. E bëri GENTE, në numurin 39 të 30 shtatorit 1997, me një intervistë të posaçme për të nga Age Bojaxhiu, mbesa italiane e fetares, që sot është 64 vjeçe. Ai shërbim, që sot po e risjellim, ishte firmosur nga kolegu ynë i paharrueshëm Paolo Scarano, që na la në tetorin e 2013-ës. Fetarja, e mësuar të përballonte me guxim dhimbjen e të sëmurëve dhe të të fundmëve të Tokës, duroi me dhjetëvjeçarë në heshtje një dramë familjare që qe sfilitja m’e madhe e jetës së saj : mungesa e dashurive më të shtrenjta, një mizori që i u shkaktua nga trashësia mendore e një regjimi komunist nga më të mbyllurit. Një vuajtje e përballuar me shumë dinjitet, e mbajtur gjithmonë fshehur nga murgesha.

Ageja është vajza e vëllait të madh të Nënë Terezës, Lazrit, që më 1939 la Shqipërinë për t’u shpërngulur n’Itali, ku në Lucca u martua me Maria Sanguinin dhe pati vetëm një vajzë, pikërisht Agen. Lazri gjeti pastaj punë në Palermo, drejtonte një veprimtari shpërndarjeje barnash në farmacitë dhe spitalet, duke u vendosur atje deri në vdekje, më 1981.

Zonja Bojaxhiu, e martuar me dy fëmijë, jeton tani në Palermo dhe në vitet para vdekjes së Nënë Terezës ka patur mundësinë të takohet në disa raste me Shënjten e Kalkutës. Në këtë intervistë zbulon para së gjithash dramën vetiake të jetuar nga Shënjtja e Kalkutës. “Halla ime, që kur më 1928, braktisi Shqipërinë ku kishte lindur, për të filluar misionin e saj fetar, qe e shtrënguar të mos shihte më nënën dhe motrën që vazhduan të jetojnë n’atë Vend. Një sërë rrethanash të veçanta, të lidhura me misionin e saj fetar e ndaluan, deri në fund të luftës së Dytë botërore, të kthehej e t’i përqafonte. Pastaj, mbas mbarimit të luftës, qenë autoritetet komuniste shqiptare që i ndaluan familjarëve të saj të linin Shqipërinë”. Via Crucis e Nënë Terezës zgjati shumë, siç na tregon e mbesa : “ Në 1972 nëna e saj vdiq. Mbas pak më shumë se dy vjetësh u shua edhe motra e saj. Halla ime në vitet e mëpastajmë pati mundësi vetëm të shihte varret e tyre, të mbetura pa kryqe për ndalimin e diktaturës që detyronte ateizmin. Kryqet mbi varret i vuri ajo në kujtim të njerëzve që kishte dashur aq shumë e që pasojat ogurzeza të një epoke politike i ndaluan të vazhdonte t’i donte nga afër”.

Zonja Bojaxhiu, a mund të përshkruani prejardhjen familjare të hallës suaj, Nënë Terezës ?

“Halla ime në familje thirrej Gonxhe, që në shqip do të thotë lule e paçelur. Kishte të njëjtin mbiemër timin : Bojaxhiu. Lindi më 26 gusht 1910 në Shkup, kryeqyteti i tanishëm i Maqedonisë. Familja e Nënë Terezës ishte shqiptare dhe kishte një traditë të fuqishme katolike”.

Kush ishin prindërit e saj ?

Babai quhej Kolë, n’italisht Nicola. Zotëronte një ndërmarrje të lulëzuar të materialeve të ndërtimit. Ndërsa nëna e saj, Drane, ishte një grua me karakter të fortë, që dinte të mbante të bashkuar familjen. Në familje Gonxheja, Nënë Tereza e ardhëshme, ishte m’e vogla. Kishte një motër, Agen, nga e cila kam trashëguar emrin, pesë vjet më të madhe dhe një vëlla, babain tim Lazrin, tre vjet më të hershëm.

Si e kaluan fëmijërinë Nënë Tereza dhe vëllezërit e saj ?

“Një fatkeqësi e theu atë klimë familjare aq të qetë. Ngjau në 1919 kur gjyshi Kolë u zhduk papritmas në rrethana dramatike. Drania dhe fëmijët e saj u desh të përballonin një kohë shtrëngesash ekonomike. Gjyshi Kolë kishte një ortak italian që i dha pjesën e tij të ndërmarrjes së vesë në të holla. Me ato para arriti të mbante familjen dhe e bëri me një shpirt të pabesueshëm flijimi. Bojaxhinjtë, siç më kanë treguar ati im, Lazri, dhe vetë Nënë Tereza, në vështirësi u bënë edhe më të bashkuar, edhe atëherë kur rrethanat e jetës i detyruan të mbeteshin larg njëri tjetrit.”

Kush u largua nga familja?

“Mbasi kishte kapur thirrjen e Zotit, më 1928, kur ishte 18 vjeçe, Nënë Tereza u nis në drejtim të Dublinit, n’Irlandë, për të filluar kohën e provës së rishtarit në kuvendin e murgeshave të Loreto-s, një urdhër që karakterizohej për veprën misionare, kryesisht në Hindi. Halla ime dëshironte me gjithë shpirt të bëhej një misionare.

Nga se buroi prirja e saj ?

“Besoj se në edukimin fetar të hallës sime roli i shembullit të nënës ka qenë vendimtar. Im’atë më ka thënë se nuk kishte natë që gjyshja Drane nuk i mblidhte fëmijët për t’u lutur. Nuk kishte të dielë që nuk shkonin në meshë e, gjatë muajit të majit, i kushtuar Zojës, ato shkonin çdo ditë për të recituar Ruzarin. Nëna ime i përcolli hallës sime edhe dashurinë për të varfërit, që ajo i ndihmonte me përkushtim të përzemërt. Përcaktues ishte edhe roli i disa jezuitve jugosllavë të pranishëm në Shkup. Prej tyre Nënë Tereza mësoi historitë e para mbi veprimtarinë e misionarëvet.”

Kur e pe për herë të parë Nënën Terezë ?

“E njofta për herë të parë hallën time më 1960 në Romë, ku ajo kishte arritur gjatë etapës së parë të udhëtimeve të saj të gjata nëpër botë. Ishte hera e parë që kishte lënë Hindinë. Është e kotë të them se sa prekës ishte takimi, kryesisht për babain tim. Sapo e pa mbeti i befasuar. E kuptoi se trupi i saj ishte i raskapitur nga mundimi e ishte mbledhur në vetvete. Ishte katandisur n’atë gjëndje nga travajët të lidhura me veprimtarinë e saj të dëndur e të palodhur. Babai që ishte i gjatë një metër e 86 cm., u desh të përkulej më dysh për t’arritur t’a përqafonte.”

Ҫfarë i thatë njëri tjetrit gjatë atij takimi ?

“Babai dhe halla filluan të flasin në mënyrë të ngjeshur. Nuk kuptova pothuaj asgjë nga ajo bisedë aq e rrasur. Flisnin shqip, një gjuhë që e njoh pak. Më parë , gjatë bisedave telefonike e në takimet e tjera, flisnja me të gjithmonë n’anglisht. Mbas pak im’atë më tha se përse kishin biseduar ai dhe e motra. Babai i foli menjëherë për nënën dhe motrën Age : “Duhet të bëjmë diçka për t’i nxjerrë nga Tirana”, i tha Nënës Terezë. “Besoj se mund t’a bëjmë”, u përgjigj ajo, duke i dhënë kurajë. “Kam miq shumë të rëndësishëm nëpër botë që munden të na ndihmojnë”, i u hap ajo.

Ҫfarë ndodhi më shumë gjatë këtij takimi të parë mes jush dhe Nënës Terezë ?

“Në Romë e pamë edhe katër ditë të tjera. Ҫdo herë na kushtonte vetëm një orë bisede, mbasi ishte shumë e zënë me Shoqatën e saj fetare. Nënë Tereza vazhdoi të inkurajojë babain : “Do të shohësh se do t’arrijmë t’i bëjmë të dalin nënën dhe Agen nga Shqipëria”, i përsëriste. Që atëherë halla i u përvesh punës, duke biseduar me përfaqësuesit më të lartë të diplomacisë ndërkombëtare. Pikërisht n’ato ditë Nënë Tereza shkoi n’ambasadën shqiptare n’Itali, në të cilën hasi një mur moskuptimi. Edhe mbasi la Romën, halla ime vazhdoi ndërmjetësimin e brishtë për t’i kthyer lirinë nënës dhe motrës së saj.”

A pati ndonjë përfundim inkurajues ?

“Në fillim dukej se gjithshka shkonte mirë. Ҫështja e Nënës Terezë dhe babait Lazër kishte prekur zemrat e të mëdhenjve të botës. Mjaft personalitete që vlerësonin hallën time e që ishin thirrur prej saj bënë çmos për të zgjidhur këtë dramë familjare : personalitete si Sekretari birman i Kombeve të Bashkuara U-Thant, si Presidenti francez Charles De Gaulle, si Presidenti amerikan John Kennedy, si Kryeministreja e Hindisë Indira Gandhi. Por as ata nuk arritën të shkundin autoritetet e Tiranës. Koha kalonte dhe shpresat pakësoheshin.”

Kur filluat të frikësoheshit se nuk do të mbetej asgjë tjetër për të bërë në lidhje me lirimin e gjyshes suaj Drane e hallës suaj Age ?

“Një ditë babai mori një mesazh që të këpuste shpirtin nga gjyshja. I drejtohej edhe hallës sime, Nënë Terezës. Nga ajo letër morëm vesh se ajo dhe halla Age ishin të sëmura : “I vetmi hir që i kërkojmë Zotit”, shkruhej, “ishte ai që të mund t’u përqafonim edhe një herë”. Tashmë ishte kthyer në një vrap kundër kohës. Halla kërkoi ndërhyrjen e ministrit të punëve të Jashtëme të Francës, Couve de Murville, që kishte lidhje shumë të fuqishme me Kinën Popullore të Mao Ce Dunit. De Murville mori nga Tirana një përgjigje çarmatosëse”.

Në ç’mënyrë u përgjigj ministri i Jashtëm shqiptar ?

“Tha : “Ato dy gra janë në kushte fizike të tilla që nuk mund të përballojnë udhëtimin për të dalë nga Shqipëria”. Ishte një gënjeshtër e stërmadhe. N’atë pikë babai dhe halla humbën çdo shpresë. “Në jetë”, i tha Nënë Tereza babait, “kam arritur të kem gjithshka kam kërkuar, nëpërmjet dashurisë. Fatkeqësisht në këtë rast ekzistojnë pengesa që dashuria nuk është e aftë t’i rrëzojë.” Nëna e saj Drane vdiq mbas pak, më 1972. Disa ditë më parë i dërgoi një letër lamtumire murgeshës, bijës së saj, duke e thirrur me emrin e saj të vërtetë : “Gonxhe, po të çoj një të puthur, nëna”. Dy vjet më vonë u shua edhe halla Age. Kishin vdekur më shumë prej vetmisë se prej sëmundjes”

Halla juaj, Nënë Tereza, siç thatë më parë, së paku arriti të kthehej në tokën e saj të lindjes. Kue e pa përsëri Shqipërinë ?

“Ndodhi në qershorin e 1978, kur regjimi i diktatorit Enver Hoxha e liroi pak darën rreth kufijvet të Shqipërisë. Nënë Tereza përfitoi, jo vetëm për të parë vendet ku kishte lindur e jetuar, por edhe për të themeluar një institut të shoqatës së saj. Shkoi shpejt në varrezat e Kombinatit, që gjinden në rrethinën e Tiranës, ku ishin varrosur nëna dhe motra. Mbi ata dy varre të thjeshtë e pa asnjë simbol fetar, në përputhje me ateizmin e Shtetit, bëri të vendoseshin dy kryqe. Por kjo ndodhi disa vite më vonë, më 1991, kur regjimi komunist ishte shembur”.

Halla juaj, Nënë Tereza, si e komentonte atë mujshi në dëm të familjes suaj ?

“Nuk shprehu kurrë ndonjë fjalë pezmatimi. Pak sepse nuk donte të fliste për politikë. Por, mbi të gjitha, sepse në zemrën e saj kishte falur atë që i shkaktoi atë dhimbje kaq dërmuese e të gjatë. Ndoshta, e gjithë kjo, n’emër t’atij virtuti heroik, pothuajse kurrë të ndjekur nga qëniet njerëzore, që quhet mëshirë.”

Marrë nga revista GENTE SPECIALI, Numuri 1, Shtator 2016.

E përktheu nga italishtja Eugjen Merlika