Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/

PRISHTINË, 5 Mars 2025\  Në Kosovë me axhendë shtetërore – veprimtari përkujtimore  shënohet 27 vjetori i Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, qëndresës heroike e flijimit legjendar për liri e pavarësi të Familjes Jashari të sulmuar nga forcat serbe në fshatin Prekaz të rajonit të Drenicës. Sot në ceremoninë zyrtare në kazermën “Adem Jashari” në Prishtinë do të bëhet rreshtimi i kuadrateve të Forcës së Sigurisë së Kosovës, ku të pranishëm do të jenë krerët më të lartë shtetërorë. Do mbahet edhe Mbledhja solemne e Qeverisë së Republikës së Kosovës, për shënimin e 27 vjetorit të Epopesë së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

 Në Epopenë e Prekazit, në mbojtje të pragut të shtëpisë dhe Kosovës, në luftën për liri dhe pavarësi,  gjatë rezistencës në 5, 6 e 7 Mars 1998, plot tre ditë e dy netë, ranë heroikisht 20 anëtarë të Familjes Jashari, prej 22 që ishin në rrethimin e forcave serbe. Ndër të rënët ishte edhe Komandanti legjendar Adem Jashari. Shpëtoi djali i dytë i Rifatit, Bashkimi, dhe vajza e Hamzës, Besarta. Ndërsa në familjen e gjerë Jashari kanë rënë 56 dëshmorë. Mes tyre nëntë fëmijë dhe disa të moshuar deri 93 vjeç, të vrarë në përballje me sulmin e egër të forcave serbe të kasapit të Ballkanit, Millosheviç, i cili ka përfunduar në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte në Hagë. 

Para 27 viteve, në 5 Mars 1998, Agjencia Shtetërore Zyrtare e Lajmeve e Shqipërisë – Agjencia Telegrafike Shqiptare – ATSH nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari raportonte se forca të mëdha serbe të blinduara kishin filluar që në mëngjes një sulm kundër shqiptarëve në Drenicë.

Forcat serbe kishin zënë pozicione e ishin fortifikuar rreth Prekazit dhe qëllonin me armë të kalibrave të ndryshëm mbi vendbanimet shqiptare. Prekazi po qëllohej edhe me topa të rëndë, dëshmonin për ATSH-në burime nga vendi i ngjarjeve, ndërsa ishin vënë në përdorim edhe helikopterë dhe nga veriu vinin njoftime se forca të reja ushtarake dhe policore nga Serbia po hynin në Kosovë nëpër luginën e lumit Ibër drejt Mitrovicës dhe nga Merdare drejt Podujevës.

Derisa vijonte sulmi i egër i forcave serbe në Prekaz, Presidenti historik i Kosovës, Ibrahim Rugova,  në 6 Mars 1998, në një konfrencë shtypi në Prishtinë para rreth 200 gazetarëve të vendit, trojeve shqiptare e të mediave botërore, prej ku raportonte korrespondenti i ATSH, përsëriste thirrjen drejtuar bashkësisë ndërkombëtare për të ndërhyrë pa humbur kohë tek autoritetet serbe dhe për t’i dhënë fund menjëherë gjakderdhjes.

Presidenti Rugova kërkonte që çështja e Kosovës të shqyrtohej urgjentisht në Këshillin e Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara dhe Kosova të merrej, poashtu, urgjentisht nën mbrojtjen ndërkombëtare – duke lënë të nënkuptohet edhe mbrojtjen ushtarake të NATO-s.

Në 2025-tën Kosova shtet 17 vjet në 17 Shkurt festoi Ditën e Pavarësisë së shpallur në 17 Shkurtin historik 2008,  e do festojë 26 vjetorin e Ditës së Lirisë – 12 Qershorit 1999, kur më pak se tre muaj pas 24 Marsit 1999 të fillimit të ndërhyrjes së aviacionit të NATO-s me bombardimin e pozicioneve të forcave kriminale serbe, nisën të hyjnë në Kosovë forcat paqeruajtëse shpëtimtare të NATO-s, pasuar me vendosjen e Misionit të Administratës së Përkohshme të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.

KOSOVA-PREKAZI, RAPORTIME QË KAM BËRË PARA 27 VITEVE NË DITËT E MARSIT 1998:

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-05.ata.html

[04] Fresh Serb attack in Drenice, dramatic situation in Kosove

PRISHTINE, March 5 (ATA)-By Belul Jashari, Heavy Serb forces backed by armoured cars this morning launched a fresh military attack on Albanians in Drenice.

The Serb forces, fortified around the Prekaz, Laushe villages, are shelling Albanians’ homes. The Serb forces are also using heavy machine guns in their assaults in Prekaz, sources from Skenderaj, from the Human Rights Council and the Kosova Centre of Information told ATA.

Serbs’ gunfire has killed and wounded many Albanians, Albanian sources say.

A grave situation is also prevailing in the Gllogoc town in Drenice, which is seiged off by big Serb forces terrorizing the the Albanian unprotected population.

Many Albanian families have left their homes in Gllogoc since last night and have been sheltered in remote villages. The Gllogoc residents today are staying indoors and the roads are deserted.

Meanwhile the villages of Modrine, Krusheve, Polluzhe and Rozalle have also been surrounded.

The Serb forcesin their attacks are making use of machine guns, rockets, mortars as well as helicopters. In face of this situation the residents are trying to flee in the direction of the mountains. /r.xh/pas/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[05] Kosova presidencey receives international contacts

PRISHTINE, March 5 (ATA)-By Belul Jashari, Fehmi Agani, envoy of Kosova’s President Ibrahim Rugova, deputy chairman of the Democratic League of Kosova (LDK), left this morning for Belgrade, to meet British Foreign Secretary Robin Cook, whose country currently holds the rotating presidency of the EU. /fh/pas/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[10] Kosova leader urges world leaders to use pressure on Belgrade

PRISHTINE, March 5 (ATA) – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari said on Thursday that the leader of the Republic of Kosova Ibrahim Rugova asked for an urgent interruption of Serb police and military operations against the civilian population in Skenderaj, Glogovc, Kline, Mitrovice, Vushtri and other parts of Kosova.

In an appeal broadcasted today, Rugova called on international community to undertake preventing measures in Kosova and exert greater pressure on Belgrade in order to put an end urgently to police and military operations in some villages of Drenica.

Rugova also appealed to U.S. president Clinton, British prime minister Blair, French president Chirac and German Chancellor Kohl to use pressure on Belgrade’s regime to stop Serb police and military operations.

He asked for an international presence of all forms to defend people of Kosova, which have said that they should fulfil their aspirations for independence through peaceful means.

Rugova urged his people not to submit to Serb provocations and misinformation, which aim at sowing fear and panic. To face this situation, he asked for mobilization of political parties in Kosova and communes.

It is necessary that the political forces in the neighbouring commune with Drenica be prepared to help its populace and get rid of the bad situation in that area.

He assured the people of Drenica and Kosova that he is in contact with international centers and that they are considering possible preventive steps in Kosova which aim at stopping Serb police and military operations.

Rugova asked the mass media to highlight the situation objectively. la/ak/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-06.ata.html

[01] Serbian forces continued night operations in Drenice

PRISHTINE, March 6 – By Belul Jashari: Many police and premilitary forces have continued their operations of cleansing last night in the region of Drenice.

Early on Friday, intensive shots of cannons and tanks were heard in other villages in vicinity of Drenice. The whole region is surrounded by many police forces.

Meanwhile it is reported that other police and military forces are moving from Mitrovice towards Drenice. /edk/mt/

Albanian Telegraphic Agency

[02] Ambassadors of Contact Group to arrive in Kosova

PRISHTINE, March 6 (ATA) – By B. Jashari: Sources, still not confirmed officially, report that the ambassadors of the Contact Group countries, headed by the chief of the U.S. Mission, Richard Milles, are expected to arrive in Kosova today.

They will have many contacts in Prishtine in the framework of the engagements of the international community to interrupt the bloodshed in Kosova.

The visit precedes the meeting of the Contact Group, which will be held Monday in London and Kosova will be its main theme. /edk/mt/

Albanian Telegraphic Agency

[06] Kosova needs urgent food supply

PRISHTINE, March 5 (ATA) – Latest attacks of the Serbian police on Drenica, Kosova, have increased demands on food supply at a time when the foodstuffs are being reduced and many shops closed, Behlul Jashari, ATA correspondent said on Thursday.

The Serbian forces are preventing or raiding supplying firms and have blocked the distribution of International Red Cross aid.

Attacks continue in Drenica and roads of Prishtina are under tight control of Serb armed forces. cela/pas/ak/

Albanian Telegraphic Agency

[07] Kosova president calls on international community to stop Serbs

PRISHTINE, March 6 – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari reported that the President of Kosova Ibrahim Rugova told a news conference on Friday that he had called on international community to intervene without delay and force the Serbian authorities to promptly end bloodshed.

Rugova asked for Kosova issue be considered by the U.N. Security Council and that Kosova be urgently put under international protection, what implies military protection.

He informed journalists on the arrival of the ambassadors of the Contact group in Prishtina.

ATA correspondent, referring to witnesses, reported on an extension of Serbs’ battle front in Drenica.

Serb police and paramilitary forces undertook a massive attack at 11.30 a.m. against Llause, Raknice and Acareve villages. They are firing artillery shells from Pekazi and Klina. edk/ak/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-07.ata.html

[04] Intensive movements of Serbs forces in Drenica

PRISHTINE, March 7 – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari reports on Saturday that Serbian forces in Drenica continue to deploy intensively around Llausha village.

A source close to the Council for the Human Rights in Kosova said that snipers were seen in the hills around Llausha at 11.00 a.m. shotting with high precision weapons at the village and other directions.

A column of the Serbian forces with heavy armaments, armoured carriers and trucks left Gllogovci for Skenderaj. /ak/

Albanian Telegraphic Agency

[07] Human rights council reports on 25 killed in Drenica

PRISHTINE, March 7 – ATA correspondent in Prishtina Behlul Jashari reported on Saturday that the Council of Human Rights in Kosova had informed on 25 Albanians killed in the last two days in Drenica by the Serbian forces.

The council made public their names saying that four children, two young boys, two young girls and five women were among them.

It said that Adem Jashari, leader of the Albanians’ armed resistance in Drenica was also killed.

The council is also making evident the wounded, destroyed houses and other buildings. So far, seven houses have been destroyed in Prekaz and other buildings burned down. mp/ak/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-08.ata.html

[01] Serb forces continue military actions in Drenice

PRISHTINE, March 8 (ATA)- ATA correspondent Belul Jashari reports from Prishtine that military actions continued in Drenice also last night.

Serb forces did not stop neither machinegun fire in Vojnik nor volleys of other weapons’ shots, although sporadic, in Llaushe and Prekaz.

Serbian snipers around Llaushe yesterday killed two Albanians, as they are placed at positions covering a large area and shoot at people moving.

The latest reports from the Council for the Defence of Human Rights say that 34 Albanians, killed in the latest assaults of the Serb forces in Drenice since March 4, have been identified. The Albanians’ death toll is twice higher and more.

The night in Skenderaj was a little calmer. But in this town, as told by telephone from locals, two trucks carrying the first humanitarian aid for the people of Drenice were seized and sent to a Serb settlement, last night.

The atmosphere of war is also reflected in the capital of Kosova, Prishtine, where the streets last night were free of inhabitants and under a tight control of Serbian armed forces. The city’s calm is broken by sporadic shots. /lm/

Albanian Telegraphic Agency

[02] Prekaz again in flames

PRISHTINE, March 8 (ATA)-ATA correspondent Belul Jashari reports from Prishtine that large areas of Drenice continue to be under the fire of the Serb military-police and pre-military forces.

The flames of war are engulfing Prekaz. Grenades thrown from the Hunting Ammunition Factory yard in Skenderaj set this village on fire. Llaushe and several other villages continue to be targets of the Serb snipers.

The Council for the Defence of Human Rights in Kosova provides fresh evidence of the killed. According to this testimony seven other killed Albanian children, aged 7-15, have been seen in Prekaz.

Sources of the council say that in the villages of Llaushe, Vojnik, Kopilic, Acare and other villages, local Albanians continue organised resistance in defence against Serb attacks.

Serb forces do not allow humanitarian aid and reporters in these areas. There is a shortage of food and medicine, especially in places settled by the war refugees.

Tensions and risks are running high also in other parts of Kosova. Reports from Gjakova say that Serb military and police forces’ reinforcements continued today along the border line with Albania. Special teams of these forces have been filming the terrain, reports say.

A group of diplomats, accredited to Belgrade, are reported to have gone to Skenderaj to familiarize themselves with the damages and destructions caused to this zone. /fh/das/lm

Albanian Telegraphic Agency

[03] People’s protests to be staged throughout Kosova tomorrow

PRISHTINE, March 8 (ATA)-ATA correspondent Belul Jashari reports from Prishtine that all-peoples’ protests, under the motto “For peace, against Serb violence, war and terror”, will be staged in Prishtine and all other centres of the Republic of Kosova on Monday at 11.00.

The decision was taken on Sunday at a joint meeting of the Coordinating Council of the Kosova political parties, the Students Independent Union of the Prishtine University, the Union of the Independent Trade Unions of Kosova and the Coordinating Council of the Prishtine Political parties.

A communique issued after the meeting says that tomorrow’s protest is held by consent of the President of the Republic of Kosova Ibrahim Rugova and Prime Minister Bujar Bukoshi. /fh/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-09.ata.html

[04] Diplomats, reporters and representatives of International Red Cross visit Skenderaj

PRISHTINE, March 9/ ATA correspondent Belul Jashari reports:

A group of diplomats accredited to Belgrade visited Skenderaj today to closely get to know war developments and consequences in Drenice. Foreign reporters were present as well.

Skenderaj was visited today also by representatives of the Red Cross International Committee.

Meanwhile an amount of medicine and other aid was sent there. But, it is not sure whether the Serb forces would allow it to reach the Albanian population, as it happened yesterday when two truckloads of aid were sent to Serb settlement.

Representatives of the Human Rights Council in Skenderaj were hardly allowed to talk for only few minutes with Red Cross representatives, in the presence of Serb forces.

Albanian representatives have asked the Red Cross representatives to intervene to allow the functioning of bake-houses, shops and other vital services. /la/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[05] Massive protests staged in Prishtine and other cities of Kosova

PRISHTINE, March 9/ ATA correspondent Belul Jashari reports:

More than 200 000 people staged a massive peaceful protest today under the motto:”For peace, against Serb violence and terror”.

Inhabitants of Prishtine and surrounding villages packed the Kosova’s main and other roads shouting:”Drenica, Drenica”, “Kosova-Drenica”, “Halt to ethnic cleansing by Serbs” and other slogans.

Meanwhile heavy police forces were deployed in the Prishtine roads.

Similar protests were staged in many other cities of Kosova as well. /das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[06] Number of Albanians killed in Drenice is larger than reported so far

PRISHTINE, March 9/ ATA correspondent Belul Jashari reports:

More than 60 Albanian bodies, loaded on two trucks, have been transferred from the Prishtine hospital’s morgue to Skenderaj.

The Human Rights Council in Kosova has addressed itself to the U.S. office in Prishtine to mediate to create the conditions to organise the funeral ceremony.

Albanian sources from Drenice say that there have remained more killed and massacred on the killing spot.

Two Albanians from Llaushe last night left for Skenderaj to take and bury the body of a relative of theirs, but they did not come back, and according to the same source they are thought to have been killed by Serb snipers.

The Human Rights Council reports that Serb forces’ military operations continued in Drenice today and crackles of gunfire have been heard throughout the zone since in the morning. /cela/das/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[10] Kosova Albanians hold peaceful protests against Serbian terror

PRISHTINE, March 9 (ATA) – By Belul Jashari: More than one million Albanians protested Monday along the streets and squares of Kosova “for peace and against violence, war and Serbian terror.” More than 200 000 Albanians protested in Kosova capital, Prishtina, in the main street “Mother Teresa,” in the square “July 2,” and others.

The peaceful protests, headed by outstanding intellectuals, representatives of state and political subjects and students, were held despite the curfew, detentions and barbarous interventions of armoured Serbian forces, reinforced later by new forces which came to Kosova from Serbia late on Sunday and early on Monday.

The groups of Albanian protestors were all the time in the target of Serbian snipers, put in tops of many buildings of Prishtine and other towns where rallies of protests were held.

Serbian civilians and police forces fired towards the Albanian protesters in Peje and Istog, but there were no reports on casualties.

The protesters powerfully expressed their support for the peaceful policy of Kosova and addressed an alarming appeal to the international community to urgently halt the shambles of crime and war of Belgrade in Kosova. /rxh/mima/mt/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-10.ata.html

[06] Serb forces issue ultimatum to bury Albanians killed in Drenice

PRISHTINE, March 10/ ATA correspondent from Prishtine Belul Jashari reports:

The Serb forces have issued an ultimatum that the 48 killed Albanians be buried today, no later than 13.00, failing this, they warn, the burial will be carried out by the Serb forces.

The bodies of 48 Albanians, among who 12 children, 14 women and two girls, were transferred yesterday from the Prishtine hospital’s mortuary to Skenderaj.

The relatives of the dead and the people have asked that the victims are not buried before an international commission arrives in Drenice.

The Council for the Defence of Human Rights and Freedoms (KMDLNJ) in Kosova has asked the Contact Group, numerous international organisations and diplomatic missions to urgently set up an international commission of forensic experts and other specialists to carry out the victims’ autopsies, their identification and investigation into the case.

An experts commission of KMDLNJ coming from Skenderaj to gather evidence of the massacre against Albanians, was forcibly stopped and not allowed by the Serb forces to enter Drenice.

The Serb forces are also stopping many citizens on their way to take part in the burial, which is not known how and when will be carried out.

In the meantime U.S. special envoy of President Clinton for the Balkans, Robert Gelbard, who is in Belgrade, is expected to arrive in Prishtine.

The U.S. senior diplomat today visits Prishtine for the second time in a short a while, because of the tense situation created after Serb massacres in Kosova. /p.ta/lm/

Albanian Telegraphic Agency

http://www.hri.org/news/balkans/ata/1998/98-03-11.ata.html

[09] Testimony provided by people experiencing massacre in Prekaz

PRISHTINE, March 11 (ATA)- A reportage from several villages of Drenice, published by newspaper Bujku on Tuesday, provides testimony by people experiencing the Serbian forces’ massacre in lower Prekaz.

“Faced with the volley of grenades hurled upon our houses that Thursday morning, the only way to escape was to descend in the ground floor and place the children under the building’s stairs,” Syleme Jashari says.

“We were all together when my brother, Halil, went out to see what was happening. We were 30 people, from one to 60 years old. We were waiting for Halil, but he did not come back. When the grenades exploded we thought no one would come out alive. Tear gas was being used from outside and we understood that the same thing like in Likoshan was happening. They were coming to massacre us.”

“The house was bombarded and, together with the children we went out in the yard where we were confronted with the police cordons. When approaching the first cordon we were ordered to pass to the second cordon of policemen, whose faces were coloured in black. They aimed their weapons at us. And while were were leaving the yard, Nazmiu, 27, who was holding his sick mother by her hand, was seized by two policemen and shot dead in his mother’s eyes”.

“They said they would kill all the men and then the rest. We fled to the fields …while the policemen ran to kill children and men….”

The testimony portrays only a small part of all that tragedy of Serbian terror against the unprotected population. In Shipol many families are said to know nothing about their men and sons. /p.ta/pas/lm/

Albanian Telegraphic Agency

[13] Kosova President holds news conference

PRISHTINE, March 11 (ATA) – ATA correspondent Belul Jashari informs:

Kosova President Ibrahim Rugova declared Wednesday in a news conference that he had not officially received an offer of talks from the Serbian government, as it announced on Tuesday.

Rugova held two news conference due to the big interest of foreign reporters.

Rugova stressed that it is not clear what kind of dialogue Serbia proposes, it is not clear whether it is a matter of a proper dialogue or a public dialogue, he said.

Kosova President stated that the Albanian party is ready to start negotiations with Belgrade for the solution of the Kosova issue, but they should be held with the help and mediation of the international community in all levels. This dialogue should not have preconditions, said Rugova.

Asked whether it will be better to hold a dialogue without preconditions and not to base hopes on the help of West, President Rugova said that “we have never conditioned the dialogue, but there are some rules of life, of the game of talks that the parties should be helped to negotiate. And in this direction Kosova needs the assistance of the West.

Asked whether does this mean that Rugova does not accept the suggestion of Gelbard to hold secret talks, he responded that the solution of Kosova problem accepts all sorts of talks which are legal, also including the secret ones.

Later on Rugova said that the confrontation in Kosova is dangerous because Serbia has many armed forces in Kosova, which can cause massive massacres, as it happened recently in Drenice. For the moment it is more important to save the people.

Rugova stressed that “we have not asked the change of borders, because Kosova has been member of a state which ceased to exist, former Yugoslavia, like Serbia, Croatia, Macedonia and others. The independence of Kosova would only stabilize the region, this part of Europe and would calm down Albania, Macedonia and Serbia as well, although it thinks different.”

Rugova considered as positive the proposal of the Contact Group that Felipe Gonzales be the OSCE special envoy for Kosova.

Asked about the parliamentary and presidential elections in Kosova, declared to be held on March 22, Rugova said that we are resolute to hold the elections, but we will be considering them because the situation is extremely grave. He said that the reporters would be duly notified about this.

President Rugova reported during the news conference that the Serbian regime has not allowed the Albanian experts to perform the autopsy of the victims and their burial. He greeted the operating plan of the Contact Group, approved in London, as well as the members of the group who worked for the Kosova question. He urged other countries to join this group in order to stop killings in Kosova. He asked a greater engagement of the international community for the salvation of the Kosova people, who is trying to realize his freedom and independence through peaceful means. /rxh/mt/

Albanian Telegraphic Agency

REPORTAZH NGA PREKAZI

Reportazhi nga Prekazi i korrespondentit në Kosovë Behlul Jashari shkruar  në mbrëmjen e 31 Janarit 2010, botuar të nesërmen në 1 Shkurt te Agjencia Shtetërore Zyrtare e Lajmeve e Shqipërisë- Agjencia Telegrafike Shqiptare:

Kadri Tarelli /

Shërbimin që bën arsimi për përmirësimin e një kombi, ligji s’mund ta bëjë kurrë.

Festa e mësuesit “7 Marsi” po afron dhe si mësues i vjetër që e nisa dhe e grisa jetën në arsim, mendoj t’i bëj një urim e përshëndetje kolegëve të hershëm e të rinj, të cilët unë i quaj “Misionarë të dijes dhe edukimit”. E meritojnë….! 

Ç’ bëri tepër misionari,

kur përhapi Krisht e fe? 

Jeta juaj flakë pishtari,

Gjuhë shqipe e mëmëdhe. K. Tarerlli. Libri: “Koha në vargje”. “Gjuhë shqipe e mëmëdhe”. Motrave Qirjazi. 2020.

– Urime! “Ta gëzojmë festën e shkollës shqipe! Është dita jonë e shenjtë”. Dua të gëzoj edhe unë, por seç kam që më pengon dhe më shpon si gozhda në këpucë, duke pyetur veten dhe të tjerët: 

. Po simbolin e mësuesisë “Normalen”, ku e kemi, që u zhduk pa lënë gjurmë, sikur të mos ishte fare……!? – Është pyetja e parë që hap thesin e ngjeshur e të pa njohurave dhe të papriturave, që kërkojnë të shpërthejnë. 

. Pse u mbyllën shkollat pedagogjike….? Çfarë fituam dhe humbëm? A ka ndonjë studim dhe pendim…..?

. Kujt i preu udhën e të nxënit shqip, mësuesve të rinj që përgatiten e për t’i shërbyer arsimit dhe kombit…..!? 

. Cili ministër, kryeministër apo president, mendoi dhe firmosi: Të mbyllej Shkolla “Normale”, simboli i arsimit shqip, nga ku dolën me qindra e mijëra mësues, që pavarësisht vështirësive hapën shkolla edhe aty ku askujt nuk ia priste mendja…..!?

Thesi i pyetjeve është i madh, por po ndalem këtu, në një ngjarje të ndodhur rreth një vit e gjysmë më parë.

 U ndodhëm në Elbasan, më: 02, vjeshta e tretë, 2023, të ftuar nga Prof. Dr. Selman Sheme, në sallën e Bibliotekës Publike, “Q. Baholli”, të qytetit të Elbasanit, ku u bë përurimi i librit, “Çështja Çame. Perspektiva e zgjidhjes, perspektivë e integrimit”.

Në rreshtin e parë të të pranishmëve, ndodhej edhe Prof. Rudolf Deliana ⁽¹⁾, një burrë i moshuar, i cili kur mori fjalën, u prezantua si kryetari i shoqatës “Normalisti”. Nuk e njihja më parë. Pas tij më erdhi radha të flas edhe unë. Përshëndeta të pranishmit dhe ……., më vjen keq që veprova pa u menduar gjatë, duke thënë: – Meqenëse  këtu në sallë na nderon kryetari i shoqatës “Normalisti”, z. Rudolf Deliana, me dhimbje si mësues i hershëm, po bëj një pyetje: – Ku është sot shkolla “Normale”, me të cilën mburrej Elbasani, por mburreshim edhe ne mësuesit? Pse u mbyll dhe nuk a asnjë shenjë të saj? Të paktën, nuk e lanë as për muze…! Kjo shkollë ishte simbol i arsimit shqip. Anëtarë “Normalistë”, besoj janë shumë, por “Normalen” ku e kini…..!? – Vura re se sytë ju mbushën me lot dhe nuk mundi të më përgjigjet. Por edhe unë nuk munda të flas më. E preka aty ku atij i dhembi shpirti, ashtu siç i dhemb shpirti çdo normalisti dhe qytetari elbasanas. Artikulli: “Çamëria, krah i shqyer i kombit Shqiptar”. Botuar: Revista “Albanian Post”. 21. 10. 2023, Gazeta “Dielli”, SHBA. 23. 10. 2023, Gazeta “Bota sot”, 23. 10. 2023, Zemra shqiptare. 25. 10. 2023.

Unë nuk jam normalist, pasi kam mbaruar gjimnazin “16 Shtatori”, (Më pas u quajt gjimnazi “Nako Spiru”), në Durrës, e më pas Universitetin në Tiranë. Kështu nuk kam ato ndjesi si kolegët e mi që kanë studiuar në atë shkollë famëmadhe. Megjithatë jo vetëm dëshira, por më shumë logjika më shtyn në mendoj, se mbyllja kësaj shkolle dhe si motrat e saj në mbarë vendin, ishte një marrëzi e radhës në shtetin dhe pushtetin tonë të quajtur demokratik. Nuk e di si mund t’i japin të drejtën vetes, ata që firmosën mbylljen…….!? 

Gjykoni vetë këto pak radhë që kam lexuar në internet: “Pas 111 vjet të punës, “Normalja” u mbyll (1910), me vendim të Ministrisë së Arsimit e Shkencës. U shndërrua në gjimnaz, në të cilin do ta kryejnë praktikën pedagogjike studentët e Universitetit “Aleksandër Xhuvani”. – Pika që s’u bie…..! – Sepse fëmija 6-vjeçar nuk ka nevojë për shkencëtar, dijetar apo profesor, por për “Mësues” që ta mësoj si të lexojë, të shkruaj, të dëgjojë e të përgjigjet, më tej si të sillet në shkollë me mësuesin, me shokët e shoqet, si të veprojë në shtëpi e në rrugë. Po çudirat tek ne nuk paskan të sosur…..! 

Ndaj nuk më rrihet pa pyetur veten dhe të tjerët:. 

. Çfarë pune i prishte Universitetit, kjo shkollë e Mesme “Normale”, kur aty mësonin nxënës nga mosha 14-18 vjeç, të cilët me të mbaruar arsimin e mesëm, mund të mbushnin sallat e Universitetit……!? 

. Po si e pranuan elbasanasit këtë “karamele” të ngjyrosur…..!? Ende nuk i jap dot shpjegim, por e di që, askush nuk më jep sqarim. 

. A u bë mirë apo keq…..? Nuk ka nevojë të pyesësh specialistët, as mësuesi e vjetër, mjafton të ngacmosh një drejtues shkolle; se cilët mësues të ciklit të ulët janë më të mirë dhe më të aftë, ata që kanë mbaruar të Mesmen  pedagogjike, pikërisht ata që u rritën duke u bërë mësues, apo ata që kanë mbaruar Universitetin, që pasi u rritën e bënë mësues. Jo specialistët, por edhe mendja më pak e kënduar, nuk e përtyp atë çka ndodhi: që Universitetet tanë u mbushën me studentë me arsim të mesëm të çfarëdoshëm, mundet edhe me shkollën e gazhinës apo hotelerisë, të cilët quhen mësues, pa u bërë kurrë mësues. 

Mbase gaboj, por çdo analizë, madje edhe më e cekëta, më shtyn të mendoj: Ç’ bëhet me ne shqiptarët, që prishim simbolet e kombit, siç ishte  shkolla “Normale” e Elbasanit, që u mbyll me një të rënë të lapsit. Nuk di si ta përtyp edhe unë këtë dukuri të çuditshme. 

Para një viti me rastin e 115-vjetorit të “Kongresit të shkronjave”, në Manastir, qeveria jonë e shpalli këtë ditë, 22 Nëntorin, “Festë kombëtare”. Nuk ka gjë më të bukur dhe më fisnike, për një ngjarje pa të cilën, “Mëvetësia” e Shqipërisë, zor se mund të realizohej. Kështu shenjtërimi i kësaj date meriton fjalët më të mira, por qeveritarët tanë harruan se ishin mësuesit ata që i përhapën dhe i vunë, i mbollën në duart, sytë dhe shpirtin e vocërrakëve, shkronjat e fjalës shqipe. Dhe, mësuesit u bënë mësues pikërisht në “Normalen e Elbasanit”, duke i hapur udhën edhe shkollave të tjera në mbarë vendin. A ka vend pyetja: ku shkuan shkollat pedagogjike ….!?  

Diku lexoj: “Në ditën e 1 dhjetorit, të vitit 1909, (Pak dit pas një vjetorit të “Kongresit të shkronjave” të Manastirit. 22 nëntor, 1908), në Elbasanin e bukur të Shqipërisë së Mesme, u çel si lule, Shkolla “Normale”, e para  shkollë e mesme në  gjuhën shqipe,  e cila kishte për mision përgatitjen e mësuesve për shkollat shqipe”. Ndaj sot pyes: – A nuk është ngazëlluese pjesëmarrja, ku  gjysma e nxënësve ishin nga Dardania e Çamëria……!?

Në fjalimin e tij drejtori i parë, Luigj Gurakuqi, çeljen e Normales e krahasonte me: “Një diell të ri që po lindte në Elbasan, prej nga do të përhapte rrezet e dritës mbi gjithë Shqipërinë”. 

Historia është e njohur për të gjithë shqiptarët, në veçanti për normalistët, se “Normalja” e Elbasanit u rrit, u zhvillua, u përvijua nëpër kushte të veçanta të realitetit shqiptar dhe përjetoi fatet e kombit në periudha të ndryshme të historisë 101-vjeçare. Ajo disa herë u mbyll e rihap, për shkak të Luftës Ballkanike, Luftës së Parë Botërore dhe pushtimit italian e gjerman. Megjithatë, mbajti të palëkundur vazhdimësinë e zhvillimit dhe përparimit, falë mbështetjes nga populli arsimdashës i Elbasanit dhe i mbarë Shqipërisë 

Periudhën më të qëndrueshme e pat prej vitit 1921 deri më 1939, e më tej, gjatë viteve 1945 deri 2010. Për tërë kohën e qëndresës së saj, i dha arsimit shqiptar 15 000 mësues të përgatitur e kualifikuar, të kalitur dhe edukuar në frymën pedagogjike e patriotike, për të shërbyer në të gjitha shkollat e viseve shqiptare. Në periudhën e “Shqipnisë së Bashkueme” 1941-1944, një pjesë e tyre shkoi në Dardani e viset shqiptare në Maqedoni, duke ngjallur frymën e atdhetarizmit shqiptar dhe bashkimit kombëtar. Jo vetëm kaq, por “Normalistët” e Elbasanit luftuan edhe me armë kundër fashizmit dhe 70 e ca  prej tyre, ranë dëshmorë. A nuk mjaftojnë këto zhvillime e qëndrime, që kjo shkollë të qëndronte e hapur, në nderim të mësuesve dhe të rënëve për liri….!? Çfarë duhet të bënte më shumë, që politikanët dhe shtetarët tanë të mendoheshin, që mos bënin atë që bënë?

A nuk duhet të çuditemi dhe të mërzitemi, kur shikojmë, dëgjojmë e vizitojmë “Shtëpitë muze” të personaliteteve që nderuan kombin tonë në fushën e artit dhe kulturës Shqiptare. Shumë mirë bëjmë, madje edhe më shumë duhet të kujdesemi për njerëzit e çmuar të kombit, pasi Ciceroni që nga lashtësia na kujton: “O popuj, ruani njerëzit e mëdhenj, se nëpërmjet tyre do t’u njohë bota”.  

Ndërkohë “Normalja” e Elbasanit, “Ikona e arsimit shqip”, me aq vlera mësimore dhe atdhetare, u fshi nga faqe e dheut, sikur nuk ka qenë fare. Unë i mirëkuptoj qytetarët e Elbasanit, që nuk mund të përplaseshin me qeverinë dhe vendimin e saj, madje as mund të përplasen edhe sot. Por në këtë gjykim, më duket edhe më e pakta mundësi, kërkesa që ndërtesa e shollës të bëhet “Muze”. Me një fjalë të themi: “Na ishte një herë!”, kur qytetarët janë bërë të flasin me vete….!

Ndoshta e teproj me pyetje, të cilat më së shumti mbeten pa përgjigje, ndaj i detyruar po vazhdoj: – Çfarë vlere kanë titujt dhe nderimet që i janë dhënë kësaj shkolle dhe profesorëve të saj, kur ajo nuk është më, as si objekt shkollor? – Gjykoni dhe thoni të vërtetën si ndjeheni kur lexoni këto pak radhë:

– “Normales së Elbasanit iu dha titulli i merituar ‘’Nderi i Kombit” (2014). Ose: Në shenjë kujtimi, në 105-vjetorin e saj u lëshua në qarkullim pulla postare me foton dhe tekstin: Shkolla Normale e Elbasanit. Ndërsa në 110-vjetorin (2019), u shtyp në bankënotën 100 lekësh, në njërën anë  foto e ndërtesës së Normales dhe në anën tjetër, foto-portreti i drejtorit të  parë, Luigj Gurakuqi. Po kur paska pasur kaq merita e vlera dhe ka nderuar kombin, pse e mbyllën shtetarët tanë të ndritur. Shkolla nuk ra dëshmor, megjithëse qëndroi si heroinë në trazirat e historisë. Çudia shqiptare vazhdon: – Shkollës ia mbyllën gojën e ia shuajnë emrin, pa ju dridhur dora, buza, syri dhe qerpiku. 

Të them të drejtën, dua t’i mallkoj ata që dikur i hartuan dhe i zbatuan reformat, por nuk ngjit mallkimi im, pasi nuk jam as prift e as hoxhë. Dua të shaj por nuk jam analist, që rrihen me njëri-tjetrin dhe nuk lenë pa sharë, babë, nënë, motër e vëlla, madje edhe me libër shtëpie. Dua të bërtas, por nuk më dëgjohet zëri, se nuk jam as politikan dhe as shtetar, që premtojnë shumë dhe s’bëjnë asgjë, ose bëjnë të kundërtën, duke u mbuluar e fshehur, me shprehjen tashmë dalëmode: “Në emër të reformave”. Reforma që nuk paskan fund, aq sa janë vendosur mbi njëra-tjetrën duke i zënë frymën vetvetes.

Në këto hulli mendimi, ka gjetur shteg edhe mbyllja e shkollave pedagogjike, që “çuditërisht” do bënim çudira, me hapjen e degëve nëpër Universitetet, që u shtuan si kërpudhat pas shiut. Cilat janë rezultatet…? – Nga sa dëgjojmë nëpër mediat tona, duhet të lemerisemi, se analfabetizmi është shtuar e shtruar këmbë kryq në mjedisi tonë. Ngushëllohemi me shpresë se këto lajme tronditëse nuk janë të vërteta. 

Do më pëlqente të isha i gabuar në trajtimin e një teme që prek një nga shtyllat kryesore të kombit dhe shtetit tonë, që është arsimi në tërësi dhe ai pedagogjik kombëtar, në veçanti. – “E ardhmja nuk fal. Justifikimet janë vetëm motivime banale të së tashmes, por jo të së ardhmes”. – Thotë Tomor Plangarica, kur trajton këtë temë të mprehtë me theks kombëtar. 

Shkolla dhe arsimi ynë është një pemë delikate, që u mboll e u rrit me mundim e gjak brezash. Pemë që nuk duron goditje të panevojshme, sepse lulëzon ngadalë dhe i jep frutat pas 20 vjetësh, kur shkollari del në jetë.

Urime dhe sukses kolegë të nderuar! Arsimi ynë ka nevojë për misionarë të gjuhës e shkollës shqipe.

Kadri Tarelli.

Fund shkurti 2025. 

Shënim: 

1. Më 02, shkurt, 2024, Rudolf Deliana. Kryetari i shoqatës “Normalisti”, është ndarë nga jeta, në moshën 92-vjeçare. Një prej mësuesve më të njohur e ndër më të nderuarit e gjuhës shqipe në Shkollën Normale të Elbasanit. 

Deliana ishte pasardhës i familjes së Kostandin Kristoforidhit.

2. Foto është marrë nga gazeta “Dielli”. 

Koncert në Carnegie Hall për të celebruar jetën dhe veprën e Shën Nënë Terezes

                              Marrin pjesë edhe kompozitorë shqiptarë

Nga Frank Shkreli

Një homazh muzikor për të kujtuar dhe nderuar jetën dhe veprimtarinë e Shën Nenë Terezes në të famshmen Carnegie Hall të Nju Jorkut, ditën e shtunë, 22 Shkurt, 2025. Për të kujtuar dhe për të venë dukje bamirësinë vetmohuese, pa kushte e pa interesa personale ose të tjera, të mugeshës me origjinë shqiptare – e njohur, botërisht, për veprën e saj në shërbim të më të varfërve të botës. Ky concert ishte i pari i tillë që mbahet në Carnegie Hall, kushtuar Nenë Terezes.  Në njoftimin e Carnegie Hall për këtë homazh në nder dhe kujtim të saj, thuhet se Shën Nenë Tereza është edhe për botën aktuale moderne, një shembëll i bamirësisë vetmohuese dhe pa kushte.  Ky celebrim frymëzues muzikor me katër premiera amerikane të muzikës tradicionale dhe moderne, u drejtua nga Maestro Dante Anzolini. Ai drejtoi Orkestrën e Shën Lukës në auditoriumin që mban emrin e violinistit të famshëm Isaac Stern. Dashamirës të shumtë të muzikës dhe adhurues të Nenë Terezës ndoqën homazhin e veçantë të kësaj nate, titulluar “Shtegtim Feje” (A Journey of Faith), kushtuar Nënë Terezës shqiptare. 

Ishte një program që përshkoi vendet që karakterizuan jetën dhe veprimtarinë e Shën Nënë Terezës anë e mbanë botës duke filluar nga vendlindja e saj në Shkup deri në Irlandë e më në fund shërbimi i saj 50-vjeçar në Indi. Ishte një program dedikuar kësaj dëshmitareje të humanizmit për njerëzimin, mbresëlënës, madje edhe për njerzit që nuk besojnë në Zot. sipas organizatorëve të këtij homazhi në sallën prestigjoze të shfaqjeve e koncerteve, Carnegie Hall të Nju Jorkut!  

Reportoari për këtë koncert ishte përzgjedhur ashtuqë të pasqyronte jetën dhe veprimtarinë e plotë, përfshir edhe shërbimin vetmohues ndaj të njerëzve në nevojë – por duke pasur gjithmonë parasysh nevojën që ky program të shërbejë, njëkohsisht, edhe si frymëzim në shtegtimet individuale të jetëve dhe veprimtarive tona në botën aktuale ku jetojmë.

“Nëqoftse nuk kemi paqe, kjo ndodh sepse kemi harruar se i përkasim njëri tjetrit!”  Nenë Tereza

Homazhi muzikor, “Shtegtimi i Fesë” ose (The Journey of Faith) kushtuar Nënë Terezes ishte një ide e konceptuar nga mjeshtri i madh, Dante Anzolini, dirigjent dhe kompozitor i njohur. I pyetur nga Radio Vatikani se si i lindi atij kjo ide për të organizuar një homazh muzikor në nder të Nenë Terezës, kompozitori Anzolini tha këto: 

“E krijuam këtë koncert në shenjë nderimi për një nga qeniet njerëzore më të rëndësishme në histori: Nënë Tereza ka qenë shembull i mirëkuptimit, i ndihmës për të varfërit, të pastrehët, të uriturit. Kështu që sapo menduam, së bashku me zotin Wethington, drejtues i këtij koncerti, të bënim një lloj shtegtimi në vendet ku ka jetuar kjo Grua e jashtëzakonshme. Prandaj programi përfshin muzikë shqiptare dhe muzikë irlandeze e, më pas edhe muzikë që të kujton edhe traditën hindu. Pas Indisë, udhëtimi përfundon në Nju Jork, ku zhvillohet pjesa e fundit e koncertit me tre kompozitorë: Nico Muhly, Missy Mazzoli dhe Philip Glass”, u shpreh dirigjenti dhe kompozitori Dante Anzolini.

Ndër kompozitorët pjesmarrës në këtë koncert ishin të pranishëm edhe dy kompozitorë të njohur shqiptarë: Thoma Gaqi dhe Genc Tukiçi.  Programi i hartuar me pjesmarrjen e kompozitorëve të njohur shqiptarë, Genc Tukiçi dhe Thoma Gaqi, të njohur në Shqipëri por dhe më gjërë kontribuan për homazhin në nder të Shën Nenë Terezës: Thoma Gaqi me “Vallja me Dajre” nga Valle Simfonike dhe Genc Tukiçi me “Vals Hyjnor” (Hymn for Mother Teresa) – kishte për për qëllim të tregonte respekt për traditat e ndryshme nepër të cilat ka kaluar Shën Nenë Tereza, por veçanërisht për të treguar edhe për trashëgiminë dhe origjinën shqiptare të preardhjes së Nënë Tereze.  “Po, pikërisht kështu është”, i tha Radio Vatikanit, kompozitori Anzolini, “sepse ajo ishte shembull për ne. Jo vetëm që ajo kishte respekt, por edhe ofronte ndihmë për të gjithë. Duke programuar këto pjesë, krijuam një lloj metafore për jetën e saj”, tha ai. Prandaj, si rrejdhim, vathdoi ai “Kombinuam stilet e ndryshme me një valle shqiptare nga Thoma Gaqi – shëmbull shpërthyes, që e nxit publikun të lëvizë e gati-gati të vallëzojë, me energji të madhe – edhe himnin e Genc Tukiçit kushtuar Nënë Terezës, që këndohet në gjuhën shqipe e shoqërohet nga një orkestër e madhe e një kor i madh, pasuar nga një fragment i Johann Sebastian Bach, shkëputur nga Mundimet e Krishtit, sipas Gjonit”, i ka thenë Radio Vatikanit, kompozitori Dante Anzolini, dy ditë para koncertit.

Në program janë përfshir edhe tre kompozitorë amerikanë, të cilët me këngë kanë ftuar publikun të kërkohet paqa në botë, midis njerëzve.  Ky ishte edhe synimi i kompozitorëve pjesëmarrës në këtë koncert: për të kërkuar paqën duke ndjekur gjurmët e Nenë Terezes, ka thenë Anzolini.  Pjesa e dytë e programit paraqiti një larmi stilesh duke pasqyruar se e gjithë kjo lidhet me, “Historinë, sjelljen dhe respektin e Nënë Terezës për mbarë botën. Propozimi im që, ashtu siç ishte ajo shëmbull për të gjithë ne, për t’i kuptuar dhe për t’i ndihmuar të varfërit, secili prej nesh të bëjë diçka të ngjashme me synimet e këtij koncerti. Nuk mjafton vetëm të dëgjosh muzikë, por duhet të kuptosh edhe mesazhin e saj”, është shprehur kompozitori dhe drejtori Dante Anzolini duke vlersuar koncertin që u mbajtë të shtunën mbrëma, kushtuar Shën Nenë Terezes mbajtur në Carnegie Hall në Nju Jork, të shtunën me 22 Shkurt, 2025. 

Është thenë se muzika ishte shumë e rëndësishme në familjen e Nenë Terezës në vitet e para të jetës së sajë në Shkup. Thonë gjithashtu se muzika është gjuhë universale që zhduk ndasitë dhe që na bashkon pa marrë parasysh ndryshimet krahinore, gjuhësore, raciale, fetare e të tjera. Prandaj, pikërisht, mesazhi i koncertit në Carnegie Hall në Nju Jork organizua dhe u zhvillua në frymën dhe porosinë e Nenë Terezes: se secili prej nesh mund të ndihmojë të varfërit në nevojë dhe se për të realizuar këtë objektiv, le të ecim në rrugën e treguar nga Nenë Tereza. Koncerti me muzikë në sallën madhështore Carnegie të Nju Jorkut, për të nderuar Nenën tonë Tereze, vërtetë ishte ashtu siç ishte programuar nga organizatorët: një rrugëtim ose shtegtim feje, besimi, bamirësie e vetmohimi.  Por homazhi muzikor për Nenë Terezen të shtunën mbrëma ishte, në të njëjtën kohë, edhe një ngjarje e veçantë kulturore me rëndëi për dashamirsit e artit, kulturës dhe muzikës në Nju Jork.

Frank Shkreli

Pamje nga salla e madhe e shfajeve teatrale dhe koncerteve muzikore në Carnegie Hall 

Figura poliedrike e studiuesit dhe priftit të njohur arbëreshë, Atë Emanuele Giordano, Papas Maoli (Emanuele) Giordano nga Frasnitë, që ndërroi jetë më 17 shkurtin e kaluar, në spitalin e Lungros, në moshën 95 vjeçare., në dëshminë e priftit kosovar, dom Lush Gjergjit. Kujtojmë se më 18 shkurtin e kaluar u kremtua Liturgjia e Shenjtë e dritës dhe funerali i të ndjerit Papas Emanuelit, udhëhequr nga ipeshkvi arbëresh imzot Olivero Donato, me një pjesëmarrje korale të botës arbëreshe e të gjithë atyre që e njohën, nderuar, deshën e respektuan dhe deshën shumë, duke dhënë lamtumirën me respekt të madh e mirënjohje ndaj Hyjit, për dhuratën e madhe që ishte për të gjithë papas Maoli.
Shtyllë e identitetit dhe studiues i kulturës arbëreshe, papas Maoli qe një ekspert e studiues i vëmendshëm i filologjisë, letërsisë italiane e arbëresheve, është autor i shumë veprave të rëndësishme si fjalori madh “Arbëresh-italiano”, për leksikografinë arbëreshe, veprat “Gramatike Arbershe”, “Mbledhje këndimesh arbëreshe çë këndohen në Ejaninë e Frasnitë”; “Gramatikë arbëreshe”, “Vangjeli” (Ungjilli) etj. Figurë poliedrike, papas Maoli u mor me histori, letërsi, folklor e muzikë arbëreshe liturgjike e kombëtare. Është kujdesuar për botimin kritik të veprës së shkrimtarit arbëresh Bernardo Bilotta, me titull “Shpata e Skënderbeut ndë Dibrët poshtë”, botuar nga Instituti i Historisë dhe Gjuhësisë, me rastin e 500 vjetorit të vdekjes së heroit tonë kombëtar.
Ja dëshmia e Don Lush Gjergjit,
Atë Emanuele Giordano(1920-2015) për herë të parë e kam takuar në Kalabri, në famullinë Ejanina në vitin 1970. Ishte Java e Madhe e Pashkëve. Me ftesë dhe përcjellje të Mons. Eleuterio Fortino, së bashku me Don Ndue Gjergjin, Don Aleksandër Kolën, udhëtuam prej Romës për Kalabri. Ishim studentë të Universitetit “Urbaniana.” Qëllimi dhe synimi ynë ishte për t’i njohur dhe takuar vëllazëritë tanë Arbëreshë, “gjakun tonë të shprishur” gjatë shekujve, por gjithnjë të gjallë dhe të ngrohtë. Ishim mysafirë të familjes së Mons. Eleuterio Fortino, në fshatin e njohur san Benedetto Ullano, vendlindja e tij. Ai na kishte mundësuar këtë vizitë, takim, njohje me botën arbëreshe.
Ndër takimet e paharrueshme, përpos vizitave gati të gjitha bashkësive arbëreshe, riteve të liturgjisë lindore, ishte edhe takimi, ndeja, bisedimi me atë Emanuele Giordano, njeri i ngritur, me kulturë të lartë, njohuri të thellë dhe dashuri të madhe, me fytyrë tipike dhe karakteristik arbërore.
Na bëri përshtypje erudicioni i tij për gjuhë, histori, letërsi dhe kulturë shqiptare. Biblioteka e tij ishte plot me libra. Mendova dhe vendosa: në duar dhe bibliotekë të tij ka vend edhe për botimet tona, për revistën fetaro-kulturore DRITA, që kishte filluar botimin në Prizrenin tonë të lashtë. Qysh prej takimit tonë të parë rregullisht ia kemi dërguar Dritën, më vonë edhe disa botime tjera, Roli i femrës shqiptare në familje dhe në shoqëri, Nëna jonë Tereze, Besëlidhja e Re… Çdo herë përgjigjej me fjalë të zgjedhura miradije dhe falënderimi, virtyt ky i njerëzve të mëdhenj dhe të mirë.
Takimi ynë i dytë ndodhi gjatë vizitës ndër Arbëreshë për mbledhjen e punimeve dhe krijimtarive kushtuar Nënës Tereze për monografinë “Lule për Nënën”. Ishim së bashku me Don Zef Gashin, famullitarin e atëhershëm të Prishtinës, tani arqipeshkvin e Tivarit, gjatë verës së vitit 1984.
Takim i ynë i tretë ishte prapë në Ejaninë, më 8 shkurt 1985. Me këtë rast ndër të tjera më tha kështu: “Ti ma dërgon rregullisht Dritën dhe shumë botime tjera … Unë të kam borxh… Ja, pra, Fjalori i Arbërshvet t’Italisë, 1963, fq. 592, me këtë përkushtim: “Mikut dhe Vëllaut të përdashur Lush Gjergjit. Me nderime dhe mall arbëresh. Papas Emanuil Jordani. Janinë, 8. II. 1985”.
Takimi ynë i katërt ishte me rastin e kremtimit të 100 vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë në Kalabri, ndër Arbëreshë (11-13 maj 2013). Isha së bashku me vëllain tim, Don Ndue Gjergjin, misionar te “Kisha Zoja Pajtore e Shqiptarëve” në Southfield të Detroitit.
Para një viti mësove nga nipi i tij Augustin Giordano, drejtori i revistës “Jeta Arbëreshe”, pjesëmarrës në Seminarin për Gjuhë, Letërsi dhe Kulturë Shqiptare në Prishtinë, se atë Emanuel Giordano fatbardhësisht ishte ende gjallë dhe mirë me shëndet.
E përshëndeta dhe i dhurova disa libra nëpërmjet nipit të tij, Agustinit, me dëshirë që të shiheshim sa më pare për t’i përtërirë kujtimet tona.
Mezi prita të takoheshim prapë, pas shumë viteve.. E gjeta në tavolinë të punës, të rrethuar me libra dhe shkrime. Ishte mjaft i freskët me mend dhe shumë i lumtur që rishtas ishim së bashku. I thashë: “Atë Emanuel, dashuria jonë është më e forte se koha dhe rrethanat e jetës. Ta solla edhe kësaj radhe një libër me meditime: Të ftuar dhe të dërguar”.
Pas dy dite, u ktheva rishtas për ta parë dhe ftuar në manifestimin qendror të Pavarësisë së Shqipërisë. E gjeta më librin tim në tavolinë. Më tha: “Bukur, u kënaqa në lexim dhe meditim. Erdha deri te faqja 28. Gjithnjë lexoj ndonjë rresht, mendim apo faqe. Janë tekste të bukura dhe përmbajtjesore…”. U përgjigja unë: “Ti më do dhe shi për këtë edhe me çmon dhe nderon, I shijon edhe dromcat e vogla në sofër…”.
Pastaj ia shpjegova argumentin e ardhjes tonë dhe si në hoka i thashë: “Ti i përket asaj periudhe, sepse linde vetëm tetë vite pas Pavarësisë. Eja, pra, e na ndero me praninë dhe fjalën tënde!”.
Erdhi. Ishte shtrënguar mirë e mirë. Prania e tij i gëzoi shumë gjithë të pranishmit. I tha edhe dy fjalë rasti, dukshëm i emocionuar dhe ngazëllyer. Fjala e fundit ishte: “Urime, urime, dhe prapë urime!”.
Njeri për mrekulli në atë moshë! Mirë thotë populli ynë: “Nuk plaket zemra dhe dashuria!”.
Hera e pestë, e fundit, ishte kur pata përtëritjen shpirtërore për meshtarë dhe murgesha të Eparisë së Ungrit, me ftesë të Imzot Renato Oliverio (14 – 15 maj 2014).
Atë Emanuele Giordano qetë, ndërroi jetë; kaloi në amshim, u kthye në shtëpinë e Atit më 17 shkurt 2015, duke lënë pas vete një histori, shumë kujtime dhe botime, një jetë kushtuar Zotit, Kishës Katolike, Popullit Shqiptar, sidomos Arbëreshëve, shembull atdhedashurie nëpërmjet kulturës së jetës dhe qytetërimit të dashurisë. Miqësia dhe vëllazëria, komunikimi ynë tashmë vazhdon edhe në amshim.
Atë Emanuele Giordano ishte një prift arbëresh- i mirë dhe i njohur, mjaft i dalluar dhe afirmuar, intelektual i dorës së parë, i afërt dhe shumë i dashur, njeri që la gjurma të pashlyeshme në kulturën arbëroro-shqiptare, sidomos në lëmin e gjuhës dhe të liturgjisë. Zoti e shpërbleftë për shërbimin e madh flijues dhe dhurues, ndërsa kujtimi i tij lë të jetë ndër ne i gjallë dhe frymëzues për të gjithë, sidomos për brezet e reja. Pushoftë në paqe.
Don Lush GJERGJI

Kanë kaluar plot 34 vjet që nga dita kur mijëra qytetarë rrëzuan shtatoren e ish-diktatorit Enver Hoxha, në sheshin Skënderbej, ngjarje e cila do të shënonte kështu dhe rënien e regjimit të vjetër diktatorial i cili ishte në ditët e tij të fundit.

Ky akt ishte simbol i shpresës së madhe që u ngjall atë ditë, shpresës se krimi dhe vrasjet politike kishin marrë fund.

Today we commemorate the fall of the statue of Enver Hoxha, on February 20th, 1991

It has been 34 years since the day when thousands of citizens toppled the statue of former dictator Enver Hoxha, in Skanderbeg Square, an event which would mark the fall of the old dictatorial regime which was in its last days.

This act was a symbol of the great hope that was raised that day, the hope that crime and political executions were over.

(Muzeu Kombëtar “Shtëpia me Gjethe”)